1 AAoLYv5C4-1. vn 5 c4jolrw. /wtysi vt. voo('1h0. V ITCE/Ef1Y FOf1ENOl.ïE

Transcriptie

1 1 AAoLYv5C4-1 vn 5 c4jolrw /wtysi vt V ITCE/Ef1Y FOf1ENOl.ïE voo('1h0

2 1 WOORDENBOEKEN NIEUWE TALEN ELK DEEL AFZONDERLIJK VERKRIJGBAAR BIJ DEN BOEKHANDEL IN VOORRAAD M. J. KOENEN-DR. J. ENDEPOLS NEDERLANDSCH ZEVENTIENDE DRUK In één deel K. R. GALLAS en C. R. C. HERCKENRATH f5 60 FRANSCH Twee deelen, in twee banden f Elk deel afzonderlijk f 3.75 Dit Fransche woordenboek geeft bij ieder woord de uitspraak phonetisch aan. I. VAN GELDEREN en J. H. VAN BECKUM DUITSCH ZEVENDE DRUK ENGELSCH TWAALFDE DRUK Twee deelen, in twee banden f Elk deel afzonderlijk f 3.75 K. TEN BRUGGENCATE-A. BROERS Twee deelen, in twee banden f Elk deel afzonderlijk f 3.75 Prijs der 4 Woordenboeken Nieuwe Talen, per stel besteld f 27. Zesíalig. Handels Woordenboek Ruim 2600 kolommen Prijs f Dr. H. G. de Maar NEDERLANDSCH Dr. H. G. de Maar ENGELSCH S. E. van Praag FRANSCH N. C. Stalling DUITSCH ZWEEDSCH N. C. Stalling en A. Zethraeus Mr. Dr. J. A. van Praag SPAANSCH Een uitvoerig prospectus met proeven van bewerking zenden wij gaarne op aanvraag BIJ DEN BOEKHANDEL IN VOORRAAD_ P. R. BOS-J. F. NIERMEYER SCHOOLATLAS DER GEHEELE AARDE Herzien door B. A. KWAST, met een alphabetisch register van namen. - 33ste verbetering en vermeerderde druk, geb. f 7.50 P. R. BOS-J. F. NIERMEYER KLEINE SCHOOLATLAS DER GEHEELE AARDE in 48 kaarten en 50 platen, bewerkt door C. 'L. v. BALEN, 36e druk..... ing. f 2.25, gec. f 2.75, geb. f 3.25 Uitgave zonder platen.. ing. f 1.60, gec. f 2., geb. f 2.50 C.LEKKERKERKER INDIË 620 plaatjes op 200 cartons, formaat 19 1/2 bij 28 cm. met in doos f 9.-tekst I. Land en Volk; II. Gezagvoering; III. Godsdienst, onderwijs en opvoeding; IV. Kunsten en Wetenschappen; V. Inlandsche landbouw, veeteelt en visscherij; VI. Europeesche cultures; VII. Handel, industrie en mijnbouw; VIII. Verkeer; IX. Fauna en Flora. Uitgaven van J. B. WOLTERS - Groningen, Den Haag, Batavia

3 I BELANGRIJKE NIEUWE LiITGAVEN NAJAAR 1933 ADAM, Prof. Dr. Karl Jesus Christus vert. van Piet Kasteel ing. f 4. geb. f 5. PLUS, Raoul Maria in de geschiedenis van ons genadeleven ing. f 1.50 geb. f 2.10 BESKOW, Nils In Gods Licht ing. f 2.40 geb. f 3.20 SASSEN, Prof. Dr. Ferd. Geschiedenis van de nieuwe Wijsbegeerte tot Kant. INIMINEIIN ing. f 2.30 geb. f 3.30 Dante Alighieri De Goddelike Komedie tweede goedkoope druk vert. door Pater fr. Chr, Kops O.F.M. met ill. van Charles Eyck gebonden in 3 moderne linnen stempelbanden f 15.. (de prijs was vroeger f 33. ) betaalbaar in 10 maandel. term. HOOGVELD, Prof. Dr. J. Inleiding tot de Wijsbegeerte twee deelen (een deel aanteekeningen) ing. f 3.90 geb. f 4.90 PAPINI, Giovanni De levende Dante vert. door Ellen Russe ing. f 4.90 geb. f 5.75 SCHREURS M.S.C., Jacq. Nis en Nimbus verzen van Zaligen en Heiligen, verlucht met 22 illustr. van Ch. Eyck, Joep Nicolas, Otto van Rees, en Lambert Simon. Luxe uitvoering. ing. f 2.50 geb. f 3.40 TIMMERMANS, Felix Pijp en Toebak met vele illustr. van den schrijver ing. f 2.25 geb. f 2.90 WILLAM, Dr. Fr. Het leven van Jezus in het land en bij het volk van Israël ing. f 4. geb. f 5. (zie de recensie van Prof. N. Greitemann over de oorspronkelijke uitgaaf in Het Schild". Een nieuwe brochurenreeks: CREDO VIVO. Er verschijnen 5 deeltjes per jaar. In het eerste jaar zullen verschijnen : A. v. Duinkerken, de Beweging der Jongeren; Mr. W. A. M. v. d. Kallen, Rechtstaat of pachtstaat? Prof. Dr. W. Koenraadt, Veertig jaar; Ernest v. d. Hallen, Katholieke Jeugdbeweging en F. Frencken pr. Het Meisje in Loondienst. Prijs per jaarg. f 5. ; per post f Losse nummers, voor zoover voorradig A f 1.25, per post f deze en alle in dezen catalogus aangekondigde boeken zijn verkrijgbaar bij: boekhandel H. Coebergh - Haarlem - giro 85843

4 SPANNENDE LECTUUR VOOR DE R. K. JEUGD JAAR V SLECHT AFGEBRACHT door FRITS VAN VLIJMEN, met band en platen van Carlo Jung geb, f 2.75 Een jongensboek, geschreven in echt Katholieken geest. JEUGDJAREN VAN PEET JANSEN door J. J. C. BUCKLING, met band en platen van J. J. Kroon geb. f 2.75 Knap en boeiend verteld, met veel kennis van de groeiende jongensziel. TOEN MOEDER ZIEK WAS (voor meisjes) door TO HóLSCHER, met platen en bandteekening van Nans van Leeuwen... geb. f 2.75 JONGE JAREN (voor meisjes) door MADJOE, met platen en bandteekening van Miep de Feyter geb, f 2.75 FERNANDO MALINI door M. KRAMER, met platen en bandteekening van 0. Verhagen geb. f 2.75 DE RIDDER VAN DEN EIKENHORST door J. J. C. BUCKLING, met illustraties van 0. Verhagen geb, f 2.75 IN HET LAND VAN DEN VREDE door NELLY SCHELLE- KENS, met platen en bandteekening van Miep de Feyter.. geb. f 2.75 DE CLUB VAN 4 EN 5 door FRITS VAN VLIJMEN, met platen en bandteekening van C. W. Mandersloot geb, f 2.75 ONSCHULDIG VERDACHT door TO HóLSCHER, met platen van Nans van Leeuwen geb. f 1.75 HET ZEVENDE MEISJE door H. WOLFFENBUTTEL-VAN ROOYEN, met platen en bandteekening van Nans van Leeuwen geb. f 2.75 HET PLEEGKIND VAN HARTEVIJF door H. WOLFFEN- BUTTEL-VAN ROOYEN, met platen van Greetje Bosch van Drakestein.... geb. f 2.75 JOOP door H. WOLFFENBUTTEL-VAN ROOYEN, met platen van Greetje Bosch van Drakestein geb, f 1.75 VERTELSELBOEK VOOR DE KATHOLIEKE JEUGD door TO HóLSCHER, met platen van Nans van Leeuwen, gebonden in afwaschbaren band geb, f 2.90 WEL GEFELICITEERD door TO H6LSCHER, met illustraties en bandteekening van Nans van Leeuwen..... geb. f 1.50 Onze catalogus met beoordeelingen uit de Katholieke pers zenden wij op aanvrage gratis toe. VERKRIJGBAAR BIJ DEN BOEKHANDEL G. B. VAN GOOR ZONEN'S U.M. N.V. r DEN HAAG

5 ZOEKT II EEN GOED EN BETROUW BAAR WOORDENBOEK? HIER ZIJN ZE!! VAN GOOR'SHANDWOORDENBOEKEN FRANSCH door Dr. F. P. H. Prick van Wely. DUITSCH door Dr. H. W. j. Kroes, 2e druk. ENGELSCH door Dr. F. P. H. Prick van Wely, 3e druk. Per taal, compleet in kunstleeren band of idem in twee heel linnen banden f 7.50 Elk deel afz. verkrijgbaar in linnen a.. f 3.75 Idem in kunstleer a f 4.25 Compleet in 3 banden kunstleer of in 6 banden linnen f Compleet in 6 banden kunstleer..., f In luxe band per taal..... f 7.90 ITALIAANSCH door Beniamino Dentici, compleet in twee half leeren banden.. f Elk deel is afz. verkrijgbaar á. f 8.50 SPAANSCH HANDWOORDENBOEK door Prof. Dr. C. F. A. van Dam, (Spaansch-Nederlandsch) deel I f (Nederlandsch-Spaansch) deel II ter perse KRAMERS' WOORDENBOEKEN FRANSCH DUITSCH ENGELSCH 12e druk 10e druk 13e druk Per taal f 3.90 Per stel in drie banden f Per taal in premoïd band met goudopdruk.... f 4.-- Per stel in premoïd band in houten standaard.. f NINIATUUR WOORDENBOEKEN FRANSCH 8e druk f 0.75 SPAANSCH.... f 1.90 DUITSCH 6e druk f 0.75 MALEISCH.... f 1.90 ENGELSCH 8e druk f 0.75 ZWEEDSCH... f 1.90 ITALIAANSCH.. f 2.50 DEENSCH, 2e druk. f HALEISCH WOORDENBOEK door Dr. Ph. S. van Ronkel, 3e druk, in heel linnen band f 4.50 KRAMERS' WOORDENTOLK bevattende de vertaling en verklaring van de meest voorkomende vreemde woorden en uitdrukkingen en afkortingen, 19e druk met ruim woorden, bewerkt door Dr. G. A. Brands en R. W. Lieve, gebonden f 2.25 In saffiaan leeren band f 2.75 VERKRIJGBAAR BIJ DEN BOEKHANDEL G. B. VAN GOOR ZONEN'S U. M. N.V. - DEN HAAG V

6 nnnnnnnnn1111nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn rnnnnnnnnnnnnnnnn TEULINOS' UITO.-MIJ. 'S-HERTOGENBOSCH LI M. n ALJA RACHMANOWA n I Dagboek eener Russische Studente. Omvang 408 blz. Ingenaaid f 350 3e druk il Gebonden f 425 n. II ROJO HUWELIJK M ṅ n Dagboek eener Russische Vrouw. Omvang 364 blz. Gebonden f 3.90 iingenaaid f 3.15 Eenvoud is het kenmerk van dit boek, soberheid. Geen klacht n n van valschen pathos, doch het schreien van een groot zieleleed, of de brand van ongeschreide tranen. Zoo ervaart men de beleve- nissen van deze schrijfster, wier boek men niet kan lezen zonder hoogere en edeler gedachten in zich opgewekt te gevoelen". DE NIEUWE EEUW n Meer nog dan van haar eerste werk is van haar tweede dagboek de verheven vormgeving, de stralende oprechtheid en de diepe menschelijkheid' de meest wezenlijke signatuur". _ n BOEKENSCHOUW n n o ill HERMAN DE MAN II MARIA ER HAAR TIMMERMAN Ingenaaid f DkGebonden f 3.50 n Herman de Man is van alles terdege zeker. Bij hem geen aarze- ling omtrent een zielsbewegen, een gevoel, een daad. Hij kon zich dit ook niet veroorloven, want dan had hij, langs dezen weg, nooit terecht kunnen komen waar hij zijn wilde. Overigens bewijst n dit boek opnieuw zijn sterke schrijverseigenschappen. Hij paart verbeeldingskracht aan werkelijkheidszin, een niet zoo alledaagsche combinatie. Zijn taal en beelding hebben frischheid en slagvaar- digheid, merg en spieren beweging en kleur." n NIEUWE ROTTERDAMSCHE COURANT a Verkrijgbaar bij iedere boekhandel en bij TEULINGS' LIITG,-MIJ. - a n n nnnnnnnnnnnitnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn 0nnnnnnnn

7 NILS BESKOW Nils Beskow, de bekende Zweedsche Dominé, die voor enkele jaren tot het Katholicisme overging, schreef vele boeken, waarvan de mooiste wel zijn: VOOR GODS AANSCHIJN GODS WEGEN IN GODS LICHT Ieder dezer boeken bevat een reeks meesterlijke schetsen, die onmiddellijk tot de ziel spreken in hun onweerstaanbare eenvoud en diepe innigheid. VOOR GODS AANSCHIJN verscheen in Nederlandsche vertaling in 1927 en beleeft thans reeds zijn 8en druk. GODS WEGEN kwam een paar jaar later uit; wij zijn nu reeds aan het 5e duizendtal. IN GODS LICHT verschijnt najaar 1933 en belooft een minstens even groot succes te worden als beide voorgaande boeken. De enorme opgang, die deze boeken maken, bewijst eigenlijk reeds voldoende hun groote waarde. Wij geven toch ook nog eenige besprekingen: Een begeerenswaardig bezit. De Maasbode. --- Kleinoodiën. De Tijd. --- Boeiend. Het Schild. Een prachtboek. Kath. Schoolblad. Het heeft me enthousiast gemaakt. Heraut v. 't H. Hart. enz. De prijs is per deel slechts f 2.40 ingenaaid en f 3.20 gebonden. De boeken zijn verkrijgbaar in iederen boekhandel en bij LiITGEVERIJ FOREHOLTE TE VOORHOUT. POSTREKENING

8 P. NOORDHOFF N.V. - GRONINGEN - BATAVIA THERMODYNAMICA door Prof. dr. M. de Haas. 2de druk ; prijs... ingenaaid f 11.75, gebonden f LEERBOEK DER OPTIEK door Prof. dr. C. Zwikker met medewerking van dr. A. C. S. van Heel prijs, ingenaaid... f 14,75, gebonden... f 16.- HISTORISCHE BIBLIOTH. VOOR DE EXACTE VAKKEN Dr. E. J. Dijksterhuis, De elementen van Euclides deel I, gebonden.. f 4.50, deel II, gebonden.. f 5.75 Dr. H. J. E. Beth, Inleiding tot de Niet-Euclidische meetkunde op historischen grondslag, gebonden f 4.50 Dr. H. J. E. Beth, Newton's,,Principia", twee gebonden deelen......,,. à f 4.25 DE VIERDE DIMENSIE door Prof. dr. Hk, de Vries Een inleiding tot de vergelijkende studie der verschillende meetkunden. 2de vermeerderde en verbeterde druk, gebonden.. f 3.90 Studiën op het gebied van ethnologie, sociologie en sociografie, onder redactie van prof. mr. W. A. Bonger, prof, mr. dr. S. R. Steinmetz en dr. H. N. ter Veen 1, HET EILAND MARKEN, door P. Kuin Jr., geïll. f 1.90 gebonden f BELGIE, Boeren en arbeiders sedert den wereldoorlog, door J. P. Kruijt, f 1.90, gebonden.... f 2.25 LEERBOEK DER INTRESTREKENING door Dr. M. van Haaften, f 13.50, gebonden... f 15, STAATHUISHOUDKUNDE voor handelswetenschap pelijke en andere examens en voor zelfstudie, door Mr. dr..m. Spaander, 5de druk, f 6.50, gebonden f 7.25 LEERBOEK DER METEOROLOGIE door Prof. dr. D. van Gulik, met medewerking van Prof. dr. E. van Everdingen. 4de geïllustreerde druk f 6.25, gebonden.... f 7.25 WORTBEDEUTUNG UND SYNONYMIK. Ein Beitrag zur deutschen Wortkunde, door M. H. Slothuis en H. Ba berg f 2.90, gebonden f 3.50 A GRAMMAR OF LATE MODERN ENGLISH door Dr. H. Poutsma Part I - The sentence. Section 1 - The elements of the sentence - 2nd edition f 9., gebonden.... f section 2 - The composite sentence - 2nd edition f 9., geb. f Part II - The parts of speech section la - Nouns, adjectives and articles f 8.75, geb. f 10.-^ section 1B Pronouns and numerals f 10.25, gebonden f section 2 - The verb and the particles f 16.50, gebonden f 18. HANDBOOK OF PRESENT-DAY ENGLISH door Dr. E. Kruisinga deel I - English sounds - 4de druk gebonden... f 6.50 deel II - English accidence and syntax - in 3 volumes 5de druk gebonden à f 6.50 IN DE BOEKHANDEL VERKRIJGBAAR

9 jaarlijksche Boekenschouw 1933

10

11 JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW 1933 VEERTIENDE JAARGANG Najaar 1932 tot Najaar 1933 REDACTIE-RAAD: Prof. Dr. B. VAN BENTHEM O.P.; P. VAN LUYK S.J.; ANTON VAN DUINKERKEN; JOS. VANDERVELDEN; JAN ENGELMAN; JOS. PANHUYSEN; ELLEN RUSSE; Mej. Dr. J. B. HOL; LEO FENS REDACTEUR-SECRETARIS: DR. H. VAN DE MARK MET MEDEWERKING VAN VERSCHILLENDE PATERS JEZUIETEN UITGEVERIJ FOREHOLTE" -- VOORHOUT

12

13 11\TLEIDYNG In der Beschránkung zeigt sich der Meister Overeenkomstig de eisch van onzen tijd, die naar versobering en beperking dringt op alle gebieden der menschelijke behoeften, verschijnt dit jaar ons literaire jaarboek in ietwat beperkteren omvang. Deze beperking, om voormelde redenen noodzakelijk geworden, beteekent intusschen geen teruggang of weglating van essentieele gedeelten. Integendeel, er werd bij de beperking van den inhoud en deszelfs bewerking uitsluitend gehandeld volgens het doelmatig devies multum sed non multa". Vandaar dat alleen die werken werden opgenomen, die zij 't in 't goed of in 't kwade iets beteekenden, richting-gevend waren op hun terrein of in eenig opzicht de aandacht trokken. Naast deze schifting van het materiaal, volgde voorts een beperking van de terminologie der recensies: fijnere destinctie in de verschillende graden van lof en blaam en zuiverder keuze in het kenschetsende woord. Het behoeft wel geen betoog, dat bij de massale boekenproductie van onzen tijd deze voorlichting en schifting (veel lezen kweekt oppervlakkigheid en halfweten) een onmisbaarheid is geworden. Een boek toch, dat wij niet kennen, kan na slezing niet alleen beteekenen overdracht van geestelijke waarden, verrijking van ons innerlijk, doch tevens roofbouw op de domeinen van ons zieleleven. Het tragische noodsein S.O.S. moet vaak de stilte van de nacht onzer onverschilligheid verstoren, opdat wij niet zouden inslapen op onze veilig-gewaande kusten. Wij denken hierbij niet alleen aan het keeren van het kwaad in z'n verleidelijke vormen, doch ook aan de onschadelijkheid zonder meer, n.l. aan die mediocre en tamme literatuur, die als een narcose ons geestelijk in slaap wiegt. Toezicht over de ideeën, leiding van den geest is het gezonde standpunt, dat de Kerk bij haar censuur handhaaft. Een dergelijke leiding nu wil ook de Jaarlijksche Boekenschouw geven en zij tracht daarbij aan twee hoofdeischen te voldoen. Vooreerst principieele voorlichting te geven en voorts de kwaliteit der jaarproductie niet alleen te beoordeelen volgens de normen van cultureelen, religieuzen en moreelen aard, toch tevens te meten naar een artistieken maatstaf. Dit laatste vooral vergde onzerzijds veel opoffering en verantwoordelijkheid in het subtiel onderscheiden en het gevoelvol typeeren. Immers ons in de literaire kritiek plaatsend boven de botsing der artistieke meeningen, onderschatten we geenszins de schoonheid als levenswaarde. Naast deze zuivere informatieve taak was deze editie er ten slotte op gericht, het boek te karakteriseeren als een uitdrukking van de wereld. waarin wij leven en in de verhouding waartoe het begrepen en verwerkt moet worden. Meer dan ooit is toch hetgeen aan romanliteratuur b.v. verschijnt voertuig van een levensbeschouwing, uitgesproken of gesuggereerd. Met het gevolg, dat deze jaar-revue over de stroomingen van onzen nabijen tijd grootendeels in beslag werd genomen door de waardebepaling van literair werk van meer populair leesgehalte. Immers zij, die dezen gids raadplegen ter hunner oriëntatie in den maalstroom der tijden hebben veeleer contact met literatuur (in wijderen zin) dan

14 6 INLEIDING. met het leerstellig betoog en de beschouwende verhandeling. Doch daarnaast werd hoofdzakelijk de aandacht gevraagd voor de historische en sociale literatuur, die in onze tijden van politieke spanning en sociale ontreddering meer dan gewone aandacht genieten. Wij beoogden ten slotte met dezen wijdvertakten informatiedienst niet alleen te waarschuwen tegen het verbodene en volksbedriegende, doch tevens heen te wijzen (in opwekkenden, aanmoedigenden zin) naar het goede en katholieke boek, dat in onze kringen ten onrechte wordt veronachtzaamd. Hiermee hebben we onze bedoelingen ten aanzien dezen nieuwen jaargang duidelijk genoeg ontvouwd. Zoo brachten wij zelf het beginsel in practijk, dat wij in de boekenwereld niet genoeg kunnen aanbevelen: open kaart te spelen". Mogen we daarom zooals in 't verleden wederom kunnen rekenen op de steun en waardeering van hen, voor wie deze lectuurgids is bestemd.

15 GODSDIENST EN APOLOGIE P. EDOUARD D'ALENCON O.M.C.: Broeder Jacoba. Kruisvaarders van St. Jan, Rijswijk (Z.-H.). 71 blz. ing. f 1.. Een historisch onderzoek naar de sympathieke figuur van Jacobs Settesoli, een der eerste vrouwelijke volgelingen van den H. Franciscus. G. ARNAUD D'AGNEL: Le manage. E. Flammarion, Paris, blz. ing. Ffr Sinds Casti connubii" zijn er heel wat studies over het huwelijk verschenen, Dit is een der beste. Bedoeld voor geloovigen en ongeloovigen. JAN BAKKER: Stille werkers. Algem. R.K. Propagandaclub, Amsterdam, blz. Welsprekender weerlegging van de kleineerende en lasterende strijdmethoden onzer tegenstanders ten opzichte van 't werk der priesters en religieusen, is moeilijk denkbaar. BARDY ET TRICOT: Le Christ. Bloud et Gay, Paris, blz. Wat staat in dit boek? Eenvoudig alles: alles wat naar Christus wijst, beschouwd in zijn innerlijke persoonlijkheid, in zijn geschiedkundige waarde, en in inwerking op de zielen, innerlijk, uitwendig, organisatorisch, cultureel, artistiek. C. BARTHAS: Evangile et nationalisme. Editions Spes, Paris, blz. ing. Ffr Deze verhandeling over exegese en geschiedenis tracht den algemeenen toestand der geesten te bepalen op het stuk van het nationalisme, in de oude wereld en bij de Joden. Prof. Dr. K. L. BELLON: Inleiding tot de vergelijkennde godsdienstwetenschap. N.V. de Standaardboekhandel:, Antwerpen, blz. ing. f De positieve uitkomst van schr.'s onderzoek mag aldus worden samengevat: het geloof der oudste ons bereikbare culturen in één almachtig en goed Opperwezen moet zonder aarzeling worden aanvaard. Het evolutionisme geeft hiervoor geen verklaring. Dat schr. zich hoofdzakelijk heeft laten leiden door P. Pinard de la Boullaye en P. W. Schmidt. doet geen afbreuk aan de waarde van zijn boek. Het geheel werd logisch opgezet en zeer goed uitgewerkt; de aan anderen ontleende gegevens werden zelfstandig, overzichtelijk en inzichtelijk benut. P. BENEDIKT O.S.B.: Beseligende Beicht. Herder & Co., Freiburg, i. Br., blz. ing. M Beschouwingen en studies over het H. Sacrament der Biecht, die vele twijfels zullen opklaren en bij allen den eerbied en den ernst voor dit sacrament in ruime mate verhoogen. G. BERNOVILLE: Le Rosaire. Desclée de Brouwer et Cie., Paris, blz. Een practische, mooi bewerkte inleiding voor 't bidden van den Rozenkrans en alles wat samenhangt met de Mariadevotie. KARDINAAL BERTRAM: Mein Firmungstag. Herder & Co., Freiburg i. Br., ing. M Pakkende toespraken over de waarde van het H. Vormsel. alle in dezelfde richting georiënteerd. vol bezorgdheid voor den opbloei van een echt religieus leven. GEORG BICHLMAIR, S.J.: Die Jesuiten. J. P. Bachem, Köln, blz. ing. M. 2.. Een deskundige en boeiende behandeling van de Orde van St. Ignatius. de Exercitia, de structuur en cultureele beteekenis van de Orde, haar opheffing en herstel en de fabeltjes over de jezuieten in de verschillende landen in omloop. J. DEN BOEFT: In de straten en wijken der stad. A. Verleur, Haarlem, blz. Beschrijft een gedeelte van de practische zielzorg bij de geloovige protestanten. n.l. de huisbezoeken en de gevolgen daarvan. Niet voor katholieke lezers. P. BONIFACIUS, C.P.: Brieven en Extasen der Dienaresse Gods, Gemma Galgani. Vertaald uit het I1;aliaansch. Firma van Eupen, Eindhoven, Deze collectie van brieven en extasen, 'n boek van liefde en lijden, geeft een levensbeeld van Gemma Galgani, geschetst door haar zelf. De brieven zijn in drie categorieën ondergebracht: de brieven aan haar geestelijken leidsman, aan haar biechtvader en aan andere personen. H. BOSCHMA: Heldengestalten uit Israëls geestelijken worstelstrijd. De Tijdstroom, Lochem, blz. Boschma laat de oude profeten in al hun menschelijke, door God doorlichte grootheid voor ons leven. Jammer, dat de catechiseermeester in hem niet kon nalaten hier en daar Rome" mis te verstaan.

16 8 GODSDIENST EN APOLOGIE. THEODOR BRIEMLE: Unsere Heiligen. Jos. Kósel & F. Pustet, Man^ chen, blz. gec. M In alphabetische volgorde worden van ongeveer 1100 mannelijke en vrouwelijke heiligen korte bijzonderheden verhaald. Uit elke bladzijde blijkt de toewijding en kennis van den samensteller. HENRI BRUNING: Onze Priesters. Henri Bruning, Amsterdam, blz. ing. f 1. Een boekje met behartigingswaardige waarheden, dat in de hand van priesters goed kan doen, in leekenhanden dubieuze effecten kan hebben. AUG. BRUYNSEELS: Parochie en Katholieke actie. GelooLverdediging, Antwerpen, blz. ing. f Schr. gaat na, bewijst met cijfers, hoe de werkelijke godsdiensttoestand van het oogenblik in België in groote parochies is; hij zoekt een werkmethode, die beter overeenkomt met den geestes toestand van thans. Wat hij publiceert heeft hij al toegepast in zijn eigen werkkring en zooals blijkt, met succes. DENIS BUZY, S.C.J.: De gestigmatiseerde van Bethlehem: Zuster Maria van Jezus gekruisigd. Foreholte, Voorhout, blz. ing. f Een Grieksch-katholiek meisje uit Palestina treedt in den Karmel van Bethlehem als werkzuster en leidt er in alle verborgenheid een heilig, in-god-verslonden leven, waarin de verschijnselen der hoogere mystiek een groote plaats innemen. Het proces harer zaligverklaring is sinds enkele jaren te Rome aanhangig gemaakt. Het is een mooi en boeiend heiligenleven, een waar loflied op de almachtige kracht van Christus' genade. R. P. BUZY, S.C.J.: Verbum Salutis. G. Beauchesne, Paris, blz. Schr. scheidt de parabelen in twee groote deelen: het Rijk Gods en de onderdanen van het Rijk. Hij geeft eerst een vertaling, die ons zeer welgeslaagd lijkt. Under even juiste als sierlijke bewoordingen weerspiegelt ze op z'n best het schilderachtige, den goddelijken eenvoud en de diepte ook van den grondtekst. Daarop volgt het commentaar naar de beginselen der handleiding. DOM FERD. CABROL: La messe en Occident. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr Schr. begint de Mis te bestudeeren, zooals ze in de eerste drie eeuwen werd opgedragen. Vervolgens geeft hij het hoe en waarom der later toegevoegde liturgische afwijkingen. Daarop volgt een uiteenzetting van het karakter van elken ritus. Ten' slotte enkele uitweidingen over misgezangen, liturgische gebaren, enz. Mgr. CHAPPON: La femme chrétienne. P. Téqui, Paris, ing. F fr Breed-uitgewerkte en wel-doordachte conferenties over de plichten en levensopvatting der christelijke vrouw. ELISABETH CHARLES: Eenige dagen uit het dagboek eener moeder. Vertaald uit het Fransch door W. van Cranenburgh-Westerwoudt. Uitgeverij Oisterwijk, Oisterwijk blz. Een verzameling van schriftelijke gebeden vol innigheid, waarin 'n moeder geheel haar leven uitspreekt, haar lijden, liefde, vreugde en droefheid. P. CHARLES S.J.: Altijd bidden. Museum Lessianum, Leuven, blz. ing. Bfr. 1.. Een van de schoone geestelijke boeken van dezen tijd: het gebed voor alle uren", voor alle christenen". A. JOS. CHAUVIN: L'Union a 1'Autel. Desclée, de Brouwer et Cie., Paris, blz. Een opwekkend woord om heel den dag door te leven in Eucharistischen geest, door zich te vereenigen met de H. Mis, die ieder uur van den dag ergens ter wereld opgedragen wordt. PIERRE COSTE: Trois Siècles d'histoire Religieuse. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Behandelt de stichting van religieuse Congregaties door den H. Vincentius a Paulo en haar geschiedenis van 1617 tot Charles Baussan geeft een overzicht van haar werkzaamheden op de terreinen van het onderwijs, de charitas en van sociale voorziening. Georges Goyau vertelt van het missiewerk dezer Zusters. PIERRE COSTE: Monsieur Vincent, Le grand saint du grand siècle. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, Deel I: 540 blz, Deel II: 740 blz., Deel III: 636 blz. ing. Ffr Dit alomvattende leven van den H. Vincentius a Paulo is een werk van strengen historischen zin, van lange studie en groote nauwkeurigheid. In de drie lijvige deelen staat alles wat er over Vincentius te achterhalen valt. Zijn persoonlijkheid en het karakter zijner heiligheid treden uit

17 GODSDIENST EN APOLOGIE. 9 het werk scherp naar voren. Als lectuur zou het boek gewonnen hebben aan een strengere beperking, een kunstiger rangschikking en compositie. BAS DE CRAENE: De volksmenner bij een landverhuizing. St. Norbeaus Boekhandel, Tongerloo, blz. ing. Bfr. 18.^-. In dit boek is gedramatiseerd de bevrijding van 't volk van Israël uit de slavernij van Egypte. In vijf deelen is 't verhaal gesplitst: De Voorbereiding; De Verlossing; Gekneed en gevormd; Naar 't beloofde land; Mozes' dood. De schrijver kent uitstekend Egypte, met zijn cultuur, geschiedenis, zijn landbouw, den Nijl, de omzwervingen van 't Joodsche volk, hun harde slavernij en bevrijding, hun aanvoerder Mozes en diens goddelijke zending. JEANNE DANEMARIE: Le Mystére des stigmatisés. Bernard Grasset, Paris, blz. ing. Ffr 'n Boeiende levensbeschrijving van twee Duitsche gestigmatiseerden, Catharina Emmerich, de de kloostervrouw van Diilmen, die voor 100 jaren leefde, en Theresia Neumann, de gestigmatiseerde van Konnersreuth. PAUL DONCOEUR: Retours en Chrétienté. Bernard Grasset, Paris, blz. ing. Ffr Aan de hand van oude overleveringen verhaalt schr. hoe men vroeger in 't familieleven handelde bij een geboorte, een huwelijk, een overlijden, hoe daar gebruiken heerachten, vol oprecht christelijk geloof. Dit hoek is een krachtig pleidooi voor de herinvoering van deze gebruiken in het katholieke familieleven. ADOLF DONDERS: Lichtstrahlen, Herder & Co., Freiburg, i. Br., ing. M Eenvoudige stichtende gedachten voor het alledagleven, maar uitgesproken met overtuigende warmte van hart. Het eerste deeltje beweegt zich op schriftuurlijk godsdienstig-zielkundig gebied, terwijl de beide andere aan de hand der liturgie van het kerkelijk jaar lichtstralen werpen op het leven van onzen tijd. J. DUCHENE: La Confession. La Bonne Presse, Paris, blz. Een onderhoudend geschreven verhandeling over de biecht voor de opgroeiende jeugd. E. DUPLESSY: L'Eucharistie Mystère, L'Eucharistie Sacremet,t, L'Eucharistie Sacrifice. La Bonne Presse, Paris, blz. ing. Ffr Het handboek voor godsdienstonderwijs van den bekenden apologeet Duplessy, waarvan deze drie brochuurtjes deel uitmaken, geniet in Frankrijk een uitstekender naam. HENRI DUTOIT: Dupanloup. Desclée de Brouwer et Cie., Paris, blz. Een keurig samengestelde bloemlezing uit de werken en de redevoeringen van den grooten bisschop van Orleans. Zijn leven was vol beweging, actie en strijd; zijn tijdgenooten waren overtuigde bewonderaars of felle tegenstanders; zijn geschriften toonen ons den geboren opvoeder en redenaar, wiens woord den klank eener sterke, domineerende persoonlijkheid draagt. HELMUT FAHSEL: Der Weg zur Gliickseligkeit. Thomas-Verlag, Berlin, blz. ing. M Ontstaan uit een reeks lezingen van den bekenden Berlijnschen conferencier. Hoofddoel was de grondbegrippen nauwkeurig te analyseeren in hun ideologische elementen: de lezer moet zelf doordenken aan de hand der verklaarde beginselen. MICHAEL KARDINAL FAULHABER: Zeitrufe, Gottesrufe. Herder & Co., Freiburg, i. Br., blz. ing. M Een keur van preeken en toespraken van den bekenden Miinchener Kardinaal. Handelt over de zeven werken van barmhartigheid, de eenheid des geloofs, de plichten van de familie, Quadragesimo Anno, gelijkheid der volkeren, Kerk en Staat, huwelijk en ordensleven. Alles wordt raak en scherp gezegd, geen vage algemeenheden, doch de werkelijke behoeften van iedere ziel, onverschillig in welk deel der wereld. Dr. P. HILARIN FELDER O.M.C.: Die Antoniuswunder. Verlag F. Schoningh, Paderborn, blz. Tot nu heeft niemand die moeilijke aangelegenheid zoo knap, zoo duidelijk, zoo systematisch onderhanden genomen als schr. Aanbevolen aan allen, die zich voor de zuivere Antonius-figuur interesseeren en 'n gezond oordeel willen hebben over de wonderen, welke gewoonlijk St. Antonius worden toegeschreven. EMIL FIEDLER: Meesters van morgen. Vertaald uit het Duitsch door Cor Hesseling. Paul Brand, Hilversum, Deel I: 160 blz., deel II: 151 blz. Per deel ing. f Met dezes boeken klopt Emil Fiedler aan de deur waarachter het katholicisme van onzen tijd als een schoone slaapster droomt. Velen hebben vóór hem getracht slaap en inertie der geloovigen te bannen, grootendeels tevergeefs. Men kan aan de felgloeiende toorts van diens geloof zijn

18 10 GODSDIENST EN APOLOGIE. verkleumend hart verwarmen, men kan ook meegezogen worden door de wervelende vaart van zijn apostolischen ijver. Het zijn niet genoegzaam aan te bevelen boeken. REGINALD GARRIGOLI LAGRANGE: Les trois conversions et les trois voies. Ed. du Cerf, Juvisy (S.-et-O.), blz. ing. Ffr. 5.. Verdeelt het geestelijk leven in verschillende stadia, welke ieder, die den hoogsten trap van volmaaktheid wil bereiken, moet doormaken. Deze theorie staat niet buiten het!even, maar berust geheel op onze natuur. P. GASPARRI: Katholieke Katechismus. Beyaert, Brugge, blz. ing. Bfr 'n Gedegen behandeling van alle vraagstukken. welke op de katechismus betrekking hebben. Voor priesters en godsdienstleeraars van 't allerhoogste belang. R. PATRICK GEARON O.C.C.: Le Spiritisme: Sa faillite. P. Lethielleux, Paris, blz. ing. Ffr. 10,--. Dit vertrouwbare en leerzame boek geeft een overzicht van geheel de geschiedenis van 't Spiritisme, van 't ontstaan door twee meisjes, Margaretha en Katie Fox in 1848, tot op het oogenblik. Het heeft al de verschijnselen nagegaan en.ontleed, de opvattingen van zeer veel schrijvers over dit onderwerp bijeengebracht en onderzocht. LIANE VON GENTZKOW: De Godsgezante, St. Elizabeth van Thuringen. Blankwaardt & Schoonhoven, Rijswijk (Z.-H.). 236 blz. Het voorwoord van Benedikt Momme Nissen brengt niets nieuws. Als geheel: voor volwassenen een mooi boek over de heilige Elisabeth, de vreemde aan dat Duitsche hof met haar donkere, door lange wimpers beschaduwde oogen in blauwachtig wit en welker buitenste hoeken een weinig te hoog staan." Ze blijft ook een vreemde in haar geestelijk leven en zet in bovennatuurlijke toon het lied van liefde, dat daar zoo dartel gezongen wordt, over. P. GEREST O.P.: Veritas, la vie chrétienne raisonnée et meditée. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, Deel I: 490 blz., deel II: 328 blz. Tesamen ing. Ffr Dit deel behandelt in 50 meditaties: De Kerk, haar instelling en voorrechten, de meesters in dit huis: het leven aan dezen huiselijken haard: het intieme van dit heiligdom, de bevoorrechten in dit heiligdom. De psychologische aanmerkingen, die overal te voorschijn komen, grijpen onze verbeelding aan en beheerschen onze aandacht. Overal degelijke leer en gedachten, maar toch goed te volgen voor eenigszins ontwikkelde katholieken. 't Is te hopen, dat deze boeken een Nederlandschen vertaler vinden. C. VAN GESTEL, S.J.: De blijde boodschap. J. J. Romen & Zonen, Roermond, P. CONSTANTINUS O.CAP.: Gedenk Uw uitersten. J. J. Romen & Zonen, Twee nuttige en handzame gebedenboeken. In 't eerste wordt uit evangelieteksten een Christusleven samengesteld en iedere levensepisode wordt het onderwerp van een korte. diepgaande overweging. Het tweede bevat treffende overwegingen over dood en oordeel. P. C. VAN GESTEL O.P.: Het religieus-socialisme. De Vlaamsche Drukkerij, Leuven, blz. ing. f 4.. Na een historisch overzicht te hebben gegeven over de verhouding tusschen socialisme en godsdienst, wordt het religieus-socialisme beschreven in Duitschland, Zwitserland, Oostenrijk. Nederland, Frankrijk en België, waarna dan nog beknopte beschouwingen volgen over het Religieus-socialisme op internationaal gebied, benevens invloed en machtspositie van het religieus-socialisme. Een wetenschappelijke beschrijving. welke leide tot een synthetisch overzicht en een kritisch oordeel. ALBAN GOODIER S.J.: Heiligen voor zondaars. Uit het Fransch vertaald door J. G. S. de Haan. Paul Brand, Hilversum, blz. ing. f De keuze van een achttal heiligen, onder wie b.v. Sint Augustinus, Johannes de Deo. de zwerver; Camillus de Lellio, de vechtjas: jozef a Cupertino, de domoor, is gelukkig. Vooral de menschelijke kant dier heiligen wordt bijzonder belicht. De verhalen loopen gemakkelijk en eenvoudig. En ze houden de aandacht geboeid. ALBAN GOODIER S.J.: The passion and death of our lord Jesus Christ. Burns Oates & Washbourne Ltd., London, blz. geb. Sh. 10/6. Een meditatieboek, veelzijdig, gevoelig, mannelijk, diepgaand. Het beantwoordt ten volle aan zijn doel. den godsdienstzin te verdiepen, en den lezer te doordringen van de beteekenis voor den mensch van Christus' lijden en dood.

19 GODSDIENST EN APOLOGIE. 11 ALB. GORREAU: Saint Albert le Grand. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Een voorbeeld van moderne hagiografie. Schr. heeft niet op de eerste plaats aandacht geschonken aan de vele theologische en philosophische vraagstukken, die het werk van dezen heilige zoo vele biedt, ofschoon hij er natuurlijk niet zwijgend aan kon voorbijgaan. Het boek steunt op de kennis van het leven en de psychologie van dezen grooten mensch en grooten heilige. A. GRIJPINK C.S.S.R.: Evangelie en Eucharistie. J. J. Romen & Zn., Roermond, blz. ing. f Schr. heeft, telkens uitgaande van 'n episode uit de H. Schrift. 'n 100-tal samenspraken geschreven tusschen Jezus en de ziel: ze kenmerken zich door 'n innig gevoel voor de Christus- Eucharisticus, door diepe gedachten over tal van feiten uit Jezus' leven. AMY GROSKAMP-TEN HAVE: Zon in Zeist, blz. Met nobele bedoelingen geschreven, maar van de fraaie gevende basis missen, gaat geen opbeurende kracht uit. eigenlijk maar kunstlicht. P. DR. STANISLAUS GRUNEWALD de vensters. J. Ploegsma, ing. f volzinnen, die een werkelijk steun- Nader beschouwd is dat zonlicht O.M.C.: Franziskanische Mystik. Naturrechts-Verlag, Munchen, blz. Voor een goed verstaan van den H. Bonaventura kan deze proeve" heel veel bijdragen en daardoor tot een juist begrip van den eigen geest,, de eigen spiritualiteit. In een aanhangsel worden enkele Capucijnen-schrijvers over mystiek uit de Duitsche landen herdacht. ROMANO GUARDINI: Das Gebet des Herrn. Mathias Grunewald Verlag, Mainz, blz. ing. M Een boek met zeer oorspronkelijke en diepzinnige beschouwingen over het Onze Vader. Romano Guardini, priester en professor te Berlijn, heeft een goeden naam als religieus denker en dit werkje doet zijn naam alle eer aan. Zijn beschouwingen zijn geboren uit een diep religieus gemoed en een scherp, ideeënrijk intellect. DOM GUERANGER: Sainte Cecile. P. Téqui, Paris, blz. ing. Ffr Een levensbeschrijving van de bekende Heilige in 't kader van een schets van geheel de oud- Romeinsche beschaving. 'n Hoogstaand. lezenswaardig werk. Dr. J. GUNNING: John Henry Kardinaal Newman. H. J. Paris, Amsterdam, blz. ing. f Hebben we waardeering voor de edele bedoeling en het vele moois, dat ons over den eens miskenden maar nu algemeen geëerden Newman geboden wordt, evenmin als Rome destijds naar Stockholm is getrokken, konden wij iets verwachten van de algemeene inleiding over de Una Sancta". En een boek dat van d i e irenische" idee uitgaat, en daardoor gedragen wordt, dat, zij 't ook niet hatelijk, on-roomsch over Rome spreekt, kan toch bezwaarlijk voor Protestanten en Roomsch-Katholieken" bestemd wezen. Om z'n volstrekt protestantsch karakter in geloofszaken niet voor onze Roomsche lezers. P. POLYEUCTE GUISSARD: Portraits Assornptionistes. La Bonne Presse, Paris, blz. ing. Bfr Een groep levensschetsen van leden der Congregatie van de Assumptionisten, missionarissen, opvoeders, publicisten, enz. De volle beweging en de geest van een actieve missie-congregatie wordt in deze bladzijden treffend weergegeven. Dr. H.: Levenskunst van Epictetus. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, De wijsheid van den stoicijnschen Epictetus heeft de tijden door geboeid om haar even pittige als humane kernachtigheid. Meer dan eens treft een toon van waarlijk christelijke mentaliteit den lezer. P. HABERSBRUNNER: Ein Weg zur Kansel. Friedrich Pustet, Regensburg, blz. ing. M Een handleiding in de kansel-welsprekendheid in theorie en practijk. Behandeld worden, klaar en vakkundig. de verschillende onderdeelen van een preek, homilie en sermoen, over den opbouw van een preek en haar practische samenstelling, waarna eenige logische plannen volgens de verschillende preekmodellen. Ds. Dr. J. A. HAMMARGREN:Moet men de Katholieke Kerk smaden of eeren? Uit het Zweedsch vertaald door Andreas Metz O.Cist. Wed. j. R. van Rossum, Utrecht, blz. Een eigenaardig boek van bijzondere apologetische waarde: een serie aanvallen tegen de Katholieke Kerk en de krachtige afweer daarvan door een dominee. Belangrijk om de kerkelijke toestanden in Zweden te leeren kennen. Deze dominee is een edel mensch. WILHELM HAY: Volkstiimliche Heiligetage. Geïllustreerd. Paulinus- Verlag, Druckerei, Trier, blz.

20 12 GODSDIENST EN APOLOGIE. Huy vertelt hier het leven en de legende van 72 heiligen van den jaarkrans, hun populariteit in de volksdevotie en patroonschappen. 'n Lezenswaardig boek. LILLY HEBER: Krishnamurti, de mensch en zijn boodschap. Vertaald uit het Engelsch door B. Gasan. Van Holkema Fi Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f Deze min of meer propagandistisch gebrachte boodschap vertroebelt de objectieve mededeeling, en heeft ons niets te zeggen. De man, die van zichzelf getuigt, dat de Waarheid in hem gestalte heeft aangenomen" heeft geen boodschap te brengen aan Katholieken. Die hebben haar reeds -- en uit zuiverder bron. HERMANN: Als Maria luistert. St. Norbertus Boekhandel, Tonge:loo, blz. ing. Bfr. 7,. Samenspraken van een innig-biddende ziel met Maria, die al zijn gevoelens en verlangens tot Maria eenvoudig-kinderlijk openbaart. D. Dr. HEINRICH HERMELINK: Die heilige Elisabeth im Licht der Frómmigkeit ihrer Zeit. G. Braun, Marburg, blz Ṁ Een zeer te waardeeren overzicht over het leven der heilige, met zelfs zeer juiste opvattingen aangaande de feiten uit dat leven. Jammer die enkele zeer anti-katholieke uitingen in het geschriftje, die ook de opvattingen van den geleerden professor geen eer aandoen. P. M.ARCULPHUS HEYER O.F.M.: De kleine getijden van de Heilige Maagd en Moeder Gods Maria. Derde Orde-Bibliotheek, Weert, blz. ing. f Waar de vertaler zich tot taak stelde: van het officie een verstaanbaar gebed te willen maken", kunnen we dau ook niet anders doen dan hem gelukwenschen met dit welgeslaagde pogen en hem dankbaar zijn. G. HOORNAERT S.J.: Le chemin de la Croix. Ed. Rex, Louvain, blz. ing. Bfr Een reeks roerende meditaties, die den lezer inwijden in de diepere beteekenis en den schooneren zin van den H. Kruisweg. Vooraf gaat een klare uiteenzetting van de devotie van den Kruisweg op canonisch en historisch gebied. J. H. HOOYMAN: Voor allen door allen. Dekker & van de Vegt en J. W. van Leeuwen, Utrecht, blz. ing. f De verdiensten van deze lijdensmeditaties liggen in de moraliseerende kracht; de toepassing wordt met veel klem den lezer (a fortiori den hoorder) ingedreven. Meditaties" heet de ondertitel; Preeken" zou beter den inhoud weergeven. Preeken van een nogal breede theatraliteit met af en toe een dikke woordkeus. A. VAN HOVE: Commentarium Lovaniense in Codicem Jun Canonici. H. Dessain, Mechelen, blz. Behandelt het gewoonterecht en de regels voor het bepalen van den tijd. Het gewoonterecht. nog steeds door de Kerk erkend, vroeg noodzakelijkerwijze de meeste aandacht; schr. stelt er nauwkeurig de historische ontwikkeling van vast, bespreekt de verschillende bestaande theorieën, en geeft gewoonlijk zijn voorkeur aan de meer moderne verklaringen, b.v. in het vraagstuk, welke communiteit in staat is een gewoonte in te voeren. Hoogstaand wetenschappelijk werk. Dr. A. VAN HOVE: Het Mirakel. N.V. Standaard Boekhandel, Antwerpen, blz. ing. f Deze mooie studie behandelt achtereenvolgens het wezen, de mogelijkheid, bewijskracht en kenbaarheid van het wonder. Hoewel deze stoffen allesbehalve oppervlakkig besproken worden, zal toch iedereen den schr. gemakkelijk kunnen volgen. Niet alleen aan vak-apologeten, maar ook aan leeken bevelen wij dit grondige, rijk-gedocumenteerde werk ten zeerste aan. G. HUMEAU: Les plus Beaux Sermons de Saint Augustin. La bonne Presse, Paris, blz. ing. Ffr Dit boek wil het volle licht werpen op St. Augustinus als redenaar, waarover nog niet veel is geschreven. In de inleiding wordt de theorie van de welsprekendheid volgens den Heilige behandeld. Daarna volgen 23 preeken van St. Augustinus. Ze zijn zóó gekozen, dat men niet alleen stukken daarvan kan gebruiken, maar zelfs heele Preeken, zooals ze daar liggen, zou kunnen voordragen. Een goed studieboek voor onze seminaristen en onze priesters. ABBË JACOBS: Monsieur Edouard Poppe. P. Lethielleux, Paris, blz. ing. Ffr. 15.r. Deze levensbeschrijving zal in den tijd der jeugdorganisatie, van den E.K. en de K.J.V. bijzondere belangstelling trekken bij geestelijken, jeugdleiders en opvoeders. PAUL DE JAEGHER: Anthologie mystique. Desclée de Brouwer & Cie, Paris, blz. ing. Bfr Een keurgarve van citaten uit mystieke schrijfsters en schrijvers, die minder algemeen bekend

21 GODSDIENST EN APOLOGIE. 13 zijn. Deze uittreksels zijn aldus gekozen, dat naast, de onbeschrijflijke geneugten van het mystieke leven en van de hoogere liefde, ook de zware ontberingen en het groote lijden worden geschetst. A. JANSSENS: Anglicaansche en Protestantsche bekeerlingen. R.K. Boekcentrale, Amsterdam, blz. ing. f Van het groote aantal bekeerlingen, dat sedert jaren de Katholieke Kerk in Engeland binnenkomt, heeft de schrijver hier van eenigen de bekeeringsgeschiedenis behandeld: A. J. Francis Stanton, Vernon Johnson (Father Vernon), Dr. Selden Peabody Delany, Dr. W. E. Orchard, terwijl in een slothoofdstuk nog in het kort die van eenige prominente litteratoren behandeld wordt. AL. JANSSENS: De H. Maagd en Moeder Gods Maria. N.V. Standaard boekhandel, Antwerpen, blz. ing. f Een leerzaam werk, dat zeer uitvoerig de positieve gegevens bij elkaar leest, d.w.z. wat leert de H. Schrift, of wat leerden in den loop der eeuwen, de liturgie, kerkvaders, theologen, gebruiken en gebeden der geloovigen of Pausen en Bisschoppen en catechismussen over het sterven. lichamelijke verrijzenis en verheerlijking der H. Maagd? R. 0. M. A. JANVIER: La Passion de N.S.J.C. et la Morale Chrétienne. P. Lethielleux, Paris, blz. ing. Ffr. 15,---. Een keuze uit de Goede-Vrijdagspreeken van den bekenden conferencier der Notre-Dame. Naast edele welsprekendheid bewonderen we hier de groote verscheidenheid en diepgang van gedachten. EDMOND JOLY: La Chambre des Saints a Rome. Desclée de Brouwer 1 Cie., Paris, blz. ing. Ffr Een boek over de verblijfplaats resp. kamer -- in den strikten zin van het woord --- welke heiligen te Rome langer of korter tijd bewoond hebben. Zeer karakteristiek is schrijvers heiligenkeuze uit het tijdvak der Babylonische gevangenschap", waar hij Francisca Romana, Brigitta en Catharina van Zweden en Catherina van Siëna ons voorvoert. Een smaakvol en intelligent boekje. P. HERIBERT JONE O.Cap.: Précis de théologie morale Catholique. Librairie Salvator, Mulhouse, blz. ing. Ffr Geen volledige handleiding, doch een practische verhandeling over de zedenleer voor toekomstige priesters. De theologische begrippen werden zoo bondig mogelijk uitgegeven, discussies tusschen uiteenloopende stelsels werden achterwege gelaten. 'n Uitstekende samenvatting van de voornaamste vraagstukken op dit gebied. Dr. JOS. KEULERS: Bijbelsche geschiedenis. Geïllustreerd door Jos. Speybrouck, J. J. Romen El Zonen, Roermond, blz. ing. per afl. f 1.62; per deel ing. f 32.50; geb. f 35.. De illustraties in deze afleveringen zijn van nogal uiteenloopenden aard en waarde. Intusschen is ook de verschijning van deze vertaling een niet te onderschatten verrassing. Prof. Dr. H. KNAUS: De huwelijkskalender Konzip". Uitg. Mij. Humanitas, Rotterdam, blz. ing. f Konzip" stelt zich uitsluitend op het standpunt: hoe is, zonder gebruik van schadelijke voorbehoedmiddelen (of erger) 'n normaal" samenleven der echtgenooten mogelijk, met uitsluiting van ongewenschte gezinsvermeerdering, 'n standpunt dus, dat zich nuchterweg bepaalt tot 't materieele en geen rekening houdt met de factoren, die 'n zaak van het geweten vormen. CECIL KERR: Teresa Helena Higginson. Pax, Den Haag, Het leven dezer Engelsche onderwijzeres, die stierf in 1905, is vol van het wonderlijkste dat wij in de Heiligenlevens maar kunnen aantreffen. Een ve-sterving, waarbij men huivert, mystieke verschijnselen welke voor die van een H. Catharina van Siëna niet onderdoen, over geheel de linie een zoo merkwaardig en bewonderenswaardig bestaan, vooral in den eersten tijd harer gemeenschap met den hemel, dat men er ontsteld van staat. Z. DE KORTE: De Mis-Liturgie. Paul Brand, Hilversum, blz. ing. f 5.90, geb. f Dit werk is geen eigenlijk streng-wetenschappelijke studie voor menschen van het vak en anderzijds geen populair werk voor Jan en alleman, maar een boek, op wetenschappelijke basis berustend, voor priesters en ontwikkelde leeken, die hier zeer veel kunnen leeren. EMMANUEL LACOMBE: Les Eléments d'un Programme Social Catholique. La Bonne Presse, Paris, blz. ing. Ffr. 8.. Op bevattelijke wijze is hier in het kort samengevat wat de groote katholieke sociologen over het sociale vraagstuk en zijn oplossing hebben geschreven. M. J. LAGRANGE: Het Evangelie van Jezus Christus. Geïllustreerd. Fidelitas, Amsterdam, Men zal 't meeste nut van dit boek ondervinden, wanneer men het geleidelijk aan van begin tot eind heelemaal doorleest met den tekst der Evangeliën ernaast, en dan telkens weer opnieuw, naar aanleiding van het voorgelezene op den preekstoel of bij de viering van een of ander kerkelijk Hoogfeest, de verklaring van het betreffende Evangeliegedeelte nog eens naslaat.

22 14 GODSDIENST EN APOLOGIE. F. DE LAMA: Therese Neumann. Ed. Salvator, Mulhause, bl. Al zal de Kerk zich in haar uitspraak door de grootst mogelijke voorzichtigheid laten leiden, toch valt het niet te ontkennen, dat dit boek feiten naar voren brengt, die voor een sympathieken uitleg vatbaar zijn. Het is trouwens van verschillende bisschoppelijke goedkeuringen voorzien. L. LAMMERTIJN, C.S.S.R.: De Olijfberg en het Heilig Uur. Dames Michielsen, Breda, blz. ing. f 1.. Pater Lammertijn is de erkende schrijver over het Heilig uur. In dit boek behandelt hij het Cenakel, de Olijfberg, het Heilig Uur en zijn geschiedenis, zijn eeuwfeest, zijn invloed op het persoonlijk godvruchtig leven, op het christelijk familieleven, het parochiaal en het maatschappelijk leven. P. Dr. W. LAMPEN O.F.M.: Eucharistica IL Van Putten en Oortmeyer, Alkmaar, blz. Een mooie keur van gedichten en beschouwingen over de H. Eucharistie, van heinde en verre bijeengebracht met veel smaak en piëteit". GEORGES LEMAITRE: Sacerdoce, Perfection et Voeux. Desclée de Brouwer & Cie., Paris blz. ing. Ffr. 5.. Lang en breed legt L. uit, wat roeping is, wat de priester is in de wereld en de priester in 't klooster: hij vergelijkt vorming van beide en sluit zijn boek met de leer van den H. Ignatius over de keuze van een levensstaat. A. M. LEPICIER: De Litanie van Maria. Vertaald uit het Fransch door J. Sommer Pr. Foreholte, Voorhout, blz. ing. f Wil helpen om de aanroepingen der Litanie te verklaren, om de volle gedachten tot b ewustzijn te brengen: 't legt tevens de verhoudingen uit van de H. Maagd ten opzichte van de verschillende punten van ons geloof en van de voorschriften der christelijke zedenleer. CARDINAL LEPICIER O.S.M.: S. Joseph. P. Lethielleux, Paris, blz. Een wetenschappelijke en volledige monografie over den H. jozef, bestemd voor onze priesters op de eerste plaats en vervolgens voor ontwikkelde leeken. P. LESCOEUR: Les deux vies. P. Téqui, Paris, ing. Ffr Uitgewerkte meditaties en gedachten over leven en dood. Voor priesters en religieusen. PIERRE LHANDE, S.J.: L'Evangile de la douleur. Editions Spes, Paris, blz. ing. Ffr In deze radio-preeken zien we allerlei menschelijke ellenden voorbijtrekken. Maar over alles straalt de christelijke liefde en buigt zich het smartelijk gelaat van Christus. P. LIBERT O.P.: Dans le mystère de Jesus. Rex. Leuven, blz. ing. Bfr, 12.. 'n Reeks suggestieve beschouwingen van leerstelligen aard over de voornaamste feesten en het tijdeigen van het Kerkelijk jaar vanaf Advent tot Paschen. PETER LIPPERT S.J.: Von Wundern und Geheimnissen. Ars Sacra, Munchen, blz. ing. M Een levendig betoog over de openbaring, de geloofspunten en hun beteekenis voor het leven. Geen levenlooze formules of droge redeneeringen. Wat Lippert over de menschwording. over het goede en kwade in de wereld, over de vier uitersten zegt, behoort tot het meest grootsche en aangrijpende, dat men ooit over dit onderwerp lezen kon. H. LUSSEAU: Manuel d'etudes bibliques. P. Téqui, Paris, blz. ing. Ffr Dit handboek geeft een uitgebreide analyse van Christus' leven volgens de evangelies, waarin alle vraagstukken, welke zich op dat gebied stellen, worden behandeld. ROBERT MADER: Voor Christus onzen Koning; Leve Jezus onzen Koning! G. Huijs, Pr., Breda, blz. ing. f De geestdrift, waarmee Robert Mader, over Christus Koning schrijft, werkt aanstekelijk; 't requisitoir, dat hij geeft over de wereld der laatste honderd jaar, is verpletterend. 'n Nuttig boekje, ook voor de Nederlandsche katholieken. C. C. MARTINDALE S.J.: Les Paroles Créatrices du Christ. Editions de la Cité Chrétienne, Bruxelles, blz. ing. Bfr We kunnen ons niet voldoende wapenen tegen het protestantisme, dat ook hier tracht in te dringen en met de argumenten waarmee Pater Martindale het protestantisme bestrijdt, zullen wij ons van nu af aan moeten wapenen, om ons te bevrijden van de al te groote indringerigheid der protestantisme actie. M. MATISSE: Een zwerver van zee tot zee. H. P. Leopold, Den Haag, blz. ing. f M. Matisse heeft jarenlang als schilder-landlooper door Europa, Noord-Afrika en Zuid-Azië

23 GODSDIENST EN APOLOGIE. 15 gezworven en het verhaal dezer tochten biedt dit boek. Hij beschrijft zijn omzwervingen met de kleurige taal van den schilder, als een gevoelig mensch, die openstaat voor alle indrukken van natuur en omgeving. Het is jammer, dat het vage geredeneer over God en Al en Zelf verwarrend werkt op eenvoudige lezers. FRANCOIS MAURIAC: Pèlerins de Lourdes. Pion, Paris,1933,192 blz. ing. Ffr Als deze stof was behandeld in den vorm eener dissertatie zou het een vervelend boek zijn geworden. Schr. heeft er echter een dialoog van gemaakt tusschen een katholiek en een protestant. PASTOOR MAX: Van andermans leer. Lecturis, Eindhoven, ing. f Deze preeken zijn geen exhibitie van rariteiten die den kansel ontsieren, maar een stuk zielzorg van een zeer goede soort. ABBÉ MEJECOZE: Ozanam. P. Vitte, Lyon, blz. Een eerste en wel geslaagde poging, om in haar geschiedkundige omlijsting de religieuze gedachte vast te leggen van Ozanam, die een der groote, katholieke apologeten der 19de eeuw geweest is en nog steeds bij den tegenwoordigen Paus Pius XI in zeer hoog aanzien staat. Dr. J. MEUTSCH: Kónnersreuth in arztlicher Beleuchtung. Ferd. Schoeningh, Paderborn, blz. ing. f Dit boekje, door een medisch-deskundige geschreven, die zich streng tot zijn terrein beperkt, toont aan, dat er in zake Konnersreuth nog vele vragen onbeantwoord zijn en groote voorzichtigheid geboden is. PAUL MITERRE: La doctrine de St. Bernard. Editions Halflants, Bruxelles. 50 blz. Schr. ontleedt de gedachten van dezen grooten monnik, wiens gevoelsleven zoo buitengewoon ontwikkeld was, zonder daarvoor -- zooals de schrijver terecht bemerkt -- in tegenstelling met de geestelijke leer, die hem voorafgaat op te houden theocentrisch te zijn. R. P. MONSABRi: La vie future. P. Lethielleux, Paris, blz. ing. Ffr Voornaamste gedeelten uit zijn werken. Voor hen, die niet in de gelegenheid zijn de volledige werken van den beroemden redenaar te raadplegen. HONORË WILLSIE MORROW: Christus of Boeddha. H. Daamen's Uitg. Mij., 's-gravenhage, blz. Ie Deel. ing. f Een zendelingen-boek van waarde. Twee Amerikanen, man en vrouw, dringen door in Burma, het land der buitenste duisternis", en slagen er eindelijk in enkele families te bekeeren. Zoon leven is alleen verklaarbaar door een sterke Christus-liefde, die voor niets stil staat, die alle offers weet te brengen, omdat haar ideaal onsterfelijk en onvernietigbaar is. Jammer genoeg is de figuur van den Portugeeschen pater, die overigens slechts even optreedt, verre van geflatteerd. LE CHANOINE MOSNIER: Les Epitres et les Evangiles des Dimanches. P. Lethielleux, Paris, blz. ing. Ffr De vertaling van de Epistels en Evangeliën van de Zondagen, de feriadagen van de Vasten en de voornaamste heiligenfeesten. De beschouwingen, die de schrijver er aan toevoegt, zijn sober en vóór alles practisch. Goede Zondagslectuur voor Fransche families. MYRIAM: Ange de l'eucharistie ( ). Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr 't Boek is een schitterend voorbeeld van een volmaakt leven, van een pijnlijk offerleven vol vreugde, geleefd door een kind midden in de wereld. 't Is een boek, dat leert de heiliging der ziekte: 't laat zien, hoe men 'n leven vruchtbaar kan maken. FR. MUCKERMANN S.J.: Ecclesia Militans. Geloofsverdediging, Antwerpen, blz. ing. Bfr Werkjes als dit dienen door ieder katholiek van onzen tijd gelezen en herlezen te worden. F. MUGNIER: Le Sacerdoce. E. Flammarion, Paris, blz. ing. Ffr Vooral laat schr. goed uitkomen de providentieele rol en de groote waardigheid van het priesterschap. Het is de beste apologetica: eenvoudige uitlegging van het katholieke dogma in volmaakte bezadigdheid. S. NAVANTES: L'Imitatian de Sainte Thérèse de 1'Enf ant Jésus. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr. 15,--. Een mooi boek. Origineel opgevat en uitgewerkt. Eigenlijk meer een meditatie-boek dan een heiligenleven. H. D. NOBLE O.P.: L'Amitié avec Dieu. Desclée De Brouwer & Cie., Brugge, blz.

24 16 GODSDIENST EN APOLOGIE. Schr. beschouwt de verschillende aspecten van het geestelijk leven volgens de strenge en logische methode van St. Thomas. Zoowel een studieboek als een boek voor geestelijke lezing en meditatie. P. SALVATOR PALMEN: Figuren uit het lijdensdrama. Paul Brand, Hilversum, ing. f Een prachtig boek over het lijden! Waarom? Omdat hierin benaderd wordt het volmaakte van die wondermooie maar helaas zoo zeldzaam verwerkelijkte juiste verhouding tusschen de twee factoren) die een lijdensmeditatie samenstellen: het Evangelie en een mediteerende geest. GIOVANI PAPINI: Jeugdstorm. C. N. Teulings, Den Bosch, blz. ing. f Dit boek behelst het verloop van een afgesloten levensperiode. 't Is een onmisbaar document voor het begrijpen van den tateren, bekeerden Papini. Wat de artistieke en literaire waarde betreft een meesterwerk. De sleutel voor zijn vroegste en latere boeken. Voor volwassenen wegens al te openhartige levensbekentenissen. G. PESKENS O.M.I.: Mgr. Eugen de Mazenod. De Vlaamsche Drukkerij, Leuven, Deze beroemde kerkvorst, bisschop van Marseille, bouwer van de Notre Dame de la Garde, is de stichter van de Missionarissen-Oblaten der Onbevlekte Maagd Maria, die zich vooral verdienstelijk maken door hun zwaar missiewerk in de landen van het eeuwige ijs. Het is een mooie en spannende levensschets. FRANZ PETERS: Die Lehre der Katholischen Kirche. Peter Hanstein, Bonn, blz. geb. M Beginnend met de godsdiensten der natuurvolken komt schr., na de bewijzen voor het bestaan van den eenen, waren God tot de bronnen der Openbaring. Het tweede gedeelte handelt over den verderen uitbouw der religieuse waarheid, waarbij de katholieke zedeleer ter sprake komt. Vervolgens over den Verlosser, Zijn Persoon en Zijn werk, om met God den Voleinder te besluiten. Wat eenzijdig intellectualistisch gehouden, maar aan wie de Katholieke Kerk vooral van dezen kant benaderen wil, zal het zeker voldoening geven. JOS. PLASSCHAERT: Gebeden voor katholieke verkenners. Uitg. van het Alg. Secretariaat der R.K. Verkenners, Amsterdam, blz. Deze gebeden gaan recht naar het hart en de ziel van den jongen, wiens verkennersideaal daarmee op een hooger plan gebracht wordt. RAOUL PLUS S.J.: Ik heb dorst. Vertaald uit het Fransch door J. v. d. Cranenburg. C. N. Teulings, Den Bosch, blz. ing. f Behandelt de idee van eerherstel aan het H. Hart en het doet dat op de soliede dogmatische gronden, die we van Pater Plus gewoon zijn. De vertaling is goed. RAOUL PLUS S.J.: Ik ga trouwen. Vertaald uit het Fransch door Dr. H. Derckx. C. N. Teulings Uitg. Mij., Den Bosch, blz. ing. f De stof hier behandeld houdt ten eerste verband met 't sexueele in den mensch en vervolgens met de psychologie van den man en van de vrouw. Schr. toont zich een scherp opmerker en een goed menschenkenner. LOUIS DU PONT S.J.: Méditations sur les Mystères de notre sainte Foi avec la Pratique de l'oraison mentale. Desclée de Brouwer El Cie., Paris, Deel I: 331 blz.; deel II: 260 blz.; deel III: 531 blz. Per deel ing. Ffr Luis de la Puente ( ) is een der meest beroemde ascetische schrijvers der Jezuieten-orde: zijn Overwegingen zijn in alle mogelijke uitgaven verspreid en hebben vele zielen tot de hoogste toppen der beschouwing opgevoerd. Het eerste deel behandelt in hoofdzaak het wezen der zonde, terwijl de beide andere het leven van Christus tot onderwerp hebben. M. PRUMMER O.P.: Manuale Theologiae Moralis. Herder & Co., Freiburg, i. Br., Onder de vele handboeken voor Moraal-Theologie neemt het werk van P. Prummer ongetwijfeld een eereplaats in. Terwijl andere moralisten vaak wat casuistisch zijn aangelegd, geeft P. Prummer den studenten niet slechts positieve principen mee, maar brengt hun tevens inzicht in de beginselen bij, stelt hen in staat, zelf moeilijke gevallen te kunnen oplossen. JEAN PRZYLUSKI: Le Bouddhisme. Editions Rieder, Paris, blz. ing. Ffr Schr. geeft een meesterlijk verzorgde samenvatting en uitvoerige en betrouwbare inlichtingen. Het Bouddhisme vormt een enorm monument, dat hier vanuit alle gezichtspunten is bekeken. P. QUIRINUS O.M.C.: Allerzielen. Kruisvaarders van St. Jan, Rijswijk, Z.-H., blz. ing. f Een krachtige aansporing om onze overledenen te blijven gedenken in onze gebeden.

25 GODSDIENST EN APOLOGIE. 17 P. QLIIRINUS O.M.C.: Maria, de moeder der smarten. Kruisvaarders van St. Jan, Rijswijk, Z.-H. 74 blz. ing. f Een keurig uitgegeven devotieboekje over de zeven smarten van Maria. P. QUIRINUS O.M.C.: De man van Maria. Kruisvaarders van St. Jan, Rijswijk, Z.-H., blz. ing. f Dit rijke devotieboekje is een verdieping van de godsvrucht tot den H. Jozef. P. QUIRINUS, O.M.C.: H. Antonius, Kruisvaarders van Sint Jan, Rijswijk, Z.-H., blz. ing. f In de, overwegingen, die door mooie gebeden gevolgd worden, worden de voornaamste gebeurtenissen uit het leven van den Heilige verwerkt. J. RAIMOND: Retraite de jeunes Files. P. Téqui, Paris, blz. ing. Ffr Een fijn uitgewerkte serie conferenties voor de retraite, die zeker de kinderen van, den Eucharistischen kruistocht diep zullen aangrijpen. HUGH REDWOOD. God in de schaduw. Vertaald uit het Engelsch door A. van Vlaardingen. J. Bijleveld, Utrecht, blz. ing. f Autobiografisch beschrijft hierin een Londensch journalist, hoe hij, door zijn kennismaking met het werk van het Leger des Heils, het geloof van zijn jeugd terugvond. Op een enkele plaats geeft hij blijk van een onjuiste visie; overigens goed geschreven, en ook voor Katholieken leesbaar. L. RICHARD: Le dogme de la Rédemption. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr Het eerste gedeelte is historisch, het tweede behandelt zonde en verlossing, vleeschwording, dood en opstanding van den Verlosser, algemeenheid van de verlossing. R. P. TIMOTHEE RICHARD O.P.: Etudes de Theologie. Desclée de Brouwer & Cie, Paris, blz. ing. Ffr Het eerste deel bevat een verhandeling over het streven naar de volmaaktheid door het volgen van de Evangelische raden, terwijl het tweede deel een uitgebreide studie is over het bekende probabilisme in de moraal. K. RICHTSTATTER S.J.: Mater Salesia Schuiten und ihre Psychologie der Mystik. Herder & Co., Freiburg, i. Br., 1933, 233 blz. Onderwerp van behandeling is het leven en de mystieke geschriften eener Ursulinenzuster, die in 1920 in Duitschland overleden is. Haar mystieke geschriften beslaan de helft in dit, voor den katholiek zeer stichtende, voor theoloog en psycholoog bovendien zeer leerzame boek. JOANNA C. ROGIER: Een boekje voor kleine vormelingen. Geert Groote Genootschap, Den Bosch, blz. ing. f Een zeer goed. in juisten kindertoon geschreven voorbereiding tot het H. Vormsel. FR. HIERONYMUS RONGEN 0. Cist. R.: In de schaduw van den Meester. Norbertijner abdij, Averbode, Deel II. 183 blz. ing. f Deze gesprekken zijn een twintigtal zeer mooie overwegingen die onderzoeken en blootleggen, die overtuigen en aanraden, die binnendringen in uw hart, al zoudt ge het sluiten met zeven sloten. Een boek, dat vooral in dezen tijd veel gelezen, een wonderbaarlijken invloed hebben zou. DOM THIERRY RUINART: Mabillon, Nouvelle Edition par un moine de l'abbaye de Maredsous. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Deze groote geleerde Benedictijn uit de 17de eeuw was ook een groot monnik; zelden was zijn stalla leeg in het koor en toch heeft hij enorm veel werk verzet. De biographie werd geschreven door een zijner leerlingen en werd thans opnieuw uitgegeven. H. W. SCHOMERUS: Ist die Bibel von Indien abhangig. Chr. Kaiser, Munchen, blz. geb. M In een polemiek tegen dwaze theol. beweringen van Mevr. Ludendorff, gaat schr. aan de hand van feiten na, welke Indische invloeden op den bijbel kunnen vastgesteld worden. Het resultaat is negatief: er zijn geen Indische invloeden in den bijbel te onderkennen. K. SCHILDER: Wat is de hel? J. H. Kok, Kampen, blz. Een boek over de hel. Een ernstig boek, dat bij alle moderne verwarring omtrent de uitersten van den men,sch de bijbelsche leer meesterlijk verdedigt en ridderlijk partij kiest voor een heilige overtuiging. Geen vrijzinnigheid en geen sollen met het begrip eeuwigheid. Schr. is gereformeerd predikant. Waar hij spreekt over de nederdaling ter belle, over 't vagevuur, over de voorbeschikking, proeft men dat onmiddellijk.

26 18 GODSDIENST EN APOLOGIE. MAX SCHMID: Offerzielen. Vertaald uit het Duitsch door L. A. M. N. Steger. Foreholte, Voorhout, blz. geb. f Het eerste en grootste deel van het boek bevat naast een goede vertaling van de Encycliek Miserentissimus Rcdemptor", hoofdzakelijk een ascetische leer van het eerherstellend offer. geschreven in Ignatiaanschen geest. Daarna volgen een keur van gebeden, die als een bloemlezing uit de gebeden van Heiligen, als den H. Bernardus, Gertrudis, Maria Margaretha, en vele andere oudere en moderne mystieken. Dr. ANSELM SCHMITT: Die deutsche Heiligen-legende van Martin v. Cochem bis Alban Stolz. Herder 8 Co., Freiburg, i. Br., blz. De schrijver heeft zich tot taak gesteld de hoofdlijnen aan te geven, waarlangs het heiligenleven in Duitschland van de Middeleeuwen zich ontwikkelde. Zijn boek bergt het resultaat van veel onderzoek. ALBERT SCHWEITZER: Uit mijn leven en denken. Vertaald uit het Duitsch door H. M. Eigenhuis van Gendt en J. Eigenhuis. H. J. Tjeenk-Willink, Haarlem, ing. f 3.. Naast een wat meer dan gewone occupatie met kunst. vooral orgelkunst, is schr. au fond een zielzorger, maar een vrijzinnig zielzorger, die zich gedwongen ziet lichaamsverzorger te worden en de liefde van het Christendom te verstaan als liefde voor het leven zonder graden van onderscheid. Om de vrijzinnige wetenschappelijke behandeling van bijbelvraagstukken alleen voor geleerden. S. HERBERT SCOTT: The Eastern Churches and the Papacy. Sheed & Ward, London, blz. geb. Sh. 15/-. De verhoudingen worden behandeld van de Oostersche Kerken tot Rome, tot het schisma van Photius in de 9e eeuw. Tevens wordt een onderzoek ingesteld naar de oorzaken, welke leidden tot de afscheiding van Constantinopel van Rome, terwijl ook nog het tijdvak van Photius zelf behandeld wordt. Een grondig wetenschappelijk opgezet en uitgewerkt boek. Dr. E. L. SMIT: Beknopte geschiedenis van het Christendom. J. M. Bredée, Rotterdam, blz. ing. f Deze geschiedenis is op zuiver protestantschen leest geschoeid en dus voor Katholieken ongeschikt. LOUIS SOUBIGON: Sous le Charme de l'evangile scion Saint Luc. Desclée de Brouwer Ei Cie., Paris, blz. Een degelijke commentaar op het Evangelie van Sint Lucas, waarin niet zoozeer kleingeestige detailstudie geboden wordt als wel een fijne, scherpzinnige ontleding van de groote lijnen, waarbij de nadruk gelegd wordt op het literaire karakter van dit Evangelie. Dr. H. J. STRATER: Priester und Franziskusideal. Herder E Co., Freiburg, i. Br., blz. Geen zware woorden, geen luidruchtige bladzijden, maar degelijk en zakelijk betoog, dat herhaaldelijk bemediteerd, herhaaldelijk den franciskaanschen geest zal verlevendigen. J. SWILDENS: De boer en zijn geloof. Wed. J. R. v. Rossem, Utrecht, blz. ing. f Het is een prachtwerk, de schatten van het geloof open te leggen op een wijze, die zich aanpast aan de bijzondere omstandigheden, waaronder bijzondere categorieën van menschen leven. L'ABBÊ THONE: Dans les pas du Sauveur. Desclée de Brouwer El Cie., Paris, blz. ing. Ffr Hier wordt uitgelegd wat het gebed is, hoe het gebed was van Christus, hoe ons gebed moet zijn, wat het Eucharistisch gebed is. Op deze manier zijn al de gezichtspunten van ons bovennatuurlijk leven bestudeerd in 't licht van een zekere godsdienstkennis, maar op de eerste plaats gericht op eerherstel. De wijze van uitwerking is sterk overtuigend. Een uitstekend boek voor ontwikkelende geestelijke lezing en voor meditatie. ABBÉ PAUL THONE: L'Appel suprême du Sauveur. Desclée de Brouwer Ei Cie., Paris, blz. ing. Ffr Een nieuw boek over de godsvrucht van eerherstel. Schrijver behandelt de gesteltenissen, die leven moeten in een áme reparatrice" en toont op overtuigende wijze de redenen aan, waarom deze godsvrucht de daad van iederen katholiek moet zijn. Mooi en warm. Dr. TIHAMER TOTH: Sermonen over de Tien geboden. Norbertiner Abdy, Averbode, blz. ing. Bfr Behelst een stel preeken over de vier eerste geboden. Deze bekende opvoedkundige bezigt de gewone spreektaal, brengt z'n gedachten in verband met een vertelling of 'n gesprek of met een weerlegging van opmerkingen, die algemeen in omloop zijn. Oude religicuse gedachten in nieuwen modernen vorm. G. W. A. TUNISSEN O.P.: Dr. TH. M. VLAMING: Huwelijkswetgeving der Katholieken. N.V.

27 GODSDIENST EN APOLOGIE. 19 Dekker fi v. d. Vegt en J. W. van Leeuwen, Utrecht blz. ing. f Hier hebben we de volledige Huwelijkswetgeving. Een boek op de eerste plaats voor onze priesters, maar vervolgens ook voor leeken, die het Katholieke huwelijksrecht moeten kennen en verdedigen. 't Eerste deel behandelt alles, wat het huwelijk voorafgaat en de sluiting van het huwelijk; het tweede deel de huwelijksbeletselen en de huwelijksdispensatie. Alle formulieren. die hiervoor noodig zijn, worden afgedrukt. SIGRID UNDSET: Die heilige Angela Merici. Herder El Co., Freiburg, i. Br., blz. ing. M De bekende Noorsche schrijfster schetst een voortreffelijk levensbeeld van de stichteres van de orde der Ursulinen, waarbij zij een gedegen beschouwing inlascht over de plaats van de vrouw in het katholieke cultuurleven der M.E. Aanbevolen. Dr. E. VALVEKENS: Mijn geloof. j. Haseldonckx, Hoogstraten, blz. ing. f 'n Reeks bijdragen tot wetenswaardige godsdienstvragen. Behandelt streng schematisch en aan de hand van een rijk documentatie-materiaal den mensch (z'n oorsprong, onstoffelijkheid en onsterfelijkheid der ziel). Godsbestaan en wezen, godsdienst en eeredienst. M. VAUSSARD: Charles de Foucauld. Editions du Cerf. Liège, blz. ing. Bfr Geen levensbeschrijving van P. de Foucauld doch een visie op de diepten var zijn zieleleven. Nieuwe horizonten worden ons niet geopend; schr. trachtte alleen na te gaan -- en dit met gevolg -- hetgeen voor een ieder assimileerbaar is in de navolging van het heldhaftig voorbeeld dat de F. gegeven heeft. Dr. P. SILVERIUS VAN VECHEL O.M.C.: De kloosterling in de eenzaamheid. Kruisvaarders van St. Jan, Rijswijk, (Z.-H.), 1933, 176 blz. ing. f 2.. Voor iederen dag zijn drie overwegingen aangegeven, twee gewetensonderzoeken, twee geestelijke lezingen en op 't einde van den dag een samenvatting van de gevoelens voor dien dag. A. VERRI&.LE: Le surnaturel en nous et le peché originel. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr In alle opzichten een uitstekend boek, rijk aan verhelderende opmerkingen en bijzonder geschikt om een verheven en juist inzicht te geven in deze grondproblemen. W. J. A. VISSER: Geschiedenis der relieken van den H. Willibrordus, die in 1301 naar Oudmunster te Utrecht zijn overgebracht. Wed. J. R. van Rossum, Utrecht, blz. ing. f 'n Belangrijke detailstudie voor de kerkelijke geschiedenis in Nederland. PLECHELMUS VAN WAALWIJK O.M.C.: Kom en volg mij. Kruisvaarders van St. Jan, Rijswijk, blz. ing. f Een dertigtal jongensmeditaties in den vorm van gesprekken met God, Jesus en Maria. Vaderlijke vingerwijzingen, hartelijk en met kennis van 't jongensleven door den geestelijken leidsman. LEO WEISMANTEL: Maria. Sebaldus-Verlag. Nurnberg, blz. geb. M Op het raam van de gegevens uit private visioenen over de H. Maagd (over welker geloofwaardigheid de H. Kerk nog geen uitspraak heeft gedaan) heeft W. een leven van Maria geschreven. 'n Ontroerend en boeiend relaas in dichterlijke taal. LEO WEISMANTEL: Elisabeth. Vertaald uit het Duitsch door Felix Rutten. N. C. Teulings Uitg. Mij., Den Bosch, blz. ing. f Voor nadere bespreking van deze voortreffelijke vertaling verwijzen wij naar Jaarlijksche Boekenschouw, Jrg. 1931, blz. 87. JOS. VAN WELY: Met jezus. J. J. Romen 6 Zonen, Roermond, blz. ing. f Een bundel Christus-gedachten uit de Engelsche mystiek, bijeengegaard door een Karthuizer, en voorzien van een inleiding. Behalve een enkele toegift in Van hier en daar" zijn de fragmenten genomen uit de geschriften van den gloedvollen" veertiendeeuwschen hermiet Richard Rolle; uit de openbaringen van Juliana van Norwich ( ± 1415), en van den regulieren kanunnik Walter Hilton (± 1396), wiens voornaamste werk "The Scale of Perfection" wel het best den betrekkelijken eenvoud en bezadigdheid van de Engelsche mystiek typeert. Dr. N. WESTENDORP BOERMA: Realistische ethiek. H. J. Paris, Amsterdam, blz. ing. f 3.25.

28 20 GODSDIENST EN APOLOGIE. Omzwervingen op het gebied van moraal en zedelijk oordeel. Voor ons om de vele verwarde begrippen ongeschikt. (ZONDER NAAM) : Nieuw leven. 't Centraal Bureau der Derde Orde, Weert, blz. ing. f Geen maatschappij-hervorming zal tot stand komen zonder 'n goed-gevormde jeugd, 'n jeugd, opgeleid in dien hernieuwden geest van den H. Franciscus is de tendcnz van dit aanbevelenswaardig boekje. (ZONDER NAAM) : Eucharistische Wereldklok. Het Missiehuis, St. Willibrordus, Llden (N.B.). Deze klok, die er ook in artistiek opzicht wel mag zijn, zegt ons, op elk uur van den dag, waar ter wereld op dat oogenblik 't Eucharistisch uur gevierd wordt. (ZONDER NAAM) : Recollectiedagen. Desclée de Brouwer & Cie., Brugge, blz. ing. Bfr. 6.. Drie overwegingen voor recollectiedagen zijn voor iederen dag opgenomen; een laat kort het einddoel overwegen: de tweede wekt op tot berouw over de tekortkomingen van de afgeloopen maand; de derde spoort aan tot voortgang in het inwendig leven. (ZONDER NAAM) : Wij. Vertaald uit het Fransch door J. Sommer. A. N. Govers, Den Haag, blz. ing. f De levenskunst is een moeilijke kunst en vooral voor den Christen geldt hier 't adel verplicht". Die schoone christelijke levensstijl wordt ons geleerd in opstellen, onderhoudend geschreven en vol van diepzinnige gedachten. ( ZONDER NAAM) : Cloitre Ensoleillé Monastère de Sainte Claire, Maison du Livre Francais, Paris, blz. ing. Ffr Schr. weet wat de geestelijke leiding van hoogstaande kloostervrouwen vraagt en toont een diep inzicht in de toepassing der theologie op het dagelijksche leven. (ZONDER NAAM) : Het waarheidsprobleem. Geloofsverdediging, Antwerpen, ing. f Bevat dertien voordrachten over het Waarheids-probleem", door vooraanstaande geestelijken te Antwerpen gehouden voor drukbezochte kerken. (ZONDER NAAM) : Het nieuwe Zondagsmissaal. Linssen & Derkx, Venlo, blz. f Het missaal is samengesteld voor het gebruik der geloovigen, die op Zon- en Feestdagen de liturgische handelingen wenschen te volgen. Aanbevolen. (ZONDER NAAM) : La servante de Dieu Très Révérende Mère Anne- Marie Antigo. P. Paillart, Abbeville, blz. Het Leven" der Dienaresse Gods is op eenvoudige, populaire wijze geschreven en heeft veel bijgedragen, dat Moeder Anna Marie Antigo meer gekend werd. (ZONDER NAAM) : La sainte Messe. La Bonne Presse, Paris, blz. Populair brochuurtje over de beteekenis van het Misoffer, vermeerderd met Mis-gebeden, enz.

29 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE In 't beknopte overzicht van Opvoedkunde en Wijsbegeerte, moeten we ons beperken tot een korte beschrijving van eenige voorname uitgaven op dit gebied. Op de eerste plaats noemen we hier: De zedelijke wilsvrijheid, haar groei en volle wasdom, 1 ) door H. J. M. Peeperkorn als No. 66 der Tilburgsche Brochurenreeks, nog al sterk becritiseerd; Jeugd en Bioskoop 2 ) door Pons Hermans, een vurige waarschuwing tegen de gevaren der bioscoop; Rekenmethodiek en moderne Psychologie 3 ) door Govert Grazer, een uitstekende brochure ter verbetering van dit vak, overeenkomstig de moderne psychologie. Overal zocht de schrijver ook een betere aanpassing aan het leven; De Gewenning als opvoedingsideaal 4 ) door F. S. Rombouts, psychologisch en paedagogisch beschouwd. 't Is een populair wetenschappelijk, maar vooral practisch opvoedkundig boekje, waarin gedoceerd wordt met eenvoudige voorbeelden; De stem uit het Industrieland, 5 ) door L. Knuvelder. Werken en streven van Dr. Kautz, den stichter van de Industriepaedagogiek zijn hier kort besproken en verbonden met de opvoeding van het Nederlandsche industriekind. Prof. Dr. J. Waterink heeft het 1 ste stuk van Deel II, De Geschiedenis der Paedagogiek 6 ) gereed, dat loopt van de geschiedenis der opvoeding bij de primitieve volkeren in Voor-Indië, Egypte, Griekenland en Rome, die buiten de openbaring staan en de volkeren onder de openbaring, Israëlieten n.l. en Christenen tot de formatie eener christelijke opvoedingspractijk, omstreeks 600. 't Is een oorspronkelijk werk in den geest van de (evensfeer van den Prof. der Vrije Universiteit, die een persoonlijke opvatting heeft over de behandeling der geschiedenis van de paedagogiek. Zooals P. Cohausz 7 ) de Encycliek Casti Connubii voor lezing of preek, zoo heeft hij ook de Opvoedingsencycliek van Z.H. dit jaar behandeld om zoo de hoofdbeginselen der christelijke opvoeding tot het volk te doen doordringen. De vier deelen der Encycliek volgt hij: Aan wien behoort de opvoeding in 't algemeen en in 't bijzonder. Het subject der opvoeding: Het milieu der opvoeding: Doel en vorm der christelijke opvoeding. Alles in pakkenden vorm. Frank Thiess, een geloovig protestant, die zelfs twijfelt aan de toekomst van 't Katholicisme, heeft in Erziehung zur Freiheit 8) gebundelde lezingen veel problemen der tegenwoordige opvoeding volgens zijn levensopvatting bestudeerd. Krachtig ageert hij o.a. tegen de moderne opvattingen van het huwelijk: Men spreekt veel over de crisis van het huwelijk, omdat men graag die crisis wil". Sport. zooals die nu beoefend wordt, is een geëxalteerde mode". Met de vertaling van Christus en de Jongen 9 ) van Mgr. Dr. Tihamer Toth is een serie boeken klaar van de hoogste beteekenis voor de puberteitsjaren. Kort typeert hij het leven van een jongen: zucht naar de daad: verlangen naar heldhaftigheid; optimisme: radicalisme: gespannen energie. Stof en voorstelling vinden onze Hollandsche jongens schitterend, maar de Vlaamsche vertaling stoot nog al eens, is voor hen niet overal duidelijk. Op dat punt staan Ballings' boeken Excelsior, etc. veel hooger. Een goed boek voor religieuse vorming in de puberteitsjaren is de tweede uitgaaf van Jeugd en Deugd, 10 ) door J. Salsmans, S.J. Hij dringt op de eerste plaats aan op den geest van geloof, die door persoonlijke meditaties moet gesterkt

30 22 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. worden, door H. Sacramenten, door verstandige leiding: dan ontwikkelt zich het bovennatuurlijk zieleleven, gevoed en gesterkt door de devoties der Kerk. De Beitrge zum Koedukationsproblem, 11) die P. J. Schro-' teler S.J. in verbinding met andere vaklui uitgaf, bestudeeren nog eens het moeilijke probleem en geven de ware reden, waarom de Kerk zich daal steeds tegen verzet. Coeducatie blijft altijd maar een noodtoestand. Een boek van een andere soort dan de bovengenoemde puberteitsboeken, is Die Kunst des Denkens, 12) een werk van den Franschman Ernst Dimnet, in het Engelsch geschreven en nu weer in het Duitsch vertaald. In Engeland en Amerika viel het zeer in den smaak. Chesterton zeide: Dit is het eenige boek, dat geschreven moest worden, door den eenigen man, die het schrijven kon. In vier afdeelingen behandelt het: 't Denken: Beletselen voor het denken: Hulpmiddelen voor het denken: Scheppend denken. 't Is in duidelijk-philosophischen stijl, door een jeugdkenner, geschreven. Even wijzen we in dit verband op de brochure van Dr. J. H. Gunning over Paedagogische eischen van onzen Tijd, 1 J ) die ouderen met kracht aanspoort zich goed in te denken, dat we staan voor een jongere generatie: dus moeten ze zich goed op de hoogte stellen van den zedelijken en godsdienstigen nood der jeugd. Een boek van de hoogste paedagogische beteekenis voor onzen tijd is: ttnsere Ideale, 14) door Robert Linhardt. Aan zoekenden en twijfelden wil Linhardt laten zien wat ze gelooven en doen moeten om tot vrede, tot rust, tot dieper levensinzicht te komen. Na de noodige opmerkingen over geweten, leven, verantwoordelijkheid etc., behandelt het den mensch en zijn persoonlijkheid, den mensch en de gemeenschap, den mensch en God. 't Is in meesterlijke taal, na diepe moraal- en ethica-studie geschreven. Een uitstekend werk voor universiteitsstudenten. 't Boek van Dr. Fritz Kunkel Karaktervorming door Zelfopvoeding 15 ) met zorg vertaald, beleeft zijn tweeden druk. Het staat niet op godsdienstig standpunt; het karakter is hier de som der natuurlijke eigenschappen bij den mensch. Maar ook zoo genomen valt er uit Hoofdstuk 2, over de opvoeding. uit Hoofdstuk 3, de zelfopvoeding, uit Hoofdstuk 4, Anderen helpen, zeer veel te leeren. Een ander boek van Dr. Fr. Kunkel, Inleiding tot Karakterkunde op Individualistische Basis, 16) vertaald door A. C. Pabbruwe, verschijnt als eerste deel van een zesdeelig werk over karaktervorming. Dit deel behandelt 't empirisch karakter, het geheel van de gedragswyzen van den enkelen mensch in samenhang en ontwikkeling. Veel van de theoriën, die hier worden uitgewerkt, berusten op de Individualpsychologie van Adler. Na de inleidende hoofdstukken zijn in dien geest uitgewerkt: de groei van 't karakter: 't karakter en 't dagelijksch leven: liefde en huwelijk: lijden en louteringsproces en ten slotte vier breeduitgewerkte voorbeelden. Een christelijke levensbeschouwing ligt niet ten grondslag aan deze uiteenzettingen, maar Kantiaansche philosophie komt er telkens te voorschijn. Een ander boekje van Dr. Fritz Kunkel en Ruth Kunkel, getiteld Opvoeding tot persoonlijkheid, 17 ) verscheen in tweeden druk. In beknopten vorm geeft het de voornaamste inzichten der Individualpsychologie van Dr. Alfred Adler. Heel juist wordt hier gewezen, hoe minderwaardigheidsgevoel bij de kinderen dikwijls de

31 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. 23 oorzaak wordt van hun mislukking. In de serie: Problèmes d'education", onder leiding van den Eerw. Heer Pradel verscheen Disciplines, 18) door Gustave Daumas, directeur du Cours St. Louis en Jeunesse et liberté, suive de la préservation morale de l'en f ant door A. Chauvin. Het boek van Gustave Daumas is in den geest van Pour former une Elite". Dezelfde gedachte ligt eraan ten grondslag. De vormingselementen van vroeger bleven hetzelfde, maar de methodes veranderen. In dien geest worden de opvoedingselementen besproken: altijd wil de schrijver tot iets hoogers opvoeren. Zoo behandelt hij lectuur, schoonheid, sociale deugden, reinheid. Een uitstekend opvoedingsboek. A. Chauvin behandelt in het tweede werkje de moeilijke quaestie, hoe vrijheid en gezag in het huisgezin, in het onderwijs en de universiteit te vereenigen zijn: daarna legt hij uit, hoe 't Naturalisme en 't Christendom daarover oordeelt: ten slotte bewijst hij, hoe alleen 't Christendom een juiste oplossing kan geven. Aan 't tweede vraagstuk over la préservation morale de l'enfant" zijn een honderd bladzijden gewijd: het zijn voorzichtige bladzijden, maar de quaestie is niet volledig behandeld. Dr. Bierens de Haan bestudeert in zijn boek: Misdadige Kinderen, vooral de genese der criminaliteit en de paedagogie. Hij meent, dat de oorsprong dikwijls ligt in levensleegheid en het slechte voorbeeld der omgeving. Wij meenen, dat de genese meer moet gezocht worden in het ontbreken van vaste godsdienstige normen in de omgeving van 't kind en bijgevolg in de verwaarloozing van degelijke religieuse vorming. Het tweede gedeelte geeft richtlijnen voor verbetering. Alles samen Benoemen een goed richtinggevend boek voor misdadige kinderen, maar voor ons niet godsdienstig genoeg georiënteerd. Naast dit boek moeten we zeker noemen Het misdadige Kind in psychologisch opzicht, 19 ) door Prof. Dr. E. A. D. Carp, Hoogleeraar in de Psychiatrie aan de Rijksuniversiteit te Leiden, een cursus voor de volksuniversiteit te 's-gravenhage gegeven, een boek op christelijk standpunt staande. Dr. Hans Frankenheim schreef een wetenschappelijk werk over Die Entwicklung des sittlichen Bewustseins beim Kinde. 2 ) Hij geeft voorop een duidelijk overzicht over den stand der quaestie. Volgens een genetische methode gaat hij te werk. De bronnen, die hier verwerkt worden zijn de volgende: Eigen observatie: Hoogstaande dagboeken van ouders: Observaties van onze klassieke paedagogen: Biographieën en versjes: Experimenteele onderzoekingen. Al de feiten van het zieleleven wil hij vooral in een aaneengesloten geheel beschouwen. Het boek is een uitstekende uitwerking van het werk van Rudolf Allers: Das Werden der sittlichen Person. Dr. Linus Bopp, Hoogleeraar en Jeugdpaedagoog gaf een boekje uit over Liturgische Erziehung, 21) waarvan de hoofdgedachten vooral in Hoofdstuk 2 en 3 vervat liggen, over opvoeding door liturgie en tot liturgie. De liturgie is de beste school voor het bovennatuurlijke leven. Individuëele en sociale heiliging volgt de groote belangstelling voor de liturgie. Jugend spricht im Clzor 22 ) van Wilhelm Peuler, S.J. is een collectie van grootere en kleinere spreekkooren door Katholieke dichters en jeugdleiders in de nauwste samenwerking samengebracht. Een lang gezocht opvoedingsboek. De theorie van de spreekkooren en de opvoedkundige waarde is in de inleiding behandeld. Een

32 24 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. boek op de eerste plaats voor leeraren en opvoeders geschreven is het rake werkje van Michael Pflieger, Die Pedagogische Situation, ) die er op wijst, dat deze hun taak moeten vervullen in een juist omschreven tijd. Hun opvoedenden arbeid moeten ze op den dag van vandaag verrichten. Dus moet er goed overwogen worden, wat ze nu aan deze jeugd in dezen tijd moeten voorhouden. Een jeugdvormer moet een sterk invoelingsvermogen hebben in den tegenwoordigen toestand zijner leerlingen. Leiding is meegaan, meedragen, medelijden, vooropgaan. Iedere leerling moet ernstig genomen worden en geleid als een wezen in wording. Dr. J. M. Rombouts, die vroeger een boek schreef over Persoonlijkheid, heeft dit jaar een boek in 't licht gegeven over Karakteropbouw. 24 ) Hij wil een vaste eenheid brengen in de techniek der Karaktervorming. Vooral de vier laatste.--- zelf doordachte -- hoofdstukken over aangeboren, verkregen karakter, en over karaktertypen behandelen uitvoerig deze quaestie. Maar zijn werk staat niet op positiefchristelijk standpunt. 't Is een mechanische, natuurlijke karakteropbouw, waaruit wij toch veel kunnen leeren. Voor Katholieke karaktervorming hebben we overvloed van eigen boeken. Een vierde druk verscheen van Das Seelenleben der Jugendlichen 25) door Th. Ziehen, die op een rijk materiaal steunend de verschijnselen beschrijft der puberteitsjaren bij meisjes en jongens en practische conclusies daaruit afleidt voor de vorming in die jaren. Heel oprecht zegt hij, dat de modestrooming van sport, die voor volksgezondheid noodig is, zooveel nadeel aandoet aan hen, die met den geest moeten werken, dat romanlectuur zooveel kan bederven in de jaren der karaktervorming, etc. Het laatste hoofdstuk wijst op kenteekenen van geestesstoringen in die jaren. Het boek, hoeveel nuttigs het geeft, staat niet op christelijken grondslag. Die Grundlagen d. Charakterologie van Prof. Th. Ziehen, gebundelde lezingen geven op veel punten een breedere verklaring van het bovenstaande werk. In de serie Padagogische Magazin verscheen als No. 25: Milieu und Selbstbestimmung, 29 door Dr. Walter Popp, een verdere uitwerking van zijn Das padagogische Milieu", dat reeds in 1928 verscheen en zeer geprezen is. In eenige hoofdstukken werkt hij in dit nieuwe boek goed uit, hoe het milieu staat tegenover individuëele zelfvorming; wel een grooten invloed heeft dat milieu, maar 't is niet almachtig. Dr. D. Wiersma heeft vier voordrachten gehouden voor den Amsterdamschen Psychologischen Studiekring gebundeld en onder den algemeenen titel Toepassingen der Zielkunde 27 ) uitgegeven. Het is een vergelijking tusschen de moderne philosophisch-pedagogische stelsels van Freud, Ewald, Spranger, etc., etc. en tevens een populariseering der paedagogische philosophie, met practische vingerwijzing voor de persoonlijkheid in de opvoeding. Het nieuwe werk van Marg. Duportal over La Raison, 28 ) ( vroeger gaf hij o.a. twee bekroonde werken uit: De la Volonté, en De la Sou[ f rance) is een or` igineel werk voor de opvoeding voor het bovennatuurlijk leven. Wil en ziel, wilsvrijheid, verdiensten, deugden, eeuwig leven, etc., etc. worden in dien geest zonder een vervallen in te wetenschappelijke termen zeer oorspronkelijk uitgelegd. Voor ons Kweekschoolonderwijs verscheen de achtste druk van Opvoeding en Onderwis, 29)

33 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. 25 door Vincent en Verbeeten, herzien door B. Meuwissen. 't Is nu in twee deden gesplitst waarvan het eerste in 8 hoofdstukken de Katholieke paedagogiek behandelt. Het richt zich niet alleen tot de onderwijzers maar tot ouders en geestelijken. Wat we in dit boek vooral met veel nadruk onderstreepen is de echt-katholieke basis, waarop alles steunt en de juiste plaats, die ingeruimd wordt aan de bovennatuurlijke opvoedingsmiddelen. Het tweede gedeelte van dit uitstekend werk zal alles behandelen, wat op de inrichting van het onderwijs en de bijzondere methodiek betrekking heeft. Een Fransch boek voor Waalsche normaalscholen sluit zich zeer goed aan bij het werk van Vincent en Verbeeten. Het is de zeer geprezen Psychologie Pedagogique et Doctrine chrétienne de l'education door Dr. A. Decoene en A. Staelens. In drie deelen is het verdeeld: voorop veel algemeen notities: dan La vie cognostive" en La vie volitive". Het staat op zuiver Katholiek standpunt, kan dikwijls wel als aanvulling gebruikt worden op onze Roomsche Kweekscholen. Voor de, candidaten der Hoofdakte zijn drie deeltjes (Paedagogische Geschriften) verschenen voor een der moeilijkste punten der hoofdakte, n.l. bekendheid met enkele geschriften van bekende paedagogen. De namen der inleiders teekent genoeg den geest van de paedagogen, die zijn gekozen. Het eerste deel werd ingeleid door Prof. Dr. Ferdinand Sassen, hoogleeraar te Nijmegen, het tweede, door Prof. Dr. J. W. Gunning Wzn. en het derde door ' Prof. Dr. J. Waterink. De auteurs zelf geven korte inleidingen over leven en werken der gekozen paedagogen. Het eerste deel van de Paedagogiek, Handboek voor Opvoedkunde ten dienste der Kweekscholen, 31 ) door L. C. F. Bigot en Gilles van Hees beleeft dit jaar reeds een vierden druk; deze handboeken zijn op de eerste plaats voor de neutrale Kweekschool bestemd. Een werk van philosophisch-paedagogischen aard is het boek van A. Rademaker, Godsdienst en leven. 32 ) Hij laat zien, hoe de oorsprong van de tegenwoordige crisis gelegen is in de geestelijke ontreddering. Van den eenen kant zijn er menschen, die geheel het menschelijk bestaan willen onttrekken aan den godsdienst; hun leuze is: de wereld zonder godsdienst. Andere godsdienstig-aangelegde naturen willen geen plaats inruimen voor wetenschap, kunst, nijverheid, politiek; ze hebben den moed niet den godsdienst buiten zijn eigen sfeer invloed toe te kennen. Bij hen zou het een theoretische godsdienst zijn buiten de realiteit van het leven. Dit onderwerp is eenvoudig en bezielend behandeld. D. Tiemersma teekent in het boek: Wat doet de Lagere School met de begaafdheid van ieder kind, 33 ) al de consequenties, die vastzitten aan het klassikaal onderwijs; daarnaast geeft hij een oplossing voor een beteren bouw der scholen. Dr. W. J. Kolkert gaf zijn brochure Het Middelbaar Onderwijs 34 ) uit. In het eerste gedeelte beschouwt hij de principieel-staatkundige zijde van 't vraagstuk en in het tweede den paedagogischen-technischen bouw. Met de veel ingrijpende maatregelen, die daar besproken worden, o.a. het doen verdwijnen van Gymnasium B, de omzetting van 5-jarige H.B.S. in een 6-jarige, etc., zal niet iedereen meegaan, ofschoon de fouten van ons Middelbaar Onderwijs zeer juist zijn aangegeven, n.l. te veel vakken en geen verdieping genoeg. Voor verbetering van Het

34 26 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. Voortgezet Onderwijs in de Moedertaal, S5 ) gaf Dr. J. Leest een degelijk methodisch boek. Hij zet de taak uiteen van het voortgezet onderwijs in de moedertaal; het begrijpen der taal; het gebruiken der taal; het onderwijs in letterkunde; de verhouding van het onderwijs in de moedertaal tot dat der vreemde talen. Aan het slot een uitgewerkt leerplan. Prof. Dr. H. Kohnstamm schreef een inleiding voor een serie boeken, die De psychologie van het ongeloof" zullen uitwerken. 't Is een protestantsch opgevat werk, dat in veel punten met onze katholieke leer in strijd is. Hetzelfde moeten we zeggen van 't boek van Prof. G. Wisse, die Een critische bijdrage tegen het Pantheïsme 36 ) schreef. 1) H. J. M. PEEPERKORN: De zedelijke wilsvrijheid, haar groei en volle wasdom. R.K. Jongensweeshuis, Tilburg, blz. f ) FONS HERMANS: Jeugd en Bioscoop. R.K. Jongensweeshuis, Tilburg, blz. ing. f ) GOVERT GRASER: Rekenmethode en moderne psychologie. R.K. jongensweeshuis, Tilburg, blz. ing. f ) S. ROMBOUTS: De gewenning als opvoedingsideaal. RK. Jongensweeshuis, Tilburg, blz. ing. f ) LOUIS KNUVELDER: De stem uit het Industrieland. R.K. Jongensweeshuis, Tilburg, blz. ing. f ) Dr. J. WATERINK: De Geschiedenis der Paedagogiek. G. J. A. Ruys, Zutphen, Deel I: 213 blz. 7) P. COHAUSZ: Das neue Papstwort zur Christlichen Erziehung. Friedrich Pustet, Regensburg, blz. M s ) FRANK THIESS: Erziehung zur Freiheit. J. Engelhorns Nachf., Stuttgart, 1929, 382 blz. 9 ) Dr. TIHAMER TOTH: Christus en de jongen. De Vlaamsche Drukkerij, Leuven, blz. ing. Bfr ) J. SALSMANS: Jeugd en Deugd. Bode van 't H. Hart, Alken, blz. 11) J. SCHROTELER: Beitrage zum Koedukationsproblem. Paedagogischer-Verlag, Dusseldorf, ) ERNEST DIMNET:, Die Kunst des Denkens. Herder & Co., Freiburg i. Br., blz. ing. M ) Dr. J. H. GUNNING: Paedagogische eischen van den tijd. J. B. Wolters, Den Haag, blz. 14) ROBERT LINDHARDT: Unsere Ideale, Herder El Co., Freiburg i. Br., blz. ing. M ) FRITZ KUNKEL: Karaktervorming door zelfopvoeding. H. J. Paris, Amsterdam, blz. 16) FRITZ KUNKEL: Inleiding tot de Karakterkunde. J. Breder, Amsterdam, blz. Ing. f ) FRITZ Kt1NKEL: Opvoeding tot persoonlijkheid. H. J. Paris, Amsterdam, blz. ing. f s) GUSTAVE DAUMAS: Disciplines. Desclée de Brouwer et Cie., Paris, blz. ing. Ffr ) Prof. Dr. E. A. D. CARP: Het misdadige kind in psychologisch opzicht. Scheltema Ei Holkema, Amsterdam, blz.

