MER Windpark Midwoud. Bijlagenbundel

Transcriptie

1 definitief

2 definitief Opdrachtgever Postbus GB ZWOLLE datum vrijgave beschrijving revisie goedkeuring vrijgave definitief

3 Inhoudsopgave Blz. 1 Inhoud van deze bijlagenbundel 2 Bijlage 1 Onderzoek slagschaduw Bijlage 2 Visualisaties Bijlage 3 Opbrengstberekeningen

4 1 Inhoud van deze bijlagenbundel Deze bundel bevat de bijlagen behorend bij het MER Windpark Midwoud Blad 1 van 34

5 Bijlage 1 Onderzoek slagschaduw Blad 2 van 34

6 Bijlage 1 Onderzoek slagschaduw Alternatieven & varianten Voor de zes varianten van windpark Midwoud is de slagschaduwemissie onderzocht. In tabe zijn de turbinetypes en hun kenmerken opgenomen. In is het plangebied weergegeven. tabel 1: Kenmerken alternatieven windpark Midwoud Alternatief Variant # Turbine Rotordiameter as-hoogte tiphoogte Landschap Compact 7 Enercon E meter 99 meter 150 meter Landschap Groot 6 Vestas V meter 116,5 meter 175 meter Leefomgeving Compact 7 Enercon E meter 99 meter 150 meter Leefomgeving Groot 6 Vestas V meter 116,5 meter 175 meter Energie Compact 12 Enercon E meter 99 meter 150 meter Energie Groot 10 Vestas V meter 116,5 meter 175 meter Regelgeving & normhantering Slagschaduw Met de term slagschaduw wordt de schaduw aangeduid die wordt veroorzaakt door de draaiende rotorbladen van een windturbine. Moderne windturbines hebben een gemiddelde omwentelingssnelheid van 8 tot 15 toeren per minuut, wat neerkomt op maximaal 45 bladpassages per minuut. Dit geeft een frequentie van minder dan 1 Hz. Uit onderzoek is gebleken dat mensen vooral hinder ervaren als schaduw en licht bij een hogere frequentie wisselen, tussen de 2,5 en 14 Hz. Ondanks dat slagschaduw door windturbines niet in deze bandbreedte valt, zijn gevoelige objecten door de wetgever beschermd tegen slagschaduwhinder veroorzaakt door windturbines. Tot gevoelige objecten behoren onder andere woningen, scholen en ziekenhuizen. Regelgeving De bescherming tegen slagschaduwhinder is geregeld in artikel 3.12 van het Activiteitenbesluit Milieubeheer. Daarin is opgenomen is de maximale slagschaduw emissie op gevoelige objecten geregeld. Het Activiteitenbesluit stelt dat een windturbine van een automatische stilstand voorziening moet worden voorzien indien slagschaduw optreedt ter plaatse van gevoelige objecten voor zover de afstand tussen de windturbine en de gevoelige objecten minder dan 12 maal de rotordiameter bedraagt en gemiddeld meer dan 17 dagen per jaar gedurende meer dan 20 minuten per dag slagschaduw kan optreden. Normhantering In dit onderzoek is de norm van maximaal 17 dagen per jaar gedurende meer dan 20 minuten per dag slagschaduw vertaald in een praktisch hanteerbare grenswaarde van een maximaal toelaatbare hinderduur van 5 uur op jaarbasis. Dit aantal is een afronding naar beneden van de vermenigvuldig van maximaal 17 dagen per jaar met maximaal 20 minuten slagschaduwhinder duur. Dit kan worden beschouwd als een conservatieve interpretatie van de norm omdat de normstelling geen maximum stelt aan dagen waarop 20 minuten of minder slagschaduwhinder op een gevoelig object optreedt. Blad 3 van 34

