Kerkuilennieuws 2005 en 2008 gem. Slochteren

Transcriptie

1 Kerkuilennieuws 2005 en 2008 gem. Slochteren Zowel 2007 als 2008 waren matige tot slechte muizenjaren tijdens het broedseizoen. De 2e helft van 2008 was beter met als gevolg dat een aantal paartjes nog een laat broedsel groot gebracht hebben. Broedgevallen 2007: Woldstreek - 6 paar met gemiddeld 5 jongen Overschild e.o.- 6 paar met gemiddeld 6 jongen Broedgevallen 2008: Woldstreek - 3 paar met gemiddeld 2 jongen Overschild e.o - 3 paar met gemiddeld 5 jongen Het lage gemiddelde is te verklaren vanwege een mislukt broedsel door vermoedelijk steenmarters. Er lagen 2 stukgebeten eieren in de kist. De andere twee paar hadden tijdens de controle al uitgevlogen jongen, waarbij in beide gevallen minimaal 2 jongen in de schuur zijn gezien. Het aantal paren met jongen, vanaf 2005 t/m 2008 ziet er als volgt uit: De kist van het mislukt broedsel is voorzien van een antimarterpijp. Tijdens montage kijkt de uil mee. Carel Leemhuis heeft van 3 locaties in onze gemeente braakballen onderzocht en in 2 hiervan een waterspitsmuis gevonden. Tevens werden er buiten onze gemeente op 3 van 7 locaties ook waterspitsmuizen gevonden. Een aantal kisten zijn geplaatst, verplaatst en schoongemaakt. Een lager geplaatste kist werd in 2007 direct geaccepteerd, hierin zaten 6 jongen. Tabel: doodgevonden kerkuilen voorzien van een pootring ringplaats ringdatum vinddatum vindplaats afstand verstreken tijd ringer Eelshuis Siddeburen 2 km 86 dagen JD Eelshuis Weser-Ems 79 km 195 dagen JD Eelshuis Detmold 171 km 629 dagen JD Dellerweerden Harlingen 93 km 23 dagen JD Dellerweerden Overschild (asielvogel) 3 km 50 dagen JD Dellerweerden Overschild 0 km 1486 dagen JD Overschild Schildwolde 6 km 94 dagen JD Dellerweerden Dokkum 55 km 92 dagen JD Dellerweerden Overschild 0 km 536 dagen JD Luddeweer Gouda 195 km 135 dagen JD Schildwolde Slochteren 3 km 92 dagen JD Schildwolde Emstunnel 39 km 244 dagen JD Schildwolde Noordbroek 7 km 113 dagen JD Schildwolde Hellum 1 km 102 dagen JD Lageland Lageland 3 km 148 dagen JD Laskwerd Schildwolde 6 km 436 dagen LtV Erm (Dr) Siddeburen 54 km 167 dagen -- Hoeksmeer Overschild 0 km 166 dagen LtV

2 Westerpauwen Warns 101 km 198 dagen LtV Westerpauwen Marsum 11 km 105 dagen LtV Hoeksmeer Overschild 0 km 23 dagen LtV Veenklooster Overschild 47 km 3286 dagen -- Laskwerd Munster 156 km 514 dagen LtV Yde Laskwerd 27 km 1001 dagen -- Overschild Bedum 14 km 283 dagen LtV Luddeweer Lemelerveld 91 km 414 dagen LtV Overschild Overschild 1 km 284 dagen LtV Loppersum Harkstede 11 km 141 dagen LtV Overschild Overschild 0 km 536 dagen LtV Schildwolde Vlagtwedde 34 km 78 dagen LtV Overschild Overschild 1 km 58 dagen LtV Middelbert A7 Kolham 8 km 158 dagen LtV Overschild Overschild 0 km 28 dagen LtV Overschild Schildwolde 7 km 3032 dagen LtV Schildwolde Luddeweer 3 km 45 dagen LtV Yde Overschild 23 km 355 dagen -- de Paauwen Eemshaven 10 km 159 dagen LtV Overschild Overschild 0 km 1486 dagen LtV Als doodsoorzaak werd opgegeven: 1. onbekend 13x 2. verkeersslachtoffer 12x 3. dood in nestkast 5x 4. tegen glas gevlogen 2x 5. binnengevlogen 2x 6. gepakt door wild zoogdier 1x 7. verhongerd 1x 8. 2x levend afgelezen (asielvogel en ( ) uil met 8 jongen) De asielvogel was door koude verzwakt. Na revalidatie in Bellingwolde is deze aangesterkt weer losgelaten. Alle overige kerkuilen zijn dood gevonden. NB Oudste leeftijd van kerkuil in Groningen geringd door Jan Doevendans was ruim 11 jaar. Deze vogel werd 8x (in nestkasten) teruggemeld en leeft misschien nog. Verste afstand was midden Frankrijk, zo'n 950 km. De gegevens komen van Carel Leemhuis, Lex ter Velde, Jan Hoving, Jan Glas en Jan Doevendans