35 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE ) Dr. HANS FRANKENHEIM: Die Entwicklung des sittlichen Bewustseins des Kindes. Herder El Co., Freiburg i. Br., blz. geb. M ) LINUS BOPJP: Liturgische Erziehung. Herder Co., Freiburg i. Br., blz. ing. M ) WILHELM PEULER: Jugend spricht im Chor. Herder E1 Co., Freiburg i. Br., blz. geb. M ) MICHAEL PFLIEGER: Die paedagogische Situation. Tyrolia, Innsbruck, blz. geb. M ) Dr. J. M. ROMBOUTS: Karakteropbouw. J. Ploegsma, Zeist, blz. geb. f ) TH. ZIEHEN: Das Seelenleben der Jugendlichen. Hermann Beyer Sohne, Langensalza, blz. geb. M ) WALTER POPP: Milieu und Selbstbestimmung in der individuellen Entwicklung. H. Beyer Ei Sóhne, Langensalza, blz. ing. M ) Dr. D. WIERSMA: Toepassingen der zielkunde. Leidsche Uitg. Mij, Leiden, blz. 28) MARG. DUPORTAL: La Raison. P. Lethielleux, Paris, blz. ing. Ffr ) VINCENT EN VERBEETEN: Opvoeding en onderwijs. L. C. G. Maimberg, Den Bosch, blz. ing. f :0 ) Dr. A. DECOENE: Psychologie paedagogique et doctrine chrétienne. Museum Lessianum, Leuven, blz. ing. f ) L. BIGOT en GILLES VAN HEES: Paedagogiek. Handboek voor opvoedkunde ten dienste van Kweekscholen. J. B. Wolters, Groningen, Deel I: Psychologie, 176 blz. ing. f 2.25; Deel II: Het Kind, 138 blz., ing. f 1.90; Deel Ill: De School, 278 blz., ing. f ) A. RADEMACHER: Godsdienst en Leven. De Vlaamsche Drukkerij, Leuven, blz. geb. f ) D. TIEMERSMA: Wat doet de lagere school voor de begaafdheid van ieder kind. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f ) Dr. W. J. KQLKERT: Het middelbaar onderwijs. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f ) Dr. J. LEEST: Het voortgezet onderwijs in de moedertaal. J. B. Wolters, Den Haag, blz. geb. f '26 ) Prof. G. WISSE: De Moloch onzer eeuw. A. Veenman, Wageningen, blz. ALAIN: Propos sur l'education. Rieder, Paris, blz. ing. Ffr Alain is een opvoeder in bet spreken over de opvoeding zelf; meestal heeft hij gelijk. zoo niet geheel, dan toch ten deele: de specialiteiten vooral zij deze lektuur ten zeerste aanbevolen. De positivistische philosophic, die hier en daar door de ruiten gluurt. beperkt den lezerskring tot menschen met kritisch inzicht. P. JOS. M. ARTS, S.TH.L.O.P.: Onze voorbeelden. Excelsior, Brugge, Deel III. 319 blz. ing. Bfr Zeven interessante levensschetsen van Dominikaansche Gelukzaligen: Chistoph van Milaan, Henricus Suso, Jordanus van Pisa, Petrus jeremia, Ambrosius jansedoni, Isnardus en Sibyllina; Zeer geschikt voor ouders en opvoeders. GASTON BACHELARD: Les intuitions atomistiques. Boivin et Cie., Paris, blz. ing. Ffr Schrijver geeft de verschillende invloeden, welke het atomisme heeft ondergaan en bepaalt de waarde dezer leer voor de andere wetenschappen.

36 28 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. HEINRICH BECKER E.A.: Handwórterbuch des deutschen Volksbildungswesens. Neuer Breslauer Verlag, Breslau, Afl. I: 300 blz. ing. M. 5.. Dit werk geeft een stevig gedocumenteerd overzicht in het ingewikkelde vragencomplex der volksopvoeding in Duitschland. Deze afl. handelt over werkeloosheid en werkgemeenschap. Voor opvoedkundigen een instructief standaard-werk. Dr. L. BENDER O.P.: Huwelijk en Huwelijksbeletselen in de Katholieke Kerk. J. J. Romen & Zonen, Roermond, blz. ing. f Wie in het apologetisch tijdschrift H et S c h i 1 d de artikelen over het huwelijk en de huwelijksbeletselen volgens de katholieke opvattingen, heeft biigehouden, zal 't toejuichen. dat de heldere en actueel-gehouden uiteenzettingen door deze uitgave hun werk in nog breeder kring kunnen beginnen. NICOLAS BERDIAEFF: Problème du Communisme. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Ondanks zijn materialistische leer. is het communisme een ideëele wereldbeschouwing. Berdiaeff tracht de structuur hiervan te ontdekken (messianisme van het proletariaat, laatste oordeel van den KIaderadatsch enz.) en door geestelijke verwantschap met dit ideëencomplex zijn succes in Rusland te verklaren. Aanbevolen. w. BERGMANN E.A.: Die Angst der Psychopathen. Haas und Grabherr, Augsburg, blz. ing. M. 6.. Aan geestelijken, medici en ontwikkelde opvoeders zeer aanbevolen. HENRI BERGSON: De scheppende evolutie. Vertaald uit het Fransch door Mr. W. G. de Marez Oyens. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. geb. f Voor dengene, die de wijsbegeerte bestudeert, lijkt ons het origineel verkieselijk, al kan de vertaling wellicht hulp bieden bij de interpretatie. Voor leeken is dit geen geschikt boek. Het werd op den index geplaatst. Dr. P. BIERENS DE HAAN: Misdadige kinderen. Van Lochum- Slaterus, Arnhem, blz. ing. f Dit boek heeft tot onderwerp het misdadige kind, in psychologisch en paedagogisch opzicht. Ter orientatie omtrent het behandelde onderwerp geschikt, ook al behoeft men het niet in alles met den schrijver eens te zijn (o.a. dat ieder habitueele misdadiger min of meer abnormaal zou zijn). GENEVIEVE BIORGUIS: Nietzsche. Geïllustreerd. Editions Rieder, Paris, blz. ing Ffr Een bondig en vrij volledig overzicht over het leven en 't werk van den ongewoon-begaafden zonderling, die zoo grooten invloed heeft gehad en nog heeft vooral op jonge geesten. Alleen voor philosofisch-gevormden, want oncritisch geschreven. MAURICE BLONDEL: Léon 011é Laprune. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr Een korte maar rijke studie over het level' en het filosofisch systeem van 011é-Laprune. Wie dit boekje heeft gelezen, zal ook met de werken van den grooten wijsgeer en christen willen kennis maken. L. BOGAERTS: V. D'ESPALLIER: Moeilijke kinderen op school. Uitgeverij Zanglust, Borgerhout, ing. Bfr Ouders als onderwijzers zullen hier belangrijke documentatie en boeiende, leerrijke beschrijvingen van verschillende moeilijke kinderen ook kostbare aanduidingen vinden voor de practijk en een degelijke wetenschappelijke voorlichting, die ze bij de gevallen die ze onder handen hebben, kunnen benutten. Dr. LINUS BOPP: Allgemeine Heilpadagogik. Herder & Co., Freiburg, i. Br., blz. ing. M Voor hen, die deze wetenschap bestudeeren, is dit boek een welkome hulp. Ofschoon het zeer wetenschappelijk wordt gehouden, is 't toch zoo geschreven, dat 't ook door gewoon-gevormden goed kan verstaan worden. Na 'n lange inleiding over wezen, beteekenis en geschiedenis der Heilpadagogik" wordt de stof in vijf hoofdstukken behandeld: Der HeilzógIing", Der Heilerzieher", Der heilpádagogische Ziellehre"..,Der heilpadagogische Methodenlehre", Der heilpádagogische Organisationslehre". Aan 't eerste gedeelte is de grootste helft van 't boek besteed; 't opsporen en constateeren van de zielsziekten: hier zal zeker de hulp van den kinderarts moeten ingeroepen worden. De methodenleer is hoogst belangrijk voor iederen opvoeder. PAUL BOURGET: Au service de l'ordre. Plon, Paris, blz. ing. Ffr. 12..

37 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. 29 Oogenschijnlijk ontbreekt in deze studies elke eenheid, maar bij nadere kennismaking zal men inzien, dat ze alle door eenzelfde leer zijn ingegeven. Een boek voor opvoeders en politici. E. BOZZANO: Het spiritisme wetenschappelijk verdedigd; Animisme en spiritisme. Hollandia, Baarn, blz. ing. f Dit boek is weinig belangrijk. Vooreerst omdat de spiritistische verschijnselen, die besproken worden, zonder bewijs als echt worden verondersteld. Vervolgens al zou de animistische hypothese ondeugdelijk zijn ter verklaring der feiten, dan is de spiritistische theorie nog niet bewezen. Het zij voldoende hier te verwijzen naar het echt wetenschappelijk werk van Lépicier: Le monde Invisible. R. BROCHHAUS: Door het vuur. Vertaald door J. Tiesema. J. N. Voorhoeve, Den Haag, Voor geloovig-protestanten zal dit boek een welkome verklaring zijn van 't Boek Daniël, dat profetisch de geschiedenis teekent van de Babylonische, Medisch-Perzische, de Grieksche en Romeinsche rijken. Deze voorspellingen worden verklaard naast den loop der geschiedenis. Volgens onze Boekenwet is het boek voor ons Katholieken niet toelaatbaar. Prof. Dr. CH. BUHLER: Der Menschliche Lebenslauf als Psychologisches Problem. S. Hirzel, Leipzig, blz. ing. M. 8.. Dit boek wil een eerste poging zijn om de structuur van de menschelijke levensloop en de factoren die daar een rol bij spelen van psychologisch standpunt te onderzoeken en te schetsen. Het bevat waardevol materiaal en zal zeker voor anderen een spoorslag zijn om in deze richting dieper op de hier naar voren gehaalde problemen in te gaan. LISBETH BURGER: De familie Meyer, haar zorg en haar vreugde. Vertaald uit het Duitsch door H. J. J. Wachters. R.K. Boekcentrale, Amsterdam, blz. ing. f Burger geeft hierin de geschiedenis van een groot gezin dat op degelijke Katholieke grondslag wordt opgevoed. De kinderen zijn geen engelen, maar vader en moeder Meyer werken eendrachtig samen om er zooveel mogelijk engelen van te maken. Eenvoudig en aantrekkelijk geschreven, een leidraad voor ouders, die het wel meenen met het geestelijk welzijn hunner kinderen. Prof. Dr. F. BUYTENDIJK: Het spel van mensch en dier als openbaring van levensdriften. Geïllustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. Deze fijne psycho-analyse omtrent de veelsoortigheid van doel en wezen van het spel opent nieuwe horizonten. Het boek getuigt van een diepen kijk en nuchter denken en leidt ons spelenderwijze in in deze ingewikkelde materie. Aan alle psychologen ter studie aanbevolen. Prof. Dr. E. CARP: De Neurosen. Scheltema 8 Holkema, Amsterdam, blz. ing. f De katholieke hoogleeraar in de psychiatrie te Leiden behandelt in dit boek: de z.g. orgaanneurosen; hypochondrie; depersonalisatie-toestanden; neurasthenieën; nervositas; angst-neurozen; hysterische neurosen; dwang-neurosen; tics. Het boek bedoelt te zijn een handleiding voor artsen en a.s. artsen. Maar ook juristen, psychologen en paedagogen zullen er tot hun nut kennis mee maken. JACQUES CHEVALIER: L'idée et le reél. B. Arthaud, Grenoble, blz. ing. Ffr Bundel verhandelingen, welke reeds elders gepubliceerd werden, maar dikwijls moeilijk te vinden waren. De moeite waard om gelezen en herlezen te worden. D. L. DAALDER: Driehoekhuwelijken en vrije verlovingen. J. Ploegsma, Zeist, blz. ing. f Een scherp requisitoir van een protestantsch paedagoog tegen het boek van de beide Wibauts: Het v o l k o m en huw el ij k, op wetenschappelijke en zedelijke gronden. L. DETAILLE: La pédagogie contemporaine. M. Lamertin, Bruxelles blz. Schr. legt de basis van de opvoeding in de psychologie van het kind. Dit is niet juist. Het paedagogisch probleem berust op een levensopvatting, op een filosofie. Voor wie met onderscheid weet te lezen. EUG. DEVAUD: La Pédagogie Scolaire en Russie Soviétique. Desclée de Brouwer 8 Cie., Paris, blz. ing. Ffr ing. f Een voor onderwijsautoriteiten, politici enz. welkom boekje over de Russische paedagogee. Schr. bepaalt zich niet tot de Russische methodes alleen, maar trekt ook vergelijkingen met de paedagogee in West Europa, toont het verband aan tusschen het Russische opvoedingssysteem en de philosophic der Bolsjewiki, en beoordeelt de Russische beginselen naar de eeuwige principes de la Sagesse chrétienne".

38 30 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. J. DONAT: Ober Psycho-Analyse und Individualpsychologie. H Rauch, Innsbruck, blz. ing. M. 6.. Een boek van Katholieke zijde de schrijver is priester over deze moderne problemen. Beide theorieën worden eerst uiteengezet en daarna op haar waarde critisch onderzocht. Een boek dat ter zake deskundigen met vrucht zullen lezen. A. C. DOODKORTE: Begrijpen. J. J. Romen & Zonen, Roermond, 1933, 48 blz. ing. f R. VAN SANTE: Gezag. J. J. Romen & Zonen, Roermond, blz. ing. f Deze boekjes bevorderen de helderheid van begrippen en zijn niet slechts een populaire les in logica, maar leggen ook de beginselen vast, van waar alle wetenschap en katholieke doctrien heeft uit te gaan. Belangrijk voor ieder die zich op de verschijnselen van leven en samenleving bezinnen wil. Een schriftelijke cursus in Thomistische wijsbegeerte. MARY DORNA: Wanordelijkheden rondom een lastig kind. Leidsche Uitg. Mij., Leiden, blz. ing. f Als Mary Dorna haar eigen jeugd beschrijft in dit boekje, dan is ze als kind diep ongelukkig en beklagenswaardig geweest. De gedachten. angst, en school-benauwdheden van dit sterk geëmotioneerde, bijna psychopathische kind zijn oppervlakkig weergegeven, misschien is er hier en daar wat leerzaams uit te halen. Voor volwassenen. J. B. DOUWES: De kleuterjaren. J. B. Wolters, Groningen, In dit werkje, waarin o.a. een en ander verteld wordt over het spreken, teekenen, spel, denken en) het aandoenings en wilsleven van den kleuter, wijdt de schrijver ook een hoofdstuk aan de geschiedenis van de kleuterverzorging van Plato tot Montessori. Dr. P. DIJKEMA: Kijkjes in het zieleleven onzer rijpere jeugd. J. Ploegsma, Zeist, blz. ing. f Bevattelijke weergave van de hoofdgedachten van de beide jeugdpsychologen: Buhler en Sprang er. ELISABETH ORTIZ ECHAGUE-SMIDT: Ik pluk de vruchten. Tjeenk Willink & Zoon, Haarlem, blz. ing. f Een boekje met vaag pantheïstische beschouwingen, geschreven door een humanistische auteur, die op haar wijze de menschen van dienst wil zijn. Niets voor ons., Prof. Dr. HANS EIBEL: Vom Sinn der Gegenwart. Wilhelm Braumixller, Wien IX, blz. ing. M In drie interessante secties worden drie opvallende uitingen van het hedendaagsche leven gekenschetst: de beeldende kunst met haar producten van expressionisme en zakelijkheid; de wetenschap met haar roekeloozen strijd tegen het dogma en haar zienwegzinken van het vooropgesteld dogma van de almacht der kennis; tenslotte, de groote politieke gebeurtenissen van na den oorlog. In een grootsche vergelijking stelt schrijver Moskou en Versailles tegenover elkaar. De Duitsche natie staat tusschen beide en moet haar eigen, wezen tegen beide door strijd bewaren. Maar, juist in dezen gigantischen strijd ziet schrijver een der grootste redenen om te hopen op een bestendige vernieuwing van de westersche kultuur. Deze kultuur zal zich weten vrij te maken van de louter-technische opgaven der vermaterialiseerde wetenschap. Ze zal een volledige levensopvatting voor den normalen mensch weten te scheppen. Een belangwekkend boek: de synthetische wereldvisie van een machtigen geest. Dr. V. D'ESPALLIER: Uit het werk van Piaget. De Sikkel, Antwerpen, blz. ing. Bfr. 9.. Wie zich ietwat op de hoogte wil houden van de moderne psychologische beweging dient voorzeker Piaget te kennen. Deze zeer origineele schrijver is niet altijd zeer helder in zijn uiteenzettingen en 't is gewenscht ingeleid te zijn tot zijn werkwijze, denktrant en beginselen. Nergens beter dan door Dr. V. D'Espallier vonden wij dit uitgewerkt. Dr. J. J. FAHRENFORT: Dynamische en logies denken bij natuurvolken. J. B. Wolters, Groningen, Tracht de juiste verhouding te benaderen van het dynamische en magisch denken tot het,.gewone" denken bij de natuurvolken en behandelt de vraag, of het.,primitieve" denken berust op een verschil in aanleg tusschen natuur- en kultuurvolken. De slotsom is, dat het denken der natuurvolken in wezen niet verschilt van dat der kultuurvolken. Er staan een massa zeer juiste opmerkingen in dit boek. Prof. Dr. Fr. FERON: Het ideale gezin. St. Willibrordus, Uden. 31 blz. ing. f 't Is goed, dat de principen, waarop 'n ideaal Katholiek gezin moet worden gesticht en opgetrokken, klaar uiteen zijn gezet. Zooals in deze lezenswaardige lectuur. Dr. F. W. FOERSTER: Schuld en boete. Standaard-boekhandel, Antwerpen, blz. ing. Bfr Foerster is in onze kringen wel zoo bekend, dat hij geen aanbeveling meer behoeft. Het lezen van zijn boeken beteekent steeds een verrijking en verdieping van het inzicht van den lezer.

39 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. 31 Prof. Dr. W. GEESINK: Gereformeerde Ethiek. J. H. Kok, Kampen, Hier komen ter sprake de drie ethische grondbegrippen: plicht, goed en deugd, de formeele en materieele zedelijke beoordeeling der menschelijke handelingen, en vervolgens de paedagogiek en ascese, terwijl eindelijk een ruime plaats wordt gegeven aan de uiteenzetting der sociale ethiek. Een overzicht van de geschiedenis der gereformeerde ethiek besluit het werk. Voor meer protestantsche lezers. REINHOLD GERLING: Het gulden boek van het huwelijk. J. T. Swartsenburg, Zeist. 233 blz. ing. f 2.40 Reinhold Gerling heeft een hooge opvatting van het huwelijk en de raadgevingen, uiteenzettingen, en dikwijls zeer gedetailleerde beschrijvingen van zijn boek, dat overal zeer zuiver van toon is, zijn er dan ook steeds op berekend een lichamelijk zoowel als geestelijk huwelijksgeluk te bevorderen. Wel zeer jammer is het daarom dat de schrijver op een on-christelijk standpunt staat. Mr. H. GILTAY: Sociaal-Cultureele vernieuwing en psycho-analyse. Van Loghum Slaterus, Arnhem, blz. ing. f Wanneer Mr, Giltay beweert van aantoonen is geen sprake -- dat de leer van Freud geen pansexualisme is, dan ligt de conclusie voor de hand, dat hij met die leer niet vertrouwd is. Een vrijzinnig-christelijk, dat wil zeggen een anti-christelijk standpunt als hier wordt ingenomen, druischt vanaf het begrip cultuur tot het begrip over het wezen van het religieuze in den mensch dwars in tegen de katholieke leer. Wij moeten dit boek ten sterkste ontraden. Dr. T. GOEDEWAGEN: Het spectrum der philosophie in de 20ste eeuw. Handelswetenschappelijke Bibliotheek, Leiden, ing. f In zijn geheel kan dit boek niet als een betrouwbare weergave van het spectrum der philosophie in de 20ste eeuw" worden beschouwd. HENRI GUERLIN: L'art enseigné par les maitres. H. Laurens, Paris, blz. ing. Ff r Tusschen de uitersten: Voorschriften" en Geen voorschriften" kiest schr. den middenweg, n.l. dien van het gezond verstand. Hij gaat te rade bij de meesters der kritiek en der kunst. JEAN GUITTON: La Philosophic de Newmann. Boivin, Paris, blz. ing. Ffr De wordingsgang, de verschillende aspecten, de drie groote uitwerkingen, de beteekenis en de draagwijdte van de centrale idee van Newman's wijsbegeerte worden hier uiteengezet op grond van ernstige bronnenstudie, fijnzinnige begripsontleding, leerrijke vergelijkingen met andere denkers (Hegel, Spencer e.a.) en dit alles in een gespierde, beeldrijke en kelderklare taal. Het allerbeste wat ooit geschreven werd over Newman's beteekenis als philosoof der geschiedenis. ERNEST VAN DER HALLEN: Brieven aan 'n jonge vriend. Pax- Uitgeverij, Den Haag, blz., ing. f Hoewel deze brieven allereerst geschreven zijn voor de Vlaamsche jeugd, toch kunnen ook onze jeugd en zij die zich daarmede verbonden gevoelen, het met belangstelling lezen en herlezen. Dr. HARTMANN: De jonge generatie in Europa. Vertaald uit het Duitsch door Dr. Lobel. Erven Bijleveld, Utrecht, blz. ing. f 'n Beknopt, bovendien eenzijdig (want socialistisch-pacifistisch) overzicht van de jonge generatie in Duitschland, Frankrijk, Engeland, Italië, Spanje; haar denkwijze en vernieuwingsdrang. Interessant doch evenmin aanvaardbaar is 't hoofdstuk over nederlandsche jeugd. Prof. Dr. A. H. DE HARTOG: De zin van ons leven. Uitg.-Mij, Holland, Amsterdam, blz. Als eenvoud het kenmerk is der waarheid, dan heeft onze catechismus de zin van ons leven het best beschreven, als hij zegt: Wij zijn op aarde om God te dienen en daardoor in den hemel te komen. Eigenlijk wil de schrijver dit ook zeggen en dat is het goede en prijzenswaardige van zijn boek. Maar de wijze, waarop hij het zegt kan ons slechts matig bekoren. Dr. HEYERMANS: Beschouwingen over sexueele voorlichting. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. Dit nieuwe boekje over sexueele voorlichting heeft vooral beteekenis om de enquete, die de schrijver daarover heeft ingesteld bij de ouders van zijn levensopvatting. Waren het christelijke, vooral katholieke ouders geweest, tot wien Heyermans zijn vragen gericht had, dan waren de antwoorden wel anders geweest. Uit studiemotief geschikt. Prof. G. HEYMANS: Psychologie der vrouwen. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz.

40 32 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. Dit boek van onzen ook in het buitenland zoo bekenden landgenoot, waarvan een groot aantal vertalingen het licht zag, behoeft geen bespreking meer. Wie zich voor dit gebied interesseert, vindt hier belangrijke gegevens. EUG. DE HOVRE: Om Konnersreuth. Standaard-Boekhandel, Antwerpen, blz. ing. f Schrijver laat zich zoozeer meesleepen door zijn hartstocht, dat wij er geen waardeering voor kunnen koesteren. Dat wij het met den inhoud er van op vele punten niet eens kunnen zijn, treedt hierdoor geheel op den achtergrond. Ons lijkt des schrijvers visie op Konnersreuth wat al te simplistisch. ROEL HOUWINK: Krishnamurti. Uitgevers-Mij., Holland, Amsterdam, blz. ing. f Houwink geeft aan, wie Krishnamurti is en welk zijn leer over 't Koninkrijk des Geluks. Wie iets moet weten over deze beweging. vindt hier juiste aanwijzingen. Niemand zal 't mogen lezen zonder 'n theologische vorming. ALBERT HUBLET S.J.: Parole de Scout. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Een frisch geschreven boek met fijn-psychologischen dialoog over den invloed der padvindersactie: daarnaast twee huisgezinnen, totaal van elkaar verschillend: de familie Menoir, levend volgens Katholieke beginselen en als tegenstelling de communisten Reubert en Malause, die door Moskou geregeerd worden. A. F. JANSEN S.J.: Ouderweelde blz. 'n Merkwaardig boek, ten eerste hecht schr. van gelukkig familieleven dan aan 't aan de fouten; daardoor ontstond 'n brok optimisme. positief tot navolging zal prikkelen. Uitg. Bode van 't H. Hart, Alken ing. f meer aan 't uitbeelden van zonnige voorbeelden kaak stellen van ouderlijke tekortkomingen en dat terecht zoon mooie titel meekreeg en zeer P. JUST. JANSSEN O.F.M.: Wat doen we voor het gezin. Bureau Derde Orde, Weert, blz. ing. f P. DAMASUS O.CAP.: Leekenapostolaat voor de Derde Orde. Bureau Derde Orde, Weert, blz. ing. f P. GILB LOHUIS O.F.M.: Franciscaansche inzichten. Bureau Derde Orde, Weert, blz. ing. f M. LOHR: Nieuwe jeugd door Franciscus. Bureau Derde Orde, Weert, blz. ing. f Een reeks toespraken en beschouwingen, welke ten doel hebben de jeugd op te voeden in Franciskaanschen geest en daartoe richtingwijzingen verstrekken. Aanbevolen. REGIS JOLIVET: La philosophie chrétienne et la pensée contemporaine. P. Téqui, Paris, blz. ing. Ffr Bestaat er een christelijke filosofie? Wat heeft het christendom bijgedragen tot de zuiver rationeele kennis? Kan speciaal het thomisme den naam van christelijke filosofie opeischen? Al dergelijke vragen worden in dit met veel bekwaamheid geschreven werk beantwoord. JOS. JOOS: Moderne jeugdopleiding. Karel Beyaert, Brugge, blz. ing. Bfr Aan de hand van de encycliek van Pius XI behandelt schr. de verschillende problemen, welke iedere goede jeugdopleiding stellen moet. C. G. JUNG: Seelenprobleme der Gegenwart. Rascher & Cie., Zürich, blz. ing. M. 7.. Veertien voordrachten en artikelen welke Jungs standpunt, door hem de analytische psychologie genoemd, toetsen aan de moderne levensproblemen. Polemiseert zeer sterk tegen Adler en Freud, doch Jungs religieus begrip is vaag en verwarrend. Alleen voor volwassenen om studiemotieven. E. C. KNAPPERT E.A.: Jeugdfeesten. Geïllustreerd. Van Gorcum & Co., Assen, blz. ing. f 'n Heele reeks jeugdfeesten. die niet teveel inspanning vergen. Hoofdzakelijk worden groepsspelen en massa-spelen besproken, welke van groote paedagogische waarde zijn. Om den algemeen-christelijken toon alleen voor jeugdleiders. RONALD KNOX: Broadcast Minds. Sheed & Ward, London, blz. geb. Sh. 7/6. Fel, temperamentvol, en vóór alles. en in alles wetenschappelijk. is deze essayist. Hier stelt hij zijn kritisch standpunt vast tegenover die populaire philosophen en wetenschappelijke sprekers en auteurs, welke via de radio de B. B. C. en hun boeken zulk een ontzaglijk groot publiek bereiken. De wetenschappelijke zwakheid, de onjuiste theorieën en conclusies van

41 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. 33 Julien Huxley, Mencken, Bertrand Russel, Langdon-Davies, Herbert Wells. Gerald Heard, worden kristalhelder en niet zelden fnuikend satirisch aangetoond. Een boek voor eiken ontwikkelde. C. KUNST: Het moderne wereldbeeld en zijn wijzigingen. Van Gorcum & Co., Assen, blz. ing. f Het voornaamste deel van dit leerzame, doch voor geestelijk-onvolwassenen, misleidende boek is gewijd aan de stoffelijke wereld, dan volgen eenige kapittels over de levende wezens. Schr. verdedigt het natuurdeterminisme, en het agnostisch relativisme. EDELBERT KURZ O.F.M.: Individuum und Gemeinschaft beim H. Thomas von Aquino. Jos. Kósel & Fr. Pustet, München, blz. ing. M Behandelt het veelomstreden vraagstuk: is het individu voor den staat, of de staat voor het individu. Schr. geeft de meening van den Aquiner weer: die als steeds verdedigt de verstandige en evenwichtige solutio media: waar mensch en staat op hetzelfde plan staan, is de staat meester. Waar de mensch hoogere belangen heeft dan de tijdelijke staat. is de mensch meester! 'n Magistraal werk. Prof. R. KUIJPER: Wordend en verwordend huwelijk. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f Een belangrijke gedachtenwisseling tusschen 'n socialist en katholiek over een der hoogste levensproblemen. Hoe verschillen de levensbeschouwingen van hen, die in de leer der openbaring leven en die daartegenover staan. Drs. E. H. T. VAN DER LELY: De mensch, geest en materie. Van Gorkum & Co., Assen, blz. ing. f Dit boekje, dat nieuwe idees wil verspreiden over geest en materie onder de jongere generatie, moeten we beslist afraden aan onze Katholieke jongeren. A. LEMAIRE: Le protestantisme, le libre examen et le catholicisme. Editions Sobeli, Editions Rex, Louvain, blz. Toont duidelijk aan, dat het beginsel van het vrije onderzoek het centrale punt en de godsdienstige zwakheid van het protestantisme is. Warm aanbevolen. Dr. J. LUNING PRAK: De school in cijfers. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f De beperkte hoeveelheid literatuur over kinderkennis en opvoeding, werd door Dr. Luning Prak verrijkt met een boekje, dat op 't eerste gezicht door z'n cijfer-materiaal nogal afschrikt, maar dat toch inderdaad veel meer is geworden dan wat aangekleede statistiek. H. J. J. MAAS: Onze schoolopvoeding. Lecturis, Eindhoven, blz. ing. f 'n Scherpe kritiek op de huidige schooltoestanden ten onzent. Over 't geheel nogal onvoldragen en te zeer generaliseerend. J. D. M. MAES O.P.: Godsdienst-philosophie. J. Verhelst, Gent, blz. ing. f Als Hollandsch boek neemt het te midden van de Religionsphilosophie van Steffes, Przywara S.J., Rosenmiiller en Wunderle een geheel eigen plaats in. Het is hier niet de plaats voor een critische beschouwing. maar wel voor een woord van warme aanbeveling. JACQUES MARITAIN: De la Philosophie Chrétienne. Desclée de Brouwer, Paris, blz. ing. Ffr Zooals Maritain in zijn voorwoord terecht opmerkt, wordt in dit boekje het mathematisch getal en de philosophische hoeveelheid een beetje verwisseld. Onvolledige philosophic dus van het getal! Toch bevat het diepzinnige beschouwingen genoeg, om het ieder specialist ter lezing aan te bevelen. JACQUES MARITAIN: De la Philosophie Chrétienne. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Maritain geldt in Nederland een beetje als de meester op het gebied der wijsbegeerte: tot een eigen nederlandsch wijsgeerig leven zullen wij eerst komen, als we de mate van Fransch rationalisme in zijn werken leeren erkennen. De oplossing van het probleem der kristelijke wijsbegeerte zal dan ook ietwat anders moeten luiden als hier voorgedragen wordt. Het verschil tusschen nature en é t at heeft Maritain belet de eenheid dezer beide te doorzien. JACQUES MARITAIN: Distinguer pour unir ou les Degrès du Savoir. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Onder bovenstaanden titel heeft Maritain allerlei onderwerpen bijeenverzameld waarnaar zijn voorliefde uitgaat: kunst, mystiek, philosophic van de natuur, transcendentalia enz. De eenheid van samenhang, hoewel geenszins ontbrekend, is niet zoo vast. als de titel kan laten vermoeden; wat 't minst te verbinden was, is achteraan in de Appendices ondergebracht. Zoo worden de meest verschillende domeinen van het weten doorloopen, vanaf de experimenteele weten-

42 34 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. schappen tot aan de mystieke contemplatie. Het echte wijsgeerig genot kan daarbij niet achterwege blijven, van het weten, dat zich zelf steeds beter als weten kent. JACQUES MARITAIN: Le songe de Descartes. Corea, Paris, blz. ing. Ffr Men vindt hier achtereenvolgens behandeld: de psychologische ontwikkeling van het systeem; Descartes' zienswijze over het karakter van geloof en wetenschap; zijn drie godsbewijzen en tenslotte den inventaris dien de in Den Haag gestorven filosoof heett nagelaten aan de denkende menschheid. Doorkneed en sterk persoonlijk, gaat Maritain's gedachte steeds naar het essentieele en weet hij afdoende oplossingen naar voren te brengen. JACQUES MARITAIN: Elements de Philosophie. P. Téqui, Paris, Deel II: 355 blz. ing. Ffr Een tractaat over de logica, waarbij de gewone indeeling; concept, proposition, raisonnement gevolgd werd. De lessen worden verklaard door middel van ingenieuze teekeningen en diagrammen. Een belangrijk en instructief werk van den beroemden Franschen neo-scolasticus. JACQUES MARITAIN:,Les Iles. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr. 9.. Terecht wordt hier de nadruk gelegd tegen sommige socialistische doctrinairen op het onderscheid tusschen spel en arbeid en gewaarschuwd tegen de mystieke Russische en Amerikaansche opvatting van het opgaan in de beheersching der stof: arbeid moet gericht zijn op het tot stand brengen van een nuttig ding en dit kan den mensch vreugde bereiden. Doch alleen als de arbeid zelf ook waarde behoudt als spel en strijd in omgekeerde richting. Dit heeft de schr. in zijn overigens buitengewoon heldere en scherpzinnige uiteenzetting wat vergeten. R. LE MASSON: Philosophie des Nombres. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. Schr. wil de mathematica gaan bezien in het licht der Thomistische metaphysica. Hier spreekt een mathematiker, die wijsgeerig heeft nagedacht over zijn wetenschap, en in dit werkje verschillende. onder de mathematici omstreden kwesties, op een nieuwe wijze belicht. FRANK MATZKE: De jeugd getuigt: Zo zijn wij. Van Loghum Slaterus, Arnhem, blz. ing. f 'n Boek, waarin volgens 't eigen woord van den auteur beschreven wordt:,,het levensgevoel van de jonge generatie van de jeugd, die rijp is en zoo juist het leven is binnengetreden, aan een of andere arbeid begonnen is en een zelfstandig bestaan is gaan voeren. Van de jeugd tusschen 20 en 30 jaar. Van het geslacht..., dat door den oorlog niet veranderd werd, niet uit zijn gewone gang werd geworpen, omdat het heelemaal nog geen gang had, maar op speelplaatsen rondsprong. 'n Leerzaam werk, dat critisch door paedagogen dient gelezen. ANDRÉ MAUROIS: Mes songes que voici. Bernard Grasset, Paris, blz. ing. Ffr De romanschrijver begeeft zich bier op het terrein der filosofie. Zijn.,droomen" moeten met veel voorzichtigheid worden gelezen, vanwege de gévaarlijke opvattingen, welke men er in aantreft. Dr. EDGAR MICHAELIS: Freud, son Visage et son Masque. Ed. Rieder, Paris, blz. ing. Ffr Schr, wil een sympathieke critiek op Freud geven. Intusschen is z'n critiek doortastender dan schr. wel vermoedt. Hij vernietigt wel niet de theorieën van zijn meester, doch hij laat er ook niet veel van bestaan. Intusschen hebben noch Freud's theorie, noch deze critiek iets met serieuze wetenschap te maken. J. MISSON, S.J.: Les idées paedagogiques de St. Ignace. P. Lethielleux, Paris, blz. ing. Ffr. 5.. Ignatius heeft geen enkel paedagogisch boek geschreven, maar wel veel paedagogische voorschriften en vingerwijzingen gegeven in drie andere werken: de geestelijke oefeningen, de constituties en verschillende brieven. Uit die drie bronnen heeft P. Misson Ignatius' paedagogie bijeengezocht. 'n Goudmijn van paedagogische raadgevingen. LUDWIG NIESSEN: Der Lebensraum f ur den Geistigen Arbeiter. Asschendorffsche Verlagsbuchhandlung, Munster, blz. ing. M. 2.. Er bestaat, heel speciaal in Duitschland, een academisch, een intellectueelen-probleem, niet slechts in stoffelijk, maar niet minder in cultureel opzicht. Schr. voert zijn lezers in dat probleem in. R. NUSSBAUM: Quand l'enfant parait. Delagrave, Paris, blz. ing. Ffr Brief aan een jonge moeder over de opvoeding van haar kind. Nuttige raadgevingen op gebied van hygiëne en lichamelijke opvoeding, maar ook op dat van de zintuigelijke en verstandelijke opvoeding. Helaas ontbreekt de zedelijke opvoeding. LOUIS PEMJEAN: Vers l'invasion. Ed. Baudinière, Paris, blz. ing. Ffr. 17..

43 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. 35 Uit tal van documenten, welker echtheid niet kan betwijfeld worden, concludeert schr., dat de vrijmetselaars wetens en willens een nieuwe invasie van Frankrijk voorbereiden. 'n Oprecht en ophefmakënd boek, dat tal van onbekende feiten over deze funeste beweging releveert. KARL PETRASCHEK: System der Rechtsphilosophie. Herder & Co.. Freiburg, i. Br., blz. ing. M Met den meesten nadruk stelt het boek van den Katholieken rechtsphilosoof het onderscheid vast tusschen gerechtigheid en gemeenschapszin, tusschen zedelijkheid en verstand en breekt af met de verkeerde gewoonte in den grond zoo zeer verschillende begrippen met denzelfden naam te benoemen. Voor de eerste maal werd hier van het begrip der rechtsidee een houdbare verklaring gegeven, en het begrip der waarde en der beteekenis van de dingen in hun betrekking tot het recht volledig behandeld. C. POTHUIS-SMIT: Zoo kan het huwelijk worden. De Arbeiderspers, Amsterdam. 132 blz. Een merkwaardig boek uit den kring der Sociaal-democraten, gericht tegen het Wo r den d Huw el ij k der Wibauts, dat met zoo'n kracht ook door Prof. Kuyper is verdedigd. Noch 't huwelijk der, Wibauts, dus noch dat van Mevr. en M. Pothuis zullen de huwelijksmoeilijkheden kunnen redden. Duidelijk en juist wordt 't huwelijk in de encycliek Ca s t i Co n- n u b i i uitgeteekend met al zijn verplichtingen. J. PIAGET: Le Langage et la Pensée chez l'enfant. Delachaux et Niestle, Neuchatel, blz. ing. Zf r. 6.. j. PIAGET: Le jugement et le raisonnement chez l'enfant. Delachaux et Niestle, Neuchatel, blz. ing. Zfr. 6.. 'n Reeks belangwekkende en leerzame beschouwingen over de spraak bij kinderen van zes jaar, over de typen, en conversatie-stadia onder kinderen van 4 tot 7 jaar, over het verstaan en de mondelinge uitdrukking der kinderen van 6 tot 8 jaar, over spraakkunst en denkleven, over de progressieve betrekkelijkheid der begrippen, over het redeneeren bij het kind. P. BEATO REISER O.S.B. Naturalis Philosophiae, P. Marietti, Turijn blz. ing. f Dit voluum bevat de 2 eerste gedeelten der Natuur-philosophie, n.l. de Verhandeling over het ens mobile in het algemeen en die over het ens mobile corruptibile. In voetnota's warden hier en daar, doch terecht spaarzaam, tekstverschillen aangegeven; van grooter belang, onder practisch opzicht althans, zijn de preciese verwijzingen, die zich onder aan de bladzijden a.h.w. verbergen. Dr. P. H. RITTER Jr.: De drang der zinnen in onzen tijd. Scheltens & Giltay, Amsterdam. 241 blz. ing. f Een boek over de verhouding tusschen man en vrouw in den tegenwoordigen tijd! Dit boek is geen studie, het is een ontboezeming" zegt de inleiding. Maar wat hebben wij aan ontboezemingen van een zoo zeldzame oppervlakkigheid als dit boek? Al lezend is men beurtelings geneigd, het om 'zijn onbeduidendheid in de scheurmand te gooien of het om enkele juiste, treffende beweringen te aanvaarden. Dr. j. RONHAAR: Woman in primitive motherrigt Societies. J. B. Wolters, Groningen, 'n Rijk gedocumenteerde en vrij-objectief gehouden bijdrage tot de studie van het matriarchaat. Voor deskundigen leerzaam en prikkelend tot verder onderzoek. ALBERT RYCKMANS: Le problème du mal. La Cité Chrétienne, Bruxelles,1933. ing. Bfr Met dit boek wil E. H. Ryckmans in zekere mate de billijke eischen tegemoetkomen van de rede, waar deze door het vraagstuk van het kwade gekweld wordt. Hij heeft echter zijn uiteenzetting niet zoo opgevat, dat den lezer alle inspanning overbodig wordt gemaakt. Veeleer werd getracht stof tot nadenken te leveren, want deze bladzijden richten zich in de eerste plaats tot het verstand. Dr. FERD. SASSEN: Geschiedenis der Patristische en middeleeuwsche wijsbegeerte. Dekker & v. d. Vecht, Nijmegen, blz. ing. f Het gunstig ontvangen werk van Dr. F. Sassen heeft in enkele jaren een her-uitgave beleefd, waarbij alles tot in onderdeelen grondig" herzien werd. WILHELM SCHREINER: Wij getrouwde mannen. Vertaald uit het Duitsch door A. Hijmans. G. J. A. Ruys, Zutphen, blz. ing. f Dit boek over de problemen van het huwelijk is geschreven door een geloovig protestant, die zijn moeilijke. teere stof uiterst gewetensvol heeft behandeld. Van verschillende hoofdstukken zou de lezing ook voor Katholieken van belang kunnen zijn. Als geheel echter niet aan te bevelen, daar in het hoofdstuk waar over geboorteregeling wordt gesproken, met de inzichten der Kath. Kerk en de door haar opgelegde verplichtingen, niet volledig accoord gegaan wordt.

44 36 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. R. P. A. D. SERTILLANGES O.P.: Dieu ou rien. E. Flammarion, Paris,1933. Deel I: 256 blz. Deel II: 212 blz. Per deel ing. Ffr. 12,. God of niets. Pater Sertillanges bewijst, dat aan dit dilemma niet is te ontkomen. Moge het prachtwerk velen ongeloovigen de oogen openen. M. E. STEYGER ASPERLAGH: De zedelijke, opvoeding onzer kinderen. Uitg. Ars Catholica, Leiden, blz. ing. f We mogen de fijne toon en de zorgvuldige tact prijzen, waarop Mevr. Steyger deze moeilijke stof voor de ouders heeft behandeld. W. v. d. TAK: Spinoza. J. Philip Kruseman, Den Haag, Dit werk naar Fransche gegevens bewerkt behelst eerst een regelmatig overzicht van Spinoza's leven, daarna wordt de opbouw van zijn wijsgeerig stelsel nagegaan en wel in het licht van het zedelijk leven, dat bij Spinoza met het denken zoo innig verbonden is. Een helder-geschreven werk alleen voor philosofisch-geschoolden. J. VANDEVEN: Van verstandelijk gezonde kinderen. De Sikkel, Antwerpen, blz. ing Bfr. 9.. Wetenschappelijk en onderhoudend geeft schr. voorlichting over de verschillende soorten zwakzinnigen; idioten, imbecielen en debielen. Het boekje eindigt met voorschriften over geestes-hygiëne, die ernstige aandacht verdienen. GEO VERBRUGGE: Opvoeding tot den Vrede. De Sikkel. Antwerpen, blz. ing. Bfr. 9.. Practische wenken aan de hand van vredes-gedichten en vredes-lezingen de vredesgedachte te propageeren door de school. Neutraal en eenzijdig. JOSEP-MARIA VERHOECKX: Levensvernieuwing. Het Sinjaal, Tilburg, blz. De geheel-indruk van dit boek is verward en men kan deze uiteenzettingen slechts met veel voorbehoud vaak volgen, maar in deze chaotische essays staan ongetwijfeld. ondanks vele overdrevenheden, behartigenswaardige dingen. Mr. H. L. A. VISSER: Nietzsche de goede Europeaan. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. ing. f Schr. is niet alleen goed thuis in Nietzsche's eigen werken, maar ook in hetgeen er over hem geschreven is. Hij wil in dit werk Nietzsche in zijn verhouding tot Europa beschouwen, niet het minst tot een toekomstig Europa. Gedeeltelijk is schr. hierin geslaagd. maar hij mist de gaven om een brillant en meesleepend boek te schrijven. Het boek is niet Christelijk georiënteerd, daarom voor ontwikkelde lezers. Dr. A. VLOEMANS: De wijsbegeerte van Spinoza. Wereldbibliotheek, Amsterdam, blz. geb. f De beschrijving van Spinoza's levensloop en karakterbeeld getuigt van een objectiviteit. die een oprechte sympathie voor den wijsgeer niet uitsluit. Daarnaast zal men het hoofdstuk over de geschiedenis van Spinoza's roem" met belangstelling lezen, al lijkt de samenstelling ervan den vakmensch eenigszins haastig. Vulgarisatie van wijsbegeerte is altijd bedenkelijk; bij een stelsel als dat van Spinoza werkt zij fataal. Het is beter, omtrent den wijsgeer onkundig te blijven, dan een halve en daardoor misleidende kennis uit een boek als dit op te doen. Dr. I. H. J. VOS: Voor het geluk onzer kinderen. Andries Blitz, Amsterdam, ing. f 1.75, geb. f 2,50. Uitstekend zijn de hoofdstukken over de behandeling van den zuigeling, en over de opvoeding der kinderen. Zijn meeping, dat er een te groot verschil is in den aard der opvoeding thuis en in het moderne onderwijs (Montessori, Dalton) is zeker de overdenking waard. Zeer verstandig zijn zijn meeningen over de bestrijding der geslachtsziekten. Jammer is dat de godsdienst in dit boek de haar toekomende plaats niet wordt ingeruimd. Dr. J. DE VREESE S.J.: Tusschen kostschool en verloving. A. N. Govers, Den Haag, blz. ing. f Dit boekje bestudeert levensjaren van meisjes, die van de hoogste beteekenis zijn voor 't leven, maar gewoonlijk als een vrij onbeduidende tijd over 't hoofd worden gezien. Bevat vele behartigenswaardige wenken voor ouders en opvoeders. B. WELD BLUNDELL: Self Discipline and Holiness. Methuen & Co., London, blz. geb. Sh. 3/6. Het is een helder denkend, levenservaren en deugdzaam man, die hier spreekt en wie luisteren wil zal niet luisteren zonder vrucht. H. G. WELLS E.A.: De wetenschap van het leven. De Techniek, Antwerpen, Deel I. 454 blz. Naar den vorm wordt op aantrekkelijke en klare wijze een volledig overzicht gegeven van de vele en velerlei vormen, waarin het leven zich openbaart. Doch averechtsch is de opvatting omtrent de hoogste levensvorm, de mensch in z'n evolutie. Daarom geen werk ter populariseering, terwijl het geestelijk volwassenen niets nieuws biedt.

45 OPVOEDKUNDE EN WIJSBEGEERTE. 37 HERMAN TH. VAN WIMERSMA GREIDANUS: Instinct en karakter. Vonk & Co., Zeist, blz. ing. f Proeve eener charakterologie op instinct psychologischen grondslag. Alleen voor wijsgeerig geschoolden. ELZA WOLF: Uit het dagboek eener moeder. Uitg. Wolf, Hoboken bij Antwerpen, blz. ing. Bfr We zouden slechts wenschen, dat onze ouders hun kinderen zoo konden..zien" als Mevr. W. hier doet. Wat zou er 'n massa minder verdriet worden geleden door onze kinderen. wat zou menig huisgezin inderdaad 'n.,hemelhuis" gelijken! De opstellen over 't gezinsleven zijn 't zuiverst en innigst van toon en bevallen ons 't best. De rest is eigenlijk meer vulling. P. VAN DER WOUDEN O.P.: Het celibaat des priesters. Uitg. Geloofsverdediging, Antwerpen, blz. ing. f Schrijver bezit de gave, deze actueele materie op korte. maar niettemin duidelijke manier uiteen te zetten. Z'n toon is waardig en overtuigend. STEFAN ZWEIG: Genezing door den geest. Sigmund Freud. Van Loghum Slaterus, Arnhem, blz. ing. f Het eenvoudig wijsgeerig probleem, dat de Freudsche ontdekking impliciet stelt, hebben noch Freud noch zijn profeet Zweig ook maar bevroed. Voor wijsgeerig ongeschoolden is dit boek dan ook ongeschikt; voor ingewijden een prettig leesbaar bewijs voor de hopelooze minderwaardigheid dezer levenswijsheid; voor nieuwsgierigen een aanleiding om de psychoanalytische methode eens op Freud en freudisten zelf toe te passen. (ZONDER NAAM) : Handboek der K. A. J. De Katholieke Arbeidersjeugd, Brussel, blz. ing. Bfr Een met warme overtuiging geschreven handleiding in de leer der Kajotters-beweging. Wie zich volledig en gedocumenteerd in wezen en werk van deze sympathieke beweging wil oriënteeren, leze dit instructieve en inhaltsreiche werk.

46 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR De beteekenis en draagwijdte der hieronder gebezigde letterqualificatie A, B, Bc, C en D geven we hieronder weer in de volgende nadere omschrijving. A: Boeken die kunnen gegeven worden aan lezers boven 18 jaar, of aan jongeren, door hun ouders gemachtigd. B: boeken die kunnen gegeven worden aan lezers boven 21 jaar, of aan jongeren,. door hun ouders gemachtigd. Bc: boeken die kunnnen gegeven worden aan volwassenen,-die meer ontwikkeld zijn. C: boeken die alleen op persoonlijke, schriftelijke aanvrage bij het bestuur verkrijgbaar zijn. D: boeken die volstrekt verwerpelijk zijn en dus niet in de R.K. Openbare Leeszalen mogen aanwezig zijn. Hierbij dient opgemerkt dat de eigenlijke jeugdboeken niet onder A vallen. Het is merkwaardig, dat steeds meer schrijvers, die men algemeen en terecht als literatoren beschouwt, zich af keer gin van de literatuur. Dr. Menno ter Braak, de romanschrijver van Hamtpon-Court, verklaarde onlangs in een interview, dat hij heelemaal niet tegen de literatuur was, een verschijnsel aanvaardbaar als zoovele andere op den aardbodem, maar dat hij er niets mee te maken wenschte te hebben. Intusschen was hij een verkapte biografie aan het schrijven, die een niet onbelangwekkend stuk Nederlandsche literatuur is geworden. Albert Helman in Het Euvel Gods valt in zijn opdracht, eigenlijk een lange, en vrij overbodige voorrede, geweldig uit tegen diezelfde literatuur, die hem slechts geschikt lijkt voor juffers en ontmanden. In zijn werk echter vindt men hier en daar gedeelten, die blijk geven van een overdreven zorg voor den uiterlijken vorm, een verkeerde, maar alleszins literaire eigenschap. Men herinnert zich waarschijnlijk het verweer nog, waarmede enkele letterkundigen het vorige jaar voor de eer bedankten om lid te mogen zijn van de Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde. Onder hen was j. Slauerhoff, die dit boekenschouwjaar Het Verloren Rijk publiceerde, een roman, eenig in de Nederlandsche letterkunde om zijn literaire schoonheid, oorspronkelijkheid, en zijn diepen, symbolischen zin. Er moet hier een vergissing, een misvatting in het spel zijn, want Slauerhoff kan ons toch bezwaarlijk het recht betwisten Het Verboden Rijk een letterkundig werk te noemen, en hem, in zooverre hij dit werk schreef, voor een letterkundige uit te maken. Maar hij heeft het zelf met klem beweerd hij is geen letterkundige, hij wil geen letterkundige zijn. Hij schijnt in de meening te verkeeren, dat deze titulatuur den heelen mensch kenschetst, dat men het op die wijze zou doen voorkomen, of zijn heele persoonlijkheid letterkundig was. Maar wie, behoudens sommige vitalisten, of liever ex-vitalisten, zou zoo dwaas zijn zooiets te meenep? Bovendien schijnen deze lieden, Ter Braak en Slauerhoff in het bijzonder, te veronderstellen, dat een werk alleen dan letterkundig genoemd mag worden, als het zuiver en alleen een resultaat is van handigheid, werk als door epigonen wordt vervaardigd, of door een wezenlijk kunstenaar, maar zonder innerlijke aandrift. Dergelijk werk heeft echter uit den aard der zaak, ook zuiver literair, slechts weinig waarde, hoe knap verzorgd de uiterlijke vorm ook moge zijn. Dezen vitalisten gaat of ging het leven en het mensch-zijn vóór alles, maar juist daarom kunnen ze vaak, mits ze het schrijversvak verstaan, zulke goede letterkundigen zijn. Intusschen is hun afkeer en verzet, hoe eenzijdig en ten slotte ook onredelijk, niet geheel onbegrijpelijk, want ook dit jaar zijn er weer romans gepubliceerd, waarbij de innerlijke noodzaak vrijwel afwezig of

47 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 39 vrij gering was. Ook dit jaar verschenen er boeken, die wel een meer of minder beproefde vakkennis lieten blijken, maar die toonden den levensondergrond te missen, noodzakelijk tot het scheppen van wezenlijk voorname literatuur. Top Naeff bracht het schimmenspel in romanvorm Offers 1 ) goed geschreven zonder twijfel, maar nergens doordringend tot de wezenlijke tragedie van menschen, die zelfs in het jammerlijk veel behandelde triangelgegeven benaderd kan worden. Haar boek, hoe zonderling het ook mag lijken, is tot op zekere hoogte, een verdediging van een bepaalde degelijkheid en braafheid, de braafheid waaraan de vitalisten, en vaak terecht, het land hebben, hoewel zij helaas te dikwijls braafheid en deugd met elkander verwisselen. In de meer beperkte creatieve literatuur is de apologie, vooral als ze nogal opzettelijk is, een gevaarlijk iets. Men kan dat bemerken in den communistischen roman van Maurits Dekker Brood. 2 ) Als beschrijving van het uiterlijk leven eener stad met zijn havens, fabrieken, zijn deftige buurten en zijn krotwoningwijken, is dit boek zeer waardeerbaar, maar wanneer Maurits Dekker van het beeld eener samenleving overgaat tot de beelding van het individu, geeft hij, als zoo vaak ook John dos Passos, op wiens werk het zijne zeker gelijkt, weinig oorspronkelijks. Zijn personen zijn typen slechts en doorgaans onaanvaardbaar. Het is wel merkwaardig hoezeer communistische heldinnen op elkaar gelijken, of men nu Gorki leest of dezen Nederlander, en hoe weinig ze gelijken, op wat ze toch eigenlijk zijn: een volksvrouw. De tendenz heeft in Dekker's roman het leven aangetast, het warme, bewogen leven, dat niet aanwezig is in het type, maar in de verbizondering van het individu. Dat leven is ook grootendeels onvindbaar in De Witte Stilte1 ) van A. den Doolaard, in meerdere mate dan Brood een maakwerk. In zijn geheel lijkt De Witte Stilte veel op een bepaald soort film van Amerikaansch maaksel, de meeste personen, de renner, de filmactrice, de filmdirecteur zijn volkomen onwezenlijke lieden, in hun hartstocht, hun moed, en hun zwakheden al te Amerikaansch romantisch. De enkele tafereelen uit het leven van den berggids, zijn vrouw en zijn kind, vormen het beste gedeelte van het boek, hier vindt men iets terug van den overmoed, de poëzie en de menschelijke hartelijkheid uit De Druivenplukkers. A. den Doolaard lijkt zichzelf en zijn talenten niet geheel te kennen, hij wil vooral het moderne leven beelden, maar het wezenlijke in zijn werk heeft met het zoogenaamd moderne leven betrekkelijk weinig te maken, de natuur, de menschelijke verhoudingen in hun gewoonsten vorm, bravoer en moed, de liefde voor vrouwen, kinderen en dieren zijn van allen tijd en vertoonen slechts geringe nuanceeringen. De hang naar een uiterlijke moderniteit, en daarnaast naar het exotische is alleszins begrijpelijk als een reactie op het al te beperkt Hollandsche en binnenkamersche in het werk van een vorige generatie, maar het kan een gevaar worden; in De Witte Stilte kan men dat reeds bemerken, maar niet in De Witte Stilte alleen. Nog kort geleden heeft Theun de Vries immers een roman uitgegeven, waar vooral het exotische element opvalt. Na de familieroman schijnt de roman over Spanje, Italië, of de vreemde werelddeelen, spelend in heden of, nog exotischer, in het verleden de roman van den dag te worden.

48 40 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTCiLIR. We gelooven niet aan de meerwaardigheid van een dezer genres, maar ik weet wel, dat ik verschillende familieromans, ook literair, hooger schat dan Doctor José droomt vergeefs 4 ) van Theun de Vries, maakwerk bij uitnemendheid. Inderdaad Theun de Vries kan schrijven, alleen een vakman kon een dergelijke onbenulligheid zoo mooi afwerken en klaar krijgen. Er zullen lieden zijn die zich door dezen roman te pakken laten nemen, uit een enkele critiek zag ik, dat dit inderdaad reeds gebeurde. Toch is hei bijna onbegrijpelijk, want in dezen roman is toch wel bijna alles onwaarachtig, bijna alles schabloon, deze jongelingen, en deze jezuïten, deze dokter en deze atheïstische onderwijzer zijn van een haast bewonderenswaardige onmogelijkheid, en wel groot moet de argeloosheid van den schrijver zijn, die dit alles ernstig heeft kunnen nemen. Intusschen dreigt hier een onmiskenbaar talent verloren te gaan aan eigen schrij f- vaardigheid. Iemand, die zooiets schrijven kan, kan zich zoo goed als iedere taak stellen, hij zal kunnen schrijven over Mahomet, Goethe en wat niet al, en hij zal er mee klaar komen, maar zijn werk zal steeds behooren tot die engere literatuur die de ware niet is, de fantasieën der gemiddeldheid, waaraan het leven vreemd blijft. Het is te hopen, dat Theun de Vries dit nog tijdig zal inzien. Het exotische, maar op een geheel andere wijze, vindt men ook in Jan Compagnie 5 ) van Arthur van Schendel. Bij hem is het er echter niet opzettelijk, integendeel, men zou haast kunnen zeggen, het is er ondanks andere bedoelingen. Afgaande op den titel zou men immers kunnen denken, dat hij in een concreet voorbeeld het werk van de Oost-Indische Compagnie in Indië heeft willen toonen, maar Jan Compagnie doet dit welbeschouwd niet. Arthur van Schendel was in het begin van zijn loopbaan de schrijver van de romantische idylle, hij is dat nu nog, ook in zijn laatste werk, het leven van een eenvoudig, verstandig en goedhartig man: Jan de Brasser. Hij vertelt wel over de ruwheid en de wreedheid van het leven der Compagnie-mannen, maar dat blijft eigenlijk toch meest niet meer dan mededeeling, wat duidelijk naar voren komt, klaar en schoon, is het leven van de Brasser, eerst in Amsterdam, als kind en jongen, en dan later vooral op dat eiland, daarginds in Indië, een eenvoudig bestaan, dat zelfs als het onheil ook dezen verborgen uithoek bezoekt, toch nog het karakter behoudt van een zeer schoonen droom, zoo doorlicht, dat hij bijna werkelijkheid gelijkt. De latere van Schendel heeft zijn stijl verpuurd en versoberd, door een strengere werkelijkheidszin zijn fantasie, eerst al te romantisch, bedwongen, maar ook zoo en, daardoor eigenlijk juist, is dit laatste werk weer een idylle geworden. Voor iemand als Arthur van Schendel is het exotische geen gevaar, het is hem een wezensbehoefte, hij hoeft niet te gaan naar vreemde landen om het te vinden, hij zal het ook vinden in eigen huis. Het exotische is een gevaar voor hen, die een essentieel verschil maken tusschen Hollandsch en niet- Hollandsch en het niet-hollandsche als een heel apart, een bijzonder soort werkelijkheid beschouwen. Zelfs iemand als Heiman, die toch beter moet weten, ontkomt niet geheel aan deze gevaarlijke zienswijze. Maar behalve enkele al te exotische tafereelen, is er nog iets meer, dat veel in Het Euvel Gods 6) onbevredigend maakt. Al is er nu en dan, ondanks

49 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 41 de literatuur-verdoemende inleiding, iets te veel aan schoonschrijverij in zijn boek, toch zijn deze verhalen in hun geheel strakker en beheerschter dan De Stille Plantage en Hefman toont zich hier een nog beter verteller dan in Hart zonder Land, maar juist daarom is het zoo betreurenswaardig, dat Hefman hier het leven voortdurend van een enkelen kant beschouwt en zoodoende onvolledig ziet, een vertelling als Wereldkind" bijvoorbeeld is volkomen onaanvaardbaar en rechtuit gezegd even onmogelijk als sentimenteel, dat komt, zeker voor een goed gedeelte omdat de schrijver zich niet heeft willen bepalen tot het beelden, het toonen, maar met al deze vertellingen ook iets wilde aantoonen. Zijn werk heeft zeer duidelijk een strekking en al wordt deze strekking zelf niet bijzonder helder, zij ziet er, in haar vaagheid, zeer bedenkelijk uit, helaas. Dit is nog te meer jammer, omdat de vertelling, het goede korte verhaal zoo zeldzaam is in onze hedendaagsche letteren. Al bereikt Heiman in Het Euvel Gods, ondanks alles, meer dan tot dusver, de volmaakte short-story schreef hij nog niet. Een onberispelijke, een echte short-story te schrijven, is een kunststukje, dat vooral een Hollander niet gemakkelijk valt. Toch is Albert Kuyle zeker met één vertelling uit zijn nieuwen bundel Weerlicht 7 ) daarin geslaagd. Het is de vertelling Standbeeld van een Veldheer", dramatisch van opbouw, maar volkomen beheerscht, hier wordt een geheel menschenleven gebeeld met weinig woorden, in enkele treffende détails openbaart zich hier de diepe tragiek van dit erbarmelijke bestaan. Er staan meerdere vertellingen in dezen bundel van bizondere verdienste, maar geen zoo goed als Standbeeld van een veldheer". Er staan er ook in, die wat al te braaf, als Anno Sancto" of ook Albert Kuyle is daar niet. vrij van gebleven wat al te exotisch zijn, een enkele vertelling Prima Vera" lijkt me geheel maakwerk, en zoodoende behoorende tot de verfoeide beperktere literatuur. In de meeste verhalen van Albert Kuyle valt de gezonde volkschheid op, en dientengevolge ook den humor. Het is daarom begrijpelijk, dat Albert Kuyle, blijkens een recent interview, zulk een afkeer heeft van het werk van Gèrard Walschap, die dit jaar het laatste deel van zijn trilogie, Carla 8 ) publiceerde. Toch is die afkeer, hoe begrijpelijk ook, geenszins gerechtvaardigd. Ondanks de matheid van een enkel kort fragment is ook dit laatste deel van Walschap's trilogie zeer voornaam werk. Het is hechter gecomponeerd als Eric en het is zielkundig beter verantwoord dan Adelaide. Het brengt bovendien de oplossing, die men reeds kon vermoeden uit de twee eerste deelen, maar die aanvaardbaar te realiseeren veel vergde. Carla is het boek der loutering; onbevangen en klaar worden er, de dwaasheden, de zwakheden, maar ook de moed en de volharding van deze vrouw, door welhaast ieder menschelijk leed bezocht, in medegedeeld. Te sterker wordt men er door getroffen, omdat rond haar, over-nuchter, de realiteit van het dorpsleven wordt gebeeld in zijn bekrompenheid en hardheid. Carla echter wint ten slotte. Zij stijgt uit de doorlende ellende naar het goede leven. Moeder heeft het uitgeleden en ons geluk gekocht". Wel groot is het verschil tusschen dezen dorpsroman en den nieuwen Peelroman van Antoon Coolen De Schoone Voleinding. 9 ) Maar er zijn toch ook overeenkomsten, uiterlijke, want

50 42 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTLILdR. beide zijn geslaagde voleindingen van vroeger afzonderlijk verschenen romans, innerlijke, omdat ze beide, ook Carla voor een voornaam gedeelte hun inspiratie danken aan het menschelijk mededoogen. De Schoone Voleinding is, zooals Anton van Duinkerken reeds opmerkte, vóór alles de roman van het hart. En het is wel eigenaardig, dat in dezen zoo gevoelig geschreven roman de werkelijkheid en de menschen veel duidelijker klaarder en ook genuanceerder blijken dan in het meeste van Coolen's vorig werk. Doorstroomd van leven, beweeglijk, glanzend is dit dorpsverhaal geworden, ondanks de mediteerende bindfragmenten. De menschen van het land, dat land zelf, de aarde, dood en leven, het bewustzijn van het eeuwige, de hemel, het werd een klein heelal. Dit is geen regionalistische literatuur meer zonder meer, want hier inderdaad hervond Antoon Coolen de poëzie, en deze heeft steeds universeele eigenschappen, er is in alle jeugd iets van deze jeugd, er is in elk groot gezinsleven iets van dit groot gezinsleven, er is in alle goede pastoors iets van pastoor Vogels. Het schrijven van De Schoone Voleinding was wel een der grootste waagstukken, die Antoon Coolen ooit ondernam, het resultaat is meer dan verrassend. Een derde boek van katholieke inspiratie is de kleine roman, die Herman de Man dit boekenschouwjaar publiceerde, Maria en haar Timmerman. 1") De critiek heeft aanmerking gemaakt op den titel. Een zeer gelukkige is die zeker niet, maar behoudens dit, heeft de critiek over het algemeen niet volkomen recht gedaan aan dit werk. Als men het vergelijkt met de Man's vorige publicatie De Kleine Wereld, is het in veel opzichten een vooruitgang. Al is het gegeven misschien wat te elementair uitgewerkt, toch is de opgang van dezen polderwerker, zijn strijd en zijn overwinning vaak met een treffende juistheid weergegeven, er is inderdaad iets middeleeuwsch in dit sobere, soms wat erg sobere verhaal, maar dit hoeft allerminst een bezwaar te zijn, want in het middeleeuwsche verschuilen zich eeuwige adspiraties, het verlangen naar het hoogere, zooals het hier wordt gebeeld in dezen timmerman is van allen tijd. Een geheel ander boek Het Verloren Rijk 11) van J. Slauerhoff is daar een bewijs van. Het Verloren Rijk is wel het meest oorspronkelijke werk, dat dit boekenschouwjaar in Nederland verscheen. Men heeft het vergeleken met het werk van Van Schendel en Aart van der Leeuw, maar een dergelijke vergelijking kan a lleen op uiterlijkheden berusten en is er dus ten slotte naast. Ook de bezwaren, die men gemaakt heeft tegen de compositie; het ineenschuiven van verleden en heden, lijken ons ongegrond, want Het Verboden Rijk is geen gewone roman. Het is een symbolisch prozagedicht. Het verleden is er niet om het verleden, het heden niet om het heden, het exotische niet om het exotische, dit verhaal heeft weinig te maken me t. den historischen Camoës, die heel anders was als een der gedaanten van den protagonist in dit werk, het heeft betrekkelijk weinig te maken met modernere toestanden en zelfs met China. Dat alles is slechts symbool en op symbolische wijze helpt het het duistere bestaan beelden van den gevallen mensch, voortgedreven als door een noodlot door een verlangen dat geen grens kan vinden. China werd hier ook al zou de schrijver zelf dit niet wenschen toe te geven het zinnebeeld van het verloren

51 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 43 paradijs, dat immers ook een verboden rijk" is geweest. Inderdaad, literatuur in de engere beteekenis, is dit werk niet, maar de wezenlijk waardevolle literatuur is ook onafscheidelijk van het leven. In dit verband zij het ons vergund te wijzen op een boek, dat eigenlijk buiten het bestek van deze inleiding valt, den bundel essays van Anton van Duinkerken Welaan dan beminde geloovigen. 12) In zeven gestalten van letterkundigen toont van Duinkerken hier o.a. aan, dat wezenlijke literatuur weerklank van leven is, dat in het goede geschrift het meest treft de menschelijke stem van den schrijver. Hij toont meer aan, hij toont aan hoe cultuur levend gehouden cultus is, en hoe aan dit leven, deze begeesterde ordening de letterkundigen nooit vreemd zijn geweest in Nederland; integendeel. Deze zeven gestalten zijn in zijn essays menschen gebleven, in ieder van hen merkte Anton van Duinkerken een bizondere deugd op, maar hij hoedde er zich voor, ondanks deze misschien wat gewaagde en strenge indeeling, een boek over de deugden, of over de ascese te schrijven. Dat was zijn doel, en, als letterkundige, ten slotte zijn roeping niet. Het is wel zonderling, dat bepaalde critiek hem eigenlijk deze gestalte-geving kwalijk heeft genomen, de al-te-menschelijkheid zooals het genoemd werd. Met allen eerbied voor de goede bedoelingen van dezen criticus, en zijn wetenschappelijkheid op ander gebied, moet men toch vaststellen, dat zijn oordeelvelling niet pleit voor zijn letterkundige inzichten. Hij laakte wat een verdienste te meer is van deze voor katholiek Nederland zoo belangwekkende publicatie. Jos. Panhuijsen. 1) TOP NAEFF: Offers. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. C 2) MAURITS DEKKER: Brood. Em. Querido, Amsterdam, blz. C 3) A. DEN DOOLAARD: De Witte Stilte. A. J. G. Strengholt, Amsterdam, blz. C --- 4) THEUN DE VRIES: Doctor José droomt vergeefs. Van Loghum Slaterus, Arnhem, blz. ing. f C -- 5) ARTHUR VAN SCHENDEL: Jan Compagnie. Nijgh & van Ditmar, Rotterdam, blz. B 6) ALBERT HELMAN: Het Euvel Gods. Nijgh & van Ditmar, Amsterdam, blz. C --- 7) ALBERT KUYLE: Weerlicht. Paul Brand, Hilversum, blz. ing. f 2.25, geb. f Bc 8) GERARD WALSCHAP: Carla. Nijgh & van Ditmar, Rotterdam, blz. C 9) ANTOON COOLEN: De Schoone Voleinding. Paul Brand, Hilversum, blz. Bc.-- 1 ) HERMAN DE MAN: Maria en haar Timmerman. Geïllustreerd door Ninaber van Eyben. C. N. Teulings, 's-hertogenbosch, blz. Bc 11) J. SLAUERHOFF: Het Verboden Rijk. Nijgh & van Ditmar, Rotterdam, blz. ing. f 2.90, geb. f C 12) ANTON VAN DUINKERKEN: Welaan dan Beminde Geloovigen. Paul Brand, Hilversum, blz. ing. f 2.90.

52 44 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. ALEID AGES-VAN WEEL: Godslampje.Van Dishoeck, Bussum, blz. Bc Het verhaal van een ziekelijk, misvormd kind, dat in moeilijke omstandigheden opgroeit en een al te spoedigen dood vindt. De auteur weet hier en daar een natuurlijk gevoelige scène te schrijven en de omgeving, gezien door het kinderoog, gelukkig in haar verhaal in te lasschen. Een strengere zelftucht zou de schrijfster goeddoen. WARD AUWELEER: De wereldkaravaan. C. A. Mees, Santpoort, blz. C Een Vlaamsche roman over het feminisme, zeer idealistisch, vrij overgevoelig en zeker geen groote litteratuur. RUBY M. AYRES: Op een dwaalspoor. Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f Bc r- Een oude geschiedenis, altijd weer nieuw; twee menschen, die elkander niet begrijpen, zoodoende elkaar wantrouwen; een andere vrouw, die tracht den man te winnen, dus de rol van stookster RUBY M. AYRES: Dwaallichten. Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f B.-- Verwerkt het zoo zelden" behandeld thema van twee geliefden, die door misverstand en trots van elkaar gescheiden zijn, als muggen in het licht vliegen, elkaar voorbijglijden, maar ten slotte toch weer tegen elkander botsen, laten we hopen tot hun geluk. Ontspanningslectuur van de gewone soort. RUBY M. AYRES: Een ongewenschte echtgenoot. Vertaald uit het Engelsch door Th. J. J. Bosloper. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f Bc De aandoenlijke trouw van een jong onervaren meisje aan een liefde voor een verloofde, die een echte deugniet is, vormt het hoofdbestanddeel van dit romannetje, dat niet slecht en goed, maar in hooge mate onbeduidend is. RUBY M. AYRES: Hartenvrouw. Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f D De geschiedenis van een al te edelmoedige vriend en een verdrukt en valsch beschuldigd jong meisje. De lichtzinnige toon der gesprekken en de dikwijls moeilijk te aanvaarden situaties maken dit boek voorbehouden lectuur. RUBY M. AYRES: Het hoogste bod. Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f Bc --- Ditmaal geen ze krijgen elkaar", maar ze hebben elkaar al, begrijpen elkaar echter niet. Ruby Ayres heeft evenwel een paar honderd bladzijden de tijd om te beschrijven hoe ze elkaar leeren begrijpen en beminnen. RUBY M. AYRES: Te laat! Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f Bc - Genre Hollywood. De Liefde is natuurlijk het stramien, waarop in honderden patronen geborduurd wordt. Iets bijzonders weet Ruby Ayres wel niet uit te denken, maar ontspanningslezers vragen niet veel. Haar boeken reiken niet verder dan dat zij den tijd dboden. RUBY M. AYRES: Toch niet tevergeefs. Vertaald uit het Engelsch door C. A. Dermout-Visser. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f Bc Elspeth Hetherington is om het geld getrouwd me troger Wynne van Windwhistle, een bruut van een kerel. Zij wonen in een oud verwaarloosd huis en Elspeth voelt zich doodongelukkig, Maar geen nood! Ayres maakt er 'n happy end" aan, zelfs zonder de gewone driehoek. 'n Mallotig boek. RUBY M. AYRES: Wie waagt die wint. Vertaald door D. J. C. Kruseman. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f 2.15.,--0. BC,--, Alweer het gewone geschrijf over liefde en trouwen en was dies meer zij. Nogal lichtzinnig en prikkelend in sommige passages. RUBY M. AYRES: Zijn vergissing. Vertaald uit het Engelsch door Molly van Friezendorp. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f Bc

53 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 45 Een der gewone liefde-historietjes van Ruby Ayres. Onbelangrijke ontspanningslectuur voor volwassenen. RUBY M. AYRES: Noodlots vreemde wegen. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f Bc ^- Geen bezwaren voor wie van dit slag boeken houdt. RUBY M. AYRES: Wanda's terugkeer. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f B Vlot geschreven aardig romannetje over een verwend lastig jong meisje, dat door schade en schande wijs moet worden. Ontspanningslectuur voor de vacantie. BAILLEY REYNOLDS: Haar bevrijding. Vertaald uit het Engelsch door H. Harting. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f Bc - Een boek vol drakerige romantiek. De heldin is de rijke erfgename'', die in handen van schurken valt, maar die schurken een zekere macht over zich gegeven heeft, doordat zij de stommiteit begaat, niets meer of minder dan een bom Frankrijk binnen te smokkelen buiten haar weten. TEMPLE BAILEY: Zilveren muilen. Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f B --- Vlot geschreven en de intriges zijn spannend genoeg om niet vervelend te worden. Een jonge dame, een erfenis, een losbol, een ridder! ziedaar het geraamte van Zilveren Muilen". Een boek ter verpoozing voor vrouwelijke lezers. NANCY BARR NAVITY: Ching Wong, het levende raadsel. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f Bc.-- Als psychologische roman is dit boek niet oninteressant. Als detective-story is het zeer geslaagd. Als reclame voor een bepaald merk sigaretten is het geniaal. Geestig is deze roman ook, al doet de geestigheid van speurdersgeschiedenissen met een lijk op den vloer en een moordenaar op de vlucht toch wel steeds een beetje wrang aan. VICKY BAUM: Leven zonder geheimen. W. de Haan, Utrecht, blz. ing. f r C Schr. voert ons binnen in een wereld van degeneratie, waar een ongeschminkt gelaat een rariteit is en waar de grootste verkwisting en verkapte armoede onmiddellijk naast elkaar voortleven. Hollywood, een broeikas, waar de meest exotische uitwassen weelderig tieren. Vicki Baum verbloemt niets in het leven harer helden. Zij is een sensatie-talent; het onmiddellijk actueele en oppervlakkig de ziel rakende weet zij in handige ensceneering voor te stellen, maar de diepere verlangens en vragen en ideeën der menschen ontgaan haar. ARNOLD BENNETT: Late liefde. Vertaald uit het Engelsch door Mia Holt, Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f ' Bc -- Een vrij onschuldig liefdesgeschiedenisje, dat onze geest nu en dan zelfs toestaat ongestraft af te dwalen. Reislectuur van gewoon gehalte. ROBERT AMES BENNET: De cowboyheld der studio's. J. Mulder, Gouda, blz. ing. f B ^- Onze held is een naieve jongeling, die van al het intrigeeren der sterren onderling weinig begrip heeft en zei juist door zijn eerlijkheid in goede banen leidt. Een onderhoudend boek. j. H. BERGMANS-.BEINS: Het bloed kruipt waar 't niet gaan kan. A. E. E. Kluwer, Deventer, blz. ing. f B In deze eenvoudige vertelling, waarin het huwelijk van den zoon tegen den wil van zijn vader verwijdering tusschen de beide gezinnen te weeg brengt, zijn allerlei volksgebruiken beschreven waardoor het boek aan aantreklrelijkheid gewonnen heeft. Een gezond, eenvoudig boek voor iedereen. E. D. BIGGERS: Charlie zet het voort. Vertaald uit het Engelsch door Lydia Belinfante. Andries Blitz, Amsterdam, blz. ing. f Bc - Inspecteur Duff zoekt den moordenaar in het gezelschap, hij reist met de kudde" mee, en bijna heeft hij den schuldige ontdekt, als hij zelf buiten gevecht gesteld wordt. Er gebeuren te veel moorden in dit verhaal, maar boeiend is het wel. FRIEDE BIRKNER: Wat bedoelt U hoogheid? Vertaald uit het Duitsch door Jhr. R. H. G. Nahuis. J. T. Swartsenburg, Zeist, blz. ^ Bc ^ De levenservaringen van een eenvoudig en begaafd meisje, dochter van een onderwijzeres, maar thans wees, en inwonend bij haar oom, den oberkellner van, 't hotel den Gouden Leeuw". Hier en daar te vrij van beschrijving.

54 46 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. FRIEDE BIRKNER-COURTHS: Alice en haar minnaars. Vertaald uit het Duitsch door Jhr. R. H. G. Nahuys. Zuid-Holt. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f / BC...I FRIEDE BIRKNER-COURTHS: Het een of het ander. Vertaald uit het Duitsch door Jhr. R. H. G. Nahuys. Zuid-Holl. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f Be.-- Twee verhalen van een der dochters van Mevr. H. Courths-Mahler, die beide luchtige en lichte lectuur bieden voor volwassenen. FRIEDE BIRKNER-COURTHS: De gentleman-oplichter. Zuid-Holl. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f B Deze vlot geschreven roman, met een eenigszins detectief tintje, is waard gelezen te worden; voor eenige uurtjes zal men er zijn zorgen door vergeten en aangename verpoozing vinden. EVERT DE BLOCH: Het verhaal van mijn fortuin. H. J. W. Becht, Amsterdam, blz.,..--c - Het is een wonderlijk leven, dat hier beschreven staat in veel spannende bladzijden. Maar de waardemeter van den schrijver is niet de onze. Het is diesseitscultuur, die hiér gehuldigd wordt: de geestelijke waardeeringen ontbreken. Menschen met eenig oordeel zal deze funeste.,einstel lung" niet ontgaan. THEO BOGAERTS: Vastenavond. P. Steenlandt, Kortrijk, blz. --, Bc Had de schrijver zijn kleuren wat gemengd, wat humor in zijn werk gebracht en een grootere natuurlijkheid in personen en verhoudingen, dan was er een roman van beteekenis ontstaan. Nu is alles te tragisch en somber. F,DMOND VAN DEN BOSCH: Waarom hij deserteerde. St. Lutgardis, Turnhout, Bc Een tendens werk van pacifistische strekking. Schr. wil 't volk overtuigen, dat het alléén een oorlog kan vermijden. Stuntelig van stijl en compositie. HILBRANDT BOSCHMA: Om den Wiehmenhof. De Tijdstroom, Lochem, blz. ing. f Bc4 Dit boek met schetsen is door en door protestantsch. De meeste schetsjes hebben niet veel om handen, enkele, b.v. Heb eerbied voor het leven" en Drikus de Delver" zijn het lezen waard. Dr. A. C BOLIMAN: Een bundel Falklandschetsen J. M. Meulenhoff, Amsterdam, blz. A Wij herinneren ons nog wel geestiger en grappiger schetsen van Falkland, maar ook deze drie hier gebundeld zijn het lezen meer dan waard. CONSTANT DEN BRABANDER: Uit het schetsboek van Constant den Brabander. Eigen Volk, Scheveningen, blz. ing. f p.-- B Deze herinneringen van een maatschappelijk werker toonen aan, dat rationalisme in het sociale werk vrijwel onmogelijk is. De schetsen vormen een aangename lectuur, doch de hoogere motieven der katholieke weldadigheid zal men hier vergeefs zoeken. MAX BRAND: Gieren van het wilde Westen. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f B --- Charley Dexter met zijn kalme manieren en zachte stem, die ineens na tien jaar te voorschijn komt om de goederen van zijn familie uit de handen van de onrechtmatige bezitters te halen, en Scorpio, de moordenaar met zijn tweeledige natuur, zijn figuren welke de aandacht voortdurend gespannen houden. MAX BRAND: Zijn eer gered. Vertaald uit het Engelsch door H. J. Kok. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f Bc Brand laat in dit verhaal door een jongen van nauwelijks veertien jaar de misdadigers opsporen die zijn vader onschuldig hebben laten veroordeelen en aan den galg brengen om in het bezit van een rijken goudader te komen. De jongen blijft ondanks de omgeving van schurken, waarin hij leeft, een eerlijke vent. Tamelijk ruw; behoort tot de lichte ontspanningslectuur. MAX BRAND: Het geheim van Happy Valley. Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie. Rotterdam, blz. ing. f B -- Happy Valley. een paradijs-oord, waar ontslagen misdadigers onder leiding van een zachtzinnigen patriarch schijnbaar een rustig onschuldig leven leiden, is in werkelijkheid een wespennest. Ontspanningslectuur voor volwassenen.

55 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 47 MAX BRAND: De witte wolf. Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f Bc Het is Max Brand wel toevertrouwd over dieren te schrijven. Het gaat hem gemakkelijk af, om ze als sprekende, denkende wezens voor te stellen in den trant van Curwood, en dit boek, dat handelt over een witte bull-terriër, een kampioen-prijswinner, die bij wolven wordt grootgebracht, laat zich, ondanks de ruwe toon hier en daar, vlot lezen. KEES VAN BRUGGEN: Plasland. C. A. J. van Dishoeck, Bussum, blz. ing. f C - Een droge opsomming van hetgeen beleefd wordt aan boord van de Gertruida Maria Louise in de wandeling Keetje" genaamd, op een vacantievaren. Ongezellig en nogal gewild. HENRI BRUNING: De vraat van het geluk. H. J. Bruning, Amsterdam, blz. B Van de vijf stukjes is er, onzes inziens, één dat werkelijk goed is: Het zoete Tasten", een kostschool-verhaal, dat fijn geobserveerd en met scherp zielkundigen blik geschreven is. Bruning's eigenaardige liefhebberij in terloopsche bij-opmerkingen verraadt zich ook hier in tusschenhaaksche vraagteekens, correcties en notities. JOS. BRUSSE-VAN HUIZEN: Zotteke. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, blz. C -. De levensweg van een Antwerpsch volksmeisje. Innerlijk gaat dit Zotteke niet voor ons open ondanks de schrijfkunst van de auteur. Zij overtuigt ons niet van de echtheid van Zotteke's tranen en van het omhelzen van den boom, die voor het huis staat waar Zotteke een onderdak vindt. Er hangt een vage godsdienstigheid overheen, die wegens haar vaagheid ook al niet bevredigt. WILL. C. BURGER: Het verzonken werelddeel. L. J. Veen, Amsterdam, blz. ing. f D.-- Een dosis atheisme, daarbij wat materialisme, een spiritistische inslag, een klein scheutje.zuiver antiek paganisme, dit alles sterk humanitair gekruid, resultaat: verstandsverbijstering bij den lezer, terwijl de helden van het verhaal zich op het oerwoud Atlantis amuseeren. E. ROBERT BURNS: Ik ben een vluchteling. Vertaald uit het Amerikaansch door W. J. A. Roldanus Jr. Geïllustreerd. Zuid-Holl. Boeken Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f Bc - In zijn voorwoord vertelt de schrijver dat hij een vluchteling is, niet voor de gerechtigheid, maar voor de wet. Hij is gevlucht uit het kettinggangerskamp in Georgia. waar hij een ontzettende straf heeft doorstaan voor een betrekkelijk klein vergrijp. Hij beschrijft de aanleiding tot zijn straf: zijn misgreep en het leven in het kettinggangerskamp met goote soberheid, waaraan ongetwijfeld dit onopgesmukte verhaal zijn groote populariteit te danken heeft. EDGAR RICE BURROUGHS: Tarzan de onoverwinnelijke. Vertaald uit het Amerikaansch door W. J. A. Roldanus Jr. Blankwaardt 6 Schoonhoven, Rijswijk (Z.-H.), blz. ing. f Bc Tarzan zwerft rond door de jungle, laat zoo nu en dan zijn beroemde kreet hooren en verijdelt het complot van de roovers. De schatten van Opar rusten dus nog altijd in de tempelgewelven en kunnen weer andere jagers lokken. Fantastisch en ruig. SANI VAN BUSSUM: Het Joodsche bruidje. E. M. Querido, Amsterdam, blz. ing. f Bc De auteur beschrijft hier niets anders dan het feest eener Joodsche gouden bruiloft, een vrij banaal gegeven, maar zij doet dit met allerfijnste observatie en in proza, dat aanvoelt als kostbare zijde. JACOBA CALKOEN: Levensopgang. L. J. Veen, Amsterdam, blz. ing. f D De zestiende-eeuwsche bisschop Sonnius, die spiritistischerwijze optreedt bij een séance, vermaant hier de menschen tot onderlinge verdraagzaamheid. Jacoba Calkoen gelooft hartstochtelijk in het spiritisme en in de eenheid van het al. ALEXIS CALLANT: Etsen en Schetsen. Lectura, Antwerpen, blz. B Een bundel verhalen, die niet veel te beduiden hebben, maar die men als ontspanningslectuur toch met genoegen leest, JAN CAMPERT BEN VAN EYSELSTEYN: Het Chineesche mysterie. A. J. G. Strengholt, Amsterdam, blz. ing. f B Een enkel détail slechts, hier en daar, bewijst dat de auteurs den juisten, logischen vorm van den detective-roman nog niet geheel meester zijn. Het overgroote deel van den detective-roman als zoodanig is zeer goed, met een knap geconstrueerde intrigue. Bovendien speelt hij in Den Haag en Amsterdam, hetgeen voor velen de aantrekkelijkheid ervan verhoogen zal.