7 Stilstandvoorziening Overschrijding van de norm voor slagschaduwhinder is te mitigeren door het toepassen van een automatische stilstandregeling op de windturbines. Bij een stilstandregeling ter voorkoming van slagschaduwhinder wordt een zonnesensor gecombineerd met informatie over zonnestand, locatie van gevoelige objecten en actuele windgegevens. Hierdoor kan er het gehele jaar rond op ieder moment worden bepaald of er sprake is van slagschaduw op een gevoelig object en of daarmee de norm wordt overschreden. Als dit het geval is, schakelt de windturbine automatisch af. Uitgangspunten slagschaduwberekeningen Dit onderzoek naar slagschaduwhinder benaderd de werkelijk te verwachten situatie. Dat betekent dat onderliggende berekeningen zijn gebaseerd op historische gemiddelden en realistische aannames. Hieronder zijn de gehanteerde aannames en vertrekpunten beschreven. Slagschaduw op grote afstand: Slagschaduw op een afstand verder dan 12x is dermate de rotordiameter van de turbine valt buiten de gestelde norm in de regelgeving en wordt daarom niet meegenomen in berekening van de totale slagschaduwhinderduur. Op grote afstand vindt er geen volledige zonbedekking door het blad van de wind plaats, waardoor er maar een beperkt contrast tussen lichte en schaduw optreed en de hinderbeleving beperkt is. Voor de variant Compact is 12 x de rotordiameter een afstand van meter, voor variant Groot een afstand van meter. Bedrijfstijd en windrichting: Bij de berekening van de verwachte slagschaduwhinderduur wordt een correctie toegepast voor de bedrijfstijd en de windrichting. Als de windsnelheid op enig moment niet toereikend is om de rotor in beweging te brengen, is er ook geen sprake van slagschaduw. Ook de windrichting is bepalend of er op enig moment sprake is van slagschaduw. De stand van een windturbine rotor is altijd op de windrichting georiënteerd als deze operationeel is. De stand van de rotor varieert dus met de windrichting. De combinatie van windrichting en zonnestand bepalen de omvang en de positie van de schaduw. De hier berekende slagschaduw contouren en verwachte hinderduur op gevoelige objecten is berekend door uit te gaan van de werkelijk verwachte bedrijfstijd van de windturbines en gemiddelde windrichting. Hiervoor zijn met het software programma windpro productieberekeningen gemaakt. Schaduw onttrekking door gebouwen en beplanting: In de praktijk zijn er gebouwen en opgaande beplanting aanwezig die schaduw op bepaalde objecten, in elk geval gedurende een periode van het jaar, aan het zicht onttrekken. Met mogelijke beschutting van gevoelige objecten tegen schaduw door bebouwing of groen is in de berekeningen hier geen rekening gehouden. Uitgangspunt is dus dat geen van de gevoelige objecten op enig moment beschutting hebben van objecten in de omgeving tegen schaduw van de windturbines. Deze benadering kan worden beschouwd als conservatief. Lichtdoorlatendheid gevel: In de praktijk zijn niet alle gevels van een gebouw in gelijke mate licht doorlatend. De voor- en achtergevel zijn in de meeste gevallen voorzien van relatief grote raampartijen, terwijl de zijgevels beperktere raampartijen hebben. De verwachte slagschaduwhinderduur op individuele gevoelige objecten is in onderliggende berekeningen gebaseerd op de aanname dat alle gevels van een gebouw in gelijke mate licht doorlatend zijn. Er is in de berekeningen gerekend met een raam oppervlak van 25m 2 per gevel. Bovendien is de conservatieve aanname gehanteerd waarbij alle gevels van gevoelige objecten bijna volledig uit glas bestaan. Zonneschijnuren: Op momenten dat er sprake is van een wolkendek en de zon dus niet schijnt, kan er geen sprake zijn van slagschaduw. De slagschaduwhinder duur is gecorrigeerd voor de verwachte kans op zonneschijn en dus schaduw. Bij de berekening van de slagschaduwhinderduur is uitgegaan van het te verwachten werkelijke aantal maandelijkse Blad 4 van 34

