Tweetalig onderwijs op PENTA en Farel

Transcriptie

1 CVOpen Jaargang 8 April Tweetalig onderwijs op PENTA en Farel Schooloudercontactpersonen op meer CVO-scholen Elektronische leeromgeving in opmars Opleiding voor onderwijsassistenten

2 Colofon In dit nummer CVOpen is het huisorgaan van de Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving (CVO). Het verschijnt vier keer per jaar en wordt toegestuurd aan alle medewerkers van CVO en aan relaties. Uitgever Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving (CVO) Goudsesingel 14a, 3011 KA Rotterdam Postbus 22421, 3003 DK Rotterdam Tel. (010 ) Fax (010 ) secretariaat@cvo.nl Internet Redactie Robert van Atten, Albert Bosma, Ramona Montfrooij, Annelies de Rooij, Ad van Schelven, Sven Terheijde en Anja de Zeeuw. 1 De school in de toekomst 2 Tweetalig onderwijs op PENTA en Farel 4 Schooloudercontactpersonen op meer CVO-scholen 5 Littooij: Verandering houdt niet op gelukkig! 6 De opmars van de elektronische leeromgeving 9 Interview met Flip Erisman, ambassadeur voor het pro 10 Opleiding voor onderwijsassistenten 12 De week van Juul de Backer en Dilys van Duijn 14 Makelaarsrol voor Pot met Goud op Zuid 16 De stelling: Leerling ook klant? Redactieadres Verenigingsbureau CVO, t.a.v. redactie CVOpen, Postbus 22421, 3003 DK Rotterdam cvopen@cvo.nl 17 De (CVO)pen aan een gast: Marja van Bijsterveldt 18 Nieuws van de scholen 22 Vutter met fut: Elzo Huising Eindredactie Communicatieadviesbureau Anja de Zeeuw, Gouda Ontwerp haai, Rotterdam 23 Gedicht en Personalia 24 De hobby van Robert van Atten Beeld Rick Keus, Daniëlle van der Schans (p. 9), PR Ministerie van OCW (p. 17), Leen Rademaker (Melanchthon Schiebroek, p. 20), PR Comenius College (p. 21) Coverfoto Joyce van Belkom Druk Koninklijke De Swart, Den Haag 2 6 Aan dit nummer werkten mee: Karin van Breugel (tekst van breugel), Ramona Montfrooij (CSG Calvijn), Marijke Nijboer, De Nieuwe Lijn tekst & communicatie, Kees den Ouden (bureau CVO), Annelies de Rooij (bureau CVO), Linda Seine (Melanchthon Schiebroek), Anja de Zeeuw (Communicatieadviesbureau Anja de Zeeuw) 12 22

3 Actueel De school in de toekomst Visie van leerlingen en leraren op onderwijs in 2015 Een computerleraar, een roltrap in de school, minder files doordat leerlingen thuis kunnen werken, dat zijn trends die leerlingen voorspellen voor het onderwijs tot Docenten vragen aandacht voor het behoud van de christelijke identiteit in de toekomst. De Raad van Bestuur, de Raad van Toezicht en het managementteam van CVO formuleerden eind 2007 een aanzet voor een nieuwe missie en visie, getiteld CVO op weg naar Tijdens dit proces werd opgemerkt dat de visie van leerlingen en personeelsleden vrijwel ontbrak. Vanuit deze gedachtegang ontstond het plan om leerlingen en docenten van de CVO-scholen te vragen om hun ideeën voor en verwachtingen over het onderwijs van de toekomst op papier te zetten. Met deze inzichten zal CVO de concept-missie en visie herschrijven. Het nieuwe document moet dit schooljaar nog verschijnen. Digitalisering In de reacties van de leerlingen zitten diverse parallellen. Zo denkt de overgrote meerderheid dat ICT een steeds grotere plek zal innemen in het onderwijs. Over de wijze waarop zijn de meningen verdeeld. De één ziet een toekomst waarin werkelijk álles computergestuurd zal verlopen, de ander verwacht vooral een bredere toepassing van ICT-faciliteiten, zonder dat die huidige middelen en methoden zullen vervangen. Ook over de gevolgen die de digitalisering zal hebben voor het onderwijzend personeel, zijn de meningen verdeeld. De één denkt dat een computerleraar de uitkomst zal zijn, de ander geeft aan niet te verwachten dat het klassikaal onderwijs met een echte leraar snel verdwijnt. Verder leggen veel leerlingen verbanden met andere aandachtsgebieden, zoals de milieuproblematiek: meer computers betekent ook meer milieuschade. Ook het fileprobleem mag zich verheugen in een dosis aandacht. Immers, als leerlingen thuis al hun schoolwerk kunnen doen, hoeven ze niet meer met de auto of het openbaar vervoer naar school en naar huis gebracht te worden. Leerlingen beschouwen dat als een gunstige ontwikkeling. Brugklassers hebben een heel eigen visie op het onderwijs van de toekomst. Zij pleiten voor popcorn bij het televisiekijken, luxe stoelen met zachte kussentjes en een lounge om tussenuren in door te brengen. Er is vooral een grote roep om een roltrap in de school. Christelijke identiteit Ook docenten hebben hun visie op de school van de toekomst gegeven. Vooral uit de reacties van het onderwijzend personeel van het Farelcollege komt naar voren dat het behoud van de christelijke identiteit een aandachtspunt is. Overigens hoeft er volgens de meesten geen angst voor te bestaan dat deze identiteit zomaar verloren gaat. Enkele docenten hebben zelfs de verwachting dat de christelijke grondslag eerder sterker dan zwakker wordt. Sociale contacten In het toenemend gebruik van ICT zien veel leerlingen ook een nadeel. Bijna iedereen merkt op dat een schoolsysteem dat volledig geleid wordt door computers negatieve effecten heeft voor sociale contacten. De school is meer dan alleen een plek om vakken te leren en klaargestoomd te worden voor het vervolgonderwijs. Het is ook een omgeving waar vriendschappen tot volle bloei komen, en waar de leerlingen zichzelf vormen. Dit is een onmisbaar element van het pad naar volwassenheid, onderkennen ook de leerlingen. (AdR/KdO) Zie voor de inhoud van de concept-missie en visie CVOpen 8-1, november 2007, p CVOpen April 2008

4 Springplank voor toekomstige wereldburgers De beste manier om een taal te leren is een langdurig verblijf in het buitenland. Near best is het volgen van Tweetalig Onderwijs (TTO) in eigen land. Meestal gaat het hierbij om Engels en Nederlands. TTO levert wereldburgers af met een uitstekende taalbeheersing en een internationale oriëntatie. Reden voor steeds meer scholen om zich te wagen aan dit onderwijsprogramma. Binnen CVO hebben het PENTA college CSG Jacob van Liesveldt in Hellevoetsluis en het Farelcollege in Ridderkerk inmiddels ervaring met TTO. Tweetalig onderwijs op PENTA en Farel Het PENTA college CSG Jacob van Liesveldt startte tien jaar geleden met TTO op het vwo, vijf jaar geleden gevolgd door TTO op havoniveau. Dit jaar zal de eerste lichting havoleerlingen eindexamen doen. TTO-leerlingen die van school gaan, krijgen een regulier diploma vwo of havo en een International Baccalaureate (IB) Diploma. TTO-coördinator Anja Lindaart (foto linksboven): De kracht van TTO ligt in de dubbele focus: in de vaklessen leren de leerlingen de taal, in de taallessen leren ze de vakkennis. Dit creëert de noodzaak de taal te beheersen om het vak te begrijpen en andersom. En dat werkt enorm goed. TTO-leerlingen zijn gewend om over de grenzen heen te kijken. Je ziet dat ze gemakkelijker de stap maken naar het buitenland, om te studeren, een stage te lopen of te werken. Prachtopleiding Anja: De vraag naar TTO is hoog; van de leerlingen op onze school doen er 400 TTO. Ze komen van heinde en verre, soms helemaal uit Nieuwe Tonge. Je merkt dat de regio Europoort is gericht op het internationale bedrijfsleven en dat leerlingen en ouders de meerwaarde van TTO inzien. Ook op havoniveau is er vraag naar TTO, al is dit minder dan op het vwo. Toch wilden we leerlingen die het vwo net niet aankunnen, de tweetalige opleiding kunnen aanbieden. Het idee dat TTO alleen geschikt is voor de top van de vwo-leerlingen is achterhaald. Ook op de havo heb je leerlingen die capaciteit over hebben en gemotiveerd zijn voor TTO. Dat betekent wel dat je het programma op maat moet snijden voor deze groep. Havoleerlingen vereisen een geheel eigen benadering. TTO is een prachtopleiding, je geeft leerlingen echt iets moois mee. En havoleerlingen verdienen dat. Lef Het goed opzetten van TTO kan alleen als het team en de schoolleiding er voor honderd procent achter staan, stelt Anja. Specialistisch onderwijs stelt nu eenmaal altijd extra eisen aan de organisatie. Denk alleen maar aan de claims op het rooster als je één groep opdeelt in twee aparte groepen. TTO vraagt om een blijvende inspanning van de docenten. Je moet permanent bijscholen en alert blijven. Goede ondersteuning vanuit het management en voldoende faciliteiten zijn een voorwaarde, want anders zie je teamleden opbranden. Het ontwikkelen van TTO kost tijd en lef: je moet risico s durven nemen en ervoor blijven vechten. Zo loopt het bijvoorbeeld geen storm met de inschrijvingen voor het havo-tto. Dat betekent dat je met kleine en dus dure groepen werkt. Er zijn al diverse scholen in het land om die reden weer afgehaakt. Dat vind ik doodzonde. Ik ben ervan overtuigd dat havo-tto een succes kan worden. Het kost alleen wat meer tijd en we zullen leerlingen en ouders actiever moeten voorlichten en enthousiasmeren. 2 CVOpen April 2008