56 48 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. CANAVAUGH: De man zonder fouten. De Steenuil, Amsterdam, ing. f Bc Het kan voor dit boek geen kwaad, het geheim van den inhoud te verklappen, omdat de titel het zelf al aangeeft. CHIP: Op zoek naar geluk. Geïllustreerd. A. J. G. Strengholt, Amsterdam, blz. B De avonturen van Neef Chip brengen bij zijn oude strenge tante wel eens een lach op het gezicht. De voorstelling van het Romeinsche Gladiatorenspel is kostelijk. Alles is in het belachelijke getrokken; rijpere lezers kunnen er zich hier en daar mee amuseeren. AGATHA CHRISTIE: Duister Sittaford. Vertaald uit het Engelsch door Mevr. Landré-Tollenaar, Van Campen, Amsterdam, blz. ing. f ^ BC De geschiedenis speelt zich af op een of ander klein gehucht, waar niets te beleven valt, waardoor de tegenstelling met de spannende moord-geschiedenis des te grooter is. Voor rijpere lezers een spannend verhaal. AGATHA CHRISTIE: De onschuldige moordenaar. Het Nederlandsche Boekhuis, Tilburg, blz. ing. f B Agatha Christie heeft haar sporen op 't gebied der detective-lectuur verdiend en ook dit boek van haar is weer een van die boeiende vertellingen, die men niet ter hand moet nemen voor dat men gaat slapen. ERNEST CLAES: Toen Ons-Lieve-Vrouwke heuren beeweg deed. Geïllustreerd, A. M. Stols, Maastricht, blz. B Een sprookje vol poëzie en piëteit dat Claes ons hier vertelt, allergelukkigst van inventie en van inkleeding. Ons-Lieve-Vrouwke van Scherpenheuvel doet in den Meinacht, vergezeld van David en Isaïas, een bedegang langs de voornaamste genadeoorden van Walen- en Vlaanderland. ISABEL C. CLARKE: Zijn fout hersteld. Vertaald uit het Engelsch door Th. J. J. Bosloper. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f In dit boek pleegt een man verraad aan de vriendschap om een meisje te winnen. Zijn bekeering tot het Katholicisme doet hem zijn fout inzien en heldhaftig herstellen. Lectuur voor iedereen. ISABEL C. CLARKE: Och, 't is Anne maar... J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f A Als overtuigd Katholieke geeft Clarke haar heldinnen meestal een of andere buitengewoon mooie karaktertrek, zooals in dit verhaal Anne Travers openbaart, die haar liefde opoffert, omdat zij weet dat haar vriendin dezelfde man bemint. L. ALI COHEN: Eros in Reykjavik. Emile Querido, Amsterdam, blz. geb. f D Dit boek is zonder twijfel met talent geschreven, het boeit, geeft mooie tafereelen, maar de verwarring erin is verbijsterend, vooral de zedelijke, en de idee en, die erin worden verkondigd, zijn vaak zeer verderfelijk. WILLY CORSARI: De man zonder uniform. H. P. Leopold, Den Haag, ing. f C Het vlot en knap geschreven boek bevat de levensgeschiedenis van dokter Remco, wiens leven slechts één doel kent: te zoeken naar een heelmiddel tegen kanker. Om zich geheel aan de bestudeering van dit probleem te kunnen wijden -- de diepste drang van zijn wezen geeft hij alles en allen op. Personen en situaties weet de schrijfster scherp en levend te teekenen. H. COURTHS-.MAHLER: Mijn alles. Vertaald uit het Duitsch door A. Vuerhard-Berkhout. J. T. Swartsenburg, Zeist, blz. ing. f A De gebeurtenissen en de intrige van dit boek zullen menigeen een paar aangename uurtjes bezorgen. 'n Echte C. M. H. COURTHS-MAHLER: Zijn levenskameraad. Vertaald uit het Duitsch door Chr. Adamson. J. T. Swartsenburg, Zeist, blz. ing. f H. COURTHS-MAHLER: Haar groote strijd. Vertaald uit het Duitsch door A. Vuerhard-Berkhout. J. T. Swartsenburg, Zeist, blz. ing. f Bc Over deze beide romans, waarvan wij de inhoud maar niet zullen weergeven om niet te veel in herhalingen te vervallen, kunnen wij zeggen dat zij tot de geschikte ontspanningslectuur voor de liefhebsters en adoreersters van C. M. behoorea. A

57 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 49 H. COURTHS-MAHLER: Haar bevrijding. J. T. Swartsenburg, Zeist, ing. f Bc De kwaliteiten, die het succes dezer romanmachine rechtvaardigen, kan ik niet ontdekken. De verklaring zoek ik in de onberispelijke overwinning van het moreel gevoel en de goedkoope sentimentaliteit. Voor liefhebbers zeer geschikt. JAMES GOULD COZZENS: S. S. San Pedro. J. Schuyt, Alkmaar, blz. ing. f B In korte, strakke trekken karakterizeert schr. de bemanning; als een cineast kiest en rangschikt hij de scènes, die hij noodig oordeelt om den Gesamteindruck te versterken. Het doet aan als een filmscenario. Zijn beschrijvingen zijn uiterst sober. FR. CROLS, Pr.: Krabbels van Heer-oom. Leeslust, Antwerpen, blz. ing. Bfr A Ze zijn, uiteraard, maar klein, deze krabbels, het boekje telt er vijf en vijftig, maar op enkele uitzonderingen na van overgevoeligheid, geven de schetsjes kernachtige illustraties van goed en kwaad in de menschen en in hun samenleving. Levensliedjes in proza. Geschikte volkslectuur. MONA DANE: Elsie. Drukkerij der Abdij, Averbode, B - Dit bekeeringsverhaal van een protestantsch meisje is tevens een autobiografie. Elsie leeft en in haar boek vertelt zij haar eigen zieltocht: het pijnlijke zich losrukken uit het levenlooze Protestantisme om te komen tot het ware licht. WARWICK DEEPING: Door leed gelouterd. Vertaald uit het Engelsch door G. H. C. van Amerongen. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f Bc Een zeer goedaardig boek, al komen er ook een slechte jongeling, een ontaarde moeder en pogingen tot zelfmoord in voor. Het is de geschiedenis van een jong meisje, dat niet leven wil en van een nog niet oude man met ervaring, die wel leven wil en dan liefst met het wankelmoedige meisje als echtgenoote aan zijn zij. WARWICK DEEPING: Strijd om geluk. De Steenuil, Amsterdam, ing. f Bc De romantiek van het in het bosch opgegroeide meisje, dat nog duidelijke sporen draagt van haar voorname afkomst en op wie een edele ridder op den duur verliefd raakt, enz., enz., levert altijd nog stof voor nieuwe verhalen. De Strijd om Geluk" wordt tegen beide partijen met hun schurkachtige omgeving met succes gestreden. M. DELLY: De terugkeer van Ralph Hawton. Vertaald uit het Fransch door Christine Kamp. L. J. Veen, Amsterdam, blz. ing. f A Het oude sprookje van Asschepoetster. In dit boek vinden wij een goede variatie op dit thema: Serena, het arme nichtje dat bij haar parvenu-achtige familie meidenwerk moet verrichten, wordt door haar huwelijk een EngeIsche gravin. VINA DELMAR: Cirkelgang. Vertaald uit het Engelsch door Holt. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f D Een danseresje trouwt een goeden degelijken man. is enkele jaren tevreden met hem, maar gaat er dan toch weer van door. om verschil van meening over haar stiefdochter. Lichtzinnig en oppervlakkig gèsëhrijf. ANDRÉ DEMEDTS: Mannen van de straat. P. Steenlandt, Kortrijk, ing. Bfr ^- Bc Er zit wel stof in Demedts om romanschrijver te worden. De verhaaltjes die hij hier brengt bewijzen het. Zij zijn niet kwaad van opvatting, niet slecht van uitwerking, alleen misschien niet fijn genoeg van afwerking. Niettemin zijn zij aandoenlijk in hun eenvoudig relaas en schoon van opvatting. DENA DEWENRS: Op wolksken. L. Opdebeek, Antwerpen, blz. A De geschiedenis is te eenvoudig om ons te kunnen boeien, temeer daar de verteltrant al te gezapig is. HILDLIR DIXELIUS: De pleegkinderen. Vertaald uit het Zweedsch door S. van Praag. De Gulden Ster, Amsterdam, blz. ing. f Be Een gaaf en sober, maar aangrijpend verhaal, met meesterlijke hand geschreven. Het gegeven is wel echt Scandinavisch. Een drinkende, onmenschelijke dominee. bij de pleegkinderen na hun huwelijk een drukkend schuldbesef dat hun geen rust gunt tot het beleden is. een atmosfeer geladen van dreigende sombere dingen. Maar men aanvaardt hier alles. omdat het is alsof de natuur zelf alles zoo gedicteerd heeft. Het bevreemdt dat de schrijfster het gevoelsleven harer figuren als met opzet buiten de godsdienstsfeer houdt, wat in deze omgeving onwaarschijnlijk aandoet.

58 50 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. HALL DUNNING: Tot het bittere einde. Vertaald uit het Engelsch door G. H. C. van Amerongen. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f Bc Een onschuldig vogelvrijverklaarde, die de wereld tracht te bevrijden van een bende schurken. Een goed opgezette, vlot loopende variatie, niet zonder enkele overbodige wreedheden. THE EDINGTONS: Het mysterie der gouden bokalen. Vertaald uit het Engelsch door Johan van Rossum. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f B Midden in de opname van een oorlogsfilm met massa-regie wordt de regisseur vermoord in een oud kasteel waar het spookt, volgens de lui uit de streek. Nog 'n paar moorden volgen en het vinden van den dader vergt groote inspanning van het intellect van den speurder. Aangename reislectuur. ILYA EHRENBURG: Ons dagelijksch brood. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f C In dit boekje schrijft Ehrenburg over het ongewone wereldeuvel, het teveel aan graan. Een misleidend propaganda-geschrift voor Sovjet-Rusland, dat ver bij de vroegere werken van dezen schrijver achterstaat. Ehrenberg heeft zijn besten tijd gehad. HENRIETTE VAN EIJK: De kleine parade. Andries Blitz, Amsterdam, blz. ing. f Bc De kleine parade is een goed gekozen naam, voor dezen ietwat onsamenhangenden roman. Het grootgaan en trotsch doen op naam en adel doet wel grappig aan in dezen democratischen tijd. De humor is niet overal van zuiver gehalte, vaak gewild en gewrongen. MARGARETE ELZER-COLIRTHS: Vreemde verlokking. Vertaald uit het Duitsch door A. Vuerhardt-Berkhout. Zuid-Holl. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f B Omdat het geld niet gelukkig maakt, moet het een geheim blijven, dat Klare Holding een rijke erfgename is. Pas als zij eenige jaren getrouwd is, mag dit geheim onthuld worden, welke gebeurtenis een groot geluk voor hen beiden inhoudt. Echte ontspanningslectuur. MARGARETE ELZER-COURTHS: Adeline's kinderen. Zuid-Holt. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f Bc De schrijfster is humaan genoeg om na de vele moeilijkheden die zij opeenhoopt om den lezer tot vertwijfeling te brengen, alles weer in pais en vrede op te lossen, zoodat men aan het einde herademt. MARGARETE ELZER-COURTHS: Een man, die zijn vrouw niet kende. Vertaald uit het Duitsch door A. Vuerhardt-Berkhout. Zuid- Holl. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f B Een goed doorgevoerde intrige van begin tot eind. houdt onze aandacht geboeid. Volkslectuur van 't bekende gehalte. MARGARETE ELZER-COURTHS: Noodlotsuren. Vertaald uit het Duitsch door A. Vuerhardt-Berkhout. Zuid-Holl Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f Bc, Weer een roman van de firma Courths-Mahler en dochters. Volwassenen. ANTOINE DE SAINT EXUPERY: Nachtvlucht. Andries Blitz, Amsterdam, blz. ing. f Be --, Voor uitvoerige bespreking van dit uitstekend vertaalde werkje verwijzen we naar J.B. 1932, blz. 97. JOHAN FABRICIUS: Melodie der verten. H. P. Leopold, Den Haag, blz. ing. f C Fabricius is nooit taai of vervelend, nooit zwaar of log. maar nergens ook raakt hij de innerlijkste, gevoeligste vezelen van het hart. Zijn figuren behouden iets schimmigs. Het best is hij weer waar hij feesten en maskerades, verboden 140de-scènes beschijven kan. Hij is in een verkeerden tijd geboren; aan het hof vandéwijk XV had hij carrière kunnen maken. Geen stichtende lectuur. GERARD FAIRLIE: Het verbijsterend avontuur. Vertaald uit het Engelsch door Jhr. R. H. G. Nahuys. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f Bc Erg verbijsterend is het avontuur van Avril niet. Als zij niet voor de verleiding bezweken was om zich op te tooien met een sieraad dat haar niet toebehoorde, dan zou er van haar avontuur niets terecht gekomen zijn. Treinlectuur van spannend gehalte.

59 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 51 HANS FALLADA: Wat nu, kleine man? Vertaald uit het Duitsch door Nico Rost. Servire, Den Haag, blz. ing. f C Al de Godvergetenheid, al de gebondenheid aan de stof, aan de zorg om het dagelijksch brood, die het hedendaagsche grootstad-leven tot een verschrikking maken, is in dit boek vleesch en bloed geworden. Het is een tijdsdocument van waarde. Fallada weet helaas! geen beter of hooger uitzicht in deze zinlooze menschenellende. God en Christus zijn volkomen vreemd aan dit boek. A. H. VAN DER FEEN: De zieke. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f Bc De hoofdpersoon is hartlijdster, die haar ziekte overdrijft en uitbuit door n.l. in haar egoïsme. leven en belangen van baar huisgenooten volkomen ondergeschikt te maken aan het bestaan dat zij zelf meent te moeten leiden. Het gegeven is goed uitgewerkt; de levens van haar man, zoon en dochter worden tragedies, welke diep aangrijpen. De verschillen in tijdgeest en sfeer ontbreken volkomen, zoodat het resultaat is een groote disharmonie. FERENC KORMENDI: Carrière. Vertaald uit het Hongaarsch door M. H. Szekely-Lulofs. H. J. W. Becht, Amsterdam, blz. Het epos van den wedloop om geld te verdienen, rijk te worden. De rustpunten in dien wedloop zijn de oogenblikken van troebele erotiek. Uit geen boek spreekt de Europeesche demoraliseering met zoo verbluffende openhartigheid. De geest is hier dood en heeft plaats gemaakt voor sensatiezucht. W. B. M. FERGUSON: De zwarte schakers. Jacob van Campen, Amsterdam, blz. ing. f A.-- Een erfenis van millioenen brengt niet altijd geluk aan hem, die ze te aanvaarden heeft. Dit zou Peter Lawton, een voorbeeldig en knap ingenieur zoo lang hij arm was en in zijn eigen onderhoud moest voorzien, kunnen getuigen. Aardig sensatieverhaal. LION FEUCHTWANGER: De jood van Rome.Vertaald uit het Duitsch door Nico Rost. E. M. Querido, Amsterdam, ing. f Bc In de geromantiseerde geschiedenis van den schrijver der Joodsche oorlogen. Fiavius Josephus, toont ons Feuchtwanger de eeuwige strijd om het samensmelten van de wijsheid van het Oosten met de techniek van het Westen", den strijd ook tusschen het fanatieke nationalisme en het verlicht wereldburgerdom. Flavius Josephus staat op de scheidingslijn dezer twee werelden, voelt den hartedrang naar de wijsheid en ingetogenheid van het Oosten en ondergaat de fascinatie van bet technisch, juridisch, militair en finantieel zoo zelfverzekerde Westen. 'n Historisch zuiver werk, hier en daar ruw van beschrijving. Voor volwassenen geschikt. P. E. FLEERACKERS, S.J.: Bavelo-Boetjes. Bode van 't H. Hart, Alken, België. 160 blz. ing. f A P. Fleerackers weet altijd frisch te vertellen, vol geestigheid en oorspronkelijke humor. En nooit schrijft hij zich zelf na: 't zijn telkens weer jolige, nieuwe typen die hij op 't tooneel brengt: altijd weer nieuwe frischheid en leukheid in zijn rijke taal. Bavelo-Boetjes is weer iets heel aparts. J. S. FLETCHER: Het geheime kabinet. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. C Dit zou een aardig detective-verhaal zijn, indien het voortdurend gezinspeel op ongeoorloofde verhoudingen eruit was gelaten. j. S. FLETCHER: De ontbrekende schakel. Vertaald uit het Engelsch door Johan van Rossum. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f B Dit verhaal is er een van de soort dat sensatie genoeg bevat om een intelligent reiziger eenige uren het vervelende van een lange reis te verzoeten. J. FORTGENS: De roep van de parelschelp. Uitg. Mij. Holland, Amsterdam, blz. ing. f Bc De verwikkeling van dezen roman is eenvoudig, maar de inlanders met hun kinderlijke ziel en naieve idealen, hun typische aanleg en voor ons vreemde religieuze gevoelens, worden er met kennis van zaken in beschreven. LOUISE FRANKEN: De andere en zij. Uitg. Mij. Hollandia, Baarn, blz. ing. f Bc.-r Speelt in het hedendaagsch Amsterdam; handelt over het wel en wee van een Duitsche vrouw, vroeger gehuwd met een bekend schrijver, voor wien zij, ofschoon reeds lang weduwe, nog steeds de grootste liefde en achting heeft. 'Een somber boek. Hier en daar wat langdradig is het toch natuurlijk geschreven. TJEBBO FRANKEN: Rond het huis van den dokter. Andries Blitz, Amsterdam, blz. ing. f f-- Bc Rond het huis van den dokter en rond de eigenaardige sympathieke figuur van de Barre Winter"

60 52 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. groepeeren zich de verschillende gebeurtenissen, waarvoor dokter Tjebbo Franken dit geheele boek door onze aandacht vraagt. Franken beschikt over een gevoelvolle pen om alles levenswaar te beschrijven. Humor. verdriet. zorgen, vreugden trekken ons in deze bladzijden voorbij..., de Barre Winter", de man die uit ijverzucht zijn vrouw vermoordde, zijn straf onderging, zijn vijanden vergaf en nu voor ieder, die hem een weldaad bewijst. de bede: God zegen je" op de lippen heeft, en de dokter die bij nacht en ontij eruit gehaald wordt en met zijn menschen als een vader meeleeft, zijn de twee mooie figuren uit dit boek. R. AUSTIN FREEMAN: Een stille getuige. Vertaald uit het Engelsch door C. M. van Goorde, De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f B Stel je voor dat je op een mooien zomeravond rustig in het Vondelpark wandelt en ineens bij een stille vijver een paar schoenen ontdekt, waaraan een doode blijkt vast te zitten. Dit overkwam de jonge dokter in een van de buitenplaatsen bij Londen. Het verhaal, dat aan deze gebeurtenis vast zit, is een tamelijk boeiende detective-roman. R. AUSTIN FREEMAN: Het zwarte zegel. Vertaald uit het Engelsch door Mevrouw Landré-Tollenaar. Jacob van Campen, Amsterdam, blz. geb. f Be.-- Een staaltje van Engelsche vertelkunst. die ons allerlei gekke avonturen voorspiegelt, welke beleefd zijn door een loopjongen in Londen, omdat hij uit baldadigheid van een door hem gevonden zegel gebruik gemaakt heeft op een brief, die hem voor de voeten is gewaaid. GEORGE FROSCHEL: Een geheel andere vrouw. Vertaald uit het Duitsch door Jo Koster. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f D Een wonderlijke, onmogelijke geschiedenis. Een vrouw, ten gevolge van een vliegongeluk in een Hongaarsch hospitaal gebracht, is alleen te redden door een bloedtransfusie. Waardelooze onzin. JOHN GALSWORTHY: Bloeiende wildernis. E. M. Querido, Amsterdam, blz. ing. f C --- Nog altijd de onvervalschte Galsworthy, misschien iets ouder, bezonkener en bezadigder geworden. Het liefdesdrama Dinny-Wilfried spint hij uit met kunstige, haast te kunstige hand. Het boek bezit een zekere broosheid, iets kunstmatigs, dat misschien voortkomt uit de niet geheel overtuigende verwikkeling. ARTHUR GASK: Misdaad in de woestijn. Jacob van Campen, Amsterdam, 1933, 292 blz. ing. f B Een tamelijk tamme, voor iedereen leesbare moordhistorie. Het is allemaal vrij ongemotiveerd. LOUISE GERARD: Een zonderlinge jonge man. Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f Be.. Het lezen van deze schrijfster heeft iets onweerstaanbaar vermakelijks: zij fantaseert zulke monstrueuze onmogelijkheden bijeen, dat de oude ridderromans er speelgoed bij zijn. Voor wie ernstig, bedoelde onzin wil lezen, is dit een kostbaar boek. LOUISE GERARD: Parade des levens. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f B --- Een trotsche Engelsche Sir, een edele jonge Fransche gravin die tot Maria bidt, een millioenenverdiener uit Zuid-Afrika vormen de hoofdingrediënten. Even zinloos als onschuldig. ELINOR GLYN: Als de liefde komt. Vertaald uit het Engelsch door A. Vuerhardt-Berkhout. W. A. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f D Deze schrijfster gelooft in de reïncarnatie en heeft tegelijk met haar voorliefde voor Hongarije en de ridderlijke Hongaren kans gezien haar overtuiging in deze roman te verwerken. Men late dit opgewonden product ongelezen. ANNA VAN GOCH-KAULBACH: De vreemde vogel. L. J. Veen, Amsterdam, blz. ing.f C Het meisje,.,de vreemde Vogel" van Zigeuner-afkomst, overgeplaatst in een Hollandsch milieu, begrensd en burgerlijk, dat kind van phantasie, onwezenlijk. steeds levend met een geest in haar, die haar drijft tot verre tochten, door de ziel voor eenigen tijd los te maken van het lichaam, haar onderricht in dansen, waarin zij haar levensdoel ziet, is voor Hollandsche menschen niet makkelijk te begrijpen. Er hangt een zwoele atmosfeer in dezen roman. FERNAND GOETEL: Mijn dubbel leven. J. M. Meulenhoff, Amsterdam, blz. --- Bc Schr. beschrijft van dag tot dag zijn tegenwoordigen geestelijken toestand en materieele omgeving in de Poolsche stad Krakau, waarheen hij uit den oorlog is teruggekeerd en de roman beschrijft zijn vroegere wederwaardigheden als Poolsche krijgsgevangene in Turkestan. Een society-roman, die verrassend is van vorm en boeit van het begin tot het einde.

61 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 53 LOUIS GOLDING: De Magnolia-straat. Vertaald uit het E,ngelsch door J. Wink-Nijhuis. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, ing. f r Bc De Magnolia-straat wordt aan de ééne zijde bewoond door Christenen, aan de andere zijde door Joden. Er bestaat een zeer groot verschil tusschen deze beide groepen, een verschil dat zich zelfs voortzet tijdens de diepe beroering van den grooten wereldoorlog. Louis Golding laat het leven in die straat aan ons voorbijtrekken in een periode die loopt van 1920 tot aan De aandoeningen. individueel en gemeenschappelijk, van de bewoners in deze onbekende straat in een Engelsche stad werken diep op ons in. JACKSON GREGORY: Dertien en een. Vertaald uit het Engelsch door J G. H. v. d. Bovenkamp Jr. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f Be In een alleronmogelijkst fantastisch, huis vol geheime gangen en deuren en nooit-ontdekte kamers komen eenige mannen bijeen met juweelen van onschatbare waarden, om deze te verhandelen. Spannend en boeiend. JACKSON GREGORY: De zilveren ster. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f B De intrige uit dit verhaal is niet ingewikkeld, maar de sfeer is gezond en ook dit is weer een prettig boek voor volwassenen en oudere jeugd. ZANE GREY: Ten westen van de Pecos. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f Bc De held is een mannelijke, de heldin een vrouwelijke engel, neen aartsengel; beiden blaken van zieleadel en vinden elkaar natuurlijk. SAMMY GRONEMANN: Tohu Wabohu. Ned. Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f Bc Een goed geschreven boek waarin de vaak ver van elkaar afwijkende richtingen in enkele figuren krachtig enl scherp geteekend zijn; een boek dat 'n kijk geeft op wat er leeft en gist (leefde en gistte?) in dit ras en tegelijk ook wil laten zien hoe in den Jood, als hij waarachtig Jood blijft, een schat van kultuur en kennis ligt opgesloten waarvan Europa beter' gezegd: alle niet-joden -- buitengewoon veel nut zouden kunnen hebben. KRISTMANN GUDMUNDSSON: De bruidsjapon. Tjeenk Willink & Zn., Haarlem, blz, ing. f Bc ^- Een eigenaardig gebouwd verhaal; het middelpunt, waarom de handeling zich concentreert, is werkelijk de bruidsjapon. In Kolfinna, het kind en later het opgroeiende meisje, heeft de schrijver een zeer eigen en levensware figuur geschapen, die den lezer bijblijft na beëindiging der lectuur. MARGARETE HACKEBEIL: Kristin en de aarde. Zuid-Holt. Drukkerij, Den Haag, blz. ing. f 2.. D Zoetsappige femelarij en levenswijzerige gewichtigdoenerij. Als je niet in staat bent een goedbegonnen verhaal behoorlijk aan zijn eind te brengen, dan laat je je heldin maar in 't water springen, eruitvisschen en hier en daar wat ronddolen, om te eindigen bij den man, die het ongeluk gehad heeft dat schepsel uit de rivier te halen. RADCLYFFE HALL: Heer en knecht. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f r C --, In den roman wordt de ontwikkelingsgang geteekend van een Proveneaalschen jongen, die door zijn ontzaglijk medelijden met de wereldellende in zijn mystieke geaardheid als het ware een personificatie van Christus wordt als de drager der wereldellende. Dit hoofdthema van haar boek is vaag en onbevredigend. ROBERT HAMMER: De roman van een heilige. Geïllustreerd. R.K. Boekcentrale, Amsterdam, blz. ing. f 3.50, geb. f 4.25.,.-, Bc,-. Voor bespreking verwijzen wij naar Jaarlijksche Boekenschouw blz KNUT HAMSUN: Hoe het groeide. Van Loghum Slaterus, Arnhem, blz. geb. f C Voor nadere bespreking van deze keurige volksuitgave van Hamsun's beroemde werk verwijzen we naar Jaarlijksche Boekenschouw Jrg. 2, blz. 50. JAMES HAY: Het overtuigend bewijs. Vertaald uit het Engelsch door Johan van Rossum. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f Bc Een detective-geschiedenis, waarin het wat lichtzinnig toegaat. Niet voor iedereen. ERNEST HAYCOX: Een tegen velen. Ned. Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f B

62 54 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. Minderwaardige praktijken van een paar op geld beluste schurken, die een heele welvarende streek en groote boerderijen ten onder willen brengen, om hun speculaties door te drijven. Geschikte treinlectuur. FRANZ HERWIG: Ingemetselden. Het Nederlandsche Boekhuis, Tilburg, blz. ing Bc Herwig's beste boek. Hij beschrijft hier een stukje leven uit de achterbuurten van Berlijn, zich verdiepend in het gemoedsleven van eenige uitzonderlijke menschen, die niet ondergaan in materieele ellende, maar het licht bewaren in de schuilhoeken hunner ziel. H. J. M. VAN DEN HEUVEL: Het lustige leven van Naat Piek. Lode Opdebeek, Antwerpen, blz. ing. f A Een volksboek, dat aan Uilenspiegel herinnert en aan oude, voorbije tijden. De oude gezonde volkshumor viert zich uit in boeken als dit. Hoe weinig litteraire pretentie dit boek ook heeft, door zijn eigenaardigen volkschen" toon, door zijn aanschouwelijke schildering vertegenwoordigt het een zekere cultuurwaarde. POL HEYNS: Armoede. J. van Mierlo-Proost, Turnhout, blz. ing. f B..- Een eenvoudig, hier en daar gevoelig verhaal; uitstekende volkslectuur. C. M. VAN HILLE-GAERTHË: Achter het vaartje. Nijgh & Van Dit-' mar, Rotterdam, blz. B Achter het vaartje gaan de nieuwe huizen van de altijd verder grijpende stad verrijzen en bedreigen het huisje, waar Zuster Ina zorgt voor haar groote kinderen", zooals zij haar pensiongasten noemt. De bouwondernemer blijkt een goed mensch te zijn. De roman ontwikkelt zich dan langzaam aan tusschen deze twee menschen. Een wel niet belangrijk, maar toch mooi, beschaafd boek. D. HOGENBIRK, JZN.: Zonder tucht. J. H. Kok, Kampen, blz. ing. f Bc '-- Hoewel het boek geen litteraire pretenties heeft, de humor van den schrijver niet van zuiver allooi en de verhaaltrant wat al te alledaagsch is, ontkomt men toch niet aan den greep van den auteur. De tweede helft is zelfs van een niet te miskennen kracht. De zielestrijd van Rina bezit een zekere grootschheid en Goos, de verwende jongen, staat lijfelijk vbór ons. Een stichtend verhaal, meer voor gereformeerde kringen. ANNIE VAN HOLKEN: Waar het om gaat. W. J. Thieme Ei Cie., Zutphen, blz. ing. f Bc.- Het uiteenvallen van een huwelijk is het thema van dezen Indischen roman. Een naief liefhebbende en zich opofferende vrouw, een karakterlooze zwakkeling van een man, een intrigeerende derde en eindelijk de scheiding. Dragelijke ontspanningslectuur. HOMO SUM: Het mes op de keel. Geïllustreerd door H. Schuyt. J. Schuyt Jr., Alkmaar, blz. A -, De handeling van het scheren wordt ons geestig voorgesteld en misschien kunnen eenige heeren der schepping er nog wel nuttige lessen uit trekken. Typisch zijn de illustraties, die de tekst verduidelijken. A. VAN HOOGSTRATEN-SCHOCH: Horizon. J. H. Kok, Kampen, blz. ing. f , B.-- Een schrijfster van talent, die in dezen roman haar hart heeft uitgeschreven. Haar stichtelijk boek verdrinkt niet in stichtelijkheid. Een boek met mooie gedachten en degelijke inhoud, waarvan zij, die de protestantsche tendenz kunnen onderscheiden, genieten zullen. SYDNEY HORLER: Geheime dienst. Vertaald uit het Engelsch door Dicky Wafelbakker. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f Bc In dit boek heeft Horler tot voornaamste figuur gekozen een monster in menschengedaante: La Glu" genaamd, dat eenige jaren geleden Parijs onveilig maakte. Voor ouderen, die niet tegen gruwelen opzien, leesbaar. SYDNEY HORLER: Vivanti's terugkeer. Vertaald door Jhr. R. H. G. Nahuys. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f , Bc - Een wanhopige kreet uit dien waterplas; toen werd alles stil. Dat was het einde." Hè gelukkig! De wereld bevrijd van een monster als Vivanti. Horler laat hem in dit verhaal ook weer eenige monsterachtige streken uithalen en daarom is het maar goed dat er nu een einde aan hem gekomen is. SIDNEY HORLER: Schaakmat. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f B --- Het domme, eigenzinnige meisje, dat met een gravin" naar de Riviera vertrekt, beleeft menig angstig oogenblik, maar komt er zonder kleerscheuren af, dank zij de ridderlijke jongeling, die haar in den nood ter hulp snelt.

63 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 55 SYDNEY HORLER: De dolende ridder. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f 1: B De avonturen van de dolende ridder Jimmy Hanray bij zijn pogingen om de millionairsdochter Delia te beschermen en haar achtervolgers op een dwaalspoor te brengen, vormen gezellige treinlectuur. SYDNEY HORLER: De spion. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f B.-- Wie over de belachelijkheid der trucjes heen kan lezen of weinig geheugen bezit of slechts zelden Sydney Horlers leest, kan in deze spion een genoegelijk uurtje van lichte ontspanning vinden. NET HOUWINK: De verzwegen zonde. E. M. Querido, Amsterdam, 1932, ing. f Bc Het is een leesbaar verhaal, maar ook niet meer: men vraagt zich af of Net Houwink niet iets belangrijkers in 't leven zou kunnen doen. dan zulke nog net leesbare verhalen te schrijven en te publiceerenl Dan zou de tragiek zich omkeeren en stof leveren voor een waarlijk grootsche opzet: de vrouw, die om den broode zich opofferen moet in een taak, waarin ze alleen den oppervlakkigen kant van haar wezen kan toonen en waarin de diepten harer ziel verschrompelen) A. S. M. HUTCHINSON: Groote zaken. Geïllustreerd door Gluyas Williams. Vertaald uit het Engelsch door Chr. Moresco-Brants. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. B Het geval van de tante met haar zeven mopshondjes, haar zonderling testament, de ondergeschoven neef, is een origineele vondst. De humor wordt er wat al te dik opgelegd, waardoor het geheel geforceerd wordt. terwijl het verhaal door de vele uitweidingen over bijzaken langdradig is geworden. ILJA ILF EUGEN PETROW: Een millionnair in Sovjet-Rusland. Vertaald uit het Russisch door Dr. G. H. van Balen en J. Feitsma. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f 3.75.,-- Bc - Officieel door den Volkscommissaris voor Onderwijs van de U. S. S. R. goedgekeurde en geprezen lectuur aanvaarden we niet zonder grondige kritiek. Want schoonheid is voor de hooge leiders slechts middel tot communistische propaganda. De schrijvers echter hebben den weg gevonden, om in het type van een koelak-don Quichotte onafhankelijk genoeg te staan tot het critiseeren van een overdreven bureaucratisme en tot het debiteeren van opwekkende geestigheden, die een enkele keer afzakken, als ze te veel propaganda maken, overigens van zeer zuiver gehalte zijn. De kunstenaar is misschien de eenige soort menschen in Sovjet-Rusland, die distantie genoeg hebben, om de werkelijkheid te zien en te teekenen, zooals ze is. Geschikt voor ieder volwassene. IVANS: Avonturiers. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, ing. f B De Avonturiers zijn niet beter of slechter dan hun kameraden en zullen hun weg wel vinden. In 't algemeen moet men de overwoekering van deze soort zuiver ontspanningslectuur zeker betreuren en waar 't pas geeft, de verwoeder aanraden ter ontspanning" ook eens een ernstig boek ter hand te nemen en uit te lezen. IVANS: De onzichtbaren. A. W. Bruna Ei Zn., Utrecht, ing. f A Ivans is de bedaarde burger onder de detectivisten. Zijn stijl, zijn verwikkelingen en zijn oplossingen worden gedragen door een rustige beweging. Zeer geschikt dus ook voor een genoegelijk dooden van den tijd. IVANS: Een man zonder toekomst. Scheltens & Giltay, Amsterdam, blz. Bc Een, spannend, maar wat in een drogen stijl geschreven verhaal over een onschuldigen Hollander, een aardige Hollandsche, een kranige Duitscher en een bende booze Bolsjewieken, die het natuurlijk tegen de onschuld van den Hollander en de kranigheid van den Duitscher moeten afleggen. IVANS: Waldfriede. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f B Het verhaal is wel boeiend en de ontknooping voor hen, die niet achterin gekeken hebben, verrassend en griezelig genoeg, waarom dit boek tot de gewone ontspanningslectuur behoort. NANNY JOHANSSON: Een die niet welkom was. J. M. Meulenhoff, Amsterdam, blz. ing. f Be Het is wel van een hard armoedeleven dat schr. ons vertelt; inderdaad moet men Nanny johansson bewonderen dat dit leven haar niet verbitterd heeft; zelfs heeft zij alles met een zekeren humor bezien. De stijl is pittig en opgewekt.

64 56 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. A. M. DE JONG: Dood van de patriarch. Em. Querido, Amsterdam, blz. ing C r Een facsimile, men kan er dus het handschrift van A. M. de Jong in bewonderen. Dit is ook het eenige wat er in te bewonderen valt. A. M. de Jong is geen slecht verteller. uit een beetje materiaal weet hij al een heel aardig verhaal te timmeren. Maar buitengewoon oorspronkelijk wordt het niet en van een bijzondere diepte of fijnheid al evenmin. PAUL JORGEN: Het onbekende graf. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f B e.- Jiirgen weet gezapig en uitvoerig van een onbekend graf ergens in de rimboe te vertellen, dat het middelpunt wordt van avonturen, die spannend zouden zijn, indien ze waarschijnlijker waren. PAUL JORGEN: Het Bromoraadsel. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, ing. f B '-- Gewoon leesvoer, niet eens erg spannend, met een zoo eenvoudige clou, dat, als ik hem u verraden zou, het boek de moeite van 't lezen niet meer waard zou zijn. H. K. R. DE JOSSELING DE JONG: Het antwoord. J. M. Meulenhoff, Amsterdam, blz..-- Be Van den man en de vrouw, die in dezen roman de hoofdpersonen zijn, lijkt ons de vrouw het best geteekend. De geestestoestand van de eenigszins mismaakte Veronica is zuiver aangevoeld, haar gedragingen zijn psychologisch verantwoord; haar strijd om het geluk is aangrijpend. Een vrij goed geschreven karakterroman. ANNA KACHINA: Geef mij een kind. A. J. G. Strengholt, Amsterdam, blz. D 0 Dit nogal schaamteloos product bezit geen enkele kwaliteit die het boven honderd andere sensatieromans uitheft. Het is hopeloos onecht. De schrijfster of het gefingeerde personage dat haar belijdenissen te boek stelt, houdt ervan zich als een naieven, candieden engel te doen beschouwen, terwijl de lezer al spoedig beseft met een hysterische, door haar sexe gekwelde te doen te hebben. Een waardeloos boek. GUDMUNDUR KAMBAN: Op Skalholt. Vertaald uit het Noorsch door Annie Posthumus. W. de Haan, Utrecht, Be.-- Deze historische roman, die speelt in de zeventiende eeuw. behandelt het tragische geval eener bisschopsdochter, die om booze geruchten te onderdrukken in het openbaar vóór haar vader den eed moet afleggen dat zij rein gebleven is. Uit gekrenkten trots legt zij wil den eed af, maar geeft zich onmiddellijk daarna aan haar minnaar, den predikant-student. Het is een met forsche hand geschreven boek, dat tevens een goed beeld geeft van den cultureelen toestand van het eenzame eiland in vroeger tijd. JAN VAN KAMPEN: Als de geest rijpt. Uitg. Mij. Holland, Amsterdam, blz. B.-- Hoofdzakelijk den ontwikkelingsgang beschrijvend van den student Bas Den Nol geeft 't boek daarbij schilderingen van Protestantsche milieus en teekent het verschillende stroomingen in deze kringen. De roman is vlot geschreven. ANNA KARAWAJEWA: Fabriek. Vertaald uit het Russisch door S. van Praag. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. -C- Als massabeschrijving is dit boek goed geslaagd. Maar het is zeer eenzijdig: deze Russische boeren schijnen niets anders te doen dan elkaar uitschelden, behalve een of ander nobele verlichte, die onmiddellijk partijgenoot wordt. Diepere, blijvende waarde heeft het werk niet. Wegens de groote openhartigheid, waarmede kameraad Karawajewa over alles en nog wat schrijft en wegens zijn tastbare tendens, blijve het boek voorbehouden voor ontwikkelde volwassen lezers. JOAN KAT: Bootsirenen. Het Nederlandsche Boekhuis, Tilburg, blz. A Een verzameling van zeker niet onverdienstelijke verhalen, meestal tot het goede feuilleton behoorend, maar soms daarboven uit rijzend. BERNARD KELLERMAN: Het vloeibare goud. Zuid-Holl. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f 3.90.,-- D De ultra moderne mensch" etc., zoo begint een aanprijzing, maar deze altra-moderne mensch is er een, die met alle gevoel van welvoegelijkheid en eerbaarheid heeft afgerekend. `n Oppervlakkig sensatieboek. IRMGARD KEUN: Eene van ons. Vertaald uit het Duitsch door Hillegonda van Reenen. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f Bc -- Het vrijgevochten, onafhankelijke moderne meisje naar Amerikaansche snit vindt haar type in deze Gilgi, Eene van ons. Vrij van alle menschelijke en goddelijke wet, vrij var, alle gezag leeft zij haar leven dat verlangt naar liefde en avontuur. Irmgard Keun heeft een frissche, vlotte, huppelende wijze van vertellen.

65 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTCICtR. 57 IRMGARD KEUN: Het kunstzijden meisje. Vertaald uit het Duitsch door Hillegonda van Reenen. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f C --- Kunstzijden" meisjes zijn, er tegenwoordig veel; van kunstzijde" zijn niets slechts hun kleeren, maar ook hun ideeën, hun moraal. Irmgard Keun kent ze door en door en weet er vlotte, spannende boeken over te schrijven, die prettig lezen en ook een soort van kunstzijden" litteratuur vormen. Alles is luchtig, oppervlakkig, wisselend, ephemeer, kleurig, grillig. Blij %ende beteekenis heeft deze betere ontspanningslectuur niet. Maar zij is pikant en licht even den sluier op van het verbodene. RUFUS KING: Moord! op het jacht. Vertaald uit het Duitsch door G. H. C. van Amerongen. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f C Het is voor Falcour niet gemakkelijk om te ontdekken wie de moordenaar is, waardoor de sensatie van dit verhaal, welke van een zeer onsmakelijke soort is, sterk wordt aangedikt. Niet aan te bevelen. DIET KRAMER: Begin. Uitg. Mij. Holland, Amsterdam, blz. Bc Diet Kramer heeft in dit boek de strijd van een jong meisje trachten weer te geven en haar hopeloos zoeken naar iets beters, iets hoogers, dat inhoud aan haar leeg bestaan zou kunnen geven. Door de regels heen lezen wij, dat een verloving met een tamelijk onbeduidend jongmensch haar niet geheel en al ongerept heeft gelaten. D. K. heeft zonder twijfel talent; zij weet een bepaalde sfeer in haar boek te treffen, al is het boek ook geen openbaring geworden. KUWIKS: Uit de eerste marinejaren van Dirk Jan. Batteljee & Terpstra, Leiden, blz. r Bc Tusschen de zeventiende eeuw en 1860 hebben minder veranderingen in de Marine plaats gehad, dan tusschen 1860 en De herinneringen van Dirk Jan nu bestrijken juist den overgangstijd, en hebben daardoor ook een zekere documentaire waarde. Het boek, gekruid niet verschillende anecdotes, geeft een beeld van het geheele leven aan boord van een oud oorlogsschip. MIEN LABBERTON: Ontmoetingen. J. M. Meulenhoff, Amsterdam, blz..-- C De innerlijke ontwikkeling van Martien Bendt naar het Christusgeloof is vaag en zwak beschreven, men weet aan het einde niet wat de schrijfster eigenlijk bedoelt. Bovendien schrijft zij met gevoelige deelname over het lijden van honden en katten, wat in dit verband heel vreemd aandoet. Even vaag en ongrijpbaar als de titel Ontmoetingen", zijn die ontmoetingen zelf. JOS. VAN LAER S.J.: De roep van de verten. Bode van 't H. Hart, Alken (België). 176 blz. ing. f A 'n Boek waarin ernst en luim elkaar afwisselen, maar waarin toch steeds de groote waarheden van leven en eeuwigheid 't fond vormen, waartegen de gebeurtenissen zich afspelen. ANNEMARIE LAND: Alleen jij 1 Vertaald uit het Duitsch door jhr. R. H. G. Nahuys. J. T. Swartsenburg, Zeist, blz. ing. f Bc --- ANNEMARIE LAND: Zijn bruid. Vertaald uit het Duitsch door J hr. R. H. G. Nahuys. J. T. Swartsenburg, Zeist. 222 blz. ing. f 1.60.,-, Bc - Marie Land staat kennelijk onder invloed van Courths-Mahler. Haar beide boeken, waarvan het eerste de verwijdering van twee geliefden en het na veel moeilijkheden weer vereenigd worden tot onderwerp heeft en het tweede de misstap van een jonge man en het geluk van een kleine typiste behandelt, gaan niet boven het gewone peil van ontspanningslectuur uit. ANNEMARIE LAND: Tweestrijd. Vertaald uit het Duitsch door Jhr. R. H. G. Nahuys. J. T. Swartsenburg, Zeist, blz, ing. f Het onuitputtelijke thema: De liefde wordt door Annemarie Land in allerlei nieuwe variaties en nuances bespeeld. Voorbehouden. C. LAUBER: De bezondiging aan de kinderen. Vertaald uit het Duitsch door Reinier P. Sterkenburg. De Tijdstroom, Lochem, blz. ing. f Bc Een ongemeen zuiver gevoeld en geschreven en in den besten zin dichterlijk verhaal, dat de onverbrekelijke banden tusschen ouders en hunne kinderen schetst, welke ondanks alles toch bestaan en voelbaar blijven. LEO LAUER: Het donkere leven. Geïllustreerd door Carlo Tung. Erven Martin G. Cohen, Den Haag, D Een realistische uitbeelding van een ongelukkig huisgezin met zijn ellende, door den dronken vader veroorzaakt. Zonder litteraire beteekenis.

66 58 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. JOE LEDERER: De brief in den nacht. J. M. Meulenhoff, Amsterdam, blz. C --- De verhaaltrant is bijna luchtig en hier en daar zeer geestig en toch zullen de vreugde en het leed eener jonge vrouw, die liefde en geluk zoekt en als ze die vindt, zich den dood nabij weet, zelden zoo navrant zijn vertolkt. LUDWIG LEWISOHN: Stephen Escott. Vertaald uit het Engelsch door L. J. Tels-Elias. Joh. Mulder & Co., Gouda, blz. ing. f C -- Technisch zit het boek goed in elkaar en er is een schrijver van formaat aan het woord. Het geval Paul Glover, dat de beide vrienden, die advocaat zijn, te behandelen krijgen, is psychologisch met talent uitgewerkt. Maar de doctrien die de auteur in het vleesch en bloed zijner gestalten vorm geeft, is volkomen onchristelijk, naturalistisch: het is de apotheose der instincten. Van de eerste tot de laatste bladzijde is de inhoud van -Vet boek erotiek en nog eens erotiek. JILLES LIMBURG: Die niet heeft. A. C. Daamen, Den Haag, blz. ing. f Bc Een roman over het gemengde huwelijk. Deze protestantsche schrijver behandelt het huwelijksleven van een katholieke met een uit de Kerk getreden protestant. De zoon verongelukt, de dochter wordt Carmelietes, de vader verbittert in zijn ongeloof. Het Katholicisme en zijn gebruiken worden hier zeer objectief en begrijpend beschreven; alleen het kloosterleven wordt even als een te onmenschelijke levensontkenning gezien. Te kroniekachtig, te mededeelend van stijl. Het alledaagsche wordt niet in een onalledaagsche sfeer geheven. De figuren leven niet voor ons; het blijven schimmen, dragers van een naam, maar geen bezielde menschen. JOSEPH C. LINCOLN: Een huishoudster gevraagd. Joh. Mulder, Gouda, blz. ing. f B.- Het huishouden van de drie gepensionneerde kapiteins, die een huishoudster vragen, omdat zij zijn vastgeloopen, heeft ons menig prettig oogenblik bezorgd. Frissche lectuur voor iedereen. JOSEPH C. LINCOLN: Een weldoener. Vertaald uit het Engelsch door Jeanne Reyneke van Stuwe. Joh. Mulder & Co., Gouda, blz. ing. f B -- Een verhaal, waarin met veel humor verteld wordt hoe een onhandige, geleerde natuurkundige met veel geld een aardig, flink jongmeisje helpt en de gelukkigste man van de wereld wordt. Een boek dat men iedereen als aangename tijdpasseering in handen kan geven. JO MANDERS: De Boedjangclub. H. P. Leopold, Den Haag, ing. f C Letterkundige beteekenis heeft deze vertelling allerminst. Een genotzuchtige en uitbuitende vrijgezel wordt vervangen door een nieuw type, dat de huwelijkstrouw weer hoog gaat achten, minder geld verdient en menschelijker met den inlander omgaat. Of de toestand hier juist beschreven wordt, mogen de ingewijden beoordeelen. DAVID MANNING: De eer van een bandiet. Vertaald uit het Engelsch door G. H. C. van Amerongen. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f B --- Een aantrekkelijk verhaal, met juist genoeg geheimzinnigheid in de hoofdpersoon om het boeiend te maken. Treinlectuur. A. E. W. MASON: De lange weg. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f B De moeilijkheden en de strijd bij een weg-aanleg, ergens in Azië, vormen den inhoud van dit boeiend verhaal, dat geen verdere pretentie heeft dan vlot en spannend geschreven te zijn. MARCEL MATTHIJS: Herfst. Uitgeverij P. Steenlandt, Kortrijk, ing. Bfr C Deze lijvige roman werpt een schril licht op zekere toestanden in de grootstad en op het leven waartoe zij gedoemd worden, die door eigen of anderer schuld in die toestanden geworpen worden. Er kon meer licht stralen in dit grauwe, steeds dieper glijdende leven. dan de enkele straaltjes die er af en toe in glanzen, en vooral naar het einde toe mocht de tegenstelling tusschen duisternis en licht krachtiger ten bate van het licht zijn uitgevallen. FRANCOIS MAURIAC: De onverlosbaren. J. Schuyt, Alkmaar, blz. ing. f C Een diepgaande psychologische, misschien juister, een hartestudie. Het boek dateert uit den tijd dat Mauriac nog leed aan verwarde complexen, dat hij zijn katholicisme nog niet overwinnend had doorgevochten. Het is een donker, pessimistisch, eenigszins troebel boek. FENNA DE MEIJIER: Het was Nina. Uitg. Mij. Hollandia, Baarn, blz. ing. f D Fenna de Meijer mengt wonderlijke cocktails: wat vroomheid, wat schunnigheid en nog eenige ingrediënten en het boek is klaar. Een priester aan het sterfbed! Het is wijwater over een gestolen gans. 'n Goed geschreven, doch inhaltlich 'n idioot boek.

67 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 59 HERMAN MIDDENDORP: Jeugdzonde. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f D Veel woorden aan dergelijke romans als jeugdzonde te, besteden is tijd en papier verknoeien. R. C. VAN MIEGHEM: Koben. Geïllustreerd door Fred. Bogaerts. Pax, Den Haag, blz. B -- Een eenvoudig verhaal van het Vlaamsche platteland, waarin de hoofdfiguur de zwakzinnige Koben is, wiens eng begrensde leven geheel gevuld wordt door zijn hartstocht voor harmoniumspelen en zijn liefde voor zijn jeugdvriendinnetje Leentje. Geschikte volkslectuur. GUILLERMO H. MIR: De hof der oranjeboomen. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. geb. f C Een boekje vol zon en levensvreugde, vol Andalusischen humor en Sevieljaansche luchthartigheid. Een Zuidelijke Idylle, die zich afspeelt in de schaduw der groote kathedraal in den hof der Oranjeboomen. Volwassenen. MAGDA BERGQUIST VON MIRBACH. Martelaren der liefde. A < W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f C Beschrijft het huwelijk van een ziekelijk overspannen, lafhartig, zelfzuchtig man, die op zijn oude roem van modeschrijver teert en een overgevoelige vrouw, die.hem op handen draagt en wier liefde alles verdraagt. Hier en daar zijn de verschillende karakters scherp geteekend. P. H. VAN MOERKERKEN: De wil der goden. P. N. van Kampen & Zn., Amsterdam, blz. Bc.-- Van Moerkerken heeft in De Wil der Goden" den hopeloozen opstand van Claudius Civilis tegen de Romeinsche overmacht als thema gekozen. In zulk een legendarisch gegeven heeft de verbeelding vrij spel en het gevaar dreigt, dat de schrijver zijn menschen en gebeurlijkheden te vaag en algemeen, niet concreet en persoonlijk genoeg ziet. Aan dit gevaar is van Moerkerken niet geheel ontsnapt. TOP NAEFF: Offers. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 3.. C Top Naeff dringt niet door tot de ziel harer figuren. Lodewijk de Bordes en Madelon blijven te schimmig, te schemerend van contouren en Otto Twist is even oppervlakkig beschreven als zijn karakter wezen moet. G. VAN NES-UILKENS: Dubbele Bart. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f Bc.-- Zoon van een streng orthodox vader en een moeder, die haar huwelijk een mislukking vindt en weggaat om danseres te worden, wordt Bart opgevoed met de bijbelteksten van zijn vader en onder de zorgzame leiding van Bregt, de oude getrouwe dienstbode. De teleurstellingen van het leven maken hem echter pas tot een goed mensch, met een groote naastenliefde. Scherp van karakterteekening. NOBILUS: De dorpspotentaat. D. A. Daamen, Den Haag, blz. ing. f Bc Een protestantsch dorp lijkt een geëigend milieu voor een dorpspotentaat. Bij traditie en door persoonlijke tactiek kan een rijke, stugge boer, lid van den kerkeraad, enz., zich daar een ongekroonde macht verwerven, die onaantastbaar is. Nobilus heeft dit gegeven tot een goed verhaal verwerkt: een machtige boer, een helderziende docher, een rechtschapen, zijn eigen weg gaande dominee zijn de dramatis personae. ANNA OLANDER: Brigitta. Uit het Zweedsch door A. Lukkien. J. N. Voorhoeve, Den Haag Bc Brigitta" is een fijn-geloovig protestantsch boek, waar de godsdienstige sfeer nergens door andere gebeurtenissen wordt verduisterd; als verklarenden titel zou men er bij kunnen schrijven: wie zich door God laat leiden, wordt gelukkig". Geheel 't verhaal is omlijst door de schitterende natuurtafereelen van het Zweedsche landschap; de uitgebeelde karakters zijn zacht, teer, weemoedig hier en daar, maar altijd in contact met God. LODE OPDEBEEK: Van Roet tot Rippeke. L. Opdebeek, Antwerpen, A blz. geb. Bfr E. PHILIPS OPPENHEIM: Wee de zondaars. A. W. Bruna & Zn.. Utrecht, blz. ing. f 1.. Bc -- Eenige korte vertellingen zijn bijeengevoegd welke alle in Monte-Carlo of Nice spelen, en waarin verschillende wandaden door een dapperen Engelschman en dito Ier met behulp van een lieftallige jongedame aan de kaak worden gesteld. B'ESSE ORCZY: Een kind van de revolutie. Vertaald uit het Engelsch door W. J. A. Roldanus Jr. Blankwaardt, & Schoonhoven, Rijswijk, blz. ing. f 2.. Bc Geeft ons niet zoo zeer een beeld van de Fransche revolutie zelf als wel van de treurige toestanden die erdoor geschapen werden. Dat een man als André Vallon, een oorlogsverminkte.

68 60 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. die zijn leven offert voor Frankrijk en ongelukkigen helpt waar hij kan, onder de guillotine komt, teekent den ordeloozen toestand. Goede ontspanningslectuur. B,SSE ORCZY: De eerste Sir Percy. Blankwaardt & Schoonhoven, Rijswijk, blz. ing. f Bc Alle listen en lagen van zijn vijand ten spijt treedt de eerste Sir Percy als overwinnaar uit den strijd om zijn jonge vrouw gelukkig te maken. MICHAEL OSORGIN: Mijn zuster. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. 4-- Bc w Osorgin is een goed schrijver. Een fijngevoelig en talentvol geschreven verhaal, dat ons nog terugvoert naar het nu weggevaagde Rusland van vóór Een boek van weemoedige poëzie. FRANK L. PACKARD: Ondanks zijn fouten. Vertaald uit het Engelsch door Jeanne Reyneke van Stuwe. Joh. Mulder, Gouda, blz. ing. f C Het kan alleen in een boek van Packard gebeuren, dat de pseudo-priester op handen gedragen wordt door de bevolking. Bij een bezoek van den bisschop komt hij tot inkeer en bekent zijn schuld. Het liefdesthema is zeer sober gehouden. Godsdienstige zaken worden niet oneerbiedig behandeld in dit boek, maar het geeft toch een onbehagelijken indruk. FRANK L. PACKARD: Zijn eerste liefde. Joh. Mulder, Gouda, blz. r-- Bc r Deze roman brengt ons in een klein Fransch visschersdorpje, Bernay-sur-Mer, aan de Middellandsche zee. We deelen daar in lief en leed van die eenvoudige menschen, en de hoofdpersonen, Marie-Louise Bernier en Jean Laparde verschijnen ons in hun eerste reine jeugdliefde. Het romantisch verlangen, dat in iederen lezer schuilt, wordt ook in dit boek bevredigd. JOS. PANHUYSEN: Het afscheid. Nijgh & Van Ditmar, Rotterdam, blz. B Het stukje menschenleven dat Panhuysen hier verbeeldt -- een gegoede Katholieke familie, waarin de levensloop der volwassen kinderen conflicten veroorzaakt -- heeft onze volle belangstelling. Niemand zal dit verdienstelijk boek onbevredigd terzijde leggen. Het is er een van zuiver Katholieke inspiratie; wij wenschen het in ieders hand. MARGARET PEDLER: Louterend vuur. Vertaald uit het Engelsch door Mia Holt. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f Bc Een verhaal van de gewone soort leesvoeder", dat nog al smakelijk is toebereid en niet al te gepeperd is met kruiden van ongeoorloofde situaties. MARGARET PEDLER: De lamp van het noodlot. Vertaald uit het Engelsch door Mia Holt. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f Bc Een beetje sentimenteele moraliteit, een danseresje, dat, o zoo wonderbaar, danst en een kunstenaar, die succes heeft.,... enfin, als u het nog niet weet, kunt u het uit dit boek van Margaret Pedler leeren. MAX PEMBERTON: De zwarte piraat. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f Bc -- Een ruwe maar boeiende zeerooversvertelling, waarin nog al eens met spek geschoten wordt; voor ouderen geschikt. HUGO PENNING: De weldoener. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Bc ---0 De structuur van het boek zit goed in elkaar. De schrijver lijdt echter aan het euvel van overdadig te beschrijven. Er kan in het uitgestrekte kasteelgoed geen blaadje aan een der vele boomen bewegen, er kan geen rimpel over de gracht trekken, geen wolk door de lucht zweven, of het moet beschreven worden; de gesprekken en handelingen, die overigens goed en overtuigend zijn, verdrinken vaak in bladzijdenlange descripties. In de groote lijnen een krachtig en geslaagd boek. MARGARET PETERSON: Blinde oogen. De Combinatie. Rotterdam, blz. ing. f D Een ziekelijk boek waarin de segsualiteit en hypergevoeligheid van een paar halfgare meisjes wordt uitgeplozen. MARIANNE PHILIPS: De jacht op den vlinder. C. A. J. van Dishoeck, Bussum, blz. ing. f 1.. B Een Chineesche sproke vol diepe zinnebeeldigheid: een zoon van deze aarde, wiens oogera schoonheid zoeken, wiens handen schoonheid scheppen, krijgt de edele Tuï lief. Doch Kwanyin, de Barmhartige, zendt hem in den zeer zachten dood. IS. QUERIDO: Van armen en rijken. Scheltens & Giltay, Amsterdam, Bc --, Handelt over arme en rijke Joden. Ondanks Querido's onbetwijfelbaar schrijverstalent wordt de

69 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 61 lezing sterk bemoeilijkt door het onmogelijke joodsche dialekt, een samenraapsel van Jiddish, Portugeesch, Spaansch, Hebreeuwsch, en door de enorme breedsprakigheid. Ontwikkelde lezers die met Querido's schrijftrant verzoend zijn, kan dit boek welkom zijn. A. RACHMANOVA: Liefde, Tseka en dood. C. N. Teulings, Den Bosch, blz. ing. f B -- Voor meer gedetailleerde bespreking van dit ontstellende relaas verwijzen we naar Jaarlijksche Boekenschouw 1932, blz. 118, met welk oordeel we ons ten, opzichte van de voortreffelijke vertaling en preiswerte" Nederlandsche uitgave geheel vereenigen. GEORG RENDL: De lijdensweg van Klaus Raab. De Steenuil, Amsterdam, ing. f Bc,-- Krachtig van structuur is dit boek niet. Het gruwelijke probleem der werkloozen en de moreele nederzinking der slachtoffers -- een gegeven dat de lezer tot ontzetting toe zou moeten aangrijpen,,s door de schrijver slap weergegeven. KATHLYN RHODES: Fata Morgana. Vertaald uit het Engelsch door G. Roede. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f C - Deze schrijfster toont zich het sterkst, wanneer zij beschrijvingen geeft van de,. voestijn waarmede zij vertrouwd blijkt te zijn. Het avontuur van Fata Morgana" speculeert te veer op een sensueele geprikkeldheid, hoe spannend het overigens ook verteld is. KATHLYN RHODES: Ten oosten van de zon. Vertaald uit het Engelsch door L. Thomson-Thomson. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f B.-- Ten Westen van de maan en ten Oosten van de opgaande zon naar het kasteel Soria Moria"1" Deze bekende woorden uit Ibens's Peer Gynt zijn het leidmotief. Een oprecht liefhebbende man ziet tot tweemaal toe de vrouw, die hij vereert, met een ander trouwen. Chantage, laster en andere leelijke dingen zijn oorzaak van deze huwelijken en dokter Warry Kilby zoekt in de eenzaamheid van de Indische wouden verzachting voor zijn zieleleed. Al deze verwikkelingen worden door de schrijfster tenslotte tot een goed en harmonisch einde gebracht. HERMAN ROBBERS: Redding. Elsevier, Amsterdam, blz. ing. f r- Bc Een zakenman, die rust zoekt, gaat voor eenige dagen het onbewoonde zomerhuisje van zijn vriend betrekken en vindt daar de kamer, die hij bewonen zal, reeds bezet door een jong meisje, dat gevlucht is voor de lagen van haar stiefvader en, de situatie kennend, hier is binnengedrongen. De delicate verhoudingen die er volgen, vormen het thema van Redding". Het begin doet detective-achtig aan, maar Herman Robbers heeft een serieuzen roman willen schrijven en een pleidooi voor de traditioneele opvattingen van reinheid, eenvoud en ridderlijkheid. Het boek bezit spanning wegens de wonderlijke situatie, al is de uitwerking niet overal overtuigend. B. VAN RODE: Jan Herbert Mac Donald. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f C '-- Wie accepteert zoo maar een Mac Donald-geslacht, van overouden Schotschen adel, met Leicester naar Nederland gekomen, katholiek en wonende op een buitengoed bij Haarlem? De rest is naar verhouding, om beurte idylle en drama, maar beide te zeer idylle en te zeer drama. De schrijver is blijkbaar katholiek en dompelt zijn figuren in een wat geoutreerd katholicisme. Zwoel van erotiek. FRANK ROGERS: Particulier secretaris gevraagd. Kemink & Zn., Utrecht, blz..-- Bc -- Het jongmensch dat zich zoo laat lijmen door een goed salaris en met open oogen die niets zien, midden tusschen een boeven-bende leeft, moet toch wel een sukkel zijn. Als ontspanningslectuur kan het er mee door. maar als detective-roman is het een beetje te naief. SAX ROHMER: Geheimen uit Egypte. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f 1.95, geb. f Bc -- Sax Rohmer schudt de meest fantastische vertelsels uit zijn mouw en vele dezer geheimen uit Egypte zijn wel van den meest luguberen aard. Voor lezers met sterke zenuwen een tijdpasseering. A. ROLAND HOLST: Tusschen vuur en maan. Stols, Maastricht, blz. ing. f Bc G. ROLF: De straat op. St. Franciscus-drukkerij, Mechelen, blz. B.-- Verhaal van het Vlaamsche land, van boerentrots en priesterleven. Geschikte volkslectuur. NINI ROLL-ANKER: De groote prijsvraag. Vertaald uit het Noorsch door W. Quanjer-Stelman. Van Kampen & Zn., Amsterdam, blz. ing. f Bc -- Dit boek voert ons binnen in de welbekende wereld der Noorsche kleinsteden, waar handelsfamilies, consuls en dokters de aristocratie vormen en waar het Christendom nog voortleeft in wat versleten fatsoensvormen en zoo een schamel omhulsel aan een geciviliseerd ongeloof biedt.

70 62 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. Wat humanistisch naturalisme is de wijsheid, waarmee de schrijfster haar heldin laat optreden en door het leven gaan. Het boek is vlot van compositie en opbouw en goed geschreven. JULES ROMAINS: Donogoo-Tonka. Vertaald uit het Fransch door Mr. H. v. d. Berg. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f A --- Een groteske satyre op wetenschappelijke eigenwaan, op den geldhandel en nog zoo veel meer. PANTELEIMON ROMANOW: Drie paar zijden kousen. Vertaald uit het Russisch door Siegfried van Praag. Em. Querido, Amsterdam, blz. C Hier treedt de tendenz voor of tegen niet zoo sterk op den voorgrond, en, ondanks de kennelijke bedoeling van den schrijver, wordt in Kisljakow niet zoozeer de bourgeoisie gehekeld, als wel de mensch in het algemeen. Juist door die grootere onbevangenheid is Romanow ook in staat tot een satire op de arbeiders, een zachtzinnige satire zonder twijfel, meer ironisch dan sarcastisch, maar toch hekelend. Mr. A. ROOTHAERT: Spionnage in het veldleger. A. E. Seyffardt, Amsterdam, blz. ing. f Bc Mr. A. ROOTHAERT: Onbekende dader. A. E. Seyffardt. Amsterdam, blz. ing. f r- Bc Het eerste dezer twee boeken is een aardige herinnering aan den mobilisatie-tijd, die tot nu toe nog nergens beter beschreven werd dan hier. Het tweede speelt in latere jaren en ook hier verlaat den schrijver de humor niet temidden der felste spanning om de geheimzinnige misdaad. Zonder litteraire waarden. doch boeiende ontspanningslectuur. JAN ROSELAAR: Het is een cirkelgang. J. Schuyt Jr., Alkmaar, blz. ing. f C Jan Roselaar staat in dezen Cirkelgang" nog dicht bij het oude naturalisme, dat de boeren als door donkere, booze instincten gedreven wezens zag, aarde-dieren, met haat, zelfzucht en bruten hartstocht als eenige drijfveer. Er is ten minste weinig verblijdends en aantrekkelijk menschelijks in zijn werk. Een kwaadaardig noodlot schijnt deze menschen in het ongeluk te drijven. Roselaar houdt van krachtige lijnen: zijn beschrijving van land en luiden is volstrekt niet kwaad. JAN ROSELAAR: Ze zinken! J. Schuyt Jr., Alkmaar, blz. ing. f D De opvallendste eigenschap dezer novelle is haar geforceerdheid; het doet aan als een dissonant. Jan Roselaar wil hier een lans breken voor huwelijk en huwelijkstrouw door een geval van ontrouw in weinig aanlokkelijke kleuren te schilderen. Een gewaagde onderneming) GERT ROTHBERG: Een huwelijk uit wraak. Zuid-Holt. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f C --- GERT ROTHBERG: En toch ben je van mij. Zuid-Holt. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz, ing. f C GERT ROTHBERG: Thomas Bernow en zijn zonen. Zuid-Holt. Boeken Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f C --- GERT ROTHBERG: Hans de overwinnaar. Zuid-Hol). Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. J C --- Alles eindigt hier in gelukkige huwelijken; de derde roman heeft zelfs vier van zulke onvolprezen gebeurtenissen. Het getuigt al van opkomend zedelijkheidsbesef, dat ten minste het einde der geschiedenis een gewoon huwelijk brengt, al worden de verboden verhoudingen ook tot de gewoonste dingen der wereld gerekend. Groote phantasie bezit de schrijfster niet. Misschien dat sommige lezers in staat zijn, zich met dergelijk bedenkelijk geklets te onderhouden: we kunnen ons niet voorstellen hoe het tot litterair genot, tot beleering of ontwikkeling van wie dan ook kan bijdragen. BERTA RUCK: De zeven jaren voor Rachel. W. de Haan, Utrecht, blz. ing. f 2.. B De schrijfster laat de onaangename gevolgen van een te langdurige verloving naar voren komen. Het is o.i. alléén maar de vraag of een tweedaagsche verloving, zooals Gwen met haar latere liefde heeft, niet te kort is. Geschikte ontspanningslectuur. ELLEN RUSSE: De Heirbaan. P. N. van Kampen & Zn., Amsterdam, blz.,... B Kleurrijk is dit verhaal wel, een weinig te zeer, trouwens de roman lijdt aan een zekere overdrevenheid. Menschen, die niet al te hooge litteraire eischen stellen, zal het intusschen wellicht boeien. TON RUYGROK: De witte ridder. N.V. Uitgevers Mi;,, Fidelitas, Amsterdam. ^ A ^ Vijf goed vertelde sagen uit den tijd van ridders en kasteelen. De geheimzinnige Witte Ridder

71 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 63 is de weldoener van de menschen in lijden. die in de meest pijnlijke toestanden op wonderbare wijze redding weet te brengen. JOH. P. RUYS: Martha's bruidsdagen. G. F. Callenbach, Nijkerk, n- Bc - Martha is een der boekhoudsters op een groot kantoor, verloofd met Nico, ambtenaar op een der departementen, even orthodox als zij zelf. Wegens allerlei crisismoeilijkheden werkt ze tot de laatste dagen door op het kantoor, terwijl ze zich tevens dag op dag nog aftobt met allerlei huwelijksvoorbereidingen, met het nieuwe huis, kleeren, meubels etc. 't Boek is een goed gelukte psychologische uitteekening van een ietwat idealistische verloving en huwelijk. RAFAEL SABATINI: Te vuur en te zwaard. Vertaald door E. J. van den Steen-Sonneborn, J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. Bc Dit boek echter, waarin Philip II en de inquisitie te pas komen en waarin het versleten stokpaardje het doel heiligt de middelen" ook nog opgeld doet, bereidt den lezer nu eens ergernis en doet hem dan weer meewarig glimlachen om zooveel onkunde op dit gebied. RAFAEL SABATINI: De zwarte zwaan. Vertaald uit het Engelsch door I. L. J. F. Ezerman. j. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f Bc - Eenige weken lang is 't lot van een meisje, gevangene van de woeste boekaniers, allesbehalve benijdenswaardig, maar Monsieur de Bernis, haar dappere ridder, wendt al zijn geslepenheid aan om haar voor de ergste gevaren te behoeden. Een avonturenroman, die ontspanning brengt aan rijpere lezers. ANNIE SALOMONS: Het huis in de hitte. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Geen Indische roman'', geen zwaarwichtig werk over Indische problemen, maar een fijn en gevoelig boekje, dat aanschouwelijk en onderhoudend het leven verhaalt van iemand, die volwassen in Indië kwam en er drie jaar verbleef. Het Indische leven wordt hier beschreven met een frissche onmiddellijkheid, zonder opsmuk, zonder roiyïantiek, in zijn alledaagsche werkelijkheid, met een gevoelige en kundige hand. NINO SALVANESCHI: De bloem van den nacht. Vertaald uit het Italiaansch door Mary Robbers. Elsevier, Amsterdam, blz. C Een boek van verinnerlijking, dat den nadruk legt op de waarde der ziel en de dingen leert beoordeelen niet naar hun uiterlijken schijn, maar vanuit een geheel innerlijk standpunt. Volkomen gaaf en bevredigend is het thema niet uitgewerkt, er blijven mysterieuze onopgelostheden. Maar het blijft een werk dat zijn eigenaardige bekoring heeft. SAPPER: Het eiland der verschrikking. Vertaald uit het Engelsch door Mevr. N. Broese van Groenen. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f r B 'n Schat, waaromheen zich schurken van allerlei soort, aapmenschen, krokodillen, slangen, moerassen groepeeren, die het de wettige bezitster ervan onmogelijk maken er er bij te komen. Heel verstandig ziet Judy van het veroveren van de schat af, er heeft te veel bloed om gevloeid. 'n Sensatie-roman. E. W. SAVI: Macht der liefde. Vertaald uit het Engelsch door A.Vuerhard-Berkhout. A. W. Bruna Ei Zn., Utrecht, blz. ing. f D Een jonge dame in een bootje -- schipbreuk -- stranding in een grot een losbandige jongeman twee dagen en nachten in de grot hij bekeert door haar onschuld '- blijkt een groot romanschrijver -- zoon van haar neef neef=gescheiden echtgenoot van haar moeder --- zoo gaat het door. Een onwaarschijnlijk boek, vol onstichtelijke geschiedenissen uit de oude doos. E. W. SAVI: Levensdroomen. Vertaald uit het Engelsch door Mevr. Knappert. A. W. Bruna Zn., Utrecht, blz. ing. f D --- Het zijn wel zware droomen, die Hilary Forsythe in dezen roman doorleeft. Wel een echt boekenfiguurtje de hoofdpersoon van dezen roman; een meisje dat op veertienjarigen leeftijd denkt, handelt en liefheeft als een volwassen vrouw geldt gelukkig niet als regel. Overbodig leesvoeder. E. W. SAVI: Verpletterd. Vertaald uit het Engelsch door Willy Wafelbakker. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing, f 'Bc^- De lotgevallen van den armen dorpsjongen, die op jeugdigen leeftijd zijn plaatsje verlaat, en waarmee wij, in het begin van het boek, kennis maken als schatrijken bankbezitter, met een veranderden naam, die toch zeer ongelukkig is, omdat hij de liefde van zijn aristocratische vrouw moet missen, grenzen aan het ongelooflijke. E. W. SAVI: De schoonheidsmarkt. Vertaald uit het Engelsch door

72 64 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. Dicky Wafelbakker. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f D Om voor haar man het benoodigde geld te verdienen, dat hij voor herstel van fijn gezondheid naar het Zuiden van Frankrijk kan gaan. verhuurt Dawn zich als model aan een beroemd schilder. In zijn afwezigheid raakt zij verzeild in een lichtzinnig milieu. Wij moeten deze schoonheidsmarkt" links laten liggen. E. W. SAVI: Een liefde in Indië. Vertaald uit het Engelsch door C. E. Kwak-Stroman. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing.f 2.15.,..,Dp.m/ Vrouwelijke bekoorlijkheden sluiten helaas niet altijd degelijkheid van karakter in. Onder het lezen van dit verhaal voelden wij meermalen neiging om dit poeslieve heldinnetje eens flink door elkaar te schudden. Zij is getrouwd met een degelijken edelmoedigen flinken man, dien zij haat. omdat hij haar gehuwd heeft etc E. W. SAVI: De tijd gaat voort. Vertaald uit het Engelsch door L. Thomson-Thomson. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f Bc Verhaalt ons van een jong meisje van onbekende afkomst, dat voor allerlei menschen als een reddende engel in moeilijkheden optreedt. Voor niet te jonge liefhebbers(sters) van deze soort lectuur. E. W. SAVI: De tusschendeur. Vertaald uit het Engelsch door T. Osieck- Meereboer. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f ^ C Een romannetje, waarvan de gelukkige" ontknooping en het Leitmotiv" de tusschendeur tusschen de scheepshut van een getrouwd man en die van een jong meisje is. Een weinig sympathiek en voorbehouden geschrift. E. W. SAVI: Brekende golven. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f Bc Al weer een mislukt en ongelukkig huwelijk! Het gegeven is dus niet om aan te bevelen. De bewerking is tamelijk tam. J. G. SCHOUPP: In Vlaanderen heb ik gedood. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, blz. ing. f Bc Schr. laat zijn roman -- die de eerste phasen van den oorlog in België behandelt r niet voor zichzelf spreken, maar de anti-oorlogspropaganda wordt er dik opgelegd. Zij culmineert in de laatste hoofdstukken, die niet meer dan een socialistisch pamflet zijn. INA SEIDEL: Het wensch-kind. Vertaald uit het Duitsch door Tony de Ridder. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 3.. Bc Bij voorkeur beweegt dit meesterlijk geschreven levensverhaal eener helfhaftig lijdende moeder, eener Duitsche vrouw ten tijde van Napoleon's Pan-Europeesch avontuur, zich in de schemergebieden van droom en voorgevoelens. Het meewerken met de genade" is hier meewenschen met de sterren" geworden. Het Christendom is er meer symbool dan werkelijkheid, zoodat de Kroning van Maria de zinnebeeldige apotheose wordt van dezen roman van moeder- en kinderliefde. De Gemeenschap der Heiligen wordt hier de gemeenschap met den Duitschen grond, wat verklaart, waarom dit één der boeken is, welke niet aan den Hitleriaanschen vuurdood prijsgegeven zijn. CHARLES ALDEN SELTZER: Een zoon van Arizona. Vertaald uit het Engelsch door Christine Kamp. Joh. Mulder, Gouda, blz. ing. f /wo- Bc - Het zou den jongen Blakeslee wel niet gemakkelijk gevallen zijn, toen hij na een jarenlange afwezigheid thuis kwam, de moordenaars en beroovers van zijn vader te vergeven, maar het geheele verhaal gaat er over dat hij hen achtervolgt om ze hun verdiende straf te doen ondergaan... dat is niet christelijk. Frisch geschreven, toch voor volwassenen voorbehouden. PAULO SETUBAL: Johan Maurits van Nassau. Vertaald uit het Portugeesch door R. Schreuder en J. Slauerhoff. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Bc Het thema behelst de verdrijving der Hollanders door Brazilianen en Portugeezen uit Pernambuco. Dat de Braziliaansche schrijver de Hollanders niet erg flatteert, is volkomen te begrijpen. Setubal heeft van zijn stof een gaaf, en goed geschreven verhaal gemaakt, dat een belangrijke. maar hier weinig bekende episode uit de Hollandsche koloniseering behandelt, de tijdelijke bezetting van een gedeelte der Braziliaansche kust MACHTELD VAN SEVEREN: Allerheiligenzomer. Elsevier, Amsterdam, blz. '-- Bc.- Een verhaal over natuurlijk edele, tot zelfbeheer opgevoede menschen, die leven buiten eenig religieus besef. zoodat hun ziens- en handelswijzen ons vreemd schijnen. Maar er zit stijl in deze novelle, die geschreven is door een auteur die ongetwijfeld wat kan.

73 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 65 P. A. SHEEHAN: De graven te Kilmorna. L. J. Veen, Amsterdam, blz. ing. f A De geschiedenis van het Femainisme. En Sheehan geeft ook in dit boek natuurlijk zeer mooie bladzijden met zijn natuurbeschrijvingen en de teekening van zijn aantrekkelijke karakters. De Vlaamsche vertaling is niet buitengewoon. R. C. SHERIFF: Vacantie. Vertaald uit het Engelsch door Chr. Moresco- Brants. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f B Geen verhaal, maar de heel simpele, maar hoe levensechte en zachtmoedig geestige beschrijving van een eenvoudige, Engelsche familie, die na een jaar van ingespannen werk eiken herfst veertien dagen aan zee vacantie neemt. En toch weet dit boek meer van 't leven, dan vele dikke psychologische romans. Een gezond optimistisch boek. F. DE SINCLAIR: Klepman en de malaise. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f B 0 Carpe Diem", Pluk den Dag", de naam van de villa waar de familie Klepman de malaise op eer! onschuldige manier ontduikt, is het motief van heel dit vroolijke, geestige boek. Wie al zijn zorgen eens op zij wil zetten en eens hartelijk wil lachen met ai dat. malaisegezanik" kan in dit leuke boek stof te over vinden. LEWIS SINCLAIR: Ann Vickers. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f C -- Ann gaat in het..maatschappelijk werk" en dit veroorlooft den auteur niet slechts dit vrouwentype te boetseeren maar ook een groot aantal maatschappelijke toestanden te geeselen. Een groot schrijven is Sinclair Lewis niet, wel een handig en vindingrijk humorist. De levensleer van dezen schrijver is even onchristelijk als oppervlakkig. KURT SIODMAK: F. P. 1" antwoordt niet. Vertaald uit het Duitsch door D. Gerrits. De Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f C In korte scherpe zinnen en geserreerde beschrijvingen geeft de auteur van dit fantastisch verhaal van een reusachtige drijvende vlieghaven, een pakkende voorstelling van den strijd, dien de ondernemers en uitvoerders te doorworstelen hebben voordat hun grootsche plan verwerkelijkt is. AUSTIN J. SMALL: Cocaïne, of de tempel van Boeddha. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f C In dit boek is de, cocaïne smokkelende, Chinees zeer luguber. Voorts wordt er flink gemoord, en beleeft een mallotig modern meisje allerlei schrikwekkende avonturen. Geen draaglijke ontspanningslectuur. HELEN ZENNA SMITH: Vrouwen in nood. Vertaald uit het Engelsch door Yge Toppema. J. Schuyt Jr., Alkmaar, blz. ing. f Deze schrijvende dame wringt haar troebelen geest in allerlei kronkelingen om de lezers toch maar te overtuigen hoe nonyrauwelijk zij is en wat een durf zij heeft. Een schaamteloos prul. ELIZE SOER: Sterke levens. L. J. Veen, Amsterdam, blz. ing. f 3.. C Elize Soer heeft een roman gesponnen om den Prins, van Oranje met een zeer Lutherschen draad. Het is alles te eenzijdig wat zij ons opdischt. Prins Willem zou er niet zooveel waarde aan gehecht hebben. Wij nog minder. 'n Onbeteekenend geschrift. P. SOUVESTRE: Fantómas in de val. Vertaald uit het Fransch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f Be Moge de prullemand. waarin reeds zooveel Fantómassen terecht gekomen zijn, zich eindelijk voor den laatsten keer over dezen ongelooflijken onzin ontfermen. P. SOUVESTRE: Fantómas! waar is Fandor? Vertaald uit het Fransch door C. M. van Goorden. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f2.25. C Na de rimram doorworsteld te hebben, welke in dit onzinnig product gedrukt staat, stellen wij in,vollen ernst de vraag of deze schrijver nog gezonde hersens heeft. WILHELM SPEYER: Roman van een nacht. Vertaald uit het Duitsch door Mr. P. J. A. Boot, Zuid-Holl. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, ing. f C Een droom als geschiedenis. Het wonderlijke is genoeg gecamoufleerd om nog op een verhaal te lijken en grillig genoeg om een droom te verbeelden. Het eenige moment van beteekenis is de spanning. Die neemt echter den vorm aan van droomverhoudingen tusschen man en vrouw, die in den angst voor het behoud van een geliefd wezen wel kunnen opkomen, maar die toch beter niet beschreven werden.

74 66 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. RICHARD STARR: Haar buitenkansje. Vertaald uit het Engelsch door Mevr. Landré-Tollenaar. Jacob van Campen, Amsterdam, blz. ing. f B Het meisje heeft de noodige ups en downs, maar vindt binnen de tien laatste bladzijden altijd haar geluk. Toegegeven moet worden, dat jacquelientje een aardig type is, die zich origineel door het leven slaat vóór ze in Teddy's armen valt. Tijddoodende lectuur. MELIS STOKE: Er waren twee koningskinderen. H. P. Leopold, Den Haag, blz. ing. f B Een echt film-verhaal, een scenario waar vorstelijke personen niet van het doek zijn en prinsen en prinsessen rondwandelen in paradijsachtige streken. De Twee Koningskinderen" vinden elkander tenslotte. Aardige luchtige ontspanningslectuur. MELIS STOKE: De blinde en de lamme. H. P. Leopold, Den Haag, blz. ing. f Bc Heel gewone moderne zwervers worden hier beschreven: een uit Indië teruggekeerd kolonist met een enorm fortuin en een in Parijs levende Nederlandsche vrouw met een zeer bewogen verleden, die nu voor haar kost moet werken. Deze blinde en lamme kunnen het samen niet te best vinden, omdat ze een zoo totaal verschillende zwerversnatuur hebben. Al is de kunst niet groot, een captiveerende sprookjessfeer ligt er wel over heen, die het boek leesbaar maakt. ARTHUR EDWARD STRATTON: Melrose's vergelding. A. W. Bruna Zn., Utrecht, blz. ing. f Be.-- Het verhaal van Melrose, die zijn eigen rechter speelt en daarbij zijn eigen straffen schept, is niet zonder een gezonde moraal. Het boek is boeiend en geschikt voor volwassenen. STIJN STREUVELS: De rampzalige kaproen. De Gemeenschap, Utrecht, blz. ing. f Bc Streuvels heeft nog niets van zijn oude schrijfkunst verloren: hij oefent ze hier op gelukkige wijze aan het verhaal van den boerenzoon, die op hoofsch avontuur wilde uittrekken, maar struikroover werd en der gerechtigheid verviel. De beteekenis van dit verhaal ligt in de onverfijnde rauwheid der gevoelens. T. S. STRIBLING: Generaal Tombono. Vertaald uit het Engelsch door Mevr. Landré-Tollenaar. Jac, van Campen, Amsterdam, blz. B De toestanden zijn wel een beetje erg zonderling. En al krijgen we goedbedoeld wellicht -- nog al eens eenigszins scheeve opvattingen over godsdienst en godsdienstige personen te hooren; een Katholiek weet hoe hij die moet lezen. NICO VAN SUCHTELEN: Tat Tvam Asi. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f D De ensceneering is niet gelukkig. Die Hollandsche mijnheer Jansen in de buurt van een Duitsche Kurort, waar allerlei wereldberoemdheden bijeenkomen en een Hollandsche dame op een kasteeltje woont, is zeldzaam onwaarschijnlijk. Ook de onverwachte moreele vergrijpen, die zoo gereede gelegenheid bieden tot ethische, bespiegelingen, vallen te zeer uit de lucht. Er is te veel wijsheid en te weinig uitbeelding. De schrijver is er niet voldoende in geslaagd den kristalkijker, dienzelfden mijnheer Jansen, in een wolk van mysterie en diepzinnigheid te hullen. Streng voorbehoud wegens zijn doctrien en zijn krasse realiteiten. JOAN SUTHERLAND: Het geluk dat voorbijging. J. Philip Kruseman, Den Haag, blz. ing. f 2,25. Bc Oude romantiek in modern costuum. Vrienden worden vijanden, suspicie en jaloezie jagen iemand op tot een meer dan dierlijke woede, wraak en verbittering, ongeloofelijke steigering van hartstochten; men waant zich verplaatst in de oude dramatiek uit romantischen tijd. Goedkoop en oppervlakkig. ANNIE S. SWAN: De stiefmoeder. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f B Stiefmoeder worden tegen den zin van 3 verwende en aan alle gezag ontgroeide dochters van een fabrieks-directeur, dat doet den hevigsten strijd en de onaangenaamste avonturen vermoeden. Boeiende ontspanningslectuur. M. H. SZEKELY-LULOFS: foelie. Elsevier, Amsterdam, blz. ing. f D, Een volkomen uiterlijk en oppervlakkig boek zonder eenige innerlijkheid. Hier en daar wil schr. even een blik gunnen in de mysterieuze Oostersche ziel, maar het is hopeloos oppervlakkig. Het stalleven dier ongelukkigen wordt in geur en kleur beschreven. HENDRIKA TELLINGA: Minderjarigen. C. A. J. van Dishoeck, Bussum, blz. Bc Geen roman over moderne jeugdproblemen, maar de jeugd die erin optreedt is wel de hedendaagsche, zelfbewuste, haar eigen weg gaande. Schokkende gebeurtenissen hebben hier niet plaats: Hendrika Tellinga beschrijft met voelbare voorliefde het kalme huiselijke leven van alledag. Zij is gevoelig voor het wel en wee van kinderen vooral. Effen vlakke vertelkunst zonder heffing of daling, maar getuigend van menschelijk medegevoel.

75 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 67 HILARION THANS: Vertellen. J. J. Romen & Zn., Roermond, blz. ing. f ^ B.-- Het verhaal van... reizen in oorlogstijd. En Pater Hilarion Thans ziet de vreemde streken en menschen met een zeer open en speciaal oog; hij bekijkt de schoonheden, die we niet in toeristenboekjes vinden aangegeven. Volkslectuur van beter gehalte. JOHAN THEUNISZ: Verloren volk. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f Bc Dit is het weemoedig en wat grimmig geschreven verhaal van den ondergang der Zuiderzeevisschers, een volk dat, verschraald in zijn kleurloos Calvinisme, de jeugd en den moed mist om nieuwe mogelijkheden te gemoet te gaan. Zoo beschrijft het Johan Theunisz. Zijn veerend en expressief proza behoort tot he t allerbeste, dat er den laatsten tijd geschreven is. De wisselingen der seizoenen, de vele aspecten der zee, de gedaanteveranderingen van het oude stadje, de werkzaamheden die het visschersbedrijf meebrengt. Theunisz heeft ze in zijn kleurig, zijn glanzend, zijn rijk en levend proza gevangen. ANTOON THIRY: Domien en zijn zoon, en andere verhalen. j. v. Mierlo.-Proost, Turnhout, blz. ing. f Bc In vijf der zes verhalen van dit bundeltje overheerscht het tragische element, alleen het Duel" wordt getypeerd door den echt Vlaamschen, ietwat groven humor. EINAR THORWALDSON: De lucifer-koning. Vertaald uit het Zweedsch door J. van Riensema. Scheltens & Giltay, Amsterdam, blz. ing. f Bc.-- Zelfs als de feiten, die hier verhaald worden en die niet in de kranten gestaan hebben, waar zijn, is zoo'n leven nog oninteressant. Zelfs als misdadiger is Kreuger niet eens geniaal. De beschrijving van Kreuger's liefdesleven maakt dit boek tot ongeschikte lectuur voor jongeren. ALEXEJ TOLSTOY: Iwan de verschrikkelijke. Vertaald uit het Russisch door S. v. Praag. De Gulden Ster, Amsterdam, blz. ing. f C.-- In het verhaal treden figuren op uit alle lagen van het Russische maatschappelijk leven, waarvan daardoor een vrij volledige indruk wordt gegeven. Boven alles domineert de sinistere persoonlijkheid van den wreedaardigen heerscher. De auteur laat uitkomen, dat het volk, hetwelk een dergelijken tiran verdroeg, feitelijk mede verantwoordelijk is voor de gepleegde wandaden. Zoo beschouwd kan het boek eenigszins gezien worden als een kritiek op het huidige Russische volk. Rauwe lectuur. ALBERT M. TREYNOR: Het land der verschrikking. Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f B In dit land gaat het werkelijk verschrikkelijk toel Een edele jongeling en een ietwat minder edele jonge dochter brengen bijv. een week of drie door op den rand van een krater, op een eiland in de Beringstraat en dit, terwijl de jongeling zijn been gebroken heeft. Het sneeuwt hier eiken dag doodsgevaren. Onschuldige nonsens. ALBERT M. TREYNOR: Het vluchtende spoor. Vertaald uit het Engelsch door C. M. v. Goorde. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f Bc De hoofdheld gaat op zoek naar een in de woestijn zwervend first class" renpaard, Bleuboy, dat daar niet nog twee andere renpaarden voor iedereen verborgen leeft. Er zijn nog eenige liefhebbers op jacht naar die dieren, waaruit allerlei conflicten en gewelddaden voortkomen. De verhouding van Jason en bet als man verkleede meisje, dat met hem meegaat, blijft ongerept. Aangename ontspanningslectuur. W. C. TUTTLE: De sheriff van Montana. Vertaald uit het Engelsch door Jkvr. Henriette Rappard. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f B 'n Far-west roman, waarin de noodige revolver-schoten paffen, maar waardoor ook een boeiende draad loopt: 't zoeken door 'n eigenaardige sheriff naar 'n moordenaarsbende, die onze aandacht gespannen houdt. Treinlectuur. PIET VAN VEEN: De ontwakende stad. H. P. Leopold, Den Haag, blz. ing. f Bc..-, Ontegenzeggelijk is het beeld dat de schrijver geeft van Rotterdam in de jaren veel, zijdig: alle uitingen van het stadsleven zijn er in verwerkt, -- de interieurs der rijken, de huisgezinnen der armen in de sloppen, het leven op straat, de arbeid in de haven, de expansie der stad, de sociale toestanden, waarvan vooral de ingekankerde drinkgewoonten onder de havenarbeiders. Toch bevredigt de roman niet geheel, want ze is te tam van stijl, te mak van uitbeelding en visie. P. VERHOOG: Schipper Willaert. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, blz. Bc P. Verboog beschrijft te veel en te graag en verhaalt te weinig: hij kent de schepen beter dan

76 68 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. de menschen, ze interesseeren hem meer dan hun bevaarders. Zoodoende zit er geen gang, geen vaart in het boek. Als cultuurhistorisch document heeft het boek zijn waarde. EDWARD VERMEULEN: Aardige rent. J. Lannoy, Thielt, blz. ing. Bfr Bc 'n Pittig en frisch verhaal. Door en door Vlaamsch en innig christelijk. Veel Vlaamsche volksauteurs zijn cliché schrijvers; Ward Vermeulen voelt het leven van zijn land te diep en zuiver en in al zijn variaties aan om daarin te ontaarden. ANNIE VIVANTI: Wee den overwonnene. Vertaald uit het Italiaansch door J. Lous. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f 0.70.,-- B -r Vivanti schildert het vroolijke lachende België in Juli 1914 en daarna het lot van eenige vrouwen uit de Ardennen na den inval van de Duitschers... Een tragisch lot! Een ernstig boek. GRETA VOLLEWENS-ZEYLEMAKER: Fouten. Zuid-Holl. Boeken Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f Bc.-. Hier is een fijn-aanvoelende paedagoge aan het woord, die in verschillende korte vertellingen fouten illustreert welke soms onbewust door goedmeenende ouders aan het kind begaan worden. Fouten van onachtzaamheid verzuim, niet-begrijpen, stugheid... MARTHA DE VRIES: Joop. C. J. A. van Dishoeck, Bussum, blz. ing. f B --- Het verhaal van een kleinen jongen uit een schoolklas, die, buitengewoon fijn besnaard, een droomertje en zwerver van natuur, zich aangetrokken voelt tot al wat goed en schoon is in het leven. Daardoor wordt hij het protégétje van zijn onderwijzeres. die zelf veel van de natuur houdt em den kleinen vent aanvoelt in zijn verlangen naar bescherming en liefde. OLIVE WADSLEY: Het lokkende leven. Vertaald uit het Engelsch door Dicky Wafelbakker. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f D -- Wie heeft er iets aan? Dit kijkje in 'n wereld van flirt, echtscheiding, cocktails, fuiven en lanterfanten?... Verstandige menschen kunnen zulk liatirrtnig gedoe niet apprecieeren en voor anderen is deze lectuur vergif. MAURITS WAGENVOORT: De Vrijheidszoeker. J. H. Meulenhoff, Amsterdam, blz. Bc Een autobiografie. W. werkt er zijn levens- en wereldbeschouwing in uit, die de onze allerminst is, schrijft over zijn vele reizen en zijn litteraire herinneringen. EDGAR WALLACE: De gehuurde moordenaar. Vertaald uit het Engelsch door G. H. C. van Amerongen. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f Bc Het zou wel een wonder zijn wanneer Wallace niet in een zijner Schlagers" Russische verbannen grootvorsten en bolsjewieken verwerkt had. Met zijn bekende handigheid heeft hij hier een spannende geschiedenis in elkaar gezet, waarin een geheimzinnige rijke Jood in het bezit van een nog geheimzinniger boek de hoofdrol speelt. EDGAR WALLACE: Het negende uur. Vertaald uit het Engelsch door J. Feitsma. De Steenuil, Amsterdam, ing. f Bc --- Geen echte Wallace, zelfs al is zij bij ongeluk van zijn eigen hand. Met wat spiritistische geheimzinnigheid van zielsoverdracht en technische phantasterij van een brandkast, die bij onkundige behandeling zijn inhoud vernietigt, schrijft men zelfs geen spannend verhaal. EDGAR WALLACE: Als een meisje detective wordt. Vertaald uit het Engelsch door J. Nahuys-Divivier. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. B -- Als een meisje detective wordt... loopt het in een roman toch op het stichten van een gezin uit. Een aardige tijdpasseering. EDGAR WALLACE: De vallei der geesten. Vertaald uit het Engelsch De Combinatie, Rotterdam, blz.,-- B Er is een man vermoord. Hiervan wordt een lieftallige jongedame verdacht, die inderdaad wel dingen gedaan heeft om dit vermoeden te rechtvaardigen. Een detective echter, die het meisje bemint, bewijst haar onschuld. EDGAR WALLACE: Scotland Yard ten einde raad. Vertaald uit het Engelsch door J. Feitsma. De Steenuil, Amsterdam, ing. f Bc Het nieuwe in dit boek de gangsters te Londen aan het werk naar Amerikaansche methoden -- blijft te veel aan het uiterlijke hangen en stapelt de moorden wat noodeloos op elkaar om veel sensatie te wekken. Ook de oplossing, uitsluitend door het uitmoorden van alle betrokkenen zonder veel geest van de detectives, werkt er onelegant.

