Binnenhavenmonitor 2013

Transcriptie

1 Binnenhavenmonitor 2013 Economische betekenis van binnenhavens in Nederland Door de Erasmus Universiteit Rotterdam RHV opgesteld voor het ministerie van Infrastructuur en Milieu in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Aanpak Binnenhavenmonitor... 3 Stap 1 Geografische afbakening... 3 Stap 2 Functionele afbakening... 4 Stap 3 Identificatie bedrijven... 4 Stap 3a Identificatie van bedrijven in binnenhavengemeente en verificatie gemeente... 4 Stap 3b Identificatie van binnenhavenactiviteiten in zeehavens... 4 Stap 4 Verzameling werkgelegenheidsdata... 4 Stap 5 Berekening toegevoegde waarde... 5 Stap 6 Berekening indirecte effecten... 5 Verschillen aanpak Binnenhavenmonitor volgens Blue Ports en Havenmonitormethodiek... 5 Hoofdstuk 2 Directe werkgelegenheid en toegevoegde waarde per binnenhaven... 7 Nederlandse binnenhavens... 7 Drenthe... 8 Flevoland... 9 Friesland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland Hoofdstuk 3 Indirecte werkgelegenheid en toegevoegde waarde per provincie Bijlage 1 Postcodegebieden in binnenhavengemeenten Bijlage 2 Overzicht binnenhaven gerelateerde activiteiten en indeling

3 Hoofdstuk 1 Aanpak Binnenhavenmonitor De Binnenhavenmonitor geeft inzicht in de economische ontwikkeling van de binnenhavens in Nederland. De aanpak is gebaseerd op de Havenmonitor 1. Deze aanpak verschilt van de methode zoals deze is gebruikt in de studies Blue Ports: Knooppunten voor de regionale economie (TNO, 2004) en Blue Ports: De onmisbare schakels (NVB, 2012). Aan het eind van dit hoofdstuk wordt ingegaan op de verschillen tussen de twee methoden. Stap 1 Geografische afbakening De lijst met Nederlandse binnenhavens is samengesteld op basis van de ledenlijst van de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (NVB). De lijst is aangevuld met gemeenten met binnenhavenactiviteiten die niet lid zijn van de NVB. Dit zijn: Gemeenten met containerterminals die lid zijn van de Vereniging van Nederlandse Inland Terminal Operators (VITO) en containerterminals die actief zijn binnen Inlandlinks.eu, een initiatief van het Havenbedrijf Rotterdam welke het intermodale achterlandnetwerk in kaart brengt; Gemeenten met overslagterminals voor droge bulk en stukgoederen die lid zijn van de vereniging ROC Vereniging Nederland; Gemeenten genoemd in de lijst Comprehensive and Core network van het Trans-Europese vervoersnetwerk (TEN-T). Tabel 1 Gemeenten met binnenhavens Provincie Binnenhavengemeenten (54) Binnenhavens in zeehavengemeenten (23) Drenthe Coevorden, Meppel Flevoland Lelystad, Urk Friesland De Friese Meren, Heerenveen, Leeuwarden, Harlingen Smallingerland, Súdwest-Fryslân, Terschelling Gelderland Arnhem, Harderwijk, Lochem, Maasdriel, Nijmegen, Tiel, Wageningen, Zaltbommel Groningen Hoogezand-Sappemeer, Veendam Groningen, Delfzijl, Eemsmond Limburg Echt-Susteren, Gennep, Maasgouw, Maastricht, Roermond, Sittard-Geleen, Stein, Venlo, Venray Noord-Brabant Bergen op Zoom, Breda, Cuijk, Dongen, Geertruidenberg, Grave, Oosterhout, Moerdijk Oss, Roosendaal, s-hertogenbosch, Tilburg, Veghel, Waalwijk, Werkendam Noord-Holland Texel Amsterdam, Beverwijk, Den Helder, Velsen, Zaanstad Overijssel Almelo, Deventer, Enschede, Hengelo, Hof van Twente, Kampen, Zwolle Utrecht Utrecht Zuid-Holland Alphen aan den Rijn, Gouda Alblasserdam, Dordrecht, Gorinchem, Hendrik-Ido-Ambacht, Maassluis, Papendrecht, Rotterdam, Ridderkerk, Sliedrecht, Vlaardingen, Zwijndrecht Zeeland Terneuzen, Vlissingen In totaal zijn 77 binnenhavengemeenten geïdentificeerd. Hiervan liggen 23 binnenhavens in zeehavengemeenten en 54 binnenhavens liggen in andere gemeenten in Nederland (Tabel 1). De 54 binnenhavens zijn door het onderzoeksteam geografisch afgebakend. Hiertoe zijn postcodegebieden gedefinieerd direct aan het havenbassin en in de directe nabijheid van de binnenhaven. De postcodegebieden zijn bepaald op het meest gedetailleerde niveau (4 cijfers en 2 letters (1234 XY)). In bijlage 1 zijn de postcodegebieden opgenomen. De binnenhavens in de zeehavengemeente zijn geografisch afgebakend zoals in de Havenmonitor. 1 In opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu voert RHV (Erasmus Universiteit Rotterdam) sinds 2008 jaarlijks de Havenmonitor uit. De Havenmonitor onderzoekt de economische ontwikkeling van de Nederlandse zeehavens. In deze publicatie worden de termen Havenmonitor en Binnenhavenmonitor gebruikt. De Havenmonitor heeft betrekking op de Nederlandse zeehavens, de Binnenhavenmonitor heeft betrekking op de Nederlandse binnenhavens en binnenhavenactiviteiten in zeehavengemeenten. 3