5 Het Farelcollege startte zes jaar geleden met tweetalig vwo en heeft op dit moment 145 TTO-leerlingen in de onderbouw en 84 in de bovenbouw. Meteen al in de onderbouw wordt vijftig procent van de lesuren in het Engels gegeven en volgen de leerlingen extra lesuren Engels. Als de leerlingen van school gaan hebben ook zij naast het reguliere diploma vwo een IB-diploma op zak. Renee van den Berg, teamleider TTO (foto boven, zittend links): We bereiden leerlingen goed voor op de steeds internationaler wordende samenleving. Daarvoor is talenkennis onmisbaar, maar even belangrijk is een Europees en internationaal perspectief. Het Farelcollege heeft veel energie gestopt in het leggen van internationale contacten. De leerlingen verblijven jaarlijks een aantal dagen in het buitenland. Ze ervaren hoe het daar is én gebruiken de taal in een natuurlijke omgeving. Ook samenwerkingsprojecten met buitenlandse scholen en het gebruik van buitenlands lesmateriaal zorgen voor een wijdere blik. Pittige eisen TTO is zwaarder dan het reguliere vwo. Kan iedere leerling met een vwo-advies dat aan? Renee: De leerling moet een stevig vwo-advies hebben en taalgevoelig zijn. Maar verder draait het vooral om motivatie en inzet. Dat laatste geldt ook voor een TTO-docent. De ideale TTO-docent heeft naast een opleiding Engels op hoog niveau (de officiële eis is Cambridge Proficiency) de bevoegdheid om specifieke vakkennis te doceren, en is bekend met de didactiek van TTO. Dit pittige pakket aan eisen maakt het lastig om native speakers te vinden (docenten die Engels als moedertaal hebben red.) die aan al die eisen voldoen. Maar tot nu toe zijn we daar goed in geslaagd; in ons team van 24 docenten zitten drie native speakers. De professionalisering van TTOdocenten door middel van cursussen, workshops en intervisie is een voortdurend proces. Onze leerlingen zijn zeer kritisch en verlangen het beste onderwijs. Ze houden ons scherp en juist dat maakt TTO een leuke uitdaging. Bewuste keuze Met het TTO voorziet het Farelcollege in de vraag van een groep leerlingen uit een brede regio. Sommige leerlingen reizen meer dan een uur om het programma te kunnen volgen. Leerlingen en ouders kiezen heel bewust voor TTO, stelt Dirk Wakker, rector van het Farelcollege (foto boven, zittend rechts). Ze realiseren zich dat TTO een voorsprong geeft bij vervolgstudies en het vinden van een stageplaats bij een internationaal bedrijf. Dit jaar willen we het bedrijfsleven nog beter gaan voorlichten over TTO. Dat een TTO-leerling naast de beheersing van het Engels nog veel meer pluspunten heeft, is nog niet zo goed bekend. Maar dit zal met de intrede van steeds meer TTO-leerlingen in de maatschappij, vanzelf blijken. Renee: Apetrots zijn we op onze derdejaarsleerling die de regionale ronde van de Junior Speaking Competition heeft gewonnen en op 2 april meedingt naar de hoofdprijs in de finale. Dat zegt toch iets over de kwaliteit van de opleiding. Geen elitegroepje TTO was de eerste vorm van specialistisch onderwijs op het Farelcollege. Hoe werd daarop gereageerd? Dirk: Het opzetten van het programma slokte in het begin veel tijd en geld op. Intern werd de TTO-afdeling soms als een apart elitegroepje gezien. Sindsdien ontwikkelde het Farelcollege meer onderwijsteams met een eigen identiteit, zoals de sportklas, de schakelklas waarin leerlingen met een taalachterstand worden bijgespijkerd en het vmbo-bk-team Studieplein Farel. Nu hebben we elf teams, die onderling ervaringen uitwisselen, van elkaar leren en positief aankijken tegen specialistisch onderwijs. Een eilandjesstructuur proberen we te voorkomen door schoolbrede activiteiten, zoals de jaarlijkse musical. Een prima manier om leraren en leerlingen met elkaar te verbinden. Certificaten Het Europees Platform bewaakt de kwaliteit en regelt de certificering van TTO-scholen. De eerste toetsing is in het vierde jaar na de start en levert de school het junior TTO-certificaat op, wat inhoudt: goedkeuring voor de onderbouw. De tweede toetsing in het zevende jaar leidt tot een volledig TTO-certificaat (leerjaar 1 tot en met 6). Jacob van Liesveldt is gecertificeerd als volledige TTO-school, voor zowel het vwo als de havo. Het Farelcollege behaalde vorig jaar het junior TTO-certificaat voor vwo-tto en gaat enthousiast verder voor het volledige certificaat. (DNL) Meer informatie: 3 CVOpen April 2008

6 Schooloudercontactpersonen op meer CVO-scholen Ervaringen op Accent en Melanchthon Om de contacten met ouders te versterken krijgt CVO voor de periode van drie à vier jaar in Rotterdam de beschikking over zogenoemde schooloudercontactpersonen (SOCP). Ouders zijn immers een belangrijke factor bij de ontwikkeling en de schoolloopbaan van hun kinderen. Vooral bij specifieke groepen ouders kan de betrokkenheid bij school worden versterkt. Ook kunnen schooloudercontactpersonen hen begeleiding en opvoedingsondersteuning bieden. Inloopochtenden Bij een informatieve bijeenkomst over SOCP eind januari op het verenigingsbureau van CVO waren er twee schooloudercontactpersonen aanwezig: Gladys Roberts, SOCP bij Accent Praktijkonderwijs, en Fatima El Jaoui, werkzaam bij Melanchthon. Zij vertelden over de ervaringen die ze in hun functie hebben opgedaan. Ouders weten heel goed wat ze willen, zei Gladys Roberts. Het behoort dan ook tot mijn taken om te peilen waar de behoeften van de ouders liggen, maar ook om te kijken wat zij de school zelf te bieden hebben. Dit gebeurt op een laagdrempelige manier. Naast het leggen en onderhouden van contacten met de ouders, worden er bij Accent Praktijkonderwijs verschillende activiteiten georganiseerd waaraan de ouders actief kunnen deelnemen. Het gaat bijvoorbeeld om thema-avonden, inloopochtenden, een theateravond of een activiteitendag. Taalgebieden Accent Praktijkonderwijs en Melanchthon verschillen in hun werkwijze met de schooloudercontactpersonen. Waar op Accent alleen Gladys Roberts actief is, heeft Melanchthon drie schooloudercontactpersonen, verdeeld naar meest voorkomende taalgebieden. Fatima El Jaoui is SOCP voor de Marokkaanse ouders. Daarnaast is er een SOCP voor de Turkse ouders: Sengül Atabay. Voor de Kaapverdische ouders en leerlingen is Ariana Ortet Moniz actief. Fatima El Jaoui zegt over de reden dat Melanchthon voor deze structuur koos: Opgemerkt werd dat er bij veel ouders een taalprobleem bestaat. Daarom is het goed om ouders in hun eigen taal te kunnen benaderen. Wij nodigen de ouders ook persoonlijk uit voor gesprekken op school. Dat werkt beter dan een brief, die ze vaak niet of maar gedeeltelijk begrijpen. Bijkomend voordeel is dat de SOCP de cultuur van binnenuit kent. Zodoende kunnen ouders ook op een voor hen correcte manier benaderd worden. Bij veel ouders bestaat een taalprobleem Invoering Met ingang van het volgende schooljaar zullen op vijftien Rotterdamse vestigingen van CVO-scholen SOCP actief zijn. Elke betrokken school maakt een deelplan. Op het CVO-bureau worden al deze plannen gebundeld tot één integraal CVO-plan. Zodra de gemeente akkoord gaat met het plan kunnen de SOCP die er al zijn versterking krijgen van enkele nieuwe collega s. (AdR) Een thema-avond voor ouders op Accent Praktijkonderwijs Centrum. 4 CVOpen April 2008