77 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 69 EDGAR WALLACE: De beul van Londen. Uit het Engelsch vertaald door H. Katzee. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f BC,-- Een reeks van misdaden worden beschreven, welke geen ander verband met elkaar hebben, dan dat zij door denzdlfden misdadiger warden gepleegd. Die heet de Wreker", maar hij is een soort van brave boef, die alleen menschen plundert en berooft. die zelf tallooze stiekeme en zelfs wettelijk niet te straffen streken, want die zijn er, op hun geweten hebben. EDGAR WALLACE: De fantast. Vertaald uit het Engelsch door Jhr. R. H. G. Nahuys. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f B Den fantast" Edgar Wallace is het wel toevertrouwd om een aannemelijk en tegelijk uiterst spannend verhaal te schrijven over een fantast. Natuurlijk is zijn fantast een misdadiger. die langs de meest fantastische wegen zijn schurkachtige fantasie zoekt te bevredigen. EDGAR WALLACE: De duivel. Vertaald uit het Engelsch door A. Vuerhard-Berkhout. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, ing. f B.-- Bij de vele betere werken, die Wallace geschreven heeft, zou het geen verlies zijn als dit aan de vergetelheid werd prijsgegeven. Vertaald uit het En- EDGAR WALLACE: Het wapen van Sketchley. gelsch door J. Nahuys-Duvivier. A. W. Bruna 226 blz. ing. f Een verbijsterende massa gebeurtenissen, waaruit ten slotte, verrassing -- de ontknooping te voorschijn komt. & Zn., Utrecht, Bc- - en steeds als een groote EDGAR WALLACE: De man van het Carlton hotel. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f B --- Dit product van Wallace's vindingrijken geest staat niet boven het genre treinlectuur" maar als zeodanig is het goed. EDGAR WALLACE: De blauwe hand. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f B Erfenisjagers zijn gewoonlijk menschen, die voor geen misdaad terug schrikken en wanneer zij het karakter hebben van Digby Groat. een halfbloed van het allerlaagste allooi, zijn zij volleerde schurken. EDGAR WALLACE: Het mysterie der drie eikeboomen. De Combinatie, Rotterdam, blz. ing. f A In spanning lees je dit aardige verhaal, totdat de mysterieuze zeepbel eindelijk is opengesprongen en niets dan de eenvoudigste oplossing doet zien. EDGAR WALLACE: Sanders. A. W. Bruna & Zn., Utrecht, blz. ing. f Bc- Een aantal episodes over twee officieren. die hun leven doorbrengen met het handhaven van de Engelsche wet onder de zwarte volksstammen. Er spreekt veel humor uit deze bladzijden. JACOB WASSERMANN: Caspar Hauser of de traagheid der harten. Vertaald uit het Duitsch door Dr. N. J. Beversen. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. geb. f 4.. ^- Bc Caspar is voor Wassermann de natuurlijk goede mensch; hij komt te staan tegenover een wereld van wantrouwen, baatzucht en onbarmhartigheid. Elk menschenhart is een soort Caspar Hauser en staat vereenzaamd in een harde, meedoogenlooze omgeving. Het boek heeft gelijkenis met Dostojefski's Idioot". Wassermann is een schrijver van beteekenis. MARY WEBB: De vos duikt weg. Vertaald uit het Engelsch door Anthonie Donker. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f C De verouderde romantiek, zoo totaal uit alle zakelijkheid uitgelicht, en de stereotypie der karakters en van hun verhoudingen een oude zigeuner, die van muziek leeft; een buitengewoon mooie, wilde, onopgevoede dochter.,in het woud"; haar liefde voor den dominee; haar afkeer van den Don Juan, tot wien ze zich getrokken voelt, enz. bederven de diepe tragiek van den mans,,die uit liefde voor de liefde terugschrikt en zoo oorzaak wordt van het ongeluk zijner eigen vrouw. die hij drijft in de armen van den verleider. HENRI VAN WERMESKERKEN: De groene hel. L. J. Veen, Amsterdam, blz. ing. f Deze liefdesroman is zelfs vrij weekelijk, waardoor dit gedeelte wel zeer storend afsteekt tegen de suggestief-plastische beschrijvingen van den eigenlijken. moeizamen tocht in het groene oerwoud der amazones.

78 70 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. C. VAN WESSEM: De vuistslag. P. N. van Kampen & Zn., Amsterdam, blz.. Bc -- Meer novelle dan roman, kunstig van opbouw en structuur. In stijl en constructie is naar iets nieuws gestreefd: de zakelijke, strenge toon past bij deze glimharige bankmenschen, die natuurlijk elk een auto hebben en met typisten gaan dineeren. Maar van Wessem raakt niet aan het oermenschelijke; hij dringt niet heen door het Angelsaksische cultuurharnas, dat dit soort menschen uniformeert. L C. WESTERENK: Het rijk van Bittertong. Geïllustreerd. H. P. Leopold, Den Haag, blz. ing. f A Een zeve:stal verhalen uit het Indische Leven, vlot en hier en daar met literaire verfijning geschreven door een Indisch ambtenaar, die een man is met een gevoelig hart en een open oog voor de schoonheid der natuur en in diepe aandacht voor de eeuwen-oude cultuur van Insulinde. ERNST WIECHERT: De maagd van Jurgen Doskocil. Vertaald uit het Duitsch door Mr. P. J. A. Boot. Zuid-Holt. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag blz. ing. f C.-- Het verhaal speelt in het aan bosschen en moerassen rijke Oost-Pruisen. Het zijn natuurnabije, aan de aarde gebonden menschen, die in de sterkte van hun eenvoud hun weg gaan, die God willen geven wat Godes is, maar wier leven nog geworteld zit in vreemde bijgeloovige practijken en heidensche gebruiken. Er is in het boek sprake van een Mormonenpredikant, die tot zijn vrouwelijke volgelingen in ergerlijke verhoudingen staat. Dit geeft de verwikkeling aan den roman. Litterair van ongewone beteekenis, doch de delicate stof eischt voorbehoud. VAN WIJCK MASON: De gele pijl. Vertaald uit het Engelsch door J. Feitsma. De Steenuil, Amsterdam blz. ing. f Bc De gele pijl is in dit verhaal het werktuig waardoor èn uitvinder én een paar afgezanten van verschillende landen vermoord worden en de Engelsche agent is natuurlijk de kraan" die volgens het bekende spreekwoord van de twee honden... de derde is. ALIE VAN WIJHE-SMEDING: Naakte waarheid. Nijgh & van Ditmar, Rotterdam, blz. ing. f 4.90: -- D De naakte waarheid is litterair volkomen onbelangrijk. En daarom is dit boek een misgreep. Dit aanschouwelijk onderwijs zondigt tegen den elementairsten smaak. C'est pire qu'un crime, c'est une faute". Een wansmakelijk boek. dat wij in niemands handen wenschen. ALIE VAN WIJHE-SMEDING: Harlekijntje. Nijgh en Van Ditmar, Rotterdam, blz. --- Bc Alie van Wijhe-Smeding heeft getracht naar de beelding van de kinderziel, met zijn plotselinge verrassingen, zijn wonderlijk inzicht soms, en zijn religieuse gevoeligheid. Het boek is soms onnoodig ruw, vaak erg overdreven, maar onder veel schoonschrijverij en niet weinig sentimentaliteit is toch wel een waardeerbare echtheid verscholen, die bekoort. ALIE VAN WIJHE-SMEDING: Oude kennissen. Nijgh & Van Ditmar, Rotterdam, blz.,-- Bc Heel voorname kunst wordt hier niet gegeven, maar omdat het korte verhaal schr, tot beperking dwingt, zijn deze vertellingen zuiverder dan veel grouter werk van haar, en het gevoel van mededoogen, dat wel in geen enkel van haar boeken afwezig is, vond door deze beheersching een nog penetranter uiting. AUGUSTA DE WIT: Gods goochelaartjes. E. M. Querido, Amsterdam, blz. ing. f B Goochelaars Gods" zijn al die menschen, die schoonheid en geluk niet in voordeel of levenscomfort gelegen achten, maar in de dingen van den geest en van het hart, die het rijk van goedheid en schoonheid zoeken, ongevoelig voor lagere, egoistische motieven. Deze Franciscaansche geest van eenvoud en goedheid, van natuurnabijheid en zielsvrede doorstraalt geheel het boek, P. G. WODEHOUSE: In de soep. Jacob van Campen, Amsterdam, blz. ing. f Bc Van die situaties, die alleen ontstaan kunnen bij menschen, die alles, wat Jan, Piet en Klaas denken, ook zeggen en doen. Uitstekend voor een moede avond. H. WOLFFENBCITTEL-VAN ROOYEN: Jan Kriek-John Creek, een merkwaardige Hollandsche historie. Foreholte, Voorhout, blz. A De zonderlinge vrijgezel jan Kriek leeft zich psychopathisch zoo in het leven van zijn romanheld John Creek in, dat hij een zwervend dubbelleven gaat leiden. Dat zwerversbestaan is op werkelijk aardige wijze verteld. WILLY WOOD: De Moor van Monte Madonna. Geïllustreerd. Nederlandsche Bibliotheek, Amsterdam, blz. B Het gewone onzinnige recept. Allerlei onwaarschijnlijkheden. Een jongedame, die met een rijkaard

79 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 71 moet trouwen, doch verliefd wordt op een Moor. De Moor verwisselt juist op tijd het tijdelijke met het eeuwige. EDUARDO ZAMACOIS: Met spade en dolk. Uit het Spaansch door Dr. Maik Brouwer. N.V. Leidsche Uitg.-Mij., Leiden, blz. ing. f C -- Dit vaak schrijnend rauwe boek, hoe meesterlijk ook, is geen lectuur voor hen, die de kostbare gave des onderscheids missen en het is te betreuren, dat van al de figuren de pastoor Don Cirilo, de eenige der vele personagiën is, die onder de scheppende pen van den schrijver geen mensch werd van vleesch en bloed, maar een zielige caricatuur, wiens gestes zweven op de grens van simonie. MARIE C. VAN ZEGGELEN: Maria van Oranje. Scheltema & Holkema, Amsterdam, blz. Bc Alle figuren in dit boek zijn vurig, edel, offervaardig: de kleine Oranje, Juliana van Stolberg, de broers van Oranje, enz. Uit de bladzijden stijgt een sfeer van sympathie voor het nieuwe geloof'', doch antipathie tegen het Katholicisme wordt niet bepaald uitgesproken. MARIE C. VAN ZEGGELEN: Indische levens. J. M. Meulenhoff, Amsterdam, Bc - Het boek met zijn vijftien schetsen schept de echt-indische sfeer. 't Zijn letterkundige verhalen van kleinere gebeurtenissen, scherp en diep-gevoeld geobserveerd, uitbeeldingen van inlandsche karakters, gevoelens van zoovele Europeanen, die ver van het vaderland moeten leven, van ongelukkigen, die gestraft worden, maar vooral terugkeerende weelderige beschrijvingen van de natuur, van bloemen, boomen, rivieren, bergen, vogels en wilde dieren, in telkens afwisselende schoonheid. FEDOR VON ZOBELTITZ: Een slippertje. Joh. Mulder, Gouda, blz. ing. f Bc De pikante titel is misleidend. Een niet onaardig boek, dat geestig de kletszucht en kleingeestigheid van een provinciestadje hekelt. J. P. ZOOMERS-VERMEER: Muggendans. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f C.-- Mevrouw Zoomers-Vermeer, die anders zoo realistisch en beslist in haar manier van schrijven is, heeft in dit boek vol vage, onaffe zinnen eenige zoekende menschen voor ons doen leven, die wij maar moeilijk volgen kunnen op hun tocht. Lectuur van een bijzonder ernstige en ongewone aard. ( ZONDER NAAM) : De kleine kroniek van Anna Magdalena Bach. Vertaald door R. Wiessing-de Sterke. Melchior, Amersfoort. 224 blz. A De patriarchale sfeer van dit kinderrijk, diep-geloovig gezin in het begin der achttiende eeuw is zeer goed opgevangen: de compositie van het boek is uitstekend geslaagd. Fransch PAUL ACHARD: Coup de soleil. Editions des Portiques, Paris, blz. ing. Ffr C Een Duitsch ingenieur komt na een verblijf in Amerika naar Frankrijk, waar hij verliefd raakt op een franeaise. Hij vervreemdt meer en meer van zijn familie. Er blijft hem niets over dan zelfmoord. Een boek vol gemeenplaatsen en zinnelijke voorstellingen. PIERRE ALCIETTE: Sylvette. A. Fayard & Cie., Paris, blz. A --- Sylvette blijft met haar zuster na den dood van haar moeder zonder middel van bestaan achter. Haar zusje trouwt een der firmanten en Sylvette verovert zich een goede positie. Een populair verhaaltje zonder litteraire pretentie. FRANCE ANDELAUR: L'eau du puits. Nouvelles Editions Argo, Paris, blz. ing. Ffr Bc.-- De geschiedenis van een onbegrepen meisje en doet sterk aan Madame B o v a r y denken. Komt niet boven het middelmatige uit. HENRI ARDEL: Faiblesse. Plon, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Bc - Het is in zich niet zoo heel belangrijk te lezen hoe een gevoelig, verwend, vlinderachtig wezentje treurt om het voorbije, maar de wijze waarop Ardel haar plotseling omslaan in een cordate, hooghartige, doelbewuste vrouw schildert, is zeer aannemelijk. HENRI ARDEL: Tout arrive. Plon, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr ^- B --- Een wees in Zwitserland wordt door haar tante uitgenoodig, bij haar in Parijs te komen wonen.

80 72 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. Het meisje raakt in een gezin van moderne artisten verzeild. Er komt een beroemd kunstcriticus ten tooneele, en zoo is 't happy end daar. Interessant, zonder pretentie. RAOUL AUDIBERT: Midi, rue Soufflot. A. Redier, Paris, blz. ing. Ffr C Mireille Majastre wordt door haar moeder naar de Sorbonne gestuurd, doch het meisje is niet tegen de gevaren der wereldstad opgewassen. Zij verlieft op een minderwaardig persoon, aan wien zij langzamerhand alles opoffert. Gevaarlijke lectuur, zonder literair accent. CLAUDE AVELINE: La double mort de Fred. Belot. Bernard Grasset, Paris, blz. ing. Ffr. 15,--. ^-- B Deze detective-roman is in zooverre een variatie op het gangbare genre, dat de held niet is de koele, scherpzinnige, onbewogen speurder, maar evengoed als ieder ander normaal mensch, ontroerd wordt door de gebeurtenissen, die zich rond hem afspelen. ROGER AVERMAETE: La Sonate d'amour. Les Editions de Belgique, Bruxelles, blz. C In dit boek ontbreekt het niet aan emotie en de schr. houdt zich vooral bezig met de lotgevallen der ziel. Maar zijn personen hebben een afkeer van de traditioneele" moraal. Het zijn droomers, wellusteliaen, JEAN BARDANNE: Bruits de bottes... à l'est. Baudinière, Paris, blz. ing. Ffr Bc ---' Volgens schrijver staat de Duitsche generale staf gereed voor een offensief in het Oosten (Polen), gevolgd door een oorlog in het Westen. Men k an zijn voorspellingen gelooven... of niet. M. BARRERE-AFFRE: L'Effigie du Denier. La Bonne Presse, Paris, blz. -- B Alain Serrans, jong advocaat, erft van zijn grootvader een groot fortuin en een prachtig historisch landgoed. Daar hij terecht vermoedt, dat zijn grootvader niet eerlijk is geweest tegenover de vroegere bezitters, wil hij afstand doen van zijn erfenis. 't Eerste gevolg daarvan is, dat zijn verloofde hem verlaat, want die wenschte de rijke grondbezitter te trouwen, niet de hardwerkende advocaat. Hij verdiept zich in de geschiedenis van het oude geslacht, dat vroeger het kasteel bewoonde en wijdt een soort cultus aan de vrouw, die in de crypte begraven ligt en wier geschiedenis hij in de oude archieven vindt. Doordat hij daarover gaat schrijven komt hij in kennis met Brigette de Monvial, die echter de rechtmatige erfgename is. Deze ziet eerst in hem den gehate, die haar ouders ongelukkig maakte. Het eindigt natuurlijk met een gelukkig huwelijk. Zonder litteraire bekoring. PHILIPPE BARRËS: Ainsi que 1'Albatros. Pion Nourrit & Cie., Paris, ing. Ffr. 12..,-- Bc -- Zinspeelt op een bekend gedicht, waarin Baudelaire beschrijft, hoe deze koninklijke vogel, wanneer hij op een schip is neergelaten, al het koninklijke verliest en hulpeloos wordt. Zoo ongeveer vergaat het den oorlogsheld Roland in den roman. Als hij na zes jaren afzondering en loopgraafleven terugkeert, ondergaat hij de bedwelming der zinnen in de verovering eener Oostersche schoonheid, Nadjane. De eerste bedwelming wordt le grand amour", maar op den duur drijven zij met tragische noodzakelijkheid van elkaar weg. Roland pleegt in wanhoop zelfmoord. Barrès heeft dit avontuur in grootschen stijl en met hoog gebaar beschreven. TRISTAN BERNARD: Aux abois. Albin Michel, Paris, blz. ing. Ffr C.-- Paul Duméry heeft een Parijschen financier vermoord en geplunderd. Hij wordt gearresteerd en ter dood veroordeeld. Een zware ziekte verzekert hem een verlichting der straf. Doch hij verkiest den elfmoord. Een navrant en hopeloos boek. ANDRË BILLY: La femme Maquillée. E. Flammarion, Paris, ing. Ffr C Wij blijven weigeren, in al deze beschrijvingen den spiegel te zien van het werkelijke leven, evenals wij weigeren in Laclos den beschrijv,,r te zien van de zeden der 18de eeuw. Maar het moet toch de zedelijkheid sterk drukken. als iedere vrouw, qui dit tout, weinig meer te zeggen heeft dan de gevallen en de vormen op te sommen, waarop ze maitresse geworden en geweest is. Een goede dosis deugd van voorzichtigheid kan alleen zonder schade - met deze beschilderde vrouw kennis maken. BIATRICE BONNEVILLE: L'écho du passé. Editions de la Revue Mondiale, Paris, blz. ing. Ffr D Een boek over het huwelijk. Schrijfster vindt den echtgenoot overbodig, de minnaar, is, voldoende. HENRI BORDEAUX: Sibylle ou le dernier amour. Plon, Nourrit & Cie., Paris, ing. Ffr C r In het smachtend liefdegemijmer van een bejaard heer (vader van een getrouwde dochter) die het uiterste niet bereiken kan, omdat de geliefde ongeveer aan plicht en geweten vasthoudt, stellen wij niet veel belang meer hoe goed en zielkundig het geval ook is uitgewerkt. JEAN BOMMART: Le revenant. A. Lemerre, Paris, blz. ing. Ffr ,--, Bc,-- De hoofdpersoon, in den oorlog gewond en na den wapenstilstand getrouwd, verliest bij een

81 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR, 73 ongeval het geheugen. Intusschen vat hij genegenheid op voor zijn verpleegster. Wie ten slotte zijn liefde behoudt, het meisje of de vergeten echtgenoote, laat de schrijver in het onzekere. BENOIT BOUCHi: La vie continue. L'Eglantine, Bruxelles, blz. Bc Bouché is een uitstekend verteller. Hier geeft hij slechts een serie landelijke anecdotes. Die zijn te waardeeren. Zijn filosophische en godsdienstige uitweidingen kunnen daarentegen onze instemming niet hebben. PAUL BOURGET: L'honneur du nom. Pion, Nourrit & Cie.. Paris, blz. ing. Ffr w Bc.-- Vijf novellen, waarvan de eerste en langste aan het boek zijn titel gaf. Er valt moreel niets op aan te merken, doch de behandelde onderwerpen maken ze toch niet voor iedereen geschikt. JOSË BOZZI: L'áme aux chim'res. E. Flammarion, Paris, blz. ing. Ffr A Terwijl haar ouders, broer en zuster zich moedig in het verlies van hun fortuin hebben geschikt, komt Aliette in opstand. Door haar lichtgeraaktheid en slecht humeur wordt het er in huis niet vroolijker op. Een volksboek van beter gehalte. JEAN DE LA BRiTE: Les gardiens. Pion, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr. 12.-r. B... Een broer, die zich voor zijn zuster opoffert, een jonge vrouw, die aan echtscheiding denkt. maar haar man vergeeft ter wille van haar kind, zijn thema's welke al dikwijls werden behandeld. Doch zelden zoo gezond en pretentieloos als in dezen roman. MARIE BUGEJA: Du vice à la vertu. Nouvelles Editions Argo, Paris, blz. ing. Ffr C Behandelt de prostitutie in Afrika, brengt ons in dit speciaal milieu en schildert ons in bijzonderheden, wat zich daar zooal afspeelt. Onnatuurlijke stijl. FRANCIS CARCO: L'ombre. Albin Michel, Paris, blz. ing. Ffr Bc De hoofdpersoon van dit boek is niet Denise, die haar broer Jean, beschuldigd van moord, verdedigt. Ook niet Biache, de ware schuldige. Neen, het is de onschuldig verdachte, die op den morgen der misdaad is gevlucht en niet meer wordt teruggevonden. Maar hij blijft als een schim voortleven in de herinnering zijner zuster, in het geweten van den moordenaar en in de gedachten der politie. Een vreemd boek in soberen, doordringenden stijl geschreven. CHARLES CASAMATTA: Le maire ou le bandit. Nouvelles Editions Argo, Paris, blz. ing. Ffr D Corsicaansche bacchanalen en hun nasleep, bondig verteld. LOUIS FERDINAND CELINE: Voyage au bout de la nuit. Denoël et Steele, Paris, blz. ing. Ffr. 24. D Een geneesheer vertelt de odyssee van zijn leven: de oorlog, de koloniën, Amerika, het leven van dokter en... abortusverwekker. Slordige stijl. ANDRÉ CHAMSON: L'Auberge de 1'Abime. Bernard Grasset, Paris, ing. Ffr Bc Het wonderlijk avontuur dat André Chamson ons hier verhaalt, ontleent zijn geloofwaardigheid aan de ongeloofelijke toestanden die er heerschten in het Zuid-Oostelijk bergland van Frankrijk in het begin der vorige eeuw. In de haast ontoegankelijke berghoogten was het de jonge mannen mogelijk zich schuil te houden en zich aan de requisities van Napoleon te onttrekken. Elke vreemdeling werd er met achterdocht en angst ontvangen. In zulk een landstreek zijn de lotgevallen van den officier uit het verhaal aanneembaar. Een spannend en avontuurlijk verhaal. VERA CHARNASSE: Le mal irréparable. Fayard et Cie., Paris, blz. ing. Ffr D.-- Deze lidensche auteur verkondigt, dat een eerste val noodzakelijk nieuwe zonden tot gevolg zal hebben, zoodat het kwaad onvermijdelijk is. Wij, katholieken, weten beter. Genade, sacramenten en gebed kunnen elke ziel, hoe ziek ook, genezen. A. DE CHATEAUBRIANT La réponse du seigneur. B. Grasset, Paris, ing. Ffr Bc Verhaalt de eigenaardige ervaring en psychische omkeer van een jongen man, die bij toeval in een oud afgelegen kasteel belandt en daar onder den invloed van den ouden kasteelheer geraakt. Religieus vernieuwd verlaat hij het slot om zijn zending in de wereld te gaan vervullen. Meer van belang om merkwaardigen inhoud dan om litterairen vorm. EUGENE DABIT: Faubourgs de Paris. Librairie Gallimard, Paris, ing. Ffr C Over het dagelijksche leven in Belleville, de Noord-Oostelijke arbeiderswijk, waar duizenden het grauwe proletariërsbestaan der grootstad leiden en niet uitkomen boven de vele zorgen en magere genoegens van eiken dag. Een vaal en vreugdeloos leven, beroofd van alle geestelijke

82 74 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. opheffing, van alle diepere en verdere vermoedens tenzij de stilling der begeerte van het oogenblik. ANDRÉ DALH: Contes pour le comtesse. Baudinière, Paris, blz. ing. Ffr D Herinnert aan de decamerone, in zooverre sommige verhalen eenvoudig amusant zijn, andere onwelvoeglijk -in zedenkwetsend. HENRI DAVIGNON: Vent du Nord. Pion, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Be In deze moderne variant van de eeuwige geschiedenis van Rinaldo, gevangen gehouden in den tuin van Armida, heeft D. getracht zijn kwaliteiten als verteller, psycholoog en moralist nauwer te vereenigen. De verteller krijgt meer en meer zekerheid en soepelheid: de intrigue is handig genoeg samengevlochten om hem van de opwerping te verschoonen, dat de welwillendheid van het toeval in deze geschiedenis soms verrassend is. De psycholoog is scherpziend, soms vernuftig en zelfs geslepen. BERTRAND DEFOS: Bon temps viendra... Albin Michel Paris, blz. ing. Ffr C '-- Speelt aan de Fransche Riviera: milliardairs, jazz, cocktails, tango's, Rolls, sterren en gigolo's. Een moord. De rechtbank, Cayenne, ontvluchting. Defos schrijft voor de film! LOUIS DELATTRE: Plus est en voos. La Renaissance du Livre, Paris, Be Dit boek (van een medicus) zoo rijk aan inhoud, is de geestelijke vrucht van een man, die gewerkt en geleefd heeft, die zich onder de andere menschen mengde en die hun zorgen deelde. ANDRÉ DEMAISON: Tropique. Bernard Grasset, Paris, ing. Ffr Be Demaison verhaalt hier op eenvoudige manier, maar met de natuurlijke kunst van constructie en indeeling, van stemmings- en sfeerweergave van een geoefend schrijver, zijn aankomst en eerste verblijf in Midden-Afrika. De spanningen tusschen blanken en zwarten groeien ongedwongen en leiden tot menige tragische verwikkeling. Geen litteraire openbaring of verrassing, maar een boek dat van talent en gezonde kracht getuigt. GEORGES DUHAMEL: Le Notaire du Havre. Mercure de France, Paris, ing. Ffr Be Duhamel beschrijft hier zijn (werkelijke of gefingeerde) kinderjaren, het leven in den familiekring op een bovenverdieping ergens in een der volkswijken van Parijs en dit vale. kleurlooze leven krijgt zin en gloed onder de hand van den verteller. Het effene, onbelangrijke bestaan dezer menschen wordt in een hoogere menschelijkheid opgeheven, zoodat de lezer geboeid wordt door de dagelijksche lotgevallen die hen treffen. Een bijzonder boek, waarbij echter de godsdienst eenigszins in het gedrang komt. JACQUES DYSSORD: Londres secret. Editions de la Madeleine, Paris, blz. ing. Ffr C Liefde en smart in het land van Bijbel en whisky. Een reportage in de stad der ongelukkigen, in die beruchte wijken, welke zooveel lichamelijke en zedelijke ellende herbergen. ALBERT ERLANDE: Un festin de Vautours. E. Flammarion, Paris, ing. Ffr r- C De inhoud hoort thuis in de crimineele rubriek van de courant. Een wel wat onsmakelijk en onsamenhangend product, waarbij zoowat alles in het gedrang komt, menschelijkheid, waarschijnlijkheid, moraal, godsdienst, smaak etc. RAMON FERNANDEZ: Le Pari. N. R. F. Gallimard, Paris, prof D /WWI Le Pari" is de weddingschap om het verleiden van een meisje binnen drie maanden. Dit pijnlijke en troebele thema wordt hier uitvoerig beschreven, wat te uitvoerig. zoodat het boek monotoon wordt. Van Christelijke moraal is in deze bedorven en rotte omgeving, waar alles om de erotiek draait, geen sprake. De held weet er zich ten slotte uit te verlossen. Een uiterst zwoel en pijnlijk geval. JEAN FEUGA: La femme sans visage. A. Lemerre, Paris, blz. ing. Ffr Bc Speelt in Afrika. De vrouw zonder gelaat is een nomadische, die is aangetast en later geheel weggevreten door de melaatschheid. Het boek beschrijft den weerslag van de verschrikkelijke ziekte op de innerlijke en uiterlijke omstandigheden van haar leven. ELIAN j. FINBERT: Le fou de Dieu. Fasquelle, Paris, blz. ing. Ffr D Mystiek en de meest dwaze zinnelijkheid vindt men hier vereenigd. Religieuse passie met de laagste instincten verbonden. LIAM 0 FLAHERTY: La Maison de i'or. Vertaald uit het Engelsch door Henry Muller. Bernard Grasset, Paris, blz. ^ C

83 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 75 Door de zucht van zijn personen hevig-levende, sterke persoonlijkheden te maken, heeft de auteur zich laten verleiden tot het uitbeelden van eenzijdige karaktertypen, die door hun geforceerdheid lachwekkend aandoen. ARNOULD GALOPIN: La résurrection d'edgar Pipe. Albin Michel, Paris, D Psychologisch-juist van uitwerking, fijn en scherp van uitbeelding der vele karakters. Schr. zwerft rond in de bijna-heidensche kringen van 't moderne Parijs, vol bedrog, diefstal, ongelukkige huwelijken, etc. 'n Verboden boek. LOUIS GASTINE: La ruée des jaunes. Baudinière, Paris, blz. ing. Ffr Bc.-- Schrijver geeft een voorstelling van het gele gevaar in een expeditie van het Oosten naar het Westen, georganiseerd door een denkbeeldigen afstammeling van Gengis-Khan. Timour II. Deze wil een wereldrijk stichten, doch ondervindt daarbij allerlei moeilijkheden, welke op interessante wijze worden beschreven. LEO GAUBERT: Péché. Plon, Nourrit Ei Cie., Paris, blz. ing. Ffr ^- C Vreemd en duister boek. Schr. schijnt geen onderscheid te maken tusschen zonde en zondige begeerte. Den vrijen wil ontkent hij en bijgevolg ook de menschelijke verantwoordelijkheid. Overigens goed, fijn psychologisch verteld. LOUIS ET RENÉ GERRIET: Chanson américaine. Editions des Portiques, Paris, blz. ing. Ffr Bc Bob Kinson en Jim de neger beminnen beiden de blonde Georgia. Ten slotte heeft Bob het meeste geluk. Een leuke roman, ondeugend en vol zonnigheid. SEAN GIONO: Jean ie Bleu. Bernard Grasset, Paris, ing. Ffr Bc 'n Weinig belangrijk jeugdverhaal, dat een aardige schildering geeft van het kleurige Provencaalsche leven, maar een beetje draadloos, onsamenhangend allerlei jeugdherinneringen bijeengaart. ALBERT HUBLET: Frais minos. Desclée De Brouwer et Cie., Paris, blz. ing. Ffr A 4-- Verhalen voor H.B.S.-ers en gymnasiasten en lyceisten, maar ook voor de ouders, die er hun jongens in terugvinden. EDMOND JALOUX: La balance faussée. Plon, Nourrit & Cie., Paris, ing. Ffr D Heel deze wereld ademt gesublimeerde verveling. Een massazelfmoord zou voor deze menschen de eenige uitkomst zijn. Jaloux tracht dit ennuyante gerecht met wat erotiek te kruiden, wat hem natuurlijk niet gelukt. Dit vakkundig geschreven boek is de wormstekige vrucht van een hyper-intelligent scepticus. FRANCIS JAMMES: Pipe, chien. Le réve franciscain Iles. Editions du Mercure de France, Paris, blz. ing. Ffr Bc,-- Dammes blijft altijd dichter. Een verschrikkelijk overtuigd dichter en toch een koele spotter. In deze drie proza-fantasieën heeft Jammes alle genres bijeengebracht, welke hem de moeite waard zijn en alle stijlsoorten, waar hij in uitblinkt. PIERRE JEANNERET: Le roman de quatre jours. Alexis Redier, Paris, blz. ing. Ffr B Het relaas van een journalist over zijn reizen en ervaringen. Een debuut vol beloften. J. DE KERLECQ: Les trois messieurs de Kéravel. Larousse, Paris, blz. ing. Ffr B Ieder, die dezen roman leest, zal sympathiseeren met de drie gebroeders de Kéravel, wier geheele leven wordt beheerscht door het verlangen zich voor elkaar op te offeren. JACQUES DE LACRETELLE: Les Fiancailles. Librairie Gallimard, Paris, ing. Ffr Het is eigenlijk vieux jeu" wat de schrijver biedt, liefde en verleiding, maar hij doet het met een vrouwelijk fijn begrip voor landstreek en bewoners. met een ongewone gevoeligheid voor kleurnuances en gemoedsschakeeringen, met een helderen blik in de psyche der vrouw, die de hoofdrol in dit deel vervult, Sabine's dochter Lise. De roes der liefde wordt hier met verlokkende kleuren geschilderd, nimmer grof erotisch maar met de fijne styleerkunst van een Fransch schrijver: daarom zij men voorzichtig met dit boek. ANNE LACROIX: La Saint-Michel et le Pont-Euxin. Bernard Grasset, Paris, blz. ing. Ffr Bc ^- Een nogal duister debuut, met enkele goede bladzijden, doch over het geheel onbeduidend. ANDRÉ LAMANDÉ: Le jeu d'amour. Albin Michel, Paris, blz. ing. Ffr r C

84 76 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. Behandelt uitsluitend overspel. De geschiedenis wordt niet onbetamelijk verteld, maar moet niettemin worden afgewezen. JEAN DE LAPEYRIERE: La caresse perdue. A. Lemerre, Paris, blz. ing. Ffr. 12, C Goed geschreven. maar droevig van inhoud. De personen in dit boek hebben geen zedelijk begrip en geen enkele edele gedachte, welke hen boven zich zelf verheft. F. G. LEBOS: Maroussia. Nouvelles Editions Argo, Paris, blz. ing. Ffr D Onzinnige politieroman. Er moeten documenten, welke compromittant zijn voor Hitler in het geheim naar Genève worden gebracht. Treinontsporing, ontvoeringen, achtervolging per auto, revolverschoten, daling per parachute, moorden. Geschreven in een afschuwelijken kletskousenstijl. ANDRÉ MALRAUX: La condition humaine. N. R. F. Gallimard, Paris, ing. Ffr C.-- Deze roman van den communistenopstand In Shanghai volgt een eigen procédé: dat der collectiviteit. Er is geen hoofdpersoon om wie de handeling zich concentreert. Er zijn leiders en dragers der handeling en anderen, die met den opstand in verwijderd verband staan. De auteur occupeert zich (en ons tevens) beurtelings met die verschillende figuren en, ontrolt aldus het tafreel van den mislukten opstand. Een zeer realistisch boek. EUGENIA MAZKOWA: Le Porteur d'eau. Plon, Nourrit Ei Cie., Paris, blz. ing. Ffr B --- Het levensverhaal van een arme joodsche jongeling, die plots de gave van 't tweede gezicht in zich ontdekt en door een sluwe schoolvos wordt uitgebuit. Een onderhoudend leesboek. De karakters zijn fijn geteekend en de mentaliteit der joodsche gemeente en de sfeer van 't schamel dorpje poëtisch gebeeld. JEAN MARTET: Le récif de corail. Albin Michel, Paris, blz. ing. Ffr Bc Avonturen op en rond een eiland, waar men leeft naar paradijselijke zeden. Kritiek op de moderne beschaving wordt daaraan vastgeknoopt. SUZANNE, MARTINON: Le partage de 1'homme. J. Tallandier, Paris, blz. ing. Ffr C De geschiedenis van een' ongelukkig gezin, onpartijdig en naar waarheid geschreven, maar geheel van hartstocht doortrokken. Het boek houdt zich bezig met oneer en verdorvenheid en gaat tegen den christelijken geest in, zoodat het strenge reserve eischt. FRANCOIS MAURIAC: Le Mystére Frontenac. B. Grasset, Paris, blz. ing. Ffr Bc.-- Naar het thema heeft Mauriac een zeer ouderwetschen roman geschreven; er is immers geen moderner verschijnsel dan het uiteenvallen der familie. Maar schr. heeft hier met hoofd en hart partij gekozen voor de oude Christelijke traditie, voor geloof en orde, voor de heiligheid van huwelijk en gezin. Dit boek is gedrenkt in eeni allerzuiverst Katholicisme, bet is gezien en geschreven vanuit een volmaakt Katholiek levensbesef. Katholiek zijn de pijnboomen, waartusschen: deze kinderen opgroeien. Deze moeder heeft baar grenzenlooze liefde en offerzin verankerd in de eeuwige, de goddelijke liefde. In dit opzicht een vlekkeloos zuiver en voorbeeldig boek, waarin zich de bovennatuur in schoone natuurlijkheid openbaart. GUY MAZELINE: Les Loups. Librairie Gallimard, Paris, blz. ing. Ffr Bc De familie Jobourg, wier interne lotgevallen Mazeline beschrijft, is een familie van wolven, die elkaar uit liefde en haat, uit welwillendheid en afkeer meedoogenloos en als door de natuur gedrongen in stukken scheuren. Het breed opgezette familiedrama, dat hier met al te groote uitvoerigheid beschreven wordt, is een roman in den ouden trant, te vergelijken met de familiekronieken van Galsworthy. Van eenig geloof is geen sprake, tenzij om het nuttelooze, tevergeefsche, huichelachtige ervan te doen uitkomen. PIERRE MELON: Achmet-Reis. Denoël et Steele. Paris, ing. Ffr Bc In het begin der zestiende eeuw was de Middellandsche Zee het tooneel van voortdurende rooftochten; honderden Christenen werden als slaven naar Afrika en honderden Berbers naar Europa gevoerd. Dit slappe, kleurlooze boek geeft slechts een zwakke voorstelling van dit menschenleed. H. DE MONTHERLANT: Mors et Vita. Bernard Grasset, Paris, ing. Ffr C ^- Alles in dit boekje concentreert zich om de titelgedachte: Dood en Leven. Er is veel christelijks in, vermengd met veel onchristelijks. Montherlant is van goed katholieken,adel,, maar in zijn laatste roman heeft hij dit katholicisme verloochen, dat hem echter -- men voelt het -- in het bloed zit. PAUL MORAND: Air Indien. Bernard Grasset, Paris, blz. ing. Ffr B De herinneringen aan het rijk der Inca's het memoreeren van wat er gebeurd is sinds de ontdekking

85 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 77 door Columbus. het doen vermoeden van wat er daarvoor geweest moet zijn op kultureel en religieus gebied, verleenen Amerika in de beschrijving van Morand een historisch perspectief. dat als alle vergane schoonheid. iets weemoedigs bezit. JACQUES MORTANE: Flèche d'amour. Editions du Siècle, Paris, blz. ing. Ffr C Een raadselachtige, om niet te zeggen dubbelzinnige titel. Het boek bevat een reportage over de luchtvaartlijn la Cidna. De heldendaden der piloten worden verhaald, benevens allerlei schandaaltjes. JULIENNE M. MOULINASSE: Kasr-el-Gheitan. Les Editions de Belgique, Bruxelles, blz. ing. Ffr B Een oude jongejuffrouw gaat op een advertentie naar Syrië om er een toekomstig echtgenoot op te doen. Deze blijkt een roofzuchtige vreemde snoeshaan te zijn, dien het er om te doen is het arme gansje te plukken. Na tallooze avonturen weet zij hem te ontsnappen en trouwt ze met een pretendent, die vroeger ter wille van de fantastische reis werd afgewezen, JEANNE NABERT: Le cavalier de la mer. Pion, Nourrit & Cie. Paris, ing. Ffr Bc Een verhaal dat speelt in 'n stadje van Bretagne onder een krachtig volk, dat door zijn omgang met de zee een frissche energie bewaard heeft. Deze stadskroniek is rijk aan contrasteerende gebeurtenissen, aan opzienbarende incidenten en de schrijfster bezit het talent die kleine stadssfeer tastbaar voor ons op te roepen. Is geschreven vanuit een ongeveer Katholiek standpunt. NANE: Le roman de Monsieur Doucet. Gautier-Languereau, Paris, blz. ing. Ffr. 6.. B ^- De 50-jarige meneer Doucet lijdt een rusig leven, tot zijn neef Guy met een vriend hun vacantie bij hem komen doorbrengen. In het bijzijn van deze twee jongelui wordt zijn hart opnieuw jong, maar na teleurstellende ervaringen met eenige meisjes ziet hij toch van een huwelijk af. IRENE NËMIROVSKY: L'Affaire Courilof. Bernard Grasset, Paris, ing. Bfr Bc Een boek dat getuigt van oorspronkelijk talent. Courilof wordt hier onthuld in al het beperkte zijner menschelijkheid; de lezer doorziet het onhoudbare dezer autocratic, den valschen schijn die een voos geworden régime moet staande houden. daarnaast de groeiende genegenheid die dagelijksche omgang ondanks alles ontstaan doet. Heel deze wonderlijke verhouding wordt overtuigend en met talent beschreven. Tot eindelijk het noodlottige oogenblik komt en Courilof den dood vindt. EDOUARD PEISSON: Parti de Liverpool. Bernard Grasset, Paris, ing. Ffr Bc Het gegeven is niet nieuw, een schip dat zijn ondergang tegemoet vaart, maar de wijze waarop Peisson eerst het gevaar doet voorvoelen en daarna de materieele oorzaken der ramp laat optreden is zijn persoonlijke vinding. De verhaaltrant is kort en zakelijk, het is ingenieursstijl. ERNEST PEROCHON: Les gardiennes. Pion, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Bc Met dezen titel worden bedoeld de vrouwen en moeders van hen, die aan het front de wacht betrokken en stierven, om den overweldiger tegen te houden en het vaderland te verdedigen. Vooral het sterke karakter van een dezer vrouwen wordt uitvoerig belicht. ROBERT POULET: Le Meilleur et le Pire. Denoël et Steele, Paris, blz. ing. Ffr '-- C Jonge weduwe waagt zich in de groote stad aan allerlei avonturen en trouwt ten slotte een burgerman. Een obscure en over het geheel niet erg belangrijke roman. C. F. RAMUZ: Farinet ou la fausse monnaie. Bernard Grasset, Paris, blz. ing. Ffr Bc Farinet ontdekt een goudader, gaat zelf geld maken en géraakt in de gevangenis. Hij ontsnapt, gaat voort met z'n valschemunterij en wordt ten slotte door het meisje, dat hem uit de gevangenis hielp ontvluchten, verraden. Bij de arrestatie wordt hij door kogels gewond en moet sterven. Een onbelangrijke gebeurtenis eenvoudig en ongekunsteld verteld. SIMONE RATEL: La Maison des Bodes. Pion Nourrit 6 Cie., Paris, ing. Ffr ^- Bc r- Half idylle en half tragedie en litterair is de idylle het belangrijkst. Een rouwe, kwaaddenkende, egoistische Ezau-figuur is gehuwd met een ideeele, uiterst fijnzinnige vrouw, die met haar drie kinderen het zuiverste paradijs beleeft. De idylle der laatsten is beschreven met een helderziend begrijpen der kinderziel, met een wonderlijk fijn zintuig voor de moeder-en-kindverhouding, zooals slechts bij vrouwelijke auteurs gevonden wordt. Heel de poëzie der kinderwereld heeft Simone Ratel in dit gedeelte van haar roman opgevangen. JEAN JOSEPH RENAUD: Les deux idoles. Pion, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr. 6.. Bc -^ Een ontdekkingsreiziger, die twee afgodsbeelden stal, voelt zich door de wraakzucht van negers

86 78 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. bedreigd en vertelt dit aan enkele vrienden. Hoewel hij 's avonds zijn kamer hermetisch sluit, vindt men hem den volgenden morgen vermoord. Het blijkt, dat een der ingewijden zich uit geldgebrek heeft laten insluiten. HENRY REVERDY: La maison qui park. Editions Spes, Paris, blz. ing. Ffr B Reverdy is misschien een beetje de laudator temporis acti, maar hij heeft ons zooveel te leeren en in herinnering te brengen en hij doet dat zoo prettig, dat zelfs de modernsten onder zijn lezers hem met evenveel voordeel als genoegen zullen aanhooren. VICTOR AD. ROMANO: Le derviche tourneur. Editions du Sagittaire, Paris, blz. ing. Ffr. 15, C Geen boek voor hen, die zelfs in werken van verbeelding of fantasie logica verlangen. J. H. ROSNY: La guerre du feu. Plon, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr C De strijd tusschen twee menschengroepen, waarvan de eene vuur bezit, de andere niet. De stijl is goed verzorgd, doch overigens is het, wat men noemt: een slecht boek. J. H. ROSNY AINE: Sabine et son Père. E. Flammarion, Paris, ing. Ffr. 12. ^..-- Bc --- Sabine houdt van haar vader, ondanks zijn strengheid, misschien wel om die strengheid, al blijft haar alle perversiteit vreemd. En de vader kan ook op den duur aan zooveel zelfverloochening niet weerstaan, en als hij na den dood van zijn vrouw gaat kwijnen, wordt Sabine de eenige band, die hem nog aan 't leven vasthoudt. Zijn dood dreigt ook de dood der dochter te worden: gelukkig komt nu echter de man opzetten, die haar interesse in 't leven weer van den dood opwekt. Het karakter dezer Sabine. het mag dan een uitzonderingskind zijn. is meesterlijk geteekend in zeer bewogen, gecontourneerden stijl. LOUIS ROUBAUD: Christiane de Saigon. Bernard Grasset, Paris, ing. Ffr C --- Een episode uit het leven eener courtisane te Saigon in Indo-China. Als verhaal voldoet het uitstekend. De moreele wereld, waarin het geval zich afspeelt, is er eene van volkomen corruptheid. JEAN RUMILLY: Un homme de l'an mille. P. Figuiére, Paris, blz. ing. Ffr D -- Bernard de Muthon verschijnt hier en daar wel in het tafereel, maar dan alleen als stoffeering op een achtergrond, die het leven in Europa, rond 't jaar 1000 wil afbeelden. Wegens overbodige schilderingen van 't zedenbederf uit dien tijd geen boek voor ons. GEORGES RUSSACQ: Le village nègre du roi Makoko. Nouvelles Editions Argo, Paris, blz. ing. Ffr Bc Herinneringen van een ziekenoppasser in den oorlog. Makoko is de bijnaam van een officier. het volmaakt type van een dienstklopper. Diens domheid en hardvochtigheid verwekken veel bitterheid, welke de schrijver achter een sarcastischen lach verbergt. Gelukkig zijn niet alle officieren zooals deze koning Makoko. YVONNE SCHULTZ: Les nuits de fer. Plon, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr C Deze tragische geschiedenis van een echtbreuk speelt zich af in Lapland. Het leven onder den Poolcirkel wordt zeer goed geschildérd. Niettemin streng voorbehouden lectuur. CHARLES SILVESTRE: L'Orage sur la Maison. Plon, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Bc Behandelt de verwoestingen, welke een ongelukkige liefde kan aanrichten. De actueele inhoud is aan het volle leven ontleend. Een naar vorm en inhoud bewonderenswaardig werk. ANDRÉ STENARM: Le Mannequin assassiné. Librairie des Champs Elysées, Paris, blz. ing. Ffr. 6,..- BC Een detectiveroman vol verwikkelingen, waarbij zelfs de detective de kluts kwijt raakt. Ontspanningslectuur zonder litterair gehalte. ANDRÉ SUARES: Voyage du Condottière. Emile Paul-Frères, Paris, blz. ing. Ffr Bc.-. Het vitalisme der Italiaansche vroeg-renaissance heeft Suarès hoogste bewondering, eveneens Franciscus en Catharina van Siëna. Siëna is voor hem de stad der steden, de schoonste openbaring van den ltaliaanschen geest in de late middeleeuwen. De hooggestemde lyriek van dezen merkwaardigen, impressionabelen mensch is lectuur van goed gehalte. maar wegens haar heidensch alliage werkt zij verwarrend op onrijpe en ongevormde geesten. ANDRÉ THERIVE: Anna. B. Grasset, Paris, blz. ing. Ffr. 15. Bc.-- Anna moet, daar zij den laatsten trein mist, in een dorpje overnachten en bekomt er een kwaden naam, hoewel zij onschuldig is. Haar verbeelding werkt echter zoo sterk, dat zij zich inderdaad schuldig gaat gevoelen. Een zonderling boek.

87 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 79 ARMAND THIBAUT: La Bauge. Editions Rex, Louvain, blz. De gebeurtenis heeft plaats in de Ardennen. Bij een drijfjacht vindt een der jagers den dood. Misdaad of zelfmoord? Het betreft een misdaad. Er zijn veel sporen en de laatste bladzijde vertelt, welke het juiste is. JEAN TOUSSEUL: Au bord de l'eau. P. Rieder, Paris, BC- Wij vernemen akelige geschiedenissen, die nog immer de dorpskroniek van hun onheilspellendheid vervullen en zien die ons in de levendigste kleuren voorgehouden. Zoo worden de verhalen van de Exode of den tragischen dood van l'homme de la grue tot een werkelijk episch gebeuren, dat zich afspeelt te midden van zuiver gebeelde landelijke en industrieele décors. RENÉ DE WECK: Victor et l'étrangère. Editions des Portiques, Paris, blz. ing. Ffr.12.. Be Middelmatige roman over een nog middelmatiger bestaan. De held van het verhaal is een voorbeeld van lamlendigheid. Voor ontwikkelde volwassenen, die met hun tijd geen raad weten. Duitsch Sinds ons jongste overzicht heeft zich in het land van onze Oosterburen een ingrijpende wijziging voltrokken. Schrijvers wier namen telken jare met eere of oneere prijkten op deze bladzijden zijn van het terrein hunner literaire werkzaamheid gevlucht en hebben elders een asel gezocht, om de muze te dienen. Konden zij aldus het veege lijf redden van kerkering of broodeloosheid, anders verging het hun werken, die op de markten en pleinen van hun Heimat op den brandstapel werden geworpen en aan het vuur prijsgegeven. Niet het volk of zijn critici brak aldus den staf over hun levenswerk en dat van hun voorgangers in het literaire Sanhedrin, doch de Staat oordeelde een dergelijke bemoeiing noodig voor de uitvoering van zijn hervormingsideeën. En Dr. Goebbels beklom den katheder om een nieuwen kunstleer te verkondigen en de kunst in 't Nieuwe Rijk in betere banen te leiden. Alleen een kunst, die put uit het volle wezen des volks zelf, kan als bevoegd worden beschouwd en iets beteekenen voor het volk, waarvoor zij is geschapen. Kunst in den absoluten zin van het woord, zooals de liberale democratie die kent, mag niet bestaan. De kunst moet goed zijn; maar bovendien moet zij zich bewust zijn van haar verantwoordelijkheid, moet zij verwant zijn aan het volk en moet zij strijdvaardig zijn". Men kan uit deze openlijke propaganda voor geestelijke volksgezondheid via kunst en literatuur een heel eind meegaan was het niet, dat hier met twee maten gemeten wordt. Want terwijl Wassermann's, Werfel's werken etc. aan Hitlers vuurdood werden overgeleverd bleef het werk van vuilschrijvers als Hans Heinz Ewers eervol" onaangetast, die muabiele dictu zelfs tot een der woordvoerders van het literaire nieuwe Duitschland gepromoveerd werd. Neen, met boeken publiek aan te dragen voor den brandstapel wordt de onbeperkte vrijheid van het gesproken en geschreven woord wordt de autonomie van den geest niet gebroken daarvoor bestaan andere meer beproefde middelen, welke in het Germanje van 1933 echter nog ver in het verschiet liggen. Intusschen zitten we hiermee voor de eigenaardige moeilijkheid een overzicht samen te stellen over een literatuur, die midden in de politieke

88 80 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. branding is geraakt en door de politieke evenementen hoofdzakelijk bepaald wordt. Voor de literatuur geldt in bijzondere mate het aloude adagium: gedurende het strijdrumoer zwijgt de muze". Na 1933 kan men zelfs van een volkomen stilstand gewagen. Er is een vacuum ontstaan in de boekenwereld vooreerst door de begrijpelijke voorzichtigheid van uitgeverszijde in het publiceeren van nieuw werk en tevens door de tijdelijke uitval van de z.g. roode producten van socialistische, communistische en zelfs pacifistische makelij. Trouwens naar scheppend werk staat tijdelijk de aandacht hoegenaamd niet gekeerd. Literaire periodieken wijden breedvoerige discussies aan komende schrijversorganisaties als de Reichsstand deutscher Schriftsteller. Voorts wordt eindeloos gedebateerd over de onderscheiding Literai" of Dichter", welke men aan een auteur uit hoofde van de qualiteitswaarde van z'n werk mag toekennen. Prof. Kindermann wijdde aan dit vraagstuk ongeveer de helft van z'n boek Des deutschen Dichters Sendung in der Gegenwart", dat tevens als een doorsnee door de hedendaagsche literatuur gedacht is, echter naar den inhoud zeer ongelijk van waarde blijkt, want vele Dichter" vonden enkel opname vanwege hun nationale Gesinnung". Als Literaten" gelden de auteurs, die eertijds voor de destructieve modelectuur" zorgden, die in het voor- Hitleriaansche tijdperk werd verslonden. Dichter" zijn de scheppers van een organische kunst" of zooals Hitler het noemt degenen, die door de Voorzienigheid er toe bestemd werden. de missie te vervullen, de ziel van hun volk te doen spreken". Hiertoe behooren tal van krachten, die toen het nat.-soc. nog een staatsgevaarlijke minderheid" was, een afschuw toonden voor het radicale inter-nationalisme, voor de taalverkrachtende (vreemde woorden) en geest-onwortelende (humaniteit) literatuur. Denken we slechts aan Gmelin, Blunck. Ernst, Wiechert, etc. Anders is het gesteld met schrijvers als Esser, Bauer, Johst, Jung, Braes, die onder 't Hakenkruis veilig hoopten te varen, doch wier nieuwe werk zelden boven een politieke speech" uitgaat en daarom niet lang stand zal houden. Tusschen deze erkende auteurs en de politieke schreeuwertjes staan de personae ingratae zooals Dublin, Wassermann, Feuchtwanger, die reeds vanwege hun niet-arische bloedmenging suspect zijn en de meer liberalistisch-gerichten als Thomas Mann en Schickele, die zich aaneengesloten hebben rond het bij Em. Querido te Amsterdam verschijnende tijdschrift: Die Sammlung. Vele bijdragen zijn een felle reactie op den smaad hen aangedaan, andere artikelen zijn vaag en verwarrend en minder positief dan vroeger werk. Het werk van deze uitgewekenen heeft weinig met de literatuur te maken, doch staat meer in het teeken van een apostolaat hetwelk gemengde gevoelens wekt en weinig voor de toekomst doet verwachten. Het zelfde geldt voor het werk van Plevier, Glaeser, Remarque en Renn, eens de favorieten van het Duitsche lezerspubliek. Niemand durft meer openlijk van hun werken te reppen, de boekhandelaren hebben ze opgeborgen op hun stoffige zolders. Het volk, nolens volens, door de Staat geleid in zijn lees-smaak adoreert een Spengler, een Jung gleich unbedachtsamen Schwarm, der

89 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 81 was er gestern bejauchzt, heute zum Kehricht bestimmt". Een Korneriaansch offerverlangen der slagvelden, de verheerlijking van ras en bodem doen thans het meest opgeld. De krachten van het instinct en het atavisme moeten de bovenhand krijgen boven rede en humaniteit. Het haken naar een algemeenen vreedzamen menschheidsstaat heeft daarbij geheel afgedaan. In z'n nabije omgeving moet de mensch door strijd en moeite zijn geluk veroveren. Hij moet z'n eigen lot bepalen en z'n eigen bestemming scheppen. Gebondenheid aan den bodem, 'n leven volgens vaste tradities zijn daartoe de beste voorwaarden. Vandaar dat schrijvers van regionale romans en historische epen met licht-politiek accent, bezingend Pruisen's roemvol verleden, het meest gewaardeerd worden hetgeen geenszins zeggen wil, dat men ze con amore leest. De beginselen, waarop intusschen deze vernieuwing steunt, brengen menig gevaar met zich, doch zijn in ieder geval gezonder dan de ziekelijke overspanning en moreele leegheid, waarvan menig werk van Duitsche jongeren eertijds getuigde. Zulke een nieuwe literatuur, als we hier poogden te omschrijven, kan echter niet in luttele maanden ontstaan en wat we voorloopig dan ook onder de loupe namen was niet veel meer dan halfslachtigheid en compromis. Waarbij het tevens geen voordeel is, dat zij zoo sterk onder Staatstoezicht staat, vooral wat de Gesinnung" aangaat, die volgens Goebbels moet voldoen aan drie voorwaarden: heldhaft, rein und deutsch-empfunden'. Tot de weinigen, die vasthielden aan hun plaats op een geestelijk front boven de partijen behoort Leo Weismantel, wiens romantrilogie Das alte Dorf een literaire verrassing zonder weerga werd. Geheel deze trilogie welke de overgang van de oude boerentraditie naar de eerste industrie-generatie verhaalt, is buitengewoon kunstig opgebouwd: begin en einde komen ondanks den omvang feilloos zeker naar elkaar toe, Het lijkt vanuit de allerinnigste nabijheid geobserveerd en meegeleefd. Soms wekt het den indruk van een buitengewone nervositeit en innerlijke onrust maar het is overal intens, oorspronkelijk en diep. De levensdrang berst er aan alle kanten uit. Deze trilogie is een vlammende phantasie uit de vurige berglanden aan de Rhón: hemel en hel trekken onbesuisd tegen elkaar te velde. Hier en daar zijn sagen en volksvertellingen ingelascht in den loop van het verhaal, zonder evenwel den evenwichtigen verhaalgang te storen. Dit is Weismantel's meest voldragen werk en stellig het beste boek van het afgeloopen jaar. Peter Dorfler voltooide in Urn das kommende Geschlecht z'n Apoloniatragedie en schiep daarmee een werk van sterke aard-gebondenheid. Straf en consequent wordt de moreele ondergang van een hard werkend gezin geschilderd te midden, waarvan de dochter een onversaagden strijd voert om het behoud van haar zelf en haar molen, totdat ze thans afgeleefd en kindsch, onbegrepen door haar kweekelingen een triesten levensavond tegemoet gaat. We waardeeren hogelijk, dat deze beschrijver van het zwaarmoedige Zwabenland zich zoo eerlijk van z'n zware taak kweet en met den eenvoud ook de diepte gezocht en gevonden heeft. Den ongunst der tijden ten spijt verrastte ons dit jaar met een boek van weinig verheugend gehalte de Moezeldichter Josef Winkler. Zijn

90 82 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. Groszschieber is een ietwat druk doende roman, die ondanks het aantrekkelijke gegeven doorloopend teleurstelt, wijl door de overladen breedsprakigheid en het plompe cynisme de ethische lijn niet voldoende tot uiting komt. Het breede veeldradige van den verhaalstroom brengt ons in een doolhof van psychologische en uiterlijke verwikkelingen. Op een geheel andere levensplan beweegt zich Porta Nigra van den Kath. Jacob Kneip, die in menig opzicht met Winkler verwant is. Het is het sobere, bijna monotone verhaal over een verloren priester- en gewonnen soldatenroeping. De ontwikkelingsgang van den jongen geest is echt Duitschromantisch: lust en onlust geven den doorslag. Godsdienstige verdraagzaamheid schijnt waardevoller dan godsdienstigheid. Een nevelig en onbevredigend boek. K. B. Heinrich, die zich in z'n laatste werk waagde aan het teere gegeven van een ziele-inkeer schonk ons in Schlosz Vierturm een Katholiek pendant van Der Zauberberg van Thomas Mannvergetener gedachtenis. Een oud-geworden slotheer is gedwongen zijn kasteel als sanatorium in te richten. De Kurgasten verhalen nu wederkeerig hun wederwaardigheden, die aan het boek kleur en variatie en somwijlen charme verleenen: een opmerkelijke roman vol levenswijsheid en bijzonder geslaagd van compositie. Een meesterlijk geschrift over de eeuw onzer techniek, waarin de persoonlijkheid zoozeer in het gedrang komt is Liebe kommt zur Macht van den jongen Oostenrijker Schreyvogel. Veel wat de jongere generatie innerlijk beweegt wordt hier scherp en klaar gebeeld. De jeugd is hier aan het woord, die zich rekenschap geeft van zijn ervaringen, die zich op z'n lot bezint een jeugd, die ontzaglijk veel heeft meegemaakt: oorlog, werkeloosheid, vernedering en verarming ten prooi is aan een psychose, waaruit het zich snel wil omhoogwerken. Geschreven in een strak gespannen stijl glijden de gebeurtenissen uit het leven van den jongen Macedonischen vorst, die den strijd aanbindt tegen den volkerenbond die alte in Geist und Lebensglauben abgelebte Welt langs U voorbij met een stijgende dynamiek in de tragiek der gebeurtenissen. Is dit werk modern van accent, niet minder metaphysisch gefundeerd is het jongste boek van Ulmer Stickel: Die unbekannte Heilige, een roman van de goede soort, niet grootsch en overweldigend, maar zuiver en echt en warm van bloed. Twee boekenseries eenigszins onder toezicht van het Derde Rijk geconcipieerd zijn Dichter der Gegenwart (Kösel & Pustet, München). waarin schetsen en novellen van Brandenburg, Deml, Vesper werden opgenomen. By Albert Langen, München verschijnt een soortgelijke serie Die Kleine Bucherei, waarvan de belangrijkste deeltjes ons leken: H. Johst: Matter ohne Tod en H. Blunck: Spuk und Liigen. Beide series ons ondanks de geprononceerde opzet een vrijwel-juist beeld van de literatuur van het Hitler-Duitschland. Krampachtige pogingen om aansluiting bij het Derde Rijk te vinden doet Karlin in haar Windlichter des T odes een verhaal dat eigenlijk ten vure gedoemd is, want het speelt onder halfbloeden in Siam en is naar den geest een geheel onduitsch boek. Doch het rassenvraagstuk vindt daarin een nadere belichting en dies werd het niet te licht bevonden! Het zelfde kan echter niet beweerd worden van Johanna und Esther van Frank Thiesz, een

91 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 83 schrijver, die den chaos van het heden ontvlucht is naar een fictieven chaos naar ziekelijke wenschdroomen kortom naar een sfeer, waar de mystiek van het onderbewuste een voorname rol speelt. Een ontstellend boek met navrante toespelingen op een zeker soort matriarchaat en zoozeer durchsucht van Freud, dat men na lezing z'n geest bezoedeld voelt en naar een frisch geestelijk bad verlangt. Naar den titel te oordeden zou men dit meenen te vinden in Elert's boek Ein Mann, ein Schi f f, eine spate Liebe: de epopee van een avontuurlijke tocht met een zeilschip. Tot op zekere hoogte is dit inderdaad een frisch brok zeemansleven: een frisch verhaal met spannende beschrijvingen van stormen en gevaren langs vreemde kusten, doch de liefdeshistorie met z'n Wedekindschen inslag bederft veel. H. H. LEOPOLD ARTHOFER: Zuchthaus. jos. Kósel & Fr. Pustet, München, biz. ing. M Bc Geen theorieën, maar een doorloopend relaas van de lotgevallen van de ontwortelden, van de stuurloozen, hoe zij :n de gevangenis terecht kwamen. Uit honderd kleine goedgeschreven schetsen krijgen we dan ten slotte een scherp en klaar beeld van de gevangene-psyche. PAUL BARSCH: Aus meiner Kindheit und Jugend. Bergstadt Verlag, Breslau, Be -- De beide Schlesische volksschrijvers zijn kort na elkaar overleden. Paul Barsch, minder bekend dan zijn vriend, vertelt ons hier in tien schetsen van zijn jeugd; het is een mooie aanvulling van zijn gezellen-roman Von einem der Auszog". WALTER BAUER: Die notwendige Reise. Bruno-Cassirer, Berlin,1933. ry C De terugkeer van een dood gewaanden broer drijft den held van dit verhaal op reis op zoek naar den waarachtigen zin van het leven. Hij leert dat Europa grooter is dan de natie en de mensch grooter dan Europa. dat men zich zelf vergeten moet om alleen te denken aan de groote gemeenschap. JOSEF MARTIN BAUER: Die Salzstrasse. R. Piper & Co., München, ing. M Bc De wijze waarop de schrijver de strijd tusschen vooruitgang en traditie in enkele individuen uitbeeldt getuigt van een sterk talent. Buitengewoon zuiver is de teekening van de onrust, die de bewoners aangrijpt. Zij zijn als planten, als boomen. die met hun wortels diep in den bodem vastzitten. Van verre lokt echter het nieuwe, het onbekende en ondanks uiterlijke afkeuring en afzijdigheid, groeit innerlijk een onbestemd verlangen: de schaduw van het verschijnsel dat industrie heet. Bauer heeft deze geest in zijn boek weten te bereiken zonder te schermen met troostelooze fabriekgebouwen, hooge fabrieksschoorsteenen, eindelooze rijen arbeiders en wat nog meer als illustratie van de industrie kan dienen. ALICE BEREND: Der Kapitn vom Bodensee, S. Fischer, Berlin, ing Bc Der Kapitán vom Bodensee" is de jonge graaf Zeppelin, in wie de eerste droomen van zijn luchtschip naar verwezenlijking streven. Dan komt ook de verdieping van het leven door een korte. voorbijgaande neiging voor de dochter van een Meersburger wijnboer, die met knap talent verteld wordt. ALICE BEREND: Spreemann & Co. S. Fischer, Berlin, blz. C Een volksuitgave van dit veel gelezen boek, dat ons de industrieele en commercieele ontwikkeling van Berlijn schildert na den oorlog van WERNER BERGENGRUEN: Der Teufel im Winterpaleis. Hesser und Becker, Leipzig, ing. M Bc Een bundel van 19 novellen, die door een meesterhand geschreven zijn. Er zit warmte in de schildering en diepe menschenkennis in de ontleding, maar er is vooral een gezonde afwisseling tusschen luim en ernst, tusschen vroolijkheid en droefheid. Litterair werk. 0. BERNEDER: Der Junge von Altegermuhl. Ferdinand Schtiningh, Paderborn, blz. ing. M B De innige en fijne vriendschap van twee gymnasiasten vormt de inhoud van dit zonnige en diep geloovige boek, dat zich in de finale tot een kreunende tragiek verheft.

92 84 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. CHARITAS BISHOFF: Amalie Dietrich. G. Grote, Berlin, blz. geb. M B Een met kinderlijke vereering en roerende piëteit geschreven biographie van A. Dietrich, die in de jaren 1870 als natuurvorscher in Australië te midden van allerlei ontberingen werkzaam was. E. BOHLMANN: Die silberne jungf rau. J. Philip Reclam, Leipzig, ,D --- Dit boek is een caricatuur van een Fransche heilige. De Jeanne d'arc, die in dit boek optreedt, lijkt in geen enkel opzicht op de werkelijke Pucelle. B. heeft een boek geschreven over een gefingeerde oorlogsvrouw uit de vijftiende eeuw en heeft haar den naam van Pucelle gegeven. 'n Onlitteraire profanatie. WALDEMAR BONSELS: Mario und Gisela. Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart, blz. Be Een sprookjesachtig, stemmingsvol verhaal, dat onder het latere werk van Bonsels, een aparte, en zeker niet de minste plaats inneemt. WALDEMAR BONSELS: Die Nachtwache. Deutsche Verlagsanstalt, Stuttgart, geb. M ,-. C Hier treedt de schrijver voor het eerst in de werkelijke wereld binnen om de geestelijke en zedelijkd stroomingen van onzen tijd te schilderen. Christa, die als geschapen is om de menschen te verleiden, wordt leidster uit de bange nachtwake van dezen tijd naar een betere, edelere toekomst. Zonder litteraire bekoring. OTTO BRUES: Die Wiederkehr. G. Grote, Berlin, blz. ing. M. 4.. _ Bc De vraag of de terugkeer van de gebeurtenissen onzer verlossing mogelijk is en of ze zich precies op dezelfde wijze zouden herhalen, vormt de groote gedachte in het leven van den keurvorst Clemens August von Keulen en bepaalt zijn verhouding tot menschen en dingen. De beschrijving van, het landschap is van een doordringende schoonheid. Een kleurig levensbeeld in barokstijl. HERMAN ERIC BUSSE: Hans Fram. Paul List, Leipzig, blz. ing. M. 4.. C Het begin, waar Hans Fram zijn jeugd vertelt, schijnt alles te beloven. Het hoofdstuk der Fremdenlegionár" lost al een deel van die beloften in, evenals de volgende Zu Straszbourg..." tot en met Marguerite Ngeli", waarin het tragische lot geschetst wordt van een leelijke vrouw, met een sterk liefdesverlangen. En ook in de rest van het boek komen werkelijk mooie brokstukken voor. maar 't geheel wordt bedorven door de Germanengestalte van Hans Fram, die zich steeds maar naar den voorgrond dringt en het uitzicht belemmert op het toch ook belangrijke leven der minder belangrijke menschen, het uitzicht der dingen en hun schoone ordening. JOSEPH DELMONT: Gaukler und Bestien. Fr. Wilh. Grunow, Leipzig, ing. M. 5.. C Een spannende en boeiende roman uit de circus- en variété-wereld, geschreven door een ingewijde, die tevens een sterk en persoonlijk woordkunstenaar is. Het boek raast als een film voorbij, kleurig en pakkend, vibreerend van leven en actie. Delmont is ook een fijne ontleder van de dierenziel. P. C. ETTIGHOFER: Von der Teufelsinsel zum Leben. Gilde Verlag, Essen, blz. ing. M. 3.. B Het bittere levenslot van Schwarz, een geboren Elzasser, die na den wapenstilstand door het Fransche gericht tot 'n jarenlang verblijf op het Duivelseiland veroordeeld werd, omdat hij in het Duitsche leger had gediend. Men beleeft in dit vlotte reportage-boek de ellende, eenzaamheid en verbittering van de veroordeelden, die op dit afgelegen eiland in den oceaan hun straf moeten uitzitten. FRIEDRICH EISENLOHR: Hunger nach Gluck, Scherl. Berlin, Bc Een omgekeerde detective-geschiedenis. Niet het zoeken naar den schuldige staat hier op den voorgrond, maar de uitvoering van de misdaad, haar maatschappelijke achtergrond en haar psychologische reacties. GEORG ELERT: Ein Mann, ein Schiff und eine spate Liebe. LIniversitas, Berlin, blz. ing. M Bc ^- Een pakkende beschrijving van de reizen op de Middellandsche Zee. De kapitein leeft geheel met zijn schip mee en weerstaat dan de verleiding om zijn liefde aan een vrouw te schenken; hij blijft zijn schip trouw. Geschreven in pittigen, robusten zeemansstijl. OTTO ELZE: Sturmgewalten, Adolf Kleine, Leipzig, blz.. C Een historische roman uit de 14de eeuw; buitengewone kwaliteiten van stijl bezit hij niet, en het inzicht in den behandelden tijd is eenzijdig en anti-katholiek. PAUL ERNST: Das Gluck von Lautenthal. Albert Langen, München, BI'z. ing. M Bc

93 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 85 Ernst heeft een schoone verbeelding neergeschreven, een tocht des geestes door het Duitsche land der zeventiende eeuw. Lautenbach, een dorp in den Harz, verrijst in dit boek met zijn leedgeslagen bewoners, eenvoudige, gemoedsrijke menschen, die verheugd herademen. wanneer er opnieuw een ertsader in hun bergen ontdekt wordt. Het verhaal is vol natuur, vol mysterie, vol droefheid en levensblijheid, vol stralende werkelijkheid als een plotselinge lentedag. LYA ESCH: Die Hohle. Verlag Ernest Ewert, Kassel, Be r- Een onrijpe geest schrijft hiert die het ware leven en de ware grootheid van den mensch nog niet ontdekt heeft en daarom, ondanks groot talent misschien, niet over het stukwerk heenkomt. Hoogstens dus studielectuur voor rijpe lezers. LYA ESCH: Golgotha. Verlag Ernst Ewert, Kassel, C Deze novellenbundel heeft tot uitsluitend onderwerp de vrouw in haar verschillende catastrophale reacties op het probleem: de liefde. Lya Esch toont zich een uitstekend styliste en laat de figuren voor ons leven op een wijze die, behoudens enkele zwakke gedeelten, litterair verantwoord is. k-iorst WOLFRAM GEISSLER: Lilian Borgt f iir Durcheinander. Scherl, Berlin, Bc Reineke Vos in colbert-costuum. En Jolly joker, zooals de held" van het boek heet, houdt van eleganten snit! Als zijn voorbeeld weet hij zich zelf te helpen door streken, die evenmin als die van zijn oerovergrootvader, den toets der moraal kunnen doorstaan. Geestig is hij in ieder geval, goedmoedig tevens in zijn geestigheid en in zijn lotgevallen. HUBERT F. GILBERT: Laternenpfahle warten, Grethlein & Co,, Leipzig, I... Bc Een politieke roman, die Duitschlands verhouding tot de Sovjets behandelt, geschreven in pittige stijl, doch eenzijdig. OSKAR GLUTH: Bayrische Himmelfahrt. L. Staakmann, Leipzig, blz. geb. M Be Een toeristen-roman, waarin de verschillende hij" en zij" 's den weg vinden tot elkanders hart. Het is een mooi en prettig boek, rein geschreven en bezield door een warme menschenliefde. GEORG GRABENHORST: Merv. Gottl. Kom Verlag, Breslau, blz. ing. M Bc --- De roman van de wordende vrouw, die zich opwerkt tot een graad van helderheid van inzicht in haar liefdesleven en tot een graad van karaktersterkte, om den gemakkelijken uitweg af te slaan en zich aan een onzekere toekomst over te geven, als slechts weinig vrouwen in haar leven bereiken. Een zonderling werk, onharmonisch van schrijfwijze. FRIEDRICH GRIESE: Das Dorf der Mádchen. Albert Langen, München, blz. ing. M Bc De meisjes van het dorp moeten allen een tijdlang bij den heer in dienst. Er worden wilde orgieën gevierd en, als de opvolger, die een imbeciel is, eenige jaren het straffe régime van zijn vader heeft laten schieten, vindt hij bij een dergelijke gelegenheid den dood. Een ruw en forsch verhaal. Er ligt een zwaar-weemoedige stemming over zooals over het wijde, effen land, waar de eene dag gelijk is aan de andere en slechts de getijden afwisseling brengen. TH. HAANEN: Ein Segelflieger. Gilde-Verlag, K öln, A Een, hooggestemd loflied zij het ook in den vorm van een romantische studie -- op den vliegenier, die met zijn vogel" door het luchtruim zweeft, los van de aarde, vrij van licht als de zilveren, wolken, die heendrijven naar den verren einder. HELENA HALLISCHKA: Der Sohn zweier Váter. Jos. Kósel & Fr. Pustet, München, 1933.,..., Be p...1 Verwerkt het bij uitstek moderne probleem: de jeugd, geplaatst tegenover de groote vraagstukken van het moderne leven. Wolf Wilde is de jongeman, die zijn strijd te vechten heeft tegen het ongeloof van zijn omgeving, die er een tijd door overmeesterd wordt, maar die tenslotte toch, door een vrouw, op den weg naar God teruggevoerd wordt. Een roman waarin de Katholieke ideeën zuiver uitgedragen worden, terwijl de moderne sfeer, waarin het geheel zich afspeelt, juist en suggestief getroffen is. HELENE HALUSCHKA: Der Pfarrer von Lamotte. Jos. Kósel & Fr. Pustet, München, blz. A In een rijke reeks korte schetsjes, met alleraardigste plaatjes verlucht, wordt den lezer lief en leed van het dorp geteekend met als stralend middelpunt de goede, oude pastoor, die zelfs het verkeerde nog goed weet te maken. Een menschelijk boek, een dichterlijk boek, zonder sentimentaliteit, maar met een milden kijk op het leven. die verwarmt. ELSE VON HASE-KOEHLER: Ursula schreibt im Feld. Kohler & Amelang, Leipzig, blz. B 4 Dit boek bevat echte liefdesbrieven uit de jaren Een Duitsch meisje schrijft aan den soldaat, later vliegenier, die haar vriend is, en haar verloofde wordt. Het zijn mooie brieven door een sterke vrouwenziel geschreven. BRUNO NELISSEN HAKEN: Angeklagter Schleppegrell. Eugen Diederichs, Jena, ing. M Be

94 86 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. Laat u zien wat er achter de coulissen gebeurt. Stijl-middelen om u te beinvloeden gebruikt de schrijver niet: hij treedt op als referent; nuchter en zakelijk worden de gebeurtenissen, besprekingen, ondernemingen, pleidooien aan elkaar geregen. Gechargeerd mag het bier en daar zijn: in hoofdlijnen weet hij zijn verhaal aannemelijk te maken. L. HATVANY: Bondy Jr. Drei Masken-Verlag, Munchen, blz. ing. M C Een roman van eens persoonlijkheid, zijn familie en het zakenleven. Het joodsch milieu is knap en fijnzinnig geteekend. Herhaaldelijk wordt men herinnerd aan Buddenbrooks" van Thomas Mann.. JULIUS HAYDN:. Jehovah's Geburt. Phaidon Verlag, Wien, blz. C Een eenigszins vreemd boek, dat over de Joden in Egypte handelt en over de godsdienstige stroomingen in die dagen. Een zonderling werk, zonder litteraire beteekenis. KARL BORROMAUS HEINRICH: Schloss Vierturm. Jos. Kósel & Fr. Pustet, München, blz. geb. M. 6.. Be Een oud geworden slotheer, die met zijn broer, een half blinden p riester, het voorvaderlijk erfgoed bewoont, is gedwongen dit als sanatorium in te richten. De Kurgasten vullen het verdere verhaal met hun wederwaardigheden. De bezonken menschenkennis en levenswijsheid van den schrijver geven het werk een eigenaardige bekoorlijkheid. Uit aller Herren" landen zijn de zieken hierheengekomen en hun geschiedenissen geven kleur en wisseling, diepte en charme aan het geheel. Een merkwaardig en dankbaar te aanvaarden boek. MARTHA HEINS: Zwei Menschenherzen. Ferdinand Schóningh, Pader-. born, blz. Een opgeschroefde geschiedenis in een voorhistorischen, gezwollen stijl. Het levensverhaal van Eva Maria, die beurtelings haar vader, haar eer, haar geliefde en haar stem verliest en dat allemaal onder de meest theatrale omstandigheden. HEINRICH HERM: Moira. G. Grote, Berlin, ing. M /NNW Bc Be imam/ De luxus-steamer Australia" heeft midden in den Stillen Oceaan een aanvaring. Niemand bemerkt er iets van, alleen een Duitsche professor heeft het ongeluk gezien en tracht nu met alle mogelijke middelen een paniek te voorkomen, waarin zij ten slotte slaagt. Een mooie karakterstudie, vervlochten met de donkere nachten van het fatum, de Moira der Grieksche mythologie. MAX RENÉ HESSE: Morath schlagt sich durch. Bruno Cassirer, Berlin, blz. jormr C --- Dit is weer een van die omvangrijke, Duitsche romans, wier omvang niets gemeen heeft met de bedachtzame breedsprakigheid van de romans der vorige eeuw. 't Is niet de breedheid van vorm, welke thans den omvang bepaalt. maar de breedheid van 't onderwerp. of nog vaker: de nerveuze gespannenheid-van-gemoed bij den auteur. 't Geeft een beeld van 't leven in de Duitsche kolonie eener Zuid-Amerikaansche grootstad. De hoofdpersoon is een geneesheer, die in het ziekenhuis en in de kringen, waar hij als dokter met een toekomst en zonder verleden graag gezien wordt, kampt tegen den platvloerschen parvenugeest van zijn gekoloniseerde landgenooten en collega's, die er kwamen" met de hulp van allerlei kuiperijen, en die tenslotte in een liefdesidylle met een mooi meisje alle narigheid vergeet. ARTHUR E. HILMAR: Roman zwischen zwei Briefen. Alster-Verlag, Hamburg, blz. geb. M Bc Een vrouw, die zeer veel in haar leven meegemaakt heeft, beschrijft haar levensweg aan haar toekomstigen man als een daad van persoonlijke verantwoording; de man, die haar bemint. moet in volle vrijheid beslissen kunnen, of hij haar wil huwen of niet. In beheerschte taal geschreven. Staat ver boven de gewone middelmaat. ANNIE HRUSCHKA: Zwei Wege. Benziger & Co., Köln, blz. ing. M ^- Bc --- Een boeiend volksverhaal, dat etappengewijze den varianten levensweg van twee andersgeaarde vrouwen behandelt. Hoewel eenigszins schetsmatig geschreven, meer in nauwkeurige detailleering, dan in grootsche trekken, zijn de figuren vol leven en boeit 't boek als een spannend volksverhaal. HANS VON HULSEN: Die Bucht von Sant' Agata. J. Philipp Reclam Jr., Leipzig, blz. ing. M ,.. Be Het werk van een schrijver met fantasie, met een speelschen, vindingrijken geest en volledige kennis der techniek. Het zijn werkelijke Italianen die hier optreden met hun sterk vitale krachten, hun kinderlijke vreugde aan het leven, hun hartstochtelijkheid en snelberadenheid. Het boek is wat luchtig en zwierig en vermijdt al te moeilijke psychische verwikkelingen zonder daarom oppervlakkig te worden. Eenige aristocraten en een handvol visschers zijn de bewoners van dit paradijs aan de Rivièra, maar zij leven er niet paradijselijk. MEINRAD INGLIN: Jugend eines Volkes. Montana-Verlag, Leipzig, ing. M Bc -- Vijf vertellingen uit de oude geschiedenis van Zwitserland, bezield door een sterke liefde voor land en volk en gedragen door een warme levensdrift. Een boek van een rijp en gaaf talent.

95 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 87 HANS CHRISTOPH KAERGEL: Ein Mann stellt sich dem Schicksal. Eugen Diederichs. Jena, blz. C Een echt Duitsche roman; het geheele verhaal bijna speelt zich af in een beklemmende, benauwende sfeer, die toch tooverachtig nu en dan doorlicht wordt van een geheimzinnige schoonheid. OTTO KARSTEN: Sommer, Hunger und Johanna. S. Fischer, Berlin, ing. M C Een boek voor de velen, die thans zoo leven moeten en misschien niet anders leven kunnen: langs de breede baan. Daar wordt de mensch weer een vriend der natuur. De inzet van het boek is de genegenheid van den held voor een vrouw uit het volk, wier man in de gevangenis is. Als hij vrij komt, gaat de andere auf Wanderschaft". ALMA M. KARLIN: Windlichter des Todes. Hesse & Becker, Leipzig, blz. ing. M Bc --- Het verhaal speelt in Siam. Er zijn daar afstammelingen van verschillende volkeren bij elkaar, er zijn inlandsche jonge vrouwen, die een Europeesche opvoeding hebben genoten, en er zijn halfbloeden. Velen wennen niet erg. Het lot van die verschillende menschen loopt nogal uiteen. Schrijfster vertelt rustig en verstaat het uitnemend met woorden te schilderen. Op talrijke plaatsen hebben wij den fijnen humor van deze schrijfster moeten waardeeren en haar prettige nuchterheid. WILHELM KIEFER: Augusta van Dorpe. Gilde-Verlag, Köln, geb. M Bc.-- Een tweetal goedgeschreven novellen, waarvan de eerste een ontstellenden indruk geeft van de zieletragiek van het diep-getroffen Vlaamsche volk en de tweede ons binnenvoert in den fellen strijd van een middeleeuwsch landvoogd tegen z'n leenheer Karel de Stoute. JOCHEN KLEPPER: Der Kahn der f róhlichen Leute Deutsche Verlags- Anstalt, Stuttgart, blz. ing. M Bc Een dichterlijke Tijl Uilenspiegel van den tegenwoordiger tijd. De vroolijke lieden van dit boek zijn afgedankte kermisgasten, die onder leiding van een nog onmondig jong meisje een sleepboot op den Oder leiden. En zelfs met deze lukt het slechts ten deele de onbevangenheid, ongedwongenheid en ongebondenheid der echte vreugde aai 't leven te geven. Tragiek en komiek zijn te oppervlakkig. Niettemin een vroolijk spel der phantasie. FRANZ KORMENDI: Versuchung in Budapest. Prophylen Verlag, Berlin, blz. ing. M. 4.. Bc De prijsbekroonde internationale naoorlogsroman, geschreven door een onbekenden Hongaar. De waarde van het boek ligt in de groote waarheid, waarmee de naoorlogsche generatie hier haar mentaliteit vermoord vindt; het eigenlijke roman-gebeuren wordt bijzaak tegenover de drang naar omhoog, naar het nieuwe leven, dat toch niet heelemaal vrij te maken is van het verleden. MAX KRONBERG: Feuerzauber. Koehler und Amelang, Leipzig, blz. geb. M Bc -- Tot nu toe ontbrak ons het beeld van den mensch Wagner. Van de bittere nood in Parijs en Weenerd tot aan de groeiende waardeering in München en Triebschen en de overheerlijke bekroning van zijn genie in Bayreuth voert dit boek ons op pakkende, levendige wijze door de vijf en twintig laatste levensjaren van Wagner. HEINZ KUKELHAUS: Armer Teufel. Wilh. Gottl. Korn-'Verlag, Breslau, biz. ing. M Bc Een boek uit het mijnwerkersleven, waar de schaduwzijden van 's menschen ziel in scherp contrast naast zijn lichtzijden geplaatst worden. De gestalten zijn naar het volle leven geteekend met veel liefde en talent. HANS KUNKEL: Anna Leun Philipp Reclam. Jr., Leipzig, blz. ing. M. 3.. C..- Een geslaagde poging om van een legende een roman te maken. De geschiedenis van Anna Leun, die van zwijnehoedster slotvrouwe wordt, is uit het rijk der fabelen in dat der werkelijkheid overgebracht. De vrouw, waarin men een heks zag, is in dit boek een hartstochtelijke minnares, die niet behoort tot hen.,die erst im Gebetbuch nachsehen, wenn es um Liebe geht". De horizon van dit sober gestyleerde boek is zeer beperkt. Het is gedrenkt in een grauw en onwezenlijk pessimisme. SELMA LAGERLOF: Christuslegenden. Geïllustreerd. Hesse & Becker, Leipzig, blz. ing. M B Deze boeiende Christuslegenden kregen door deze welgekozen verluchting een geheel nieuw cachet. Elk der negen legenden heeft een illustratie van platen ontvangen, die op het thema der legende betrekking hebben. Voor deze verluchting werden zoowel oude als moderne meesters gekozen, doch alleen werken van blijvende en representatieve beteekenis. KURT LAMPRECHT: Krach im Club. Drei Marken-Verlag, Berlin, blz. ing. M C Een roman uit de Berlijnsche hockey-wereld. Een galerij van interessante typen uit deze zeer uiteenloopende omgeving.

96 88 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. JOE LEDERER: Bring mich Heim. Universitas, Berlin, blz.. D0 Wie overtuigd is, dat het leven zoo niet is, als deze lichtzinnige lady beschrijft, en dat er nog wat van meer belang te doen en te genieten valt in 't leven dan deze sensationeele veranderingsen luxe-zucht, doet beter, dit en andere boeken van deze schrijfster niet ter hand te nemen, JACK LONDON: An der weissen Grenze. Universitas, Berlin, blz, ing. M Bc London voert ons weer naar Alaska, Klondijke de wereld der goudzoekers. Het is een boek vol leven, strijd, avontuur en gevaar, maar ook vol lachende blijde levenslust en sterk gepenseelde gestalten. JOACHIM MAASS: Der Widersacher, S. Fischer, Berlin, 1932.,-- D -- 't Verhaal speelt in een havenstad, midden in een revolutlonnairen tijd; in een achterbuurt, waar 'n stel menschen bij elkaar wonen, door 't toeval bij elkaar gedreven: sommigen van fatsoenlijke afkomst en afgezakt, ongure individuen, drinkebroers, slechte vrouwen, enz. Men kan onmogelijk een luguberder stel bij elkaar krijgen. Het boek is goed geschreven, kort en krachtig wordt er getypeerd, zonder veel omhaal van woorden, levenswaar met enkele krachtige streken. M. MEISNER: Burschen in Sonne und Wind. Drei Masken-Verlag, Berlin, blz. ing. M D Zes studenten, waaronder één meisje, zwerven gemeenzaam door zon en wind. Weinig boeiend, vlotgeschreven, volkomen heidensch van sfeer en opvatting. ADOLF MESCHENDÓRFER: Die Stadt im Osten. Albert Langen, Munchen, geb. M C Wat er verteld wordt, draagt een sterk autobiographisch, lyrisch karakter: heel zijn pogen gaat op in een tragisch pleidooi voor het behoud der aloude kultuur van de Saksen, die op het oogenblik nog in Zevenburgen leven. Hier leeft nog een stuk middeleeuwen voort met zijn vaste tradities. zijn gebonden maatschappelijke vormen, zijn eigen door geen wet te breken gewoonten van familie, van politiek, van kunst, van godsdienst. HERMYNIA ZUR MUHLEN: Das Riesenrad. J. Engelshorn, Stuttgart, ing. M Bc --- De psychologische reactie van het jonge meisje op de verschillende onthullingen, achten wij zeer goed geteekend. De onevenwichtigheid schuilt echter daarin, dat het den lezer niet duidelijk wordt of de katholieke opvoeding, door het meisje genoten, inderdaad een hechte grondslag vormt om aan de verschillende gevaren, waaraan zij in het leven kan worden blootgesteld, te weerstaan. ERICH MULLER AHREMBERG: Der schwarze Gast von Ammergau. Herder & Co., Freiburg, i. Br., blz, ing. M & -- Speelt in en om Ammergau ten tijde van den dertig-jarigen oorlog, De Zweden sparen ook Ammergau niet en tot overmaat van ramp volgt op deze geelel nog de pest. Een tafereel van ontstellende ellende. REINHOLD CONRAD MUSCHLER: Die Tánzerin Jehudi. Paul Neff, Berlin, blz. ing. M C De strijd tusschen de liefde der zinnen en de liefde der kunst wordt hier wel op spannende wijze geschilderd. Tegenover de danseres verheft zich de kunst, die beslag wil leggen op heel de kracht, op geheel de ziel van den man. Doch 't boek is heidensch van sfeer. REINHOLD CONRAD MUSCHLER: Insel der Jugend, Fr. W. Gru. now Verlag, Leipzig, blz. C Romantisch is dit verhaal zonder twijfel, een voortdurende wisseling van gebeurtenissen, tafereelen en personen maakt het spannend genoeg. Wezenlijke, diepere oorspronkelijkheid en dieper psychologisch inzicht mist het echter, terwijl de stijl zich niet boven het middelmatige verheft. MIA MUNTER WROBLEWSKA: Die Drei an der Adria. August Scherl, Berlin, blz, ing. M D De operazanger Alois Steinhófer bezit uit elk van zijn drie huwelijken een dochter. De drie meisjes hebben een geheel verschillenden aard en gelijken ieder voor zich op hun moeder. Zij brengen met elkaar een zomer door in een badplaats aan de Adriatische zee, waar zij voor hun leven beslissende gebeurtenissen meemaken. Het boek is uitgesproken modern in dien zin, dat de wijze waarop de drie zusters ieder afzonderlijk tegenover het leven staan, deels een conflict deels een overgave beteekent ten opzichte van de algemeen heerschende mentaliteit in onze huidige ijdsperiode. MARTHA NIGGLI: Zwischen Zwanzig und Dreiszig Herder & Co., Freiburg i. Br., blz. geb. M B De jonge onderwijzeres, die de heldin van de roman is, beschrijft zelf de.avonturen van haar beroep. En het is zeker, dat een Zwitsersche onderwijzeres voor grooter moeilijkheden komt te staan dan een Hollandsche.

97 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 89 CLARA NORDSTROM.: Kajsa Lejondahl. Deutsche Verlagsanstalt, Stuttgart, geb. M C --- Herinnert aan Selma Lagerlof. Kaisa is de laatste van haar stam: sterk en ongebogen. In haar leven treedt een man binnen, die onder een groot onrecht gebukt gaat; zij wordt zijn vrouw-, maar in een zwak oogenblik verliest zij alles door zijn schuld. Het lijden is echter voor haar de loutering harer ziel tot volrijpe menschelijkheid. BALDER OLDEN: Ziel in den Wolken. Universitas, Berlin, D Eerst boek van dronken phantasie, bevangen door de zucht om uit de duffe alledaagschheid te komen en vrij in de lucht te zweven. IRMGARD PRESTEL: Der unheimliche Grund. Geïllustreerd. Herder 6 Co., Freiburg, i. Br. 328 blz. ing. M. 5.. B... Een bundel griezelverhalen, bijeen gegaard uit Duitschlands gouwen -- met primitieve eenvoud weergegeven zooals ze aan den haard bij winteravond verteld worden. Kostelijke vertellingen voor wie den prikkel van den griezel ondergaan kunnen. ALJA RACHMANOWA: Ehen im roten Sturm, Anton Pustet, Salzburg, 546 blz. ing. M Bc Naast den strijd in dit edele vrouwenhart, die tot bloei en opgang voert, schildert ons dit dagboek den titanenstrijd van Rusland's groote geleerden, die smadelijk gekortwiekt met heroieke volharding de stijgkracht van den geest beproeven, een strijd die in uiteindelijke ondergang eindigt. Een ontstellend boek. REIMMICHL: Das Kapuzinerbubl. Tyrolia, Insbruck, blz. B.- Een verhaal uit de Tyroler-bergen, vol kostelijke invallen, maar ook met diep-ontroerende momenten; Reimmichl is een meester in de vertelkunst. GEORG RENDL: Darum lob ich den Sommer. Deutsche Verlagsanstalt, Stuttgart, C De stille verhevenheid van den stijl vloekt met het onderwerp: de liefde van een zomer voor een boerenmeisje. dat zich in zijn omgeving niet thuisvoelt en dat in den herfst weer troosteloos naar zijn familie teruggestuurd wordt door den man, die toch in zijn eigen stand zich een vrouw moet uitkiezen. Zulk een zomer kunnen we onmogelijk loven. WALTER VON RUMMEL: Vor tausend und einem jahr Knorr & Hirth, Munchen, ing. M Bc Een historische roman, ruw van uitbeelding hier en daar, zeer volksch gehouden. De spannende strijd van Arnolf, hertog van Beieren, tegen de Hongaarsche horden, die plunderend en brandstichtend Duitschland binnendrongen en eerst door Koning Heinrich aan 't hoofd van alle landen konden tot staan gebracht worden. GEORG SCHAFER: Straszen fuhren auf und ab, Gilde-Verlag, K aln, B In.,ik-vorm" wordt geschilderd, hoe een jonge kerel,uit jalouzie een man neerslaat en daardoor in de gevangenis terechtkomt. Hij wordt ontslagen, wordt werkeloos en zakt zoo verder en verder af. Tenslotte vindt hij echter een thuis bij 'n armen, katholieken schoenmaker. Daar ontdekt hij weer de hoop en het leven, hij wordt zelfs leider bij de Siedelung, die als oplossing van 't werkeloozenprobleem geldt. Doodjammer, dat juist dit boek een gebrek aan artisticiteit moest verraden, die moordend is. F. J. SCHNEIDER: Als die Staat erfror. Ferd. Schoeningh, Paderborn, blz. ing. M. 2.. A.- Een diep ontroerend werk. Een Duitsche moeder beschrijft in korte woorden het opgroeien van haar eenig kind, haar zoon, dat in den wereldoorlog valt. SCHREYVOGL: Sinfonietta. J. P. Bachem, Köln, blz. -- Be.-- Een reeks brieven aan een vrouw, als een muzikale compositie bijeengevoegd in hun verschillende stemmingen en tinten. WALTER SEIDL: Romeo im Fegfeuer., Erich-Reisz, Berlin blz. D Een waardeloos boek. Sporadische verschijnselen van zedelijk verval worden als normale toestanden voorgesteld. Het heele boek schijnt alleen geschreven te zijn om de schildering zelf, niet om er de moreele waarde of onwaarde van te bepalen. WILHELM SPEYER: Sommer in Italien ` E. Rowohlt, Berlin, blz. ing. M C Een goedgeschreven novelle. San Gimignano, het Torkaanscbe stadje met zijn wonderlijke torens, is het hoofdtooneel der handeling. De atmosfeer is er van een Heidensche zinnenvreugde.