3 Kijk bij een dode vogel altijd of deze een ring om heeft en geef dit aub door! Iedereen alvast bedankt voor de moeite. Jan Glas Domme uilen, oude mannen en jonge oren RANSUILEN Uilen heten slim te zijn, een eigen nest bouwen is er niet bij. Eksters en kraaien maken regelmatig zogenaamde speelnesten en zijn uitermate geschikt om een uilenbroedsel in groot te brengen. Soms wordt een nest gekraakt, de bewoners moeten dan vertrekken. Wat zijn dan de problemen zou men denken. Op sommige plaatsen worden nog steeds nesten van eksters en kraaien doorgeschoten en zijn dan tevens onbruikbaar voor ransuilen. De uilen zoeken dan een alternatief, wat niet altijd slim is. Op 3 mei j.l. telefoon, er lag in het 't Veen een jonge uil onder een dikke lindeboom. Wat schept mijn verbazing, geen oud kraaienest maar slechts het platform van een houtduif. Het andere jong was van onderen door de bodem van het nest te zien. We besloten het eerste slachtoffer naar de vogelopvang in Bellingwolde te brengen. Op 8 mei, na een stevige windvlaag lag het tweede jong beneden. Ook dit uiltje is met de Dierenambulance naar de opvang gebracht. Zo vergaat het domme uilen die een niet onder architectuur gebouwd huis in bezit nemen. Op 4 mei vertelde Alie A. te Schildwolde dat er bij de buren ransuilen in een grote spar woonden. Het mannetje had vanaf laat winter zijn territorium afgebakend door s'nachts te roepen hoe-oe-oe, het vrouwtje riep zachtjes terug met een hé-ee-ee.11 mei, laat in de middag belde de achterbuurvrouw van de ransuilenboom. Bij haar op het tuinpad lag een dode ransuil met gespreide vleugels, het vrouwtje, de broedvlek was heel duidelijk aanwezig (broedvlek is een kale plek onder de borst om warmte over te dragen aan de kleine jongen). Wat was hier gebeurd? We zullen het nooit weten. De dicht opeenstaande takken aan de stam en voorzien van een erg dunne top maakte het onmogelijk in de spar te klimmen om eventuele jongen eruit te halen. Het nest bevond zich hoger dan 10 meter. Het mannetje heeft de gehele nacht geroepen, daarna was het stil. Ik heb die nacht slecht geslapen. Dat het de ransuilen lang niet altijd voor de wind gaat blijkt ook uit het volgende: 28 maart werd ik gebeld door mevrouw K. uit Overschild. Er zat een grote roofvogel bij haar in de tuin op de grond met een uil in zijn klauwen. De roofvogel kon niet wegvliegen want de uil zat op de een of andere manier vast aan zijn predator. Na eerst een paar foto's van zeer dichtbij, probeerde ik met de schepnet het dier in handen te krijgen. Het havik-mannetje rukte zich ineens los en vloog weg, de dode ransuil achterlatend. De uil heb ik laten liggen, de havik zou terug komen en hem opeten. Ransuilen plegen graag op een tak in de zon te zitten slapen en zijn zo een gemakkelijke prooi voor een havik. Een beetje dom. De ransuil heeft gevochten voor zijn leven en zijn scherpe klauwen in die van de havik gezet. De volgende ochtend opnieuw telefoon: de havik lag nu ook dood in de tuin vlakbij de ransuil. De havik was door Jan Doevendans geringd als nestjong op 3 juni 2003 te Westerbroek en de afstand tot Overschild is 11km, de leeftijd 1395 dagen. Was de havik inwendig gewond of gewoon aan het eind van zijn latijn? Ook dit zullen we nooit weten.

