Het wonder en de bedelaar

Transcriptie

1 Het wonder en de bedelaar Gezang 457: 1/2/3 LvdK Votum en groet Psalm 138: 1/2 OB Gebod Psalm 138: 3/4 OB Schriftlezing Jesaja 35:1-6 / Handelingen 3:1-11 Psalm 122: 1/2 OB Preek Psalm 119: 12/13/14 NB Gebed Psalm 33: 1/8 NB Zegen

2 Preek Gemeente van Christus, Intro: het kan niet! Vanmorgen hebben we over één van die verhalen in de bijbel die niet kunnen. Het is wat dat betreft geen uitzondering want de bijbel staat vol met verhalen waarvan je moet zeggen: het kan helemaal niet! Denk maar aan het verhaal van de schepping, aan de zondvloed ten tijde van Noach, aan het pad door de zee bij de uittocht uit Egypte. Denk maar aan de muren van Jericho, Simson met zijn enorme kracht en Daniël in de leeuwenkuil. Het Oude Testament staat vol met wonderlijke verhalen en dat is in het Nieuwe Testament niet anders. De geboorte van Jezus uit een maagd, zijn wonderdaden, de genezingen, dat hij wandelde over de zee en als sluitstuk zijn opstanding uit de doden. En vanmorgen lezen we dat het na zijn dood niet ophoudt maar doorgaat, want er wordt een lamme bedelaar genezen. Het begin van een nieuwe serie wonderen, want verderop worden apostelen op een wonderlijke manier bevrijd uit de gevangenis. In de bijbel is bijna geen geschiedenis te vinden die niet op de een of andere manier onwaarschijnlijk is. Dat maakt de bijbel tot een vreemd boek, want wat moet je met al die onwaarschijnlijkheden? Maken die vreemde verhalen de bijbel niet ongeloofwaardig? Waarom scheuren we de wonderverhalen er niet uit om een geloofwaardiger boek over te houden? We doen dat niet omdat we in dat wat niet kan geconfronteerd worden met eigene van de bijbel.

3 In de bijbel gaat het over dat wat geen oog heeft gezien en geen oor heeft gehoord. In de bijbel gaat het over dat wat in geen mensenhart is opgekomen. Als je het wonder eruit wegsnijdt wordt de bijbel het boek van de menselijke mogelijkheden. Tegenover de menselijke mogelijkheden staan in de bijbel de mogelijkheden die er zijn bij God. Hij doet wat wij niet kunnen. Hij maakt een nieuwe wereld. De nieuwe wereld die wij niet kunnen afdwingen. De wereld die wij niet kunnen verdienen. De nieuwe wereld kunnen wij niet maken. De nieuwe wereld waar het in de bijbel over gaat is voor ons onmogelijk maar het is God die het onmogelijke mogelijk maakt. In het wonder wordt duidelijk dat de nieuwe wereld een geschenk is van boven. De nieuwe wereld ontvangen we van hem als vrije genade. In het wonder hebben we te maken met dat waar het in de kern om gaat. Dus voortaan trekken we geen moeilijk gezicht meer als het gaat over een wonder. Het wonder maakt de bijbel juist spannend. Door het wonder krijgen we hoop. In het wonder naderen we het geheim. In het wonder zien we de belofte en krijgen we uitzicht op een nieuwe wereld. Situatie Van die nieuwe wereld zien we vanmorgen iets door het verhaal dat we gelezen hebben in het boek Handelingen. Petrus en Johannes zijn op weg naar de tempel voor het middaggebed. Wij kennen dat niet meer, maar door de moslims zie je dat tegenwoordig ook weer in Nederland. Op bepaalde tijden van de dag gaat men bidden. Men legt het werk even neer om zich te richten tot God.

4 Petrus en Johannes gaan omstreeks drie uur in de middag naar de tempel voor het middaggebed. Bij de poort van de tempel treffen ze een man aan die al sinds zijn geboorte verlamd is. Hij wordt daar elke dag neergelegd bij de poort die de Schone heet. Letterlijk staat er trouwens dat hij daar heen werd gezeuld. Waarschijnlijk door familie, vrienden of mensen die zich voor hem verantwoordelijk weten. En op een bepaalde manier is dat zwaar. Anders hoef je er het woord zeulen niet voor te gebruiken. Ze zeulen met deze man en dat zal wel niet te maken hebben met de kilo s van deze man maar met het gewicht van de zorg. De dagelijkse verplichting tot zorgen kan ons soms tot een zware last worden. De zorg is niet alleen zwaar voor degenen die zorgen. Het verzorgd worden is ook zwaar. Afhankelijk zijn van andere mensen is iets wat de meeste mensen niet makkelijk vinden. We merken het als we langdurig ziek zijn of oud zijn geworden. Dan wordt er aan je gesjord, dan wordt er met je gezeuld en dat is iets waar je verschrikkelijk van kunt balen. Dat wil je niet, maar door je gezondheidstoestand kan je niet anders dan dit accepteren. Dit verhaal gaat over een verlamde die iedere dag wordt neergelegd bij de poort die de Schone heet. De tempel Hij wordt daar neergelegd om te bedelen. Hij wordt daar neergezet om afhankelijk te zijn. Hij wordt daar gedropt om zijn hand op te houden. Dat lijkt me afschuwelijk. Ik heb op internet zitten zoeken naar plaatjes van bedelaars. Door die plaatjes werd ik me ervan bewust dat een verlamde op straat continu naar de benen van de voorbijgangers zit te kijken. Als je als bedelaar het gezicht van voorbijgangers wilt zien moet je omhoog kijken.