4 Stap 2 Functionele afbakening In lijn met de Havenmonitor, gaat de Binnenhavenmonitor uit van twee hoofdfuncties van een binnenhaven: Binnenhaven als Knooppunt van vervoer(ketens); Binnenhaven als Vestigingsplaats voor industrie(clusters) en zakelijke en niet-zakelijke dienstverlening en groothandel. Voor de afbakening van de bedrijfsactiviteiten in binnenhavens is gebruik gemaakt van de SBI 08 codes uit de Havenmonitor. In bijlage 2 zijn alle SBI-codes opgenomen die als binnenhavenactiviteit worden meegerekend in de Binnenhavenmonitor. Bij de binnenhaven als knooppunt ligt de nadruk op de vervoermodaliteiten, overslag, opslag en distributie. Bij de binnenhaven als vestigingsplaats is vooral de industriële bedrijvigheid (metaal, chemie, beton, reparatie en voedingsmiddelen) en zakelijke en niet-zakelijke dienstverlening van belang. Voor de Binnenhavenmonitor is de volgende indeling voor bedrijfsactiviteiten gemaakt: Binnenhaven als Knooppunt: wegvervoer, binnen- en zeevaart, dienstverlening t.b.v. het vervoer en overige vervoer; Binnenhaven als Vestigingsplaats: voedingsmiddelenindustrie, basismetaal- en metaalproductenindustrie, chemische industrie, betonindustrie, overige industrie en productie, reparatie en onderhoud vervoermiddelen, zakelijke en niet zakelijke dienstverlening en groothandel. Stap 3 Identificatie bedrijven Stap 3a Identificatie van bedrijven in binnenhavengemeente en verificatie gemeente Op basis van de postcodegebieden en de bedrijfsactiviteiten is een inventarisatie van bedrijven gemaakt. Deze lijst is samengesteld met behulp van bedrijvendatabase Orbis/Bureau van Dijk. De volgende onderzoekstap was een inhoudelijke check door de binnenhavengemeenten. Met hulp van de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens is een mail gestuurd naar contactpersonen binnen de gemeenten met het verzoek deze te verifiëren op: missende bedrijven, missende postcodegebieden en of bedrijven wel of niet nog actief zijn (of wellicht van naam zijn van veranderd). Hierop hebben 17 gemeenten gereageerd. De feedback heeft er toe bijgedragen om vooral de postcodeafbakening van de binnenhaven in de gemeenten te verbeteren. Stap 3b Identificatie van binnenhavenactiviteiten in zeehavens Om binnenhavenactiviteiten te identificeren in de zeehavengemeenten is gebruik gemaakt van de data uit de Havenmonitor. Hierbij zijn alleen de bedrijven geïdentificeerd die specifiek gericht zijn op de binnenvaart (bijvoorbeeld gespecialiseerde binnenvaartterminals) of binnenvaartondernemingen die zich in de gemeente hebben gevestigd. De bedrijven zijn niet geverifieerd met de zeehavengemeenten. Dit gebeurt al in de Havenmonitor. Stap 4 Verzameling werkgelegenheidsdata Voor de verzameling van het aantal arbeidsplaatsen bij bedrijven in binnenhavens is voor de binnenhavengemeenten gebruik gemaakt van de volgende bronnen (in volgorde van gebruik): LISA bestanden: werkgelegenheid 2013; Orbis/Bureau van Dijk: werkgelegenheid 2013; Orbis/Bureau van Dijk: werkgelegenheid 2012; CompanyInfo (KvK Handelsregister): werkgelegenheid meest recent. Voor de binnenhavenactiviteiten in zeehavens is gebruik gemaakt van de Havenmonitor 2013 met data van LISA. 4