8 zonneschijnuren. Daarvoor zijn de berekeningen gebaseerd op gegevens van de zonneschijnuren van KNMI station De Kooy. Zonne hoek < 3c : Kort na zonsopkomst en kort voor zonsondergang is door de lage stand van de zon boven de horizon het zonlicht weinig krachtig en diffuus. Bovendien wordt door de lage stand van de zon op die momenten in veel gevallen het zicht op de zon, en daarmee eventuele slagschaduw, onttrokken door gebouwen en begroeiing. De momenten waarop de zon op een hoek van 3c of minder boven de horizon staat zijn daarom niet meegenomen in de slagschaduwberekeningen in dit onderzoek. Resultaten slagschaduwberekeningen Slagschaduwcontouren Voor elk van de zes onderzochte varianten zijn drie slagschaduwcontouren berekend. Deze drie contouren geven de ligging van de verwachte 10 uur, 5 uur en 2,5 uur jaarlijkse slagschaduwhinderduur weer. Gecombineerd geven de contouren de gebieden aan waarbinnen sprake is van 2,5 tot 5 en 5 tot 10 uur verwachte slagschaduwhinder op jaarbasis. In figuur 1 tot en met figuur 7 zijn deze contouren weergegeven. figuur 1: slagschaduwcontouren Alternatief Landschap, variant compact Blad 5 van 34

9 figuur 2: slagschaduwcontouren Alternatief Landschap, variant groot figuur 3: Slagschaduwcontouren Alternatief Leefomgeving, variant compact Blad 6 van 34

10 figuur 4: Slagschaduwcontouren Alternatief Leefomgeving, variant groot figuur 6: Slagschaduwcontouren Alternatief Energie, variant compact Blad 7 van 34

11 figuur 7: Slagschaduwcontouren Alternatief Energie, variant groot Woningen binnen de contouren In tabel 1 is voor de zes onderzoeksvarianten het aantal gevoelige objecten dat te maken kan krijgen met slagschaduwhinder opgenomen. Deze zijn onderverdeeld naar verwachte hinderduur in uren op jaarbasis. Bij gevoelige objecten die in de eerste twee categorieën vallen (> 5 uur slagschaduw op jaarbasis) zal overschrijding van de norm plaatsvinden, indien er geen mitigerende maatregelen worden toegepast. Voor de variant Leefomgeving compact is dit aantal het laagste met 312 gebouwen. Bij de variant Landschap groot vallen de meeste woningen binnen de vijf uur contour, namelijk 719 gebouwen. Het merendeel van de woningen binnen de 5 uur contour is gelegen in de kern van Midwoud. Door de ligging van het dorp ten west van het plangebied zullen de windturbines daar in de periode voor zonsondergang slagschaduw op werpen. Het verschil tussen de varianten groot en compact is te verklaren uit de grotere tiphoogte van de variant groot, waardoor de schaduwen verder reiken. tabel 1: Aantal gevoelige objecten met slagschaduwhinder op jaarbasis alternatief variant > 10 uur > 5 en < 10 uur > 2,5 en < 5 uur < 2,5 uur totaal Landschap compact groot Leefomgeving compact groot Energie compact groot Slagschaduw per turbine In tabel 2 is de verwachte jaarlijkse hinderduur per opstellingsvariant opgenomen, zonder het toepassen van mitigerende maatregelen. Hiervoor is de verachte slagschaduwhinderduur op 176 maatgevende objecten in het onderzoeksgebied beoordeeld. Per variant is voor iedere Blad 8 van 34