5 Je kijkt continu op tegen andere mensen. Dat maakt dat je jezelf klein voelt. Deze man zit bij de ingang van de tempel, dag na dag, week na week, jaar na jaar. De mensen die hier elke dag lopen kennen hem. Hij hoort bij het straatbeeld. Men weet niet anders. Men is er aan gewend. Hij hoort niet alleen bij het straatbeeld. Hij hoort ook bij de vroomheid en dat wordt heel fijntjes aangegeven door dat hij in het verhaal bij de tempel zit, want de tempel heeft natuurlijk alles met vroomheid te maken. Voordat je de tempel binnengaat geef je iets aan de bedelaar. Dat geeft je een goed gevoel. Op weg naar de ontmoeting met God een goede daad doen. Het kost niet veel, want alles wat je geeft is meer dan niets en de man zelf ben je tien meter verderop weer vergeten. Vroomheid bewijs je door te geven, maar het vreemde is dan wel dat de bedelaar daarmee noodzakelijk wordt. Als je vroomheid bewijst door te geven kan je niet meer zonder de bedelaar, want zonder bedelaar heb je niemand meer om iets aan te geven. Er is een tijd geweest in Israël waarin de bedelaar als een schande werd ervaren. Het bestaan van bedelaars is een schande voor de stad waar ze in wonen. Niet alleen voor de stad waar hij in woont is de bedelaar een schande. Het is ook een schande voor de eeuwig rijke God, want als je de bedelaar ziet dan is het net alsof de eeuwig rijke God zijn rijkdom voor zichzelf houdt, terwijl er iedere dag een stroom van goede gaven uit de hemel komt. Het probleem is niet dat Hij niet geeft maar dat wij niet delen. Die man hoort daar dus niet bij de poort te zitten. Hij is een levende aanklacht de maatschappij waar hij in voorkomt. De bedelaar geeft aan dat wij ver weg zijn van het koninkrijk van God. De bedelaar in ons verhaal zit bij de poort van de tempel. Dat is niet alleen toepasselijk omdat het geven onderdeel is van de vroomheid. Het is ook toepasselijk omdat de tempel in die dagen een soort bank was.

6 Jezus heeft eens de tafels van de geldwisselaars omgeworpen. Als we lezen dat de bedelaar voor de poort van de tempel zit is dat dus eigenlijk hetzelfde als een bedelaar die vlak bij de pinautomaat gaat zitten. Zien In het verhaal tot nu toe hebben we kennis gemaakt met de oude wereld. Maar op deze oude wereld breekt de nieuwe wereld van het wonder in. Als de bedelaar Petrus en Johannes de tempel binnen ziet gaat vraagt hij hun om een aalmoes. Zij horen die vraag en dan lezen we dat ze hem doordringend aankijken. Daar zou je zomaar overheen kunnen lezen maar dat is hier wel belangrijk. Petrus en Johannes kijken de verlamde bedelaar aan. Dat aankijken is het eerste in dit verhaal dat verwijst naar de nieuwe wereld die God maakt. Petrus en Johannes kijken deze man indringend aan. Of zoals de NBV het vertaald: ze richten de blik op hem. Ze trekken niet achteloos hun portemonnee maar ze kijken hem aan. Ik weet niet wat ze hebben gezien toen ze zo naar hem keken, maar ik weet wel dat ze met andere ogen naar hem hebben gekeken. Wat vroeger gewoon was is nu niet meer gewoon. Het is niet meer gewoon, omdat het Pinksteren is geweest. Met Pinksteren is er een gemeenschap ontstaan van mensen die alles wat ze hebben met elkaar delen. Daar lezen we over in het hoofdstuk hiervoor. Mensen die deel uitmaken van deze gemeenschap gaan met andere ogen kijken naar armoede en gebrek. Ze waren er aan gewend dat er inderdaad dergelijke figuren aan de rand van de weg zitten. Ze liepen er vroeger misschien achteloos aan voorbij, maar nu zien ze het. Je zou het kunnen vergelijken met mensen in Afrika.