98 90 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. FRANK THIESZ: Johannes und Esther. Paul Zsolnay, Wien, blz. D -- Het naargeestige levenslot van een stedeling, wiens genegenheid voortdurend schommelt tusschen een boerendochter, Johanna en de musiciène Esther. Teneinde raad loopt hij 't moeras in. Prachtige schilderingen van 't noord-duitsche landleven, naast zwoele symboliek over liefde en vruchtbaarheid. 'n Droevig tijdssymptoom. ALEXANDER TOLSTOI: Wanderer in Ketten. Furche-Verlag, Berlin, blz. geb. M C Of de nagedachtenis van Leo Tolstoi met dit boek zijner dochter gediend is? Onder haar pen wordt deze denker een man vol tegenstrijdigheden. waar hij niet tegen opgewassen is. De strijd var den engeren familiekring is niet geschikt voor het groote publiek; piëteit had haar hier het zwijgen moeten opleggen. JOHANNES TRALOW: Gewalt aus der Erde, Universitas, Berlin, blz. C De raadselachtige figuur van Cromwell heeft schr. bekoord en hij heeft er een uitstekenden roman over geschreven. De kundige opbouw en de rake, forsche stijl, de menschkundige verwikkeling en de sobere verhaaltrant zijn erin te bewonderen. DORTHE ULMER-STICHEL: Die unbekannte Heilige. Jos. Habbel, Regensburg, blz. Bc,-- Temidden en boven de vele levensromans van deze dorpsmenschen, staat de kinderlijke figuur van Regine, het geloovige, lijdende, werkende boerenmeisje. Haar geest bindt al deze menschen, zoodat zij voor den lezer één groote familie worden, wier kommer, lijden en geluk hem interesseert. RUDOLF UTSCH: Georg Ludovigs Heimfahrt, Benziger & Co., Köln, blz. --- Bc De bijbelsche parabel van den verloren zoon is met eenige varianten het thema van dezen roman. De rouwmoedige komt na een leven van uitspattingen en booze lusten in z'n Heimat terug en vindt z'n ouders terug: vertoornd en verbitterd om den dood van z'n broer, hun eenigste levenssteun. Goede ontspanningslectuur met weldadige romantische uitslag. CLARA VIEBIG: Menschen unter Zwang. Deutsche Verlags-anstalt, Stuttgart, blz.,-- C Een tamelijk muffe geschiedenis, die een halve eeuw geleden modern geheeten zou hebben vanwege een griezelig jongmensch, dat door alle dames vreeselijk sympathiek gevonden wordt en die de occulte" gave heeft zijn evenmensch te hypnotiseeren. FANNY WIBMER-PEDIT: Die Sundenkrot. Jos. Habbel, Regensburg, blz. Ziehier een roman. die aan volwassenen zonder meer kan worden aanbevolen. De handeling vindt plaats in een dorp in Oost-Tirol en de scfirijfster weet het leven in die streek en de mentaliteit der bewoners zóó sterk uit te beelden, dat alles voor onze oogen begint te leven. ARNOLD ZWEIG: De Vriendt kehrt Heim. Kiepenheuer, Berlin, blz. --- Bc Arnold Zweig heeft met dit werk een roman van het moderne Palestina geschreven en daarin de laatste lotgevallen van Jacob Israël de Haan als hoofdmotief verwerkt. De Haan ging als liberaal Zionist naar Jeruzalem, bekeerde daar tot het strenge orthodoxe Judaïsme en werd er vermoord. Zweig voert in De Vriendt" vrijwel den historischen de Haan ten tooneele, den gefolterde door zijn Godsbehoefte en door een droevigen homosexueelen hartstocht. Het oproer der Arabieren van eenige jaren later heeft hij met de Haan's dood tot één romangeheel verbonden. Beschrijft in krachtige plastiek klimaat en uitzicht van dit dorre land, dat eens van melk en honing overvloeide. Goed geconstrueerd, hoewel de causale verbinding van de Vriendt's dood en het uitbrekende oproer wat zwak is. (ZONDER NAAM): Schlump. Kurt Wolf, München, blz. -- D --, De geschiedenis van Schlump". Deze zonderlinge soldaat is in wezen misschien niet zoo slecht; de schrijver tracht den ontwikkelingsgang, het rijpen van een persoon weer te geven. Lectuur van twijfelachtig gehalte. Engelsche Letteren Wanneer men zoo eens luistert naar de algemeen opinie van trouwe lezers der Engelsche boeken in Nederland, dan luidt dit oordeel: er verschijnen tegenwoordig niet veel boeken meer van belang". Nu is dit zeer zeker overdreven, maar wel is 't waar, dat de groote stuwkracht, welke zich kort na den oorlog openbaarde onder de schrijvers verzwakt

99 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 91 is. Toen was er een hartstochtelijk zoeken naar nieuwe banen, naar opbouw en verbetering der wankele maatschappij, er viel ook een sterke opleving van religieuse stroomingen in de romans waar te nemen. Feitelijk leefde toen in de harten der meeste auteurs de hoop om door zijn of haar geschrift, een steentje bij te dragen tot het optrekken van het gebouw der nieuwe en betere wereldorde. De jaren 1921 '28 hebben een opbloei gebracht van den socialen roman in de ruimste beteekenis van het woord, doch daarna is er een verslapping ingetreden, een moeheid en ontgoocheling. Wat hielp het, steeds nieuwe plannen en systemen op te werpen, als de werkelijkheid elke verwezenlijking ervan logenstrafte en de crisis in plaats van te verminderen, steeds toenam. Zelfs H. G. Wells, de onverbeterlijke utopist zag het nuttelooze in van zijn fantastische voorspellingen over den toekomstigen heilstaat en keerde van het jaar 2000 terug naar het heden, om, hoewel wederom in gedeeltelijker droomvorm critiek uit te oefenen op huidige regeeringsstelsels. En welk stelsel is in dezen tijd actueeler dan het overal opdoemend fascisme, onder welke benaming het zich ook manifesteert en door welke kleur van hemd men er ook in het openbaar van getuigt? In The Autocracy of Mr. Parham 1) krijgen we een afbrekende critiek te lezen over het fascisme. Een docent in geschiedenis aan de Oxford- universiteit, Mr. Parham, heeft als hoogste held Mussolini, en vooral bewondert hij als historicus het handhaven van oude tradities van een land en volk. Hij ontmoet een schatrijk zakenman. Sir Bussy Woodcock, die heimelijk een nieuw gas in Cornwall financiert. Algemeen denkt men, dat gas L. een stikgas is, dat in toekomstige oorlogen zal worden gebruikt. Deze beide mannen wonen samen een spiritistische séance bij, waarin Mr. Parham zichzelf ziet als Lord Paramount, dictator van Engeland. Wells beschrijft dan hoe Engeland zijn zou onder een dictator en laat Lord Paramount omgaan met allerlei binnen- en buitenlandsche staatslieden en dictators, die onder doorschijnende namen gemakkelijk te herkennen zijn. Bij het ontwaken uit de trance blijkt het, dat Sir Bussy's gas geen gifgas is, maar juist de geesten der menschen zal opklaren en verhelderen, zoodat zij niet meer aan oude tradities vastgeklonken blijven, maar streven naar vrede en het verwezenlijken van een universeele broederschap. Zoo komt dan op het slot van zijn boek de pacifist-utopist Wells toch nog te voorschijn, ofschoon dit boek veel meer gericht is op een beschouwing van tegenwoordige toestanden. Wat de zuiver psychologische roman betreft, deze heeft als gevolg van de maatschappelijke ellende, een neiging om steeds somberder te worden. De dagen van de happy end" in de romans zijn al lang voorbij, het rauwe en afschuwelijke wordt ons maar a1 te zeer opgedischt, maar nu lijkt 't wel, alsof men geen vonkje van vreugde meer zien kan, elk leven schijnt vol wanhoopskwellingen of erger nog er is een bijna wellustig opgaan in pijn voelen en pijn veroorzaken. Dit is o.a. heel sterk het geval in het overigens knap ontledend werk van Margiad Evans: The wooden doctor, 2 ) waarin alleen de natuurbeschrijvingen van het landschap in Wales een weinig licht schenken. Die natuurbeelden doen denken aan de boeken van Mary Webb. Over haar, de fijnvoelende, te

100 92 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. vroeg gestorven schrijfster aan de grens van Wales, is er thans een voortreffelijke biografie verschenen. Thomas Moult 3 ) heeft haar levensrelaas samengesteld met behulp van gegevens door den echtgenoot en broeder van de gestorvene verstrekt en het is een boek geworden van groote waarde voor allen die dieper willen doordringen in de innige sfeer waarin de,.shropshire lass" leefde en werkte. Laten we in afwachting der aangekondigde historische werken van Belloc (de voortzetting van zijn History of England) en van Chesterton ( een werk over Thomas van Aquino) zien wat hun tijdgenooten, die ook op geschiedkundig terrein werken, maar dan in den roman, geboden hebben, n.l. Galsworthy en Walpole. Galsworthy is in dit jaar gestorven en zijn heengaan is een groot verlies voor de Engelsche romanlitteratuur. Het heet wel altijd, dat Galsworthy meer op het continent gelezen wordt als in zijn eigen land, maar misschien zullen de Engelschen na zijn dood beseffen, al gebeurt dat pas over een tiental jaren, wat de historische waarde van zijn werk geweest is, als tijdspiegel. De Forsyte saga zal dan wel beschouwd worden als zijnde het meest gave beeld van de Engelsche bourgoisie" tusschen 1880 en 1930, een der belangrijkste periodes vanwege de zeer snelle evolutie van maatschappelijke en geestelijke stroomingen. Galsworthy (en dit werd hem als een fout aangerekend) kon echter geen afstand doen van de Forsytes en de boeken die hij er na schreef, waren altijd weer beschouwingen over vroegere of latere, of aangetrouwde,. Forsytes. Nu is er dan een vervolg gekomen op Maid en Waiting, het heet Flowering Wilderness 4 ) en is ontegenzeggelijk veel boeiender dan het eerste. Het is de geschiedenis van Winnie Cherrell, een nichtje van Fleur Forsyte, maar het gegeven is wat de mentaliteit aangaat zoo specifiek Engelsch, dat men zich een dergelijke denkwijze moeilijk buiten Forsyte Engeland kan indenken. Winnie Cherrell doet in dit boek afstand van haar liefde voor Wilfred Desert, omdat hij, toen hij een reis maakte door de woestijn onder bedreiging van een bende Arabieren, er in toestemde hun Mohammedaansche godsdienst te belijden en daardoor levend uit hun handen kwamen. Desert had geen enkel geloof, zoodat Mohammedaansch of christelijk hem even onverschillig was en de Forsytes zouden hem makkelijk vergeven hebben de leer van den Islam te hebben aanvaard (of van Boeddha of Conf ucius) ; zij hadden hem dan beschouwd als.,een queer johnnie" zonder meer. Maar dat hij hierin had toegestemd onder bedreiging van een bende roovers in de woestijn, daar konden zij zich met hun familietrots niet overheen zetten,. Winnie zwicht dan ook voor die overmacht. Men zegt dat Galsworthy nog vóór zijn dood een derde deel geschreven heeft, dat nu zal worden uitgegeven. Ook Hugh Walpole geeft weer een vervolg op zijn Rogue Herries"- cyclus maar inplaats van zijn oorspronkelijk plan te volgen en zijn reeks te laten eindigen in 1880, daar waar de Forsyte-cyclus aanvangt, heeft hij thans de lotgevallen van het geslacht Herries verhaald tot aan ) Galsworthy heeft met de familiesaga wel school gemaakt! Een nog weinig bekende Iersche schrijfster, Kate O'Brien 6 ) koos ook den familieroman om de evolutie van tijden en denkwijzen uit te beelden en zij

101 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 93 deed dit op een zeer geslaagde wijze. De titel van haar roman is een citaat uit een Shakespeare sonnet Without may cloak. Het citaat luidt volledig: Why didst thou promise such a beautous day And make me travel forth without my cloak? Om een citaat uit Shakespeare te nemen als titel is niet origineel, want Maurice Baring deed het enkele jaren geleden voor zijn boek Tinker's Leave. Kate O'Brien's familieroman geeft de geschiedenis van drie generaties van het geslacht Considine met een korte inleiding over den stamvader Honest John (Considine). Het speelt in de negentiende eeuw en eindigt even voor Misschien durven de auteurs die beleefd vermeden grenspaal voortaan wel overschrijden nu Galsworthy dood is en krijgen we dan van Kate O'Brien ook weer een vervolg. Dit zou te wenschen zijn, want Without my Cloak is een opbouwend en frisch boek, geheel doortrokken van katholieke levensopvattingen, zonder ooit in het minst tendentieus te worden. De Considines zijn katholiek en ze zijn volstrekt niet allemaal heiligen. Het zijn flinke, rechtschapen menschen aan wie leed en strijd niet bespaard wordt, maar het zijn mannen en vrouwen die tegen de bekoring vechten en dank zij hun sterk geloof en familietraditie en eer meestal overwinnen. Deze laatste eigenschap hadden de Forsyte's ook, maar bij hen was er geen waarlijk levend geloof, vooral bij de jongeren verslapte de godsdienstzin. De Considines echter worden door hun katholicisme gestut. Buitengewoon goed is de verhouding geteekend tusschen Anthony Considine en zijn bijna verafgooden zoon Denis. De jongen houdt ook zielsveel van zijn vader, maar als hij ouder wordt begint die wederkeerige liefde op hem te drukken als een knellend juk. Hier wordt dus het overbekend thema van strijd tusschen twee generaties op een nieuwe wijze uitgewerkt. Tusschen al het sombere der tegenwoordige romans is Without my cloak een ware verademing. Veel wijdscher, dan zich te beperken tot den min of meer engen kring van een gezin of geslacht, is de opzet der beide vrouwelijke auteurs Pamela Hinkson en Bearl Buck. Merkwaardig genoeg kozen beiden, om als 't ware de groote spanwijdte van hun onderwerp aan te duiden het symbool van den wind. Pamela Hinkson's boek 7 ) heet Wind Erom the West en Pearl Buck 8 ) koos: East Wind West Wind. De roman van Pamela Hinkson en Pearl Buck. Merkwaardig genoeg kozen beiden, om is toch een bekoorlijk boek vol suggestieve natuurbeschrijvingen van de kust van Bretagne, waar op een der talrijke kasteeles, een Amerikaansch meisje haar huwelijksgeluk meende te vinden. Doch steeds blijft de westenwind haar boodschappen toefluisteren over het verre continent aan de overzijde van den oceaan. Over dit boek ligt een waas van heimwee en de beide rassen, het Amerikaansch en het Fransch komen, niet tot een harmonieuse eenheid. Pearl Buck's poging om te komen tot een eenheid tusschen twee rassen is veel gedurfder en moeilijker, want zij behandelt de verhouding tusschen Chineezen en Westerlingen. Haar East Wind West Wind geeft een zeer belangwekkende beschrijving van het leven in China en over den invloed

102 94 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. der Westersche beschaving in dat land. Nu zoovele oosterlingen aan onze westersche universiteiten komen studeeren, brengen zij hun hier opgedane begrippen terug naar hun land en soms zelfs een vrouw. De schrijfster ontleedt twee huwelijken: een verbintenis tusschen een Chinees en een Amerikaansche vrouw en een huwelijk tusschen een modern Chinees die in het westen studeerde en een Chineesch meisje van den ouden stempel. Het eerste huwelijk biedt bijna onoverkomelijke moeilijkheden en botsingen, het tweede gaat, dank zij de aangeboren en ingeprente gedweeheid der Chineesche vrouw tegenover den man, gemakkelijker. Maar voor beide jonge paren is de strijd hevig, die zij te voeren hebben tegen de oudere generatie, die nog vastgeworteld zit aan eeuwenoude tradities en vormen van bijgeloof. Het boek eindigt bevredigend en verkondigt een tijd waarin onderling begrijpen en universeele broederschap tusschen volken en rassen hoogtij vieren, een ideaal waarover zelfs Wells tevreden zou zijn. Al is dit misschien te rooskleurig gezien, zeker is deze verruiming van den horizon een verblijdend teeken en is hiermede wellicht een nieuwe koers voor de romanlitteratuur aangeduid, die een geneesmiddel kan worden tegen de wanhopige verblinding van elke natie om zich door geestelijke of materieele muren te omringen, die slechts ellende en verarming tengevolge hebben. Ellen Russe. 1) H. G. WELLS: The Autocracy of Mr. Parham. W. Heinemann, London, blz. geb. Sh. 7/6. B 2) MARGIAD EVANS: The wooden doctor. Basil Blackwell, Oxford, blz. geb. Sh. 7/ C -- 1 ) THOMAS MOULT: Mary Webb, The life and work. Jonathan Cape, London, blz. geb. Sh. 7/6. B -- 4) JOHN GALSWORTHY: Flowering Wilderness. W. Heinemann, London, blz. geb. Sh. 7/6. Bc,-- 5) HUGH WALPOLE: Vanessa. Macmillan, London, Bc-- 6) KATE O'BRIEN: Without my cloak. B. Tauchnitz, Leipzig, blz. ing. M Bc. E?) PAMELA HINKSON: Wind from the West Macmillan, London, blz. geb. Sh. 7/6. Bc 8 ) PEARL BUCK: East Wind West Wind. Literbo, Amsterdam, 207 blz. ing. f Bc r MAURICE BARING: Friday's Business. W. Heinemann, London, blz. geb. Sh. 7/6.,., Bc Een boek van onzen tijd, omdat het geschreven werd door een man, die voorzeker van een zekere periode was, maar die vooraleerst een, echt mensch is geweest. Het leven van Patrick Croome is het leven van een alledaagsch mensch, een mengsel van goed en kwaad, een reeks hoogte- en laagtepunten. Die monotone op elkaar volgende gebeurtenissen en wisselvalligheden brengen ons het pretentielooze getuigenis van een eerlijk mensch. En dat staat boven alle litteratuur. JOY BAYNES: Bitter Comedy. George G. Harrap & Co., London, blz. geb. Sh. 7/6. Bc Romantisch en wel eenigszins clichéachtig zijn de onbesuisde, knappe jongemannen, het opstandige, weerbarstige meisje en de huiselijke, jonge vrouw, die eerst tegen het einde van

103 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 95 den roman aan haar liefde voor den wilden jongeman uiting geeft. Maar realistisch zijn de beschreven familieverhoudingen, de dialogen en het verloop der gebeurtenissen. GEORGETTE CARNEAL: The great day. Constable & Co., London, blz. geb. Sb ^ B.^ De meeste der talrijke figuren uit Carneal's roman zijn direct of indirect betrokken bij de exploitatie, door het courantenconcern Calahan, van een aantal true-stories magazines' en sensatiedagbladen in New-York. De schrijfster is blijkbaar insider"; zij geeft een overtuigende impressie van dit deel der Amerikaansche zakenwereld -- want het doorsnee courantenbedrijf is daar absoluut een zaak", zonder eenige ideëele strekking r, van het rusteloos gedoe en van den degenereerenden invloed, die het uitoefent op de werkers daarin. Technisch een knap stuk werk. WILLA CATHER: Obscure destinies. Cassell & Co., London, blz. geb. Sh Bc In de verzameling short stories beschrijft schr. het leven van eenvoudige farmers in Westelijk Amerika, dat van Rosicky, die een simpelen misstap in Londen beging en later zijn avonturen in Amerika beleefde; dat van Old Mrs. Harris", die zoon bescheiden plaats innam in de huishouding en wier gevoelsleven zoo fijngevoelig wordt geopenbaard. Het is alles heel eenvoudig, bijna alledaagsch. ROGER CHANCE: Winged Horses. Lovat Dickson, London, blz. geb. Sh. 7/6. Bc -- Het verhaal is van een levendigheid en vurigheid, die zeker niet on-grieksch zijn. Aannemelijk is in dit opzicht de geschiedenis van den beeldhouwer Cleiton; de aankomst en verwelkoming van Alcibiades, en de volksvergadering op de Pnyx, zouden plaats gehad kunnen hebben, zooals de auteur die beschrijft. Hier voelt men werkelijk even de sfeer der oude Grieken, zooals de geschiedenis die laat vermoeden. Een hoofdstuk van dialogen ontbreekt niet. Spanning heeft de auteur in zijn boek gebracht door het verhaal der vlucht van den Spartaanschen spion, een prachtig stuk beschrijving. A. J. CRONIN: Grand Canary. Victor Gollancs, London, blz. geb. Sh C Het verhaal van Harvey Leith, een geneesheer, die na het ongelukkig afloopen van een serumexperiment, als een diep verbitterd man, door zijn vriend Dr. Ismay op een ontspanningsreis naar de Canarische eilanden gezonden wordt. Op dezelfde boot reizen nog zeven andere menschen van diverse pluimage, allen stuk voor stuk uitstekend beschreven. Tusschen hen onderling en Dr. Leith ontwikkelen zich spannende en dramatische gebeurtenissen; geleidelijk voltrekt zich ook, onder den invloed daarvan, een ommekeer in Harvey Leith. Daar de schrijver zelf arts is. kon hij ook de verschillende medische kwesties, die zich in den loop van den roman voordoen. met kennis van zaken behandelen. RICHARD CURLE: Corruption. Constable & Co., London, blz. geb. Sh. 7/ Bc --- Een mystery story, zonder meer; als zoodanig is het een knap opgezette en uitgewerkte roman, waarin alleen de dialogen wel eens iets te lang zijn. Volwassen lezers, die van het detective genre houden, vinden in het oplossen der misdaden door Whitmore en Braddon, eenige uren p an spanning. C. DENNIS PEGGE: Bombay Riots, The Scholartis Press, Londen, blz. geb. Sh. 10/6. De schr. tracht de gedachten en gevoelens weer te geven die hij had gedurende de geweldige bewogenheid van de relletjes en het oproer die plaats grepen te Bombay gedurende de Civil Disobedience Movement" in Die gebeurlijkheden worden weergegeven in 695 verschillende schuifjes", heelemaal geregeld, zoowel wat het visueele als het auditieve betreft, als een echte film. Voor fijnproevers aanbevolen. MERLE EYLES: Snow on water. Faber & Faber, London, blz. geb. Sh Bc Een phase uit den bevrijdingsstrijd van Finland tegen Rusland tijdens en na den grooten oorlog. De stijl valt op door puntigheid en beknoptheid; ondanks die soberheid werd een roman geschreven van zeer suggestieve sfeer; de personen worden door slechts weinig strepen geschetst. maar zij leven, vol en onstuimig. JESSIE FAUSSET: The Chinaberry tree. Elkin Mathews & Marrot, London, blz. geb. Sh. 7/6.,-- Bc Het meest eigenaardige van dit boek is de levenswaardeering van deze negers, die ondanks sommige verkeerde inzichten, In het geheel toch zooveel zuiverder en juister is dan onder de meeste blanken in Amerika en Europa. Belangwekkend omdat het het leven en streven weergeeft van een groote menschengroep, die betrekkelijk weinig bekend is. JOHN FIS,HER: To dream again. J. M. Dent & Sons, London, blz.. geb. Sb. 7/6. C Hubert Coleman, die een zelfzuchtig en laf man is, heeft tijdens zijn jarenlang verblijf in Engeland zichzelf en zijn vrienden een totaal verwrongen beeld gesuggereerd van Hawaii en zijn leven daar. Thans, plotseling met de werkelijkheid van het verleden geconfronteerd, die zich onweerstaanbaar aan hem opdringt, nu hij Hawaii terugziet. realiseert hij zich de waarheid van Bc

104 -96 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. dat verleden en erkent hij zijn eigen lafheid. 'n Roman van psychologsche analyse en karakterbeelding. HULBERT FOOTNER: The ring of eyes The Albatrass Modern Continental Library, Hamburg, blz. ing M B Een knap geschreven roman. Geeft een kijk op de werkwijze der Amerikaansche politie, belicht diverse onderwereldtypen; de gebeurtenissen sluiten vrijwel overal logisch bij elkaar aan; de stijl is eenvoudig en klaar, de dialogen zijn natuurlijk en in typisch Amerikaansch Engelsch, dat zich makkelijk laat lezen. Een zekere nuchterheid in de beschrijvingen tempert eenigszins de sensatie. MARY FRANCES MC. HUGH: Thalassa, Macmillan & Co., Londen, blz. geb. Sh. 7/6. B -- Michael en de Tullys behooren misschien in werkelijkheid tot het verleden en de oude romantiek heeft in Ierland plaats moeten maken voor het moderne leven. Doch deze herinneringen blijven ons als aandenken aan een schoon verleden en in den grond blijven voor allen, die dieper kijken kunnen, de oude menschen die Quelay onderdak bezorgden, leven in het schitterend boek van deze veelbelovende katholieke vrouw, wier werk we heel bijzonder aan onze geloofsgenooten aanbevolen. JOHN GALSWORTHY: Flowering wilderness. William Heineman, London, blz. geb. Sh. 7/6. Be De conflicten kunnen ons in den nieuwen roman niet bijster overtuigen. Daar is eerst de botsing tusschen Wilfrid Desert en de Londensche society, een eere-conflict. Het is onaannemelijk in onzen nuchteren modernen tijd dat de society" zooveel ophef zou maken over de gedragingen in Arabië, van Wilfrid. Daar is het boek niet zuiver, niet levensecht, JAN CORDON: Three lands on three wheels. George G. Harrap & Co., London, blz. geb. Sh. 12/6. r- C De beschrijving van een reis per motor-met-zijspan door Frankrijk, Engeland en Ierland, waarin de reizigers-auteurs menigmaal blijk geven van een origineele kijk op land en volk. Scherp weten zij de eigenaardigheden der verschilende landen te accentueeren. Schr. heeft zich vergrepen aan de moraal en het religieuze. M. L. HASKINS: A few people Lovat Dickson, London, blz. geb. Sh r. Be De rustige toon van het boek sluit harmonisch aan bij het farmhouse-leven van Jim Meredith, dat de hoofdinhoud vormt. Te sterker spreekt het contrast, wanneer in het leven der farmbewoners, vooral in dat van den blinde, de zangeres Alice Denvers haar entrée maakt, en door de liefde voor elkaar van Jim en Alice, het conflict tot uiting komt tusschen het landleven en de groote wereld van theaters en partijen. WINIFRED HOLTBY: The astonishing Island. Lovat Dickson, London, Hz. geb. Sh. 7/6. Bc De auteur laat een bewoner van Tristan da Cunha, die het moderne leven absoluut niet kent, op de kust van Engeland stranden, en schrijft, door de indrukken weer te geven, welke dat leven op hem maakt, een satire daarop. Het is een vermakelijk boek, waarin op geestige wijze heel wat belachelijkheden van onzen modernen tijd aan den kaak gesteld worden. SISLEY HUDDLESTON: The captain's table, George G. Harrap & Co., London, blz. geb. Sh. 8/6. Bc ^- Het zijn simpele, humoristische en tragische levensverhalen die de verschillende reizigers op de bootreis Londen New-York den auteur leveren: de bokser, de filmsterren, de professor, de rijke zakenman, de mode-'artiste, welke hem allen meer of minder in hun vertrouwen hebben genomen. Veel van dit alles is slechts sight-seeing", maar dan een sight-seeing die zich niet bepaalt tot een observatie der buitenzijde, maar vrij diep weet te schouwen. MARY OHNST_ ON. Miss Delicia Allen. Thornton Butterworth, London, blz. geb. Sh. 7/6. Bc Het leven van Delicia Allen, van kind tot jonge vrouw, voltrekt zich in Virginia, met uitzondering van de reis, die zij door Europa maakt, en welke reis voor haar van belang is, door haar kennismaking met een Engelschen dichter. Dramatisch is hier een hoogtepunt. Een ander hoogtepunt is de burgeroorlog, die ook Delicia slagen toebracht, en tevens spanning brengt in het verhaal, door de verdwijning van Murray Seaton. Evenwichtig van bouw, klare, eenvoudige, soms wat kortaffe stijl en overtuigende karakteriseering. JOHN LAMBOURNE: The second Leopard. John Murray, London, blz. geb. Sh. 7/6. Bc James Bruce Burnett die op geheimzinnige wijze verdween, blijkt nu historische dierenrijk. Bovendien komt zich daar thans Professor Ellis het verhaal doet van hun avonturen. G. B. LANCASTER: Pageant A novel of Tasmania. London, blz. geb. Sh. 7/6. opgenomen in het voorbij hem voegen. die nu George & Unwin,,-- Bc ^-- Een familieroman, spelend in Tasmanië, die eenige geslachten omvat; typeerend onderwerp voor een vrouwelijk auteur. De gebeurtenissen groepeeren zich rond de familie der Sorleys, Comyns en Merricks, van 1826 tot het einde der 19de eeuw, meer in het bijzonder rond

105 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. 97 de figuren van Madam Sorley en haar kleindochter Jenny. De schrijfster heeft haar veelzijdig onderwerp met talent behandeld. A. MALVIL: The seven stars. Macmillan & Co., Londen, blz. Bc Een zeer merkwaardige roman. De auteur beschrijft, hoe hij op 45-jarigen leeftijd na een wild leven in de Parijsche mondaine kringen, een walg krijgt van zijn levenswijze. Hij ontmoet dan een jonge vrouw, die een geweldigen invloed op hem krijgt. En zij zijn beide te ongeloovig en te onverschillig, om wettelijk te trouwen, maar zij zijn eenige jaren alles voor elkaar, tot de jonge vrouw sterft. G. MCPHERSON: Few things are needful. Lovat Dickson, London, blz. geb. Sh. 7/6. - C Een roman over den innerlijken levensgang van een artist op het vereischte peil te houden is voorwaar geen makkelijke taak. En dit is den auteur vrijwel gelukt. Michael Donnelly had steeds getracht van zijn leven alles uit te sluiten. wat niet in overeenstemming was met zijn begrip van schoonheid. Hij had geweten wat hij wenschte, en dat ook verkregen. Hij behoorde dus gelukkig te zijn. Was dat ook, of meende het te zijn, tot Margaret in zijn leven kwam. De roman is onchristelijk -- onderscheid tusschen goed en kwaad wordt bijna uitsluitend gemaakt op grond van aesthetische overwegingen. CHRISTOPHER MORLEY: Human being. Faber & Faber, London, blz. ing. Sh. X/s. p-- Bc Naarmate de biograaf meer bekendheid krijgt met het leven van zijn subject, wordt het beeld grooter, vollediger, dieper: gelijk met den biograaf maakt de lezer inniger kennis met Richard Roe. Inderdaad, een menschenleven, een heel gewoon menschenleven, zooals er -honderdduizenden zijn, dat juist door zijn gewoonheid den indruk maakt van algemeene waarheid. Deze opmerkelijke roman, hoofdzakelijk spelend in New-York, is o.a. opvallend om zijn moderne, vlotte dialogen. CHRISTOPHER 1VIORLEY: Swiss family Manhattan. Faber & Faber, London, blz. geb. Sh. 6/-. Bc 'n Koddige fantasie, een lichte satire naar aanleiding van werkelijkheden. In dezen chef van het bureau van beschikbare inlichtingen te Genève, die door een vliegtuig-ongeluk in Amerika terecht komt, wordt zeer zeker de Volkenbond gehekeld en meer dan één Amerikaansche dwaasheid, maar het geheel is toch niet satirisch van aard; het is daarvoor te zeer een werk van een spelenden en speelschen geest. Voorbehouden om eenige gewaagde geestigheden. AGNES MURE MACKENZIE: Between sun and moon. Constable & Co., London, blz. geb. Sh. 7/6. Be,-- Wel behandelt het eerste deel de avonturen van een Jacobites". maar het hoofdaccent heeft de schrijfster toch willen leggen op het liefdes- en religieuze conflict van Eneas en Ume de Trévandre. Maar dan moeten we bekennen dat dit conflict ons minder heeft getroffen,- minder heeft overtuigd, dan die gedeelten, waarin de incidentew plaats grijpen. Daar is het verhaal levendig en boeiend. CECIL ROBERTS: Pilgrim Cottage. Hodder & Stoughton, London, blz. geb. Sh. 7/6. Bc Mr. Roberts' bedoeling was scherp het contrast te laten uitkomen tusschen de oude, gevestigde beschaving, zooals die, verankerd in traditie en sfeer, tot uiting komt in het leven van landelijk Engeland, en het meedoogenlooze experiment dat in Rusland een nieuwe orde zou moeten vestigen. Een roman van opvallende kwaliteiten en gebreken waarin evenwel de vereischte spanning overal behouden blijft. JANE ROLYAT: Wildernis walls. J. M. Dent & Sons, London, blz. geb. Sh. 7/6. B 0 Men moet eenige hoofdstukken gelezen hebben, vóór men onder de spell" komt van dezen opmerkelijken roman. Waarschijnlijk ligt dat hieraan, dat de lezer eenige incidenten verwacht op de reis die Vincent Reid aflegt van Montreal naar Fort Kaminochámingue, de meest vooruitgeschoven post van de Hudson Bay Company in de wildernissen van Canada, waar hij is benoemd tot factor. Niets gebeurt inderdaad, behalve de geheimzinnige verdwijning van CingeIis, een der Indiaansche voyageurs". Het verhaal beschrijft in hoofdzaak het leven van den hoofdpersoon, Reid, en dat der vier overige blanken op de uiterst verlaten en eenzame post in de wildernissen van Canada, die door de primitieve verkeersmiddelen vrijwel geheel geïsoleerd ligt van de beschaafde wereld (de roman speelt in de zestiger jaren der vorige eeuw). Hier ontplooit de schrijfster haar volle kracht. Een niet te definiëeren suggestie van vreemdheid heeft zij weten te scheppen rond de levens dier zoo verschillend geaarde blanken. LEWIS SINCLAIR: Ann Vickers. Jonathan Cape, London, blz. geb. Sh. 7/6.,-- C Met het leven van Ann Vickers, feministe en hartstochtelijk strijdster voor verbeteringen van het gevangenisstelsel voor vrouwen, doorloopt de auteur verschillende phasen van het Amerikaansche leven in de laatste dertig jaar, zooals hij dit althans wenscht te zien. Want haast nergens kan hij ons overtuigen dat zijn visie objectief zou zijn, waarbij de sordid sides'' al te overvloedig belicht worden. Bovendien is zijn geest volstrekt anti-christelijk. De beste eigenschap van het boek is zijn humor.

106 98 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. G. B. STERN: Little red horses. William Heineman, London, blz. geb. Sh. 8/6. -- C Hoe zullen deze twee kinderen, dit kind-dichteresje Eden, en deze tooneelspelende jongen Hal elkaar telkens weer weten te vinden, in spijt van alle machinaties van hun beider families, die hun wederzijdsche genegenheid trachten te vernietigen? G. B. Stern weet alle onwaarschijnlijkheden der situatie aanvaardbaar te maken en zij weet in verreweg het grootste gedeelte van het boek het gevoelsleven van deze kinderen zuiver te houden van iedere sentimentaliteit. Dat is de verrassing van het werk. Dat maakt geheele fragmenten zeldzaam poëtisch, frisch en reëel. L. A. G. STRONG: The brothers. The Albatross Modern Continental Library, Hamburg, blz. ing. M Bc De.,setting" der tragedie van Strong's roman is in harmonie met de grimmigheid van dat treurspel: de barre westkust van Schotland, een menschenleeftijd geleden, volkomen geïsoleerd, waarvan de bewoners, in patriarchale levenshouding, oude, soms barbaarsche zeden en gewoonten halsstarrig in eere hielden. Een grimmig en diep aangrijpend boek. HENRY WADE: The hanging captain. Constable & Co., London, blz. geb. Sh. 7/6. B --- Met den county" politieman Dawle brengt inspecteur Lott het mysterie tot oplossing, wie Herbert Sterron, den eigenaar van het Engelsche buitenverblijf, vermoordde. Aanbevolen als een zeer goede in het detective-oeuvre. HUGH WALPOLE: All souls' night. Macmillan & Co., London, blz. geb. Sh. 7/6. '-- Be Een bundel korte verhalen; alle ingesteld op het macabre en het supernatural. Sommige, als.,tarnhelm" en The Little Ghost" zijn te specifieke spookverhalen-zonder-meer, om te kunnen bekoren, maar een story als The Silver Mask" is diep aangrijpend door zijn onderwerp en de suggestieve sfeer, waarin zich het noodlot van Sonia Herres voltrekt.,1-1. G. WELLS: The Bulpington of Blup. W. Hutchinson & Co., London, blz. geb. Sh. 8/6. C Wells schrijft eenvoudig, pretentieloos Engelsch, waardoor de psychologie van zijn roman, die wel niet zeer diep gaat, toch oppervlakkiger schijnt dan zij is. Theodore Bulpington is een zeer gewoon mensch, zelfs dikwijls beneden de middelmaat. maar in zijn verbeeldingsleven transformeert hij zich in een heroïsche figuur. Deze dubbele persoonlijkheid komt dan in contact met zijn omgeving vóór, tijdens en na den grooten oorog. Tot Theodore, tenslotte, de werkelijkheid zich realiseert. EDITH WHARTON: Human nature. Appleton, London, blz. geb. Sh. 7/6. -- C Human nature", gelijk schr. die ziet in dit boek van vijf short stories", is een aaneenschakeling van ironische desillusies. Het is of van tusschen coulissen een duivelsch gegrinnik klinkt om wat zich op het tooneel van het leven afspeelt. De techniek is zij meester, en haar figuren leven werkelijk in hun dramatische situaties. P. G. WODEHOUSE: Mulliner nights. Herbert Jenkins, London, blz. ing. Sh B Mr. Mulliner is een personage, die reeds in eerder geschreven boeken optrad. Hij is de man, die iederen avond in de bar-parlour" van de.,angler's Rest" de stamtafel presideert, en daar zijn gehoor vergast op de avonturen der talrijke leden' van de Mullinerfamilie. In Mulliner Nights" zijn er negen bijeengebracht. waarvan..the Smile that wins" ons wel het best geslaagd lijkt. VIRGINIA WOOLF: To the lighthouse. The Albatross, Hamburg, blz. ing. M Bc De contouren van dezen roman zijn vaag: welke de maatschappelijke omstandigheden der personages zijn wordt vrijwel niet verteld; hoe hun uiterlijk leven verloopt wordt den lezer niet geopenbaard. Het is alles vaag en kan slechts gegist worden. Het is ook niet noodig, en het gemis er van wordt niet gevoeld. Integendeel, de roman heeft er een zeldzame bekoorlijkheid door verkregen. P. C. WREN: Valiant dust. John Murray, London, blz. geb. Sh. 7/6. Be Verscheiden figuren uit de vorige romans treden opnieuw op, o.a. Otho Belléme. Ook hier weer het verhaal van moed, uithoudingsvermogen, kameraadschappelijkheid, verraad, -- ook van min eerbare gedragingen, moord en zelfmoord. P. C. WREN: Flawed Blades. John Murray, London, blz. geb. Sh. 7/6. D Volgens ter plaatse bekenden heeft de auteur der vreemdelingenlegioen-verhalen rond het corps een romantiek geschapen, die het allerminst bezit. Het eertig tastbare hierin zijn waarschijnlijk wel alleen naam en fortuin, die het hem heeft gebracht. Ook in dezen bundel korte verhalen wil de auteur ons laten gelooven dat iedere légionnaire zijn min of meer romantische story" heeft.

107 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTLILIR. 99 MARGARET YEO: Full circle. Burns Oates & Washbourne, London, blz. geb. 7/6. B Gehuwd met den auteur Ference O'Brian, maakt Elizabeth kennis met de Londensche tooneel. wereld, waaruit vooral de figuur van Isidore prachtig geteekend naar voren komt. Trouwens. de schrijfster bezit talent, zoowel voor milieu- als karakterbeschrijving. De muffe sfeer van het Anglicaansche clerus-wereldje in Kenchester is goed getroffen, en evenzoo treft de suggestie der eigenaardige, melancholieke schoonheid van Ierland, dat Margaret Yeo, als geboren lersche, goed blijkt te kennen. Slechts waar de geestelijke conflicten en emoties diep behooren te gaan. schiet haar talent eenigszins te kort; ook is de voortgang van den roman in het begin wat traag. ZONDER NAAM: The gold falcon of the haggard of love. Faber & Faber, a London, blz. geb. Sh. 7/6. - Bc Als zooveel hoofdfiguren uit de moderne on-christelijke ^ litteratuur is Manfred een door den wereldoorlog getourmenteerde, die daarna gedreven wordt door het verlangen, van zijn leven een zoo volledig mogelijk geluk te maken. Het is de tragische inslag van het boek, dat Manfred zelf moet bekennen: I know not what I ask, not what I seek". Hij wil, hij moèt de absolute harmonie vinden, als de volmaakte tegenstelling van zijn oorlogservaringen. Dit streven naar het onbereikbare drijft hem weg van vrouw en kinderen in Engeland: als a modern Columbus of the mind" reist hij naar New-York. De roman, sober en krachtig geschreven, is belangrijk als modern psychologisch document,

108 DICHTKLiNST Het laatste jaar was arm aan goede poëzie en vestigde den indruk, dat de dichters lijden aan een zekere gevoelsverlamming, mede veroorzaakt wellicht door de snelle ontwikkeling der politieke en economische gebeurtenissen in het buitenland. De Duitsche staatsomwenteling in het bijzonder, en het incident op De Zeven Provinciën" hebben de aandacht afgeleid van speculatieve waarden. Er ontstaat een nieuwe, actualistisch getinte mentaliteit, die door de jongere dichters weliswaar eenigszins werd voorbereid, maar toch niet zoo dadelijk verwacht, en nog minder beheerscht. Tegen de handelingen van Hitler hebben zich lyrische stemmen verheven, maar ze haalden in dit protest niet hun volle kracht. Noch Anthonie Donker, noch Dirk Coster, noch Jan Engelman, noch Jan R. Th. Campert, noch Menno ter Braak hebben het beste van hun kunst gewijd aan de bestrijding van het Germaansche nationaal-socialisme, ofschoon de samenklank van hun verscheiden geluid wel degelijk opviel. Het actualisme was wellicht het zuiverst hieraan merkbaar, dat geboren lyrici optraden als dichters van leekenspelen. Wij kenden als zoodanig reeds Henriëtte Roland Holst van der Schalk, die ook dit jaar weer een leekenspel uitgaf: De Roep der Stad. Haar argumentatie is even weinig krachtig als lyrisch in dit spel van stad en land, waarin de zegen van den arbeid wordt verheerlijkt op grond der kameraadschap, die de vrucht der samenwerking moet zijn in de grootstad. Maar de bejaarde dichteres, wier herinneringen aan Herman Gorter 1 ) tot de meest belangwekkende uitgaven van het jaar gerekend mogen worden, dwingt altijd eerbied af door de profetische sterkte van haar overtuiging en door de niets ontziende eerlijkheid van haar woord. Anthonie Donker bundelde in De Schichtige Pegasus 2 ) zijn waardevolle poëzie-kritieken en vervaardigde eveneens een leekenspel, getiteld: Maar wij..., dat bij opvoering bleek, berekend te zijn op zijn doel, ofschoon het bij lezing eenigermate teleurstelt door de nadrukkelijkheid en daarmee samenhangende langdradigheid van den poëtischen betoogtrant. Ook de katholieke dichtkunst werd verrijkt met een aantal min of meer geslaagde leekenspelen, waaronder Omnis Terra 3 ) van Pater Jac. Schreurs M.S.C. zeker het meest verdienstelijke is en bij fragmenten waarlijk ontroert. De minder gelukkige verschijnselen van het vergankelijke genre der gelegenheidsspelen, vervaardigd ter eere van de H. Lydwina bij haar eeuwfeest, kurmen wij verzwijgen, evenals het Mariaspel van Theo de Witte, dat, als dichtkunst althans, beneden kritiek blijft. De zucht naar het leekenspel is een verklaarbaar gevolg van de jeugd-organisatie, die in katholieke plaatsen sterk opleefde, doch hangt ook samen met de behoefte aan gebruiks-kunst, welke overal waargenomen wordt. Hiertegen reageert de zuivere lyriek wat zwakjes in de bundels Notities 4 ) van Jan Gin en Klank en Beeld 5 ) van Alex Campaert, die beide bij het Venster verschenen en het buitenmaatschappelijk kunstenaars-standpunt van de Venster-groep vertegenwoordigen. De jongsten streven naar zuiverheid van gevoelsweergave en vooral naar muzikaliteit, hierin voorgegaan door Jan Engelman, wiens Tuin van Eros E ) te beschouwen is als een keerpunt in de ontwikkeling der jongere dichtkunst. Dit boek, dat vaak met groote vrijmoedigheid de menschelijke liefde bezingt, heeft poëtische

109 DICHTKUNST. 101 hoedanigheden, die betrekkelijk zeldzaam zijn in de Nederlandsche dichtkunst, maar de naïef-menschelijke bekommering om idealen, die vroeger zoo sterk was in Engelman's werk, maakte er plaats voor een niet te verwerkelijken droom van zuivere passie. Al te schematisch zou het voorgesteld zijn, wanneer men zeide, dat aan den vorm gewonnen was, wat aan de ziel verloren ging, want de gansche bundel is gedicteerd door een droomverlangen naar het reine, een heimwee naar het hemelsche te midden van het volledig-aardsche. Als strikt genomen katholieke poëzie is Tuin van Eros niet te beschouwen, al zijn er accenten in, die slechts de katholiek kon leggen. Voor de levenskritiek moge deze nieuwe bundel van Jan Engelman een ware kluif zijn, wie niet vooruit wil loopen op het Laatste Oordeel, kan de schoonheid van vele verzen erin evenmin miskennen, als hij zich gelukkig kan gevoelen na de lectuur van eenige minder geslaagde strofen of de beschouwing der weinig aesthetische platen van Henk Wiegersma. Het is betreurenswaardig, dat de erotiek allengs de voornaamste inspiratiebron wordt van de jongere katholieken, wanneer zij deze erotiek niet weten te verstaan als deel van een heerlijke orde, zooals Vondel haar verstond, wiens uitdrukkingen soms vrij wat plastischer waren dan die van Engelman. Zijn bundel heeft aanleiding gegeven tot een verdere verwijdering der jongeren van elkander, zooals in het afgeloopen jaar vele dingen aanleiding tot verwijdering werden. Albert Helman voorzag zijn novellen. bundel Het Euvel Gods van een voorwoord, dat klinkt als een afscheid aan zijn jeugd-idealen, die nochtans tot het edelste bezit zijner artistieke persoonlijkheid behoorden. Ernest Michel publiceerde geen gedichten dit jaar, maar nam de leiding eener actualistische beweging tot hervorming van den katholieken geest, die haar orgaan heeft in het nieuwe weekblad De Christophore, medegeredigeerd door Henri Bruning en Ernst Voorhoeve. Zijn geschrift Neo-Communisten 7 ) werd door Mgr. Diepen, bisschop van 's-hertogenbosch veroordeeld. Dit geval had een bedroevender nasleep, waarbij Henri Bruning en Voorhoeve de zijde van Ernest Michel kozen tegen de kerkelijke overheid. Het is niet de taak der kunstkritiek, al deze feiten te beoordeelen, maar wie verlangend is naar een bloeiende katholieke letterkunde, voelt zich door de gebeurtenissen van het laatste jaar ontgoocheld en hoopt, dat een stijgend besef van verantwoordelijkheid spoedig het prijsgegevene doet herwinnen. Een anti-katholieke geest ontwaakte in het maandblad Forum, dat overigens aandacht vroeg voor twee dichters van onmiskenbaar talent, Willem Elsschot en S. Vestdijk, wier lyriek een wrangen bijklank heeft, maar een sterken toon, krachtiger voorzeker dan het ietwat decadente cynisme, aan den dag gelegd door E. du Perron in de meeste verzen van zijn bundel Mikrochaos.8) Vlaanderen bracht een verrassing. De Antwerpsche dichter Maurice Gilliams bundelde in Het verleden van Columbus 9 ) zijn zeer persoonlijke gedichten, die nog een te groote neiging naar het grillige vertoonen, doch tevens getuigen van een zuivere innigheid en vaak diep religieuze ontroering. De bundel behelst de beste katholieke poëzie van het jaar.

110 102 DICHTKUNST. Buitengewoon, en verdiend succes beleefde J. W. F. Werumeus Buning met zijn ballade Maria Lecina, 10 ) een lied uit het zeemansleven, dat in zwierige strofen den verhaaltrant der oude balladedichters verbroedert met de opgetogenheid eener wereldverdrukte lyriek. In denzelfden trant verscheen van denzelfden dichter een rijmprent: Kapitein Jan van Oordt, geestig verlucht door Jo Spier. D. Wouters en Dr. J. Moormann bundelden een verzameling teksten van volkswijzen onder den titel Het Straatlied. 11) De collectie biedt veel schoons, en is rijk door afwisseling van onderwerpen en door gevoeligheid voor toon. Een mooie bundel, die de armoede van het jaar een beetje vergoedt. Anton van Duinkerken. 1) HENRIËTTE ROLAND HOLST VAN DER SCHALK: Herman Gorter. Em. Querido, Amsterdam, blz. 2) ANTHONIE DONKER: De schichtige Pegasus. A. A. M. Stols, Brussel, blz. 3) JAC. SCHREURS M.S.C.: Omnis Terra. De Gemeenschap, Utrecht, blz. 4) JAN GIN: Notities. Max Arnet, Nijmegen, blz. 5) ALEX CAMPAERT: Klank en Beeld. Het Venster, Asten, blz. 6) JAN ENGELMAN: Tuin van Eros. Charles Nijpels, Amsterdam, blz. 7) ERNEST MICHEL: Neo-communisten. 2e druk. Uitg. De Christophore, Malden, blz. ing. f ) E. DU PERRON: Mikrochaos. A. A. M. Stols, Brussel, blz. 9) MAURICE GILLIAMS: Het verleden van Columbus. F. Gilliams, Antwerpen, blz. 10) W. J. F. WERUMEUS BUNING: Maria Recina. Em. Querido, Amsterdam, blz. 11) D. WOUTERS en Dr. J. MOORMANN: Het straatlied. Uitg. Mij. Holland, Amsterdam, blz. THEODOR ABELE: Der Kranz. Ferd. Schoeningh, Paderborn, blz. geb. M. 5.. Een keurlezing uit de lyriek der laatste drie eeuwen naar artistieken en Katholieken maatstaf. Deze lyrische anthologie geeft een goed beeld van den groei der Duitsche poësie van de 17de eeuw tot op onze dagen. ERIC ADULED: Van de muziek die niet zwijgen wilde. Mercurius, Antwerpen, ERIC ADULED: Kringloop. Mercurius, Antwerpen, Er spreekt uit deze ontboezemingen, beurtelings in 't Fransch en 't Nederlandsch geschreven, een funeste belangstelling voor allerlei futiliteiten. Deze gedichten zijn meestendeels vormelooze lyrisch-amoureuze bekentenissen zonder rhythme. HUIB AERTS: Nachtelijke gaarde. H. Aerts, Aarschot, blz. ing. Bfr Het lyrisch vers is geslaagder dan de bezonnen bespiegeling. Rijk van verbeelding doch zwak van zegging. Sterke reminiscenties aan Marsman en Kuyle. WILLEM VAN DEN AKER: Het gelaat der straten. P. Steenlandt, Kortrijk, ing. Bfr Rechtuit gezegd, we hebben in dezen bundel niet veel schoonheid kunnen ontdekken. Hier en

111 DICHTKUNST. 103 daar wel eens een phrase, een brokje, maar geen enkel gedicht hebben we in zijn geheel kunnen smaken. De crisis, die de Vlaamsche dichtkunst der jongste jaren doorleeft, wordt niet opgelost met verzen, die gespeend zijn van innerlijke gaafheid en zelfcritiek. ALBE: Paradijsvogel. P. Steenlandt, Kortrijk, blz. ing. Bfr Een felle, doch niet overal overtuigde vertolking van de.,nieuwe geboorte" met haar karakter van kracht en radicale omslag. Hier en daar iets onevenwichtig, de plastische verwoording doet soms onecht en vermoeiend aan er ontbreekt het musikale, het zwevende, dat echte lyriek eigen is. ARISTOTE: Poétique. Les Belles-Lettres, Paris, blz. ing. Ffr Een filosofische verhandeling over de poëzie, zooals ze door Aristoteles werd gedoceerd. WLADIMIR BOROSJOW: Gedichte. Heim-Verlag, Radolfszell, blz. ing. M Deze gedichten van een jongen Zwaab herinneren sterk aan Slavische voorbeelden. Ze hebben het zwervende, zoekende van de Russische steppen en zijn somber en dreunend van klank. Wat deze taalschoone gedichten mankeert is niet de poëtische aandrang, doch de controle en vaak ook de maathoudendheid. FR. E. BRUNING O.F.M.: Zingt allen mee. H. Messenmaeckers, Venray, blz. ing. f De eerste groote verzameling van het geestelijk volkslied in de Nederlanden in 1539 is van een Minderbroeder. Bruning zet een traditie voort. Zijn boekje is bescheidener dan het oude Devoot en Profijtelijk Boecxken maar ons volk zingt ook zoo niet meer als vier eeuwen geleden. JOHANNES BUCHNER: Der Morgen. Fredebeul & Koenen, Essen, Opmerkelijk zijn deze gedichten door hun eigen vormgeving en coloriet. Een keur van moderne gedichten, een symptoom van de geestelijke evolutie welke zich in 't gelaat van onzen tijd heeft voltrokken. C. D. CARL: Mit allen Sinnen. Rembrandt-Verlag, Berlin, blz. ing. M Natuurlyriek van meestal jonge dichters. Vijf en veertig dichters zijn er in den bundel met een of meer gedichten vertegenwoordigd. Het boekje is belangrijker als document der jongere strevingen dan als bewijs eener nieuwe bezieling. Hierin staat Duitschland bij Engeland achter. C. VAN DIJK: Tao", universeel bewustzijn. Nederl. Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f Daargelaten dat de vierregelige strofen soms banale rijmpjes worden, ware het m. i. beter geweest Lao Tsé's tekst weer te geven, zonder aanpassing aan ons westersche verstandsdenken", eenvoudig zóó als de oude dichter-wijsgeer ze heeft neergeschreven. Lao Tsé's spreuken bevatten wijsheid en schoonheid voor alle tijden en volken. ANTON VAN DUINKERKEN: Dichters der Contra-Reformatie. De Gemeenschap, Utrecht, blz. ing. f 8.. Het katholieke volk van Nederland behoort Anton van Duinkerken dankbaar te zijn voor dit belangrijk werk. Want inderdaad afgezien van de waarde dezer anthologie als creatief werk op zich, kan het van niet te onderschatten beteekenis worden voor de poëtische ontwikkeling van de katholieken in ons land. Als een verdienste te meer kan men opmerken, dat het niet, als de meeste katholieke bloemlezingen, een bloemlezing voor de huiskamer is. Het brengt een schoone traditie tot ons, en ook hier sluit het aan bij het overige werk van den samensteller, die het goede recht der traditie steeds wist te verdedigen. HENRIETTE DUPLEX: Le masque rose. Mercure de Flandre, Lille, blz. ing. Ffr Deze gedichten bekoren en ontroeren, omdat ze alle vormen van den geest en de hartstocht uitdrukken in een rijke taal en een welluidend vers. HANS ESDERS: Aus deutscher Seele. Deutscher Verlag fur Jugend und Volk, Wien, blz. geb. M Dit werk bevat een 172 liederen, waaronder een groot aantal jeugdliederen en canons voor koorzangen, volks- en Heimat-liederen, welke op wetenschappelijk verantwoorde wijze kultuurhistorisch toegelicht worden. Een lied-album in den besten zin des woords. LOUIS FERCOT: Heures et nuits. Edition Clartéistes, Paris, blz. ing. Ffr. 6.. Deze bundel poëzie bevat allerlei genres. Waarschijnlijk heeft de auteur zich willen toeleggen op de innerlijke alleenspraak, waarin hij echter niet geheel mocht slagen. GERTRUD VON LE FORT: Hymnen an Deutschland. Jos. Kósel 8 Fr. Pustet, München, 1933.

112 104 DICHTKUNST. Er spreekt uit deze profetisch-aandoende hymnen een heilige liefde tot Duitschland en 'n diepgefundeerd geloof aan zijn zending. Hier en daar nog al pathetisch van expressie verrassen deze patriottische hymnen door hun zij het vaak in symboliek gehuld waarachtig gevoel. ARMAND GODOY: Ite missa est. B. Grasset, Paris, blz. ing. Ffr r. Dit dichtwerk strekt tot eer van het geloof, dat er toe inspireerde en van den schrijver, die het maakte. P. D. A. GOGOS: Van elk zeven om ten beste te geven. Van der Hert, Bussum, blz. ing. f 'n Treffend gevalletje of 'n vluchtige stemming werd vlot in versjes neergeschreven. Protestantsch getint. JEF LAST: Twee werelden. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, blz. ing. f 1.. Behoudens in een enkele vertaling uit het Russisch, is hier weinig poëzie te vinden, het geheel is eigenlijk meer een verzameling ronkende leuzen op maat en rijm. OTTO LAUTENSCHLAGER: Monte Freddo. Tukan-Verlag, Miinchen, Tracht onder gevoelige woorden te brengen de Sehnsucht van 't Noorden naar 't zonnige Zuiden. Zonderlinge mengeling van gevoelsechte poësie en opgeschroefde rijmelarij. 'n Stem uit een ver poëtisch verleden. WOUTER LOEB: Applaus: Nederlandsch cabaretboek. Zuid-Holl. Boek- en Handelsdrukkerij, Den Haag, blz. ing. f 4.. Van veel aardigs, frissche één-actertjes, rake geestige liedjes kunnen wij in dit boek genieten. Heel jammer echter, dat eenige liedjes onderwerpen behandelen, die wij sterk veroordeelen moeten. A. MABILLE DE PONCHEVILLE: Poètes de la Famille. Ed. Castermann, Tournai, blz. ing. Ffr 'n Bloemlezing over de familie, saamgegaard uit de Fransche litteratuur van de 15de tot de 20ste eeuw. Leerzaam en instructief, daareenboven vol poëtisch genot. SUZANNE MALARD: Radiophonies. Ed. de la Revue des Poètes, Paris, Al deze gedichten hebben betrekking op de radio en schr. weet in origineele beeldspraak dit technische verschijnsel te bezingen op lyrischen toon. Breedsprakig zooals alle verzen, die op declamatorische doeleinden berekend zijn. Een merkwaardig talent, dat origineel benut wordt. KURT MEURER: Dichtungen. Deutscher Dichtergarten, Nurnberg, blz. ing. M Een nadichting van het boek Ruth in eenvoudige versmaat en welluidenden klank. Een poëtisch kleinood. BARON MOURE: Les heures fragiles. A. Lemerre, Paris, blz. ing. Ffr. 15. Deze gedichten, welke rijker en gaver van inhoud dan van vorm zijn, eischen een lichte reserve. FERDINAND OPPENBERG: Die Groszstadt brennt. Deutscher Brucke-Verlag, Duisburg. De tweespalt tusschen geest en stof, aardsche gebondenheid en eeuwigheidsverlangen geven deze gedichten een klank van tragisch heimwee naar 't verloren paradijs. ERICH PRZYWARA: Homo. Jos. K6sel & Fr. Pustet, Miinchen, Bezingt de vereeniging van den mensch met God. Verzen ontstroomd aan een prachtige katholieke bezieling, doch verstechnisch onaf en gewrongen. MARTIN RASCHKE: Neue lyrische Anthologie, Wolfgang Jess, Dresden, Een selectie uit 't werk van 'n 15-tal jonge Duitsche lyrici, die nog in 't begin van hun scheppingsperiode staan. Uit deze gedichten spreekt sterk de geestelijke verwarring en onzekerheid van onzen tijd. In sommige gedichten zindert langzaam door de,.sehnsucht nach einer Heimkehr, derer Ziel Gott oder Natur heiszen moge"' RUTH SCHAUMANN: Krippenweg. Geïllustreerd door de schrijfster. Jos. Kósel & Fr. Pustet, München, blz. Een der innigste Kerstboeken. In verzen, straf van maat en gang, doch van een kinderlijke eenvoud, worden de diepste godsgeheimen verwoord. Gedichten, ontsproten aan een spontaan opgeweld gevoel en diep-innerlijke visie. ANDRÉ SCHILLINGS: Jeanne d'arc. Boosten en Stols, Maastricht ing. f Een bundeltje gedichten zonder poëtische waarden, met verklarende intermezzo's in proza.

113 DICHTKUNST. 105 FRANS SCHNEIDERS: Oden en Satyren. De Leidsche Courant, Leiden, blz. ing. f Een bundel min of meer geestige verzen over allerlei recente onderwerpen. Voor liefhebbers geschikt. WILHELMINA SMIT v. d. WALL: Van licht en schaduw. C. A. J. van Dishoeck, Bussum, blz. Een verzameling verzen, waarin beurtelings de zon- en de schaduwzijde van het menschelijk bestaan bezongen wordt. Nieuws vindt men in deze verzen niet, noch naar inhoud, noch naar vorm. Dr. D. SMIT: Johan van Heemskerck. De Spieghel, Amsterdam, Johan van Heemskerck, patriciër en hoogwaardigheidsbekleeder, vriend van den Muiderkring, is als dichter bekend gebleven door zijn Bataafsche Arcadia'', een aantal minnedichten. Dr. D. H. Smit heeft in niet te breed bestek zijn leven, en werken te boek gesteld en aldus een inzicht geopend in zijn poëtisch werk, dat blijkbaar uit tijdverdrijf werd geschreven. GABRIEL SMIT: Requiem in Memoriam Matris. A. A. M. Stols, Maastricht, *. LOUIS DE BOURBON: Zwerving. A. A. M. Stols, Maastricht, Twee kleine bundels verzen van jonge dichters, wier namen elk tijdschriftenlezer kent. Gabriël Smit, die bij vroegere gelegenheden zich sterk voor invloeden toegankelijk toonde, is hier zich zelf geworden. Louis de Bourbon is rijker en breeder dan Gabriël Smit, ofschoon ook hij terugkomt van zijn vroegere piratentochten. Er is in hem nog veel, wat we mode-verbeelding" zouden willen noemen, geforceerde steigering van sentiment of fantasie. Dr. JOHANNA SNELLEN: Hadewych. J. W. Ploegsma, Zeist, blz. ing. f De Middeleeuwsche tekst der dichteres wordt doorloopend verklaard en verduidelijkt. Slechts hadden wij graag Hadewych's proza wat uitvoeriger vertegenwoordigd gezien. ERIC VAN DER STEEN: Nederlandsche liedjes. De Gemeenschap, Utrecht, blz. ing. f Deze vlotte liedjes, licht van voet en licht van zin, vaak ingegeven door een speelsche ironie, vaker nog door een wrange verbittering, bewegen zich bij voorkeur in de Dirnenwereld. De muze van Eric van der Steen is helaas! gewoonlijk een barmeid. HILDEGARD STEIN: Maria und ihr Kind. Geïllustreerd. Ars. Sacra, Munchen, ing. M Vrome gedichten zonder veel poëtische diepgang over de verschillende mysteries van het leven der H. Maagd. Dr, C. TAZELAAR: Alice Nahon en haar gedichten. A. W. Sijthoff, Leiden, blz. ing. f Uit wat de dichteres nagelaten heeft, kunnen we vaststellen, dat zij een meer dan middelmatig talent bezat, meer geëigend de dingen aan te voelen dan ze scherp te observeeren, geschikter gevoelens te ondergaan dan ze te beheerschen. Het zuiverst zijn dan ook die verzen, welke, in stille aandacht luisterend, geschreven zijn, minder die, waar zij beeldt of wil uitbeelden. PAUL VERBRUGGEN: Gedichten. De Sikkel, Antwerpen blz. ing. Bfr Natuurliederen en religieus getinte verzen, gedichten van gemoed en liefde en stemmingspoëzie. Zuiver van bezieling, doch verstechnisch alsnog aarzelend en onaf. Sommige zijn fragmentarisch en verraden een innerlijke moeheid. S. VESTDIJK: Verzen. Het Kompas, Mechelen, blz. ing. Bfr. 7.. Gedichten, zeer ongelijk van waarde, duister van bedoelen, ondiep van gehalte, stuntelig van rhythme. Alleen de herdichting van schilderstafereelen is plastisch scherp en getuigt van een scherpe poëtische visie. FRIEDRICH WILH. WEBER: Herrgottsblumen. Paulinus-Druckerei, Trier, blz. geb. M Een heruitgave van deze gevoelige en ontroerende gedichten van den bekenden romanticus, wiens werk ook in onze dagen nog vol poëtische bekoring is. PAUL WIEGLER: Die schónsten deutschen Gedichte. Phaidon-Verlag, Wien, blz. ing. M Wie een goede bloemlezing uit de geheele Duitsche poëzie wenscht te bezitten voor een zeer matigen prijs, vindt hier zijn gading. De Middeleeuwers, de groote romantici, Goethe. Hiilderlin en Miiricke zijn ruim' vertegenwoordigd. De nieuweren zijn minder talrijk en frequent opgenomen dan menig Nederlandsch lezer wenschen zou. Ieder zaakkundige heeft natuurlijk iets op deze Auswahl af te dingen, maar zal anderzijds de groote lijn dezer bloemlezing moeten waardeeren.

114 106 DZCHTKUNST. D. WOUTERS: Dr. J. MOORMANN: Het straatlied. Uitgeversmaatschappij Holland, Amsterdam, blz. gecart. f Veruit de meeste liedjes zijn inderdaad straatliederen, onmiddellijk te onderscheiden van het kunstlied of doorgaans ook van het middeleeuwsche lied. Het onvervalschte volksgevoel, de spontane reactie, verontwaardiging, medelijden enzoovoorts spreken eruit. Plotseling wordt men verrast door treffende regels, strofen of heele liederen. Een aardige verzameling. GUIDO ZERMATTO: Die Sonnenuhr. L. Staackmann, Leipzig, blz. ing. M. 4.. In deze gedichten, waarin het Naturerlebnis" overheerschend is, wordt de lyrische uiting nergens tot reflectiq of bloote analyse. Nergens ook blijken de gloed en opgetogenheid over de wisseling der natuur gevloden of plaats hebben gemaakt voor vage stemming en holle klank. (ZONDER NAAM) : Deutschland in Morgenrot. Jos. Kósel & Fr. Pustet, Munchen, Een keur van gedichten van schrijvers, wier gezindheid met het nazzi-dom parallel loopt. We noemen Blunck, Pajl Ernst, Johst, Kolbenmeyer en Gertrud von Le Fort. Er klinkt een echt patriottisch gevoel uit deze gedichten, die hier en daar te zeer geladen zijn van symboliek. (ZONDER NAAM) : Poéties bericht, Excelsior, Brugge, blz. ing. Bfr Geeft een beeld van de post-expressionistische generatie in Vlaanderen. In het korte voorwoord staat er geschreven dat dit boekje geen bloemlezing is. Maar er werd aan de door de uitgevers uitgenoodigde figuren gevraagd, zelf een keuze te doen uit hun werk. Dit boek moge dus gelden als een doorsnee van den actueelen stand der jongste poëzie in Vlaanderen.

115 TOONFEE Men heeft wel eens beweerd, dat de dramatiek van H. Roland Holst, vage en humanitarische ideologie, nimmer voeren kon tot de uiteindelijkbevrijdende Catharsis. Deze opmerking is ongetwijfeld juist, althans wanneer men de dramatiek en het drama beschouwt vanuit een Griekscharistotelisch standpunt, of klassieken vorm. De wording" die aldaar op dialectische wijze geschiedt is den Griekschen denkaard eigen. Voor de Grieken was logischer wijze het drama een bevrijdingshandeling. Doch het Catharsis- of louteringsproces is evenmin als de dialectische denkwijze essentieel voor het drama, evenmin als de Grieksche bouworde de eenig geldende is in de architectuur. Er zijn evenwel dramatische vormen als er denkwijzen, of beter levenswijzen zijn. Onbesproken laten we hier de eischen eigen aan het psychisch materiaal als zoodanig.. Een drama berustend op intuïtie zou de dramatische wetten der Grieken ongebruikt laten. Een voorbeeld daarvan biedt bijvoorbeeld het Spaansch tooneel: Lope de Vega, Calderon e.a. waar een met alle logische wetten spottend toeval, of een buiten verstandelijke, logische oorzakelijkheid staande intuïtie, de bonte wemeling van het gebeuren beheerscht. Een zelfde afwijkende eigenschap biedt bijvoorbeeld de dynamische opvatting van het leven of van de geschiedenis, welke steunt op het positivisme. Zij bezit evenveel dramatische vormkracht als de Grieksche dialectische. Het gaat dus niet op om een schrijver te willen beoordeelen en te veroordeelen van uit een apart standpunt, een apart staanden categorischen denkvorm, die evengoed als elk andere denkwijze aan een betrekkelijke relativiteit onderworpen is. De stuwing op zichzelf, het dynamisme volgt vaak onbekende impulsen die niet gebonden schijnen aan postulaten van logisch causaal verband. Zij openbaart grillige vormpotenties die een rijke bron van verrassende dramatische beelding kunnen vormen. De moderne muziek levert een treffend voorbeeld van dergelijke grillige vormmachten. Een soortgelijk dynamisme kan ongetwijfeld in het drama doorbreken. Er zijn roemvolle voorbeelden van zulke vormrevolutie, b.v. Shakespeare. Een nieuw dynamisme bloeit reeds in den modernen roman b.v. in Joyce's Ulysses. Tot deze uiterste verfijning heeft het moderne tooneel het evenwel nog niet gebracht. Het dynamisme openbaart er zich slechts als machtsuiting. Doch alhoewel het moderne drama veelal nog gebonden blijft aan een dialektischen ontwikkelingsgang, toch is dit logische proces niet waardebepalend meer. De werkelijke belangstelling is gericht op de stuwing, op de zuivere macht van het dynamisme; het verhaaltje" laat ons meestal onverschillig. Dit kenmerk wordt op typische wijze naar voren gebracht in de Massaspelen der laatste tijden, b.v. in Het Lydwinaspel 1 ) te Schiebroek door de Graal" opgevoerd, in Anthonie Donker's spel van jeugd en arbeid Maar Wij? 2) Het is eveneens het klankbord waartegen de spelen van H. Roland Holst zich bewegen. De dialectische ontwikkelingsgang heeft hier echter een zeer specifieken vorm aangenomen. De deus ex machina" die de Catharsis der massa bewerkstelligt is niet het noodlot, niet de zedenwet, nog minder een gevoel van rechtvaardigheid op welk andere macht uit gemoeds- of

116 108 TOONEEL. gevoelsleven dan ook, maar het is de beschouwing" die verlichting en inzicht brengt. De radio" het schouwende, met zijn rijkdom van normatieve elementen in de alomvattende potentie geworden tot fundeering en hervorming van Mensch en Maatschappij. De bevrijdende redelijkheid is de stille overheerschende majesteit waarmede het schouwende koor de levensgebeurtenissen bemediteert. Men kan dit tot steeds bloedloozer inspiratie leidende ideologie" noemen, de vorm waarin deze ideologie naar voren gebracht wordt draagt den stempel van den vrede, zij is aldus de duif die boven de rumoerige branding der tijden den palmtak der bezinning brengt. Voor dit verrassend geschenk zijn wij H. Roland Holst dank verschuldigd. Dit karakter van overheerschende bezinning, welke soms tot ontroerend medelijden groeit, is zeer opvallend in de twee laatste spelen van H. Roland Holst. De Roep der Stad, 3 ) leekenspel in drie bedrijven en Der Vrouwen Weg, 4 ) spreekkoor. Dat deze spelen een socialistischen inslag hebben doet niets af aan hunne waarde, ook voor ons. Door hunne verhevenheid sluiten zij aan bij de groote traditie van het Nederlandsche denken hetwelk wars is van melodramatischen opsmuk of propagandistischen spreektoon, maar zijn dignitas" in de ratio" vindt, de ratio" die de weerspiegeling Gods in ons denken is. Was De Moeder een spel binnen den tempel van haar levensbeschouwing, de twee nieuwe spelen van Mevr. H. Roland Holst spelen als 't ware vóór den tempel. Het zijn groote friesen langs de wanden harer levensbeschouwing. Meer dan ooit viel nu bij het overdenken dezer spelen op, de normatieve kracht van het gebeuren, dat er in uitgebeeld wordt. Is medelijden niet de zuster der fataliteit? Het simpele voorhouden van het onveranderlijke lot van den mensch kan machtig ontroeren. Der Vrouwen Weg is niet anders dan een gesprek met den stoet der onverbiddelyke voorbytrekkende generatie van vrouwen, terwijl De Roep der Stad een schilderij van landelijken arbeid en leven biedt in tegenstelling met het stedelijke verderf. Beide zijn groote fresco's, friesen, de alledaagschheid van het leven en zijn materieel gebeuren schilderend, nopend tot overdenken van den loop der dingen. We geven toe, dat enkele verzen, hier en daar, dalen tot gewone, alledaagsche uitdrukkingswijze, dat zij soms slordig volksch zijn, maar dit gebrek aan romantische verhevenheid of esthetische verfijning, wordt ruimschoots vergoed door de eerlijke armoede van het ware, echte woord en bovenal door den titanischen slag van het forsche rythme, waardoor het heele gebeuren als een golfslag in de duizendkoppige branding van het leven voortschrijdt. De vormdrift van het geheel imponeert en aan den horizon van dit woord ligt den barenden afgrond van dood en leven. Hoe scherp steekt tegen deze beeldingen af een spel als: Offensief 5) van Jac. Schreurs. Wel zegt de schrijver, dat hij dit spel schreef voor zielen met baarden (! ) " en dat zoo groot was bij het schrijven zijner weelde, dat de rijmen hem van de vingers vloeiden als de dauw uit de baard van Aaron. Moge echter de schrijver, bij een volgende publicatie meer aandacht

117 TOONEEL. 109 schenken aan den bitteren nood der tijden, dan aan oudtestamentische haartooisels, en vooraleer hij het klatergoud zijner fuif rijmen nog laat rinkelen, denke hij aan de geestelijke armoede van hen die zoo vaak tevergeefs wachten op een waarachtig levend" woord. Nu is zijn spel hoogstens middelmatig propaganda-materiaal voor geestelijken middenstand. In dezelfde lamentosfeer bewegen zich twee historische drama's, nu reeds ter ziele, die ter herdenking van den Zwijger geschreven, het nationale gevoel van het schouwburg bezoekende of niet bezoekende publiek, moesten opblazen. Beide spelen De Vader des Vaderlands 6) van Ed. Veterman en Willem de Zwijger 7 ) van Pol de Mont zijn voorbeelden van melodramatische geschiedschrijverij waarmede het publiek, bij officieele gelegenheid, zich nog zoo gaarne bedot. Het beste in beide spelen was ongetwijfeld het gedempte Wilhelmus", dat door het publiek staande werd beluisterd. Het vaderlandsche tooneel heeft hier een zeldzame gelegenheid laten voorbijgaan om den Zwijger op waardige wijze te eeren. Maar waarom geen genoegen genomen met Goethe's Egmont? Een afzonderlijke melding verdient het spel van den moedigen Vlaamschen schrijver Antoon van de Velde. Zijn jongste werk Faust junior 8) lijkt ons te zijn de strijd tusschen de objectiviteit der idee en de subjectiviteit van eigen beleven. Een rijk gegeven, dat wellicht te haastig is uitgewerkt. Faust Senior (van Goethe) beweegt zich in zijn jeugd tusschen de idealen der liefde om ten slotte te belanden in de droomwereld der ideeën. Faust junior van A. van de Velde wil een tempel bouwen voor den geest, ziet dat de moderne tempel het beursgebouw is, wil als behoorlijk anarchist alles in de lucht laten vliegen, maar vliegt ten slotte zelf, met fakkel en kruitvat in de armen van het schoone Hanneke". Typisch Vlaamsche oplossing der wereldconflicten. Maar waarom betitelde de schrijver zijn spel Faust Junior?" en niet Pallieter Junior?" Wie ten slotte een staaltje van Fransche devotiekunst wil hebben leze Bernadette 8 ) van H. Gheon. Hij zal er in vinden wat er te Lourdes gebeurde, en als zoodanig verdient het onzen eerbied, maar de lezer zal ongetwijfeld ervaren hoe verre van het Nederlandsche religieuse beleven de Fransche devotie staat. Jos. van der Velden. 1) HET LYDWINA-SPEL: Programma der opvoering te Schiebroek door leden van De Graal". 2) ANTHONIE DONKER: Maar wij. Spel van jeugd en arbeid. Vrijzinnig Christelijke Jeugdcentrale, Utrecht, blz. 3) H. ROLAND HOLST: De roep der stad, leekenspel in drie bedrijven. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, blz. 4) H. ROLAND HOLST: Der vrouwen weg. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, blz. 5) JAC. SCHREURS: Offensief. W. Bergmans, Tilburg, blz. 6) E. VETERMAN: De Vader des Vaderlands. A. J. G. Strengholt, Amsterdam, blz. ing. f ) P. DE MONT: Willem de Zwijger. Roeping, Maart-aflevering, blz.

118 1 10 TOONEEL. 8) ANTON VAN DE VELDE: Faust, Junior. Uitg. Pax, 's-gravenhalte, blz. 9) H. GHEON: Bernadette. Spel in 5 bedrijven en 12 tafereelen met een legendarisch voorspel. Paul Brand, Hilversum, blz. ing. f.90. F. ARNOLDI: Wat, waarom, en hoe. J. Tsz. Heynis, Zaandijk, blz. De heele tooneelbedrijvigheid, zooals die rond de verre of nabije voorbereiding of rond de uitvoering draait, wordt er zakelijk, raak, degelijk en bondig in behandeld. De moreele leiding van den regisseur wordt er met net zoo vaste hand, als de artistieke in uiteengezet. Alles krijgt zijn belang, het détail en het geheel. JAN BAKHUIS: Klein-Tooneel-Kunst. Piet Vink, Antwerpen, Een serie tooneelschetsen, grootendeels driehoekgevallen met als voornaamste bestanddeelen flirt. huwelijksontrouw en zoo meer. Dergelijke luchthartige een-asters behooren op het katholiek tooneel niet thuis. JAC. BALLINGS: Het kroontje van 0. L. Vrouw. P. Vink, Antwerpen, blz. Een rijke en een arme doen beiden op hun manier aan Maria-vereering. Nogal naief en lichtelijk teemerig van toon. Voor Zusterscholen 'n succes-nummer. JACQUES BENOIT: Sebastiaan. Het Nederlandsche Boekhuis, Tilburg, blz. ing. f Tooneelbewerking naar de bekende mode rne legende, waaruit blijkt hoe moeilijk het valt een roman goed bespeelbaar te maken. Veel van het oorspronkelijke werk is teloor gegaan, want de sfeer van deze moderne, toch zoo subtiele legende liet zich ten eenenmale niet voor het voetlicht brengen. V. DE BIJSER: De kleine danslegende. De Oogst, Antwerpen, blz. De vertaler heeft de legende naar het verhaal van G. Keller tot zangspel bewerkt. De bijbehoorende muziek van G. Desramault is afzonderlijk uitgegeven. SAINT-GEORGES DE BOUHELIER: Napoléon. Albin Michel, Paris, blz. ing. Ffr Dit goedgeconstrueerd drama verhaalt het leven van Napoleon vanaf den veldtocht in Rusland tot St. Helena. Een serie tafereelen in keurigen stijl en zonder gewaagde situaties. EMIEL BUSKENS: Ondergang. A. A. M. Stols, Maastricht, blz. ing. f 'n Lyrisch spel in vloeiende verzen, doch geheel schematisch en ontoonee'.kundig over een episode uit de nederlaag van de Nerviers tegen Caesar en de vlucht van Ambiorix. Leesspel geen doorleefde handeling. PEDRO CALDERON DE LA BARCA: De aren van Ruth. Vertaald uit het Spaansch door P. Maximilianus O.Cap. De Kempen, Tilburg, ing. f 'n Bijbelsch allegorisch spel in 'n verdienstelijke vertaling. Br. CONSTANTINUS: Sint Lidwina. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f De dichter bedoelde aan te toonen dat de figuur van St. Lidwina ook voor ons hedendaagsch geslacht, dat hoogvaardig God vergeten heeft, van groote waarde is. De taal is te ongelijk van waarde: nu eens al te naief op het onnoozele af, dan weer zich heffend in mystieke hoogten, tot onverstaanbaar wordens toe. F. CHASALLE: C. J. KELK: Harlekijn. Het Kompas, Mechelen, blz. ing. Bfr. 6.. De dolle escapades van Harlekijn in 't overrompelen van verloofden en 't bedriegen van schoonouders. In navolging van Molière, doch sterk en zuiver van vinding en bouw. WILLY CORSARI: Levenskunst. Hollandia, Baarn, blz. ing. f WILLY CORSARI: Levenskunst en Het Kind. Hollandia, Baarn, blz. Een tweetal korte een-acters. Voor katholieken minder geschikt.

119 TOONEEL. 111 WILLY CORSARI: Het gegeven. Hollandia, Baarn, blz. ing. f 'n Viertal aardige een-acters, goede intrige, vlotte dialoog en logisch verloop van handeling. Voor gemengde tooneelgezelschappen. BAS DE CRAENE: De volksmenner Mozes. Abdij-Averbode, blz. ing. Bfr. 12,. Een levendige, soms spannende van hoofdmomenten uit het historische gebeuren rond den Oud-Testamentische figuur: Mozes. Gehouden in sobere bewoording. Zonder literaire schoonheid of dramatische kracht. Teveel tafereel in plaats van handelend" tooneel. Goed getee kend de Mozes-figuur. JEF CRICK: Veva. P. Lannoo, Tielt, blz. ing. Bfr De inwerking van de genade wordt geillustreerd op de zinnelijke levenshouding van 't zeevolk. 't Speelt in een vuns kroegje aan de haven. Levendige actie, realistische dialoog, doch schimmig van figuurteekening. A. DEFRESNE: Lord Lister Legende. Hekman, Winschoten, blz. Deze avonturen van den gentleman-inbreker, die steelt ten bate van den kleinen man, intrigeeren tot het sentimenteele einde. Typeer-kunst, hier en daar ietwat hortend van handeling. Nogal ruw van dialoog. A. DEFRESNE: Moord-romance. Hekman, Winschoten, blz. Een detective op onderzoek in een moordgeschiedenis wordt beetgenomen door een gefantaseerd geval, doch wint het ten slotte van z'n samenzweerders. Spanning en avontuur, verbrokkeld van handeling, rake typeering. Voor gemengde bezetting evenals boven. RIK DELPORT: Het spel van Ruusbroec de wonderbare. P. Vermaut, Kortrijk, blz. ing. Bfr Dit spel behandelt vier phasen uit R.'s leven te beginnen met R. strijd met de kettersche Blommardine tot zijn verheerlijkt einde. Straf volgehouden handeling, doch missend vaart en bezieling. 'n Vernuftige dialoog, die bij 't spelen nogal moeilijkheden zal baren. Meer literatuur dan tooneel. RIK DELPORT: Snobvrouwtjes. P. Vink, Alkmaar, blz. ing. f Een bewerking naar Moliéres Les precieuses ridicules". De stof werd kundig aan onzen tijdgeest aangepast. J. DOVER WILSON: The Essential Shakespeare. Cambridge University Press, London, Ieder boek over den grooten dramaticus heeft gewoonlijk een verdienste, waardoor het tevens eenzijdig wordt. De eenzijdigheid en verdienste van dit boek is het aantoonen dier goede kameraadschap. Ook schr. fantaseert er duchtig op los over z'n geheimzinnigen held; op `t laatst van z'n boek vertelt hij zelfs, wat Shakespeare op een bepaald tijdstip in z'n leven dacht. Een leerzaam boek, doch critisch te lezen. RENÉ DUVERNE: Tu n'es pas seul... P. Téqui, Paris, blz. ing. Ffr. 4.. Modern stuk in drie bedrijven. Toont ons het apostolaat van het goede voorbeeld, waardoor zelfs een afgedwaalde ziel tot het geloof terugkeert. MICHEL DE GHELDERODE: De sterrendief. P. Vermaut, Kortrijk, blz. ing. Bfr Van een straatarmen poeet, die op een kermis aan den kost tracht te komen met sterren dieven, voor 't gerecht wordt gedaagd en ter dood veroordeelt, waarna hij in den hemel aangeland rust vindt. Grillige tafereelen uit een dolzinnig phantastisch leven. Een kijkstuk met hopeloos effectbejag. MICHEL DE GHELDERODE: JEAN BARLEIG: Het meisje met de houten handen. Vertaald uit het Fransch door Joris Dewaele. Palmer Putman, Wenduijne, blz. In een sprookje is veel mogelijk, zelfs een prinses met houten handen, welke eerst worden afgetrokken en in het vuur geworpen en later in handen van vleesch en bloed veranderen. De tallooze technische moeilijkheden zullen er wel van afschrikken, dit stuk op het repertoire te. nemen. HENRI GHEON: Epiphania. Geïllustreerd door Francois Bisson. Vertaald uit het Fransch door Anton van de Velde. Paul Brand, Hilver sum, blz. geb. f 1.. Gheon heeft een fijn tooneelstukje weten te maken van de Evangelie-geschiedenis over de aanbidding der drie Koningen. 't Is onder zijn handen een eenvoudig, pakkend, ontroerende Epiphaniebeleving geworden.

120 112 TOONEEL. HENRI GHEON: Le mystère de l'invention de la Croix. La Pensée Catholique, Liège, blz. Men kent Ghéon. Men weet hoe bewonderenswaardig hij met de symboliek weet om te springen en hoe eenvoudig en natuurlijk zijn stijl is. Het derde bedrijf is verreweg het beste. GOLDONI: De goeie Knorpot. P. Vermaut, Kortrijk, blz. Een rijke oom gromt altijd tegen z'n neef om z'n verkwisting, blijkt toch goedig van hart en gemoed want redt op 't laatst z'n neef van een finantieelen debacle. Slepend van gang, dor van taal, 'n echte romance van Italiaansch allooi. J. DE GROOT: Zwaan kleef aan. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, ing. f 'n Aardige, levendige operette naar het sprookje van Grimm. Met leuke wijsjes en 'n vlotte dialoog. W. R. E. GUGEL: Rendierdans. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f Deze voordracht, dans en ceremonieel spelen zich af in de romantische Indianenwereld. Echt iets voor jeugdige verkenners. A. GUGEL BLOEMBERGEN: Een Kerstgast. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f Dit socialistische kerstspel zal indruk maken op de jeugd en haar de deugd van gastvrijheid bijbrengen. THOMAS HAMILTON: 'n Prachtidee. P. Vink, Alkmaar, blz. Een bankier, die geld ontvreemdt, wordt door z'n zoon gered, die 'n prachtidee" heeft en die omzet in een tooneelstuk, dat op de.,biihne" veel succes heeft. Spannend en vol verrassingen. Frisch en vloeiend, doch psychologisch niet overal verantwoord. ARCHIBALD HENDERSON: Bernard Shaw, playboy and prof et. D. Appleton, London, blz. geb. Sh. 50/-. Deze biografie steunt op een vijf en twintigjarige correspondentie tusschen Shaw en zijn levensbeschrijver. Het boek behandelt den schr. hoofdzakelijk als tooneelschrijver en tooneelcriticus en betrekt daarin tevens klein tooneelwerk en drama-verklaringen. LAURENCE HOUSMAN: Schwester Gold. Ráben & Cie, Luzern, blz. Bovenstaand werkje behandelt op origineele wijze, hetgeen de aantrekkelijkheid aan deze spelen geeft, de geschiedenis van Franciscus met de roovers. P. PAUL HUMPERT: De hel der goddeloozen. Drama in vijf bedrijven. Uitgave Paters Oblaten, Waregem, blz. ing. Bfr Gezond tendenz-werk. In breede trekken wordt hier de strijd der Sovjets weergegeven tegen de Duitsch-Russen der Wolga die hun eigendom. hun familie, vooral hun geloof verdedigen zooals vrome, rotsvaste volgelingen van Christus dit alleen kunnen. RENÉ JACQUET: Barabbas ou l'envers de la Passion. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr Levendig schilderachtig en dramatisch stuk in één bedrijf. JOS. JANSSEN: Een Heldendorp. Tooneelspel in 3 bedrijven. Jos. Janssens, Antwerpen, Tooneelkundig komen er een paar zwakke brokken in voor. En zoo het tweede als het derde bedrijf zijn langdradig, vooral het derde. Schildert een Vlaamsch dorpje tegen het einde van den oorlog en doet het doorgaan alsof er maar een paar menschen zijn, die zich fatsoenlijk hebben gedragen. E. Z. KAHN: De Amazone. Servire, Den Haag, blz. Een kostelijke satyre op moderne toestanden. Hoewel we de theorieën van den schrijver niet altijd kunnen volgen, zijn deze toch wel waard gelezen te worden, al was het alleen maar om de origineele manier, waarop ze te berde worden gebracht. Voor een opvoering zal het stuk buiten studentenkringen wel niet in aanmerking komen. G. KELLER: De kleine danslegende. De Oogst, Antwerpen, blz. Het is te veel lyriek, zonder ook maar de minste dramatiek, en. actie blijft toch, wat men er ook van zeggen moge, een hoofdvereischte voor een tooneelspel. F. K. H. KOSMANN: De spelen van Gijsbrecht van Hogendorp. Nijhoff, Den Haag, blz. Een poging om belangstelling te wekken voor een vrij onbekend dichter, waarin tooneelwerken: Het spel van Xerxes en de Grieken" en Oragiën Tragedie", alleen historisch-litteraire en philologische beteekenis hebben.

121 TOONEEL. 113 N. VAN DER LAAN: Rederijkersspelen. Nijhoff, Den Haag, 1933, 140 blz. In dit werkje werden vijf spelen bijeen gebracht uit de jaren , afkomstig uit de Leidache Kamer De witte accoleyen". Enkele kluchten leenen zich wel tot een moderne opvoering, de overige zijn onevenwichtig van conceptie. ALFONS MAES: Geld. P. Vink, Alkmaar, blz. ing.f Langdradig gezeur van tooneelfiguren, die met den eigenlijken inhoud niets uitstaande hebben. Zonder psychologischen diepgang wordt de macht van 't geld over een mensch geteekend. F. MEYER: Blijspel-firma. P. Langendijk, Haarlem, blz. 'n Geestig blijspel, vrij goed van taal en bouw. Handeling heel simpel: twee auteurs die er met hun contract ingeloopen zijn en door een typiste weer gered worden. J. B. MOLIËRE: Het noodlottig huwelijk. Vertaald uit het Fransch door E. L. Wilders. De Oogst, Antwerpen, blz. ing. Bfr. 8.. Een verdienstelijke bewerking van Le mariage forcé", want het stuk dat gemengd is, wordt hier voor mannenrollen alleen gegeven. Het plezierige en precieuse geval van Sganarelle. den ouden vrijer, zal heel wat aangename uurtjes bezorgen... zoo aan de spelers als aan de toeschouwers. TOP NAEFF: Aan Flarden. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. Dit drama van een, vrouw, die om zakelijke redenen huwde, zit goed in elkaar; de dialoog is somwijlen langgerekt en bovendien overdreven. ALLARDYCE NICOLL: British Drama. George G: Harrap El Co., London, blz. geb. Sh. 10/6. Bedoeld voor den behoorlijk ontwikkelden leek, is dit boek de kennismaking er mee ten volle waard: niet te uitgebreid, maar steeds wetenschappelijk wordt een gematigd kritisch overzicht gegeven van drama en tooneel vanaf de middeleeuwen tot op heden, waarbij de moderne tijd het uitgebreidst behandeld wordt,,terwijl steeds gewezen wordt op 'het verband tusschen de Britsche en de continentale dramatische stroomingen. A. VAN OORSCHOT: Tooneel en opera. De Zuid-Limburger, Kerkrade, blz. ing. f Een reeks interessante beschouwingen over de ontwikkeling, wezensaard en toekomstmogelijkheden van opera en tooneel. Hier en daar wat oppervlakkig en haastig, kennelijk van de hand van een journalist. Niettemin leerzaam als proeve van dramatische kroniek over heden en verleden. COMTESSE JEAN DE PANGE: Le trésor de Mélisande. Boivin et Cie., Paris, blz. ing. Ffr Deze stukken zijn bestemd voor kinderen van 7-10 jaar. Alleen le Petit Navire" eischt enkele oudere medespelers. Uitvoerige aanwijzingen vergemakkelijken, de opvoering. WILLEM PUTMAN: Armoede. J. Janssens, Antwerpen, blz. Een mengeling van zwoele hartsdrift en koele berekening. Voorbehoeden om milieu en sfeer: 'n vrouw tracht haar geliefde te redden en pleegt zelfmoord. JAN VAN REDICHEM: Het regent, het regent. In Holland staat een huis! De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f Twee vroolijke zangspelletjes op de bekende wijs. JOHAN SCHAAKE: De kok en de dieven. Een vroolyk spel met zang en dans in één bedrijf. De Arbeiderspers, Amsterdam, C blz. Een leuk een-actertje voor de jeugd, dat het zoowel in een afgesloten ruimte als in de openlucht best zal doen. Vooral de slimme Jan Oliebol is een figuur, die de kinderen kostelijk zal vermaken. JOHAN SCHAAKE: Jan Pottebaas. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f Een leuk zangspelletje op bekende wijsjes en in één bedrijf, dat bij de jeugd best in den smaak zal vallen. CELINE EN JOHAN SCHAAKE VERKOZEN: Het maken en vertoonen van een poppenkast. De Arbeiderspers, Ariscerdam, blz. ing. f Een nuttige handleiding voor allen, die een poppenkast willen gaan bouwen. De jeugd is nog altijd dol op een poppenkast-vertooning en vele ouderen zouden graag zoon kijkspel in elkaar zettent om er de kinderen mee te vermaken, als ze maar wisten hoe de zaak aan te pakken. CAREL SCHARTEN: De zonde van koning David. Drama in vijf

122 114 TOONEEL. bedrijven en een voorspel. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f 1.50, geb. f De dichter-romancier toont zich hier tevens een talentvol tooneelschrijver. Naast minder geslaagde gedeelten bevat dit drama verscheidene fragmenten van hooge literaire waarde. Niet geschikt voor jeugdige lezers of toeschouwers. j. B. SCHEPERS: Radbout. H. D. Tjeenk Willink & Zn., Haarlem, blz. ing. f De geschiedenis van Radbout, koning der Friezen. Het begint na zijn bekenden mislukten doop en eindigt met zijn dood. De hoofdlijnen zijn natuurlijk aan de historie ontleend. doch voor de rest heeft de schrijver zijn verbeelding vrij spel gelaten. RENÉ SEGHERS: Alexander. P. Vermaut, Kortrijk, blz. De tocht van Alexander tegen Perzië voorgesteld als opgedrongen door een internationaal concern voor wapenindustrie. Anti-militairistisch en vol anachronismen. Psychologisch vol rake en diepe trekken. Voor gemengde bezetting. W. SMULDERS: Die erste Bliscap. De Standaard, Brussel, blz. ing. Bfr Letterlijke vertaling met 't oog op 't tooneel van de verkorte tekst van het beroemde M. E. spel. Alleen het speelbare werd gegeven zooals de verleiding, Adams dood, in 't voorgeborchte, rechtsgeding, geboorte, opdracht, verloving en boodschap. HEINRICH SPACK: Mijnramp! Vertaald uit het Duitsch door Jozef Contrijn. De Oogst, Antwerpen, blz. ing. Bfr. 8.. In vijf tafereeltjes wordt de angst van enkele mijnwerkers geteekend, die bi; een ramp van de wereld boven hen zijn afgesloten. Voortreffelijke opbouw, rake karakterteekening, korte maar krachtige dialoog. Eischt een zevental zeer goede acteurs. P. H. THANS O.F.M.: Mevrouwe Elizabeth. Franciscusdrukkerij, Mechelen, blz. Een breed opgezet spel geinspireerd in 6 bedrijven, met voor- en na-spel, en voor en na elk bedrijf levende beelden. Elisabeth is meermalen te preekerig vroom, de tooneelen zijn te breedsprakig, staan bovendien te schematisch naast elkaar zonder organische groei en bloei, de taal is dikwijls stijf en gemaakt of onnatuurlijk. EV. VERACHTERT: De kunst van hardop lezen. Van In, Lier, ing. Bfr Behandelt de gesproken taal, welke algemeen zoo stiefmoederlijk wordt behandeld en als vertrekpunt van een degelijk moedertaalonderwijs moet dienen. Verachtert richt zich tot onderwijzers, leeraars, priesters. advocaten, tooneelisten, met één woord, tot al die zich in het openbaar als voorbeeld moet stellen in 't spreken van het algemeen beschaafd. MICHEL VAN VLAENDEREN: Arlecchino, Don Juan. Van Rijsselberghe en Rombouts, Gent, blz. ing. Bfr 'n Uitstekend tooneelspel in vijf bedrijven, 'n beheerschte harlekinade van de beste soort: het amoureuze waagspelletje van Harlekijn en Colombina wordt hier niet schetsmatig opgegeven. doch in volledige tekst uitgewerkt. PIERRE DE WATTYNE: VICTOR CYRIL: Crime et chátiment. Jos. Vermaut, Courtrai, blz. ing. Bfr Ongetwijfeld lijden de helden van Dostojewski ontzettend onder het kwaad, dat zij misdreven, maar men vindt op hun lippen nooit een woord van berouw. In dit stuk is het niet anders. Derhalve alleen voor ontwikkelde volwassenen. H. J. VAN WIELINK: Leken-toneelspel. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f 3.. Schr. is sociaal-democraat en steekt dit niet onder stoelen of banken. Katholieke leekespelers zullen zich met vele zijner beschouwingen kunnen vereenigen, maar ook tal van moeilijkheden, welke speciaal het Roomsch tooneel betreffen, onopgelost vinden. JEF WILLENS: Waar de liefde list zoekt. Palmer Putman, Westduyne, België, blz. 'n Boertig spel voor gemengde gezelschappen van list en veete, vrijen en vechten. Vooral de vrekkige boeren en de snoevende veldwachter zijn raak getypeerd. Hier en daar nogal plompvlaamsch, doch over 't geheel gezond van strekking. ALEX WINS: De moeder. Bewerkt naar een roman van Maxim Gorki. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. Dit stuk is, evenals de roman waarnaar het werd bewerkt, voorbehouden lectuur, daar het den opstand predikt tegen de bestaande maatschappelijke verhoudingen, ageert tegen het privaateigendom en het communisme als het Benig ideaal voorhoudt. Voor opvoering door katholieken is het absoluut ongeschikt.

123 TOONEEL. 115 ALEX WINS: Reizen en avonturen van meneer Prikkebeen. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f Er is nauwelijks iets te bedenken, dat de jeugd aangenamer bezighoudt en meer op de fantasie werkt dan de malle lotgevallen van Meneer Prikkebeen. Het stuk eischt veel voorbereiding, maar is deze ten volle waard. PERE MARIE-XAVIER: Les Chartreux. B. Arthaud, Grenoble, blz. Dit lyrisch drama in 6 tafereelen behandelt de uitzetting der Karthuizers uit Frankrijk. J. Caras-Latour schreef er muziek bij. Mgr. Caillot, bisschop van Grenoble, zorgde voor een inleiding.