5 De werkgelegenheidscijfers voor bedrijven die de binnenhaven hebben gekozen als vestigingsplaats voor industrie en zakelijke en niet-zakelijke dienstverlening zijn gecorrigeerd (Tabel 2). Het is lastig vast te stellen in hoeverre deze bedrijven gebruik maken van de binnenhaven, of dat zij zich hebben gevestigd in het gebied rond de binnenhaven omwille van de nabijheid van de binnenhaven. Een correctie heeft plaats gevonden voor bedrijven op een (1) niet-watergebonden locatie (bijvoorbeeld op een nabijgelegen bedrijventerrein), (2) zonder aanwijsbare laad- of losfaciliteit of (3) langs onverharde kades. Tabel 2 Correctie werkgelegenheid voor Binnenhaven als Vestigingsplaats Activiteiten Binnenhaven als Vestigingsplaats Correctie (% * arbeidsplaatsen) Betonindustrie 50% Basismetaal- en metaalproductenindustrie 25% Chemische industrie 25% Overige industrie en productie 25% Reparatie en onderhoud vervoermiddelen 25% Voedingsmiddelenindustrie 25% Groothandel 15% Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening 15% Stap 5 Berekening toegevoegde waarde De toegevoegde waarde van de activiteiten in de havens is berekend door het aantal werknemers per sector (SBI-code) te vermenigvuldigen met de gemiddelde toegevoegde waarde per persoon voor die sector. De gemiddelde productiviteit wordt verkregen uit de statistieken van het CBS, die dit voor 66 afzonderlijke sectoren publiceert. De toegevoegde waarde is daardoor een redelijk nauwkeurige schatting maar geen exacte meting. Stap 6 Berekening indirecte effecten De indirecte effecten van de binnenhavenactiviteiten worden berekend op een gelijke manier als in de Havenmonitor. De achterwaartse indirecte effecten worden op basis van de nationale input-output tabel berekend. Het achterwaartse effect houdt in: economische gevolgen van de inkoop in de Nederlandse economie. In de berekening wordt per sector een multiplier bepaald voor werkgelegenheid en toegevoegde waarde. De multipliers worden vermenigvuldigd met de directe werkgelegenheid en toegevoegde waarde om de indirecte waardes te verkrijgen. Verschillen aanpak Binnenhavenmonitor volgens Blue Ports en Havenmonitormethodiek Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste verschillen tussen de methodiek zoals die is gebruikt in de Blue Ports studie van TNO (2004) en de Blue Ports studie van de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (2012). In de Blue Ports methodiek wordt de economische betekenis van binnenhavens gemeten aan de hand van een set van respectievelijk 14 en 16 binnenhavens. Deze binnenhavens vormen een goede representatie van de ongeveer 400 binnenhavens in Nederland. De gemeenten of havenbeheerders van deze onderzochte binnenhavens leveren data omtrent aanwezige bedrijven, werkgelegenheid bij deze bedrijven en overslagcijfers. De gemeenten of havenbeheerders ontvangen hiertoe een duidelijke instructie van de onderzoekers over hoe de data moeten worden aangeleverd en welke bedrijven wel of niet mee tellen. De voorwaarden voor bedrijven die mee tellen zijn, dat zij havengebonden zijn en tevens gevestigd zijn in de binnenhaven. Het bedrijf moet ook actief van de binnenvaart gebruik maken in de aan- en afvoerlogistiek en een kade of steiger bezitten. Dit is een engere definitie dan in de Havenmonitormethodiek waarin ook niet-watergebonden bedrijven op een nabijgelegen bedrijventerrein meetellen. De bedrijven hoeven in de Havenmonitormethodiek ook niet over een laad- of losfaciliteit te beschikken. 5