4 KERKUILEN Vele tientallen jaren zijn we (Jan H. en Jan G.) bezig met het beschermen van kerkuilen. Een vrij groot aantal nestkasten zijn daartoe in boerderijen of onder kapschuren geplaatst. In tegenstelling tot ransuilen broeden kerkuilen graag in besloten holle ruimtes. Nestkasten met de afmeting van ongeveer 75x50x50 cm zijn hiervoor ideaal. Uit eerder onderzoek door Onno de Bruin in de Achterhoek bleek de beste plek om de kast te plaatsen zo hoog en donker mogelijk te zijn. Dat wij ook nog eens ouder worden was van latere zorg, dus werd zijn advies opgevolgd. Op sommige locaties moesten meerdere ladders aan elkaar worden gekoppeld om de kist te kunnen inspecteren en schoon te maken. Nu anno 2007 laten we halsbrekende toeren over aan circusartiesten. In Luddeweer hebben we maart j.l. een nieuwe kist geplaatst, niet boven tussen de hanebalken maar op de muurplaat tegen de achtergevel. Ongeveer een derde lager. De erg hoog geplaatste kist werd niet meer schoon gemaakt en zit vermoedelijk helemaal vol met braakballen e.d. en is daarom niet meer geschikt om een uilengezin in groot te brengen. Alle kans dat de veel lager geplaatste nieuwe woning wordt geaccepteerd. Tijdens controle op 4 september j.l. zaten er 5 haast volgroeide uilen in de kist, eind juli geboren. Geweldig. Op een nieuwe locatie te Leentjer hadden kerkuilen jongen achter een zogenaamd uilenbord. In mei van dit jaar zat het vrouwtje vermoedelijk op eieren. Het uilenbord zit te hoog en is te onveilig om te controleren. Later zijn meerdere jonge uilen in de schuur waargenomen. Ook nu de kist op een lager niveau geplaatst. Een dik gebint is hiervoor erg geschikt, de jongen kunnen dan oefenen op deze balk. Groot was onze verbazing toen tijdens ons bezoek op 30 augustus bleek dat een tweede broedsel grootgebracht werd in de door ons geplaatste kist. Er waren 7 jonge uiltjes en nog 2 eieren. Het oudste jong was ongeveer 2 weken en het kleinste pas geboren, de 2 eieren konden dus ook nog uitkomen. Uiteindelijk zijn er 6 jongen geringd. De uilen en hun beschermers kunnen weer vooruit blijkt nu. Op nog enkele adressen gaat de kist naar beneden. BOSUILEN De bosuil is voor onze gemeente een nieuwkomer. Voor zover bekend werd voor het eerst een roepend mannetje gehoord op 11 sept.2006, 's nachts om 2.13 uur vanuit het Slochterbos. Hanneke T. had zich niet vergist het was duidelijk een bosuil. Zonder jonge oren was deze melding niet gemaakt. De afstand Slochterbos - Hondelaan bedraagt ruim1000 meter. 20 sept. was het opnieuw raak. In de daaropvolgende wintermaanden heeft Loek S. een roepend vrouwtje getraceerd. Tijdens een heldere voorjaarsnacht met volle maan op 26 maart 2007 reageerden zowel het mannetje als het vrouwtje op bosuilenroep vanuit een cassetterecorder. De recorder wordt beschouwd als een indringer, het mannetje vloog rakelings over ons heen. Hier was dus duidelijk sprake van een territorium, hoewel van een succesvol broedsel is tot op heden niets vernomen. 24 augustus j.l. riep de bosuil vanuit een ruilverkavelingsbosje. Bosuilen broeden graag in een holle boom, een nestkast of in een oud eksternest met overkapping. Voorjaar 2008 wordt het opnieuw spannend. Jan Glas Kort Kerkuilennieuws broedseizoen 2006, maart 2007 Het landelijk aantal broedsels voor 2005 bedraagt 2804 (gecorrigeerd) was minder succesvol, tot nu toe zijn er ongeveer 1900 paartjes bekend. In de provincie Groningen waren in 2005 rond de 100 broedpaar, afgelopen broedseizoen was dat gedaald tot slechts 47. Hierbij moet wel worden vermeld dat een behoorlijk groot gebied niet op uilen is gecontroleerd. Onze gemeente is met 9 broedpaar een positieve uitschieter. Dit komt vooral door de late broedgevallen. Tot ver in november waren er nog jonge kerkuilen.