124 KUNST ROGER AVERMAETE: Rubens. Les Editions de Belgique. Bruxelles, blz. Geen kunstkritiek, maar een anecdotische levensbeschrijving, welke niet voor de jeugd is geschreven. SIEGFRIED BEEN: Schónheit und Magie. Jos. Kósel & Fr. Pustet, München, blz. ing. M Uitgaande van de idee dat de kunst even oud is als de menschheid zelve en dat de oermensch aangedreven door het magische er toe kwam beeldend te scheppen, uitgaande dus van dezen magischen factor wil de schrijver in zijn boek toones hoe bij het ontstaan van i e d e r kunstwerk het geloof van zijn schepper aan het magische in het heelal, beïnvloedend werkt. Wat Siegfried Behn over de magische factoren in de architectuur, plastiek, schilderkunst, dans, muziek en dichtkunst vertelt getuigt van zijn diepe blik, doordringend tot in het worden en ontstaan van dit phenomeen. Dr. H. P. BERLAGE: Moderne bouwkunst in Nederland. Geïllustreerd. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, Deel IX Winkels en Winkelpuien, 52 blz. ing. f Dr. H. P. BERLAGE: Moderne bouwkunst in Nederland. Geïllustreerd. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, Deel VI: Het groote landhuis. 56 blz. ing. f FRANCIS BICKLEY: The Pre-Raphaelite Comedy. Constable & Co., London, blz. geb. Sh. 10/-. Schr. heeft uit allerlei verspreide bronnen een samenvatting getrokken, en een overzicht samengesteld van het merkwaardige 19e eeuwsche intermezzo, waarin Rossetti wel de meest bekende figuur is. Grooter nog is zijn verdienste wijl hij volkomen geslaagd is in wat zijn doel was: den ontwikkelden leek een inzicht en overzicht te geven vrij van vakgeleerdheid van leven en streven der Pre-Raphaeliten; zoodat die belangstellende leek zich er een duidelijke voorstelling van kan vormen. ROGER BRIELLE: Francois Pompon. Geïllustreerd. Libraire de France, Paris, blz. geb. Ffr Karakteristiek in sympathieken zin over den beroemden beeldhouwer Pompon, die in modernsoberen vorm de plastiek van dieren wist op te voeren tot een zeldzaam hoog peil. TH. BONDROIT: Pour l'embellissement de vie. Ed. Castermann, Tournai, blz. ing. Ffr Een vademecum voor een kunstgevoelig leeraar tot dieper begrip van kunstwerken. Leidt vooral de jeugd aan de hand van prachtige platen en rustige bespiegeling in de geheimen der architectuur en nieuwe beeldhouwkunst binnen. GERARD BROM: Herleving van de kerkelijke kunst in Katholiek Nederland. Geïllustreerd. Ars Catholica, Leiden, blz. geb. f Dit block reconstrueert in levende lijn en kleur een tijd die niet ver af en ons na aan het hart ligt. Brom zorgt er steeds voor dat hij aangenaam te lezen is. Hij is altijd goed geïnstrueerd, heeft een scherp oog voor concreta en beweegt zich tusschen de feiten met magistrale lenigheid. Nooit zal hij verzuimen zijn figuren van den persoonlijksten kant te belichten, nooit ook laat hem zijn lichte, spelende ironie in den steek, evenmin als zijn graag paradoxale schrijftrant. Dit geeft iets prikkelends, mousseerends aan al zijn schrifturen. De hoofdstukken Vrijheid", Waterstaatstij1", Alberdingk Thijm", Cuypers", St. Bernulphusgilde", Violier", de bijna het geheele boek uitmaken, zijn uitstekend. Maar het laatste Uitzicht" stelt te leur. Voor ontwikkelde leeken is het een aangenaam te lezen overzicht over wat er op kerkelijkkunst-gebied in de laatste eeuw bestreefd en bereikt werd. PAUL BROMBERG: Practische woning-inrichting. Geïllustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. ing. f Bromberg is de ontwerper van vele practische, aan de moderne eischen voldoende, meubelen en hij is zeker de man, die in staat is een boek samen te stellen over practische woninginrichting. Onze moderne tijd vraagt ruimte, lucht, zon en daarbij zoo weinig mogelijk verspilling van arbeidskrachten. In de moderne woninginrichting behoort aan al deze eischen tegemoet gekomen te worden en de expert Bromberg heeft ons doen zien wat er in onzen tijd op dit gebied te bereiken is. I. DE BRUYN: Rembrandt's etsen. Geïllustreerd. P. N. van Kampen, Amsterdam, blz. geb. f 1.. Een populair-wetenschappelijke inleiding tot de kennis van de etskunst en R's werk op dit gebied. GERT BUCHEIT: Rome. Geïllustreerd. Sebaldus-Verlag. Nurnberg, blz. geb. M. 7.. Een keurige verzameling van oude koper- en houtsneden van verschillende kunstenaars over Rome. Uit het naast elkaar leggen van deze merkwaardige kunststukken kan men zich een

125 KUNST. 117 goed beeld vormen van de Eeuwige Stad. welke haar onvergankelijkheid bewaart ondanks de wervel der tijden. M. COULOMBEAU: Chartres. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr De Kathedraal van Chartres is als een wonderbare bijbel, die door beeld en steen de gansche leer van den waren godsdienst uitdrukt. Dit werk is het vruchtbare resultaat van een levensstudie. Aan alle kunstkenners aanbevolen. A. J. J. DELEN: Het huis van Pieter Pau-wel Rubens. L. J. Kryn, Brussel, blz. ing. f Beschrijving van het woonhuis van den grooten Vlaamschen schilder: wat het was, wat het werd, wat het worden kan. Voor kunstminnaars 'n prettig bezit voor de leestafel. C. F. DISCHER: Die deutschen Bauhiitten in Mittelalter und ihre Geheimnisse. Geïllustreerd. Discher-Verlag, Wien, blz. ing. M Dit boek toont ons de middeleeuwsche bouwmeesters in hun volle bedrijvigheid. Door tal van grafische teekeningen slaagde hij er in technisch hun arbeid te doen zien. Voor minnaars van oude architectuur is dit bevoegde en baanbrekende werk een waardevol bezit. A. VAN DOMBURG: P. MORLION O.P.: Levensleugen in de film. Geloofsverdediging, Antwerpen, blz. ing. f Beide schr. gaan de ontwikkeling van de film na en accentueeren vooral hoe de Amerikaansche, Duitsche en Fransche filmproductie in 't verleden een leugenachtige levensvoorstelling gaven. HENRI GHiON: Promenade avec Mozart. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Een boek over den musicus, dat niet geschreven is door een musicus maar door een vriend en bewonderaar van diens muziek. De Fransche katholieke tooneelschrijver, geeft zelf de bedoeling en karakter van zijn boek aan: le livre que je vous consacre est sans excuse, car il n'en a qu'une: l'amour. Een origineel en lezenswaardig boek. 1. GODEFROY: Handboek voor Kunstgeschiedenis. Geïllustreerd. Kosmos, Amsterdam, dln. Per deel ing. f Een bondige behandeling van de verschillende stroomingen in de kunst sedert de oudste tijden. Door een goede afwisseling van tekst en verluchting slaagde schr. er in een klare voorstelling te geven van de onderscheidene stijlvormen in de kunst. ARNOLD GOFFIN: Le sculpteur Jules Lagae. Geïllustreerd. Jos. Vermaut, Kortijk, ing. Bf r Dit werk geeft ons 'n diepen kijk in het leven, en den groei van dezen Vlaamschen beeldhouwer. Belangrijk omdat het ons zoo'n scherp inzicht geeft in het werk, en zoon heerlijk volledig beeld biedt over dit kunstenaarstalent. R. GOFFIN: Aux Frontières du jazz. Les Documentaires, Paris, blz. Een encyclopaedie van namen, die galmen als trompetstooten. een betrouwenswaardig vademecum voor fonoliefhebbers en daarbij een brok letterkunde merkwaardig hot" geschreven, een soort self-confession, niet van een opiumrooker maar van een student-jurist, op wien jass-muziek als opium gewerkt heeft. Dr. J. GREGOR: Das Zeitalter des Films. Geïllustreerd. Reinhold-Verlag Wien blz. geb. M Schr. gaat de ontwikkeling van de film na, doorloopt alle phasen en oefent 'n ongezouten critiek op de filmproductie van Hollywood zonder echter chauvinistisch de Duitsche operettefilm in bescherming te nemen. Een proeve van filmbeschouwing, door een der weinigen, die na grondige studie en met achterstelling van vooroordeelen het wezen van de cinematografie wist te doorgronden en van daar uit de honderdvoudige producten beoordeelde. Nuttig ook voor wie 't niet eens is met alle inzichten van den schrijver. CONRAD GROBER: Kirche und Kunstler. Herder Ei Co., Freiburg, i. Br., blz. ing. M Mgr. Gri ber kent de kunstenaars. Hij heeft een diep inzicht in den eigenaardigen aanleg van den kunstenaar en is bezield met groote liefde tegenover diens werk. Het boek Kirche und Kunstler is allereerst een pleidooi voor de kunst, daarna is het een boek voor den kunstenaar en voor dengene die zich met artistieke vraagstukken heeft in te laten, en vervolgens is het een pleidooi.ten gunste van de H. Kerk, die het volle recht en den plicht heeft om den kunstenaar aan banden te leggen, wanneer zijn eigen sensus catholicus daartoe niet in staat zou zijn. Tenslotte schrijft Mgr. Gróber over den stimuleerenden invloed, die de Katholieke Kerk altijd op het ware kunstleven heeft gehad. Hij heeft in deze uiteenzettingen een vrijwel universeelen kijk op de zaken gegeven.

126 118 KUNST. SACHA GUITRY: Pages choisies. Plon, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr. 30,. Sacha Guitry is niet alleen een goed tooneelspeler, maar ook een goed schrijver. Dit boek bewijst het weer. Het is niet geschikt voor jongelui, want de vrije liefde neemt een al te groote plaats in. A. H. HAMACKER: De levenstijd van Antoon Derkinderen. Geïllustreerd, H. J. Paris, Amsterdam, blz. ing. f Dit boek brengt de geschreven en ongeschreven gegevens van het leven en het werk van Derkinderen. De schrijver heeft de figuur Derkinderen in heel zijn ontwikkelingsgang nauwkeurig nagegaan. Dat hij de zwenkingen in Derkinderen's werk volkomen begrepen en gewaardeerd heeft, blijkt op elke bladzijde van zijn werk. RICHARD HAMANN: Geschichte der Kunst. Meulenhoff & Co., Amsterdam, blz. geb. M Een overzicht van heel de Westersche kunst, van de oud-christelijke tijden tot den dag van heden; en op een wijze, die allerminst verveelt door een dorre opsomming van stijlsoorten en uitblinkende figuren, doch veeleer ruimte laat voor de kwalificatie: een cultuurgeschiedenis der,,nenschheid, zooals zich die in de monumenten der kunst afspiegelt. Waar de schrijver in aanraking komt met de door het christendom en bijzonderlijk het Katholicisme geadelde kunstuiting, geeft hij gestadig blijk van 'n ontstellende onbekendheid van katholiek denken en voelen. 'n Beknopt, doch in z'n aard 'n volledige introductie in de kunstgeschiedenis. C. HARBERS: Das Kleinhaus. Geïllustreerd. G. D. Callway, München, blz. geb. M Een artistiek en suggestief werk vol origineele gedachten, waaruit veel te leeren valt. Schr. geeft architecten practische wenken om huizen te bouwen, die mooi, doelmatig van structuur zijn en geen groote geldbedragen verslinden. MONSEIGNEUR HARSCOUET: Chartres. E. Flammarion, Paris, blz. ing. Ffr Deze bisschop, die zijn kathedraal bezingt, voegt zich bij het koor van schrijvers, dat dit wonder van bouwkunst reeds heeft verheerlijkt. En wie zou daartoe beter in staat zijn dan deze kerkvorst, die op elk uur van den dag zijn kerk kon bewonderen en bestudeeren? VICTOR VAN HEMEL: Voorname Belgische toonkunstenaars uit de 18de, 19de en 20ste eeuw. Cupido-uitgave, Antwerpen, ing. Bfr De nog in leven zijnde meesters der muziek werden buiten beschouwing gelaten, doch in een eenvoudige gids" werden de bijzonderste gebeurtenissen, betrekking hebbende op 't leven en 't werk der muzieksterren, aangehaald. TH. HOYER: Russische filmkunst. Geïllustreerd. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, blz. ing. f In dit boekje krijgt de bewondering voor de goede eigenschappen van de Russische film meer plaats dan de critiek op de fouten en zwakheden een bewondering en een motiveering voor bewondering waarmede men het niet altijd eens is. Er wordt echter ook gewezen op zwakheden en tevens een verklaring gegeven voor die zwakheden en voor het karakter der Russische film. L. J. JORDAAN: Dertig jaar film. Geïllustreerd. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, blz. ing. f LOU LICHTVELD: De geluidsfilm. Geïllustreerd. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, blz. ing. f Deze werkjes zijn zeer instructief voor allen die in het filmwezen belangstellen. Jordaan geeft een goed overzicht van de ontwikkeling en den groei der film totdat de geluidsfilm optrad. Lichtveld behandelt verschillende aspecten van de geluidsfilm: geschiedenis, techniek. aesthetiek. enz. G. DE KNIBBER: Bouwers. Van Melle, Gent, ing. Bfr Een bundel opstellen over plastische kunst, hoofdzakelijk uit het werk van Vlaamsche artisten. Het werk is al te zeer ontledend, 't geeft geen samenvattend beeld van de Vlaamsche schilderen beeldhouwkunst in onzen tijd. J. B. VAN LOGHEF: Bouwen, Holland. Geïllustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. geb. f Een overzicht, aan de hand van tallooze platen, wat Holland op het gebied der nieuwe zakelijkheid in de architectuur presteerde. J. B. MALINA: Orbis Catholicus. Paul Franke, Berlin. geb. M Heel het wezen van bet Katholicisme in al zijn variante verschijningsvormen wordt ons hier geopenbaard in een boeiende opeenvolging. De schoonheid der Katholieke Kerk, haar innerlijke schoonheid, die slechts uit God kan zijn. Hierdoor heeft dit boek niet alleen illustratieve waarde, doch 't is een modern biblia paciperum.

127 KUNST. 119 ERNST MICHALSKI: Die Bedeutung der aesthetischen Grenze f ur die Methode der Kunstgeschichte. Geïllustreerd. Deutscher Kunstverlag, Berlin, Een kunstphilosofisch werk, dat van zeer ongewone praemissen' uitgaat en tot zeer singuliere conclusies komt. Doel van schr. is, na te gaan of een kunstwerk aesthetisch immanent is of gebonden aan de stroomingen van geest en tijd. Doorwrocht maar zeer aanvechtbaar. JEAN MORIN: Les artistes préhistoriques. H. Laurens, Paris, blz. ing. Ffr. 12. Deze studie werd methodisch ter hand genomen. De schrijver bepaalde zijn onderzoekingen tot de kunst van het steenen tijdperk. PAUL MORAND: Paris de Nuit. Geïllustreerd. Arts et Metiers- Graphiques, Rue Siguier 18, Paris, blz. ing. Ff r 'n Reeks technisch zoowel als artistiek welgeslaagde close ups over de metropool Parijs met haar schelle lichten en zwarte schaduwen. Voor volwassenen. PATER MORLION: Het geweten van de film. Geloofsverdediging, Antwerpen, blz. ing. f Een actueel boekje. dat onderzoekt in hoeverre wij met ons geweten tegenover het probleem van de film staan. JOZEF MULS: Cornelis de Vos. Geïllustreerd. N.V. Standaard Boek handel, Antwerpen, blz. ing. Bfr Een uitstekend essay, dat een voortreffelijk beeld geeft van wezen en werk van den bekenden schilder van Hulst. Mgr. F. PESENDORFER: Kunstlerinnen und Schriftstellerinnen im Nonnenkleide. Geïllustreerd. Christliche Kunstblátter, Linz, blz. geb. M. 6.. Schr. heeft een aantal geschiedenissen van kloosters nagelezen. Bovendien heeft hij talrijke kunstverzamelingen in kloosters bezocht. Hierdoor heeft hij een overvloed van gegevens kunnen samenlezen, waarvan de artistieke rijkdom ons verbaast. Op alle de gebieden van de versieringskunst hebben ijverige vrouwenhanden gewerkt en aldus prachtige resultaten kunnen boeken, waarvan dit interessante boek een volledig beeld geeft. JOS. PHILIPPEN: Jan Frans Cantré Vlaamsch houtsnijder. Geïllustreerd. Centrale voor Projectie-onderwijs. Blijde Inkomststraat 77, Leuven ing. Bfr Met behulp van dezen duidelijken, verzorgden tekst zal een voordrachtgever in de gelegenheid zijn kort en goed en boeiend te spreken over een der grootste Vlaamsche kunstenaars. LALIRENT, MARCEL en WILLEM VAN DER PLUYM: De meesterwerken der beeldhouwkunst en der bouwkunst. Elsevier, Amsterdam, Per afl. f 1.. L. RIEMENS REURSLAG: Moeder en kind voor de lens. Kosmos, Amsterdam, ing. f Wie er aan mochten twijfelen of de kunst van fotografeeren in ons land met toewijding en ernst beoefend wordt, kan er zich van overtuigen, wanneer hij dit boek ter hand neemt. Na een korte inleiding, een paar vlot geschreven bijdragen, volgt er een galerij van mooie foto's. Alleen zij die echte schoonheid kunnen zien zonder direct gechoqueerd te zijn, kunnen van dit prachtig uitgegeven boek genieten. Prof. R. N. ROLAND HOLST: Jo Spiers. Geïllustreerd. Andries Blitz, Amsterdam, Een welgeslaagde keuze uit 't veelzijdige werk van den bekenden eleganten en geestigen teekenaar. Wij krijgen proeven van alle soorten werk en wij vinden den Nedeelandschen artist in al zijn gedaanteverwisselingen terug. ROMAIN ROLLAND: Het leven van Michel Angelo. Geïllustreerd. Vertaald uit het Fransch door H. Koffieberg. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f 2.^. Karakteristiek in dit leven is: vooreerst dat het met warme piëteit en bewondering geschreven is. vervolgens Rolland's opvatting van den grooten kunstenaar als een man die levenslang den strijd te doorstaan heeft tusschen zijn geweldigen kunsthartstocht en zijn zwakken wil. Een zeer persoonlijke, maar verantwoorde biografie. P. GALLUS SCHWIND: P. Desiderius Lenz. Kunstverlag-Beuron, Beuron, blz. ing. M In de moderne religieuse kunst is P. Lenz een beroemd figuur. Z'n kunst getuigt van supreme rust en hoogere vrede. Dit boek roept Lenz' figuur weer op en stelt diens levenswerk in 't ware licht. Een objectief in memoriam.

128 120 KUNST. FRITZ STAHL: Weg zur Kunst. Rudolf Mosse, Berlin, ing. M Een zevental studies over de kunst en haar meest beroemde uitingen, min of meer chronologisch gerangschikt. Stahl's opzet was den lezer duidelijk te maken hoe de kunst ontstaat en groeit en hoe men haar volop kan genieten. 'n Welgeslaagde kunstgeschiedenis. GEORG STARK: Deutsche Bildkunst. Jos. Kósel & Fr. Pustet, lunchen, blz. Dit werk beoogt ons vertrouwd te maken met de plastiek van de groote Duitsche meesters. Het behandelt de voornaamste stijlsoorten en uitblinkende figuren vanaf de vroege Middeleeuwen, via de Renaissance en Romantiek tot de moderne kunstuitingen van onze dagen doch te zeer opsommenderwijze en in dorren stijl. A. STUBBE C.S.S.R.: Naturalisatie of mystiek! Geïllustreerd. G. Uytr spruyt, Leuven, blz. ing. B f r. 50. f. Schr. wil een voorloopig antwoord geven op de vraag, of de Barok als kunst en cultuurverschijnsel overwegend naturalistisch of mystiek is. Zijn besluit komt vrijwel hierop neer, dat er geen wezenlijk verschil bestaat tusschen de kunst der Kerk en die van de profane wereld. De Contrareformatie heeft zeker den geest der Barok beïnvloed, maar het blijft een vraag of de kunst in Roomsche landen anders is dan in niet-roomsche, of de kunst der Barok, zooals Hausenstein beweert een hoogst katholiek phenomeen" is. Stubbe toont zich in het geheelc werk een man van synthetische visie. GERARD VAN VLIET: La France. Paul Brand, Hilversum, ing. f Een keuze uit de werken van de bekende schilder M. Gerard van Vliet. Het zijn wel zijn mooiste schetsen, teekeningen, pastels en schilderijen, welke het Fransche landschap en de Fransche steden tot onderwerp hebben. BERTHE WEILL: Pan dans l'oeil... on trente ans dans les coulisses de la peinture contemporaine. Geïllustreerd. Lipschutz, Paris, blz. ing. Ffr Wie zich interesseert voor de hedendaagsche schilderkunst, voor van Dongen, Picasso, Utrillo, Lantrec, Dufy, enz., moet dit boek lezen. MAURICE CONSTANTIN-WEYER: Source de joie. Editions Rieder, Paris, blz. ing. Ffr De vreugde-bronnen, welke de schrijver ons voorstelt, zijn zuiver en goed. Zij verrijken de ziel en voeren ons naar de eerste en laatste bron van alle blijdschap: God. (ZONDER NAAM) : Filmnummer van Dietsche Warande en Belfort. Geïllustreerd. Paul Brand, Hilversum, Heel aantrekkelijk geïllustreerd geeft 't alle aspecten van het filmvraagstuk, zooals het zich voor het oogenblik stelt: de moreele, de artistieke en de technische. Geen mensch, geen katholiek vooral, die zich voor de film interesseert, mag verzuimen dat belangrijkste Vlaamsche werk over de film te lezen.

129 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS EMILE BAUMANN: La symphonie du désir. B. Grasset, Paris, blz. ing. Fir Iu dit schitterend boek behandelt een katholiek auteur het delicaat onderwerp: de liefde. Niet voor kinderen. CHARTRES BIRON: Sir", Said Dr. Johnson. Jonathan Cape, London, blz. geb. Sh. 3/6. Een bloemlezing uit Johnson's gesprekken met zijn vrienden, waaruit de lezer een goed overzicht verkrijgt der oorspronkelijke denkbeelden van deze markante figuur uit de Engelsche litteratuur over men and matters". LEON BLOY: Lettres a Véronique. Desclée de Brouwer Cie., Paris, blz. ing. Fir Als psychologisch document voor 'n beter begrip van Bloy's zieleleven zeer waardevol. Naar den inhoud: een samenvatting van de brieven van Bloy aan de jonge vrouw: Anne Marie Route, die in zijn voornaamste werk Les Desesperés de hoofdrol speelt. HENRY BORDEAUX: Amitiés étrangères. Pion, Nourrit Cie., Paris blz. ing. Fgr Een mengelmoes van indrukken, opmerkingen, herinneringen, anecdotes, over de letterkunde, de politiek, den oorlog, de schilderkunst, de geschiedenis, de mannen en vrouwen van Italië, het Oosten, Amerika, België, Nederland, Duitschland en Engeland. J. H. VAN DEN BOSCH: Nederlandsche spelling, geslacht en verbuiging. J. B. Wolters, Groningen, blz. geb. f Verdedigers van de Vereenvoudigde Spelling bundelden hier opstellen, die een grondige studie van het vraagstuk voor belangstellenden mogelijk maken. Dr. K. BOS: Religious Creeds and Philosophie. H. J. Paris, Amsterdam, blz. ing. f Uitvoerig demonstreert Dr. Bos aan de talrijke figuren uit de romans van Scott diens religieuze en wijsgeerige inzichten, waarbij o.a. blijkt hoe Scott wel afkeerig stond tegenover de Katholieke Kerk als systeem, maar ook dikwijls van zijn sympathie liet blijken voor Katholieke instellingen en persoonlijkheden. Een belangrijke studie voor lezers van Walter Scott's romans en voor Engelsche litteratuur-studenten. THEODORE BOTREL: Les Mémoires d'un Barde Breton. Durandol, Brussel, Deze aanteekeningen geven ons een interessanten kijk op leven en werk van den bekenden Katholieken dichter Botrel. PATRICK BRAYBROOKE: Some Victorian and Georgian Catholics. Burns Oates and Washbourne, London, blz. geb. Sh. 7/6. Vier dichters en twee romanschrijvers heeft Braybrooke gekozen om te bewijzen dat vanaf het latere Victorianisme tot den huidigen dag de Katholieke visie op het leven onveranderlijk is gebleven, In die keuze is hij gelukkig geweest, voor zoover het betreft Coventry Patmore, Alice Meynell, Fransis Thompson, Canon Sheehan en Alfred Noyes. Maar het opnemen van Joseph Conrad in zijn essays lijkt ons minder juist. Overigens een voortreffelijk boek over Katholieke verschijnselen in de Engelsche litteratuur. P. DR. GREGORIUS VAN BREDA, O.M.C.: Die Muttersprache. Eine Missions- und religionswissenschaftliche Studie. C. N. Teulings, Den Bosch, blz. ing. f Behandelt de questie der taal in het missiewerk, der inheemsche taal van het te missioneeren land, Om zich van de belangrijkheid dezer questie te overtuigen herinnere men zich bijvb, hoezeer het Christendom zijn stempel op de Germaansche talen gedrukt heeft. Dit is slechts één aspect der zaak, doch in dit boek wordt geheel de vraag van alle zijden onderzocht en belicht. Het is solied werk, voor taalkundigen heeft het zijn waarde. HENRI BREMOND: Newman. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Fir Deze proeve van psychologische biografie beleeft reeds haar achtsten druk en blijft toch altijd nieuw. Van harte aanbevolen. HENRI BREMOND: La querelle du pur amour au temps de Louis XIII. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Fir Me zijn bekende levendigheid vertelt Bremond ons van dezen ouden strijd. Het boek zal er toe bijdragen beter den oorsprong van het conflict Bossuet--Fénelon te begrijpen. LEON BRUNSCHVICG: Pascal. Geïllustreerd. Ed. Rieder, Paris, blz. ing. Fir Pascal" heeft alle kans de fine fleur te worden in de collectie Maitres des littératures. De schrijver heeft, na een geheel leven van Pascal-studie, zijn gedachten zoo beknopt en helder mogelijk samengevat in 78 bladzijden. Zij die nog ietwat vreemd staan tegenover den

130 122 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS. auteur van de Pensées" zullen wellicht afgeschrikt worden door de condensiteit van een menigte abstractheden, die voor de meer ingewijden daarentegen zeer welkom zal zijn. M. Brunschvicg bestudeert den man der wetenschap, den man van de wereld, en de christen. De gedachten en aanteekeningen van den schrijver schijnen enkele malen nog helderder dan de fraaie heliogravures die het werk verluchten en waaronder zeer markante portretten van Pascal, van de personages van Port-Royal en van de abdij zijn te vinden. Een modern Pascalwerk met klassieke waarde. J. CALVET: D'une Critique catholique. Editions Spes, Paris, blz. ing. Ffr Eens zeer goede en onderlegde studie over het vraagstuk der katholieke litteraire critiek, dat niet alleen behartenswaardige wenken, maar ook een klare uiteenzetting bevat, hoe critiek wezen moet. om de cultureele beteekenis te verkrijgen, die ze inderdaad bezitten kan. Dr. M. CORDEMANS: Walter Scott. De Standaard, Antwerpen, blz. ing. Bfr. 5.. Het beeld, dat Cordemans van Scott ontwerpt, vertoont forsche lijnen, en leent zich uitstekend voor een eerste kennismaking. Een hoofdstuk over den invloed van Walter Scott doet diens beteekenis voor de letterkundige geschiedenis voelen. MAX DAUTHENDEY: Ein Herz im Lurm der Welt. Albert Langen. München, Een keur uit de brieven van dezen op Java gestorven schrijver, die zijn levensbeeld afronden. Voor de kennis der litteratuurgeschiedenis van 1888 tot 1918 zijn vooral de brieven aan Richard Dehmel, Korfiz en Annie Holm van belang. P. N. DEZAIRE: Handboek der poëtiek. Servire, Den Haag, blz. ing. f De schrijver heeft veel gelezen, heeft veel reminiscenties in zijn hoofd en brengt ze gestadig te pas. Maar wat diepere systematiek, wat verder ingaan op de essentialia zou het boek goed gedaan hebben. Het is te zeer een wetenswaardige verzameling, het brengt meet weten dan inzicht. ANTHONIE DONKER: Ter zake. Van Loghum Slaterus, Arnhem, blz. ing. f Donker blijft de meest zakelijke. de meest objectieve criticus van het oogenblik. Hij ontspoort nimmer door hartstocht, door persoonlijke rancune, door bewondering of afk er. Hoe juist de beschouwingen in dit boekje doorgaans ook zijn, er ligt een te matte, bezonnen toon over het geheel om het verschijnen daarvan tot een evenement te maken. Aan Donker's faam wordt door dit boekje niets toegevoegd. Het zijn leerzame beschouwingen, maar het fonkelt en sprankelt er te zelden. ANTHONIE DONKER: De schichtige Pegasus. A. A. M. Stols, Brussel, blz. Een verzameling poëzie-beschouwingen. De voornaamste jongere dichters van het oogenblik worden hier besproken. Donker's poëzie-critieken zijn het lezen en herlezen waard. Dr. N. A. DONKERSLOOT: Taalkennis. W. L. & J. Brusse, Rotterdam, blz. In eenige bladzijden geeft dit werkje een inzicht in het leven en de geschiedenis van het Nederlandsch inzicht, dat hoewel beknopt door helderheid treft, en door den prettigen keuveltoon, zoo heel ver van gewichtige geleerdheid en schoolsche didactiek, belangstelling en liefde voor de taal weet te wekken. RENË DUMESNIL: Gustave Flaubert. l'homme et l'oeuvre. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr. 20,. Compleet en veelzijdig gedocumenteerd, rijk aan feiten en gegevens, openbaart deze biografie echter geen nieuwe uitzichten in het wezen van den mensch Flaubert en van zijn werk als kunstenaar.de groote vormschoonheid, de scherpe psychologie van Flaubert's roman, scherp tot in het snijdende toe, worden nu eenmaal door niemand aangevochten; met God en Diens gebod evenzeer in het midden te laten als zijn vereerde meester het deed, is de biograaf intusschen lichtelijk verouderd. Het moge zijn, dat hij de levenshouding van Flaubert naar waarheid karakteriseert. hij waardeert haar niet, hij komt tot geen waardebepaling. Deze biografie gaat voorbij aan het cultuurverschijnsel: Flaubert, aan diens beteekenis in en voor de ontwikkeling van het menschelijk denken en voelen, waarvan hij een bepaalde phase met machtig talent tot schoone uitdrukking gebracht. JORIS EECKHOUT: Litteraire profielen. L. Vanmelle, Gent, Deel V. 165 blz. ing. Bfr Behandeld worden: Stijn Streuvels, Felix Timmermans, Hugo Verriest, Stefan George, James Joyce, Godfried Hermans, René de Clercq en Camille Melloy. De studies getuigen van groote belezenheid, maar zeer diep gaan zij niet; op de besproken werken worden geen nieuwe of oorspronkelijke visies geopend. JORIS EECKHOUT: De roman, wezen, evolutie, nieuwe strekkingen. Vanderpoorten, Gent, blz. Een beeld van de ontwikkeling die de roman in de verschillende landen heeft doorgemaakt om te komen tot het hoogtepunt dat hij heden bereikt heeft,

131 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS. 123 FRED. VAN EEDEN: Mijn dagboek. H. van Munster, Amsterdam, Deel V. 289 blz. Deel VI 258 blz. Er spreekt uit deze dagboek-notities, die ons den dagelijkscen gang van Van Eeden's leven weergeven, een buitengewone lenigheid van geest, een benijdenswaardig gemak zich aan verschillende gedachtencomplexen over te geven. Deze dagboekbladen loopen van Januari 1907 tot de bewogen Zomermaanden van PAUL ERNST: Mein dichterliches Erlebnis. Buchholz, Berlin-Charlottenburg, blz, In bondige trekken teekent de onlangs gestorven dichter z'n levensweg, z'n literaire ontwikkeling aan de hand van z'n voornaamste werken. B. VAN EYSSELSTEYN: Goethe en de loge Amalia. Batteljee el Terpstra, Leiden, blz. Bij de afgeloopen Goethefeesten is aan het feit, dat Goethe vrijmetselaar was, niet die aandacht geschonken, welke het om zijn veel duisters verklarende beteekenis verdiende. B. van Eysselsteyn heeft de schade eenigszins willen inhalen. Aanbevelen kan men deze propagandabrochure voor de vrijmetselarij niet. A. M. F. B. GEERTS: Vondel als Classicus. St. Norbertusdrukkerij, Tongerloo, Een zorgvuldige studie, die voor vakmenschen haar beteekenis heeft. Men kan er uit leeren dat Vondel geen groot latinist of graecist was. maar moeite had met zijn vertalingen evenals een gymnasiast die Tacitus of Horatius te bewerken krijgt. Dr. Geerts heeft zich de moeite getroost alles haarfijn na te gaan en geeft talrijke voorbeelden om zijn conclusies te bewijzen. JOS. J. GIELEN: Beatrijs, Middeleeuwsche Maria-legende. De Kempen, Tilburg, blz. ing. f Ongeveer de helft van deze uitgave is ingeruimd aan een inleiding tot de legende, die tot een soliede studie over den bouw en de motieven, de voortreffelijkheid, de populariteit, het auteurschap en de latere bewerking van Beatrijs uitgegroeid is. Er ontbreekt hier enkel een beschouwing over den vromen Maria-cultus in de M.E. uit welke sfeer de legende groeide. JOS. J. GIELEN: Uit heden en verleden, De Kempen, Tilburg, Deel 1352 blz.; deel II 352 blz. Per deel ing. f Voor een goed deel zijn de opgenomen stukken nieuw of doen als dusdanig aan, doordat de auteur aan de jongeren ruim toegang heeft verleend, en van oudere auteurs minder bekende, niet minder degelijke stukken wist te vinden. De auteur wil bovendien een dieper inzicht brengen in de voornaamste letterkundige stroomingen: realisme, naturalisme, symbolisme, expressionisme..,... enz. welke moden samen met een korte behandeling van kunstwerk in 't algemeen het rythme en de plastiek in bondige rake inleidingen worden geschetst. JOS. J. GIELEN: Leidraad bij de studie der Nederlandsche literatuur. J. Muusses, Purmerend, Deel II. 230 blz. ing. f Al het goede dat wij van het eerste gedeelte gezegd hebben, mag vrijwel voor het tweede gedeelte herhaald worden. Dat ook de keuze weer gelukkig is. blijke uit den inhoud: Granida, De Spaansche Brabander. Lyriek der 17e, 18e en 19e eeuw, didaktiek, zeventiend' Eeuwsch Proza, Gijsbrecht van Aemstel, Gebroeders. Het Wederzijds Huwelijksbedrog, Sara Burgerhart, Julia, Het Huis Lauernesse, Vijf en twintig Jaren, Het Rijksmuseum te Amsterdam, De Familie Kegge, Max Havelaar. ROMANO GUARDINI: Der Mensch und der Glaube. Jakob Hegner, Leipzig, blz. ing. M Dit boek dringt diep door in de raadselen van Dostojewsky, geeft een prachtige analyse van diens groote karakters en werpt verrassende lichtflitsen op duistere of tot nog toe minder opvallende plaatsen, maar Dostojewsky blijft ook bij hem Dostojewsky, een schrijver van geweldige afmetingen, een schouwer van onvermoede diepten, een sfinx, wier enigma's geheimzinniger blijken, naarmate men hun oplossing meent te naderen, DANIEL HALEVY: Courrier d'europe. B. Grasset, Paris, blz. ing. Ffr. 15,---. Een gevarieerd boek, dat zoowel schilderkunst als literatuur, zoowel sociale als politieke kwesties behandelt. Het neemt ons mee naar Polen. Duitschland, Italië, Er.geland en zelfs naar de ontwapeningsconferentie te Genève. KARL HOEBER: Dr. Carl Sonnenschein. Germania-Verlag, Berlin, blz. ing. M Het boek van een studieus-journalist, dat 'n trouw beeld geeft van dezen heldhaftigen, energieken mensch en opofferend werker en opvoeder der katholieke jeugd en zielzorger in een der grootste Europeesche metropolen. MAX HORNDASCH: Der Wunderknauel des Lebens. Gilde-Verlag, Köln, blz. ing. g M. M Parels van waarachtige en serieuze journalistiek, waarin iemand aan bet woord is, die zijn zoeklicht laat draaien over de dingen van den dag en steeds daarbij zijn licht richt naar de

132 124 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS. kern en inhoud van ieder levensgebeuren. Schr. wikkelt het kluwen des levens af en houdt de aandacht op de belangrijkste wereldzaken gekeerd. 'n Bundel suggestieve journalistieke opstellen, geschreven met diepen levensernst en hoog plichtsbesef -- 'n cursus in de practische journalistiek, die we iederen journalist ter leering aanbevelen. PIERRE HUMBERT: Peiresc. Desclée de Brouwer & Cie., Paris. Schetst het veelzijdige leven van den Provençaal Peiresc, die in 1580 te Belgentier by Aix geboren werd. Professor Humbert schetst hem als een amateur in den breedsten zin van dit woord: L'amateur idéal, en ce sens: la générosité méme." Hij was een minnaar van de schilderkunst, hij hield van oude kunstvoorwerpen, hij was een liefhebber van boeken en bezat een bewonderenswaardige verzameling. Dr. E. JONGEJAN: De Humor- cultus der Romantiek in Nederland. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. ing. f Een werk als dit laat den humor geen geheimen meer over. Het is grondig, geleerd. en eerbiedwaardig; er ligt een geweldige studie aan ten grondslag; wie werkelijk weten wil wat humor is en niet is, kan het hier te weten komen, en als hij het na de lezing nog niet weet, weet hij het nooit. Aanbevolen aan alle literatuur-historici. Prof. N. JORGA: Roemeensche kunst en letterkunde. Geïllustreerd. Leiter Nijpels, Maastricht, blz. Een reeks doorloopende (van de oudste tijden tot de 19de eeuw) synthetische vergelijkingen, boeiend en suggestief. Schr. gaat aan de hand van een rijk illustratief materiaal na, welke gelijkgeaardheid er bestaat tusschen de plastische en litteraire kunst van het Roemeensche volk. Dr. G. KAZEMIER: Het vers van Hooft. Van Gorcum & Co., Assen, blz. ing. f Een uitvoerige studie van de verschillende vers-typen bij Hooft, het wezen van het rhythme en de versmelodie, geïllustreerd door talrijke voorbeelden. Een belangrijk werk voor litteratuurstudie. MAURICE LEAHY: An Anthology of Contemporary Catholic Poetry. Cecil Palmer, London, blz. geb. Sh. 6/-. Voor allen die iets weten willen over de katholieke poëtische productie in het hedendaagsche Engeland is dit werk even onmisbaar als het boek van Patrick Braybrooke: "Some Catholic Novelists'. voor den hedendaagschen Engelschen katholieken roman. W. L. M. E. VAN LEEUWEN: Epiek en Lyriek. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f De leesboeken van Van Leeuwen voor Middelbare Scholen hebben een gunstige reputatie. Hij geeft korte theorie en lange praktijk en brengt de leerlingen ook met de oude klassieken in kennis. Of ze op Katholieke scholen bruikbaar zijn? We meenen alleen onder beproefde leiding! JULES LEGRAS: La Littérature en Russie. Armand Colin, Paris, blz. In verschillende opzichten voortreffelijk, de kenschetsingen der voornaamste schrijvers beknopt en toch veelzijdig, worden er werkelijk tot karakterportretten. Toch zijn er voor den katholiek wel bedenkingen, te maken, terwijl de moderne Russische litteratuur o.i. door den schrijver onrecht wordt gedaan door een al te algemeene oordeelvelling. L. LONGHAYE: Theorie des Belles-lettres. Téqui, Paris, ing. Ffr Zoolong we geen nieuwe philosophie der welsprekendheid, geen nieuwe synthese uit de vereeniging der christelijke ideeënleer. psychologie, philologie, moraal en esthetica samenstellen moeten we deze Summa van Pater Longhaye nog ter hand nemen, ook opdat ze een onzer geniale denkers en litteratoren drijve tot een aan deze tijd tot in de détails uitgewerkte Leer van het Schoone Woord. Dr. F. E. J. MALHERBE: Humor in die algemeen en sy uiting in die Afrikaanse Letterkunde. Swets & Zeitlinger, Amsterdam, blz. Een dissertatie geheel doortrokken van den geest van Prof. Prinsen en dus voor het godsdienstig-beschouwend-gedeelte vrijwel waardeloos en verwarringwekkend. J. W. MARRIOTT: Great modern British plays. G. G. Harrap & Co., London, blz. geb. Sh. 8/6. We krijgen hier niet minder dan 19 volledige moderne tooneelwerken van de hand der meest vooraanstaande dramaturgen van het oogenblik. We vermelden terloops de volgende namen: Pinero, Jones, Sutro, Brighouse, St. John Hankin, S. Haugham, Muro, A. Dukes. McEvoy, Noel Coward, Galsworthy e. a. Allemaal namen die klinken als een klok. Daarenboven is er een zeer lezenswaardige inleiding en wordt vóór elk tooneelwerk een korte doch interessante nota gegeven om zooveel het stuk als den schrijver te situeeren. P. MAXIMILIANUS: O.CAP.: Langs vele wegen. De Kempen, Tilburg, blz. ing. f De rangschikking dezer gedichten na 1914 uit Noord- en Zuid-Nederland verzameld geschiedde

133 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS. 125 niet alleen naar tijd en invloed, doch vooral naar groepen en richting, waardoor het karakteriseerend accent bijzonder op den voorgrond trad. Deze uitgave uitstekend voor schoolgebruik doet aan als een Katholieke Nieuwe Geluiden". GEORGE MEIR: Pol de Mont. Geïllustreerd. De Sikkel, Antwerpen, blz. ing. Bfr Zoowel de mensch, (als strijder voor Vlaamsche cultuur) als de kunstenaar wordt belicht in een rijke documentatie. Een verdienstelijk proefschrift, bier een daar licht beïnvloed door persoonlijke sympathie voor den auteur. EWALD MESSING: Zur Wirtschafts-Linguistik. Nijgh & Van Ditmar, Rotterdam, Een bundel bijdragen op het gebied der economische linguistik. Bekende geleerden schenken hier hun aandacht aan een nieuw taalkundig arbeidsveld. Wetenschap om de wetenschap wordt hier eigenlijk minder bedoeld dan practische kennis voor het economische verkeer. Voor oeconomici 'n instructief werk. LËON LE MEUR: La vie et l'oeuvre de Francois Coppée. Editions Spes, Paris, blz. ing. Ffr Een gewetensvolle en zorgvuldige studie over den bekenden schrijver, waarbij men gebruik maakte van de laatste getuigenissen zijner tijdgenooten. Dr. J. VAN MIERLO Jr., S.J.: Beknopte geschiedenis van de oud- en middel-nederlandsche letterkunde. Standaardboekhandel, Antwerpen, blz. ing. f A. F. MIRANDA: J. GRESHOFF: Lyriek. H. D. Tjeenk Willink, Zwolle, blz. De keuze van de stukken in dit deel, dat aanvangt met G. Gezelle voor het Zuiden, Penning voor het Noorden, en doorloopt tot allerjongsten, is zoo ruim gehouden, dat wij hier staan voor een van de compleetste dichtbundels over 80 en de volgende generaties. Voor inrichtingen van openbaar onderwijs. Dr. FLORIS VAN DER MUEREN: Vlaamsche muziek en componisten. J. Philip Kruseman, 's-gravenhage, blz. ing. f Het eerste wetenschappelijker relaas van de muziekontwikkeling in Vlaanderen sedert het begin der 19e eeuw. ANTOINE ORLIAC: La Cathédrale Symboliste. Mercure de France, Paris, 1933;,- Ting. Ffr Al de fraaie en ingenieuze omschrijvingen, die het geheele boek kenmerken, bevrijden ons niet van den indruk dat Orliac schreef onder de obsessie van een vooropgezet schema: al het werk der negentiende-eeuwsche voorgangers moèst culmineeren in het Symbolisme, la Cathédrale Symbolisme, niet het wijdere, onschoolsche Symbolisme, maar het Symbolisme der talrijke nakomers, die trouwens in zeer verscheiden richtingen uiteengingen. Is de bewuste aanvaarding van den Droom, den poëtischen droom, werkelijk de uiteindelijke en samenvattende overwinning van het Symbolisme? Een onuitputtelijk vaag boek, dat over dit probleem geenszins 'n bevredigend antwoord geeft. PAUL VAN OSTAYEN: Diergaarde voor kinderen van nu. De Sikkel, Antwerpen, blz. ing. Bfr Meditatief en scherp-ironisch proza over menschen en dingen uit onze bourgoiswereld, in den vorm van dierenschetsen. Tot begrip van O's wezen belangrijk. Dr. J. F. OTTEN: De moderne biographie. A. A. M. Stols, Maastricht, blz. In een helder betoog bespreekt schr. de vereischten, de wenschelijkheden en de mogelijkheden van het biographische genre en weet zijn zakelijke beschouwingen rijkelijk te stoffeeren met grepen uit alle literaturen. Eenige belangrijke bladzijden zijn gewijd aan de confrontatie van de moderne biographie met soortgelijke producten voorheen, vooral tijdens de romantiek, met den historischen roman en de geschiedschrijving, uit welke vergelijkingen het eigen karakter en de bijzondere roeping" van de vie romancée' gepuurd wordt. Dr. A. A. OVERMAN: An investigation into the character of Fanny Burney. H. J. Paris, Amsterdam, blz. ing. f Burney bracht domestic realism" in de litteratuur, en kan beschouwd worden als de voorloopster van Jane Austen en andere schrijfsters van haar tijd. Uitsluitend litteratuur-studeerenden zullen van Dr. Overman's boek kennis nemen. Zij vinden er zoowel een uitgebreide beschouwing der romans en dagboeken in, als een studie van haar leven en tijd, en een wetenschappelijk verantwoorde karakteranalyse van de schrijfster. E. DU PERRON: Uren met Dirk Coster. P. N. van Kampen El Zonen, Amsterdam, blz. ing. f 'n Nogal partijdige ontleding van Dirk Coster's levenswerk en literaire beschouwingswijze.

134 126 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS. E. DU PERRON: Uren met Dirk Coster. P. N. van Kampen & Zn., Amsterdam, Een eenzijdige en vrij overbodige analyse van Coster's geschriften met het oogmerk een localiseeren van bepaalde afschuwelijkheden in het Nederlandsche Kunstproza, ook essayistisch toegepast na 1880'. PHILIP DE PILLECIJN: Stijn Streuvels en zijn werk. Geïllustreerd. P. Lannoo, Thielt, blz. ing. Bfr Een prachtige biografie van den grooten Vlaamschen romanschrijver. Een boek, dat aantrekt en bekoort om den milden toon waarin over leven en werk van Streuvels gesproken wordt. JACQUES RIVIERE: RAMON FERNANDEZ: Moralisme et littérature. R. A. Corréa, Paris, blz. ing. Bfr Een debat, dat zich op zuiver letterkundig terrein wil bewegen. maar welks wiisgeerige waarde terstond in het oog springt. Het onderwerp is geenszins uitgeput en het boek geeft dikwijls den indruk van een tasten in het duister. Dr. F. K. PROOST: De Bijbel in de Nederlandsche Letterkunde als spiegel der cultuur. Van Gorcum & Co., Assen, ing. f Dit overzicht is noch overzichtelijk, noch volledig, maar het Iaat niets zien van de diepe inwerking des Bijbels op de cultuur, het onthoudt ons den geest en verdoezelt zelfs den letter, die eiken goudeneeuwschen ketter zoo lief was. Den Bijbel maakt het tot een teksten-arsenaal. de letterkunde tot een verzamelplaats, waar Bijbelteksten elkander ontmoeten in vreemde omgeving. E. PSICHARI: Mon frère. Pion Nourrit & Cie., Paris, Schr.'s zuster verschaft ons hier de zoo gewenschte intieme documentatie over leven en werk van den, kleinzoon van Renan. 'n Werkje van bijzondere waarde, waarin op fijngevoelige en discrete wijze een rijk genuanceerd levensbeeld naar voren wordt gebracht. HENRIETTE ROLAND HOLST: Herman Gorter. E. M. Querido, Amsterdam, blz. ing. f Het eerste gedeelte is van belang voor de kennis van den mensch Gorter, het tweede geeft een fijn ontledende en diep tastende studie over Gorter's dichterschap, wellicht de beste die er tot nu toe geschreven werd. Het boekje had ongetwijfeld gewonnen, wanneer de auteur biografie en poëzie-beschouwing tot één geheel had vermengd en uitgebreid, maar ook zoo is het bijzonder instructief. Dr. H. SCHERPBIER: Milton in Holland. H. J. Paris, Amsterdam, blz. ing. f In deze, op Calvinistische beginselen gegronde studie, worden de litteraire betrekkingen nages gaan tusschen Holland en Engeland vóór 1730, de politieke, religieuze en litteraire atmospheer in Holland, en, in verband daarmee, de niet zeer enthousiaste -- ontvangst van Milton's werk in Holland. Een werk van beteekenis voor litteratuur-studenten. Dr. JOH. SNELLEN: Hadewych, een bloemlezing uit haar poëzie en proza. J. Ploegsma, Zeist, blz. Dr. Joh. Snellen's liefde voor Hadewych kenmerkt zich door een aandoenlijke trouw. Hoe vurig haar liefde nog is, blijkt uit de warm-bewonderende inleiding tot dit voortreffelijk bloemlezinkje van onze grootste middeleeuwsche dichteres. Die inleiding getuigt van een gedegen kennis, die alleen door jarenlange omgang -verkregen wordt. F. D. DE SOET: Puritan and Royalist Literature in the seventeenth Century. J. Waltman, Delft, blz. Een afzonderlijke studie van de puriteinsche en royalistische schrijvers uit dien tijd. Schr. geeft een kort overzicht van het leven en het werk van 10 koningsgezinde schrijvers en van 6 puriteinen. Onder deze gaat Milton met het leeuwenaandeel strijken. D. A. STRACKE, S.J.: E.A.: Ruusbroec de wonderbare. Davidsfonds, Leuven, blz. Zonder aarzelen mogen wij dit boek er een noemen, dat velen welkom zal zijn, dat bij velen een behoefte zal vervullen. Er zullen er maar weinigen zijn, die Ruusbroec niet kennen, maar de voor vrijwel iedereen toegankelijke boeken over zijn persoon en zijn werk zijn niet talrijk. Dit boek is er een, dat er wel op berekend is de weetgierigheid omtrent Ruusbroec bij iedereen te bevestigen en de belangstelling op te wekken van hen, voor wie zelfs de naam nog een onbekende mocht zijn. GILBERT STUART: James Joyce's Ulysses' a study. Faber & Faber, London, blz. geb. Sh. 7/6. Het is ontegenzeggelijk het werk van een groot talent, maar het daalt zoozeer af in de instinctensfeer van den mensch. legt zoozeer den nadruk op het physieke menscheninnerlijk, dat het den geest schaadt en alleen zij, wier studie het vereischt, zich gerechtigd kunnen achten, van den roman kennis te nemen.

135 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS. 127 SUNG-KIEN HSU: Anthologie de la littérature chinoise. Delagrave, Paris, blz. ing. Bfr Zij, die zich van de Chineesche litteratuur op de hoogte willen stellen, zullen in dit boek, welks schrijver 10 jaar in Frankrijk woonde, een uitstekenden gids vinden. Dr. C. TAZELAAR: Tien jaren oogst. Zomer & Keuning, Wageningen, blz. ing. f Beoogt door inhoudsopgave met een weinig ontleding een kennismaking met auteurs als Querido, Coolen, Scharten, etc. Wijst daarenboven op het Christelijke of anti-christelijke element in hun werk. Protestantsche litteratuurbeschouwing. Dr. B. TIMMERMANS: Het probleem der methode bij de beoefening der letterkunde. P. Noordhoff, Groningen, blz. ing. f Een pleidooi voor de historische en meer wetenschappelijke beoefening van de letterkunde, met scherper aandacht evenwel voor den tekst dan zulks vroeger het geval was. F. V. TOUSSAINT VAN BOELAERE: Zurkel en blauwe lavendel. L. J. Krijn, Brussel, blz. ing. Bfr Schr., die zelf de litteraire heropbloeiing in Vlaanderen heeft meegeleefd, tijdens en na V a n N u, en Strak s, geeft in dit werk een zeer intiemen kijk op de persoonlijkheid en het werk van de vele hoofdfiguren: Streuvels, Verriest, Van Langendonck, de la Montagne, Teirlinck, Sabbe, Van de Woestijne, e.a. R. VANKENHOVE: ADM. LEPAGE: Het volksleven in het straatlied. S. M. Volksdrukkerij, Gent, blz. ing. Bfr Geen wetenschappelijke studie, maar zorgvol saamgelezen verzameling van straatliedjes, deuntjes, (sommige met melodie), zooals die op het onverwachts bij een feestelijke of openbare gelegenheid, wanneer het volk de straat meester is, opklinken en door duizenden monden worden meegezongen. CAREL VOORHOEVE: Reinaert de Vos. Leidsche Uitg.-Mij., Leiden, blz. geb. f Een bewerking van het bekende middelnederlandsche dieren-epos in onberijmden vorm in hedendaagsch Nederlandsch. Zooveel mogelijk wend in woord en rhythme het origineel behouden. A. C. WARD: American Literature 1880, Methuen & Co., London, blz. geb. Sh. 7/6. Als men dezen schrijver en criticus leest hoort men zijn stem, hij spreekt over het werk, dat hij behandelt, hij zegt er zijn meening over, vaak zeer beknopt, maar men weet juist wat hij er over denkt, hij staat geen enkele bepaalde richting voor en h ij is geen intellectueele snob, hij is een man met een critischen smaak en veel gezond verstand. En toch heb ik tegen zijn laatste publicatie een groot bezwaar. Deze is nu en dan een beetje al te systematisch en, als het er juist op aankomt, niet systematisch genoeg. J. H. J. WILLEMS: Het letterkundig opstel. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f 2.. Ter wegwijzing bij de verhandeling-opstel, voor welk type zeker de meeste kans bestaat om de klas in het stellen op dreef te helpen, heeft de auteur zijn keuze beperkt, tot letterkundige onderwerpen. Ook zij, die sceptisch staan tegenover elke beleering bij het stellen, zullen bij nadere kennismaking van dit werkje, moeten toegeven dat het in deze lastige taak baat brengt. WIJNAND FRANS: Caleidoscoop. A. J. Bronswijk, Oostburg, blz. ing. f 2.. Alleen de muziekkunst wordt in een van deze opstellen niet behandeld. Al de andere kunsten vonden wél de aandacht van den auteur en van deze is die van het reizen hem blijkbaar het meest vlot van de hand gegaan, al is het opstel over Limburg veel te oppervlakkig. Het verschilt in dat opzicht hemelsbreed van de schetsen over buitenlandsche reizen, steden en streken. waarvan er sommige werkelijk heel aardig zijn. De enkele woorden, gebruikt om het Vogezenlandschap te schetsen, bijvoorbeeld, zijn bijzonder goed. Maar tegenover de romankunst, de danskunst en de beeldende kunsten neemt de auteur een zóó vaag standpunt in, dat wij niet zouden weten, wie er iets aan heeft. Het ontbreekt in deze opstellen, die overigens van een intellectueelen geest getuigen, aan levendigheid en overtuigingskracht. Dr. C. J. WYNAENDTS FRANCKEN: Indische spreuken. Tjeenk Willink & Zoon, Haarlem, blz. ing. f De spreuken worden een leekenpubliek aangeboden, zoowel om haar fijne opmerkingen en dichterlijke beelden, als om de erin besloten moreele waarheden. Wat de laatste betreft nemen we liever Thomas a Kempis' boekje ter hand. Wel zijn de spreuken geschikt om een blik te doen slaan in den gedachtengang en het volksleven der Indiërs.

136 GESCHIEDENIS M. ALDANOW: Sint Helena, een klein eiland. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. ing. f Wij zien den mensch Napoleon, met zijn groote en kleine eigenschappen, met zijn machtige energie en enorme ijdelheid, zooals de samenwonenden op St. Helena hem moeten hebben gezien. 'n Belangrijke schets van Napoleon's persoonlijkheid. OCT. AUBRY: Napoleon III. Geïllustreerd. Historia-Librairie, Paris, blz. ing. Ffr Deze bekwame geschiedschrijver, meester over het onderwerp dat hij behandelt, heeft hier allereerst willen schrijven als kunstenaar. Het portret van den held, begonnen te Forli in toen Louis-Napoleon met zijn broer een samenzwering smeedde in de Romagna, eindigt te Chislehurst in een operatie. Wat gebeuren er in dien tusschentijd al niet voor dingen! De putch van Straatsburg, die van Boulogne, het Keizerrijk, zijn weelderig leven, zijn oorlogen, zijn voorspoed, zijn zwakheden, zijn jammerlijke val. De toegeeflijkheid van Aubry is wel groot, maar zijn schetsen zijn mooi OCT. AUBRY: Le Roi de Rome. A. Fayard, Paris, blz. ing. Ffr Dit boek, dat het laatste is over De Koning van Rome, van de vele die er zijn verschenen, is tevens het meest complete en veilige. C. DE ST. AULAIRE. Richelieu, P. Dunod, Paris, blz. ing. Ffr. 12. Deze groote diplomaat van onzen tijd beschouwt den staatsman allereerst als politicus en zelfs als filosoof. St. Aulaire concentreert zijn gedachten, analyseert, in een koel beschouwen en laat ons dengene aan het werk zien, dien hij overal en altijd voorstelt als iemand die opbouwt, zonder dat hij nalaat uit iedere observatie eenige lessen van verre draagkracht te trekken. Een ernstig werk dat stemt tot diep nadenken, maar het is te systematisch. Het zal dus tegenspraak en critiek uitlokken, zooals Richelieu zelf. AUG. BAILLY: Jules Caesar. A. Fayard, Paris, blz. ing. Ffr B. teekent ons een Caesar ten voeten uit, wiens physionomie pakkend wordt en hoogstwaarschijnlijk. Hij ziet in hem het begrip van het keizerrijk groeien; hij volgt zijn enorme diplomatieke, militaire en psychologische arbeid bij de verovering van Gallië; hij beschouwt zijn voorzichtigheid en overmoedige durf. Caesar bleef een heiden, een beklagenswaardige in meerdere opzichten, maar welk was niet in het plan der Voorzienigheid zijn rolt J EAN BARDANNE: L'Allemagne attaquera le... Baudinière, Paris, blz. ing. Ffr Bijeenraapsel van nieuwtjes en kletspraatjes, vermengd met veel fantasie. Alleen geschikt om eenvoudige lieden van de wijs te brengen. Sterk te ontraden. G. BARDY: L'Eglise a la fin du premier siècle. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr Er bestaan, zelfs, onder geleerden, zooveel dwaling en onwetendheid over het ontstaan der Kerk, dat een geschiedkundige beschouwing, zooals hier wordt gegeven, niet anders dan groot nut kan afwerpen. Dr. U. BELART E.A.: Opkomst en ondergang van Ivar Kreuger..Geillustreerd. Allert de Lange, Amsterdam, blz. ing. f Knap reporterswerk afgewisseld met voor een leek onoverzichtelijke opsommingen: dikwijls niets zeggende namen en cijfers. Vergelijkingsmateriaal ontbreekt volkomen, als men uitzondert enkele pagina's over vroegere wonderdokters: Cagliostro, Law, Strousberg, Hanau, Oustric... HELMUT BERM: Griechische Geschichte. Herder El Co., Freiburg, i. Br., blz. In deze Grieksche geschiedenis van het begin tot de eeuw van Pericles, werd vooral getracht de individualiteit der Grieksche historie te onderlijnen en de bijzondere kenmerken te demonstreeren, die haar gemaakt hebben tot wat zij geweest is. Het werk geeft geen volledig beeld van de Grieksche werkzaamheid, daar al te eenzijdig de nadruk werd gelegd op de politiek-sociale evolutie. MARCEL BERGER: PAUL ALLARD: Les dessous du traité de Versailles. Editions des Portiques, Paris, blz. ing. Ffr In plaats van belangwekkende feiten, krijgt men niets dan kletspraatjes en galachtige insinuaties. De schrijvers behalen er geen ander resulaat mee, dan dat ze zichzelf omlaag halen. JAN BOON: De herovering van Brussel. De Sikkel, Antwerpen, ing. Bfr Et is in den laatsten tijd veel gesproken over de herovering van Brussel voor de Vlamingen. En de kwestie heeft al heel wat stof opgejaagd. Om een overzicht te krijgen over de onderscheidene standpunten te dezer kwestie, ligt het voor de hand het boek van Jan Boon in te zien, dat hij te dezer kwestie heeft uitgegeven.

137 GESCHIEDENIS. 129 ARMANDO BORGHI: Mussolini en chemise. Editions Rieder, Paris, blz. ing. Ffr Fel pamflet, socialistisch van oorsprong en strekking. Mussolini wordt overladen met ongerechtigheden. Vooral zijn revolutionnair verleden wordt aan de kaak gesteld. Ook zijn particulier leven wordt niet gespaard. Schr. is zoo verblind door politieke hartstocht, dat hij niets van het program en de resultaten van het fascisme wil zien. HENRI BORDEAUX: Le Coeur de la reine Hortense. Plon, Nourrit Cie., Paris, blz. ing. Ffr Een met veel zorg samengesteld historische werk over de gemalin van Napoleon's broer Louis. die de kroon van Holland kreeg. Dr. W. BOTTEMA: Hitler, hervormer of misdadiger. Adr. Vlacg, Amsterdam, ing. f Een met oprechte hartstocht en... walging geschreven aanklacht tegen het nazi-regime, steunend op feitenmateriaal ontleend aan officieele bescheiden. JAQUES BOULENGER: Les Tuileries sous le Second Empire. Calmann-Levy, Paris, blz. ing. Ffr Als een interessant vertellende gids leidt de schrijver ons rond door het paleis, dat geen meesterwerk van architectuur was en als woning alle comfort miste. SERGE BOULGAKOFF: L'Orthodoxie. Félix Alcan, Paris r blz. nig. Ffr Bevat enkele mooie hoofdstukken; over Maria, de heiligenbeelden, den eeredienst en vooral het Paaschfeest. Helaas zijn de voornaamste begrippen niet duidelijk omschreven. Bovendien lanceert het boek zooveel verkeerde stellingen, dat we het streng moeten ontraden. JEAN DE BOURGOING: Le fils de Napoleon. Payot, Paris, blz. Geïllustreerd. ing. Ffr Van al de werken, welke aan den zoon van den keizer zijn gewijd, bevat dit ongetwijfeld de meest authentieke en betrouwbare getuigenissen. Dr. J. BROUWER: Hernan Cartés en Monteczuma. W. J. Thieme & Cie, Zutphen, blz. ing. f Een liefdevol zich inleven in de ideeën en aspiraties van Spanje's groote kolonisatoren heeft Dr. Brouwer in staat gesteld een boek te schrijven, dat de merkwaardige mentaliteit dier ontdekkers, een ridderlijken avontuurzin van fantastische allure, waarin God, koning, glorie en winzucht ieder een rol spelen, begrijpelijk en navoelbaar maakt. Een werk, dat ook den (volwassen) ontwikkelden leek met historische belangstelling verdient te interesseeren. Dr. I. J. BRUGMANS: Thorbecke. Erven Bohn, Haarlem, blz. ing. f Brugmans geeft een goed overzicht over Thorbecke's leven en werkzaamheid, verfraait of vernist nergens, zoo zelfs dat we ons hebben afgevraagd: Is er werkelijk grootheid in Thorbecke? Dit boekje antwoordt met een: neen! 0. E. BURTON: A study in creative history. George Allen & Unwin, London, blz. geb. Sh. 10/6. In dit boek wordt een overzicht gegeven der verschillende wereldbeschouwingen, zooals die tot 500 voor Christus ontstonden, en het daartusschen bestaande verband. En dan vooral die. welke overheerschenden invloed hebben geoefend op het denken van later tijden, zooals zich dat in de wereldgeschiedenis geopenbaard heeft. Een ontwikkeld lezer zal vaststellen, waar de schrijver afwijkt van het Christelijk standpunt. Dr. H. T. COLENBRANDER: Nederland en België. W. P. van Stockum & Zoon, Den Haag, Schr, wil de scheiding, die niet in 1830 maar veel vroeger is ontstaan, in haar oorsprong doen kennen; daarna komen de betrekkingen aan de orde, na de scheiding door onzen staat met het Zuiden onderhouden. Een slothoofdstuk herinnert aan de crisis, welke de Nederlandsch Belgische verhouding sedert 1919 ondergaat, en die beëindigd moet worden. GEORGES COOLEN: Histoire de l'eglise d'angleterre. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr Velen, die zich interesseeeren voor de Oxford-beweging, hebben geen voldoende kennis van de drie eeuwen geschiedenis, welke daaraan voorafgingen. Dit boek zal hen daaromtrent volledig op de hoogte stellen. GEORGES COOLEN: L'anglicanisme d'aujourd'hui. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr Een samenvatting van alle verspreide gegevens en een algemeen overzicht van de heele anglicaansche kwestie.

138 130 GESCHIEDENIS. JOSEPH COURTOIT: L'Essor Economique du Maroc Francais. Association Maritime Beige, Antwerpen, Na het werk geschetst te hebben door het Fransche protectoraat in Marocco verwezenlijkt, gaat,schr. de economische structuur en uitrusting van het land na, om tenslotte de Maroccaansche markt en vooral de plaats, welke België inneemt, uitvoerig te beschrijven. G. DELAYEN: Cléopatre. A. Colin, Paris, blz. ing. Ffr Eenige legenden terzijde latend, de zekere documenten volgend, laat schr. zien, dat deze groote amoureuse nooit het onveranderlijke doel van haar streven vergat: tegenover de opslorpingspolitiek van Rome het bestaan van haar koninkrijk verzekeren en het onafhanklijk houden. Een opmerkelijk en boeiend historisch werk. PIERRE DOMINIQUE: Le siège de Paris. B. Grasset, Paris, blz. ing Ffr Gedetailleerd relaas, zeer levendig, zeer schilderachtig, nog al scherp. Het is geschiedenis: maar niet in den toon van geschiedenis; in den toon van een pamflet. Critisch te lezen. S. DMITRIEVSKY: Dans les coulisses du Kremlin. Pion, Nourrit E Cie., Paris, blz. ing. Ffr Op verscheidenis militaire, politieke en diplomatieke posten heeft de schrijver van nabij gezien, hoe de dictators van het nieuwe Rusland leven en hoe de beruchte Gepoe werkt. Dr. JEANNE DUPRO'T: Over oorlog en vrede in den geest van Prudhon. Servire, Den Haag, blz. ing. f Een in socialistischen, geest geschreven pleidooi voor P's these, dat de oorlog zal verhinderd worden door private vredesactie. FRATECO: Don Quichotte van München. Ned. Keurboekerij, Amsterdam, blz. Frateco, die geen vriend van Hitler is, beschrijft op half historische, half romantische wijze den ontwikkelingsgang van dezen dictator. Hitler is volgens dit bock niet zoo zeer een Don Quichotte als wel een gewetenloos en ambitieus lafaard. Een boek dat spoedig zal vergeten worden. JOHAN GOEREE-D'OVERFLACQUEE: Uit een geheim dagboek, H. P. Leopold, Den Haag, blz. ing. f Dit geheim" dagboek verscheen geregeld in De Haagsche Post" en daarin worden in een typisch ouderwetsche stijl de verschillende gebeurtenissen in het Haagje en in den lande besproken. Goed ontwikkelde rijpere lezers zullen met groot pleizier deze herinneringen uit het belangrijke jaar ter hand nemen. ERNEST GRANGER: Aigem. geschiedenis. J. Schaafstal, Enkhuizen, blz. ing. f Dit is geen leerboek der Algemeene Geschiedenis voor schoolgebruik, maar een boek voor hen, die zich in de studie der geschiedenis verdiepen; het wil meer een doorkijk in de geschiedenis en het karakteristieke ervan geven. D. HANS: Thorbecke. H. P. Leopold, Den Haag, geb. f Veel-omstreden figuren zijn dankbare onderwerpen voor een handigen biograaf. Doch al dezen die belang stellen in het staatsleven, zullen den heer Hans dankbaar zijn, omdat hij in zijn pasverschenen werk zoo schitterend en zoo levendig het beeld heeft geteekend van den schranderen rechtsgeleerde en den kranigen leider, die gedurende enkele decennia het Nederlandsche staatsleven heeft beheerscht. E. J. HAALMEYER: Het intieme leven van Madam du Barry. Geillustreerd. De Gulden Ster, Amsterdam, blz. ing. f Deze gedenkschriften zijn voor de kennis van den tijd van D. B. van cultuur-historisch belang. Voor volwassenen. OTTO HELLER: Wladiwostok. Geïllustreerd. Neuer Deutscher Verlag, Berlin. 308 blz. ing. M 'n Sterk pro-communistische beschrijving van den oorlog tusschen China en Japan, naar het bekende Russische devies: Verovert het Oosten. EDOUARD HERRIOT: La France dans le monde. P. Hachette, Paris, blz. ing. Ffr Zonder de ontegenzeggelijke hoedanigheden van den heer Herriot, welke hem tot een der voornaamste politieke persoonlijkheden maken, te willen ontkennen, zouden we bij het lezen van deze bladzijden toch wel wat meer bescheidenheid willen ontmoeten. S. HERVE: Nouvelle Histoire d'europe. Edit de la Victoire, Paris, blz. Schetst in groote lijnen de geschiedenis man Europa.sinds den prae-historischen tijd tot op onze dagen. De synthese beperkt zich tot meest markante feiten en levert een filosofische geschiedbeschouwing, die pessimistische en zelfs fatalistische conclusies voert.

139 GESCHIEDENIS. 131 THEODOOR HEUSZ: De rol van Adolf Hitler in het huidige Duitschland. E. Seyffardt, Amsterdam, Niet apologetisch vóór of polemisch tegen 'Hitler, maar objectief historisch. Onder de beste hoofdstukken nemen ongetwijfeld de beste plaats in: Volk en ras'', en De wordingsgeschiedenis der huidige mentaliteit". Dit laatste vooral doet veel begrijpen van de ongeziene bloei der Hitler-partij. HENRI HOUBEN: La Liquidation de la Compagnie des Indes. Felix Alcan, Paris, blz. ing. Fir Het is een onverkwikkelijke historie van corruptie en vervalsching, die van het laaste bestaan der Compagnie des Indes. Een historie, die bovendien verband houdt met Robespierre, Danton, Desmoulins (en den brul!) en andere figuren uit een der meest spannende en hevige episoden der wereldgeschiedenis. Ook daardoor geeft dit boek belangwekkende lectuur voor meer dan vakgeinteresseerden. Mr. J. HUYTS: Het tweede vijfjarenplan. Servire, Den Haag, blz. ing. f Na op de resultaten van het eerste Vijfjarenplan gewezen te hebben, geeft schr. de voornaamste politieke opgaven van het tweede Vijfjarenplan aan: daaruit moet de definitieve liquidatie van alle kapitalistische elementen volgen. Tevens somt hij de voornaamste economische problemen op, die in dit nieuwe plan tot oplossing moeten gebracht worden. Kritische lezing van dit geschrift zij ieder aanbevolen. Mr. J. HUIJTS: De Russische Revolutie. Dagblad van Rotterdam, Rotterdam, blz. Een lijvig documenten-materiaal, dat uitkomst geeft over alle phasen der bolschewistische omwenteling. Wegens de eenzijdige sympathieën alleen voor ter zake bevoegden. HENRY DE JOUVENEL: La vie orageuse de Mirabeau. Plon, Nourrit t Cie., Paris, blz. ing. Ffr Geeft een afdoend antwoord op alle vragen, welke een persoonlijkheid als die van Mirabeau doet stellen. M. W. JURRIAANSE: Brieven van Prins Willem van Oranje. P. den Boer, Middelburg, blz. M. W. Jurriaanse heeft een twintigtal brieven van Prins Willem van Oranje uitgekozen, Mej. C. Serrurier heeft ze in hedendaagsch Nederlandsch overgebracht. Zoo kan men hier deze brieven in hun oorspronkelijken vorm, naast den modern Nederlandschen lezen en een paar fac-similés brengen ons nog Biader tot de authentieke documenten. L. J. KLEYN: Hitler de veroveraar. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f Geeft de voorgeschiedenis van de revolutie van het derde rijk. Wegens veel oncontroleerbaar materiaal critisch te lezen. WILLEM KNAP W.Gzn.: Prins Willem I. De Vlijt, Arnhem, ing. f Dit jubileumboek lijkt ons voor breedere verspreiding heel geschikt. De bronnen blijkt de schr. grondig te hebben bestudeerd en gelukkig geenszins op een eenzijdige manier. Hij geeft heel veel aanhalingen; en heeft groote stukken uit de bronnen overgenomen, maar dat op een origineele en aanbevelenswaardige wijze. Het boek is van een objectief standpunt uit geschreven. HARALD VON KOENIGSWALD: Schicksalswende. Wilh. Gottl. Kom, Breslau, blz. Beschrijft in heel eenvoudige woorden en zonder eenigen Ueberschwang den strijd van Frederik den Grooten om het behoud van Pruisen, een strijd, welke bij Kolin verloren scheen, maar bij Leuthei ten gunste van Pruisen beslist werd. Van den tragischen veldtocht van het Pruisische leger, geleid door een tragischen Koning. die filosoof is en den Freitod", als uiterste,.lbsung" erkent, -- wordt met een. als het ware. van eerbied voor het grootsch verleden ingehouden stem verhaald. WILHELM KOTZDE-KOTTENRODT: Wilhelmus von Nassauen, ein Mann und ein Volk. J. F. Steinkopp, Stuttgart, blz. geb. M Dit boek heeft verdiensten voor zoover het op geboekstaafde feiten... of legenden berust. Wanneer de schrijver zijn eigen fantasie inschakelt wordt het verhaal mat en conventioneel. Dan weten de vanen niets beters te doen dan te wapperen en alsmaar bruist er een storm. De Prins is bekommerd en zijn moeder Juliana van Stolberg is liefdevol en vroom en standvastig. De kardinalen en bisschoppen zijn vol.,táckischer Laune". Een zeer eenzijdig boek over Willem van Oranje. MAX. C. LAMBERTY: Philosofie der Vlaamsche beweging. Uitgeverij Cultura, Brugge, blz. ing. Bfr. 24.x. Een synthetische geschiedenis der Vlaamsche beweging tot aan den oorlog. Het boek geeft loutere feiten, doch elk feit wordt afzonderlijk verklaard. Door deze feiten-ontleding kwam schr.

140 132 GESCHIEDENIS. in dit baanbrekend en breedziend boek tot het besluit. dat de Vlaamsche beweging wordt beheerscht door de eeuwige wetmatigheid van den geest. GUSTAVE LANSON: Montesquieu. F. Alcan, Paris, blz. ing. Ffr Bestaat voornamelijk uit een groot aantal hoofdstukken uit Esprit des Lois". Voor sociologen en politici. GEORGES LECOMTE: Thiers. P. Dunod, Paris, blz. ing. Ffr Levensgeschiedenis van den kleinen man, wiens werkzaamheid zich meer dan een halve eeuw op het Fransche politieke tooneel kon ontwikkelen. GEORGES LENOTTRE: Les Tuileries. Firmin-bidot et Cie., Paris, blz. ing. Ffr Schr. wil dit koninklijk verblijf voor onze oogen doen herleven, door alle pracht en praal, maar ook de betooveringen weer in onze herinnering terug te roepen. J. LENS: De Vader des Vaderlands. Geïllustreerd. Oosterbaan & Le Cointre, Goes, ing. f Een kort en eenvoudig overzicht van het Leven van Willem van Oranje in protestantschen geest. Dr. REINHOLD LORENZ: Turkenjahr W. Braumuller, Wien, blz. O.Sh. 8/-. Een jubileumwerk van groote historische waarde. In 't eerste gedeelte worden beschreven de machten eni volkeren in de 17de eeuw, voorts de onzalige alliantie" tusschen den.,christelijken" Koning van Frankrijk en de mohammedaansche Turken. Het werk eindigt met een boeiende beschrijving van de veldtocht van 't jaar 1683, de bezetting van Weenen en haar roemvol ontzet na een ontstellende belegering. EMIL LUDWIG: Mussolini. Geïllustreerd. Vertaald uit het Duitsch door Titia Jelgersma. Van Loghum Slaterus, Arnhem, ing. f 2.. Ludwig stileert niet een harmonisch beeld van den fascistischen machtsveroveraar; hij maakt ons toehoorder bij de uitwisseling van ideeën; zelf moeten we een denk--beeld vormen van den Groote. De bestanddeelen die het duidelijkst zich laten kennen zijn: de opgang van revolutionnair naar dictator; een alles overheerschend en doordringend staatsidee; een fatalistische moed met de heimelijke compensatie van talisman-bijgeloof; een verbijsterend onvolledig (zoo niet ergerl) begrip van het christendom. Er is in de weergave door den schrijver veel te loven. Een lezenswaardig boek. HERMAN DE MAN: Over de joden en hun vervolgers. Hollandia, Baarn, blz. ing. f Naar aanleiding van de Duitsche gebeurtenissen heeft Herman de Man een boekje over de Joden geschreven, waarin hij over zijn ras- en vroegere geloofsgenooten spreekt en warm opkomt voor hun goed recht. PHILIP MECHANICUS: Van sikkel en hamer. Geïllustreerd. Andries Blitz, Amsterdam, blz. ing. f 1.75, geb. f Dit boek, dat naast vele reeds verouderde sententies tal van nieuwe bijzonderheden betreffende het Roode Rijk behelst, is van heel bijzondere beteekenis. Want het teekent de evolutie in dit onmetelijke rijk gedurende de laatste twee jaren een periode waarin het snel bergaf is gegaan met den opbouw volgens het Vijfjarenplan. Kennismaking en nauwgezette bestudeering ten volle waard. ARNOLD MEIJER: Wij vergaan. Het Signaal, Oisterwijk, blz. Helder en duidelijk wordt de toestand onzer ontredderde wereld er in geschetst, en de eenige mogelijkheid eener uitkomst aangetoond in den terugkeer tot en de bevestiging van de ware christelijkheid, rechtvaardigheid en naastenliefde. B. MIRKINE GUETZEVITCH: EGIDIO REALE: L'Espagne. Delagrave, Paris, blz. ing. Ffr Overzicht van den politieken toestand der laatste jaren in Spanje. MOELLER VAN DEN BRUCK: Der Preussische Stil. Geïllustreerd. Wilhelm Gottl. Kom, Breslau, Het M.-idee is, dat Pruisen de ziel van Duitschland is en dat Pruisische geest, zonder dewelke Duitschland niet zijn kan, heldhaftige geest moet zijn. Uit den stijl leidt Moeller de noodzakelijkheid van Pruisen voor Duitschland af. G. MOLLAT: La Question romaine de Pie VI a Pie XI. J. Gabalda et Cie., Paris, blz. ing. Ffr Geeft antwoord op vrijwel alle vragen omtrent dit onderwerp. Uitgebreide. maar goed geordende bibliografie, kaart der Pauselijke staten in 1860, aanhangsels, bevattende den tekst der verdragen, analytisch register.

141 GESCHIEDENIS. 133 T. C. MOLLEMA: Een muiterij in de achttiende eeuw. H. D. Tjeenk Willink & Zoon, Haarlem, blz. ing. f Een samenhangend, -- volkomen historisch juist, -- verhaal der muiterij gepleegd in 1763 op het Oost-Indische compagnieschip Nijenborg. Het is een bloedige muiterij geweest, welke verscheidene menschenlevens heeft gekost, en welke tenslotte streng bestraft is geworden. GEORGES MOSSË: L'histoire inconnue du peuple hébreu. F. Alcan, Paris, blz. ing. Ffr Zeer oorspronkelijke studie, eigenlijk al te oorspronkelijk, want ze berust meer op de fantasie van den schrijver dan op documenten en feiten. Het boek lijkt dan ook meer op een roman, dan op een wetenschappelijk werk. EDGER ANSEL MOWRER: Duitschland zet de klok terug. Vertaald uit het Engelsch door A. von Sun. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, ing. f Een voortreffelijke schets van de psychologie van onze oosterburen. Het geeft tevens een scherpen kijk or het hedendaagsche Duitschland in sociaal. politiek en oeconomisch opzicht. Over alle systemen van bestuur en leiding bevat het boek harde waarheden. Kortom, 't werk van een scherpzinnig Amerikaansch journalist, die den German" dóór heeft. BENITO MUSSOLINI: Uit het leven van Arnaldo. Vertaald uit het Italiaansch door Wouter Luktie. Uitgeverij Oisterwijk, Oisterwijk, blz. ing. f Een eerbewijs van den grooten staatsman aan de nagedachtenis van zijn broeder (die op 21 December 1931 stierf), waarin Benito in gevoelige journalistieke stijl, door Lutkie uitstekend vertaald, verschillende intieme herinneringen ophaalt en een karakterbeeld van Arnaldo ontwerpt, een beeld als man en familievader, als figuur van politieke en journalistieke werkdadigheid. IWAN NADJIWIN: Raspoetin, de heilige duiveld. De Gulden Ster, Amsterdam, Deel 1365 blz.; deel II 343 blz. Per deel ing. f Een breed opgezet, diep en veelzijdig uitgewerkt epos, waarin het geheele Russische maatschappelijk leven geopenbaard wordt onmiddellijk vóór en tijdens den grooten oorlog tot den dood van Raspoetin. Voor ervaren, intellectueele volwassenen. EDUARD DE NEVE: In de strik. Andries Blitz, Amsterdam, blz. ing. f Het eerste en tweede deel, dat ons in schrille kleuren het onmenschelijke leven in de Fransche gevangenissen schildert, zijn ontroerend door de groote eenvoud, waarmede al deze verschrikkingen verteld worden. Jammer, dat in het derde boek het vroegere leven zijner vrouw smakeloos en uitvoerig wordt uitgerafeld. Dit dwingt tot een zeker voorbehoud. MAURICE PALEOLOQUE: Le roman tragique de l'empereur Alexandre II. Plon, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Het tragisch leven van dezen Poolschen vorst wordt levendig verhaald, soms wel wat al te levendig, zoodat het boek voor meer ontwikkelden moet worden voorbehouden. 1. H. VAN PEURSEM: Simon Bolivar, el Libertador. Geïllustreerd. W. van Peursem, Den Haag, blz. Deze monografie werd geschreven, omdat deze waarlijk groote staatsman dikwijls nog verkeerd wordt beoordeeld, zelfs in de groote geschiedenisboeken niet voldoende tot zijn recht komt. ERNEST PEZET: H. SIMONDET: La Yugoslavie en péril! Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr Yougoslavië bevindt zich in moeilijkheden, welke slechts weinigen precies kunnen omschrijven. Dit boek geeft zeer duidelijk en nauwkeurig alle gewenschte inlichtingen. Prof. Dr. J. L. PIERSON: Japan als wachter der beschaving. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. Prof. Pierson wil door het kalm beschouwen van oorzaken en gevolg en het bekend maken van authentieke stukken over dit onderwerp, de waarheid over Japan in het volle licht stellen. Een lezenswaardig boek van dit voor velen van ons totaal onbekende en geheimzinnige land. LOUIS PICARD: Nouvelles fureurs de la persécution mexicaine. Editions Rex, Louvain, blz. Een deugdelijk gedocumenteerde aanklacht, bestemd om de publieke opinie in te lichten omtrent de verschrikkelijke feiten, welke zich in Mexico blijven voordoen. B. DE PIREY SAINT-ALBY: Tabago la Jolie. Tallandier, Paris, blz. ing. Ffr De inneming van Tabago, een der kleine Antillen,. Merkwaardig avontuur ter zee, met veel geschiedkundige kennis weergegeven.

142 134 GESCHIEDENIS. SUZE POS: Maria Stuart. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. ing. f Dit Maria-Stuart-Ievea heeft eenige zeer opmerkelijke verdiensten. Haar vlotte, bevallige schrijftrant maakt deze biografie tot een boek dat men met groot genoegen ten einde leest. Het is duidelijk dat in dit boek een omvattende en diepgaande studie van jaren is gekristalliseerd. Zij is niet bij machte het wonderlijke en. onuitsprekelijke, dat met de woorden sensus catholicus" wordt aangeduid, aan te voelen. Dr. R. R. POST: Het Vaticaan. Geïllustreerd. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, Het eerste deel is geschiedkundig; behandelt heel objectief de geschiedenis van het Pauselijk gezag vanaf Christus' belofte aan Sint Petrus tot aan de bijlegging van 't laatste conflict tusschen het Vatikaan en het fascistisch Italië. Het tweede deel geeft een systematische uiteenzetting van de verschillende bestuurslichamen en rechtbanken in de H. Kerk, terwijl we in de twee laatste hoofdstukken een schat van interessante bijzonderheden vinden over bet leven in het Pauselijk Paleis en over de staat van het Vaticaan. Dr. A. S. RAPPOPORT: Histoire de la Palestine des origines a nos jours. Payot, Paris, blz. ing. Ffr Volledige geschiedenis van het BijhUlsche land, door een Israëliet zooveel mogelijk objectief en onafhankelijk geschreven. Voor geschiedkundigen en andere ontwikkelde personen. E. A. RHEINHARDT: Napoleon III en Eugenie. P. N. v. Kampen & Zoon, Amsterdam, blz. Veel leerzaams valt uit dit eerlijk en smakelijk geschreven boek te Zeeren, temeer daar het tijdperk niet zoover achter ons ligt, of tijdgenooten van Napoleon III zijn ook nog de onzen geweest als Koningin Victoria, Bismarck, Frans Jozef en Clemenceau. Zijn dubbelhartige rol in zake de wereldlijke macht van den paus, is ook niet verheven, al moest hij ook soms luisteren naar de Spaansche, meer katholiek denkende Keizerin, die met dien atheist met zijn Don Juanavonturen ook al geen ideaal huwelijksleven heeft genoten. RODOCANACHI: Leon X. Geïllustreerd. P. Hachette, Paris, blz. geb. Ffr RODOCANACHI: Jules II. Geïllustreerd. P. Hachette, Paris, blz. geb. Ffr Schr. laat ons het karakter zien van de oorlogszuchtige Julius II en de diplomaat Leo X; de eerste gevreesd om zijn driftbuien en onverbiddelijk uiterlijk, maar in den grond edelmoedig en oprecht, 266 zelfs, dat hij zich op slot van rekening wist te doen beminnen en zijn dood een groote rouw bracht; de tweede slappeling, egoistisch, in meer dan een opzicht een teleurstelling, maar handig en groot door zijn politieke zin; Julius H, die de kunstenaars aan de dijk zet en beter de beeldhouwers begrijpt: Leo X de beschermheer der schilders. En hun omgeving, en de stadl Er zit in deze twee boeken evenveel leven, als er kleurenspel is op de zee, wanneer de zon in parelmoeren pracht ondergaat. Dr. JAN ROMEIN: Machten van dezen tijd. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. geb. f Schr. legt niet slechts een enorme kennis van feiten, cijfers en statistische gegevens aan den dag, maar hij heeft de groote gave, den natuurlijken samenhang van oorzaken en gevolgen met tastbare duidelijkheid uiteen te zetten. Wie dit boek doorgelezen heeft, de vele kaartjes bestudeerd heeft. begrijpt de crisis waarin we leven, voelt het verzwakken van het Britsche Rijk en de opkomst der V.S., kan zich de revoluties in China en de japansche expansie-pogingen verklaren r en nog veel meer. Een knap stuk werk van historische waarde. FRANKLIN D. ROOSEVELT: De blik vooruit. Vertaald uit het Amerikaansch door J. van Reensema. Scheltema & Giltay, Amsterdam, blz. Deze verkiezingstoespraken en artikelen handelen niet over de politiek, maar over de bestuurstaak, niet over de partijopvattingen, maar over de algemeene principes, en worden ingeleid door een beschouwing, die zich verzet tegen een deprimeerende zienswijze over het jonge Amerika, dat een proces van verandering en ontwikkeling doormaakt. Voor de kennis van het hedendaagsche Amerika is dit boek onontbeerlijk. M. DE ROUX: Origines et f ondation de la troisième république. B. Grasset, Paris, blz. ing. Ffr Dit nieuwe werk geeft geen herhaling van de geschiedenis, maar poogt slechts de ideeën en feiten toe te lichten, welke tot de instelling van den nieuwen regeeringsvorm hebben geleid en er de politiek van hebben bepaald. FIRMIN ROZ: Washington. Dunod, Paris, blz. ing. Ffr In boeken over Washington wordt gewoonlijk heel de geschiedenis van bet ontstaan der Vereenigde Staten verhaald. Dit boek daarentegen behandelt meer den persoon van Washington. Het is ook geschikt voor de jeugd.

143 GESCHIEDENIS. 135 Dr. A. A. VAN SCHELVEN: Willem van Oranje. H. D. Tjeenk Willink & Zn., Haarlem, Dit werk geeft ons inderdaad: Ein Mensch mit seinem Widerspruch". Een staatsman, maar niet feilloos, geen strateeg, een geloovig christen, maar niet zoon geloofsheld als velen onzer landgenooten zich dien voorstellen. Uit den mond van dezen geloovigen calvinist moet dit oordeel voor zijn geloofsgenooten geen onverdeeld aangenamen indruk" maken. Maar v. Schelven, en wij met hem, ziet liever den levenden mensch dan de bewegingslooze panopticumpop. Men hoeft het met den schrijver in zijn opvattingen en beschouwingen niet eens te zijn, het neemt niet weg, dat dit boek op hoog plan staat en zoowel aan voor- als tegenstanders te denken geeft. Dr. M. G. SCHENK: Willem van Oranje. Geïllustreerd. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f De voornaamste geschriften van Oranje waardoor hij zijn verzet tegen den Raad van Beroerten en den veldtocht van 1568 heeft willen,' rechtvaardigen; bijzonder komt hier ook tot uiting. hoe in dit jaar Oranje c.s. nog het jeugdige vuur van den opstand bezielde. Voor de studie van de figuur van Oranje in dien bewogen tijd een mooie aanwinst. ANDRÉ SCHILLINGS: Jeanne d'arc. Boosten & Stols, Maastricht, Zeventien sonnetten, ingeleid en in hun volgorde onderbroken door eenvoudig-verhalende prozastukjes, kunnen uiteraard niet meer geven dan een dichterlijk gemoedsbeeld van de heilige Jeanne d'arc, wier levensgeschiedenis in de laatste jaren vele kunstenaars bewogen heeft tot lof of polemiek. JEAN SCHOONJANS: L'Inquisition. Editions de la Cité Chrétienne, Bruxelles, blz. Onpartijdige, wakkere, teekenende, levendige uiteenzetting van het veel omstreden onderwerp. Bijzonder geschikt voor godsdienstleeraren. EMILE SCHREIBER: Rome après Moscou. Pion, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Vergelijking tusschen Fascisme en Bolsjewisme, waarbij godsdienst en zeden onaangeroerd blijven. Schr. heeft zoowel het regiem in Rusland als dat in Italië grondig bestudeerd. Zonder het in alles met hem eens te zijn, zal men zijn uiteenzettingen toch met genoegen lezen. Dr. FRANZ XAVER. SEPPELT: Papstgeschichte von den Anfangen bis zur Gegenwart. Geïllustreerd. Jos. Kósel und Fr. Pustet, Munchen, blz. geb. M Voor ieder die in kort bestek een dergelijk overzicht wenscht te bezitten, is dit een ideaal boek. Het is streng wetenschappelijk van opzet en geeft een kort historie-oordeel over de respectievelijke Pausen. In zijn soort is dit boek wel het beste dat wij kennen. AGNES SIEGFRIED: L'abbé Frémont Alcan, Paris, Deel I 734 blz., deel II 769 blz. Tezamen incl. Ffr , Deze twee zware deelen zullen speciaal hen interesseeren, die zich met de hedendaagsche en vooral godsdienstige geschiedenis bezighouden. Het boek is niet zoozeer een biografie dan wel een bijna volledige uitgave van abbé Frémont's dagboek. GUSTAV SMEDAL: De l'aquisition de Souverainité sur les territoires Populaires. Vertaald uit het Noorsch door Pierre Rokseth. Arthur Rousseau, Paris, ing. Ffr Een nijpend vraagstuk in de laatste jaren is de kwestie der bezitting der Poolgebieden. Na een kort historisch overzicht over de bezettingen uit vroeger jaren, onderzoekt schr. wie nieuw ontdekte streken mag bezetten en welke streken nog kunnen worden bezet. Dr. RUDOLF STEINMETZ: Over het Duitsche nationaal-socialisme. Swets & Zeitlinger, Amsterdam, blz. ing. f FRIEDRICH SIEBURG: Es werde Deutschland. Societats-Verlag, Frankfurt a. M Een krachtig pleidooi voor een hernieuwd nationaal Duitsch leven. Interessant maar wegens veel oncontroleerbaars en eenzijdigs met voorbehoud aanvaardbaar. OSWALD SPENGLER: Jahre der Entscheidung. C. H. Beck, München, blz. ing. M Een beschouwing over Duitschland in 't kader van 't verloop der wereldhistorie. zeer eenzijdig en geheel in den' geest van het Derde Rijk. Deze critiek is gespeend van iedere objectiviteit en geïnspireerd door haat tegen het z.g. systeem der afgeloopen 14 jaren. Ondanks suggestieve bladzijden een geestelijke aberratie. G. SUDARD: La vie de Pierre le Grand. Pion Nourrit & Cie., Paris, blz. Absurd en logisch zooals alle halve gekken zijn" ziedaar de scherpste trek uit dit levensvolle en onbarmhartig realistisch portret van den grooten autocraat. Peter de Groote wordt er

144 136 GESCHIEDENIS. allerminst in geflatteerd: wispelturig heel zijn leven door, kinderachtig, barre dronkaard, echte wellusteling en van een sadistische wreedheid. Het boek is té rijk en té veelzijdig omdat het te veel de bijkomstigheden beschouwt en de groote lijnen uit het oog verliest. KARL TSCHZIPPIK: Elisabeth. Impératrice d'autriche. Plon, Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Geeft een overzicht van het tragisch leven van keizer Franz-Joseph's gemalin. Enkele misvattingen en lange beschouwingen van filosophischen aard ontsieren het boek. H. C. THOMSON: The case for China. George Allen & Unwin, London, blz. geb. Sh. 10/6. Beschrijft hoe de politiek der groote mogendheden tot den Boxeropstand leidde, den val van de Mandsjoe-dynastie, en de vestiging der Chineesche republiek. Helder en overzichtelijk bespreekt schr. daarna de ingewikkelde internationale vraagstukken waarin China betrokken is en blijft daarbij uiteraard lang staan bij bet huidig conflict van Mandsjoerije, waarbij hij aantoont welke wereldoorloggevaren dit conflict in zich draagt. I-IPPOLYTE D'URSEL: La Cour de Belgique et la Cour de France. Plon Nourrit & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Een piëteitvolle uitgave van de brieven van de Eerste Koningin van België. Koningin Louise schreef onbeheerscht en volkomen openhartig aan de gemalin van den Koning der Franschen, zooals een jong meisje kort na haar huwelijk de moeilijkheidjes van het huishouden aan haar moeder meldt. Dus zijn ook deze uitlatingen voor den lezer van heden als een levendige blik op een echt-vrouwelijke natuur, die goed en ijverig getracht heeft, ook staatkundig een modelechtgenoote te zijn. Dr. J. UYTERHOEVEN: Geschiedenis der Middeleeuwen. A. de Boeck, Brussel, blz. geb. Bf r, Een handboek der middeleeuwsche geschiedenis volgens de thans heerschende opvattingen. Er is meer aandacht geschonken aan de wetten, instellingen en beschaving, dan aan oorlogen en veldslagen! Methodisch en klaar van methode. G. VALLEREY: Richelieux. Geïllustreerd, Fern, Nathan, Paris, blz. ing. Ffr Achter het masker van neutraliteit ademt dit boek ecn voortdurende antipathie tegen Richelieu en zijn omgeving. De groote figuur van den kardinaal wordt er in neergehaald. Dr. J. B. VEEZE: De raad van de Prinsen van Oranje tijdens de minderjarigheid van Willem III. Van Gorcum & Co., Assen, blz. ing. f Dit werk heeft zich onder de litteratuur tijdens dit eeuwfeest van Oranje een blijvende plaats verzekerd; het doet immer bijzonder het licht vallen op den Raad die de prinsen van Oranje vooral in moeilijke dagen tot ruggesteun heeft gediend. MARC VICHNIAC: Lénine. Armand Colin, Paris, blz. ing. Ffr Heel onpartijdige geschiedenis van Lenin en het Bolsjewisme. De schrijver kent haat noch liefde, maar streeft zooveel mogelijk naar objectiviteit. Dit geeft aan het boek bijzondere waarde. JOHAN VORRINK: Onze opstand tegen Spanje en zijn leider Willem van Oranje. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f Een nieuwe kijk, op den Zwijger wordt er niet gegeven. Maar het is een goed geordend verhaal van den opstand en van de rol die de Zwijger daarin speelde. Vorink tracht onpartijdig tusschen Katholiek en Protestant te staan, wat hem vrij goed lukt. Zijn sympathie voor den Prins is nog al voelbaar. WALSH: Isabella la Catholique. R. Payot, Paris; blz. ing. Ffr Deze gedocumenteerde studie houdt de lezer in spanning door de onophoudelijke afwisseling der feiten en door het breede kader, daaraan gegeven. Heel het leven van Spanje staat hier beschreven; in groote trekken, in de atmosfeer van het laatste tijdvak der middeleeuwen, wordt er ook het karakter ingegeven van een koningin, die te midden van baar groote politieke zorgen, leed als echtgenoote en moeder en een groote christin bleef. CHRISTIAN WINDECKE: De roode Tsaar. Erven J. Bijleveld, Utrecht blz. ing. f Windecke is vrij onpartijdig in zijn boek en daar hij bovendien blijken geeft goed georiënteerd te zijn in zijn stof, heeft het werk beteekenis, zoowel ter verkrijging van inzicht in de Russische contemporaine historie, als voor het leeren kennen der persoonlijkheid van Stalin. Dr. V. M. E. WINTERS: Jean Dominique Larrey. N.V. v d. Marck's Drukkerij, Heerlen, Larrey heeft voor het eerst in de geschiedenis een militairen geneeskundigen dienst georganiseerd, welke den naam ten volle verdiende. In deze biografie leeren wij het vreeselijk lot van de zieke en gewonde soldaten uit dat tijdperk, maar vooral ook, hoe de plichtsbetrachting, zelf-

145 GESCHIEDENIS. 137 opoffering en moed van één man wonderen kan doen zelfs met de meest bescheiden hulpmiddelen. CHARLES WOESTE: Mémorie pour servir a l'histoire contemporaine de la Belgique. L'Edition Universelle, Bruxelles, blz. Geen autobiografie. Ook geen geschiedenis in den strikten zin van het woord. De aantrekkelijkheid van dit boek is de volstrekte oprechtheid en het onveranderlijk inzicht van een politicus, gewend aan alle parlementaire kunstgrepen, die vaak is bestreden, maar wiens volmaakte rechtschapenheid onvoorwaardelijk bewondering eischt. STEFAN ZWEIG: Marie Antoinette. Vertaald uit het Duitsch door G. J. Werumeus Buning Ensink. Allert de Lange, Amsterdam, blz. ' ing. f Wanneer Stefan Zweig wat meer kieschheid aan den dag had gelegd in het verhaal der huwelijksaangelegenheden en der latere beschuldigingen van Marie Antoinette en wanneer hij iets beseft had van wat de godsdienst in moeilijke oogenblikken voor een geloovig mensch beteekent, wanneer hij bovendien verschillende dingen juister en consequenter verhaald had, dan was dit een meer dan aannemelijk boek geworden. Nu is 't een boek dat weinigen goed, maar zeer velen kwaad zal doen. ( ZONDER NAAM) : 15 Eiserne Schritte, Neuer Deutscher Verlag, Berlin, blz. ing. M 'n Beschrijving van de 15 jaren, waarmee Rood Rusland zijn opgang tot het volle leven heeft gemaakt. Elk dezer jaren wordt beschreven aan de hand van foto's en teksten, ontleend aan officieele bescheiden, brieven en voordrachten van partijgangers. 'n Sterk tendentieus en pro-russisch werk voor studie niet onbelangrijk.