7 Littooij Verandering houdt niet op gelukkig! Wim P. Littooij is voorzitter van de Raad van Bestuur van de Vereniging voor CVO te Rotterdam en omgeving. Wij allen weten dat het onderwijs veel veranderingen doormaakt. Daar hebben we geen rapport van de parlementaire onderzoekscommissie-dijsselbloem voor nodig. Niet alleen worden er veranderingen vanuit Den Haag over ons uitgestort, maar we voeren ook zelf vernieuwingen door op school, zoals vakkenintegratie, zorgadviesteams, een elektronische leeromgeving, extra stages en praktijkleren. Deze zaken hadden we twintig jaar geleden niet. De veranderingen lijken soms over elkaar heen te buitelen. Toch valt aan verandering en vernieuwing niet te ontkomen. Dat geldt voor alle beroepen: Zou u op consult gaan bij een huisarts die de laatste twintig jaar verzuimd heeft de ontwikkelingen in zijn of haar vakgebied te volgen? Zou u het onderhoud van uw auto met de nieuwste boardcomputer, airco en elektronica toevertrouwen aan een garage waarvan de monteurs na hun basisopleiding niets hebben bijgeleerd? Het antwoord is nee. Zo kunnen ook ouders hun kinderen niet toevertrouwen aan scholen die niet met de tijd meegaan. We kunnen er niet aan voorbijgaan dat de hedendaagse leerling opgroeit met msn en Hyves en daardoor op een nieuwe wijze informatie tot zich neemt. We kunnen niet negeren dat het leven sneller is dan voorheen kijk maar eens naar oude films, ze zijn vooral gedateerd en traag. Willen we de leerling nu binden en boeien dan moeten we inspelen op deze veranderingen, zoals de automonteur en de huisarts dat ook doen. Voor ons geldt de noodzaak extra sterk, want we hebben niet alleen te maken met verandering van de leerling, maar we bereiden voor op de toekomstige samenleving. Die zal nog sterker in ontwikkeling zijn. Aanpassen aan verandering kan zwaar zijn, zeker wanneer de jaren gaan tellen, maar het heeft toch vooral positieve kanten. Wij hebben doorgaans voor het onderwijs gekozen vanuit betrokkenheid bij de jeugd, dus is het een uitdaging om de jeugd in hun ontwikkeling te kunnen volgen. We houden van ons vak, dus is het aantrekkelijk om bij te blijven in vakgebied, onderwijs en didactiek. Het is voor de hedendaagse mens geen uitdaging om veertig jaar hetzelfde te doen. De meesten van ons willen meedoen aan verandering, wanneer die ons perspectieven biedt in plaats van zorgen. CVO wil op twee manieren hierop inspelen. Allereerst willen we met de personeelsleden actiever inzetten op hun ontwikkeling. Net als voor de huisarts en de automonteur zal het ook voor onze docenten gewoon worden om geregeld aan deskundigheidsbevordering te doen. De jaarlijkse gesprekken over het persoonlijk ontwikkelingsplan (pop) moeten ook gaan over de mogelijkheden van scholing. Dit kan scholing zijn binnen het eigen vakgebied, maar ook op het terrein van onderwijs, didactiek, jeugdproblematiek of identiteit. Ten tweede willen we medewerkers meer mogelijkheden bieden om hun scholing af te stemmen op de ontwikkeling van hun loopbaan. In de toekomst zullen de taken steeds meer op teamniveau worden verdeeld. Dan is het ook mogelijk voor mensen om werkzaamheden te kiezen waar ze extra goed in zijn of extra voor gemotiveerd zijn. Ze kunnen zich zo specialiseren in hun vak, in de zorg of in de onderwijsontwikkeling. Soms kan dit ook een stap in de carrière opleveren. Daarnaast kan CVO op deze wijze leeftijdsbeleid voeren. Oudere docenten bijvoorbeeld kunnen dan meer tijd besteden aan het begeleiden van collega s of het ontwikkelen van lessen, terwijl de lesgevende taak wat afneemt. De baan van leraar wordt op deze wijze veel aantrekkelijker. Verandering is noodzakelijk, maar biedt bovenal mogelijkheden voor een aantrekkelijker en afwisselender invulling van de functie! 5 CVOpen April 2008

8 Digitaal lesmateriaal vervangt schoolboeken In het hoger onderwijs en het mbo zijn elektronische leeromgevingen niet meer weg te denken. Dat ligt op scholen voor voortgezet onderwijs nog anders, maar de opmars van de elo is duidelijk niet meer te stuiten. Bij CVO is het Comenius College een early adopter. Ook andere CVO-scholen zijn ervan doordrongen dat leren met de elo de toekomst heeft. De leerling kietelen met de elo Kijk, zegt Reinier Schmidt, leerling 3-vmbo kader van de unit Pelikaanweg van het Comenius College, bij Mijn lopende studieroutes kun je de projecten zien waarmee je bezig bent. Bij Mijn Nieuws staat de informatie die je nodig hebt. De Opslagruimte is voor het inleveren van je werk en daarin kun je kort een logboek bijhouden. Met een paar muisklikken demonstreert Reinier de elektronische leeromgeving Hij is deze middag met een andere leerling bezig aan een project Marketing & Sales. Ze hebben de opdracht een skateshop opnieuw in te richten, en doen dat in Voor het ontwerpen van een nieuw logo werken ze in het tekenprogramma Paint. Reinier vindt het werken in wel goed. Het is makkelijk en snel. is geen doolhof voor hem, ik weet alles te vinden. Hij kan thuis ook inloggen, en dat is makkelijk als hij een deadline moet halen. Lege kast Reinier is een van de zestien leerlingen uit leerjaar 3 die de vmbo-ict-route volgt. De coördinator van deze route, Frits Hoorweg, is tevens de N@tschoolcoördinator van Comenius. Hij vertelt dat het feit dat de unit Pelikaanweg vier jaar geleden deze ICT-route ging aanbieden, het proces versnelde om een elektronische leeromgeving aan te schaffen en in te richten. Annemiek Kroonen, demand manager en beleidsmedewerker Onderwijs ICT van het Comenius College, legt uit: N@tschool is in feite een lege kast, die ingericht kan worden met mappen voor alle vakken. Elk vak kan zijn leerstof in zo n map plaatsen. Leerlingen slaan hun materiaal in eigen mappen op; de docent kan het daar bekijken. In dit zogeheten inleverportaal kan hij of zij een beoordeling plaatsen. Leerlingen kunnen als ze dat willen ook tussentijds aan de docent vragen of ze op de goede weg zijn. Boek en schrift tegelijk Van de zeven units van het Comenius College gebruiken vooral de unit Pelikaanweg (met de ICT-route) en de vier units met het vmbo-vak technologie de elo (P.C. Boutenssingel, Nieuwerkerk aan den IJssel, Krimpen aan den IJssel en Rotterdam-Alexander). Op de unit met havo (Lijstersingel) wordt er voor het vak wiskunde gebruik van gemaakt. De rol van N@tschool in het leerproces kan dus nog groeien, en Frits Hoorweg en Annemiek Kroonen hebben de taak dit te stimuleren. Iedereen kan N@tschool als boek en schrift tegelijk gebruiken. Hier, bij de ICT-route, hebben we geen boeken meer. Leerlingen leveren ook niets meer schriftelijk in; alles gebeurt digitaal. En na afloop van school krijgen de leerlingen een cd met hun portfolio. Vervolgopleidingen vragen er al om. Papierwerk tegengaan is ook een doel van de elo, zeggen Frits en Annemiek. Frits voegt eraan toe: Als leerling kun je je overal bevinden en iets aan je werk voor school doen. Bovendien vinden leerlingen de computer erg belangrijk. Je kunt hen er dus mee kietelen. Voor de jeugd van tegenwoordig is het aantrekkelijk om zo te leren. Annemiek ziet als voordeel dat het lesmateriaal actueel blijft. In N@tschool zitten links naar sites waardoor je altijd over de laatste versie of laatste informatie beschikt. Digitaal lesmateriaal is snel aan te passen. 6 CVOpen April 2008