7 Zolang ze daar wonen is dat hun gewone wereld, maar als ze in het Westen zijn geweest zijn hun ogen geopend. Ze weten voortaan dat er mensen zijn die rijker zijn dan zij, ook al kan je jezelf afvragen of de mensen in het Westen ook gelukkiger zijn. Maar met Pinksteren gebeurt er iets vergelijkbaars. Met Pinksteren zijn we geconfronteerd met een ongedachte nieuwe wereld en door de confrontatie met een nieuwe wereld worden we ons ervan bewust dat we in een oude wereld leven. We worden ons bewust van de bedelaar in ons midden. Misschien is de bedelaar bij ons niet iemand die zijn hand ophoudt, maar ik weet zeker dat u in uw omgeving ook mensen hebt die arm zijn. Als het niet arm is in financiële zin dan misschien wel in sociale zin. Arm aan contacten. Door de confrontatie met de nieuwe wereld die God aan het maken is krijgen we daar oog voor. Gezien worden Petrus en Johannes kijken de bedelaar voor de poort van de tempel indringend aan en vragen hem dat vervolgens ook te doen. Ze zeggen: kijk ons aan! Dat klinkt als een hard bevel, maar in feite is het een uitnodiging tot contact. Dat contact is van twee kanten niet vanzelfsprekend. Het contact is ten eerste niet vanzelfsprekend van de kant van de voorbijgangers. Voorbijgangers zijn per definitie mensen die op weg zijn. Ze zijn onderweg van a naar b en een op een oponthoud zit je niet te wachten. Het is al heel wat als je even stil blijft staan om te zoeken naar een munt in je portemonnee maar als je de munt gevonden hebt moet je toch echt verder. Met je kleine bijdrage koop je eigenlijk de vraag om aandacht af. Wij zijn mensen die onderweg zijn. Dat is vandaag de dag meer het geval dan ooit. We hebben altijd haast en daarmee weinig tijd voor een barmhartig oponthoud.

8 Ook van de kant van de bedelaar is contact niet vanzelfsprekend. Toen ik op internet foto s bekeek van bedelaars toen viel het me op dat de meesten naar beneden kijken. Ze maken geen oogcontact. Dat heeft waarschijnlijk hiermee te maken dat de meeste mensen zich schamen om te bedelen. Petrus en Johannes vragen deze bedelaar hen aan te kijken. Ze zijn op zoek naar contact. De bedelaar doet het, hij kijkt hen aan maar dan valt het direct op dat de bedelaar hen aankijkt in de verwachting iets van hen te krijgen. Niet alleen de voorbijgangers, ook de bedelaar zelf is zit niet te wachten op contact. Het enige doel waar hij hier voor zit is het ontvangen van aalmoezen. Het komt niet meer in hem op dat iemand hem ook nog gewoon aandacht zou kunnen willen geven, want dat is het, iemand aankijken is iemand aandacht geven. En aandacht is minstens zo belangrijk als het geven van een financiële bijdrage. Een poosje terug had ik een discussie over een werkvakantie. Per vliegtuig ga je dan naar een ver land om daar mensen te helpen met het bouwen van een schooltje. Ik vroeg me af of dat wel zinvol is. Kan je niet beter het geld dat je aan tickets besteedt overmaken naar die mensen. Dan kunnen die mensen van dat geld zelf het werk wel doen dat gedaan moet worden. Toen ik dit gedeelte las moest ik er weer even aan terugdenken. Het nieuwe leven dat vanaf Pinksteren inbreekt in een oude wereld, begint niet met het versturen van een zak geld maar hiermee dat mensen elkaar zien. Het eerste wat in dit verhaal zichtbaar wordt van de nieuwe wereld is dus het zien.

9 Sta op en wandel Het tweede waarin de nieuwe wereld zichtbaar wordt is het wonder van de genezing zelf. Zilver of goud heb ik niet, maar wat ik heb geef ik u, in de naam van Jezus van Nazareth, sta op en wandel! Petrus grijpt de man bij de rechterhand en richt hem op. Onmiddellijk worden zijn voeten en enkels vast. Terwijl we nog omringd zijn door de oude wereld zien we hier iets van de nieuwe wereld. De man waarmee gezeuld werd staat te springen. De dorre vlakte is hier vrolijk. Aan trillende handen wordt hier kracht gegeven. Knikkende knieën worden sterk gemaakt. Een verlamde springt als een hert. Er stroomt water in de woestijn. De naam van Jezus van Nazareth wordt genoemd. Het wonder voltrekt zich in die naam. In de toespraak van Petrus die volgt op het wonder is dat ook het belangrijkste punt. De toespraak die volgt is geen verhaal over genezingswonderen. In de toespraak die volgt gaat het over Jezus van Nazareth. En dat is belangrijk om goed tot ons door te laten dringen. Het wonder is geen doel in zichzelf. Het gaat er niet om dat dit wonder zich eindeloos zal blijven herhalen. In plaats van het wonder zouden we eigenlijk beter kunnen spreken over een teken. Het genezingswonder is een teken dat ons even zicht geeft op de nieuwe wereld die God zal geven. Het geeft ons even zicht op de nieuwe machtsverhoudingen. Het maakt ons duidelijk dat alle macht is gegeven aan Jezus. Dat zien we lang niet altijd want het koninkrijk van God is nog niet in volle glorie gekomen en zolang dat niet het geval is zullen er ook in onze gemeente zieken zijn.