5 In het voorjaar waren er heel weinig muizen, uilen en ook roofvogels leggen dan minder of geen eieren. Kerkuilen beginnen alsnog met een broedsel als de voedselsituatie in de loop van de zomer verbeterd. Op een nieuw adres in Siddeburen bleek dit ook het geval. De eigenaar van de woning had een bovenraampje in de voorgevel verwijderd, dit i.v.m. ventilatie. Prompt verschenen er kerkuilen in de schuur en eind november vlogen er jongen uit. Het raampje is later voorzien van een invliegopening. Tevens hebben we er een kast geplaatst, mochten de uilen daarin trekken dan kunnen de jongen ook worden geringd, de andere plek was voor ons onbereikbaar. We kunnen langzamerhand wel een stagiaire gebruiken. Boerennatuur - de Kerkuil Vooral de ouderen onder ons kennen de kerkuil of kadoel uit vroegere tijden, toen ze veelvuldig rond boerderijen, schuren en kerktorens voorkwamen ( de uil met een lichte, hartvormige gezicht zonder pluimpjes). In de zestiger jaren betrof het aantal paartjes in ons land meer dan Daarna is het snel bergafwaarts gegaan. Oorzaken zijn o.a. biotoopvernietiging, bestrijdingsmiddelen, afname broedgelegenheid, toename verkeersslachtoffers en strenge winters. In onze provincie waren er na de winter van 1979 nog 3 paartjes over, waarvan niet een (bekend) in de gemeente Slochteren. Gelukkig gaat de kerkuilenstand vanaf 1988 weer vooruit. Het landschap heeft zich enigszins hersteld, minder gebruik bestrijdingsmiddelen, meer broedgelegenheid door het plaatsen van nestkasten en het uitblijven van strenge winters. Vanaf het jaar 2000 zijn er in de provincie Groningen meer dan 100 geregistreerde broedgevallen, waarvan tussen de 10 en 15 paar in onze gemeente. Het aantal uitgevlogen jongen schommelt rond de 3 per broedsel. Kerkuilen broeden (al naar gelang de voedselsituatie) vanaf het vroege voorjaar tot laat in de herfst, met een, twee of soms drie nesten. De laatste jongen in 2004 zijn in november geringd (foto-jan Hoving). Uilenvrijwilligers in de gemeente Slochteren zijn: Jack Smit - oost, Jan Hoving / Jan Glas - midden, Klaas Koning - west en Carel Leemhuis - noord. Sommige vrijwilligers zijn niet tevreden met het alleen controleren op een succesvol broedsel. Ze zijn ook nieuwsgierig naar de eetgewoonten van de kerkuil. Wat staat er op het menu?

6 Bosspitsmuis 30 Waterspitsmuis 1 Carel Leemhuis pluist daarom braakballen uit die verzameld worden, 30 stuks per locatie. Aan de hand van Huisspitsmuis 8 voorbeelden is te zien wat er zoal gegeten wordt. Verrassingen zijn daarbij niet uitgesloten. Men ging er in de Veldmuis 95 negentiger jaren vanuit dat de waterspitsmuis alleen op de zandgronden voorkwam. Op meerdere locatie's in Aardmuis 1 het kleigebied zijn middels braakballenonderzoek waterspitsmuizen aangetoond. Van de locatie Fledderman - Dwergmuis 1 Overschild treft u de menukaart aan van de daar broedende kerkuilen. Het betreft 2 weken in december Bosmuis Huismuis 3 Jan Glas Kort Kerkuilennieuws broedseizoen 2005 Tijdens de landelijke kerkuilendag op 28 januari 2006 werd bekend gemaakt dat het aantal geregistreerde broedparen over 2005 uitkomt op Een ongekend goed resultaat en daarbij het hoogste aantal sinds de jaren '50. Provinciaal zitten we rond de 100 broedparen en voor de gemeente Slochteren op 10 geregistreerde succesvolle paartjes. Een goed broedseizoen met een aantal opmerkelijke feiten: zo zijn op een locatie te Luddeweer met een dak van metalen golfplaten de jonge uiltjes rond 20 juni vanwege de enorme hitte in de broedkist, uit de kist geklauterd en hebben kans gezien een lager gelegen balk te bereiken. Hier was het koeler en daar werden ze gevoerd tot ze vliegvlug waren. Met deze wetenschap hebben we op een locatie te Korengarst waarbij de broedkist ook in de nok van de schuur onder het metalen dak is aangebracht, de kist (met daarin 5 kleine jongen) op 28 juli van boven opengezet om te kunnen ventileren. Op 1 augustus zijn ze geringd en zijn later voorspoedig uitgevlogen. Tijdens dat voorgaande weekend was de buitentemperatuur rond 30 C en het is uit onderzoek gebleken dat de temperatuur in broedkisten voor steenuilen welke buiten zijn opgehangen dan oploopt tot 40 C. De temperatuur in een kist onder een dak van metalen golfplaten zal dan vermoedelijk tegen de 50 C liggen. Een broedkist voorzien van een min/max thermometer zou dat kunnen aantonen. Jan Glas.