9 Frits Hoorweg (links), Reinier Schmidt en Annemiek Kroonen van het Comenius College Zelf digitale content ontwikkelen Op het Comenius College zijn ze tevreden over Frits: Wat we merken is dat sommige docenten weerstand hebben. Ze noemen het een ingewikkeld programma. Maar leerlingen hoor je daar niet over. Docenten moeten vaak over een drempel heen. Komt iemand nu met een vraag, dan ga ik naast hem of haar zitten, en gaan we de vraag stukje voor stukje beantwoorden. De beste manier is om dingen in samen te realiseren. Het werkt alleen als docenten bij hun collega s zien hoe het werkt, en daarna zelf ook iets willen proberen. Maar als docent sta je toch met je rug tegen de muur als een leerling je vraagt: kan het niet in N@tschool? Ook technisch is Comenius blij met N@tschool. Het programma valt zelden uit en er hoeft niet vaak onderhoud plaats te vinden. Updates gebeuren aan het begin of aan het eind van de dag en worden aangekondigd. In de toekomst komt er misschien een koppeling met het waardoor cijfers maar één keer ingevoerd hoeven te worden. Het Comenius College heeft plannen om zelf digitale content te ontwikkelen. Comenius Interne Opleidingen (CIO), het instituut dat de deskundigheid binnen de school bevordert, biedt koppels van vakdocenten hiervoor een cursus aan. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de Handreiking kwaliteit digitaal leermateriaal, een uitgave van Kennisnet. Zo probeert de school ook een financiële slag te slaan, want de digitale content die uitgeverijen aanbieden is vrij prijzig. Tips van het Comenius College: 1. Dwing mensen niet om de elo te gebruiken; de motivatie moet uit henzelf komen. 2. Ga bij verschillende scholen kijken naar hun elo voor je er een aanschaft. Kijk bijvoorbeeld eens op inlognaam: gastcomenius, wachtwoord: comenius 3. Benoem iemand tot coördinator, en geef hem of haar de taak te bewaken dat content volgens bepaalde conventies in de elo wordt gezet, anders wordt de elo een vuilnisbak. Communicatieplatform PENTA college CSG werkt sinds kort met de elo Teletop, afkomstig van de Technische Universiteit in Eindhoven. Daarvoor deed de scholengemeenschap ervaring op met Viadesk, maar dit programma werd niet verder ontwikkeld. De docenten kregen ruim een half jaar de tijd om hun materiaal over te zetten naar de nieuwe elo. Dat ze zich opnieuw moesten scholen, was een tegenvaller. De scholing zelf was gratis, want daarvoor kreeg PENTA subsidie via Kennisnet. Teletop wordt op verschillende vestigingen gebruikt, in wisselende mate, vertelt Ad Redert, coördinator van de elo op PENTA. Een aantal mensen is heel enthousiast, anderen kijken nog even de kat uit de boom. We stellen op termijn een minimum-eis aan alle docenten: ze moeten hun studiewijzer in de elo zetten. Dit is belangrijk, omdat de studiewijzer het centrale punt is vanwaaruit de leerstof benaderd wordt. In de studiewijzer staan links naar opdrachten en toetsen. Ad onderstreept dat Teletop het leren aantrekkelijker maakt voor leerlingen, onder meer omdat er met animaties en films gewerkt kan worden. En schoolboeken kunnen op termijn deels vervangen worden door content in de elo te zetten. Ad: De elo is ook een goed platform voor samenwerking en communicatie tussen leerlingen, en tussen leerlingen en docenten. Ook kan ze gebruikt worden als communicatieplatform voor docententeams, vakgroepen en geledingen in de school zoals de medezeggenschapsraad. Daarnaast willen we de elo inzetten voor internationalisering Zweedse leerlingen waarmee de vestiging Jacob van Liesveldt contact had, konden inloggen in onze vorige elo. De elo is verder een instrument voor toetsing, inschrijving voor activiteiten en herkansingen en het houden van enquêtes. 7 CVOpen April 2008

10 Eén aanspreekpunt per vestiging Leerlingen zijn in de regel enthousiast over het werken met de elo, weet Ad. Ze weten er vrij snel de weg in te vinden. Het aardige van Teletop is dat je kunt zien wie er online zijn. Zo weten we dat leerlingen tot laat in de avonduren aan het werk zijn. Ook kunnen leerlingen zien wie zich aan deadlines houden, want de elo registreert de datum en tijd waarop iemand iets inlevert. Een groep docenten begeleidt de implementatie van Teletop op de vestigingen van PENTA. PENTA heeft bovendien per vestiging een aanspreekpunt: er is één persoon per vestiging die als beheerder van Teletop fungeert. Na de basiscursus die iedere docent heeft gevolgd, worden er op aanvraag cursussen georganiseerd, bijvoorbeeld over het maken van toetsen in de elo. Ook op PENTA krijgt de content nu de volle aandacht. De school overweegt, als ze het geld voor de gratis schoolboeken ontvangt, liever docenten de tijd te geven om leerstof voor de elo te ontwikkelen. Tips van PENTA college CSG: 1. Bied docenten de tijd om materiaal te ontwikkelen voor de elo. 2. Stel vanaf het begin een minimale verplichting om met de elo te werken. 3. Zorg voor een goede cursus en ondersteuning ter plekke. Jaar van testen en spelen Twee jaar geleden bezocht een delegatie van CSG Calvijn, bestaand uit de centrale directie en zeven vestigingsdirecteuren, de unit Pelikaanweg van het Comenius College. Ze kregen daar van leerlingen van de ICT-route uitleg over de elektronische leeromgeving De introductie sloeg aan, want inmiddels heeft Calvijn ook aangeschaft als elo. Het is sinds februari vorig jaar in gebruik. Gerrit Elings, directeur onderwijs van Calvijn, vertelt: We zitten in de opbouwfase; ik kan nog geen echte halleluja-verhalen vertellen. Maar ik beschouw dit ook als een jaar van testen en spelen. We lopen nog tegen allerlei bugs in het systeem aan die opgelost moeten worden. Een voorbeeld is dat een filmpje in een Powerpointpresentatie die in de elo gehangen is, het niet doet. Het probleem blijkt te zitten in de beveiliging van ons systeem. We lopen het systeem helemaal door om de bugs op te sporen. Toch wordt er op sommige vestigingen al driftig met de elo gewerkt, bij andere is er sprake van een voorzichtig begin. Op één vestiging Lombardijen (Fichtestraat) is de invoering van de elo uitgesteld tot na de verbouwing. Pas dan is daar genoeg ruimte voor meer computers. Digibeten Gerrit hoopt op een olievlekwerking bij het werken met de elo. Vorig jaar deden acht docenten van verschillende vakken en drie verschillende vestigingen mee aan een training. Dit jaar hebben drie groepen van acht docenten dus vierentwintig in totaal een training gevolgd, plus zes zogeheten functionele applicatiebeheerders, één per vestiging. Deze functionele applicatiebeheerders zijn ook docenten, zij kunnen andere docenten bijstaan bij onderwijskundige vragen over de elo, zoals: hoe zet ik er een toets in? De pioniers zijn in ieder geval mensen die gemotiveerd zijn voor de elo, maar niet per se heel vaardig met de computer. De groepen die training kregen, waren gemêleerd: er zaten ook digibeten bij. Want juist als zij met de elo kunnen omgaan, stimuleert dat andere docenten. Er volgen geen nieuwe docententrainingen meer, want de vestigingen van Calvijn moeten het nu zelf gaan doen. Gerrit: Niet de centrale directie zegt wat de vestigingen moeten doen. Het gaat om de vragen die secties en teams zelf hebben. Dan is er wel ondersteuning op maat mogelijk door trainers van Inmiddels heeft Gerrit met een aantal onderwijsteamleiders ook een digitaal portfolio ingericht voor de leerlingen. Daarmee is de elo op hoofdlijnen klaar, concludeert Gerrit. Inmiddels heeft de school licenties voor leerlingen om in te werken, en een aantal leerlingen is er al geruime tijd mee aan de slag. Vanaf september gaan de leerlingen aan de slag met het digitale portfolio. Tips van CSG Calvijn: 1. Maak iemand op het niveau van de centrale directie duidelijk eigenaar van de elo. 2. Laat als centrale directie zien dat je het werken met een elo belangrijk vindt door de docententrainingen te bezoeken. Zo is ook duidelijk dat je belangstelling hebt voor de ontwikkeling van docenten. 3. Regel zo snel mogelijk het eigenaarschap op vestigingsniveau. (AdZ) 8 CVOpen April 2008