12 turbinelocatie de verwachte duur op jaarbasis opgenomen waarbij de betreffende turbine de hoofdveroorzaker van slagschaduw ter plaatse van een maatgevend gevoelig object is. Wanneer de turbines gedurende deze periode stil worden gezet, zal er slechts beperkt slagschaduw op maatgevende gevoelige objecten worden veroorzaakt. Om aan de norm van maximaal 17 dagen per jaar met 20 minuten of minder slagschaduwhinder te voldoen, zal dus een beperktere stilstand duur nodig zijn. De benodigde stilstand perioden in tabel 2 zijn daarom conservatief. In de bijlage is voor 176 maatgevende woningen binnen de 5 uur contour een berekening van de te verwachten jaarlijkse slagschaduw hinderduur opgenomen, wanneer er geen mitigerende maatregelen worden toegepast. tabel 2: Verwachte jaarlijkse slagschaduw hinderduur op maatgevende gevoelige objecten per turbine Turbine Landschap Compact Landschap Groot Leefomgeving Compact Leefomgeving Groot Energie Compact Energie Groot (uren/min) (uren/min) (uren/min) (uren/min) (uren/min) (uren/min) 1 16:28 26:59 16:28 27:00 16:28 26: :50 17:31 18:39 28:06 18:39 27:58 3 8:31 32:15 31:35 49:09 31:26 49: :40 25:42 31:55 52:59 31:43 52: :43 57:44 39:24 72:18 39:11 72: :19 90:06 48:33 90:36 48:33 90: :03 n/a 77:27 n/a 77:26 14:13 8 n/a n/a n/a n/a 7:27 21:13 9 n/a n/a n/a n/a 9:41 28:21 10 n/a n/a n/a n/a 19:20 45:54 11 n/a n/a n/a n/a 19:11 n/a 12 n/a n/a n/a n/a 53:08 n/a Totaal 182:34 250:17 264:01 320:08 372:48 429:09 Stilstand en productiviteitsverlies Door het toepassen van een automatische stilstand voorziening op de windturbines kan relatief eenvoudig en met beperkt rendementsverlies worden voorkomen dat de norm gesteld in het Activiteiten besluit wordt overschreden. In tabel 3 is een indicatie gegeven van het te verwachten productiviteitsverlies wanneer een stilstand voorziening in werking treed wanneer de windturbines worden stilgezet wanneer slagschaduw hinder optreed op een maatgevend gevoelig object. Uitgangspunt is daarbij dat alle slagschaduw hinder bij deze woningen wordt voorkomen. Om aan de norm uit het Activiteitenbesluit te kunnen voldoen zal de stilstand duur, en daarmee het productiviteitsverlies, beperkter zijn. tabel 3: Indicatie productiviteitsverlies door toepassing stilstand voorziening Turbine Landschap compact Landschap groot Leefomgeving compact Leefomgeving groot Energie compact Energie groot Stilstand 0,3% 0,5% 0,4% 0,6% 0,4% 0,5% Blad 9 van 34

13 Conclusie slagschaduwonderzoek Zonder het toepassen van een stilstand voorziening zal voor alle onderzochte varianten bij een aantal gevoelige objecten de norm uit het activiteitenbesluit worden overschreden. Voor alle onderzochte varianten geldt dat door het toepassen van een automatische stilstand voorziening en tegen beperkt opbrengstverlies aan de norm kan worden voldaan. Voor het alternatief leefomgeving is het aantal gehinderden het laagste, zoals blijkt uit tabel 2. Het grootste aantal gehinderden is, vanwege de dubbele lijnopstelling, te verwachten bij alternatief energie. Voor de alternatieven geldt dat voor compact de verwachte slagschaduwhinder zonder mitigerende maatregelen beperkter is dan voor de alternatieven groot doordat de turbines een geringere tiphoogte hebben en de schaduwen minder ver reiken. Voor alle onderzochte varianten kan, tegen beperkt productiviteitsverlies, door het toepassen van een stilstandvoorziening worden voldaan aan de norm voor slagschaduwhinder als vastgelegd in het Activiteitenbesluit Milieubeheer. Blad 10 van 34