6 Tabel 3 Verschillen aanpak Binnenhavenmonitor volgens Blue Ports en Havenmonitormethodiek Blue Ports methodiek (2004, TNO; 2012, NVB) Havenmonitormethodiek (2014, EUR) Aantal onderzochte binnenhavens Respectievelijk 14 en 16 binnenhavens 77 binnenhavengemeenten, waarvan 23 in zeehavengemeenten Indicatoren Directe en indirecte werkgelegenheid Directe en indirecte werkgelegenheid Directe en indirecte toegevoegde waarde Directe en indirecte toegevoegde waarde Overslag Aanpak Bottom-up: Top-down: Gemeenten/havendiensten leveren lijst met bedrijven Onderzoekers bepalen lijst bedrijven a.d.h.v. functionele en geografische Gemeenten/havendiensten leveren cijfers directe werkgelegenheid en afbakening overslagcijfers Gemeenten verifiëren lijst bedrijven Indirecte toegevoegde waarde en indirecte werkgelegenheid m.b.v. multiplier Directe werkgelegenheidscijfers op basis van LISA en Orbis (CBS/I-O tabellen) Directe en indirecte toegevoegde waarde en indirecte werkgelegenheid Overslagcijfers worden eventueel aangevuld met NSTR hoofdstukken van het CBS m.b.v. multiplier (CBS/I-O tabellen) Werkgelegenheid en Waarde voor NL totaal: schatting op basis van 14/16 representatieve binnenhavens Werkgelegenheid en Waarde voor NL totaal: sommatie alle binnenhavengemeenten Functionele afbakening Bedrijf in binnenhaven gevestigd en maakt voor activiteiten (1) actief gebruik van binnenvaart en (2) heeft steiger met laad/losfaciliteit of pijpleiding SBI 08 code lijst uit de Havenmonitor, bevat zowel bedrijven rond knooppuntfunctie, vestigingsplaatsfunctie voor industrie, (niet-) zakelijke dienstverlening en handel. Ook bedrijven zonder verharde kade en laad- /losfaciliteit voor binnenvaart worden meegenomen Geografische afbakening Afhankelijk van keuze bedrijven door gemeenten Postcode gebieden op 6-digit niveau op watergebonden bedrijventerrein Bij de Havenmonitormethodiek ligt de verantwoordelijkheid voor het samenstellen van de lijst met bedrijven bij de onderzoekers. De onderzoekers stellen een lijst van bedrijven samen op basis van de in Tabel 3 beschreven geografische- en functionele afbakening. Deze lijst wordt ter verificatie voorgelegd aan de gemeenten. Na verwerking van de feedback van de gemeenten wordt met behulp van ORBIS- en LISA-data, de werkgelegenheid aan deze bedrijven gekoppeld. In beide methoden wordt de directe toegevoegde waarde berekend door het aantal werkzame personen te vermenigvuldigen met de toegevoegde waarde per persoon per sector. De toegevoegde waarde per persoon per sector is gebaseerd op CBS statistiek. De indirecte werkgelegenheid en indirecte toegevoegde waarde worden in beide methoden berekend met multipliers. De totale economische betekenis van de binnenhavens in Nederland is in de Havenmonitormethodiek de som van alle werkgelegenheid en toegevoegde waarde in de 77 onderzochte binnenhavengemeenten. In de Blue Ports methodiek wordt een schatting gemaakt van de totale werkgelegenheid en toegevoegde waarde in de ongeveer 400 Nederlandse binnenhavens met de 14/16 onderzochte cases als uitgangspunt. Een belangrijke aanbeveling van de Blue Ports methodiek bestaat uit een jaarlijkse toevoeging van twee cases, zodat de representativiteit jaarlijks sterker wordt. 6