11 Flip Erisman werkt sinds kort bij Koers VO, als ambassadeur/ beleidsmedewerker voor het praktijkonderwijs. Een nieuwe functie, waaraan grote behoefte was. [Fotobijschrift] Flip Erisman, ambassadeur voor het praktijkonderwijs De schijnwerpers op het praktijkonderwijs Waarom is deze functie gecreëerd? In de regio Rotterdam zijn twaalf scholen voor praktijkonderwijs (pro), waaronder vier van CVO, en die timmeren de laatste jaren flink aan de weg. Er zijn veel interessante initiatieven om leerlingen te diplomeren, certificeren en maatwerk te leveren. De scholen werken al jaren samen vanuit het directienetwerk Pro, maar het ontbrak aan tijd om bovenschools een aantal zaken goed te regelen. Daarom is besloten om op centraal niveau een ambassadeur te benoemen, die de samenwerking bevordert, initiatieven afstemt en gezamenlijk beleid ontwikkelt. Daarbij is de keus op mij gevallen. Ik loop al zo n twintig jaar mee in het Rotterdamse praktijkonderwijs en heb zo n beetje alle mogelijke functies binnen twee scholen vervuld van conciërge tot en met teamleider. Ook verzorgde ik voor het Seminarium voor Orthopedagogiek in Utrecht opleidingen voor docenten praktijkonderwijs. Omdat ik de laatste jaren deelnam aan het directie- en stagedocentennetwerk, ben ik nauw betrokken geraakt bij verschillende projecten voor Rotterdamse pro-leerlingen. Waar ga je je tanden in zetten? In het imago van het praktijkonderwijs! Veel ouders, basis- scholen en bedrijven hebben geen of een negatief beeld van dit onderwijs. Dat gaat me echt aan het hart. Er gebeuren hier zoveel dingen die de moeite waard zijn. Die moeten meer over het voetlicht worden gebracht. Neem bijvoorbeeld de intensieve zorg en begeleiding die de leerlingen binnen het pro krijgen. Mede daardoor stroomt ongeveer de helft door naar het ROC. Ander punt: de niveau 1-opleidingen die het pro vanaf dit schooljaar mag aanbieden. Da s echt een interessante ontwikkeling! Op welke gebieden wil je samenwerking en afstemming bevorderen? Veel individuele scholen hebben contact met bedrijven. Ik wil die contacten gaan verbreden, bijvoorbeeld naar nieuwe sectoren. Zo vindt op dit moment in de haven een grootschalige wervingscampagne plaats voor personeel. Individuele scholen zitten daar niet aan tafel, maar een speciale pro-ambassadeur kan wellicht wél binnenkomen, contacten leggen en onderhouden. Ander punt: scholen gaan steeds meer samenwerken met ketenpartners, zoals jeugdzorg, UWV, MEE, CWI en brancheorganisaties. Het is zinvol om die samenwerking centraal te stimuleren, om met alle relevante partners afspraken te maken over de samenwerking met het praktijkonderwijs. En andere aandachtsgebieden? Ik zal de komende drie jaar want zo lang heb ik vooralsnog de tijd gekregen mijn aandacht richten op uiteenlopende zaken. Bijvoorbeeld op de belangenbehartiging op bestuurlijk en politiek niveau, het uitwerken van beleidsvoorstellen, monitoren van de uitstroomgegevens en bevorderen van afstemming met ROC s, onder meer op het gebied van Arbeidsmarkt Kwalificerende Assistentenopleidingen (AKA) in het pro en opvang van onze leerlingen. Wij zien dat een aantal voormalige pro-leerlingen het niet redt op het ROC, maar ook op de arbeidsmarkt blijvend een vorm van ondersteuning nodig heeft. Afstemmen van financiën en inzet zijn daarin heel hard nodig. Wat merken CVO-scholen van dit alles? Natuurlijk ben ik ook de ambassadeur van de praktijkscholen van CVO; zij zijn dus direct betrokken bij mijn activiteiten. Op termijn wil ik mijn aandacht ook gaan richten op de vmbo-scholen binnen CVO. Vmbo- en pro-docenten staan namelijk deels voor dezelfde vraagstukken: hoe kun je maatwerk leveren op het gebied van onderwijs, zorg en begeleiding en hoe zorg je ervoor dat elke leerling op de juiste plek terechtkomt? Beide groepen docenten kunnen veel van elkaar leren en dat wil ik in de toekomst zeker stimuleren en faciliteren. (KvB) Meer informatie: Flip Erisman, tel of erisman@koers-vo.nl, website: 9 CVOpen April 2008

12 Pilot project met Albeda en Zadkine De drie Rotterdamse schoolbesturen voor voortgezet onderwijs starten in september een opleiding voor onderwijsassistenten. Het gaat om een pilot met een groep van circa twintig personen. Zij volgen een traject van werken en leren: vier dagen per week aan de slag op een school, en één dag zelf naar school. De opleiding duurt één of anderhalf jaar en wordt afgerond met een examen en een landelijk erkend diploma. Opleiding voor onderwijsassistenten Ook CVO doet mee aan deze pilot. Kees den Ouden, beleidsmedewerker op het verenigingsbureau van CVO, vertelt: Onderwijsassistenten worden veel ingezet op scholen die aan onderwijsvernieuwing doen, en dus met verschillende groepen en werkvormen werken. We hebben steeds meer behoefte aan deze medewerkers. Nu halen we onderwijsassistenten overal vandaan ze zijn niet opgeleid voor dit beroep en dat zal in de toekomst nog meer het geval zijn. Tegelijk willen we als goede werkgevers onze medewerkers carrièremogelijkheden bieden. Daarom beginnen we bij wijze van proef met een opleiding voor onderwijsassistenten in het voortgezet onderwijs. Die is er namelijk nog niet. Elk schoolbestuur vraagt zijn scholen één persoon te leveren voor de eerste groep. Zo komen we hopelijk aan twintig deelnemers. De opleiding is op mbo-4-niveau, oftewel de beroepsbegeleidende leerweg (bbl). Tot en met mei zullen medewerkers van het Albeda College en Zadkine de opleiding ontwikkelen, samen met drie docenten die de drie schoolbesturen vertegenwoordigen. In de periode juni-juli vindt de intake van de cursisten plaats. Van kandidaten wordt verwacht dat zij werken en denken op mboniveau, en geen taalachterstand hebben. In september gaat de opleiding dan van start. Geen deftige documenten Simon Snel is hoofd van de afdeling HR-Ontwikkeling van het Albeda College, en is ook betrokken bij dit initiatief. Hij kan nog niet vertellen waaruit de opleiding precies zal bestaan, maar wel voor welke drie rollen de onderwijsassistenten worden opgeleid. In de eerste plaats voor zogeheten remediërende begeleiding aan leerlingen op het gebied van taal en rekenen. In de tweede plaats voor het begeleiden van een aantal groepjes leerlingen, terwijl de leerkracht de instructie verzorgt en ook groepjes begeleidt. En in de derde plaats voor praktische zaken als het klaarzetten van leermiddelen. Die laatste rol is het meest bekend en die is in het verleden ook het meest gebruikt, zegt Simon. Maar het is zonde van het opleidingsniveau van de mensen als het daarbij blijft. Want de derde rol vergt organisatorische vaardigheden, maar de eerste twee ook didactische, sociaal-emotionele en begeleidingsvaardigheden. Speciaal in die laatste vaardigheden zullen we de onderwijsassistenten scholen. De opleiding zal een sterk praktijkgericht karakter krijgen, dat is ook al duidelijk. Simon: Er moet een intensieve uitwisseling zijn tussen de opleiding en de werkplek. De cursisten zullen ook begeleiding op de werkplek krijgen van iemand uit het schoolteam die hiervoor uren krijgt. Voor deze begeleiding op de werkplek en voor het ontwikkelen van de opleiding krijgen we subsidie van het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt (SBO). Dat geld moet niet gaan zitten in het schrijven van deftige documenten, vandaar dat meer dan de helft gaat zitten in de begeleiding. Dat is de Rotterdamse aanpak! Onderwijsassistenten worden leraarondersteuner Een certificaat en een bos bloemen voor de onderwijsassistenten van het Comenius College. 10 CVOpen April 2008

13 Simon is enthousiast over de opleiding. Het is een Rotterdams initiatief dat we met onze gezamenlijke kwaliteiten realiseren. Wij als ROC s hebben de opleiding, jullie hebben geschoolde onderwijsassistenten nodig. Door de koppen bij elkaar te steken gaat het lukken. Een ander pluspunt vind ik dat er uitwisseling is op het niveau van docenten, niet van managers. En ik vind de opleiding ook aantrekkelijk voor de cursisten. Dat ze binnen de opleiding kunnen werken, en daarnaast nadenken over hun werk, is leuker dan dat ze alleen maar in de schoolbanken zitten. Hij verzekert ook dat de opleiding geen kopie zal zijn van die voor onderwijsassistent in het basisonderwijs. Die opleiding bestaat al langer. Scholen voor voortgezet onderwijs hebben steeds meer behoefte aan onderwijsassistenten. > Het is een Rotterdams initiatief dat we met onze gezamenlijke kwaliteiten realiseren. < Veel afgestudeerden van dit traject blijken overigens te kiezen voor verder studeren tot leerkracht. Daardoor blijft de schaarste aan deze medewerkers bestaan in het basisonderwijs. Het leerwerktraject dat wordt opgezet voor het Rotterdamse voortgezet onderwijs kan dit probleem voorkomen doordat de cursisten al vier dagen per week op een school werken. (AdZ) Onderwijsassistenten werken met verschillende groepen en werkvormen. Tien onderwijsassistenten van het Comenius College hebben eind januari een certificaat gekregen van de lerarenopleiding van de Universiteit Leiden (ICLON) en het interne opleidingsinstituut Comenius Interne Opleidingen (CIO). Zij volgden een kort incompany leertraject in het kader van hun professionalisering. Dit leertraject staat los van het initiatief van de Rotterdamse schoolbesturen en ROC s. Tijdens vier bijeenkomsten werd onder andere aandacht besteed aan pedagogische en didactische vaardigheden, samenwerkingsvaardigheden, aansturing door de docent en weerbaarheid. Een aantal geselecteerde cursisten is begin maart gestart met een maatwerk-opleiding tot leraarondersteuner. Dit is een functie met meer verantwoordelijkheid en dus ook een hoger salaris (schaal 7 in plaats van schaal 4). Het ICLON heeft deze opleiding ontwikkeld; ze duurt tot en met juni Net als in het leertraject speelt tijdens de opleiding coaching on the job een belangrijke rol. Voor het begeleiden van leerlingen zijn specifieke vaardigheden nodig. 11 CVOpen April 2008