14 Bijlage 2 Visualisaties Blad 11 van 34

15 Bijlage 2 Visualisaties Vanaf vier zichtpunten in de omgeving van windpark Midwoud zijn visualisaties gemaakt. Zo wordt een indruk verkregen van het beeld van de windturbines in de omgeving. Op de luchtfoto hieronder zijn de zichtpunten van de visualisaties weergegeven. Voor alle zichtpunten is per opstellingsvariant een visualisatie gemaakt. Hiermee wordt van de effecten op de landschappelijke beleving, en de verschillen daarin tussen de varianten, een indruk verkregen. Zichtpunten 2 en 4 zijn (onder andere) gekozen vanwege de mogelijke visuele interferentie met bestaande (zichtpunt 2, bestaande turbines langs de A7 op de achtergrond) cq geplande (zichtpunt 4, gepland windpark Westfrisia op de achtergrond) windparken. zichtpunt locatie Kijkrichting nummer 1 Midwoud, kruising Broerdijk - Tripkouw - Oostwouder Dorpsstraat ZW 2 De Buurt, Buurt NNW 3 Benningbroek, Doctor de Vriesstraat NO 4 Twisk, overgang Bennemeersweg Gangwerf thv de ringsloot NWN Blad 12 van 34

16 Fotopunt 1 Midwoud, thv kruising Broerdijk - Tripkouw - Oostwouder dorpsstraat Variant R100 Variant R120 Blad 13 van 34

17 Variant B100 Variant B120 Blad 14 van 34

18 Variant D100 Variant D120 Blad 15 van 34

19 Fotopunt 2 De Buurt, de Buurt Variant R100 Variant R120 Blad 16 van 34

20 Variant B100 Variant B120 Blad 17 van 34

21 Variant D100 Variant D120 Blad 18 van 34

22 Fotopunt 3 Benningbroek, Doctor de Vriesstraat Variant R100 Variant R120 Blad 19 van 34

23 Variant B100 Variant B120 Blad 20 van 34

24 Variant D100 Variant D120 Blad 21 van 34

25 Fotopunt 4 Twisk, overgang Bennemeersweg Gangwerf Variant R100 Variant R120 Blad 22 van 34

26 Variant B100 Variant B120 Blad 23 van 34

27 Variant D100 Variant D120 Blad 24 van 34

28 Blad 25 van 34

29 Bijlage 3 Opbrengstberekeningen Blad 26 van 34

30 Bijlage 3 Opbrengstberekeningen In deze bijlage zijn de resultaten van de opbrengstberekeningen met het programma WindPro opgenomen. R100 Blad 27 van 34

31 R120 Blad 28 van 34

32 B100 Blad 29 van 34

33 B120 Blad 30 van 34

34 D100 Blad 31 van 34

35 D120 Blad 32 van 34

36 Blad 33 van 34

37 Blad 34 van 34

38 Over Antea Group Van stad tot land, van water tot lucht; de adviseurs en ingenieurs van Antea Group dragen in Nederland sinds jaar en dag bij aan onze leefomgeving. We ontwerpen bruggen en wegen, realiseren woonwijken en waterwerken. Maar we zijn ook betrokken bij thema s zoals milieu, veiligheid, assetmanagement en energie. Onder de naam Oranjewoud groeiden we uit tot een allround en onafhankelijk partner voor bedrijfsleven en overheden. Als Antea Group zetten we deze expertise ook mondiaal in. Door hoogwaardige kennis te combineren met een pragmatische aanpak maken we oplossingen haalbaar én uitvoerbaar. Doelgericht, met oog voor duurzaamheid. Op deze manier anticiperen we op de vragen van vandaag en de oplossingen van de toekomst. Al meer dan 60 jaar. Contactgegevens Beneluxweg SJ OOSTERHOUT Postbus AA OOSTERHOUT T. (0162) E. lex.runia@anteagroup.com Copyright 2016 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de auteurs.