146 LAND- EN VOLKENKUNDE In het voorwoord van zijn proefschrift over: De trek van de plattelandsbevolking in Nederland 1 ) schrijft A. C. de Vooys: Nooit meer dan in de tegenwoordige tijd is het gebrek aan het wezenlike kennen van de sociale structuur van onze eigen volksgroep gebleken... De sociale problemen zijn te ingewikkeld om met de leuzen: socialisatie, vrijhandel of loonsverlaging te worden opgelost. Talloze sociaal-politieke maatregelen worden door de leidende organen genomen (ik denk b.v. aan de contingentering), zonder dat men op grond van beschikbare gegevens de sociaal-economiese gevolgen van deze maatregelen kan overzien of beoordelen. Hier helpt geen theorie; aan alle zijden, in het gehele land zal en moet het werk worden aangepakt". Deze woorden geven wel het gevoelen weer, dat leeft onder de jonge, Nederlandsche geografen. De hand wordt aan de ploeg geslagen en de resultaten vindt men neergelegd in de vele proefschriften, welke in den allerlaatsten tijd over ons land verschenen zijn, deels als monografieën over een bepaald gebied, deels algemeenere problemen behandelend, zooals bovengenoemd werk, dat de sociale mobiliteit en de horizontale migratie van de plattelandsbevolking behandelt, een onderwerp, waaraan tot nu toe weinig aandacht werd besteed, maar dat toch voor tal van problemen, b.v. het werkeloozenvraagstuk een essentieele beteekenis bezit. Leer suggestief zijn de drie groote kaarten van Nederland, welke aan het werk zijn toegevoegd, maar ook afzonderlijk met een toelichting in den handel verkrijgbaar zijn. Deze geven door kleuren weer, resp. de absolute bevolkingsbeweging, het verschil tusschen vestiging en vertrek, het geboorte-overschot, over de jaren Als voorbeelden van het gedetailleerde onderzoek zijn een viertal kleine monografieën aan dit belangrijke werk toegevoegd. Van de monografieën, welke een bepaald gebied van ons land behandelen, noemen we De Groninger Veenkoloniën 2) door H. J. Keuning. Als oudste onzer Noordelijke veenkoloniën waren de Groninger het experimenteergebied voor de verschillende productieprocessen, die elkaar in den loop der eeuwen opvolgden, en die bepaald werden door de steeds veranderende capaciteit van het gebied onder den invloed van het ingrijpen van de georganiseerde groep en haar voortschrijdende techniek, terwijl de nieuwe Drentsche en Overijselsche veenkoloniën dikwijls veel minder gecompliceerd zijn. Deze met groote liefde geschreven monografie behandelt het gebied der oudere veenkoloniën, dat naar het W. nog over de provinciegrens heenreikt, vanuit het hierboven geschetste gezichtspunt. In Het Westland :3 ) bespreekt Verbraeck ons belangrijkste tuinbouwgebied. Van alle zijden wordt deze streek, wier physionomie door den eigen aard van het tuinbouwbedrijf zeer typische karaktertrekken vertoont, in haar sociaal-geografische structuur beschouwd. Niet alleen voor de kennis van het Westland zal dit grondige werk nog lange jaren de bron vormen, maar voor een ieder, die zich bezighoudt met tuinbouwproblemen in ruimeren zin, of met andere tuinbouwgebieden is het een onmisbaar studiewerk. Een groote tegenstelling met het Westland vormt in ieder opzicht De

147 LAND- EN VOLKENKUNDE. 139 Hooge Veluwe, 4 ) waaraan Louis Venema haar proefschrift wijdde. Daar een gebied van zeer intense cultuur, hier een gebied van recente ontginningen, zandverstuivingen en bosschen, met steeds groeiander vreemdelingindustrie. De physisch-geografische beschouwing over het Veluwsche Landschap is niet het sterkste hoofdstuk van dit werk, dat overigens ons een goeden blik doet slaan in de sociale ontwikkeling en beteekenis van dit met natuurschoon zoo rijk gezegende deel van ons vaderland. Een uitmuntende beschrijving van een in haar eigen aard weldra tot sterven gedoemd eiland schonk ons P. Kuin in zijn Het eiland Marken, 5) dit werkje is in zijn beknopten vorm een model van een monografie. Wel eigenaardig, dat in een onzer voornaamste liberale" dagbladen terecht als bezwaar tegen dit boekje naar voren werd gebracht, dat het geschreven is in den geest der maatschappij-beschouwing van het 19de eeuwsch liberalisme; in welks denksfeer, levensgeluk" synoniem is met stoffelijke welvaart". Over Wageningen, De stad der tegenstellingen 6 ) schreef D. Regeling een zeer lezenswaardige sociografie. De opschriften van de beide deelen van dit werk: Wetenschap in een omgeving van achterlijkheid" en De stad der twee bevolkingen' geven voldoende aan, welke heterogeniteit deze studie moest omvatten en verklaren. De Gemeente Velsen, die zoowel agrarische, als industrieele en visscherijcentra omvat en dus een zeer eigenaardige probleemstelling biedt, vond een goede bewerking in het proefschrift van mej. v. d. Bergh van Eysinga Bijdrage tot de sociaal-geographische kennis der gemeente Velsen.7) De basis voor deze studie vormde de door de schr. zelf in het terrein opgenomen kaart van het bodemgebruik, welke aan het werk is toegevoegd. Waar beperkte ruimte ons dwingt in dit overzicht slechts enkele Nederlandsche werken te bespreken, moge hier nog een tweetal belangrijke uitgaven genoemd worden: Het Gedenkboek Oestreich 8 ) aan den bekenden Litrechtschen hoogleeraar in de physische geografie bij zijn 20-jarige ambtsvervulling door zijn leerlingen aangeboden, brengt een 26-tal excursie-verslagen, welke de belangrijkste physisch-geografische problemen van zeer uiteenloopende excursiegebieden o.a. in Nederland, Eifel, Ardennen, Leisteengebergte van den Rijn, Hessen, Zuid-Duitschland, Alpen en Noord-Duitschland bespreken. Wij meenen dat dit werk een unicum is in de Europeesche, geografische literatuur en daardoor een onmisbaar handboek voor elken geograaf, die Ofwel voor zichzelf, 6f voor zijn leerlingen een excursie wil voorbereiden, of aan zijn studeertafel zijn kennis van bepaalde gebieden en problemen wil opfrisschen of vermeerderen, waartoe de rijke, origineele illustratie een uitmuntend hulpmiddel is. Afzonderlijk vermelden we slechts het uitvoerige excursieverslag over Zuid-Limburg, dat tot een kleine geologisch-geomorfologische gids is uitgegroeid en waaraan een geologische overzichtskaart is toegevoegd. Op een geheel ander studiegebied brengt ons het proefschrift van den bekenden vliegenier, die het eerst de tocht naar Indië maakte, A. Tho-

148 140 LAND- EN VOLKENKUNDE. massen a Thuessink van der Hoop over: Megalithische oudheden in Zuid-Sumatra. 9) Dit met hulp van verschillende wetenschappelijke genootschappen uitgegeven, rijk geïllustreerde werk behandelt de merkwaardige megalithische vondsten in het binnenland van Zuid-Sumatra, en wel in de Pasemah; het vormt een zeer belangrijke aanwinst voor archaeologie en praehistorie van onzen Archipel. Dr. Jacoba B. L. Hol. 1) A. C. DE VOOYS: De trek van de plattelandsbevolking in Nederland. Geïllustreerd. J. B. Wolters, Groningen, blz. 2) H. J. KELINING: De Groninger Veenkoloniën, een sociaal-geografische studie. Geïllustreerd. H. J. Paris, Amsterdam, blz. 3) Dr. A. A. A. VERBRAECK: Het Westland. J. B. Wolters, Groningen, blz. geb. f ) LOUISE TH. D. A. VENEMA: De Hooge Veluwe. Geïllustreerd. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. 5) P. KUIN jr.: Het eiland Marken. Geïllustreerd. P. Noordhof f, Groningen, blz. ing. f ) D. REGELING: De stad der tegenstellingen. Geïllustreerd. H. Veenman & Zonen, Wageningen, blz. ing. f ') L. M. VAN DEN BERGH VAN EYSINGA: Bijdrage tot de sociaal-geographische kennis der Gemeente Velsen. Geïllustreerd. Utrechtsche Typografen-Associatie, Utrecht, blz. 8 ) (ZONDER NAAM) : Gedenkboek Oestreich. Geïllustreerd. J. B. Wolters, Groningen, blz. geb. f ) A. N. J. THOMASSEN A THUESSINK VAN DER HOOP: Megalithische oudheden in Zuid-Sumatra. Geïllustreerd. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. PHILIPPE ARBOS: L'Auvergne. Geïllustreerd. Librairie Armand Colin, Paris, blz. Ing. Ffr Ondanks den compacten vorm, toch een uitmuntende monografie. Na eerst den opbouw en physische gesteldheid van Auvergne besproken te hebben. wordt vooral de aandacht gewijd aan de activiteit van den mensch in dit gebied. waarbij de afhankelijkheid van het heden van het verleden zeer speciaal belicht wordt. Vervolgens worden de natuurlijke gebieden van Auvergne afzonderlijk besproken, wat tot nu toe nog nooit was geschied. J. C. BALET: La Mandchourie. Payot, Paris, blz. ing. Ffr In dit boek vindt men de meest recente economische informaties over het land, welks toekomst te vergelijken is met die van de Far West. Schr. spreekt zich rondweg uit ten gunste van de Japansche politiek. R. BLOCH: La Grèce. Geïllustreerd. Delagrave, Paris, blz. Aan de hand van dit boek is het een kleinigheid wegwijs te worden in den doolhof van het oude Griekenland. Als appendix is er een zeer goed chronologisch overzicht. L. B. BOS: Geologie voor natuurvrienden. G. Melchior, Amersfoort, Ofschoon ons land zeer arm is aan oudere geologische formaties, hebben rivieren en gletschers een massa materiaal uit andere streken over ons land uitgebreid. Dit boekje zal natuurvrienden daarbij een zeer gewaardeerde gids zijn. J. KAREL BREDERODE: Wat een zwerver droomde en zag. M. J. v. der Loef f, Enschedé, blz. ing. f Bij de verscheidenheid van vorm en atmosfeer, die het leven typeerde in zoo onderscheiden deelen van de wereld Finland. Italië. Noord-Afrkia, Turkije, Noordwest Europa, Klein Azië --, moet schr. de overeenkomst in die aspecten getroffen hebben. Hij trok er zijn locaal gekleurde verhalen uit, waarvan de inhoud zeer leerzaam is.

149 LAND- EN VOLKENKUNDE. 141 T. C. BRIDGES: Recent Heroes of modern Adventure. Geïllustreerd. George G. Harrap & Co., London, blz. geb. Sh. 7/6. In deze rij hebben o.a. een plaats gevonden: de eenzame zeiler Alain Gerbault, de vlieger Kingsford-Smith, de leden van een Himalaya-expeditie, onderzoekers van de Gobi-woestijn, reizigers die heel Afrika per motor en te voet hebben bereisd, enz. GENERAL R. G. BURTON: Les mangeurs d'hommes. Geïllustreerd. Payot, Paris, blz. ing. Ffr Vertelt van kannibalen, leeuwen, tijgers enz. enz. Het boek is, jammer genoeg, overladen met allerlei afgrijselijke feiten. Voor de kennis van het dierenleven is het niet zonder belang. ALEXANDRA DAVID NEEL: Grand Tibet. Pion, Nourrit & Cie.. Paris, blz. ing. Ffr Geen natuurkundige beschrijving van het land, maar een studie van de zeden en gewoonten en den godsdienst der bewoners. Boeiend geschreven.. Er zal nog een tweede deel volgen. LËON DEGRELLE: Mes aventures au Mexique. Editions Rex, Leuven, blz. ing. Bfr Zijn avonturen en zijn reis naar Mexico vertelt Degrelle in dit kleine boekje. Maar in deze enkele bladzijden is er een heele wereld verteld en beschreven. Mr. P. DIELEMAN: De groote reiziger Mer Joos van Ghistele. Uitgave Mr. Dieleman, Middelburg, blz. Mer Joos van Ghistele is een Zeeuwsch-Vlaming uit de zestiende eeuw, die zijn reizen naar het Oosten heeft vastgelegd in een reisbeschrijving. De hier weergegeven tekst zal op de eerste plaats wel belangstelling trekken in Zeeland, maar is toch zoo interessant dat hij ook in wijder kring kennismaking verdient. JOH. H. DOORN: Pyramidale perikelen in Egypte. E. J. Bosch jbzn., Amsterdam, blz. ing. f Een reeks indrukken met eigen teekeningen, die een humoristische kijk op het oude land aan den Nijl geven, zonder in een geregeld reisverhaal over te gaan. Het zijn stemmingsbeelden die ons hier en daar door een rake opmerking als in een flits het zonnige land en zijn donkere bewoners voor oogen tooveren, en de teekeningen zijn karakteristiek. D'OYLEY: Great travel stories of all nations. George G. Harrap & Co., London, blz. geb. Sh. 8/6. Wie van reisverhalen houdt, kan aan dit boek zijn hart ophalen. De verzamelaarster heeft uit de litteratuur van bijna allen landen en alle tijden geput. Zoowel de reisverhalen van Herodotus als de beschrijving door Lindbergh van zijn vliegtocht over den Atlantischen Oceaan hebben hun plaats in de verzameling gevonden. Holland is vertegenwoordigd door een reisverslag van Jan Huygen van Linschoten. Een interessante bloemlezing, die aanbevolen kan worden voor kennis van land en volk. FRANCOIS ECKHARDT: Histoire de la Hongrie. Les Oeuvres représentatives, Paris, blz. ing. Ffr De titel zegt voldoende, wat dit boek inhoudt: de afkomst der Hongaren, hun bekeering tot het Christendom, de revolutie van 1848, de scheiding van Oostenrijk in 1918, enz. RAYMOND ESCHOLIER: Gascogne. Albin Michel, Paris, blz. ing. Ffr Zeden en gewoonten de Gasconjers in de vier jaargetijden. De scherts is op het platteland zoo nu en dan nogal grof. E. FISCHLE: Zestien maanden in gevangenschap bij Chineesche communisten. J. H. Kok, Kampen, blz. ing. f Een sober verhaal, onderbroken door religieuze bespiegelingen, als document voor de politieke verhoudingen van China zeer eigenaardig. H. GELIRTJENS: Onder de Kaja-Kaja's van Zuid-Nieuw-Guinea. Geillustreerd. J. J. Romen & Zonen, Roermond, blz. ing. f Veel belangwekkends wordt over die eigenaardige menschen van Zuid-Nieuw-Guinea verhaald. Een mooi boek, dat zich prettig lezen laat niet alleen, maar waarin we ook veel te weten komen over dat volk, waarmee de missionarissen zoo gemoedelijk omspringen, omdat het zulke groote kinderen zijn, maar dat hij ook beter heeft gemaakt, voor zoover hij er reeds mee in aanraking is kunnen komen. JEAN GIROU: Les Causses, les Cévennes et les gorges du Tarn. Geillustreerd. B. Arthaud, Grenoble, blz. Een vlotte beschrijving met tal van prachtige afbeeldingen, die dit woeste, schilderachtige gebied van Zuid-Frankrijk voor ons doen leven. Onmisbare lectuur voor wie een reis naar de kloof van de Tarn, of de woeste Cevennen, of de Causses met hun prachtige grotten voorbereidt.

150 142 LAND- EN VOLKENKUNDE. JEAN GIRAUDOUX: La France sentimentale. B. Grasset, Paris, blz. ing. Ffr Al geeft het boek niet wat de titel belooft. men zal toch moeilijk ontkomen aan de betoovering dezer bladzijden, rijk aan nieuwe ideeën en poëtische fantasie. MARNIX GIJSEN: Ons volkskarakter. Het Kompas, Mechelen, blz. ing. Bfr Een inzichtsvolle studie, steunend op koele observatie, van de goede en ongunstige kenmerken, welke het Vlaamsche volk van de anderen onderscheiden. A. DE GRAAF: Algemeene geologie. Geïllustreerd. J. H. Kok, Kampen, blz. Een mooi werkje, goed begrijppelijk en in allen eenvoud toch den tegenwoordigen stand van de wetenschap weergevend. Het is bedoeld ter populair-wetenschappelijke voorlichting van Orthodox-Protestantsch Nederland, maar kan ook in Katholieke kringen goede diensten bewijzen. Dr. G. GUNTHER: Kleine Rassenkunde des deutschen Volkes. Geillustreerd. J. F. Lehmann, München, blz. geb. M Bedoeld als handleiding in de behandeling van het rassen-vraagstuk voor school, en politieke bonden. 'n Historisch overzicht van het rassenvraagstuk vanaf de vroegste tijden der menschheid, naast een uitvoerige beschrijving van de zes voornaamste in Duitschland voorkomende rassen. Als studiewerk bruikbaar. overigens volkomen heidensch van opvatting. FANNINA W. HALLE: De vrouw in Sowjet-Rusland. Geïllustreerd. Vertaald uit het Duitsch door Titia Jelgersma. Van Loghum Slaterus, Arnhem, blz. ing. f Uit de uiteenzettingen en beschouwingen der schrijfster blijkt duidelijk haar sympathie met de Sowjet-Russische strevingen en toestanden. Dit leidt er bij haar o.a. toe de Russische vrouwelijke revolutionnairen-van-de-daad als heldinnen voor te stellen, sympathiek te schrijven over abortusplegen, en uiteenzettingen te geven van toestanden en resultaten der collectieve landbouwbedrijven, die, zelfs op grond van officieele Sowjetberichten, in strijd met de waarheid zijn. Een gevaarlijk boek, waarvan de lezing alleen noodig kan zijn voor bevoegden. ERNEST VAN DER HALLEN: De wind waait. Davidsfonds, Leuven, blz. Een mooi-wonderlijk verhaal der zwerftochten door het Vlaamsche land, van den schilder, den dichter en den zanger, in een woonwagen. De schoonheid van hun menschelijke tragedie en de schoonheid van het land zijn harmonisch met elkaar verweven in deze geschiedenis, die de schilder op een avond den schrijver vertelde. Dr. A. G. VAN HAMEL: Ysland oud en nieuw. Geïllustreerd. W. j. Thieme & Cie., Zutphen, blz. ing. f Een gefundeerd, gedegen studieresultaat van jarenlange studie en van herhaalde bezoeken. Het eigenaardige en aantrekkelijke van dit eenzaam gelegen land laat Dr. van Hamel enthousiast uitkomen; het verleden, het lichamelijk bestaan en het geestelijk leven gaat hij uitvoerig na. Bijzonder interessant is het hoofdstuk over Saga's en Skalden, en dat over het geestelijk leven. Het hoofdstuk over de kerkelijke geschiedenis lijkt ons juist, ofschoon wij dit, door de onmogelijkheid van veel vergelijkend materiaal gebruik te kunnen maken, niet geheel konden beoordeelen. PIET HEERKENS S.V.D.: In de goudmijnen van Rome. Missiehuis, oden, blz. Uit de rijke goudmijnen van Rome geeft Pater Heerkens hier enkele klompjes en wijst ons daardoor waar in deze tijden van zorgen en uitzien naar geldelijke voorspoed, het goud dat alleen waarde heeft te vinden is. A. N. J. DEN HOLLANDER: De landelijke arme blanken in het Zuiden der Vereenigde Staten. J. B. Wolters, Groningen, blz. geb. f Den Hollander gaat in een zeer uitvoerig werk op eigen onderzoek in Amerika en literatuurstudie berustende het probleem van de landelijke arme blanken in het Zuiden der Vereenigde Staten na. Het eerste gedeelte van dit werk behandelt den toestand vóór den burgeroorlog, het tweede gedeelte dien na den strijd. Zeer belangrijk zijn daarbij schr.'s beschouwingen over de sociaal-economische factoren in den Amerikaanschen katoenbouw. de klasseverhoudingen en het plattelandsprobleem. R. P. HLIC: Tartarie et Thibet inconnus. Les Oeuvres représentatives, Paris, ing. Ffr Een reis door de meest onbekende gebieden van Azië. Hoewel de tocht reeds in 1844 begon, blijft het verhaal ook thans nog de moeite waard.

151 LAND- EN VOLKENKUNDE. 143 MARTIN JOHNSON: Congorilla. Vertaald uit het Engelsch door J. van Reensema. Scheltens & Giltay, Amsterdam, blz. ing. f Martin Johnson en zijn vrouw zijn geen onbekenden voor hen die de film Congorilla zagen. Dit boek bevat bet verhaal van de avontuurlijke reis waarop deze film gemaakt werd. Het is een eenvoudige, onopgesmukte vertelling van een paar moedige menschen wien de jacht naar avonturen in het bloed zit. CARL KIRCHEISZ: Polarkreis Sud-Polarkreis Nord. Geïllustreerd. K. F. Kohler, Leipzig, blz. Deze oud-officier beschrijft hier zijn indrukken van een 2-jarige tocht met zijn film-camera van den Zuider- naar den Noorderkeerkring. Met Noorweegsche walvischjagers in de Antarktis, dan naar het Noorden door Zuid- en Noord-Amerika naar de robbenvangers van Alaska, overal voordrachten houdende, om ten gunste van Duitschland te spreken: een vlot geschreven, boeiend reisverhaal, echter om de wijze, waarop over Katholieke Priesters geschreven wordt alleen voor volwassenen. Dr. L. KOHL LARSEN: De Poolvlucht van de Graf Zeppelin". Vertaald uit het Duitsch door A. M. Buis. Geïllustreerd. Allert de Lange, Amsterdam, blz. Dr. Kohl-Larsen, die de Poolvlucht als arts meemaakte, heeft deze tocht geschilderd met een dichterlijke visie, welke de lezer heel dit groote gebeuren mee doet leven. J. H. F. KOHLBRUGGE: 's Menschen religie. J. B. Wolters, Groningen, geb. f Het werk van Prof. Kohlbrugge bewijst opnieuw overduidelijk, hoe onmogelijk het is over godsdienst te schrijven zonder wijsbegeerte van den godsdienst. Hoe Is het te verantwoorden, dat een boek over godsdienst een vierde gedeelte van zijn inhoud over godsdienst handelt en voor de rest allerlei halfgeordende gegevens verzamelt over de leer der krachten, lag ere godsdienstvormen en animisme? En vooral welke zijn de godsdienstige feiten en volgens welke algemeene norm worden deze verzameld? Het wordt hoog tijd, dat de volkerenkunde wat wijsbegeerte gaat studeeren, om ten minste de allerelementairste tegenspraken te vermijden en de algemeenste wetten der positieve wetenschap met zekerheid te kennen. LEOPOLD KRAKAUER: Palestina. Geïllustreerd. De Spieghel, Amsterdam, geb. f Een map met een zestiental teekeningen. Het Palestijnsche landschap en zijn bewoners heeft de Joodsche artist op karakteristieke wijze in markante trekken vastgelegd. Heel een verleden vol weemoed en herinnering leeft er op uit deze sobere lijnen en kleuren. H. KRAEMER: De strijd over Bali en de zending. E. J. Paris, Amsterdam, Een reis op Bali in de maand Mei 1932 om door eigen aanschouwing en door omgang met de menschen den indruk te krijgen over de godsdienst en cultuur van dit eiland. Dat reisverslag is een overzichtelijke studie over cultuur en volk van het wonderschoone Bali, de godsdienstige aspiraties en toestanden. F. A. KRAMER: Das rote Imperium. Jos. Kósel & Fr. Pustet, Munchen, blz. Reportage van de allerbeste soort. Kramer heeft een reis door Rusland gemaakt ( Km.!) na afloop van het vijfjarenplan en goed rondgekeken. Zijn verslag leest als een roman; hij heeft een zeer persoonlijken kijk op menschen en dingen en beschrijft zijn gewaarwordingen op levendige, boeiende wijze. Stad en land, fabriek en Sovchoz heeft hij bezocht en zijn oordeel is vernietigend. Alle Sovjethumbug is volgens zijn bevindingen uitgeloopen op een reusachtige mislukking. Een der spannendste boeken die wij over Rusland gelezen hebben. J. P. KRUYT: België: boeren en arbeiders sedert den wereldoorlog. P. Noordhof f, Groningen, blz. ing. f Al wie eenigszins belang stelt in demografie, de industrialiseering, de agrarische toestanden, de industrie en de sociale toestanden, zoowel in Zuid- als in Noord-Nederland, kan hier uit een gezaghebbende bron, in weinig bladzijden heel wat leeren. LOIS LALOY: Miroir de Ia Chine. Présages. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr In dezen spiegel" zien we de ziel van het Chineesche volk weerkaatst, maar zoo, dat het boek wordt tot een teer gedicht vol inhoud, overgoten met de kleurenweelde en fijne geur van exotische bloemen. Met liefde en eerbied en begrijpen staat deze Katholieke schrijver tegenover dit volk met zijn diepen philosophischen zin. Een prachtwerk voor hooger ontwikkelden; maar ook een uitmuntend boek, om de zeer bijzondere moeilijkheden van het Missiewerk in China te leeren begrijpen. J. LANGOHR: Le Nord-Est de la province de Liège et la Canton d'eupen. Excelsior, Brugge, ing. Bfr In dit lijvige boek voert de schrijver een overvloedig bewijsmateriaal aan tot staving van de thesis die hij als volgt samenvat in den volledigen titel van zijn werk: L e Nor d-e s t de

152 144 LAND- EN VOLKENKUNDE. la Province de Liège et le Canton D'Eupen. terrebelgeflamande superficiellement allemandisée et romanisée. ETHELDIS LEWIS: Trader Horn. Geïllustreerd. Scheltens & Giltay, Amsterdam, blz. ing. f Hier en daar boeien de beschrijvingen wel, o.a. de tocht naar het Pyramideneiland, en bet relaas van het duiken naar de gezonken boot: de Empress of India". Over het algemeen is goed te merken, dat de schrijver geen ontwikkeld persoon is, de stijl is hoekig, hetgeen waarschijnlijk eenigszins aan de vertaling te wijten is. Er zit geen loopende lijn in het boek. Om den eigenaardigen uitleg hier en daar van het Katholieke Geloof en de telkens herhaalde regels, waarin van harems sprake is, is het boek slechts geschikt voor volwassenen. FRIEDRICH LEYDEN: Gross-Berlin. Geïllustreerd. Ferd. Hirt, Breslau, blz. ing. M. 7.. Een op jarenlange waarnemingen opgebouwde geografie van de wereldstad, waarbij steeds op de historische ontwikkeling gesteund wordt. Een groot aantal suggestieve schetskaartjes vergemakkelijken de lezing van dit geheel nieuwe en hoogst belangrijke werk. PIERRE LHANDE: Notre épopée missionnaire. Magdascar Geïllustreerd. Plon Nourrit et Cie., Paris, blz. ing. Ffr Het relaas van een reis naar Madagascar. Alle gezichtspunten worden onder het oog gezien: politiek, economisch, sociaal en vooral godsdienstig. ANTON LUEBKE: Der lachende Pazifik. Geïllustreerd. Verlag der Buchgemeinde, Bonn, ing. M De Stille Oceaan is thans lang niet lachend: rondom zijn oevers wordt een vreeselijke oorlog uitgevochten. Maar de landen rondom, vn. China en Japan, zijn voor den bedreven toerist lachende landen, die als kleinodiën rondom den Pacifiek liggen. En zoo heeft Liibke ze gezien. ANDRI DEMAISON: Menaces dans le ciel. Baudiniére, Paris, blz. ing. Ffr Alles wijst er op, dat de luchtvaart in een toekomstigen oorlog een belangrijke rol zal spelen. Schr, waarschuwt vooral tegen de gevaren van een luchtaanval. P. MONTET: Les nouvelles fouilles de Tanis. Geïllustreerd. Maison du livre Frangais, Paris, blz. Dit boek wil niet alleen de Egyptologen, maar ook talrijke anderen. die iets meer willen weten over de vorderingen van de archeologie, inlichten. PAUL MORAND: Londres. Plon Nourrit & Cie., Paris, ing. Ffr Dit werk stelt er zich geenszins mee tevreden de kaleidoscoop te zijn van een honderdledig Londensch tableau. Ieder der samenstellende deelen krijgt zijn karakteristieke noot, zijn suggestieve kleur, die er de bijzondere natuur scherp van doet uitkomen. Want wat de schr. zich voorstelt achter het straattooneel, achter de havendrukte en achter de schilderachtige gewoonten te bereiken, is de verborgen persoonlijkheid l k van de stad, de stadsziel of wat de schrijver ergens noemt het Londen-mysterie. jz. JP. MOERMAN: De Chineezen in Nederlandsch Oost-Indië. P. Noordhof f, Groningen, blz. ing. f Dr. W. E. NOORDMAN: Turkije zooals het was en is. Geïllustreerd. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. ing. f De schr., die alle lagen der bevolking, behalve de nomaden in zijn werk betrekt, gaat nauwkeurig den economischen geest en het economisch beeld na van Turkije vóór en na den wereldoorlog, waarbij uiteraard de nieuwe geest het uitgebreidst wordt bestudeerd. Het is een belangrijk, populair-wetenschappelijk werk, dat den lezer het nieuwe Turkije goed leert ketenen en hem inzicht geeft in het economisch leven van dit, zich in nieuwe richtingen ontwikkelende rijk. MAGDELEINE PAZ: Guerrier Navajo. P. Rieder, Paris, Olivier la Farge, die in Guatamala 'n jaar geleden een wetenschappelijke expeditie leidde, heeft tijdens z'n tocht 'n groote ervaring opgedaan van karakter, zeden en gebruiken der Indianen van Zuid-Amerika. Deze ondervindingen heeft hij verwerkt in een roman, die als ontspanningslectuur wel geslaagd mag heeten. Prof. A. PICCARD: meter boven de aarde, mijn opstijgingen in de stratosfeer. Geïllustreerd. Vertaald uit het Fransch door Chr. A. C. Nell, Scheltens & Giltay, Amsterdam, blz. ing. f Een wetenschappelijk verslag over verschillende tochten met de stratosfeerballon in het luchtruim. De schr. heeft opgezet om zich niet te verdiepen in al te zware theoretische beschouwingen maar om een populaire verhandeling te schrijven welke voor iedereen bereikbaar is. Hier en daar gaat hij dit plan weleens te boven, de belangwekkendheid van dit lijvige boek wint er dan telkens bij.

153 LAND- EN VOLKENKUNDE. 145 S. VAN PRAAG: De volkeren van de Sovjet-Unie. Geïllustreerd. De Gulden Ster, Amsterdam, blz. ing. f Voor goed begrip van wat zich in Rusland sedert jaren afspeelt, is eenige kennis der volkeren waaruit de Sovjet-Unie bestaat, hun folklore en levensvormen, welhaast onontbeerlijk. In zijn populair overzicht voldoet de schr. daaraan. Graag zou men op vele plaatsen de stof wel wat uitgebreider behandeld willen zien. Een interessant doch oppervlakkig boek. Dr. B. RAPTSCHINSKY: Blank en geel in het verre oosten. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. ing. f 't Boek begint met een vluchtig overzicht der geschiedenis van het Verre Oosten van eenige eeuwen terug, om langer stil te staan bij de 19e eeuw, en dan tenslotte de uiterst gecompliceerde toestanden en verhoudingen van onze eeuw tot den tegenwoordigen tijd te bespreken. Het is actueel in verband met de beschouwingen over het huidige Japansch-Chineesche conflict, maar evenzeer heeft het waarde voor het verkrijgen van een algemeen inzicht in alle problemen van de landen aan de Chineesche en Japansche zee. MAURICE RIGAUX: S.J. Au laboratoire des essais russes. Comment on alchimise" un peuple... Editions Spes, Paris, blz. ing. Ffr Dit oprecht en naar objectiviteit strevend boekje vertelt ons, hoe de Bolsjewisten aanhangers van het communisme, machinisme en atheïsme weten te vormen. L. M. R. RUTTEN: De geologie van Ned.-Indië. Van Stockum & Zoon, Den Haag, Frisch en bevattelijk, ook voor niet-geologen, wordt uiteengezet, uit welke gesteenten, hoe en welke tijdperken. de lagen zijn gevormd, waaruit de bodem is opgebouwd. P. SCHEBESTA: Les Pygmées. Uitgave Brussel, Zavelstraat 17. We hebben de miniatuur menschen gevolgd in hun bestaansmiddelen en tevens kennis genomen van de gevaren die dreigen. Het ras is gedoemd om uit te sterven; 't moederland der Afrikaansche koloniën alsmede de missies kunnen te dezer zake hoogst verdienstelijk werk verrichten. R. P. Schebesta levert hier een merkwaardige documentatie. PIET SCHEPENS: In het land der duizend meren. P. Steenlandt, Kortrijk, Bij de lezing van dit aantrekkelijke boek blijkt al dadelijk dat het sprookje zeer oud moet zijn. Daarvoor getuigt het feit, dat veel van deze vertellingen soms onder ietwat gewijzigde vormen onder alle volken van Germaansche oorsprong weergevonden worden. Daarom ook zijn er veel van deze vertellingen even Hollandsch als ze Finsch zijn. P. ARTHUR SEGERS: China. Het volk, dagelijksch leven en ceremoniën. Geïllustreerd. De Sikkel, Antwerpen, blz. geb. f 24.. Schr. laat ons kennis maken met China in alle schakeeringen, hij vertelt van reizen en wegen en wagens, van huwelijken, geboorten en dood, van mandarijnen, bonzen, rechtspleging, herbergen, over het bankwezen, het geld, de huishouding, de kinderen, de scholen op zulk een aantrekkelijke, eenvoudige manier, zooals alleen iemand, die zijn stof geheel meester is, kan doen. De schat van zijn vele ervaringen in China heeft Pater Segers hier bijeengebracht en het groot aantal mooie foto's achter in het boek verduidelijken de tekst zeer practisch. Om China en de Chineezen beter te leeren kennen, neme men dit rijke boek ter hand. W. VON SEIDLITZ: Grundziige der Geologie von Deutschland. Geillustreerd. G. Fischer, Jena, blz. Een aardig, overzichtelijk werkje, dat op beknopte wijze aan de hand van zeer goede schetskaartjes een overzicht geeft van den tegenwoordigen stand van de kennis van Duitschlands bodem. JON SORENSEN: Fridtjof Nansen Sage. Geïllustreerd. Vertaald uit het Noorsch door Agnes Röntgen. D. A. Daamen, Den Haag, blz. ing. f Een heldendicht: deze levensbeschrijving van den grooten Nansent Wien moeten we meer in hem eeren: den wetenschappelijken zooloog, den grooten poolonderzoeker, den oceanograaf, den Noorschen politicus, of den barmhartigen Samaritaan in dienst van den Volkenbond na den vreeselijken wereldoorlog? Na lezing van dit werk staat zijn beeld voor ons, als uit marmer gehouwen, maar bezield door de warme ademtocht van een diepvoelend, goed menschl GIJSBERT SPIT: Amsterdam Batavia per K.L.M. Geïllustreerd. G. W. den Boer, Middelburg, geb. f Waar misschien reeds onverschilligheid begint te dreigen ('n alledaagsch verschijnsel bij zaken, waar we ran gewoon zijn geworden) voor de prachtige energie der K.L.M. en haar staf, daar kan 'n boekje als dit, zoo levendig geschreven en zoo mooi geïllustreerd, onze belangstelling weer gaande maken. WALTER STARKIE: Raggle-Taggle. John Murray, London, blz. geb. Sh. 10/6.

154 146 LAND- EN VOLKENKUNDE. Een interessant, dikwijls zelfs spannend, verhaal der zwerftochten onder het toch altijd nog eenigszins geheimzinnige volk der zigeuners, dat tegelijkertijd veel wetenschappelijke bijzonderheden bevat over de folklore, de muziek, de zeden en gewoonten van het zwerversvolk, systematisch bestudeerd en weergegeven. Het is verwonderlijk hoe uitstekend deze geleerde uit de geciviliseerde wereld, zich aan die geheel andere wereld der zigeuners heeft weten aan te passen. Een zeer belangwekkend boek voor de kennis van Oost-Europa -- echter niet geschikt voor jeugdige lezers, STIJN STREUVELS: Tieghem, het Vlaamsche lustoord. L. J. Veen, Amsterdam, blz. ing. f In 1908 schreef Stijn Streuvels dit mooie boekje ter eere van Sint Aernout, den heiligen Bisschop die in het Vlaamsche Tieghem tot op heden vereerd wordt. Een hartelijke opwekking om de oude bedevaartsplaats weer in eere te herstellen, want deze schijnt in de laatste jaren zeer verwaarloosd te zijn. PIERRE TERMIER: Melanges. Desclée De Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Het eerste gedeelte bevat zeven artikels over geologische onderwerpen, die ook de meest oningewijden in dat vak boeien. In het tweede gedeelte komen talrijke stichtende bladzijden voor waarin vooral de katholieke overtuiging van den schr. op den voorgrond treedt, terwijl in het derde gedeelte een achttal lijkreden zijn opgenomen, uitgesproken op het graf van voorname geleerden. W. VALK: Waar de Tatra heerscht. J. H. de Bussy, Amsterdam, blz. ing. f 2.. D. J. VAN DER VEN: De gilde viert... De N.V. Stoomfabriek Th. Niemeijer, Groningen. Aan de hand van allerlei zeer goed geslaagde foto's wordt een vlotte beschrijving van de folkloristische gebruiken en kleederdachten van de Limburgsche en Brabantsche schutterijen en schuttersgilden gegeven. ANDRÉ VIOLLIS: Le Japon et son Empire. Bernard Grasset, Paris, ing. Ffr Het boeiend relaas van een jarenlang onderzoek en verblijf in 't Rijk van den Mikado en tevens een journalistieke schets van den groei der Japansche beweging. K. WEGENER: Geschichte der Expedition von Prof. Dr. Kurt Wegener. F. A. Brockhaus, Leipzig, blz. Dit eerste gedeelte van het grootsch opgezette werk, dat waarschijnlijk in 7 deelen verschijnen zal, schildert het algemeene verloop en de werkmethoden der expeditie. Prof. Dr. E. WUNDERLICH: Auslandkundliche Vortrage der Technischen Hochschule, Stuttgart. Fleischhauer und Spohn, Stuttgart Deel 5: Ost-Europa, 95 blz. ing. M. 4.. Deel 6 Ostasien, 80 blz. ing. M. 3.. Voordrachtreeksen door vooraanstaande Duitsche geleerden, welke in beknopten vorm een uitmuntend overzicht geven over de brandende problemen in de bedoelde gebieden. GEORG WUST: Das Meer in volkstumlichen Darstellungen. Geillustreerd. E. S. Mittler u. Sohn, Ber lin, Deel I Polarbuch. Dit deeltje bevat onderzoekingstochten naar de Arctis per U-boot en luchtschip. Terwijl vroeger de voordrachten in afzonderlijke deeltjes werden uitgegeven, verschijnen voortaan een aantal voordrachten, die naar den inhoud bij elkaar behooren, in boekvorm. (ZONDER NAAM) : Der Atlasband des Groszen Herder. Geïllustreerd. Herder 6 Co., Freiburg i. Br., blz. Hoe veelzijdig en veelvormig onze wereld is leert ons de Atlas van het phenomenale lexicon Der Grosze Herder". Hij demonstreert ons iederen staat en ieder land in zijn physieke en geografische structuur en oeconomische onderbouw. Ook deze atlas is een ongewoon rijk en hoogst nuttig informatiebureau - een naslagwerk waarin men zelden tevergeefs het zijne zal zoeken. 'n nieuw bewijs van Herder's idealisme en practische ondernemingslust. Dr. B. ZETURE: L'Ame du Barundi. G. Beauchesne, Paris, blz. ing. Ffr Een uitgebreide folkloristische en religionsgeschichtliche'' studie over de Barundi een negerstam, oostelijk van het Tanganika-meer. Het boek leest als een roman. Pater Zuure heeft zijn negers zeventien jaar lang kunnen observeeren.

155 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID J, F. ANKERSMIT E.A.: Het landbouwvraagstuk. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f Rapport eener S.D.A.P.-commissie betreffende de ontwikkeling van den landbouw", waarin tevens de richtlijnen staan aangegeven voor de toekomstige agrarische politiek der sociaaldemocratische arbeiderspartij. Mr. W. J. VAN BALEN: De ontdekking van de wereld. Geïllustreerd. Elsevier, Amsterdam, Per afl. f 1.. Het doel van deze uitgave is om in twee lijvige deelen geïllustreerd met reproducties van kaarten en prenten uit oude boeken, afbeeldingen van oude schepen, portretten van ontdekkingsreizigers en foto's van ontdekte landstreken een overzicht te geven van het ontdekken van de verschillende wereldstreken en de wijze waarop deze ontdekkingen zich ontwikkeld hebben en aan dit flink opgezette doel beantwoordt deze aflevering volkomen. BENGT BERG: De vliegende draak. H. P. Leopold, Den Haag, blz. ing. f De lammergier van de Himalaya, de heilige vogel op den heiligen berg is een der reuzen van de vogelwereld, die vrijwel onbekend zijn gebleven. Berg heeft hem uit zijn isolement gehaald, getuige de prachtige foto's in dit schitterend uitgegeven boek. Natuurliefhebbers zij het aanbevolen als een boeiende beschrijving. Dr. J. VAN DER BILT: De astronomische hemelverschijnselen. W. J. Thieme, Zutphen, ing. f In dit boekje worden de eenvoudigste hemelverschijnselen behandeld en wel voor menschen, die slechts een zeer oppervlakkige wiskundige opleiding hebben genoten. Schr. beperkt zich, op een enkele uitzondering na. tot de met het bloote oog zichtbare verschijnselen en beschouwt deze bijna allleen uit kinematisch oogpunt. ANDRÉ BLUM: Les origines du papier. Editions du Trianon. Paris, blz. ing. Ffr Schrijver heeft precies willen vaststellen, waar en wanneer de papierindustrie in Europa is ontstaan. Hij deed bij zijn studie mooie vondsten. Dr. S. C. BOKHORST: Scheikunde in het dagelijksch leven. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. geb. f Pit boek geeft den ontwikkelden leek Benig inzicht in het wezen der chemie en geeft tevens aan. hoe het in het gewone leven bij voorkomende gelegenheden kan toegepast worden. Als zoodanig is het een uitstekend boek, 't is populair geschreven, doch volstrekt niet oppervlakkig. Dr. S. BROEKHUIZEN: HENK VAN LAAR: Het Tropisch aquarium. Geïllustreerd. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f.190. Liefhebbers van een brokje tropische natuur binnen de glazen wanden van een aquarium, hebben hier een uiterst practische handleiding voor de teelt en de verzorging (bij gezondheid en ziekte) hunner veelkleurige en veelvormige waterbewoners. Prof. Dr. F. BUITENDIJK: De psychologie van den hond. Geïllustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. geb. f In deze prettig leesbare studie gaat schr. uit van den omgang tusschen den mensch en zijn trouw huisdier, om voorts het gedrag van den hond meer analytisch te bezien. Daar de analytische onderzoekingen steeds den vasten grondslag moeten vormen voor een juist verstaan van het dier, werden deze uitvoerig meegedeeld. Prof. Dr. F. J. J. BUITENDIJK: Het spel van mensch en dier als openbaring van levensdriften. Kosmos, Amsterdam, blz. ing. f Behandeld worden o.m. spel en bewegingsdrang; het spelen en de aandriften; de ontwikkeling der spelen; speltheorieën, enz. Een groot aantal foto's verluchten den tekst van dit boek, dat wij gaarne ter lezing aanbevelen. R. P. VAN CALCAR: Natuurkennis en levensbeschouwing. J. Ginsberg, Leiden, blz, ing. f Toont in kort bestek aan van hoe groote beteekenis het onderwijs in de natuurkunde is voor de levensbeschouwing der leerlingen ook voor hun later leven. Aanbevolen, CHARIVARIUS: Het vroolijke heelal. Geïllustreerd. Leidsche Uitgeversmaatschappij, Leiden, blz. ing. f Een grappig boekje over het Heelal. Hoofdzaak zijn natuurlijk de grapjes, die de een aardig. de ander bedenkelijk zal vinden. Wie zal dit uitmaken? Een groot aantal zeer geslaagde teekeningen illustreert den tekst. AD. J. CHARON: Lapins, Lapereaux & Cie. Librairie agricole de la maison rustique, 26, rue Jacob, Paris, ing. Ffr. 10..

156 148 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID. Een verzameling gegevens en wenken die totnogtoe niet grondig bestudeerd werden, en die nochtans winstgevend zouden blijken, wanneer er in de practijk rekening mee wordt gehouden. Voor menschen van het vak, zoowel als konijnenliefhebbers. A. P. W. VAN DALSUM: Met lens en vulpen in den dierentuin. Focus, Bloemendaal, blz. ing. f Het vlot geschreven boekje behandelt gezellig en interessant de dierenfotografie in details, zoowel van technisch en beeldtechnisch als van artistiek standpunt. G. D, DUURSMA: Cactusjacht. Geïllustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. geb. f We lezen hoe en waar deze wondere planten gevonden worden en leeren haar boeiende ontwikkelingsgeschiedenis volop kennen. Geen dor wetenschappelijk werk, doch een boek vol interessante vondsten en fenomenale verschijningen in het geboorteland van deze fascineerende planten. PAUL EIPPER: Op reis met mensch en dier. Geïllustreerd. Andries Blitz, Amsterdam, blz. ing. f Eipper beschrijft een reis, welke hij met een groot circus heeft meegemaakt. De vele foto's doen ons nader kennis maken met de dieren waarover hij met zooveel toewijding vertelt en 't boek zal menige verkeerde opvatting over het circus en circus-artisten recht zetten. F. M. GESCHER: Kosmografie. Geïllustreerd. H. J. Dieben, Wassenaar, blz. ing. f Met het oog op candidaten voor de hoofdacte is het hoofdstuk kartografie en de kaartprojecties meer uitgebreid behandeld. Zoo worden b.v. enkele bladzijden gewijd aan driehoekmeting, landmeting en, waterpassen. J. GODEFROY: Het teekenen van koppen en portretten. Eisma, Leeuwarden, blz. ing. f Geeft aan de hand van voorbeelden practische aanwijzingen voor eventueele beoefenaars van de portretkunst. J. GODEFROY: Het aquarium. Kosmos, Amsterdam, In dit boekje zal men honderden goede wenken vinden; welk soort aquarium zal men maken; hoe moet de bodembedekking zijn; waar moet men het plaatsen; mag er een rots in staan; hoe moet men het water ververschen; welke planten en dieren kan men er in brengen, enz., enz. Ir. G. H. M. DE GROOT, E.A.: Materialenleer. Geïllustreerd. Van Mantgem & de Does, Amsterdam, blz. ing. f 'n Door bevoegde hand samengesteld leerboek ten dienste van het onderwijs in de materialenleer aan inrichtingen van technisch onderwijs, tevens bestemd voor zelfstudie. Dr. H. GROOT: Het sterrenboekje. Nijgh t Van Ditmar, Rotterdam, Een leerzaam en onderhoudend geschreven boekje over sterrenkunde. De inhoud is zoo belangwekkend en tegelijk zoo bevattelijk meegedeeld, dat ook onze grootere jongens er heel veel uit kunnen leeren. J. HAGENAAR: Amateur-zenders. Geïllustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. - ing. f Practische wenken omtrent constructie, werkzaamheid en bediening van ultra-korte golfzenders ten behoeve van onervaren radio-zenders. H. CHR. HELWIG: Practisch Handboek voor het moderne schildersbedrijf. Geïllustreerd. Van Mantgem i De Does, Amsterdam, blz. Dit handboek behandelt practisch alle voorkomende werkzaamheden naar de eischen des tijds. Voor architecten, bouwondernemers en allen, die zich voor het moderne schildersbedrijf interesseeren. A. J. HERWIG: Zelf tuinieren. Uw tuin in bloemenweelde. J. M. Meulen hoff, Amsterdam, blz. ing. f Practisch handboek voor liefhebbers voor het aanleggen van den tuin en het kweekera en verzorgen van bloemen, planten en vruchtboomen. D. N. HEUFF: Hoe leer ik autogeen lasschen? Van Mantgem & De Does, Amsterdam, blz. ing. f R. HORREUS DE HAAS: Strandwandelingen. Geïllustreerd. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. geb. f Beschrijving van enkele planten en dieren, welke ieder bij geregeld zoeken aan het strand zal kunnen vinden. Tevens worden practische wenken gegeven om dit rijke materiaal a an fauna en flora te conserveeren en 'n kleine verzameling daarvan aan te leggen. S. C. IMMINK DE LANGE: Hoe verzorg ik mijn kamerplanten. Geillustreerd. Enschedé & Zonen, Haarlem, blz. ing. f 2.75.

157 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID. 149 Geeft helder en duidelijk aan hoe men voor de verschillende mooie planten, welke in een kamer opgekweekt kunnen worden, behoort zorg te dragen. Wanneer men haar wenken ter harte neemt, zal voor menigeen het bezit van deze fleurige kinderen der natuur een echte liefhebberij worden. Dr. G. Z. JOL: Ontwikkeling en organisatie der Nederlandsche brouwindustrie. F. Bohn, Haarlem, blz. ing. f 4.. Ir. F. W. K. DE KLERK: Klink los. Geïllustreerd. Andries Blitz, Amsterdam, blz. ing. f Dit interessante boek geeft een idee welk een ontzaglijk werk het bouwen van een modern schip is; het vertelt van alles wat er mee samenhangt: techniek, hoogovens, hoe het schip vooruitkomt, typen van schepen, enz. De schrijver is er in geslaagd zijn, voor leeken hier en daar moeilijke, stof populair te behandelen. Ir. A. W. KLOOS Jr.: Ir. W. VRIJLANDT: Leerboek der mechanica. G. van Herwijnen, Dordrecht, blz. ing. f Uitvoerige behandeling aan de hand van illustraties van de beginselen der toegepaste mechanica. KOOY Lzn.: Over doelmatige veevoedering in Nederland. Leidsche Uitg. Mij., Leiden, blz. ing. f H. J. KUYPER: Siervisschen. Geïllustreerd. Holdert & Co., Amsterdam, Bevat, behalve de onontbeerlijke wenken en aanwijzingen voor de teelt en de verzorging der verschillende tropische en sub-tropische visschenfamilies, een uitvoerige beschrijving van het uiterlijk der afzonderlijke visschen, benevens opgave van de voor hen meest geschikte temperatuur. De meest voorkomende en best bruikbare aquarium-planten worden afzonderlijk besproken. Dr. FRITZ LENZ: Menschliche Auslese und Rassenhygiene. Geillustreerd. J. F. Lehmann, München 2 S.W blz. ing. M Schr. past de wetenschappelijke gegevens over algemeene erfelijkheidsleer en de overerving van lichamelijke en psychisch-normale eigenschappen toe op de rassenhygiëne en het bevolkingsvraagstuk. Hij somt alle gevaren op en wijst middelen aan, om de geboorte van meerwaardigen te bevorderen. Moreel onbetrouwbaar; voor lezers met wijsgeerige vorming. JOSEF LIST: Schau der Heimat. Geïllustreerd. Deutscher Verlag fiir Jugend und Volk, Wien I, dln. Te zamen M Planten, dieren, delfstoffen, geologie en 't menschelijk lichaam worden behandeld volgens de eischen, welke de moderne methodiek aan dit leervak stelt. 'n Prachtige inleiding in de natuurwetenschappen. E. A. LOEB: De kleine camera en wat men er mede doen kan. Geillustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. ing. f Een keurig boekje, waarin uitvoerig beschreven wordt, wat men met een kleine camera bereiken kan. De vele foto's tusschen den tekst zullen de liefhebbers van fotografeeren zeker tot een aansporing zijn om ook zoo iets moois te maken. FRANCIS F. MILLER: Thomas A. Edison. Geïllustreerd. Literbo, Amsterdam, blz. ing. f Nu dit vruchtbaar leven, zoo rijk aan weldaden voor de maatschappij, is afgebroken, nemen wij dit boek gaarne ter hand om er den grooten uitvinder Edison stap voor stap op zijn levensweg in te volgen. Ir. M. J. MULLER: Bruggen. A. W. Sijthoff, Leiden, blz. geb. f F. H. MIJLING: Het ontwerpen, uitslaan, afschrijven en maken van moderne houten trappen. Ten Hage, 's-gravenhage, blz. ing. f De behandeling is in hoofdzaak bestemd voor studeerenden in architectuur en de bouwvakken. ED. PFEIFFER: Technocratie. Francksche Verlag, Stuttgart, blz. geb. M Een uiteenzetting aan de hand van getallen- en feitenmateriaal, hoe Amerikaansche technici zich de overwinning van de machine-heerschappij in onze samenleving voorstellen. SIEGFRIED E. VAN PRAAG: Wij en de dieren. Geïllustreerd. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam, blz. ing. f Een jammerlijke mislukking. Het 100 pagina's lange beschouwende gedeelte"" is buitengewoon onbeduidend. Van de dierverhalen kunnen maar enkele ons boeien, laat staan bekoren.

158 150 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID. Dr. C. A. J. QUANT: Bijen, mieren, menschen. H. E. Stenfert Kroese, Amsterdam, blz. ing. f Een vergelijkende analyse, met toepassing van de leer der Hormonen. Voor in deze materie ingewijden. J.J. A. DE RIDDER: De algemeene samenstelling voor onze auto. Geillustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. ing. f J. J. A. DE RIDDER: De electrische uitrusting van de automobiel. Geillustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. ing. f Een overzicht met korte behandeling, doch nuttige gegevens over al wat des auto's is. JEAN ROSTAND: La vie des crapauds. Stock, Paris, blz. ing. Ffr Een heel boek over padden! De naam van den schrijver staat er borg voor, dat het een interessant boek is. Dr. H. J. SLIJPER: Technologie en warenkennis. J. Muusses, Purmerend, blz. getart. f ALFRED SOULIER: Le cinéma parlant. Geïllustreerd. Garner f réres, Paris, blz. ing. Ffr Velen zouden willen weten, hoe men het gesproken woord op een smalle filmband kan registreeren en het daarna in een zaal weergeven. Dit boek geeft daaromtrent de noodige inlichtingen. G. D. SWANENBURG DE VEYE: Paddestoelen in woord en beeld. S. W. Melchior, Amersfoort, Dit boek vertelt in woord en beeld van de wondere paddestoelenwereld, welke den natuurminnaar verbaast door haar variante verscheidenheid. Geschreven door een arts vond het biologische deel een betrouwbare behartiging. C. H. VAN SYPESTEYN: Het oud-hollandsche porcelein. Geïllustreerd. Hilversumsche Boekhandel, Hilversum, blz. ing. f Een wetenschappelijke, op een ruime documentatie gebaseerde verhandeling over de porseleinfabricage in ons land. A. E. THIERENS: Astrologische berekeningen. J. F. Duwaert, Amsterdam, blz. Voor ingewijden in deze materie, die waarheid en verdichtsel wel zullen weten te bepalen. Dr. TH. H. VAN DE VELDE: De volmaakte vrouw. Geïllustreerd. Em. Querido, Amsterdam, blz. ing. f Een handleiding voor speciale lichaamscultuur. Een ernstig te ontraden werk. W. H. VAN ZUTPHEN: Uit het moeras. De Technische boekhandel, H. Stam, Amsterdam, ing. f Het werk van een ijverig compilator, die zich bezig houdt met de meest uiteenloopende vraagstukken rond de drooglegging en op populaire wijze zijn meeningen uiteenzet. Prof. Dr. C. ZWIKKER: Beknopte verlichtingsleer. De Paltrok, Amsterdam, blz. geb. f 5.90.

159 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP NELL AALBERSE: Baby's dagboek. Geïllustreerd. A. J. G. Strengholt, Amsterdam, ing. f In prettigen trant, schr. laat baby zelf aan 't woord. wordt het eerste levensjaar van een flinke baby verhaald. vroolijk en telkens doorspekt met practische raadgevingen. Voor jonge moeders. Dr. W. BANNING: Marx... en verder. Van Loghum Slaterus, Arnhem, blz. ing. f Hier liggen krachten, die nog wel niet christelijk zijn, maar die toch een fundament kunnen vormen voor gemeenschappelijke samenwerking tot opbouw eener nieuwe maatschappij. Een interessante brochure voor bevoegden. FERNAND BAUDHUIN: En face et a coté de la crise. Editions Rex. Louvain, blz. ing. Bfr. 8.. De crisis, waaronder de wereld gebukt gaat, staat in nauw verband met de economische politiek der naties. Hieromtrent geeft schrijver zijn goed gemotiveerd oordeel. D. BEAUFORT O.F.M.: La guerre comme instrument de secours ou de punition. Martinus Nijhoff, s-gravenhage, blz. ing. f 4.. Het meest gedegen en,.groszangelegte" werk over den oorlog. Heel het omvangrijke probleem werd gezien vanuit een Katholieken gezichtshoek. Een breede studie voor juristen en sociologen, doch eigenlijk voor iederen Katholiek, die geen tijd heeft, om dit wereldschokkende vraagstuk van alle zijden te bestudeeren. JACK BILBO: Hoe ik misdadiger werd. Batteljee & Terpstra, Leiden, 1933, 236 blz. ing. f Het geheele boek is een verheerlijking van Al Capone en men gaat al Iezende twijfelen aan welken kant het recht is. Een boek, dat wij niet kunnen aanbevelen. JEAN BODART: Vers un nouveau ordre. Editions Rex, Leuven, blz. ing. Bfr. 4.. Verdediging van het standpunt der christelijke democraten op maatschappelijk gebied. Verdediging eerst en vooral tegen de socialisten, die beweren dat de christelijke arbeiders de verdeelers zijn van den arbeidersstand, tegen de behoudsgezinden tevens, die de bestrijders zijn en blijven van menige maatschappelijke hervorming. Prof. Dr. S. DE BOER: Moderne diagnostiek en behandeling van hartpatiënten voor den practicus uiteengezet. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f Mr. W. A. BONGER: Inleiding tot de criminologie. Erven F. Bohn, Haarlem, blz. geb. f Behandelt kort de voorgeschiedenis der criminologie. de statistiek-sociologen, de Italiaansche of Antropologische, de Fransche of Milieuschool, de Bio-sociologische school. de Spiritualistische school, de crimineele Psychologie en de Criminologie als toegepaste wetenschap. Niet in christelijken geest geschreven. zooals onmiddellijk blijkt uit de korte aanmerkingen over 't determinisme. Dr. A. M. BROUWER: Jezus en de sociale vragen. G. J. A. Ruys, Zutphen, blz. ing. f Wegens de verwarring op sociaal gebied in onzen tijd, wil schr. de leer van onzen goddelijken Zaligmaker en 't voorbeeld eens duidelijk teekenen In protestantschen geest. Niet voor de Roomsch-Katholieken, ofschoon natuurlijk op zeer veel punten parallel loopend met onze opvattingen. Dr. P. J. DE BRUINE PLOOS VAN AMSTEL: Medische encyclopaedie voor gezin en verpleging. De Torentrans, Zeist, blz. geb. f Een vulgarisatiewerk. dat het dilettantisme op dit gebied slechts kan vergrooten en daarom als overbodig en ongewenscht te verwerpen valt. Dr. ARLETTA BUTAVOND: Les femmes medecines missionaires. Aucam-Uitgeverij, Leuven, blz. ing. Ffr De ellendige stoffelijke en zedelijke levensomstandigheden van de vrouw in het missieland, toonen de vrouwelijke arts haar taak tot heropbeuring uit het verval, tot voorlichting van haar ziel langs de verzorging van het lichaam, opdat meer gezondheid en meer godsdienstigheid onder de kleurlingen heersche. HERBERT N. CASSON: Lezen om vooruit te komen. Succes, Den Haag, blz. ing. f Iemand, die niet in zaken" is, leest dit met zeer gemengde gevoelens. Hij zal er de grief tegen aanvoeren,, dat 't louter en alleen op 't materieele is gebaseerd, dat de schrijvers blijkbaar den lezer geen hooger levensdoel willen voorhouden dan geldverdienen.

160 152 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP. J. COLSEN C.M.: Dr. Ariëns. De Zuid-Limburger, Kerkrade, blz. ing. f Een schets, die ons de figuur Ariëns in zijn geestelijke structuur voor oogen stelt, zooals hij werkelijk geweest is: een sociale werker met een fijnbesnaarde ziel, een scherpe geest en een geweldig hart, een priesterapostel in den ruimsten zin van het woord. Dr. DAUDERER: Die Ziele der N.S.D.A.P. Nationaler Freiheitsverlag, Berlin S.W. 68, blz. ing. M Een nationaal-socialistische catechismus, zuiver uit propagandistische overwegingen samengesteld. Door middel van steekwoorden geeft het een bondig antwoord op alle vraagstukken, deze beweging rakend. Leerzaam, dikwijls prikkelend tot tegenspraak. H. DLIBRELIIL: Nieuwe normen. Vertaald uit het Fransch door E. Stoffel. A. E. Kluwer, Deventer, blz. ing. f 3.. Het voornaamste doel dezer economische beschouwingen is den arbeider te geven wat deze maar al te dikwijls mist: de vreugde terug te vinden in zijn arbeid. Jammer, dat de idealistische auteur ook niet kon wijzen op den geloofsinvloed bij deze materie. Dr. S. ELZINGA: De grondslagen der maatschappijschool. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f Schr. geeft blijk goed thuis te zijn in de moderne paedagogische litteratuur en veel ideeën der meest genoemde psychologen en paedagogen zijn op vlotte en zeer lezenswaardige wijze in dit boek verwerkt. ELIGEN ERDELY: Bata. Geïllustreerd. Adolf Kohler, Leipzig, blz. ing. M Vertelt zeer veel bijzonderheden over de industriestad Zlin en het leger van arbeiders, benevens over de sociale ideeën van Bata. A. FEENSTRA: De gronden der staatsinrichting van Nederland. J. Noorduyn & Zoon, Gorinchem, blz. ing. f EDWARD A. FILENE: Leven en slagen in deze eeuw der machine. Jacob v. Campen, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Dit, in journalistieken stijl geschreven, boek over het economische leven, kan wegens zijn onchristelijken geest alleen zonder bezwaar gebruikt worden door lezers, die eenigszins in deze materie geschoold zijn, en dus in staat tot critisch lezen. M. j. M. GEMMEKE: Bommen op Nederland. Jacob van Campen, Amsterdam, blz. ing. f Een waarschuwing tegen het gevaar van luchtbommen en andere aanvallen uit vliegtuigen. Tevens een opwekking tot meerdere voorzichtigheid en het nemen van defensieve maatregelen, waarbij een goed georganiseerde voorbereiding het allereerst noodig zal zijn. WALTER GERHART: Urn des Reiches Zukunft. Herder & Co., Freiburg, i. Br., blz. ing. M Dit mooie boek gaat niet uit van een vooropgezette meening, noch van sympathie of antipathie, doch is de historische, sociale, politieke en zielkundige ontleding van de ontwikkelingsgang van een volk in zijn diepste bewegingen en felste beroeringen over een periode van de laatste 120 jaren. Mr. H. GILTAY: Sociaal-cultureele vernieuwing en psycho-analyse. Van Loghum Slaterus, Arnhem, blz. ing. f Vooreerst een inleiding tot een psychoanalyse der cultuur, steunend vooral op de leer van Freud en diens school. Daarna volgen: Het Sociale vraagstuk en de psychoanalyse: Oorlog en psychoanalyse: Sociaal-cultureele vernieuwing en psychoanalyse. De nooden van het volk moeten wij kennen, om die nooden te doen verdwijnen. Maar Mr. Giltay wil daarvoor alleen de psychoanalyse van Freud. Geen boekje voor ons van practische beteekenis. Dr. M. VAN DER GOES VAN NATERS: Ferdinand Lassale. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. Geeft een goeden kijk op deze gedachtengang; om deze ideeëngang te leeren kennen heeft het werkje zijn bruikbare waarde; niet echter om er de ware staatsidee en haar consequenties uit te leeren. Dr. J. HEKMAN: Handboek der ziekenverpleging. J. H. Kok, Kampen, blz. De algemeene pathologie in dit deel omvat in hoofdzaak bacteriologie, infectie, immuniteit, ontsteking. koorts, gezwellen, thrombose en embolie, aedeem, nekrose, coma en collaps. Een werk, dat men den verplegenden gerust kan aanbevelen. Ook voor medici is het zeer nuttig. Dr. CASSIANLIS HENTZEN O.F.M.: Commentaar op Quadragesimo Anno. C. N. Teulings, Den Bosch, blz. ing. f Een bewonderenswaardig stuk arbeid, in het Nederlandsch hit eigenlijke werk van blijvende

161 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP. 153 beteekenis over de beroemde encycliek, moeilijk voorbij te gaan door allen die dieper in het wezen en de waarheden van 's Pausen rondschrijven willen doordringen. Voor vakmenschen is deze commentaar het aangewezen werk. Prof. Mr. E. j. J. VAN DER HEYDEN: Aanteekeningen bij de geschiedenis van het oude vaderlandsche recht. Dekker El Van de Vegt J. W. van Leeuwen, Utrecht, blz. ing. f 3.. Dit eerste stuk, voorzien van twee kaartjese loopt tot het einde der Frankische periode. Na een inleiding, welke handelt over rechtsorden, gerechtigheid, rechtvaardigheid, positief recht, wijzen van rechtsbeoefening, rechtsgeschiedenis, vormen der rechtsgeschiedenis, bezwaren en omvang hiervan, deelt de hoogleeraar zijn stof in zes tijdvakken. Een aanbeveling hiervan is voor belangstellenden overbodig. Dr. P. H. VAN DER HOOG: Vergif. Batteljee Terpstra, Leiden, 1933, 201 blz. De bijzonderheden, welke schr. over verschillende vergiffen, hun werking en bestrijding, over gezondheidszorg en hygiëne, vooral de voedselhygiëne, vermeldt zijn belangrijk en verdienen door ieder geweten te worden. Maar Dr. H. beziet het leven en dood niet vanuit een Christelijk standpunt. Voor goed ontwikkelde volwassenen. G. HOORNAERT: Sa Majesté la Presse. Imprimerie Generale, Brussel, blz. ing. Bfr. 3.. Schr. onderzoekt in de eerste plaats de macht der pers, om in een volgend hoofdstuk de verwoestingen uiteen te zetten door de slechte pers aangericht. Tevens zet hij dan de houding der katholieken, aller katholieken uiteen, tegenover deze pers aan te nemen, om het dan in de volgende bladzijden weer te hebben over de goede pers en den steun, door de katholieken daaraan te verleenen. Dr. HOPE HAMBURG: Rheumatiek en jicht, haar oorzaken en genezing. J. C. Auf der Heide S.H.D., Hilversum, blz. ing. f Het lijkt soms of het boekje door een minder bevoegde is samengesteld met wetenschappelijke gegevens. Zeker is aan deze indruk mede schuld een soms duidelijk aan te wijzen gebrekkigheid in de vertaling. Dr. W. B. HUDDLESTON SLATER: Nederlandsche sanatoria en herstellingsoorden. Ten Hagen, 's-gravenhage, blz. geb. f Een nuttige gids door de verschillende oorden waar genezing voor meer speciale ziektegevallen te vinden is. Een buitengewoon practisch en helder en vlotgeschreven raadpleegwerk. GUILLAME JACQUEMYNS: Enquète sur les conditions de vie de Chomeurs Assurés. Georges Thone, Luik, ing. Bfr. Dank zij de vele objectieve gegevens, die ons het moeilijke bestaan v an de werkeloozen voor oogen stellen, is dit boek een schrijnende aanklacht tegen de groote kwaal welke de werkloosheid is, en het warmste pleidooi voor werkloosheidsondersteuning. J. S. DE JONG: Handleiding bij de studie van het wetboek van strafvordering ten dienste der politie. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f E. J. JONKERS: Economische en sociale toestanden in het Romeinsche Rijk blijkende uit het Corpus juris. H. Veenman & Zonen, Wageningen, blz. ing. f M. KASTEEL BALTUSSEN: Vrouwengids Ons uitzicht. Geïllustreerd door Mies van Oppenraay. J. j. Romen Zonen, Roermond, blz. ing. f H'er zijn, onder vier verschillende groepen bijeengebracht: artikelen, beschouwingen e.d. over vibgstukken, actualiteiten, levensverschijnselen, die geen moderne vrouw, die haar taak tegenover de maatschappij en haar gezin begrijpt, onverschillig mogen laten. L. J. KLEIJN: Naam en zaakregister op P. J. Troelstra's gedenkschriften. E. M. Querido, Amsterdam, Het register is zeer uitvoerig en practisch, vermeldt èn namen èn ondcrwerpen en bij alle trefwoorden bet verband, waarin ze op de aangegeven plaatsen door Troelstra zijn gebruikt. Dr. ELSE KIENLE: Vrouwen. N.V. Emmering, Amsterdam, blz. ing. f Het dagboek van een vrouwelijke arts, die voorstandster is voor de afschaffing van par Alle gevallen worden sereen, doch met klare tendenz verteld. Priesters en sociale werkers, die dit boek lezen, zullen waarheid en tendenz kunnen onderscheiden want dit probleem hangt allereerst van de moraal af. niet van de geneeskunde.

162 154 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP. Dr. J. H. M. KOENEN: Zwakzinnigheid bij kinderen. Antoon Tielen, Waalwijk, blz. ing. f De beteekenis van deze kwaal wordt uiteengezet in paedagogisch en sociaal opzicht, op grond van een onderzoek in eenige gemeenten in Noord-Brabant. Tevens is dit scherpzinnig betoog een der helderste commentaren op de passage van de huwelijksencycliek, die de stereliseering als middel tot eugenese onvoorwaardelijk afwijst. ALEXANDRA KOLLONTAI: La femme nouvelle et la classe ouvrière. L'Eglantine, Paris, blz. Deze brochure stelt ons het ideaal van een moderne vrouw voor volgens de socialistische en communistische opvatting, want op dit punt verschillen deze in niets. Het behoeft geen betoog, dat deze opvatting lijnrecht tegen de christelijke ingaat. Dr. B. J. KOUWER: Kraamverpleging. J. B. Wolters, Groningen, blz. geb. f Prof. Mr. R. KRANENBURG: Het Nederlandsche Staatsrecht. H. D. Tjeenk Willink & Zoon, Haarlem, blz. geb. f 25.. In deze uitgave werden opgenomen de nieuwe ambtenaren- en gemeentewetten, de crisiswetgeving en de nieuwe litteratuur en jurisprudentie. Bij de raadpleging houde men rekening met 't vrijzinnig-democratische standpunt van den prof. Prof. Mr. N. K. F. LAND: Verklaring van het burgerlijk Wetboek. De Erven F. Bohn, Haarlem, blz. ing. f 7.'---. CARL LANDAUER: Planwirtschaft und Verkehrwirtschaft. Duncker E Humblot, München, blz. Carl Landauer ontwikkelt een systeem dat neerkomt op het staatsbezit van die bedrijven, die den sleutel vormen van de heele economische activiteit, bijvoorbeeld electriciteitsbedrijven, kolenmijnen en de zware staalfabrieken. Het verwerven van dien invloed ziet de schrijver van dit boek slechts als de consequentie van de eenmaal ingeslagen richting. Voor vakkundigen in deze ingewikkelde vraagstukken. Dr. C. D. DE LANGEN: Dr. S. LICHTENSTEIN: Leerboek der tropische geneeskunde. G. Kolf f & Co., Leiden, blz., geb. f MARIA DE LANGHE: De bedrijfsraden in Duitschland. Excelsior, Brugge, blz. ing. Bfr Een degelijk en belangrijk studiewerk, dat voor een diep inzicht in liet onderwerp getuigt. Het is goed gedocumenteerd en ordevol behandeld. VICTOR LEEMANS: F. Toennies en de Duitsche sociologie. Excelsior, Brugge, blz. Toennies is een Duitsch socioloog, ongodsdienstig en aanhanger van een onbegrensd rationalisme. L. geeft een beeld van zijn opvattingen, vergeleken bij de hedendaagsche sociologische opvattingen in het Derde Rijk. 'n Wetenschappelijk vulgarisatie-werk van degelijk gehalte. VICTOR LEEMANS: Het nieuwe front. De Delta, Overveen, blz. ing. f Achtereenvolgens behandelt Leemans Katholiek Getuigenis, De Nieuwe Richting in het Socialisme'', Opvoeding van ons volk tot een volk", Politiek realisme", Geest en Werkelijkheid". De schr. citeert,analyseert en polemiseert zoo veel dat men tenslotte niet meer weet, wat hij bedoelt, al kan men veel raden aan bronnen als: Scheler, Newman, Hegel, Solovjev, Dostojewski en Duguit. LEWIS E. LAWIS: Leven en dood in Sing Sing. Geïllustreerd. Scheltens & Giltay, Amsterdam, blz. ing. f Een godsdienstig man is schr. niet en dat belet hem om zijn stude over de bestrijding der misdadigheid tot een bevredigende conclusie te voeren, al staat zijn betoog gespannen van gezonde en frissche denkbeelden, vooral ten aanzien van een degelijker scholing van de jeugd voor maatschappelijke taak. Voor Kerk en Godsdienst heeft hij slechts wat achting-uit-beleefdheid over. In 't algemeen is dit boek een bron van oorspronkelijke gedachten over gevangenis, gevangene en misdaad; is liet voorts vrij van alle serieus-doenerige en huichelachtige sensatie en van groote waarde voor een ieder, die met het gevangenis-wezen iets te maken heeft. ERWIN LIEK: Kankerverspreiding, kankerbehandeling, kankervoorkoming. Erven J. Bijleveld, Utrecht, blz. geb. f Dit werk is niet voor de huiskamer of voor liefhebbers bestemd, doch uitsluitend voor medici en kanker-specialisten. ERWIN LIEK: De roeping van den geneesheer. A. W. Sijthoff, Leiden, ing. f Grondtoon van dit bok is de tegenstelling tusschen geneesheer en arts, een tegenstelling die

163 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP. 155 levend en tastbaar is ook in onzen tijd en omgeving. Hier is kort en bondig de problematiek van den hedendaagschen medicus geschetst met een scherp geestesoog en een welversneden pen. Mr. L. LIETAERS PEERBOLTE: De Armenwet. N. Samson, Alphen a. d. Rijn, blz. Het boek is geschreven voor sociale werkers voor hen, die van bestuursrecht studie maken, voor gemeente- en armbesturen, die voor de toepassing der wet; staan. B. DE LIGT: Vrede als daad. Van Loghum Slaterus, Arnhem, blz. ing. f Behandelt de religieuse directe actie uit algemeen religieuse en humanitaire motieven; de sociale directe actie uit sociologische en universeel-menschelijke motieven. De zwakke zijde van 't boek is, waar de schr. de systemen wijsgeerig en godsdienst-historisch beziet en vergelijkt, bijzonder waar ze te toetsen zijn in 't licht der christelijke en katholieke gedachte. HERMAN DE MAN: Over de Joden en hunne vervolgers. Hollandia, Baarn, blz. ing, f Als gelegenheidsgeschrift ongetwijfeld van groote propaganda-waarde. Dat het niet geschikt is voor minderjarigen behoeft geen betoog. HUBERT A. MEREDITH: De dans om het gouden kalf. Seyffardt's Boekhandel, Amsterdam, blz. ing. f Geld-zucht in cijfers en feiten! Of liever: speculatie-waanzin in koortsgraden gemeten en de doodelijke gevolgen voor het nageslacht vastgelegd! Een van de machtigste passies der menschelijke natuur blootgelegd in haar voortdurend streven de eeuwen door, in haar felle vlagen van tijd tot tijd. Jammer dat de auteur niet wat bewuster de tragiek heeft uitgebeeld. Want de cijfers doen te balansachtig en de feiten blijven te dor. LOUIS E. DE MEY: Naar den nieuwen oorlog. Excelsior, Brugge, blz. ing. Bfr Dit warm pleidooi voor vrede heeft langs onrechtstreekschen weg een gunstig resultaat. Wij mogen de vreeselijke gevolgen van de jongste menschenslachting niet vergeten, en moeten er voor ijveren dat deze geen volgende maal het menschdom teistere. H. VAN MIERLO: Huwelijksdoel en periodieke onthouding. Het oginoïsme geoorloofd? J. J. Romen & Zonen, Roermond, blz. ing. f Dit boek is 't eerste dat uitvoerig, samenvattend en wetenschappelijk de zaak van medisch en moraal-theologisch standpunt beschouwt en onverdeelde goedkeuring kon 't Oginoïsme bij den schr.niet vinden. Vooreerst schijnt de methode lang niet doeltreffend genoeg te zijn, om ongewenschte bevruchting te voorkomen. Rustige lectuur zal ongetwijfeld voeren tot eerlijke confrontatie met de motieven, die gehuwden hebben geleid of zullen leiden tot toepassing van 't Oginoïsme. FR. MUCKERMANN S.J.: De arbeider in Sovjet-Rusland. W. Bergmans, Tilburg, blz. ing. f Geen theoretisch betoog over het bolschewisme, doch een weergave van gecontroleerde feiten omtrent het droeve lot van den werkman in 't Roode Paradijs". W. NOLET: Katholiek Nederland. Geïllustreerd. Ten Hagen, Den Haag, Deel III: 324 blz. geb. f In dit kostbaar uitgegeven derde deel vindt men een korte beschrijving der verschillende zustersorden en zusters-congregaties in Nederland. Niets omtrent werkzaamheid, doel en practijk harer sociale en cultureele en religieuse instellingen wordt ons onthouden. Een rijk en prettig leesbaar Nachschlage-werk. NORMAN ANGELL: De ongeziene moordenaars. De Tijdstroom, Lochem, blz. ing. f In dit werk geeft schr. te kennen, dat de menschen er over het algemeen niet naar verlangen sociale of economische rampen te veroorzaken, onrecht te plegen of oorlog te verwekken, maar dat zij politieke beginselen toepassen, waarin deze gevolgen liggen opgesloten, omdat ze maar niet kunnen inzien dat zij het gevolg zijn van die politiek. Voor lezers met onderscheidingsvermogen. J. NIJSSE: De wet op de godslastering en haar parlementaire geschiedenis. Van Gorcum & Co., Assen, blz. ing. f Een overzichtelijk geheel van de schriftelijke en mondelinge behandeling in het parlement. Mr. P. J. OUD: Om de democratie. Van Gorcum & Co., Assen, ing. f Oud verstaat de kunst de in de Kamers behandelde vraagstukken kort en duidelijk uiteen te zetten. Natuurlijk op zijn wijze, die niet altijd objectief is, maar het voorbericht" waarschuwt ook eerlijk: de schrijver beziet de gebeurtenissen van zijn vrijzinnig-democratisch standpunt".

164 156 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP. EMMELINE SYLVIA PANKHURST: The suffragette movement. Longmans, Green and Co., London, blz. geb. Sh. 7/6. Men moge verschillen in de waardebepaling der gronden, methoden en het doel zelfs dezer" suffragettenactie, in de mindere of meerdere waardeering van personen, feiten, toestanden, zooals deze suffragettesleidster ze beoordeelt. de aandachtige lezing geeft ons een heel ander beeld van E. Sylvia Pankhurst, dan de photo's der bladen uit de wildste perioden der suffragettes. Een lezenswaardig, mooi, instructief boek. FLORIS PRIMS: Antwerpiensia De Vlijt, Antwerpen, Floris Prims, die aan een belangrijke geschiedenis van Antwerpen werkt, treft bij het verwerken der stof die hem daarvoor onder handen komt, een heele reeks details aan, die hij niet rechtstreeks in dit uitgebreide werk kan gebruiken. Deze worden ons hier aangeboden als waardevolle bouwsteenen van de Vlaamsche cultuur-historie. Dr. J. E. DE QUAY: Geschriften van het adviesbureau voor bedrijfsorganisatie. Dekker & van de Vegt & J. W. van Leeuwen, Utrecht, blz. Dr. J. E. de Quay legt in deze brochure duidelijk uit. hoe de psychotechniek 't arbeidsvraagstuk groote diensten bewijst. Dr. W. W. VAN RAVESTEYN: Het socialisme aan den vooravond van den wereldoorlog. P. N. van Kampen & Zn., Amsterdam, blz. ing. f Achtereenvolgens geeft v. R. zijn denkbeelden over historische methodologie, over den samenhang van socialisme en romantiek. over Marxisme en philosophie, over Hegel en Marx, over de kern der Hegelsch-Marxistische gedachte, over de categorieën van Weber, over de theoretische geschillen der Marxisten en over de vraag, waarom er geen socialisme in Amerika is. Met zorg samengesteld, doch zeer eenzijdig en subjectief. ANTON RETZBACH: Het herstel der maatschappelijke orde volgens Quadragesimo Anno. H. J. Dieben, Wassenaar, blz. ing. f De groote lijnen der encycliek worden erin verduidelijkt en toegelicht. Geen breede studie voor vakmenschen, maar een vakkundige verklaring voor het katholieke volk. H. ROLAND HOLST v. d. SCHALK: Grondslagen en problemen der nieuwe kultuur in Sovjet-Rusland. E. M. Querido, Amsterdam, blz. ing. f Terecht mag men aan de schrijfster verwijten, dat de heerschende verregaande misbruiken op sociaal gebied, in het rijk der Sovjets, door haar niet scherp genoeg gelaakt en veelal vergoelijkt worden; dat haar documentatie te zwak is, als zij wil aantoonen, dat een nieuwe cultuur en nieuw levensgeluk ginds reeds hunne intrede hebben gedaan; maar bovenal dat zij te passief staat tegenover de godsdienstvervolging, tegenover de miskenning van Gods onafwijsbare rechten, tegenover het machtmisbruik waarmee de Christusprediking belet wordt. E. L. RONGE: Wie, wat, wanneer? Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. geb. f 'n Populair vade-mecum, ietwat eenzijdig. Behelst de belangrijkste data en feiten uit de geschiedenis der wereld met alfabetisch naam- en zakenregister. H. J. ROPS: Beginselen van de Katholieke maatschappijleer. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f 'n Verdienstelijk vulgarisatie-werk over het sociale vraagstuk, de bestaande maatschappelijke organisaties en het liberalisme en socialisme. Pater RUTTEN O.P.: De sociale leer der kerk. Geloofsverdediging, Antwerpen, blz. ing. f Een commentaar op de Encycliek Quadragesimo Anno", waarin de logische samenhang der gedachten aangetoond, en de overtuigende waarde van de bewijsvoering onderstreept worden. Dr. W. SCHUURMANS STEKHOVEN: Voor- en nadeelen van zonnebaden. Leidsche Uitgeversmaatschappij, Leiden, blz. ing. f Het zonnebaden is een van die moderne Heilmethoden, die een heftig voor" en tegen" ontketend hebben. Schr. geeft voor- en nadeelen duidelijk aan. Voor geneeskundigen op de allereerste plaats. R. SIMONS: Medisch latijn. D. B. Centen, Amsterdam, Wil slechts den student en den medicus in een populair werkje eenig begrip doen krijgen van het Latijn, waarmee hij dagelijks te maken heeft. Mr. Dr. J. H. R. SINNINGHE DAMSTË: Beslissingen in belastingzaken. L. J. Veen, Amsterdam, blz. geb. f 3..

165 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP. 157 Een door bevoegde hand samengestelde verzameling van rechterlijke administratieve beslissingen betreffende de rijksbelastingen, met uitzondering van de rechten van zegel, registratie, successie, overgang en schenking. M. J. H. SMEETS: J. H. MEIHUIZEN: Beknopte belastinggids. L. J. Veen, Amsterdam, blz. geb. f 3.^--. Deze gids behelst de tarieven der rijksinkomsten-, gemeentefonds-. verdedigings-, personeele-, dividend- en tantième-, grond-, successie-, registratie-, zegel- en wegenbelasting der rijksschoolgeldregeling, alsmede met gegevens omtrent de belastingen en schoolgelden van de zes grootste gemeenten. Zr. M. SMULDERS: Studie- en Repeteerboekje voor verpleegsters. Dekker & v. d. Vegt & J. W. v. Leeuwen, Utrecht, blz. ing. f Dit boekje, wat reeds volmaakt scheen, is bij de zesde uitgave door de schrijfster opnieuw en wel op vele punten bijgewerkt. Dr. J. L. SNETLAGE: Democratie en dictatuur. Van Loghum & Slaterus, Arnhem, Schr. tracht een wetenschappelijk communisme te verdedigen door de tegenstelling democratie, dictatuur op te heffen in een Marxistisch-Leninistische dictatuur. Voor lezers met critisch onderscheidingsvermog en. Dr. K. DE SNOO: Phylogenie en verloskunde. Geïllustreerd. Erven F. Bohn, Haarlem, blz. ing. f 'n Wetenschappelijke bijdrage tot de kennis van den invloed van het baringsmechanisme op de ontwikkeling van den mensch. Aan de beschouwingen over 't ontstaan van den mensch liggen dar-winistische theorieën ten grondslag. Voor ingewijden uitsluitend. Mr. H. J. A. VAN SON: Katechismus over het Russische Communisme in honderd vragen en antwoorden voor het Nederlandsche Volk. Henri Bergmans & Cie., Tilburg, blz. geb. f Een vakkundige verklaring van het communisme. voor iederen Katholiek, die in korten tijd zich op de hoogte wil stellen van de voornaamste zijden van dit wereldomvattende vraagstuk. Mr. Dr. A. SPANJER: Kapitalisme, Marxisme of... Handelswetenr schappelijke bibliotheek, Leiden, De crisis is veroorzaakt door de ongelijkmatige verdeeling van den rijkdom. Schr. verdedigt een liberaal-socialisme. Practisch nadert hij het standpunt, dat ook zeer veel Katholieken in deze materie innemen. Verdient daarom de aandacht der belangstellenden. C. SYTSMA: Conjunctuur en crisis. Handelswetenschappelijke bibliotheek, Leiden, In zes hoofdstukjes behandelt schr. achtereenvolgens het conjunctuur-begrip, het crisis-begrip, beider verloop voor en na den oorlog (van 17e eeuw tot 1933) de crisis- en conjunctuurtheorieën, de middelen en waarde van theoretisch onderzoek. H. TALENS: De opbouw van den komenden maatschappijvorm. De Opbouw, Apeldoorn, blz. ing. f Deze opbouw wil inflatie, socialiseering, allereerst van de circulatiebank, toeslag op de inkomens... Nederland kan zeer goed het eerste, goed bestuurde socialistische rijk ter wereld worden." Non tali aus cilio geldt voor de lezing van dit geschrift. ERNST THRASOLT: Dr. Carl Sonnenschein. Der Mensch und sein Werk. Josef Kosel & Friedrich Pustet, München, blz. ing. M Thrasolt heeft de groote, tragische, diep-menschelijke figuur Sonnenschein geteekend met al haar grootheid en haar kleinheid, met de heerlijke heldendeugden en, de toch zoo menschelijke gebreken. Een grootsch boek over een groote sociale priesterfiguur. F. TIJDENS,arts: Kraamverpleging. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f Dr. B. VAN DEN TEMPEL: Democratische vrijheid en socialistisch recht. H. D. Tjeenk Willink, Haarlem, blz. ing. f Dit rechtsfilosofisch proefschrift bespreekt de vraag of de dictatuur ook wenschelijk en mogelijk is voor den opbouw van de socialistische maatschappij. Een vermoeiend en eenzijdig geschrift. Mr. H. J. VAN URK: Magistraat of ambtenaar? N. Samson, Alphen a. d. Rijn, blz. ing. f Dr. J. VALKHOFF: Abortus provocatus en strafwet. Erven F. Bohn, Haarlem, blz. ing. f Een juridisch-sociologisch onderzoek naar de doelmatigheid van de bestraffing der vrucht-

166 158 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP. afdrijving. Voor ter zake bevoegden; menige zienswijze is echter onvereenigbaar met onze Katholieke opvatting op dit stuk en getuigt van een oppervlakkigen kijk op menig belangrijk detail. Dr. L. A. VEIT: Die Kirche im Zeitalter des Individualismus bis zur Gegenwart. Herder & Co., Freiburg, i. Br., blz. ing. M Eerst beschrijft Dr. V. de Kerk temidden van de verwarring der gedachten, daarna de Kerk temidden der internationale bewegingen op staatkundig, geestelijk en cultureel gebied, dan geeft hij 'n beeld van de Kerk in de verschillende landen, waarna de Kerk in haar strijd behandeld wordt tegen de christelijke en schismatieke secten. J. VIALATOUX: Philosophie Economique. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Een reeks van verzamelde artikelen, die uit de kritiek van het liberalisme een formeele definitie van de economie tachten af te zonderen. De kritiek is zeer goed en b.v. die op het Malthusiaansch bevolkingsbeginsel ook origineel. Aan de economen ten zeerste ter lezing aanbevolen. Dr. J. VOORHOEVE: Zenuwzwakte. La Rivière & Voorhoeve, Zwolle, blz. ing. f op bevattelijke wijze worden hier voor den leek ziekteverschijnselen, oorzaken. voorkoming (bij kinderen, bij rijpere jeugd, bij volwassenen) en behandeling aangegeven. In dezen tijd aan allen aanbevolen. Mr. A. VRANCKX: Gemeenschap en klassenstrijd. Boekhandel Standaard, Antwerpen, blz. ing. Bfr Schr. gaat uit van het feit, dat de klassenstrijd, hoewel een historisch feit, niet overeenstemt met het ideaal van organische levensgemeenschap, maar beschouwd moet worden als een abnormaal pathologisch verschijnsel. Een merkwaardig boek, dat ernstige studie en critische lezing overwaard is. Mr. Dr. W. M. WESTERMAN: Arm volk van Nederland. H. P. Leopold, Den Haag, ing. f Een pleidooi voor nationale bezinning hebben we erg noodig, maar die bezinning moet dan ook op de eerste plaats nationaal zijn: de economie zal de natie wel dienen, als deze gezond is. Ds. E. H. WIERINGA: Waarom ik als rechtzinnig predikant socialist ben. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. Men ziet uit dit boekje schrijvers eerlijke bedoeling; maar tevens de zwakke zijde zijner brochure, daar de christelijke kerken, op grond van 't Evangelie, het liberalistische productie- en winststelsel veroordeelen moeten èn veroordeelen, zonder daarvoor hun toevlucht behoeven te nemen tot het socialistisch productiestelsel. W. J. VAN DE WOESTIJNE: Inleiding tot de practische economie. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. Minitieus wordt de feitelijke economische behoeften-voorziening beschreven. Meer dan een objectieve beschrijving van de feitelijkheden is het niet. Hoe de schrijver over een en ander denkt, of hij er voor of tegen is, of hij zelf wel een bepaald economisch systeem aanhangt, we weten het niet. Vandaar is 't geen leidinggevend werk en critische lezing zij daarom geboden. S. DE WOLF: Het heldenleven en de levende leer van Karl Marx. De Arbeiderspers, Amsterdam, 'n Vlotgeschreven levensgeschiedenis van M. en 'n beknopte uiteenzetting der wordingsgeschiedenis van het Marxisme. Critisch te lezen, want met opvallende sympathie geschreven. JOSEPH ZAMANSKI: Forces nouvelles. Editions Spes, Paris, blz. ing. Ffr. 15,. De auteur nam deel aan den socialen strijd in Frankrijk. Verscheidenen van zijn geschriften werden in dit boek verzameld. Wij wenschen het in veler handen. PAUL VAN ZEELAND: Beschouwingen over Europa Standaard'-boekhandel, Brussel, blz. ing. f Een werk van groot belang voor hen, die zich interesseeren voor het verloop der politieke en oeconomische crisis en de verschillende nationale en internationale problemen, welke daaraan vastzitten. (ZONDER NAAM) : Weet uw weg. Sleutelbossecretariaat, Den Haag, blz. ing. f In rustige, klare taal geschreven, wordt de positie van de ongehuwde, zelfstandige vrouw belicht en is dit tegelijk een belijdenis en een verwijt. Aanbevolen. (ZONDER NAAM) : Der grosze Herder van Ganter tot Hochrelief. Herder & Co., Freiburg, i. Br., blz. geb. M Ieder, die zich deze lexikon aanschaft, krijgt 'n schat in huis, waarvan de waarde slechts bij

167 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP. 159 benadering op 't eerste gezicht te waardeeren is. Slechts de geregelde gebruiker zal gaan bevroeden welk 'n rijkdom aan cultuur in deze fraaie boeken is neergelegd. (ZONDER NAAM) : Der grosze Herder: van Eisenhutte tot Gant. Herder & Co., Freiburg, i. Br., blz. Per deel geb. M Uit de overrijke inhoud herinneren we aan de artikelen over ijssport, electriciteit, ontdekkingsreizen, de voeding van het menschdom, Europa, kleuren, 't fascisme, telefoon, aviatiek, Fransche kunst, de vrouw, de vrijmetselarij, radio. Op elke bladzijde van dit lijvig deel wordt de lezer telkenmale getroffen door de degelijkheid en actualiteit, waarmee duizenden onderwerpen zijn behandeld, door de goede smaak, welke in de technische uitvoering aan den dag treedt. (ZONDER NAAM) : De grosze Herder: Van Hochrhein tot Konsequenz. Herder & Co., Freiburg, i. Br., blz. Per deel geb. M Dit jongste deel loopt van Hochrhein" tot Konsequenz". Dit slotwoord is van symbolische beteekenis. Want ook in deze nieuwe aflevering van het voorname lexicon blijft de Freiburgsche uitgeversfirma volop consequent, ondanks de zorgelijke tijden, die ook aan haar capaciteit zware eischen stellen, èn wat de soliditeit van den tekst betreft, èn wat aangaat de keuze en den overvloed van de illustraties èn ten aanzien van de onberispelijke technische uitvoering. Consequent tevens in den opzet van het geheele werk, dat op de katholieke levensvisie is gebaseerd. (ZONDER NAAM) : Financieel Adresboek voor Nederland. J. H. de Bussy, Amsterdam, blz. geb. f 6.. (ZONDER NAAM) : Het kind en zijn moeder. A. E. E. Kluwer, Deventer, ing. f De leer der eubiothiek, de toepassing der natuurlijke leefwijze, stelt ons in staat in zeer veel gevallen het ziek worden te voorkomen en is bovendien de beste voorwaarde voor het zoo goed mogelijk vervullen van de natuurlijke plichten, n.l. de instandhouding van de soort en van het individu, m.a.w. het voortbrengen en opvoeden van gezonde nakomelingschap. In dit boek vernemen wij op welke wijze de moeder zich het best voor deze plichten kan voorbereiden, en zullen dan opmerken, dat deze voorbereiding reeds op zeer jeugdigen leeftijd moet beginnen. (ZONDER NAAM) : Zal ik medicus worden? Hollandia-Drukkerij, Baarn, blz. ing. f Zestien artsen hebben elk voor zich een karakteristiek gegeven van het medisch beroep; elk wel van eigen standpunt, maar merkwaardigerwijze toch dikwijls zeer in harmonischen samenklank met elkander. Een aanbevelingswaardig geschrift. (ZONDER NAAM) : Comment propager nos idées. Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr De moderne tijd kent tallooze middelen om invloed uit te oefenen op de geesten: pers, bioscoop, radio, enz., enz. Deze handleiding zegt, welke men in bepaalde gevallen moet kiezen en hoe men er een nuttig gebruik van kan maken. Vooral practisch voor organisatiemenschen. (ZONDER NAAM) : Almanach catholique f rancais pour Bloud et Gay, Paris, blz. ing. Ffr. 7.. Bevat talrijke inlichtingen over het godsdienstig, sociaal, letterkundig, artistiek en wetenschappelijk leven. Het tweede gedeelte geeft een overzicht van de gebeurenissen in de katholieke wereld en biografische aanteekeningen over de voornaamste katholieke persoonlijkheden in Frankrijk. (ZONDER NAAM) : De Katholieke encyclopaedie. Geïllustreerd. Joost van den Vondel, Amsterdam, blz. geb. f Als type van boekdrukkunst, met haar rijk illustratie-materiaal en typografische indeeling is dit eerste deel 'n boek vol wetenswaardigheden, dat zich in tegenstelling met andere Nachschlagewerken prettig laat lezen.

168 LEERBOEKEN A. AHN: A. MORET: De hoofdzaken van de Fransche spraakkunst ten dienste van het gymnasiaal en middelbaar onderwijs. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f C. APELDOORN: Bloemlezing. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f 'n Leesboek, dat een keur van gedichten en novellen bevat uit de Nederlandsche Letterkunde van Voor onze R.K. Mulo-scholen minder geschikt. D. BEEN:- Kleipapier- en kartonarbeid. A. E. E. Kluwer, Deventer, ing. f Terecht zegt echter de schrijver in z'n inleiding, dat de gebruiker van dit boek 'n goede leeraar niet kan missen. De oefenstof is bijna gelijk aan die uit de groote handleiding- en de voorbeelden en werkstukken zijn in 'n afzonderlijk album opgenomen. Dr. J. VAN BEUSEKOM: De Indische provincie. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f Dr. J. BOTKE: Plantkunde. Geïllustreerd. J. B. Wolters, Groningen, blz. geb. f AUG. A. BOUDENS: Uit onze letterkunde. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f Uitstekend boek voor onze R.K. Mulo-scholen, dat vertelt van stroomingen en personen uit onze letterkunde, van wien ieder ontwikkeld persoon niet onkundig mag zijn. G. J. VAN BRABANT: 'n Kijkje in 't heelal. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f 'n Eenvoudige verklaring van de dagelijks voorkomende verschijnselen aan den hemel met vragenlijst ter toepassing. J. BRANDTS: Driehonderd Examen-zinnen. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f Dr. A. G. BREEN: F. KEESTRA: Leerboek voor controleurs van fok- en contróleverr eenigingen. Geïllustreerd. Algemeen Nederlandsche Zuivelbond, Den Haag, blz. geb. f C. v. d. BROEK: Tusschen Pool en Evenaar. Geïllustreerd. W. C. Thieme & Cie., Zutphen, blz. ing. f 1.90, geb. f Dit rijk geïllustreerde geografische leesboek voedt de fantasie en verrijkt op aangename wijze de kennis. B. J. TER BRUGGE: Duitsche Handelsterminologie. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f 2.50 K. TEN BRUGGEN CATE: Engelsche woordenboek. J. B. Wolters, Groningen, blz. geb. f Beide zeer gerenomeerde dicionnairese die druk na druk beleven en waardig den modernen tijd op den voet volgen en die wij ook hier willen aanbevelen als onmisbare raadpleegwerken. G. K. CHESTERTON: The innocence of father Brown. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f Een bijzonder verdienstelijke schooluitgave van 't bekende werk van den Engelschen paradoxist. FR. VICT. CLAASSEN: Vaderlandsche geschiedenis voor het Ode leerjaar. R.K. Jongensweeshuis, Tilburg, blz. ing. f G. W. COMELLO: Handelsrekenen. D. A. Daamen, Den Haag, blz. geb. f M. EIKELENBOOM: Richtig Deutsch. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f Dit practische leerboek in de Duitsche taal voor de hoogere klassen der handelsschool zal leeraars en leerlingen stellig zeer goede diensten bewijzen. Dr. A. J. M. GARJEANNE: Kern der Plantkunde. Geïllustreerd. P. Noordhoff, Groningen, blz. geb. f Dit werk voor H.B.S. en Gymn. valt onder de categorie van die werken, die kort en duidelijk en zakelijk de ontwikkelingslijnen der plantkunde aan den dag doen komen.