14 Het OOP in de spotlights De week van Juul de Backer en Dilys van Duijn Juul de Backer en Dilys van Duijn werken op de salarisadministratie van het CVO-verenigingsbureau. Samen met een aantal collega s zorgen zij ervoor dat alle mensen die in dienst zijn bij CVO maandelijks op tijd hun salaris en eventuele vergoedingen krijgen uitbetaald. Woensdag Juul: Ik was er vanmorgen, zoals gewoonlijk, rond half acht. s Ochtends beginnen we altijd met het doornemen van de retour : een uitdraai van alle mutaties die we de dag ervoor hebben verwerkt. Het gaat dan bijvoorbeeld om de uitbetaling van reiskosten, overuren, declaraties of andere aanpassingen. Maar ook als iemand bijvoorbeeld meer of minder gaat werken of een andere functie krijgt, moeten we dat in het systeem veranderen. Ook dan spreken we over een mutatie. Bij het controleren van de retour kijken we of we alles goed hebben verwerkt en of het helemaal klopt. Daarna ga ik aan de slag met de gegevens van een aantal nieuwe personeelsleden. Ik voer in op welke school ze gaan werken, voor hoeveel uur, in welke functie, de inschaling et cetera. Nu is het wachten op hun verklaring van goed gedrag. Zodra zo n verklaring binnen is, kan het salaris uitbetaald worden. Ik werk inmiddels een klein jaar op de salarisadministratie. Daarvoor deed ik ander werk, dus het gebeurt nog regelmatig dat ik iets niet weet. Dat zorgt gelukkig nooit voor problemen. Als ik ergens tegenaan loop, staat er altijd direct een collega klaar om me te helpen. Want ja, niemand wil dat het werk stagneert of dat er fouten worden gemaakt. Fijn, zulke collega s! Donderdag Dilys: Gisteren was ik vrij, dus toen ik vanmorgen om kwart voor acht binnenkwam, keek ik eerst of er klusjes voor mij zijn blijven liggen. Dat was inderdaad het geval. Dinsdag was ik bezig geweest met de ehbo-vergoedingen, en bij één persoon was er een mutatie per 1 december én per 1 januari. Toen Juul gisteren de retour controleerde, vroeg ze zich af of dat wel klopte. Aan mij nu dus de vraag om dit even op te helderen. Daarna snel aan de slag met de retour. Wat een pak! Het zijn wel dertig pagina s, waarmee ik tot na elven zoet ben. Tussendoor komt er iemand langs die een huis wil kopen en een werkgeversverklaring nodig heeft. Er werken bij CVO circa mensen; per dag vullen we gemiddeld wel zo n drie werkgeversverklaringen in. Meestal willen de mensen erop wachten, dus dat zijn klusjes die we altijd tussendoor moeten doen. > Per dag vullen we gemiddeld drie werkgeversverklaringen in voor mensen die een huis willen kopen. < Er werken ongeveer 35 mensen op het verenigingsbureau. Qua werk hebben we niet zoveel met de andere afdelingen te maken; alleen met het blok Personeel werken we nauw samen. Daarom is het des te leuker om de collega s van andere afdelingen wél op andere momenten te spreken. Vandaag halen we met een heel stel lekkere broodjes, en eten die gezamenlijk op in onze multifunctionele ruimte. Hartstikke gezellig! Na de lunch heb ik het druk, dus de middag vliegt voorbij. Ik verwerk een hele stapel reiskostendeclaraties. Per week zijn er gemiddeld zo n dertig à veertig reiskostendeclaraties; die verwerk ik meestal in één keer. Daarna snel nog wat archiefklusjes doen. Dat gaat eigenlijk dag in dag uit door; we bewaren hier werkelijk alles. Natuurlijk hebben alle personeelsleden een eigen dossier zeven kasten, zes rijen hoog maar een aantal zaken archiveren we thematisch. Zo zijn er bijvoorbeeld mappen met ehbo-/ bhv-vergoedingen, dienstreizen, fietsenplan en voordrachten. 12 CVOpen April 2008

15 Vrijdag Dilys: Na het controleren van de retour en het afhandelen van de post is het een mooi moment om te beginnen met het verwerken van alle jubilea. Eenmaal per drie maanden doe ik al het voorbereidende werk: ik kijk voor welke mensen een ambtelijk of een CVO-jubileum voor de deur staat, bereken de hoogte van hun gratificatie en bereid de brieven voor die zij ontvangen. Het is prettig om dat per kwartaal te regelen. Daarna hoef ik alleen nog maar eenmaal per maand een fax naar de bloemist te sturen, voor het bestellen van alle boeketten. Vanmiddag ook weer wat archiefwerk gedaan. Ik berg ehbodiploma s op, waarvan ik kopieën heb ontvangen, en leg alvast een nieuwe archiefmap aan voor het fietsenplan Maandag Juul: Het belooft een drukke week te worden. We hebben namelijk donderdag maandsluiting. Alle mutaties die tot en met donderdag zijn verwerkt, worden meegenomen in de salarisbetaling. De ervaring leert dat scholen juist in die laatste dagen nog heel veel zaken opsturen, die wij moeten verwerken. Reiskosten, overwerk, enzovoort, enzovoort. Dat zie je trouwens sowieso in ons werk: er is echt een bepaald ritme, met pieken en dalen. In elk kalenderjaar zijn augustus en december de echte piekmaanden. In augustus zijn er natuurlijk veel nieuwe docenten. De laatste weken van de zomervakantie is het bij ons spitsuur; dan werken we hard door om alles op tijd rond te krijgen. Ook december is druk, met een reguliere maandsluiting én een dertiende maand. Ook per maand zie je een duidelijk ritme. In de eerste week is het altijd erg druk. Dan komen er veel vragen over de loonstrookjes en controleren we de maandsluiting. De tweede week is relatief rustig. Dan kunnen we klusjes doen die iets minder tijdgebonden zijn. In de derde week hebben we maandsluiting altijd heel druk! De vierde week is voor de puntjes op de i. Tot de zogenoemde blokkeringsdag kunnen er nog dingen veranderd worden, daarna niet meer. Dan gaan alle salarisbetalingen de deur uit. Dinsdag Dilys: Vandaag was het zoals verwacht hartstikke druk. Gelukkig hadden Juul en ik tussen de middag nog wel even tijd om naar de markt te gaan, op een steenworp afstand van ons kantoor. Lekker een Turkse pizza als lunch gekocht, en een tas vol fruit voor thuis. Juul vult aan: Het is inderdaad druk, maar dat is niet erg. Ook als we het druk hebben, zorgen we ervoor dat we het hartstikke gezellig hebben met elkaar. Ja, we hebben echt een leuke afdeling, waar iedereen altijd wel in is voor een lolletje. En da s maar goed ook; dat maakt het werk alleen maar leuker! (KvB) Juul de Backer (links) en Dilys van Duijn hebben het vooral in augustus en december druk met de salarisadministratie. 13 CVOpen April 2008