10 Zolang het koninkrijk nog niet gekomen is zullen er ook in onze gemeente mensen sterven. Maar midden in de oude wereld krijgen we soms een glimp te zien van de nieuwe wereld die komt, waarin de verlamden huppelen als herten. Na het zien en het gezien worden is dit het tweede wat we in dit verhaal zien van het koninkrijk dat komt. Het prijzen van God Het derde en laatste wat we te zien krijgen van de nieuwe wereld is het binnengaan van de verlamde in de tempel. Hij gaat de tempel binnen; terwijl hij loopt, terwijl hij springt en terwijl hij God looft. Misschien herkent u daar wel iets van; dat het hart te klein wordt om de aanbidding voor God te bevatten. Dat hebben nuchtere protestanten misschien niet zo snel. Wij houden niet zo van uitbundigheid. Maar soms is het hart te klein om het wonder te bevatten van de liefde van God zoals hij die heeft laten zien in Jezus. Soms zou je inderdaad met die man wel willen dansen en willen springen. Dansen wil mijn hart en springen, Heer voor u, juichen nu (LvdK 144). Deze man doet het in de tempel en daar moeten we even de vinger bij leggen, want het is natuurlijk heel bijzonder dat hij die iedere dag voor de poort van de tempel zat daar nu door naar binnen gaat. Hoeveel mensen heeft hij daar al niet naar binnen zien gaan, terwijl hij zelf buiten moest blijven zitten omdat er in de tempel geen ruimte is voor mensen met een gebrek. Misschien hebt u dat eenzame gevoel ook wel eens bij het avondmaal. Je ziet de mensen om je heen gaan, maar zelf blijf je zitten. Het is alsof je verlamd bent. Je staat als een auto met pech aan de rand van snelweg. Maar dit gedeelte verkondigt ons dat God verlamden in beweging brengt. Hij doet een verlamde dansen en springen.

11 Hij roept het ons door dit verhaal toe: sta op en wandel! Blijf niet zitten maar kom in beweging, dat is eng want op een gegeven moment raak je eraan gewend om buiten te zitten bij de poort. En hoe gek het ook is, op een bepaalde manier kan het ook comfortabel zijn om niet in de benen te hoeven komen. Wij hebben hoe vreemd het ook is allemaal ergens diep in ons de neiging tot blijven zitten, tot liggen en tot slapen. Maar tegenover dat zitten, dat liggen en dat slapen staat de opstanding van Jezus Christus. En hij als de opgestane zegt het vanmorgen tegen ons allemaal: ontwaak gij die slaapt en sta op uit de dood en Christus zal over u lichten. Dat is het derde dat we in dit verhaal te zien krijgen van de nieuwe wereld. Hij die buiten stond gaat naar binnen om God te prijzen. Afsluiting We zijn de preek begonnen met de constatering dat het in de bijbel opmerkelijk vaak over onmogelijke dingen gaat. Het gaat in de bijbel over het onmogelijke omdat het in de bijbel gaat over God. Als we dit verhaal lezen dan springt het wonder van de genezing er uit. Als er iets in dit verhaal onmogelijk is dan is het wel dit dat de verlamde gaat lopen. Nadat we dit verhaal goed hebben gelezen moeten we er twee wonderen aan toevoegen. Niet alleen het lopen van de verlamde is een wonder. Het is ook een wonder dat mensen die eerst de bedelaar niet zagen hem nu wel zien zitten. Het is een wonder als mensen die altijd haast hebben, tijd nemen voor barmhartigheid.

12 En het is ook een wonder dat hij die buiten de tempel zat naar binnen is gegaan om God te prijzen. Het is een wonder als mensen zich richten tot God, want uit onszelf hebben we allemaal de neiging het zonder hem te doen. Er is in het geloof eigenlijk niets wat geen wonder is, want in het geloof heeft alles te maken met God. Dit verhaal nodigt ons uit die wonderen te zien om God met de bedelaar te prijzen. Amen