169 LEERBOEKEN. 161 VAN GELDEREN: VAN EECKEREN: Duitsch woordenboek. J. B. Wolters, Groningen, blz. geb. f H. HARTENDORP: Het noodige uit de grammatica met oefeningen. Uitgeverij, Helmond, Helmond, blz. ing. f H. G. HEYNEN: Het katholieke leven. L. C. G. Malmberg, s-hertogenbosch, blz. ing. f Een practisch werkje voor de lagere school. J. W. HOEFSIM: Geschiedenis der middelen van bestaan. J. Muusses, Purmerend, b1z. gecart. f J. M. C. JUURSMA: Practicus commercial English. D. A. Daamen, Den Haag, Deel I: 111 blz. ing. f 1.50; deel II: 165 blz. ing. f Inleiding tot de Engelsche handelsbrieven en handelsroutine, benevens een aantal oefeningen tot het zelfstandig opstellen van eenige briefjes. Drs. J. KARSEMEIJER: Verstaan en toepassen. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f Bij deze stijloefeningen werd vooral rekening gehouden met de practijk van 't schrijven der leerlingen. H. KOOLHOVEN: Dr. H. G. DE MAAR: De Brittannia. P. Noordhoff, Groningen, blz. ing. f Een eenvoudig leerboek in de Engelsche taal ten dienste van L.O. J. C. KRAAK: A. VAN PROOYEN: Duitsch Leesboek. G..B. van Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f A. LANKHOUT: L. E. BAS BACKER: Italiaansch Nederlandsch. Nederlandsch- Italiaansch Woordenboek. J. Thieme Ei Cie., Zutphen, Dit kloeke boek zal voor de vele beoefenaars van Italiaansch een welkome vriend worden in de verzameling handige en overzichtelijke woordenboeken, zooals de intellectueel die zich wenscht. Dr. H. G. DE MAAR: Brittannia. P. Noordhoff, Groningen, blz. geb. f G. CH. MASSA: Comment traduit-on. Paul Brand, Hilversum, Een manuel idiomatique", welke leeraars goede diensten zal bewijzen. Dr. CHRISTINE MOHRMANN: Homerische spraakleer ten dienste der Gymnasia. Dekker & Van de Vegt & J. W. van Leeuwen, Nijmegen, blz. ing. f Deze nieuwe Homerische Spraakleer, wil niet alleen alle schijnbaar afwijkende vreemde vormen bijeenzetten, maar ze geeft een duidelijk inzicht in de geschiedenis van de taalontwikkeling van 't Grieksch; in dit boek wordt wetenschappelijk verklaard, hoe de kunst-taal van 't epos langzamerhand gegroeid is. J. L. VAN MULUKOM: Handboek der katholieke godsdienstleer voor scholen voor (m)u.l.o. middelbare scholen, kweekscholen, godsdienstcursussen en jongens- en meisjespatronaten. L. C. G. Malmberg, 's-hertogenbosch, blz. ing. f J. MOOY: Mijn eerste gang door onze letterkunde. Paul Brand, Hilversum, blz. ing. f Een rondgang van een deskundig gids door het rijk van poëzie en proza. Behandelt het land van Gezelle en de tachtigers tot op heden. W. J. C. VAN PAASSEN: J. H. RUYGROK: Textielwaren. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f 'n Overzichtelijke en practische handleiding in dit vak ten dienste van vakscholen en hen die zich voor de verschillende acten voorbereiden.

170 162 LEERBOEKEN. PH. C. A. J. QUANJER: Land en volk in Nederlandsch-Indië. Geïllustreerd. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, ing. f Een uitgebreid leerboek over ons Insulinde voor oudere leerlingen van H.B.S. en M.U.L.O. J. H. RADEMAKERS: Dr. W. J. M. BUCH: Van oorlog naar vrede. J. Muusses, Purmerend, blz. ing. f Dr. J. K. RIEMENS: Pour bien comprendre le Francais. J. M. Meulenhof f, Amsterdam, blz. De zesduizend meest voorkomende Fransche woorden worden in een logisch verband hier weergegeven. Dr. E. RIJPMA: Kort overzicht der Nederlandsche letteren. J. B. Wolters, Groningen, blz. ing. f H. J. ROBIJNS: Rekenen op de Mulo-examens. D. A. Daamen, Den Haag, blz. ing. f Dr. H. J. SLIJPER: Beginselen der scheikunde in verband met enkele practische toepassingen in nijverheid en huishouding. W. J. Thieme & Cie., Zutphen, blz. ing. f Dr. OTTO WILHELM THOMÉ: Leerboek der dierkunde. Geillustreerd. P. Noordhof f, Groningen, blz. ing. f 2.25; gecart. f Dr. J. J. WESTENDORP BOERSMA: Leerboek der geschiedenis. Geillustreerd. H. J. Smits, Utrecht, geb. f Geeft kort en zakelijk de ontwikkelingsgeschiedenis vanaf de oudste tijden tot het Weener Congres. Neutraal; de behandeling van Katholica is oppervlakkig en vaak onjuist. K. ZEEMAN: Beknopt leerboek der aardrijkskunde van Nederland. W. Versluys, Amsterdam, blz. ing. f (ZONDER NAAM) : Wat en hoe zeg ik het in het Italiaansch. Kosmos, Amsterdam, blz. ing. f Een praktisch boekje ter instructie in het Italiaansch voor reizenden.

171 VOOR DE HUISHOUDING J. BAL: Vaste planten. W. L. 6 J. Brusse, Rotterdam, blz. ing. f BEYER: Handwerkboeken. Allert de Lange, Amsterdam, blz. ing. f Dit deeltje behandelt op deskundige wijze hoe baby-kleeding resp. genaaid, gehaakt en gebreid kan worden. J. H. BOLMAN: Kookboek voor kampeerders. De Spieghel, Amsterdam, blz. ing. f Een werkje met practische wenken en raadgevingen voor allen, die buiten hun eigen maaltijd wenschen te bereiden. J. HAGENAAR: Eenvoudige korte golfzender. Geïllustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. ing. f 0.75 J. HAGENAAR: Korte golfontvanger. Geïllustreerd. Kosmos, Amsterdam, blz. ing. f J. HAGENAAR: Draagbare ontvanger. Geïllustreerd. Kosmos, Amsterdam, ing. f Een drietal keurig uitgegeven handige boekjes. Zij, die eenige technische kennis en vaardigheid bezitten op het gebied van radio vinden hierin eenvoudig en duidelijk uiteengezet hoe een korte golf-zender, een korte golf-ontvanger en een draagbare ontvanger met weinig en goedkoope middelen te maken zijn. Mevr. HEGA: 500 op ervaring berustende tips voor de huishouding. C. G. Campagne, Enschede, blz. ing. f A. KOOPMANS GORTER: Over het dekken en dienen voor de maaltijden en de samenstelling daarvan. P. Noordhoff, Groningen, blz. ing. f A. KOOPMANS GORTER: Het nieuwe kookboek. Geïllustreerd. P. Noordhoff, Groningen, blz. ing. f 2,25. M. J. KRABBE: Koude voor- en nagerechten. Kosmos, Amsterdam, geb. f 2,50. 'n Keur van recepten voor eenvoudige zoowel als voor meer uitgebreide hors d'oeuvres en voorgerechten. H. LITWER: De bediening van toestellen voor electrotherapie en van kunstmatige lichtbronnen. J. H. de Bussy, Amsterdam, blz. ing. f R. LOTGERING HILDEBRAND: Wij bakken zelf. Geïllustreerd. Holkema & Warendorf, Amsterdam, ing. f Ruim 250 recepten voor het maken van koekjes, taartjes, cakes, banket, speculaas, tulbanden. soezen, en hoe al die heerlijkheden nog meer mogen heeten. GERARD TH. ODIJK: Orchideeën. Joh. Enschedé 6 Zonen, Haarlem, blz. geb. f JANE DE PAEUW: De moderne huishouding. De Belgische boekhandel, Baarle-Hertog, blz. ing. Bfr De hedendaagsche huishouding wordt uiteengezet aan de hand van practische ervaring en met wetenschappelijke voorlichting; 'n zeer practische handleiding en leerboek.

172 SPEL EN SPORT ALICE BLOCH: Rank und Schlank. Dieck-Verlag, Stuttgart, blz. ing. M. 3.. Geeft voor vrouwen verschillende methodes aan om hun lichaam door gymnastische oefeningen te sterken; Benige zijn voor ons onaanvaardbaar. Mr. F. W. GOUDSMIT: Bridge. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f Ir. W. HARMSEN: Hoe maak ik zelf een electrische gramofoon? Kosmos, Amsterdam, blz. ing. f ED. HARTOG: Hoe maak ik een zeilboot. Geïllustreerd. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. Voor ieder middelmatig knutselaar is 't mogelijk aan de hand van dit schema een goed bruikbare zeilboot te bouwen. L. D. E. J. KRAMER: Lichaamscultuur en sport in Sovjet-Rusland. Erven J. Bijleveld, Utrecht, blz. ing. f 2.. Een uitvoerig en aangenaam geschreven verslag van alles, hetgeen schr. op zijn reis door Sovjet-Rusland op het gebied van lichaamscultuur heeft gezien. H. VAN LAAR: In en om het aquarium. Geïllustreerd. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. geb. f BRUNO KERST: Mathematische Spiele. G. Grote, Berlin, blz. De talrijke rekenkundige problemen en spelen, die sporadisch en systeemloos door de rijke puzzlerubrieken der Duitsche tijdschriften opgeworpen worden, werden hier verzameld, gerubriceerd, gecatalogiseerd en wat het voornaamste is onderling vergeleken en in hun rijke mogelijkheden onderzocht. H. K. G. W. VAN MENS: Duiven en haar verzorging. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f In dit boekje wordt successievelijk de geheele postduivenliefhebberij behandeld: het maken van een goede kolonie en een behoorlijk hok, het fokken, de voedering en de wedvluchten. J. MIESES: Hoe leer ik vlug en gemakkelijk schaken. G. B. van Goor & Zonen, s-gravenhage, blz. ing. f J. J. RAMBONNET: Padvinders. G. W. den Boer, Middelburg, geb. f Met groote deskundigheid wordt leven en streven geschetst van Baden Powell, de stichter der Padvindersbeweging. H. VAN SCHAGEN: Hoe leer ik zwemmen. Kosmos, Amsterdam, ing. f Wie zwemmen wil leeren, zij aangeraden, met dit boekske kennis te maken en... te handelen gelijk daarin aanbevolen wordt. L. M. SCHWARZ: Kano's en kanosport. De Spieghel, Amsterdam, blz. ing. f E. SIEWERTSZ VAN REESEMA: Egyptisch vlechtwerk. Geillustreerd. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. getart. f N. L. WIBAUT ISEBREE MOENS: Zwembaden en hoe zij moeten zijn. D. B. Centen, Amsterdam, blz. ing. f Dr. ERICH WURM: Die Pflege der Faltboothaut. Geïllustreerd. Union Deutsche Verlagsanstalt, Berlin, ing. M Een handige handleiding over het maken, repareeren en conserveeren van den cano in zomer en winter. (ZONDER NAAM) : De Vierdaagsche. Geïllustreerd. G. W. den Boer, Middelburg, geb. f De tekst vertelt, wat ieder noodzakelijk moet weten", van dit populaire sportevenement, waarmee, zoo ze al of niet mcetippelen, dan toch duizenden Nederlanders meeleven!

173 VOOR DE JEUGD Gemeten van ons vorig overzicht af, mag ook de sindsdien verschenen jeugdlectuur, voor zoover we daar kennis van konden nemen, over het geheel genomen aanspraak maken op een woord van lof. Zou het gewaagd zijn, uit deze goede indruk van eenige jaren achtereen, te besluiten, dat ons land met de zorg voor het kinderboek op de goede weg is? Terwijl we in de Katholieke jeugdlectuur zonder terughouding de inhoud mogen prijzen, waardeeren we, op een stuk of wat uitzonderingen na, bij de rest behalve de inhoud zeer speciaal de uiterlijke verzorging. Nu wil het geval, dat sommige Katholieke uitgevers aan nummer zóóveel van een serie bezig zijn. Die series werden eenmaal ingezet met een weinig-oogelijk deeltje en zoo moge het verklaard zijn, dat omwille der uniformiteit het kleed niet werd gebracht tot de graad van distinctie, die de verhalen op den duur zijn komen te bereiken. Openhartig gesproken: we bedoelen hier speciaal de Jeugdbibliotheek van De Spaarnestad", waarin dit jaar uitstekende boeken zijn verschenen: Margitka Baldrian van Brugman, Sprina's eerste jaar van Mevr. Wolf fenbuttelvan Rooyen, Jongens van de farm, bewerkt naar verhalen van Pater Drouven en De laatsten der spoorzoekers van Leo Foppe. En ook een aantal heiligenlevens: Hemelbloemen van Hendrik Smits bijv. Putten en Oortmeyer te Alkmaar, die winnen aan inhoud en stijl, maar bepaald afstooten door de krukkige plaatjes. De firma Malmberg bracht voortreffelijk werk op de markt met Het spookt aan boord van Tom Blankenberg en Globetrotter in Amerika van Zwegers, maar was met het eerste evenmin gelukkig met ' haar illustrator. Stukken beter is de verluchting van het tweede en van Woe's Wondere Wandel,' dat plezante boek van Anton van de Velde, terwijl ook Nieuwe verhalen uit spookjesland van Mevr. Wolf f enbuttel-van Rooyen en Kinderen uit het land der zon van M. Dolores naar vorm en inhoud met eere mogen worden genoemd. Ook zette deze firma met Op de grenzen van M. Dolores een reeks van verhalen in, bestemd voor oudere meisjes; het is wel geen sterk boek, nogal conventioneel van opzet, maar daarnaast vallen toch ook zeer goede kwaliteiten te bewonderen. Uitgaande van de Arbeiderscoöperatie, maar verschenen bij Malmberg, is de eersteling van een jong arbeider: Plicht gebood door Ad. Bevers. Een debuut, waaraan eenige beginnelings-foutjes kleven, maar dat toch wel wat belooft. Juweeltjes van tekst en illustratie zijn Kerstmis van Renée Zeller en Epiphania van Gheon, door Paul Brand's zorgen aan de Hollandsche kinderen gebracht. Daarnaast verdienen de prentjes van Ida Bohatta-Morpurgo met versjes van To Holscher evenveel waardeering: temeer; wijl de Fa. Wed. van Rossum het Onze Vader en het Weesgegroet tot werkelijk keurige boekjes vereenigde. De firma van Goor gaf ons weer eens een paar deelen in de ERKAserie. De Keurraad voor Roomsche Jeugdlectuur, die zich verplicht voelt de Katholieke uitgevers te steunen in hun pogingen, om het naast hun neutrale collega's vol te houden, gaf aan deze boeken geen stempel mee. Wij leggen ons bij dit standpunt neer, memoreeren evenwel, dat in de ERKA-serie reeds voortreffelijke verhalen zijn verscheen. Slecht afgebracht van Frits van Vlijmen moge wellicht de grenzen der waar-

174 166 VOOR DE JEUGD. schijnlijkheid overschrijden en te wankelig van karakter zijn (is het een klucht, dan lijken sommige passages op profanatie), maar het is dan toch een boek, dat in de verzameling van onze Katholieke jongens waarlijk geen slecht figuur zal maken. Jeugdjaren van Peet Jansen van J. j. C. Bóckling is voor jonge kinderen te schrijnend van realiteit in taal en milieu-schildering, maar is toch een oprecht en knap werk en Katholiek van de bovenste plank. En wat die zelfde firma aan algemeen" werk uitgaf, is in één woord schitterend. We denken hier aan Keesje Pietersele van Mevr. Selleger-Elout. Onze vroolijke zesde klas, een schitterende Roggeveen, Jelle van Sipke Froukjes van N. van Hichtum, Blauw Bloed van Groeneweg, Stuurman Tjeerd van Mevr. van Oven-van Doorn en Minke, de zoon van de inbreker van Kees Valkenstein, om van kleinere boekjes al het kostelijke Daantje gaat schaatsenrijden en Jantjes eerste boek van Kaal niet te spreken. De verzorging van deze boeken is eenvoudig volmaakt en qua inhoud kunnen we er evenmin iets tegen inbrengen. Des te meer verwondert het ons, dat de fa. van Goor ook Hans Urian van Lisa Tetzner in haar fonds heeft opgenomen. Een boek, dat zoo eenzijdig de sociale structuur der samenleving bekijkt en in Rusland het ideaal aantreft van menschenmin, moeten we met klem afwijzen. Een auteur mag voor z'n levensbeschouwing uitkomen, maar een kind betrekken in de felle klassenstrijd is o.i. een misdaad. Merkwaardig dat er dit jaar nog zoon knal-rood jeugdboek is verschenen: Tirili's reis om de wereld, van Rosenfeld, in aard en strekking ongeveer aan Lisa Tetzners verhaal gelijk, hoewel nog feller. Maar dat verscheen bij de N.V. Arbeiderspers te Amsterdam en dat kan niet zoo bevreemden. Eerlijkheidshalve noemen we echter twee kinderboeken van ditzelfde uitgeefster: Ouwe Gerrit van H. J. van de Kraan en Sprookjes van de oude plantage, door N. van Hichtum bewerkt naar Joël Chandler Harris, die zonder reserve kunnen worden aanbevolen. Natuurlijk drong de Willem-van-Oranje-herdenking ook door in 't rijk van het kind. Stamperius' boek, bij Kluitman verschenen, is niets voor Katholieke kinderen. Een jubeljaar is niet de aangewezen tijd, om over Oranje geschikt lectuur voor onze Roomsche jeugd te doen geboren worden, dat hoeft geen nader betoog. Terwijl wij voor vele andere goede boeken verwijzen naar achterstaande korte besprekingen, willen we dit, lang niet volledige overzicht niet sluiten zonder gewezen te hebben op de serie, welke in combinatie met anderen worden uitgegeven door de N.V. Drukkerij Helmond". Deze firma stelde zich. voor, goede lectuur te geven voor weinig geld. Daar is ze over het algemeen in geslaagd. Het moet echter uit de lengte of uit de breedte komen: wij voor ons kunnen ons niet vereenigen met het uiterlijk, dat we in-leelijk vinden. Ze zijn dan ook spot-goedkoop, maar de jeugd wordt o.i. te zeer gewend aan het leelijke, dat bovendien na lezing niet meer op prijs gesteld wordt, dan dat we om paedagogischaesthetische redenen geen waarschuwing zouden neerschrijven. Iets beter is de Stella-editie, ook van Helmond, met de opmerkelijke eersteling van Cor Lindeman: Het Vreemde Kind. Leo Fens.

175 VOOR DE JEUGD. 167 CHR. VAN ABKOUDE: Peppie. Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f KIoek, mooi, Hollandsch" product voor 10 tot plus minus 14-jarigen. C. ASSCHER.--PINKHOF: Aan wal. Geïllustreerd. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Over een schipperskind, dat aan wal een dienst moet zoeken. Voor lezeresjes van jaar. C. ASTAES: Dierensport voor kinderen. Excelsior, Brugge, De verslagen uit een sportrubriek, zijn hier herschreven, op een ongemeen schilderachtige manier. en brengen dieren ten tooneele in de meest verscheidene competities. CLEMENCE BAUER: Tom Arlington. Geïllustreerd. Van Goor' & Zonen, Den Haag, blz. ing. f Doet in zijn beschrijving van de slavernij van het negervolk vaak aan de Negerhut" denken. Voor jongens en vooral meisjes van plus minus 14 jaar. EMMY BELINFANTE-BELINFANTE: Wending. Valkhoff, Amersfoort, blz. ing. f Grootere meisjes zullen er uit leeren, dat er buiten uitgaan en flirten nog iets anders is, dattevreden en gelukkig maakt. E. v. d. BERG-BOLDINGH: Zuske. Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f Zuske, een meisje van 5 of 6 jaar, krijgt door haar kinderlijke onbevangenheid macht over Lex. een jongen met een woest, opvliegend, gevaarlijk karakter. Godsdienstige motieven zijn er niet in verwerkt. JAC. BERGHUIS: Hier Radio-Mars! Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f Is een jongensleven zonder vrouwelijke kameraad nu werkelijk zoo ondenkbaar? Als dat je" is in de beschreven milieu's, kunnen wij die vanzelfsprekend hoogstens betreuren. BETHANIE: Met z'n twaalven. Van Munster, Amsterdam, blz. BETHANIE: De mooiste vijftig dagen. Geïllustreerd. Van Munster, Amsterdam, blz. Twee heel mooie boekjes, die vervolgen op het prachtig boek voor kinderen: Hoe 0. L. H. leefde. N. K. BIEGER: Avonturen in dennenland. Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f Ter afwisseling kan lezing van dit neutrale boek z'n nut hebben. N. K. BIEGER: Avonturen op zonnehoek. Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f 1.--r. Vertelt levendig het wedervaren van Otto Ram, 'n eenvoudigen jongen van 'n dorp, die door een rijken oom en tante voor een maand of tien wordt opgenomen op de weelderige villa Zonnehoek. Dit is geen lectuur voor jongens tusschen 11 en 14 jaar. TOM BLANKENBERG: Het spookt aan boord. Geïllustreerd. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f Avontuurlijk relaas van den Rotterdamschen straatjongen Bram, die een scheepsreis naar de V. S. maakt met den Statendam jaar. JAC. J. BLEEKER: Bart. Thieme & Cie., Zutphen, blz. ing. f Leuk, frisch boek voor jongens, die van honden en van kampeeren houden. HAS BONGERS: Roodrok de jonge vos. Nederl. Jeugdbibliotheek, Helmond, blz. ing. f Schr. is er in geslaagd, de instinctief-slimme daden van 'n vossenfamilie te houden binnen de grenzen van 't.,dier"-lijke. I. C. DE BOONE-SWAR T WOLT: De kleine Columbus en het paardenspeljongetje. Geïllustreerd. J. M. Meulenhoff, Amsterdam, blz. geb. f Echt gezellig kinderboek met éénige plaatjes. JOH. BREEVOORT: Cosmo de generaal. E. J. Bosch Jbzn., Amsterdam, blz. ing. f 1.35, Voor katholieke jongens totaal ongeschikt.

176 168 VOOR DE JEUGD. A. J. W. BRUGMAN: Margitka Baldrian. De Spaarnestad, Haarlem, blz. ing. f Over de jaren, welke het Hongaarsche meisje Margitka doorbrengt in Nederland wordt aangenaam en boeiend verteld. Van jaar. COR BRUIJN: Teun Dammers. Geïllustreerd. G. B. van Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f Teun Dammers is de koppige boer, die maar niet wil inzien, dat z'n flinke zoon geen kind meer is. Tot z'n verstand en z'n goede hart zegevieren. BRUNO BURGEL: De wonderlijke verhalen van Professor Oele.-Boete. Geïllustreerd. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Kostelijke lectuur tot ± 12 jaar. Bij dezen ouden heer kan ook de beste didacticus nog iets leeren. EUGENE CHARLES: L'Evangile de Maman. Geïllustreerd. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. ing. Ffr Schrijver laat de moeder aan haar kinderen vertellen over het evangelie, waarbij de keurige platen van Leinweber als leidraad zijn genomen. WILLY CORSARI: Wiek wint. Hollandia, Baarn, blz. ing. f Jammer. dat schr. Pa naar Amerika liet gaan, omdat het tot een echtscheiding kwam. Pa had net zoo goed voor zaken in New-York kunnen zien en Wiek win" hadden we dan een plaatsje gegund in onze bibliotheken, waar nu wel iets tegen is. RIE CRAMER: Mijn liefste versjes. Geïllustreerd. Van Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f Leuke plaatjes en versjes, waarmede de allerkleinsten zich zeker vermaken, C. F. VAN DAM: De Marokkaansche reis. Van Holkema & Warendorff, Amsterdam, blz. ing. f Het zal niet veel jongens gebeuren om zooals Fred Donders naar Marokko te mogen reizen. Maar het lezen van dit boek kan voor de jongens die thuis zijn ook zijn plezier hebben. Enkele ruwe uitdrukkingen schaden helaas het geheel. E. DEES: Baas Mollenvel. Geïllustreerd. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f Genoeglijk sprookje om voor te lezen op een winteravond. PIERRE DELSUC: Een onstuimige nacht. De Spaarnestad, Haarlem, blz. ing. f Spannend avontuur van een Fransche padvinderspatrouille. Voor jongens van een jaar of 14. M. DOLORES: Kinderen uit het land der zon. Geïllustreerd. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f Speelt in de Missie van Java. Voor jongens en meisjes van een jaar of 10. M. DOLORES: Op de grenzen. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f Weinig origineel: de bankier, die failleert en zoo tot inkeer komt, is 'n afgezaagd thema. De preekende intermezzo's hinderen. HANS DOMINIK: Moderne piraten. Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f De hoofdpersoon D. Franfeld achterhaalt tezamen met Rudi, een jonge bediende op een zeeboot, een bende smokkelaars. Voor oudere jongens. R. W. DOODEWAARDT-GODSCHALK: Beroepsfilm. Geïllustreerd. Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Lucie getroost zich allerlei moeilijkheden om carrière te maken teneinde haar moeder te kunnen onderhouden. Zij vindt een krachtigen steun in Arnold, een jongeman uit het pension waarin ze verblijft. De neutrale levensbeschouwing doet somtijds verkillend en troosteloos aan. WILLEM VAN DOORN: De twee Safari's. Geïllustreerd. De Arbeiderspers, Amsterdam, ing. f Zooals het voorbericht zegt, zijn de avonturen tijdens deze twee Safari's beleefd, echt. Voor velen, ook voor grootere jongens, boeiende lectuur. ERNEST DROUVEN S.J.: De eed van den Inlander. Geïllustreerd. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. geb. f Beschrijft een opstand op de Samoa-eilanden. Goed-vertelde geschiedenis, waarin tevens de rol van den missionaris in zijn volle werkelijkheid is uitgeteekend. Voor lezers van 13, 14 jaar en ouder.

177 VOOR DE JEUGD. 169 JOH. W. EEKHOF: De Avonturiers. Kemink & Zn., Utrecht, blz. ing. f Drie jongens ondernemen een grooten trektocht door het centrum van het land, kampeeren en hebben veel avonturen. Voor grootere jongens. W. J. EELSSEMA: Adri en de boerderij. Geïllustreerd. De Steenuil, Amsterdam, blz. geb. f Aardig verhaal, waarin hoofdzakelijk de dieren als sprekende en denkende wezens een rol spelen. Voor kinderen van een jaar of 8. W. J. EELSSEMA: Twee Hollandsche jongens dwars door Amerika. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Om zijn rustige onoverdreven, hoewel een enkelen keer wat schoolmeesterende verhaaltrant voor jongens tot 13, 14 jaar. J. FEITSMA: De goudschatten van Siam. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Uitmuntend modern avonturenverhaal, dat wij alle jongens tot plus minus 15 jaar aanbevelen. S. FRANKE: Twee Urker jongens. Gebr. Kluitman, Alkmaar, jawek heeft een aardige grootvader, die prachtig vertellen kan en vele oude legenden van de Zuiderzee weet op te rakelen. FR. VICTORIUS VAN GISBERGEN: De leeuwen van Pallas' Helm. R.K. Boekcentrale, Amsterdam, blz. ing. f Speelt in den tijd der 7e christenvervolging. Voor 12 jaar en ouder. M. S. GROSS S.J.: De betooverende vallei. Vertaald door W. Kloppers. Geillustreerd. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f De verhouding der drie jongens met het eenzame meisje is romantisch maar gaaf. Voor jongens van jaar. OOM GUUS: Wondere vertelsels. Geïllustreerd. De Steenuil, Amsterdam, blz. geb. f Zes leuke vertelsels, die alle aan het sprookjesachtige grenzen. Voor jaar. JAC. A. HAZELAAR: Floris Ommeganck. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Een leuk boek, dat ons de geschiedenis uit het jaar 1543 over Floris' Ommegank wil teekenen met al zijn avonturen. Voor jongens van jaar. E. HEIMANS: Willem Roda. Geïllustreerd. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f Voor 12- tot ± 15-jarigen. ERNA HEIMBERG: Het geheim. Uit het Duitsch vertaald door Mary Horrix. Valkhoff & Co., Amersfoort, blz. ing. f Een pretje is dit geheim, niet voor Lize en Kurt, maar heilzaam voor hun karaktervorming. Voor jarigen. D. F. HEINRICH: Charlie Chaplin op de inbrekersjacht. G. B. van Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f 1.. Een stel jongens bereiken een groot succes met een filmtoestel en de arme jongen die voor Chaplin speelt wordt door de echte Charlie ontdekt en gaat mee naar Hollywood, ANNA HERS: Grooter worden. Geïllustreerd. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Het verhaal van een domineesfamilie, die naar de groote stad verhuist. Voor jaar. A. DEN HERTOG: De vrededwinger. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Spannend, goed geschreven, toont hier en daar de vreemde wegen der politiek en werkt overal voor vredesgedachten. WIM HES: Met den koksmaat naar de oerwouden. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Voor kleinere jongens tot ± 12 jaar. FELIX HEYENDAL: Het leven van Guido Gezelle aan de jeugd verteld. Geïllustreerd. Davidsfonds, Leuven, blz. Wij hopen, dat vele jonge lezers en lezeressen den zoetgevooisden zanger door middel van dit boekje zullen leeren kennen.

178 170 VOOR DE JEUGD. N. VAN HICHTUM: Jelle van Sipke-Froukjes. Geïllustreerd. G. B. van Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f 2,---. Verheerlijking der onbaatzuchtige kinderliefde. Ook aantrekkelijk om de schildering van het Friesche plattelandsleven. M. VAN DER HILST: Een jaar van huis. E. J. Bosch Jbzn., Amsterdam, blz. ing. f Wat drie jongens uit Indië op reis en in Nederland meemaken. De protestansche godsdienst wordt er te veel ingesleept. TO HOLSCHER: Maris Stella. Mosmans, Den Bosch, blz. ing. f Een reis naar Zwitserland door een rijke oom aangeboden is niet iets dat elk kind in zijn leven gebeuren zal. De tweeling uit dit boek boft er bij en geniet. HENRI VAN HOOF: Voor tien minuten naar Amerika. Geïllustreerd. Scheltens & Giltay, Amsterdam, blz. ing.f Toen Henri van Hoof in Amerika den prijs voor welsprekendheid behaalde. zal menigeen met belangstelling over zijn reis gelezen hebben. In dit boek vertelt hij er uitvoerig over. B. VAN HU1T: De jongen van Almhorst. Geïllustreerd. Hollandia- Drukkerij, Baarn, blz. ing. f De kleine Leo is een echte jongen en zijn avonturen en heldendaden aan het strand en rond het Huize Almhorst" zijn echte jongens-heldendaden. Bovendien is de schrijver een echte verteller en een uitstekend kenner van de jongenspsyche. RIE VAN IEPENBURG: Lex. G. Mosmans, 's-hertogenbosch, blz. Een zuiver geteekende bekeeringsgeschiedenis, die doet denken aan de diep-psychologische autobiografie van de kleine Theresia. F. JAGER-MEURSING: Femina, Hollandia, Baarn, blz. ing. f Femina is een aardig, flink type. Een stuk van haar jeugd brengt ze door bij haar oom en tante die veel gefortuneerder zijn dan haar ouders. Haar avonturen worden fleurig en frisch verteld. Voor oudere meisjes. FELICIE JlHU: Een pittig ding. Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f Neutraal familieverhaal met hier en daar een lesje jaar. A. F. JOHNSTON: Joël. Geïllustreerd. G. F. Callenbach, Nijkerk, blz. gec. f De geschiedenis van een Galileeschen jongen, die in den tijd van Christus leefde en Zijn wonderen en prediking meemaakte. H. JONGKEES: Een visschersjongen in oorlogstijd. Geïllustreerd. Kemink & Zoon, Utrecht, blz. geb. f Speelt in 'n Protestantsch milieu, maar de toon is zoo fijn gevoeld en zoo algemeen-christelijk, dat zich daar zeker geen andersdenkende aan stootera kan. ERIC P. KELLY: De smid van Wilna. Geïllustreerd. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f De redding van Polen's koningskroon tijdens de Russische onderdrukking. De katholieke kleur is niet overal volkomen zuiver getroffen. 12 tot ± 16 jaar. ELSJE KLEIN: Nelly en Jetty. De Steenuil, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Met groote spanning zal menig meisje alles met Nelly en Jetty doorleven, en misschien nog wel met haar een traantje storten. JOHANNA E. KUIPER: Zonnehei. Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f Een Amsterdamsche familie met de kinderen bij zich komt een veertien dag in Drente doorbrengen. OTTO VAN LAAR: Boutje's vacantie. Geïllustreerd. De Spaarnestad. Haarlem, blz. geb. f Grappig jongensboek over een echt Hollandschen jongen, die priester wil worden. Voor jongens van tien jaar en ouder. COR LINDEMAN: Het vreemde kind. Stella-editie, Helmond, blz. ing. f 'n Gezond. bij tijden frisch vroolijk boek, met 'n intrige die, hoewel allerminst origineel. toch aanleiding gaf tot het leggen van 'n goede tendens jaar.

179 VOOR DE JEUGD. 171 JEF LUBER: De zeedistels. Geïllustreerd. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. De moeder van Hans is gestorven en haar vader, een professor in de oude geschiedenis, staat een beetje vreemd tegenover zoon ongedurig groepje van vijf kinderen. Een oplossing is het dat zij de vacantie in - Vlieland zullen doorbrengen. Hans, de tweede dochter, schrijft haar dagboek over deze vacantie. 'n Neutraal jeugdboek. VIVA LUTKEN: De wijde, wijde wereld. Geïllustreerd. Vertaald uit het Deensch door Mary Horrix. Valkhoff & Co., Amersfoort, blz. ing. f Om een verkleedpartij, die tot allerlei vreemde situaties aanleiding geeft, achten wij dit vacantieverhaal minder geschikt voor onze meisjes. ELE MAIRE: Guy de Fontgalland. Geïllustreerd. Desclée de Brouwer & Cie., Paris, blz. Het bewonderenswaardige leven van deze kleine heilige voor kinderen verteld. PIET MARIE: Van een tot tien. Van Goor & Zonen, Den Haag, blz. geb. f Heeft vooral den doel de allerkleinsten door middel van rijmpjes en plaatjes te leeren tellen. DAVID MARTIN: Veertig jongens met den zeeduivel op zee. Vertaald uit het Amerikaansch door Mr. P. J. A. Boot. P. D. Bolle, Rotterdam, blz. ing. f David Martin, een Amerikaansche jongen, vertelt van zijn reis met een aantal makkers op 't groote zeiljacht De Mopelia onder leiding van Graaf Liickner, een der grootste zeeraiders uit den oorlog. Voor jongens van jaar. CISSY VAN MARXVELDT: De toekomst van Marijke. Geïllustreerd. Valkhoff & Co., Amersfoort, blz. ing. f 2..-r. De meisjes, die Marijke en Cis' verslonden hebben, zullen dit vervolg zeker met een juichkreet ontvangen. PETER MATTHEUS: Vier jongens helpen elkander. Geïllustreerd. Van Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f 1.. Om een ziek zusje van een hunner kameraden naar buiten te helpen gaan. moeten deze flinke jongens ieder voor zich werk zoeken en weten op die manier een ruime spaarpot te maken. G. K. MEIJER: De bittere wreker. Geïllustreerd. Kemink & Zn., Utrecht, blz. geb. f Zeer stichtend verhaal in Protestantschen geest geschreven, dat op bijna elke bladzijde herhaalt: Doe wel aan wie u haten". G. M. MES: Onder den Baobab. Geïllustreerd. Van Holkema & Warendorf,, Amsterdam, blz. ing. f 2... Een verhaal over het vinden van den Krugerschat", die tijdens den Boerenoorlog verloren was gegaan. Voor jaar. M. MUSAPH-BLIJDENSTEIN: Wat de wind vertelde. Geïllustreerd. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam, blz. ing. f Wandelen in den frisschen wind kan heerlijk zijn, maar als onze kinderen wisten, dat de wind zulke aardige sprookjes vertellen kan. zouden zij het nog liever doen. JO NABBEN: De mei der zigeuners. Geïllustreerd. Gebr. van Aelst, Maastricht, blz. geb. f Vlot vertelde geschiedenis van een Zigeunermeisje in katholieke sfeer met juiste karakteristiek. NANDA: Duizendpootje. Gebr. Kluitman, Alkmaar, Om het geld bijeen te krijgen voor de verpleging van een ziek broertje gaat het hoofdpersoontje als dienstmeisje in betrekking. NANDA: Dok en de tooneelclub. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f 2.. In het begin verwachen we niet veel goeds van dezen bengel, want Dok kan op school zeer vervelend zijn. Ze toont echter een gouden hart te hebben. Voor meisjes van jaar. NANDA: Een echte Robbedoes. Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f 1,. Geschiedenissen als deze, aan meisjes verteld in dezelfde schoolsfeer levend, zijn paedagogisch verkeerd.

180 172 VOOR DE JEUGD. P. NOORDDANS: Lanumsche jongens. Geïllustreerd. Kemink & Zoon. Utrecht, blz. geb. f De sterk-naar-voren-tredende moraal zal zeker goed doen, maar toch is 't boekje zoo in- Protestantsch van toon, dat 't wellicht nogal buiten de sfeer van katholieke kinderen ligt. J. NOWEE: De schat van Zambesia. Geïllustreerd. De Spaarnestad, Haarlem blz. gec. f In dit boek worden de avonturen uit De Geheimzinnige Vliegmachine" voortgezet. maar thans speelt zich alles af in een vernuftig geconstrueerd luchtschip. ESTRID OTT: Sonja als journaliste. Valkhoff & Co., Amersfoort, blz. ing. f Vroolijk boek voor opgeschoten bakvischjes. PIEP: 22 H.B.S.-ers op stap door Zwitserland. Geïllustreerd. H. Meulenhoff, Amsterdam, 176 blz., ing. f Verbaal van een voettoer door een gedeelte van Zwitserland van 22 leerlingen van een H.B.S., verteld door eern Hollandschen deelnemer. Het gezamenlijk reizen van jongens en meisjes, en het beleven van een liefdesidylle tusschen jongelui van den schoolleeftijd, maken het boek voor onze jongens en meisjes minder geschikt. CORNELIA POLL: Het verwaarloosde dokterskwartet. Geïllustreerd. Kemink & Zoon, Utrecht, blz. geb. f 't Verwaarloosde dokterskwartet, dat zijn de vier kinderen van dokter van Laren, die sinds da dood van hun moeder zoowat aan zichzelf zijn overgelaten. Lichte Protestantsche inslag. P. V. POUCEL S.J.: Vie de lésus pour l'enfant, Flammarion, Paris. De opzet is om het Evangelie in groote lijnen om te zetten in spreektaal, concreet en beeldrijk. Pater Poucel praat met de kinderen. HENDRIK PRIJS: Nistelken. Davisfonds, Leuven, blz. Een Vlaamsch vertelsel en daarom misschien wat aan de zoete kant, maar over het algemeen een fijn verhaal voor grootere jongens. HELLEN RANDERS: Was ik maar een.jongen Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f 2,. Bobby heeft altijd verlangd een jongen te zijn. Als ze verloofd raakt is ze overgelukkig een meisje te zijn. Om meer dan één reden niet geschikt voor onze meisjes. J. RIEMENS-REURSLAG: Het huis De gele brem". Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f Verhaal van een doktersgezin dat zijn vacantie in een villa, De Gele Brem" gena amd, aan zee doorbrengt. Voor jongens en meisjes van jaar. L. ROGGEVEEN: Onze vroolijke zesde klas. Geïllustreerd. Van Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f 1.. De verhouding meester en kinderen is prettig, ongedwongen, en op het eind van het schooljaar valt het blijkbaar alle leerlingen hard voor goed afscheid te nemen. Voor jaar. FRITZ ROSENFELD: Tirilin's reis om de wereld. Vertaald door Frank van Duin. Geïllustreerd. De Arbeiderspers, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Tirilin's reis gaat naar sprookjesland, alias den socialistischen heilstaat. De jeugdige lezers krijgen allerlei problemen te verwerken omtrent godsdienst, standenverschil enz. Behoort in het katholiek gezin niet thuis. HORTENSE SCHRETLEN: Juweeltjes: Geïllustreerd. R.K. Boekhandel, Haarlem, per mapje f gelegenheidsgedichtjes met geteekende en gekleurde wenschjes. B. SERVAAS: Het heksenhuis. Geïllustreerd. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f Zeer uit den tijd, om de aloude motieven, welke deze menschen leiden. D. J. SIBBELEI: Katjoeng Doetih's thuisreis. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, En om de vele Maleische uitdrukkingen en ook om den Indischen gezichtskring, waaruit het is geschreven en om een wat al te weeke verhouding niet aanbevelenswaard. JOSEPHINE SIEBE: Boem en z'n broertjes. Geïllustreerd. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f Toen het Teddy-boek verscheen zagen velen reikhalzend naar het vervolg uit. Welnu. Boem en zijn broertjes zijn aangekomen. Voor kinderen van jaar.

181 VOOR DE JEUGD. 173 CARLA SIMONS: Snip, Snap en Snavelmond, trokken de wijde wereld rond. Geïllustreerd. A. J. G. Strengholt, Amsterdam, blz. ing. f Om door Moeder aan haar kindertjes b.v. tusschen licht en donker te worden voorgelezen. HENDR. M. SMIT: Sint Alfonsus. Van Putten en Oortmeyer, Almaar, Op bevattelijke wijze wordt de groote heilige, die ook een groot kindervriend was, geteekend. HENDR. M. SMIT: St. Hedwigis. Geïllustreerd. Van Putten & Oortmeyer, Alkmaar, blz. Deze levensgeschiedenis zal de kinderen doen denken aan den plicht der naastenliefde. HENDR. M. SMIT: Van 'n flinke jongen die 'n groot man werd. Geïllustreerd. Van Putten & Oortmeyer, Alkmaar, blz. Verhaalt het leven van dezen Weenschen jongeling. die door Pius X is heilig verklaard: De H. Clemens Maria Hofbauer. J. STAMPERIUS: Het leven van Willem van Oranje. Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. Voor katholieke jongens en meisjes niet geschikt. J. STAMPERIUS: Tusschen de roode en zwarte tonnen. Geïllustreerd. Gebr. Kluitman, Alkmaar, blz. ing. f Een universiteitsstudent, een liefhebber en kenner van watersport, onderneemt met drie leerlingen der H.B.S. te Rotterdam een vacantietocht met een Frische jol over de Zeeuwsche en Zuid- Hollandsche stroomen. E. H. STEVENS: Elck wat Wils". L. C. G. Malmberg, Den Bosch, Honderdtal versjes voor diverse gelegenheden. ANNA SUTORIUS: De kinderen van het bloemenhuis. Geïllustreerd. Van Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f 1.. Vader moet naar Indië en Moeder gaat mee om hem terzijde te staan. Zij laten hun zes leuke kinders aan de zorgen van een goede tante achter jaar. THEO THIJSSEN: Jongensdagen. Geïllustreerd. Van Dishoeck, Bussum, blz. ing. f Een verademing tusschen de vele moderne jongensboeken, opgeblazen van overspannen fantasiën en onmogelijke avonturen. Voor jaar. ELSE URY: Benjamminetje's eerste schooljaar. Geïllustreerd. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f Op veel punten een kleine bijdrage voor de kinder-psychologie. Maar 't verhaal blijft kleurloos. neutraal, ofschoon nergens verkeerd. V. L. VAN WEDDINGEN: Asoko de zwerver. Nederlandsche Jeugdbibliotheek. Helmond, blz. ing. f Product van een dolle verbeeldingskracht. Niets voor onze jeugd. ANTON VAN DE VELDE: Doctor Slim en de microben. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f Leuk verhaal voor jongens en meisjes tot plus minus 11 jaar. ANTON VAN DE VELDE: Kop. Leeslust, Antwerpen, ing. Bfr Sprankelt van joligheid, met, waar het kan veel levenswijsheid, maar alles zoo naïef en vatbaar verteld, dat het jonge volkje er plezier aan zal beleven. ANTON VAN DE VELDE: Woe's wondere wandel. Geïllustreerd. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f Vertelt het lief en leed van een uilenfamilie, die na veel krakeelenden strijd met z'n allen naar Amerika wieken om daar de zoo verlangde rust te zoeken. Een leutig boekje. JAN WAGENAAR: Tusschen kannibalen en kokospalmen. Geïllustreerd. G. B. v. Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f 2.. De zendeling Butler treedt meer op als apostel der humaniteit dan van het Christendom. Niet aanbevolen.

182 174 VOOR DE JEUGD. JAN WAGENAAR: De vlucht van Nol Waders. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. Om het desavoueeren van Tederen religieuzen achtergrond kunnen wij dit boek niet aanbevelen. MARGOT WARNSINCK: De jonkvrouwe in den toren. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f De jonkvrouwe is wel een sympathiek figuurtje en maakt dit neutrale boek geschikt voor onze oudere meisjes. NANNIE VAN WEHL: De boschjesclub. G. B. van Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f 2.. De club bestaat uit tien Hagenaartjes, die vroolijke tochten maken naar de Scheveningsche Boschjes. De neutraliteit" moet als een tekort worden gevoeld door ieder religieus opgevoed kind. H. WOLFFENBLITTEL-VAN ROOYEN: Nieuwe verhalen uit sprookjesland. Geïllustreerd. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f Een nieuw sprookjesboek waar Moeder uit ve rtellen kan! H. WOLFFENBLUTTEL-.VAN ROOYEN: Het pleegkind van harte vijf. Geïllustreerd. G. B. van Goor & Zonen, Den Haag, blz. ing. f 2.. Een clubje van vijf meisjes heeft op een zijner wandelingen een kindje gevonden, dat ze na veel zoeken en vragen, zonder de ouders terug te vinden, zullen groot brengen. H. WOLFFENBUTTEL-VAN ROOYEN: Sprina's eerste jaar. De Spaarnestad, Haarlem, blz. ing. f Sprina's eerste jaar is dat, waarin ze van school af-komende met de anderen thuis moet helpen verdienen en in een winkel als jongste bediende komt. Voor meisjes van jaar. PIET VAN DER ZANDEN: Vier van het platteland. Nederlandsche Jeugdbibliotheek, Amsterdam, blz. De vier hebben heel wat avonturen tijdens het kampeeren, op de lagere school en de H.B.S. Voor jongens van 1214 jaar. RENÉE ZELLER: Pentecóte. Desclée de Brouwer et Cie., Paris, blz. geb. Ffr Verhaalt de bekeeringsgeschiedenis van een kostschoolmeisje, dat door het Pinksterwonder tot betere gedachten komt. J. P. ZOOMERS-VERMEER: Maartje onverstand. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, Hoe een lichtelijk-verwend eenig kindje door eigen inzicht haar egoisme gaat verloochenen. Als tegenstelling is de figuur van het arme, maar gelukkige Jaantje Bezem goed gekozen en getroffen. J. P. ZOOMERS-VERMEER: De moedertjes. Geïllustreerd. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, blz. ing. f 2.. De Moedertjes" zijn twee meisjes van een jaar of zestien en echte vriendinnetjes, over wier dagelijksche doening allerlei leuks verhaald wordt. Neutraal gehouden. A. C. DE ZWART: Van de planken hut naar het witte huis. Geïllustreerd. G. F. Callenbach, Nijkerk, blz. gec. f Het leven van Janes Garfield, de krachtige man, die eens tot president van de Vereenigde Staten zou worden gekozen. B. V. ZWEGERS: Globetrotter in Amerika. Geïllustreerd. L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f Dr. Globetrotter neemt onze spes patriae met hun weetgierigheid en reislust mee naar de Far- West. Voor jaar. B. V. ZWEGERS: Sprookjesland. Geïllustreerd, L. C. G. Malmberg, Den Bosch, blz. ing. f Paar aardige vertelsels voor kleintjes van een jaar of acht. (ZONDER NAAM): Mijn luistervinkje. Geïllustreerd. K.V.R.O.-uitgeverij, Leuven, blz. ing. Bfr Reeks leuke toespraken van den gevierden leider der kinderuurjtes van den Vlaamschen K.R.O.

183 ROMAN-REGISTER JAARGANG XIV Achard (Paul): Coup de soleil. C Ages-v. Wed (Aleid): Godslampje. Bc A1ciette (Pierre): Sylvette. A Andelaur (France): L'eau du puits. Bc Ardel (Henri): Faiblesse. Bc Ardel (Henri): Tout arrive, B. Arthofer (Leopold): Zuchthaus. Bc Audibert (Raoul): Midi, rue Soufflot. C Auweleer (Ward): De wereldkaravaan C. Aveline (Claude): La double mort de Fred. B Avermaete (Roger): La Sonate d'amour C Ayres (Ruby M.): Op een dwaalbpoor Bc Ayres (Ruby M.): Dwaallichten. B Ayres (Ruby M.): Een ongewenschte echtgenoot. Bc Ayres (Ruby M.): Te laat! Bc Ayres (Ruby M.): Toch niet tevergeefs Bc Ayres (Ruby M.): Hartenvrouw. D Ayres (Ruby M.): Het hoogste bod Bc Ayres (Ruby M.): Wie waagt die wint Bc Ayres (Ruby M.): Zijn vergissing. Bc Ayres (Ruby M.): Noodlots vreemde wegen. Bc Ayres (Ruby M.): Wanda's terugkeer B Bailley Reynolds: Haar bevrijding. Bc Bailey (Temple): Zilveren muilen. B Bardanne (Jean): Bruits de bottes... a l'est. Bc Baring (Maurice): Friday's Business Bc Barr Navity (Nancy): Ching Wong, bet levende raadsel. Bc Barrere-Affre (M.): L'Effigie du Denier B Barris (Philippe): Ainsi que l'albatros Bc Barsch (Paul): Aus meiner Kindheit nod Jugend. Bc Bauer: (Walter): Die notwendige Reise C Bauer (Josef Martin): Die Salzstrasse Bc Baum (Vicky): Leven zonder geheimen C Baynes (Joy): Bitter Comedy. Bc Bennett (Arnold): Late liefde. Bc Bennet (Robert Ames): De comboyheld der studio's. B Berend (Alice): Der Kapitan vom Bodensee. Bc Berend (Alice): Spreemann & Co. C Bergengruen (Werner): Der Teufel im Winterpaleis. Bc Bergmans-Beins (J. H.): Het bloed kruipt waar 't niet gaan kan. B Bernard (Tristan): Aux abois. C Berneder (0.): Der Junge von Altegermiihl. B Biggers (E. D.): Charlie zet het voort Bc Billy (André): La femme Maquillée. C Birkner (Friede): Wat bedoelt U hoogheid? Bc Birkner-Courths (Friede): Alice en haar minnaars. Bc Birkner-Courths (Friede): Het een of het ander. Bc Birkner-Courths (Friede): De gentlemanoplichter. B XIV 71 XIV 44 XIV 71 XIV 71 XIV 71 XIV 71 XIV 83 XIV 72 XIV 44 XIV 72 XIV 72 XIV 44 XIV 44 XIV 44 XIV 44 XIV 44 XIV 44 XIV 44 XIV 44 XIV 44 XIV 45 XIV 45 XIV 45 XIV 45 XIV 72 XIV 94 XIV 45 XIV 72 XIV 72 XIV 83 XIV 83 XIV 83 XIV 45 XIV 94 XIV 45 XIV 45 XIV 83 XIV 83 XIV 83 XIV 45 XIV 72 XIV 83 XIV 45 XIV 72 XIV 45 XIV 46 XIV 46 XIV 46 Bishoff (Charitas): Amalie Dietrich. B XIV 84 Bloch (Evert de): Het verhaal van mijn fortuin. C XIV 46 Bogaerts (Theo): Vastenavond. Bc XIV 46 Bohlmann (E.): Die silberne Jungfrau. XIV 84 Bommart (Jean): Le revenant. Bc XIV 72 Bonneville (Beatrice): L'écho du passé D XIV 72 Bonsels (Waldemar): Mario nod Gisela Bc XIV 84 Bonsels (Waldemar): Die Nachtwache C XIV 84 Bordeaux (Henri): Sibylle ou le dernier amour. C XIV 72 Bosch (Edmond van den): Waarom hij deserteerde. Bc XIV 46 Boschma (Hilbrandt): Om den Wiehmenhof. Bc XIV 46 Bouché (Benoit): La vie continue. Bc XIV 73 Bouman (Dr. A. C.): Een bundel Falklandschetsen. A XIV 46 Bourget (Paul): L'bonneur du nom. Bc XIV 73 Bozzi (José): L'Ame aux chim'res. A XIV 73 Brabander (Constant den): Uit bet schetsboek van Constant den Brabander. B XIV 46 Brand (Max): Gieren van het wilde Westen. B XIV 46 Brand (Max): Zijn eer gered. Bc XIV 46 Brand (Max): Het geheim van Happy Valley. B XIV 46 Brand (Max): De witte wolf. Bc XIV 47 Brète (jean de la): Les gardiens. B XIV 73 Brims (Otto): Die Wiederkehr. Bc XIV 84 Bruggen (Kees van): Plasland. C XIV 47 Bruning (Henri): De vraat van het geluk. B XIV 47 Brusse-van Huizen (Jos): Zotteke. C XIV 47 Buck (Pearl): East Wind West Wind Bc XIV 94 Bugéja (Marie): Du vice a la vertu. C XIV 73 Burger (Will. C.): Het verzonken werelddeel. D XIV 47 Burns (E. Robert): Ik ben een vluchteling. Bc XIV 47 Burroughs (Edgar Rice): Tarzan de onoverwinnelijke. Bc XIV 47 Busse (Herman Eric): Hans From. C XIV 84 Bussum (Sani van): Het Joodsche bruidje. Bc XIV 47 Calkoen (Jacobs): Levensopgang. D XIV 47 Callant (Alexis): Etsen en Schetsen. B XIV 47 Campert (Jan). tien van Eyselsteyn: Het Chineesche mysterie). B XIV 47 Canavaugh: De man zonder fouten. Bc XIV 48 Carco (Francis): L'ombre. Bc XIV 73 Carneal (Georgette): The great day. B XIV 95 Casamatta (Charles): Le moire ou le bandit. D XIV 73 Cather (Willa): Obscure destinies. Bc XIV 95 Céline (Louis Ferdinand): Voyage au de la nuit. D XIV 73 Chamson (André): L'Auberge de l'abime. Bc XIV 73 Chance (Roger): Winged Horses. Bc XIV 95 Charnasse (Vera): Le mal irréparable D XIV 73 Chateaubriant (A. de): La réponse du seigneur. Bc XIV 73 Chip: Op zoek naar geluk. B XIV 48 Christie (Agatha): Duister Cittaford. Bc XIV 48 Christie (Agatha): De onschuldige moordenaar. B XIV 48 Claes (Ernest): Toen Ons-Lieve-Vrouwke beuren beeweg deed. B XIV 48 Clarke (Isabel C.): Zijn fout hersteld A XIV 48

184 176 ROMAN-REGISTER Clarke (Isabel C.): Och, 't is Anne maar A Cohen (L. Ali): Eros in Reykjavik. D Coolen (Antoon): De Schoone Voleinding. Bc Cordon (Jan): Three lands on three wheels. C Corsari (Willy): De man zonder uniform. C Courths-Mahler (H.): Mijn alles. A Courths-Mahler (H.): Zijn levenskameraad. Bc Courths-Mahler (H.): Haar groote strijd Bc Courths-Mahler (H.): Haar bevrijding Bc Cozzens (James Gould): S. S. San Pedro. B Crols (Fr.) Pr.: Krabbels van Heer-oom A Cronin (A. J.): Grand Canary. C Curie (Richard): Corruption. Bc Dabit (Eugene): Faubourgs de Paris. C Dane (Mona): Elsie. B Dal (Andre): Contes pour le comtesse D Davignon (Henri): Vent du Nord. Bc Deeping (Warwick): Door leed gelouterd. Bc Deeping (Warwick): Strijd om geluk Bc Defos (Bertrand): Bon temps viendra C Dekker (Maurits): Brood. C Delattre (Louis): Plus est en vous. Bc Deily (M.): De terugkeer van Ralph Hawton. A Delmar (Vina): Cirkelgang. D Delmont (Joseph): Gaukler und Bestien C Demaison (André): Tropique. Bc Demedts (André): Mannen van de straat Bc Dennis-Pegge (C.): Bombay Riots. Bc Dewenrs (Dena): Op wolksken. A Dixelius (Hildur): De pleegkinderen Bc Doolaard (A. den): De Witte Stilte. C Duhamel (Georges): Le Notaire du Havre. Bc Duinkerken (Anton van): Welaan dan Beminde Geloovigen Dunning (Hall): Tot het bittere einde Bc Dyssord (Jacques): Londres secret. C XIV, 48 XIV 48 XIV 43 XIV 96 XIV 44 XIV 48 XIV 48 XIV 48 XIV 49 XIV 49 XIV 49 XIV 95 XIV 95 XIV 73 XIV 49 XIV 74 XIV 74 XIV 49 XIV 49 XIV 74 XIV 43 XIV 74 XIV 49 XIV 49 XIV 84 XIV 74 XIV 49 XIV 95 XIV 49 XIV 49 XIV 43 XIV 74 XIV 43 XIV 50 XIV 74 XIV 50 XIV 50 XIV 50 XIV 84 XIV 84 XIV 84 XIV 50 Edingtons (The): Het mysterie der gouden bokalen. B Ehrenburg (Ilya): Ons dagelijksch brood. C Eijk (Henriette van): De kleine parade Bc Eisenlohr (Friedrich): Hunger nach Gliick. Bc Elert (Georg): Ein Mann, ein Schiff und eine spate Liebe. Bc Elze (Otto): Sturmgewalten. C Elzer-Courths (Margarete): Vreemde verlokking. B Elzer-Courths (Margarete): Noodlotsuren. Bc XIV Elzer-Courths (Margarete): Een man, die zijn vrouw niet kende. B XIV Elzer-Courths (Margarete): Adeline's kinderen. Bc XIV Erlande (Albert): Un festin de Vautours. C XIV Ernst (Paul): Das Gluck von Lautenthal. Bc. XIV 84 Each (Lya): Die H6h1e. Bc XIV 85 Esch (Lya): Golgotha. C XIV 85 Ettighofer (P. C.): Von der Teufelsinsel zum Leben. B XIV 84 Evans (Margiad): The wooden doctor C XIV 94 Exupéry (Antoine de Saint): Nachtvlucht. Bc XIV 50 Eyles (Merle): Snow on water. Bc XIV 95 Fabricius (Johan): Melodie der verten C XIV 50 Fairlie (Gerard): Het verbijsterend avontuur. Bc XIV 50 Fallada (Hans): Wat nu, kleine man? C 0 XIV 51 Fausset (Jessie): The Chinaberry tree Bc XIV 95 Peen (A. H. van der): De zieke. Bc XIV 51 Ferenc Karmendis Carrière. D XIV 51 Ferguson (W. B. M.): De zwarte schakers. A... XIV 51 Fernandes (Ramon): Le Pari. D XIV 74 Feuchtwanger (Lion): De jood van Rome. Bc XIV 51 Feuga (Jean): La femme sans visage Bc XIV 74 Finbert (Elian J.): Le fou de Dieu. D XIV 74 Fischer (John): To dream again. C XIV 95 O'Flaherty (Liam): La Maison de l'or C XIV 74 Fleerackers (P. E.) S.J.: Bavelo-Boetjes A XIV 51 Fletcher (J. S.): De ontbrekende schakel. B XIV 51 Fletcher (J. S.): Het geheime kabinet C XIV 51 Footner (Huilbert): The ring of eyes B XIV 96 Fortgens (J.): De roep van de parelschelp. Bc XIV 51 Frances Mc. Hugh (Mary): Thalassa B XIV 96 Franken (Louise): De andere en zij. Bc XIV 51 Franken (Tjebbo): Rond het huis van den dokter. Bc XIV 51 Freeman (R. Austin): Een stille getuige. B XIV 52 Freeman (R. Austin): Het zwarte zegel Bc XIV 52 Fraschel (George): Een geheel andere vrouw. D XIV 52 Galopin (Arnould): La resurrection d'edgar Pipe. D XIV 75 Galsworthy (John): Bloeiende wildernis. C XIV 52 Galsworthy (John): Flowering wilderness. C XIV 96 Gask (Arthur): Misdaad in de woestijn B XIV 52 Castine (Louis): La ruée des jaunes. Bc XIV 75 Gaubert (Leo): Péché. C XIV 75 Geissler (Horst Wolfram): Lilian sorgt far Durcheinander. Bc XIV 85 Gerard (Louise): Een zonderlinge jonge man. Bc XIV 52 Gerard (Louise): Parade des levens. B XIV 52 Gerriet (Louis et René): Chanson américaine. Bc XIV 75 Gilbert (Hubert F.): Laternenpfale warten. Bc XIV 85 Giono (Jean): Jean le Bleu. Bc XIV 75 Gluth (Oskar): Bayrische Himmelfahrt Bc XIV 85 Glyn (Elinor): Als de liefde komt. D XIV 52

185 ROMAN-REGISTER 177 Goch-Kaulbach (Anna van): De vreemde vogel. C XIV 52 Goetel (Fernand): Mijn dubbel leven Bc XIV 52 Golding (Louis): De Magnolia-straat Bc XIV 53 Grabenhorst (Georg): Mevr. Gottl. Bc XIV 85 Gregory (Jackson): Dertien en een. Bc XIV 53 Gregory (Jackson): De zilveren ster. B XIV 53 Grey (Zane): Ten westen van de Pecos Bc XIV 53 Griese (Friedrich): Das Dorf der Madchen. Bc XIV 85 Gronemann (Sammy): Tohu Wabohu Bc XIV 53 Gudmundsson (Kristmann): De bruidsjapon. Bc XIV 53 Haanen (Th.): Ein Segelflieger. A XIV 85 Hackebeil (Margarete): Kristin en de aarde. D XIV 53 Haken (Bruno Nelissen): Angeklagter Schleppegrell. Bc XIV 85 Hall (Radclyffe): Heer en knecht. C XIV 53 Haluschka (Helene): Der Pfarrer von Lamotte. A XIV 85 Haluschka (Helena): Der Sohn zweler Vater. Bc VIX 85 Hammer (Robert): De roman van een heilige. Bc XIV 53 Hamsun (Knut): Hoe het groeide. C XIV 53 Hase-Koehler (Else von): Ursula schreibt im Feld. B XIV 85 Haskins (M. L.): A few people. Bc XIV 96 Hatvany (L.): Bondy Jr. C XIV 86 Hay (James): Het overtuigend bewijs Bc XIV 53 Haycox (Eeriest): Een tegen velen. B XIV 53 Haydn (Julius): Jehovah's Geburt. C XIV 86 Heinrich (Karl Borromaus): Schloss Vierturm. Bc XIV 86 Heins (Martha): Zwei Menschenherzen Bc XIV 86 Helmann (Albert): Het Euvel Gods. C XIV 43 Herm (Heinrich): Moira. Bc XIV 86 Herwig (Franz): Ingemetselden. Bc XIV 54 Hesse (Max René): Morath schlagt sich durch. C XIV 86 Heuvel (H. J. M. van den): Het lustige leven van Naat Piek. A XIV 54 Heyns (Pol): Armoede. B XIV 54 Hille-Gaerthé (C. M. van): Achter het vaartje. B XIV 54 Hilmar (Arthur E.): Roman zwischen zwei Briefen. Bc XIV 86 Hinkson (Pamela): Wind from the West. Bc XIV 94 Hogenbirk Jzn. (D.): Zonder tucht. Bc XIV 54 Holken (Annie van): Waar het om gaat. Bc XIV 54 Holtby (Winifred): The astonishing Island. Bc XIV 96 Homo Sum: Het mes op de keel. A XIV 54 Hoogstraten-Schoch (A. van): Horizon. B XIV 54 Horler (Sydney): Geheime dienst. Bc XIV 54 Horler (Sydney): Vivanti's terugkeer. Bc XIV 54 Horler (Sydney): De dolende ridder. B XIV 55 Horler (Sydney): Schaakmat. B XIV 54 Horler (Sydney): De spion. B XIV 55 Houwink (Net): De verzwegen zonde. Bc XIV 55 Hruschka (Annie): Zwei Wege. Bc XIV 86 Hublet (Albert): Frais minois. A XIV 75 Huddleston (Sisley): The captain's table. Bc XIV 96 Minn (Hans von): Die Bucht von Sant' Agata. Bc XIV 86 Hutchinson (A. S. M.): Groote zaken B XIV 55 Ilf (Ilja): Een millionnair in Sovjet- Rusland. Bc XIV 55 Inglin (Meinrad): Jugend eines Volkes Bc. XIV 86 Ivans: Avonturiers. B. XIV 55 Ivans: De onzichtbaren. A XIV 55 Ivans: Een man zonder toekomst. Bc XIV 55 Ivans: Waldfriede. B XIV 55 jaloux (Edmond): La balance faussée D XIV 75 jammes (Francis): Pipe, chien. Bc XIV 75 Jeanneret (Pierre): Le roman de quatre jours. B XIV 75 Johansson (Nanny): Een die niet welkom was. Bc XIV 55 Johnston (Mary): Miss Deliria Allen. Bc XIV 96 jong (A. M. de): Dood van de patriarch. C XIV 56 Jfirgen (Paul): Het onbekende graf. B XIV 56 jiirgen (Paul): Het Bromoraadsel. B XIV 56 josseling de Jong (H. K. R. de): Het antwoord. Bc XIV 56 Kachina (Anna): Geef mij een kind. D XIV 56 Kaergel (Hans Christoph): Em n Mann stellt sich dem Schicksal. C XIV 87 Kamban (Gudmundur): Op Skalholt. Bc XIV 56 Kampen (Jan van): Als de geest rijpt. B XIV 56 Karawajewa (Anna): Fabriek. C XIV 56 Karlin (Alma M.): Windlichter des Todes. Bc XIV 87 Karsten (Otto): Sommer, Hunger und Johanna. C XIV 87 Kat (Joan): Bootsirenen. A XIV 56 Kellerman (Bernard): Het vloeibare goud. D XIV 56 Kerlecq (J. de): Les trois messieurs de Kéravel. B XIV 75 Keun (Irmgard): Eene van ons. Bc XIV 56 Ktun (Irmgard): Het kunstzijden meisje. C XIV 57 Kiefer (Wilhelm): Augusta van Dorpe Bc XIV 87 King (Rufus): Moordl op het jacht C XIV 57 Klepper (Jochen): Der Kahn der friihlichen Leute. Bc XIV 87 Kiirmendi (Franz): Versuchung in Budapest. Bc XIV 87 Kramer (Diet): Begin. Bc XIV 57 Kronberg (Max): Feuerzauber. Bc XIV 87 Kilkelhaus (Heinz): Armer Teufel. Bc XIV 87 Minkel (Hans): Anna Leun. C XIV 87 Kuwiks: Uit de eerste marinejaren van Dirk Jan. Bc XIV 57 Kuyle (Albert): Weerlicht. Bc XIV 43 Labberton (Mien): Ontmoetingen. C XIV 57 Lacretelle (Jacques de): Les Fiancailles. XIV 75 Lacroix (Anne): La Saint-Michel et le Pont-Euxin. Bc XIV 75 Laer S.J. (Jos. van): De roep van de verten. A XIV 57 Lagerlof (Selma): Christuslegenden. B XIV 87 Lamandé (André): Le jeu d amour. C XIV 75 Lambourne (John): The second Leopard. Bc XIV 96 Lamprecht (Kurt): Krach im Club. C XIV 87 Lancaster (G. B.): Pageant. Bc XIV 96 Land (Annemarie): Alleen jij... I Bc XIV 57 Land (Annemarie): Zijn bruid. Bc XIV 57

186 178 ROMAN-REGISTER Land (Annemarie): Tweestrijd. D XIV 57 Lapeyriere (Jean de): La caresse perdue. C XIV 76 Lauber (C.): De bezondiging aan de kinderen. Bc XIV 57 Lauer (Leo): Het donkere leven. D XIV 57 Lebos (F. G.): Maroussia. D XIV 76 Lederer (Joe): Bring mich Heim. D XIV 88 Lederer (Joe): De brief in den nacht C XIV 58 Lewisohn (Ludwig): Stephen Escott C XIV 58 Limburg (Jilles): Die niet heeft. Bc XIV 58 Lincoln (Joseph C.): Een weldoener. B XIV 58 Lincoln (Joseph C. ): Een huishoudster gevraagd. B XIV 58 London (Jack): An der weissen Grenze Bc XIV 88 Maass (Joachim): Der Widersacher. D XIV 88 Malraux (André): La condition humaine. C XIV 76 Malvil (A.): The seven stars. Bc XIV 97 Man (Herman de): Maria en haar Timmerman. Bc XIV 43 Manders (Jo): De Boedjangclub. C XIV 58 Manning (David): De eer van een bandiet. B XIV 58 Martet (Jean): Le récif de corail Bc XIV 76 Martinon (Suzanne): Le partage de l'homme. C XIV 76 Mason (A. E. W.): De lange weg. B XIV 58 Matthijs (Marcel): Herfst. C XIV 58 Mauriac (FranÇois): De onverlosbaren C XIV 58 Mauriac (FranÇois): Le Mystére Frontenac. Bc XIV 76 Mazeline (Guy): Les Loups. Bc XIV 76 Mazkowa (Eugenia): Le Porteur d'eau. B XIV 76 Mcpherson (G.): Few things are needful. C XIV 97 Meijier (Fenna de): Het was Nina. D XIV 58 Meisner (M.): Burschen in Sonne und Wind. D XIV 88 Mélon (Pierre): Achmet-Reis. Bc XIV 76 Mesehendiirfer (Adolf): Die Stadt im Osten. C, XIV 88 Middendorp (Herman): Jeugdzonde. D XIV 59 Mieghem (R. C. van): Koben. B XIV 59 Mir (Guillermo H.): De hof der oranjeboomen. C XIV 59 Mirbach (Magda Bergquist von): Martelaren der liefde. C XIV 59 Moerkerken (P. H. van): De wil der goden. Bc XIV 59 Montherlant (H. de): Mors et Vita. C XIV 76 Morand (Paul): Air Indien,. B XIV 76 Morley (Christopher): Human being. Bc XIV 97 Morley (Christopher): Swiss family Manhattan. Bc XIV 97 Mortane (Jacques): Flèche d'amour. C XIV 77 Moulinasse (julienne M.): Kasr-el-Gheitan. B XIV 77 Moult (Thomas): Mary Webb, The life and work. B XIV 94 Miihlen (Hermynia zur): Das Riesenrad. Bc XIV 88 Miiller-Ahremberg (Erich) : Der schwarze Gast von Ammergau. Bc XIV 88 Munter Wroblewska (Mia): Die Drei an der Adria. D XIV 88 Mute Mackenzie (Agnes): Between sun and moon. Bc XIV 97 Musebler (Reinhold Conrad): Die Tanzerin Jehudi. C XIV 88 Muschler (Reinhold Conrad): Insel der Jugend. C XIV 88 Nabert (Jeanne): Le cavalier de la mer. Bc XIV 77 Naeff (Top): Offers. C XIV 59 Nano Le roman de Monsieur Doucet. B XIV 77 Némirovsky (lrine): L'Affaire Courilof Bc XIV 77 Nes-Uilkens (G. van): Dubbele Bart. Bc XIV 59 Nobilus: De dorpspotentaat. Bc XIV 59 Niggli (Martha): Zwischen Zwanzig und Dreiszig. B XIV 88 Nordstrom (Clara): Kajsa Lejondahl. C XIV 89 O'Brien (Kate): Without my cloak. Bc XIV 94 Olander (Anna): Brigitta. Bc VIX 59 Olden (Balder): Ziel in den Wolken. D XIV 89 Opdebeek (Lode): Van Roet tot Rippeke. A XIV 59 Oppenheim (E. Philips): Wee de zondaars. Bc XIV 59 Orczy (B'esse): Een kind van de revolutie. Bc XIV 59 Orczy (B'esse): De eerste Sir Percy. Bc XIV 60 Osorgin (Michael): Mijn zuster. Bc XIV 60 Packard (Frank L.): Ondanks zijn fouten. C XIV 60 Packard (Frank L.): Zijn eerste liefde. Bc XIV 60 Panhuysen (Jos.): Het afscheid. B XIV 60 Pedler (Margaret): Louterend vuur. Bc XIV 60 Pedler (Margaret): De lamp van het noodlot. Bc XIV 60 Peisson (Edouard): Parti de Liverpool Bc XIV 77 Pemberton (Max): De zwarte piraat. Bc XIV 60 Penning (Hugo): De weldoener. Bc XIV 60 Pérochon (Ernest): Les gardiennes. Bc XIV 77 Peterson (Margaret): Blinde oogen. D XIV 60 Philips (Marianne): De jacht op den vlinder. B XIV 60 Poulet (Robert): Le Meilleur et le Fire C XIV 77 Prestel (Irmgard): Der unheimliche Grund. B XIV 89 Querido (Is.): Van armen en rijken. Bc XIV 60 Rachmanova (A.): Liefde, Tseka en dood. B XIV 61 Rachmanowa (Alja): Ehen im roten Sturm. Bc XIV 89 Ramuz (C. F.): Farinet ou la fausse monnaie. Bc XIV 77 Ratel (Simone): La Maison des Bones. Bc XIV 77 Reimmichl: Das Kapuzinerbubl. B XIV 89 Renaud (Jean Joseph): Les deux idoles. Bc XIV 77 Rendl (Georg): De lijdensweg van Klaus Raab. Bc XIV 61 Rendl (Georg): Darum lob ich den Sommer. C XIV 89 Reverdy (Henry): La maison qui parle. B XIV 78 Rhodes (Kathlyn): Fata Morgana. C XIV 61 Rhodes (Kathlyn): Ten oosten van de zon. B XIV 61 Robbers (Herman): Redding. Bc XIV 61 Roberts (Cecil): Pilgrim Cottage. Bc XIV 97 Rode (B. van): Jan Herbert Mac Donald. C XIV 61 Rogers (Frank): Particulier secretaris gevraagd. Bc XIV 61 Rohmer (Sax): Geheimen uit Egypte. Bc XIV 61 Roland Holst (A.): Tusschen vuur en maan. Bc XIV 61

187 ROMAN-REGISTER 179 Rolf (G.): De straat op. B XIV 61 Silvestre (Charles): L'Orage sur la Roll-Anker (Nini): De groote prijsvraag Maison. Bc XIV 78 Bc XIV 61 Sinclair (F. de): Klepman en de malaise Rolyat (Jane): Wildernis walls. B XIV 97 B XIV 65 Romains (Jules): Donogoo-Tonka. A XIV 62 Sinclair (Lewis):Ann Vickers. C XIV 65 Romano (Victor Ad): Le derviche tourpeur. Sinclair (Lewis): Ann Vickers. C XIV 97 C XIV 78 Siodmak (Kurt):,.F. P. 1" antwoordt Romanow (Panteleimon): Drie paar zijden niet. C XIV 65 kousen. C XIV 62 Slauerhoff (J.): Het Verboden Rijk. C XIV 43 Roothaert (Mr. A.) : Onbekende dader Small (Austin J.): Cocaine, of de tempel Bc XIV 62 van Boeddha. C XIV 65 Roothaert (Mr. A.) : Spionnage in het veldleger. Bc XIV Smith (Helen Zenna): Vrouwen in 62 nood). D XIV 65 Roselaar (Jan): Het is een cirkelgang. C XIV 62 Soer (Elize): Sterke levens. C XIV 65 Roselaar (Jan): Ze zinken! D XIV 62 Souvestre (P.): Faatómas in de val. Bc XIV 65 Rosny (J. H.): La guerre du feu. C XIV 78 Souvestre (P.): Fantómas! Waar is Fandor? Rosny Aisle (J. H.): Sabine et son Père C XIV 65 Bc XIV 78 Speyer (Wilhelm): Sommer in!talien. C XIV 89 Rothberg (Gert): Een huwelijk uit Speyer (Wilhelm): Roman van een wraak. C XIV 62 nacht. C XIV 65 Rothberg (Gert): En toch ben je van snij. C XIV Starr (Richard): Haar buitenkansje. B XIV Stenarm (André): Le Mannequin assossine.. Rothberg (Gert): Thomas Bernow en Bc XIV 78 zijn zonen. C XIV 62 Stern (G. B.): Little red horses. C XIV 98 Rothberg (Gert): Hans de overwinnaar C XIV Stoke (Melis): Er waren twee konings- 62 kinderen. B XIV 66 Roubaud (Louis): Christiane de Saigon Stoke (Melis): De blinde en de lamme c XIV 78 Bc XIV 66 Ruck (Berta): De zeven jaren voor Rachel. B XIV Stratton (Arthur Edward): Melrose's 62 vergelding. Bc XIV 66 Rumilly (Jean): Un homme de 1'an mille. D XIV Streuvels (Stijn): De rampzalige ka- 78 groen. Bc XIV 66 Rummel (Walter von): Vor tausend and einem Jahr. Bc XIV Stribling (T. S.): Generaal Tombono. 89 B XIV 66 Russacq (Georges): Le village nègre du roi Makoko. Bc XIV Strong (L. A. G.) : The brothers. Bc XIV Suarès (André): Voyage du Condot- Rasse (Ellen): De Heirbaan. B XIV 62 titre). Bc XIV 78 Ruygrok (Ton): De witte ridder. A XIV 62 Suchtelen (Nico van) : Tat Tvam Asi. Ruys (Joh. P.): Martha's bruidsdagen D XIV 66 Bc XIV 63 Sutherland (Joan): Het geluk dat voorbijging. Bc XIV 66 Swan (Annie S.): De stiefmoeder. B XIV 66 Sabatini (Rafaël): Te vuur en te zwaard. Székely-Lulofs (M. H.): Koelie. D XIV 66 Bc XIV 63 Sabatini (Rafaël): De zwarte zwaan. Bc XIV 63 Tellinga (Hendrika): Minderjarigen. Bc XIV 66 Salomons (Annie): Het huis in de hitte. XIV 63 Thans (Hilarion): Vertellen. B XIV 67 Salvaneschi (Nino): De bloem van den Thérive (André): Anna. Bc XIV 78 nacht. C XIV 63 Theunisz (Johan): Verloren volk. Bc XIV 67 Sapper: Het eiland der verschrikking. B XIV Savi (E. W.): Macht der liefde. D XIV 63 Thibaut (Armand) : La Bauge. Bc XIV Thiesz (Frank): Johannes and Esther. Savi (E. W.): Levensdroomen.D XIV 63 D XIV 90 Savi (E. W.): Verpletterd. Bc XIV 63 Thiry (Antoon): Domien en zijn zoon. Savi (E. W.): Een liefde in Indië. D...XIV Savi (E. W.): De schoonheidsmarkt. XIV 64 Bc XIV Thorwaldson (Einar): De lucifer-koning. Savi (E. W.): De tijd gaat voort. Bc XIV 64 Bc XIV 67 Savi (E. W.): De tusschendeur. C XIV 64 Tolstoy (Alexej): Iwan de verschrikke- Savi (E. W.): Brekende golven. Bc XIV 64 lijke. C XIV 67 Schafer (Georg) : Straszen fuhren auf Tolstoi (Alexander): Wanderer in Ketand ab. B XIV 89 ten. C XIV 90 Schendel (Arthur van): Jan Campagnie Tousseul (Jean): Au bord de l'eau. Bc XIV 83 B XIV 43 Tralow (Johannes): Gewalt aus der Schneider (F. J.): Als die Staat Erfror A XIV Erde..0 XIV Treynor (Albert M.): Het land der verschrikking. Schoupp (J. G.): In Vlaanderen heb ik B XIV 67 gedood. Bc XIV 64 Treynor (Albert M.): Het vluchtende Sehreyvogl: Sinfonietta. Bc XIV 89 spoor. Bc XIV 67 Schultz (Yvonne): Les nuits de fer. C XIV 78 Tuttle (W. C.): De sheriff van Mon- Seidel (Ina): Het wensch-kind. Bc XIV 64 tana. B XIV 67 Seidl (Walter): Romeo im Fegfeuer. D XIV 89 Seltzer (Charles Alden): Een zoon van Arizona. Bc XIV Ulmer-Stichel (Diirthe): Die unbekannte 64 Heilige. Bc XIV 90 Setubal (Paulo): Johan Maurits van Nassau. Bc XIV Utsch (Rudolf): Georg Ludovigs Heim- 64 fahrt. Bc XIV 90 Severen (Machteld van): Allerheiligenzomer. Bc XIV 64 Veen (Piet van): De ontwakende stad. Sheehan (P. A.): De graven te Kilmorna. Bc XIV 67 A XIV 65 Verhoog (P.): Schipper Willaert. Bc XIV 67 Sheriff (R. C.): Vacantie. B XIV 65 Vermeulen (Edward): Aardige vent. Bc XIV 68

188 180 ROMAN-REGISTER Viebig (Clara): Menschen enter Zwang. C XIV 90 Vivanti (Annie): Wee den overwonnene. B XIV 68 Vollewens-Zeylemaker (Greta): Fouten Bc XIV 68 Vries (Theun de) : Doctor Jose droomt vergeefs. C XIV 43 Vries (Martha de): Joop. B XIV 68 Wade (Henry): The hanging captain B XIV 98 Wadsley (Olive): Het lokkende leven D XIV 8 Wagenvoort (Maurits): De Vrijheidszoeker. Bc XIV 68 Wallace (Edgar): De Gehuurde moordenaar. Bc XIV 68 Wallace (Edgar): Het negende uur. Bc XIV 68 Wallce (Edgar): Als een meisje detective wordt. B XIV 68 Wallace (Edgar): De vallei der geesten. B XIV 68 Wallace (Edgar): Scotland Yard ten einde raad. Bc XIV 68 Wallace (Edgar): De beul van Londen. Bc XIV 69 Wallace (Edgar): De fantast. B XIV 69 Wallace (Edgar): De duivel. B XIV 69 Wallace (Edgar): Het wapen van Sketchley. Bc XIV 69 Wallace (Edgar): De manvan het Carlton hotel. B XIV 69 Wallace (Edgar): De blauwe hand. B XIV 69 Wallace (Edgar): Het mysterie der drie eikeboomen. A XIV 69 Wallace (Edgar): Sanders. Bc XIV 69 Walpole (Hugh): All souls' night. Bc XIV 98 Walpole (Hugh): Vanessa. Bc XIV 94 Waldschap (Gerard): Carla. C XIV 43 Wassermann (Jacob): Caspar Hauser of de traagheid der harten. Bc XIV 69 Webb (Mary): De vos duikt weg. C XIV 69 Weck (René de): Victor et 1'étrangère Bc XIV 83 Wells (H. G.) : The Autocracy of Mr Parham. B XIV 94 Wells (H. G.): The Bulpington of Blup C XIV 98 Wermeskerken (Henry van): De groene hel. XIV 69 Wessem (C. van): De vuistslag. Bc XIV 70 Westerenk (L. C.): Het rijk van Bittertong. A XIV 70 Wharton (Edith): Human nature. C XIV 98 Wibmer-Pedit (Fanny): Die Siindenkrot. XIV 90 Wiechert (Ernst): De maagd van Jurgen Doskocil. C XIV 70 Wijck Mason (van): De gele pijl. Bc XIV 70 Wijhe-Smeding (Alie van): Naakte waarheid. D XIV 70 Wijhe-Smeding (Alie van): Oude kennissen. Bc, XIV 70 Wijhe-Smeding (Alie van): Harlekijntje Bc - XIV 70 Wit (Augusta de): Gods goochelaartjes. B XIV 70 Wodehouse (P. G.): In de soep. Bc XIV 70 Wodehouse (P. G.): Mulliner nights. B XIV 98 Wolffenbuttel-van Rooyen (H.): Jan Kriek-John Creek. A XIV 70 Wood (Willy): De Moor van Monte Madonna. B XIV 70 Woolf (Virgins): To the lighthouse Bc XIV 98 Wren (P. C.): Valiant dust. Bc XIV 98 Wren (P. C.): Flawed Blades. D XIV 98 Yeo (Margaret): Full circle. B XIV 99 Zamacois (Eduardo): Met spade en dolk. C. XIV 71 Zeggelen (Marie C. van): Maria van Oranje. Bc. XIV 71 Zeggelen (Marie C. van) : Indische levens. Bc XIV 71 Zobeltitz (Fedor van): Een slippertje Bc XIV 71 Zoomers-Vermeer (J. P.): Muggendans C XIV 71 Zweig (Arnold): De Vriendt kehrt Heim. Bc XIV 90 Zonder naam: Schlump. D XIV 90 Zonder naam: De kleine kroniek van Anna Magdalena Bach. A XIV 71 Zonder naam: The gold falcon of the haggard of love. Bc XIV 99 NASCHRIFT. In bovenstaand register, dat alle Nederlandsche, Fransche, Duitsche en Engelsche romans samenvat, welke in dezen jaargang besproken werden, hebben we achter ieder boek aangegeven onder welke groep het werk moraliter" moet ingedeeld worden. Hierbij werd gevolgd de qualificatie, ge lijk deze door de bisschoppelijke autoriteiten eenige jaren geleden werd voorgesteld en die men op blz. 38 nader omschreven vindt.

189 INHOUD. Inleiding.. 5 Godsdienst en Apologie. 7 Opvoedkunde en Wijsbegeerte 21 Romans en Ontspanningslectuur 38 Dichtkunst 100 Tooneel. 107 Kunst Letterkundige Geschiedenis. 121 Geschiedenis Land- en Volkenkunde Natuurkunde en Nijverheid. 147 Sociale en Aanverwante Wetenschap 151 Leerboeken Voor de Huishouding. 163 Spel en Sport. 164 Voor de jeugd. 165 Romanregister Jaargang XIV. 175

190 Drukkerij en Uitgeverij van het St. Gregoriushuis te Utrecht Schooluitgaven: Apologetische cursus Aardrijkskunde Algemeene geschiedenis Bijbelsche Kerkelijke Vaderlandsche Herhalingsonderwijs Lezen Over onze gezondheid Natuurkunde Natuurlijke Historie Rekenen - Steno - Nederlandsche Taal Lectures Pratiques Teekenschriften Zang Godsdienstige uitgaven: Prachtsorteering Kinderkerkboekjes Onfspanningslecfuur: met 't stempel van den R. K. Keurraad Serie,,Gregoriaantjes", 16 deelen,, Na Vieren", 6 deeltjes Kleine Gregoriaantjes" 4 Diversen: Rapporten, Diploma's, Doop- en Huwelijksformulieren. i OOK VERKRIJGBAAR IN DEN BOEKHANDEL

191 i IEDER ONTWIKKELD KATHOLIEK ZAL DEN APOLOGETISCHEN CURSUS VAN Dr. 1. J. M. VAN DEN BERG met vrucht ter hand nemen, als hij tegenover belangstellende andersdenkenden de redelijkheid van zijn geloof in de leer der ééne, heilige, katholieke en apostolieke Kerk wil verdedigen. Het eerste deeltje, de In lei ding, geeft een uiteenzetting van het wezen der apologetiek, die als Geloofskritiek" der Theologie vergeleken wordt met de Kenniskritiek" der Wijsbegeerte: gelijk deze laatste een verdediging is van ons natuurlijk verstandelijk kennen, is de Apologetiek een verdediging van onze bovennatuurlijke geloofskennis. Het tweede deeltje, God onze Zorgz a me Schepper, behandelt de drie voornaamste redewaarheden: de wilsvrijheid, de onsterfelijkheid der ziel en het bestaan van een zorgzamen schepper. Deze worden verondersteld in de eigenlijke apologetiek, die we vinden in het derde deeltje, God onze H e m e l s c h e Vader, samengevat in deze drie voorname geloofswaarheden: Christus is de menschgeworden Zoon Gods, die ons de volheid der goddelijke Openbaring heeft gebracht en deze heeft toevertrouwd aan Zijn Kerk. Onze zorgzame schepper blijkt voor ons tevens een hemelsche vader te zijn. mleo Prijs f NNW VERKRIJGBAAR BIJ DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V.N. ST.GREGORIUSHUIS -UTRECHT EN DEN BOEKHANDEL

192 KRUISVAARDERS VAN ST. JAN - RIJSWIJK (Z.-H.) AFD. UITGEVERIJ - GIRO No Heden verschenen de eerste deeltjes van: HET HEILIG JAAR DOOR PATER QUIRINUS O.M.C. Inleiding van den schrijver: Zeker, ieder jaar is heilig ; want het is een groote gaaf van God; den tijd dien we krijgen, kunnen we gerust tot de grootste schatten van ons leven rekenen, wijl hij de bron kan zijn van een heelen stroom genaden. Ieder jaar heeft voor een katholiek ook iets heiligs, voor zoover het voor hem de geregelde voorbijgang wordt, niet alleen van de mooiste herinneringen uit het geloofsleven, maar ook van de geweldigste feiten, die inwerken op de heiligheid van zijn ziel. Deze uitgave zal in deeltjes van circa 100 pagina's verschijnen. Elk deeltje zal overwegingen bevatten over een deel van 't : Kerkelijk jaar met de daarin vallende feestdagen. Het eerste deeltje is getiteld: DE KONING KOMT. Het bevat: Overwegingen over de 4 Zondagen van den Advent en het feest van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria. Het tweede deeltje: HET LICHT VAN DEN KERSTNACHT. Behandelt de beteekenis van de Kerstnacht in zes overwegingen. Het derde deeltje: DE STER, AAN DEN HEMEL. Behandelt de feesten van Jezus Besnijdenis en Driekoningen. De zes Zondagen na Driekoningen. Het vierde deeltje: BIJ HET LICHT DER KAARSEN. Behandelt Simeon; in het licht der kaarsen ; Het feest der eerstelingen ; De zuivering van Maria; De oude Anna; De Priester der Wet. Het geheele jaar zal ongeveer in 15 deeltjes compleet zijn, en tijdig voor het te behandelend onderwerp verschijnen, De boekjes zullen bij inteekening slechts 50 cent ingenaaid en 75 cent gebonden kosten. Afzonderlijke deeltjes ingenaaid f 0.75, gebonden f N.y. BOEKBINDERIJ ";H R. J. G. PULLE LEIDEN - OUDE RIJN TELEFOON 459 MODERN INGERICHT BEDRIJF VOOR H.H. UITGEVERS PRACHT BANDEN - LUXE BINDWERK Wilt U geregeld ingelicht worden over alles op gebied van litteratuur? Wilt U geregeld op de hoogte blijven van de Nieuwe Uitgaven? Abonneert U op Boekenschouw" Maandschrift onder redactie van J. van Heugten S.J. - Prijs f 5,45 p. jaar Proefnummers gratis op aanvraag. Verkrijgbaar in den boekhandel en bij : UITGEVERIJ FOREHOLTE" VOORHOUT 1

193 UITGAVE VAN J. J. ROMEN 8 ZONEN - ROERMOND BIJBELSCHE GESCHIEDENIS DOOR DR. JOS. KEULERS PROF. A. H. GROOT SEMINARIE TE ROERMOND MET TEEKENINGEN VAN JOS. SPEYBROUCK De Nederlandsche en de Belgische Bisschoppen hechtten in vleiende bewoordingen hunne goedkeuring aan dit Standaardwerk Het Boek der boeken voor de huiskamer. Deze uitgave verscheen in 20 afleveringen. Het geheele werk bevat 672 pag., formaat 26 X 36 c.m.. De kunstschilder Jos. Speybrouck teekende honderd groote platen en de initialen en sluitstukken. Het boek is gezet uit de Holzhausen-letter, bevat een viertal landkaarten en is gedrukt op Simili-Japonpapier. Bij de laatste aflevering wordt een in Dubra-leer uitgevoerde band geleverd, welke bij den prijs inbegrepen is. De prijs bedraagt f 32.50, d.i. f per aflevering. Ingebonden is de prijs f 35.. De betaling in afleveringen kan geschieden in 20 maandelijksche termijnen van f of 10 tweemaandelijksche termijnen van f De betaling van een gebonden exemplaar kan geschieden ineens, in 20 maandelijksche termijnen van f 1.75 of in 10 tweemaandelijksche termijnen van f Inteekenaren verbinden zich voor het geheele werk. Verkrijgbaar in den Boekhandel en bij: J. J. ROMEN 8 ZONEN, ROERMOND.

194 ABONNEER U OP DE HERAUT VAN HET H. HART VAN JESUS GETLLUSTREERD, ASCETISCH MAANDSCHRIFT bijzonder gewijd aan de bevordering van de godsvrucht tot het Goddelijk Hart van Jesus en van het Apostolaat des Gebeds Uitgave van de E. E. P. P. Jesuieten. Redacteurs Willem Kea, S. J. Tal van vooraanstaande geestelijken en leeken zijn medewerkers, o.a. Professoren van de R. K. Universiteit te Nijmegen, bekende Retraiteleiders, Conferenciers, Schrijvers. Aanmelding van nieuwe abonné's aan den REDACTEUR: LOYOLA, VUGHT (N. Br.) HET JAARABONNEMENtT (2 GULDEN) GAAT IN MET JANUARI Wie zich door het jaar abonneert, ontvangt de reeds verschenen nummers.

195 Najaar 1933 zullen verschijnen bij Foreholte": JESUS CHRISTUS een nieuw meesterwerk van den over de geheelewereld bekenden schrijver PROF. DR. KARL ADAM VERTALING VAN PIET KASTEEL Dit nieuwste boek van KARL ADAM is evenals zijn voorgaande werken van diep-aangrijpende schoonheid en bezonkenheid van gedachte. Het werd geschreven uit een warm kloppend hart, dat den modernen mensch in zijn fundamenteelste noodwendigheden aanvoelt. Het is gegoten in een vorm, die den lezer pakt en in de ziel grijpt. KARL ADAM is een taalschepper, die den zoekenden mensch de eeuwig-oude waarheden in fonkelnieuw gewaad voorlegt. Hij vindt overweldigende taalwendingen, die den lezer de moeilijkste Christus-problemen kristalhelder en aanschouwelijk maken. De scherpte van zijn theologischen blik gaat gepaard met een eerbiedige deemoed in die vragen, waarin het menschelijk bevattingsvermogen niet meer Toereikend is. Zijn souvereine en wetenschappelijke beheersching van de stof teekende te zamen met zijn stevig gefundeerd geloof dit eenig beeld van Jesus Christus. PRIJS: INGENAAID f 4. ; GEBONDEN f 5.. Het Leven van Jezus in het Land en bij het Volk van Israël DOOR DR. FRANS MICHEL WILLAM Vertaald uit het Duitsch door Ant. v. Welsem Meer dan 500 bladzijden met 33 foto's op kunstdruk en een kaart van Palestina. De bekwame theoloog en schrijver Dr. WILLAM hee ft zich slechts na een zeer grondige studie gezet aan het schrijven van dit Leven van Jezus. Tal van jaren studeerde hij oertalen, archeologie, geschiedenis, schriftkunde; hij heeft langen tijd in het H. Land doorgebracht en het in alle richtingen doorkruist, overal een groot aantal foto's makend en eerst daarna heeft hij zijn manuscript geschreven, waaraan hij jarenlang arbeidde. Uit de bespreking van Prof. N. GREITEMANN te Warmond in HET SCHILD" : De schrijver doet het leven van Jezus voor ons leven.... Buitengewoon goed gelukte poging. Dit werkelijk mooie boek prachtige fotografieën". PRIJS SLECHTS f 4. INGENAAID EN f 5. GEBONDEN IN FRAAIEN LINNEN BAND Beide boeken verkrijgbaar bij den Boekhandel en bij UITGEVERIJ FOREHOLTE TE VOORHOUT

196 OUDERS GEEF UW KINDEREN een abonnement op onze jeugd-boeken: F14,-- per 12 dealen, fr. p. p. of via den boekhandel. Betaling: telkens na verschijnen van 3 nummers F AUTOMATISCH groeit de kleine boekenschat. NA VERLOOP van tijd, wil Uw kind ze nog wel eens inzien. ZOO BEVORDERT ge, dat hij, reeds jong, in een boek meer gaat waardeeren dan alleen het verhaal. BIBLIOTHECARISSEN Uw jeugd-afdeeling baart U de meeste zorg. EEN ABONNEMENT brengt een oplossing, U hebt telkens IETS NIEUWS. ZOO UIT HET PAK, kan het boek in de kast STEVIG GEBONDEN - GEÏLLUSTREERD MET STEMPEL KEURRAAD _014 jaa Jaarlijksche boekenschouw. Jaargang 14 an