16 Lokale pilot rond maatschappelijke stage In Rotterdam-Zuid lopen tot juli 2009 zo n leerlingen een maatschappelijke stage van 30 uur. Pot met Goud op Zuid een initiatief van CSG Calvijn fungeert als bemiddelaar tussen scholen, bedrijven en instellingen. Bij de aftrap van de Rotterdamse pilot, op 19 februari bij Calvijn Maarten Luther, zei onderwijswethouder Leonard Geluk dat de maatschappelijke stages hard nodig zijn om het blikveld van jongeren te verbreden. Makelaarsrol voor Pot met Goud op Zuid Eerder dit schooljaar gaven minister-president Balkenende en staatssecretaris Van Bijsterveldt (Onderwijs) op Melanchthon Laanslootseweg de landelijke aftrap voor de maatschappelijke stage (zie CVOpen 8-2). Her en der experimenteren scholen, ook binnen CVO, er al mee. Scholieren trainen bijvoorbeeld de F-jes bij de voetbalvereniging, of geven computerles aan ouderen. Zo maken de jongeren kennis met aspecten van de samenleving die nieuw zijn voor hen. De verwachting is dat daardoor hun maatschappelijke betrokkenheid groeit. Aan de Rotterdamse pilot doen naast CSG Calvijn mee: het Zuiderpark College, Wartburg College, NOVA, Nieuw Zuid, De Passie en het Scheepvaart- en Transport College. Elke school staat in de startblokken met een eigen plan, gebaseerd op de eigen identiteit en manier van werken. Maar om de pilot te laten slagen zijn wel snel stageplekken nodig. In Rotterdam-Zuid gaat Pot met Goud op Zuid bemiddelen tussen scholen, instellingen en bedrijven. Ettie Huberts, de nieuwe stagemakelaar van Pot met Goud op Zuid, coördineert de zoektocht naar stageplekken. Dat scheelt scholen een hoop werk, en zo wordt meteen ook voorkomen dat bedrijven en instellingen worden bedolven onder de aanvragen. Talenten ontwikkelen Maar keert de tijdgeest zich niet tegen de maatschappelijke stage? De parlementaire onderzoekscommissie-dijsselbloem heeft toch gezegd dat scholen juist gevrijwaard moeten worden van dit soort maatschappelijke opdrachten? Onderwijswethouder Leonard Geluk gaf bij de aftrap van de Rotterdamse pilot een krachtig tegengeluid. De politiek zegt: bemoei je niet met het onderwijs. Wij zeggen ook niet hoe scholen moeten lesgeven, maar geven alleen de norm aan, zei hij. Die houdt in dat kinderen hun talenten maximaal moeten kunnen ontwikkelen. Dat gebeurt nu vaak niet, en dat is een drama. Een maatschappelijke stage is cruciaal in een wereld waarin veel jongeren alleen door middel van de televisie in aanraking komen met de buitenwereld. Peter van Olst, vestigingsdirecteur van Maarten Luther, sloot daarbij aan. Wij vinden het van belang, zeker hier op Zuid, dat leerlingen buiten de school treden en daar een positieve indruk maken. Via Pot met Goud hebben veel van onze leerlingen al vrijwilligerswerk gedaan. Ze gingen bijvoorbeeld als Sinterklaas en zwarte pieten naar een instelling voor gehandicapte kinderen, en waren met de kerst in een bejaardenhuis. Je ziet dat ze, door op een positieve manier bezig te zijn, een veel positiever zelfbeeld krijgen. Ze blijken ook meer te kunnen dan ze zelf dachten. Zelf de stage inrichten Scholen kunnen samen met de bedrijven of instellingen bepalen hoe ze de stage inrichten. De scholieren kunnen bijvoorbeeld drie maanden lang elke week twee dagdelen op stage, een half jaar lang een dag in de week, of gedurende meerdere schooljaren een week lang. Stage lopen kan individueel, of met de hele klas. Met name kwetsbare leerlingen kunnen gebaat zijn bij een stage in het bedrijf waar de eigen ouders of andere familieleden werken, zegt Gré Reiniers, waarnemend directeur van het Zuiderpark College. Maar ook voor andere leerlingen is het belangrijk dat ze op een passende plek terechtkomen. De werkzaamheden moeten liefst afwisselend en uitdagend zijn. Een duidelijke taakomschrijving maakt de stage behapbaar. Liefst zou de stage ook een certificaat moeten opleveren. Ook voor de bedrijven, opperde bij de aftrap iemand in de zaal. De maatschappelijke stage levert wat op, maar vergt ook een investering. Scholen zullen energie moeten steken in de begeleiding van leerlingen, moeten overleggen met derden, en het inbedden van de stage vereist een goede organisatie. Maar als scholen en instellingen goed samenwerken en we bereid zijn onze krachten te bundelen, kunnen we de nadelen zo gering mogelijk maken, aldus Diny Roodvoets, voorzitter van de stichting Pot met Goud en rector van Calvijn. 14 CVOpen April 2008

17 Leerlingen als vrijwilliger aan het werk in de Wereldtuin op Katendrecht. Een cameraploeg van de KRO filmde hen voor het programma Opvoeden doe je zo, uitgezonden op 2 november 2007 en nog te zien via Wind in de zeilen Vanaf het schooljaar moeten alle leerlingen in het voortgezet onderwijs verplicht 72 uur in de samenleving aan het werk. Het wordt nog een hele toer om genoeg passende stageplekken te vinden. Al was het alleen al omdat de verplichting om deze stages te regelen eenzijdig aan scholen is opgelegd. Maar mogelijk brengt de populariteit van het maatschappelijk ondernemen het stagegebeuren wat wind in de zeilen. Sommige bedrijven zien de maatschappelijke stage als een passende manier om hier gestalte aan te geven. De stagiaires hebben de instellingen wel degelijk iets te bieden, zei Diny Roodvoets: naast het werk dat ze verzetten bieden ze ook een frisse, onbevangen kijk. Bovendien kan dit een impuls betekenen voor het vrijwilligerswerk. Agnes Bonnen van De Stromen Opmaat Groep, een koepel van verzorgings- en verpleeghuizen, zag nog een ander voordeel: Wij hebben incidenteel al dit soort stagiaires in huis gehad. Dat waren heel gemotiveerde jongeren en het klikte met de ouderen. Wie weet krijgen zij wel interesse in werken in de zorg. Bestuursvoorzitter Hans Becker van Humanitas riep instellingen en bedrijven op om hun eventuele reserves opzij te zetten. Ik zie veel voordelen voor mijn organisatie. Denk alleen al aan je imago, en aan de vergrijzing. Het is helemaal niet moeilijk, je moet het gewoon doen. Straks moeten de jongeren onze rol overnemen, en daarvoor is het nodig dat zij gevoel hebben voor waar het om draait in onze instellingen. We gaan er wat van maken. (MN) Waarom Pot met Goud? Elk uur vrijwilligerswerk levert punten op in de vorm van gouden munten op een digitale spaarrekening via De jongeren kunnen deze punten inruilen voor bijvoorbeeld een bioscoopbon of een toegangsbewijs voor de bowlingbaan. Hoe helpt Pot met Goud scholen? Makelaar Ettie Huberts zoekt maatschappelijke-stageplekken. Ze streeft naar een goede match tussen scholieren, bedrijven en instellingen. Daarbij maakt ze gebruik van het uitgebreide netwerk van Pot met Goud op Zuid, dat al sinds begin 2005 scholieren aan vrijwilligerswerk helpt. Pot met Goud bewaakt de kwaliteit van de stages en registreert ze. Zo ontstaat zicht op hoe de stages zich ontwikkelen, en kan gezorgd worden voor blijvende afstemming. Meer informatie: projectleider Stella de Witte, tel , s.de.witte@potmetgoudopzuid.nl Meer informatie: dossier Maatschappelijke stage, CVOpen April 2008

18 Leerling ook klant? De stelling Al een aantal jaar bestaat bij velen de opvatting dat klantgerichtheid ook in het onderwijs van belang is. CVOpen legde de volgende stelling voor bij de algemene directie op CSG Calvijn, maar ook op vestiging Juliana in Rotterdam en op vestiging Groene Hart in Barendrecht: Een leerling is niet alleen leerling, maar tegelijkertijd klant. Gerrit Elings, directeur onderwijs: Ja en nee. Ik vind dat een leerling meer is dan een klant. Een klant kan de ene dag naar de ene winkel gaan en, als het hem niet bevalt, de volgende dag naar een andere winkel. Dat noemen we consumentengedrag. In het onderwijs willen we geen consumentengedrag (lees: eenrichtingsverkeer), maar binding met onze leerlingen en hun ouders, we willen een relatie aangaan. Dat gaat veel verder dan leerlingen als een klant beschouwen. Een klant kun je, als zijn gedrag je niet bevalt, de winkel uit (laten) zetten. In een school kan dat niet zomaar. En dat is maar goed ook. We hebben een inspanningsverplichting, een maatschappelijke opdracht, om zo n leerling te helpen. Een zekere klantgerichtheid is in het onderwijs wel wenselijk. Ik bedoel het in die zin dat we goed kijken wat een leerling nodig heeft, wat hij of zij van ons vraagt. Daarom raak ik niet echt geïnspireerd door docenten die jaar in jaar uit hetzelfde verhaal afdraaien, met hun vaste grapjes in de kantlijn van hun methode. Maar als we de leerling alleen als klant behandelen, vergeten we de pedagogische opdracht van de school. Die staat voor mij helemaal bovenaan. Leerlingen zitten in een proces van menswording. Alle medewerkers van de school hebben een taak hen daarin te begeleiden. Ik ben voor wat meer klantgericht denken, maar er is meer. Wat daarboven uitstijgt is die pedagogische opdracht. een allochtoon of autochtoon. Een leerling is meer dan alleen een puber of iemand uit de klas. Een leerling is meer dan alleen een leerling of klant. Een leerling is alles wat hierboven is genoemd en nog zoveel meer. Elke leerling is een bijzonder individu dat aan onze zorg is toevertrouwd en samen met Calvijn aan zijn of haar toekomst bouwt. Albert Boschma, docent wiskunde en onderwijsteamleider op vestiging Groene Hart: Samen met de ouders vormen de leerlingen onze klanten. En om klanten te behouden is klanttevredenheid belangrijker dan ooit. Klanttevredenheid wordt vanzelfsprekend voornamelijk positief beïnvloed door het leveren van een goed product (= onderwijs). Dat is echter tegenwoordig niet meer voldoende. De klant (lees: de leerling) gaat namelijk niet meer vanzelfsprekend naar de winkel (school) waar de ouders vroeger ook naartoe gingen. De concurrentie tussen de scholen wordt alleen maar groter. We moeten dus voortdurend méér doen om de leerling binnen te halen en tevreden te houden. Klantenbinding is een continu proces en dat gaat iedereen aan op school! Het valt me op dat dit besef in het onderwijs bij veel mensen nog moet groeien. We kunnen hierbij veel leren van het bedrijfsleven, maar we zullen wel snel moeten zijn. (RM) Tamara Breur, docente mens & maatschappij, geschiedenis, godsdienst en coördinator op vestiging Juliana: Een leerling is meer dan alleen alpha of bèta. Een leerling is meer dan alleen een cijfer of dossier. Een leerling is meer dan een brugklasser of examenkandidaat. Een leerling is meer dan 16 CVOpen April 2008

19 De (CVO)pen aan een gast Samenleving in het klein Marja van Bijsterveldt-Vliegenthart, staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (Beleidsmakers hebben de neiging) alle maatschappelijke kwesties bij het onderwijs over de heg te gooien. Seksuele voorlichting, het tegengaan van radicalisering, lessen over dikke en dunne kinderen: we moeten de onderwijstijd schonen van dit soort dingen. Op school leer je lezen en schrijven. Dat waren de woorden van Kamerlid Jeroen Dijsselbloem bij de presentatie van het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie naar onderwijsvernieuwing. Een paar weken voor het verschijnen van dat rapport was ik op de nieuwjaarsbijeenkomst van CVO. Ik zei toen: Van de 168 klokuren die er in een week zitten, zitten kinderen zo n 25 uur op school. Je kunt van scholen niet verwachten dat zij in die 25 uur rechtbuigen wat er in al die andere uren van de week eventueel is kromgetrokken. Ook zei ik: De belangrijkste maatschappelijke opdracht van de school is: goed lesgeven. Tussen de woorden van Dijsselbloem en die van mij zit dus helemaal niet zo veel licht. Maar om nu te zeggen dat onderwijs alleen maar over lezen en schrijven gaat? Dat zou een erg armoedige bedoening worden. Natuurlijk moet er meer aandacht komen voor taal en rekenen. Daar gaan we zeker mee aan de slag, ook in het voortgezet onderwijs Want de taal en rekenvaardigheden moeten ècht beter. Maar je mag een school niet reduceren tot een leermachine. Socioloog/columnist Van Doorn schreef het zó in Trouw: (Een school) is ook een cultureel en maatschappelijk instituut en een organisatie waar vele morele omgangsvormen die in de grote maatschappij gelden, in het klein kunnen worden beoefend. Onderwijs is tevens vorming, ook maatschappelijke vorming, extra dringend in een samenleving als de onze, die zo sterk is geïndividualiseerd. En zo is het maar net. De school is de samenleving in het klein. En dus kun je onder andere leren samenleven op school. Op allerlei manieren, met lesprogramma s rond burgerschap, maar ook door een maatschappelijke stage te doen. Voor jongeren is het goed om kennis te maken met kanten van de samenleving die anders waarschijnlijk onzichtbaar voor ze zouden blijven. Leerlingen die al vrijwilligerswerk hebben gedaan, bloeien zienderogen op. Zo gingen leerlingen van Calvijn Maarten Luther als Sinterklaas en zwarte pieten naar een instelling voor gehandicapte kinderen. Dat was een positieve ervaring voor de leerlingen, maar ook de kinderen in de instelling waren verguld met het bezoek van de Goedheiligman en zijn assistenten. Leren dat je meer kunt dan je dacht, dat is mooi, maar leren dat je iets kunt betekenen voor anderen dat is toch vooral waar die stages om te doen zijn. Dat is die maatschappelijke vorming die zo dringend noodzakelijk is in onze geïndividualiseerde samenleving om het nog maar eens op zijn Van Doorns te zeggen. De samenleving lijkt dat heel goed aan te voelen. Maar liefst 73% van de Nederlanders staat volmondig achter de invoering van de maatschappelijke stages. En nu het maatschappelijk verantwoord ondernemen in het bedrijfsleven steeds meer terrein wint, komt er ook in die hoek steeds meer belangstelling voor maatschappelijke stages. Het draagvlak voor de stages is dus groot. Laten we dat zo houden. Sinds het verschijnen van de Dikke Dijsselbloem is er heel wat kritiek geleverd op het onderwijsbeleid van de afgelopen twee decennia. Die kritiek neem ik heel serieus; een officiële reactie op het rapport volgt nog. Maar laten we ook nuchter blijven. En ervoor waken dat de maatschappelijke vorming straks bij het vuilnis wordt gezet. Dat zou een ongelooflijke gemiste kans zijn. Voor onze samenleving en voor de leerlingen. Want met die maatschappelijke stage hebben we goud in handen: een nationale Pot met Goud! 17 CVOpen April 2008

20 Nieuws van de scholen Accent Avondschool krijgt avondschool Jacob Juch erbij Leerlingen Accent Avondschool exposeren rommel Accent Avondschool heeft het LMC Novacollege Avondschool Jacob Juch in Rotterdam-Zuid overgenomen. Door deze fusie kunnen de Rotterdamse avondscholen voortaan onder één krachtig bestuur nog meer betekenen voor de doelgroep: mensen met een verstandelijke beperking. Ze zullen onder één naam optreden: Accent Avondschool, met locaties in Rotterdam-Centrum, op Zuid en in Delfshaven. Op dinsdagavond 20 mei wordt de fusie tot Accent Avondschool met een groot Fusiefeest voor alle cursisten, teams en hun sociale netwerk in theater Zuidplein gevierd. Artiesten zullen samen met de cursisten de avond invullen. Wethouder Leonard Geluk van Onderwijs laat de fusie daar officieel van start gaan. De Avondscholen van Accent verzorgen al tientallen jaren cursussen voor mensen met een verstandelijke beperking. Hen wordt geleerd hoe zij zich staande moeten houden in de maatschappij. Enthousiaste docenten en vrijwilligers verzorgen algemeen vormende cursussen (rekenen, taal, lezen) en cursussen op het gebied van vrijetijdsbesteding (muziek, sport, creatief, fotografie). Om goed en kwalitatief onderwijs te kunnen bieden, is naast enthousiasme ook een onderwijskundige kwaliteitsstandaard nodig. De afgelopen jaren vond er binnen de Accent Avondscholen dan ook professionalisering plaats. Er is een krachtige organisatie ontstaan die kwalitatief hoog avondonderwijs biedt. Andere avondscholen willen graag delen in de expertise die Accent Avondschool heeft opgebouwd; Jacob Juch is daar een voorbeeld van. en > Accent Avondonderwijs Van 1 tot en met 30 maart exposeren 32 leerlingen van de Accent Avondschool hun werk in Villa Zebra. Deze expositie draagt de titel Rommel Trommel. De opening vond plaats tijdens de Rotterdamse Museumnacht, en werd verricht door Mai Elmar, chief marketing officer van de stad Rotterdam en Havenvrouw van het jaar Na deze opening vond een optreden plaats van djembégroep Down-etc.2Africa. In hun werk lieten de kunstenaars, die allemaal een verstandelijke beperking hebben, zien wat er mogelijk is met rommel, en vooral met het hergebruik daarvan. De Roteb had deze rommel belangeloos ter beschikking gesteld. Van de materialen is één grote trommelinstallatie gemaakt, de RommelTrommel. Naast deze installatie waren er schilderijen en fotografisch werk van de leerlingen te zien op de expositie. Bezoekers konden samen met de kunstenaars trommelen, en ze mochten zelf ook aan de slag om trommels te maken. Speciaal voor kinderen werden diverse workshops georganiseerd. Wie de expositie heeft gemist, kan toch een impressie krijgen van het werk van de leerlingen van de Accent Avondschool. Op staat een filmpje van het beschilderen van de RommelTrommel. Typ in de zoekbalk rommeltrommel en dit filmpje komt direct tevoorschijn. Trommelen op de RommelTrommel tijdens de opening. De Avondschool helpt cursisten om zich staande te houden in de maatschappij. 18 CVOpen April 2008