7 Hoofdstuk 2 Directe werkgelegenheid en toegevoegde waarde per binnenhaven Nederlandse binnenhavens Nederland Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

8 Drenthe Coevorden Meppel Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

9 Flevoland Lelystad Urk Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

10 Friesland 10

11 Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal De Friese Meren Harlingen Heerenveen Leeuwarden Arbeids- plaatsen Smallingerland Súdwest-Fryslân Terschelling Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

12 Gelderland 12

13 Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Arnhem Harderwijk Lochem Maasdriel Arbeids- Arbeids- plaatsen plaatsen waarde ( ) Nijmegen Tiel Wageningen Zaltbommel Arbeids- Arbeids- plaatsen plaatsen waarde ( ) Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

14 Groningen 14

15 Delfzijl Eemsmond Groningen Hoogezand-Sappemeer Veendam Arbeids- Arbeids- Arbeids- plaatsen plaatsen plaatsen waarde ( ) Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

16 Limburg Echt-Susteren Gennep Maasgouw Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

17 Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Maastricht Roermond Sittard-Geleen Stein Venlo Venray Arbeids- plaatsen waarde ( ) Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

18 Noord-Brabant 18

19 Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Bergen op Zoom Breda Cuijk Dongen Arbeids- plaatsen Geertruidenberg Grave Moerdijk Oosterhout Arbeids- plaatsen Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

20 Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Oss Roosendaal 's-hertogenbosch Tilburg Arbeids- Arbeids- plaatsen plaatsen waarde ( ) Veghel Waalwijk Werkendam Arbeids- plaatsen waarde ( ) Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

21 Noord-Holland Amsterdam Beverwijk Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

22 Den Helder Texel Velsen Zaanstad Arbeids- plaatsen Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

23 Overijssel 23

24 Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Almelo Deventer Enschede Hengelo Arbeids- Arbeids- plaatsen plaatsen waarde ( ) Hof van Twente Kampen Zwolle Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

25 Utrecht 25

26 Utrecht Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie 0 0 Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie 0 0 Betonindustrie 0 0 Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel 0 0 Totaal

27 Zeeland Terneuzen Vlissingen Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

28 Zuid-Holland 28

29 Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Alblasserdam Alphen aan den Rijn Dordrecht Gorinchem Arbeids- plaatsen Gouda Hendrik-Ido-Ambacht Maassluis Arbeids- plaatsen waarde ( ) Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

30 Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Papendrecht Ridderkerk Rotterdam Sliedrecht Vlaardingen Zwijndrecht Arbeids- plaatsen waarde ( ) Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

31 Hoofdstuk 3 Indirecte werkgelegenheid en toegevoegde waarde per provincie Nederland Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

32 Drenthe Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie 0 0 Basismetaal- en metaalproductenindustrie 0 0 Chemische industrie 0 0 Betonindustrie Overige industrie en productie 0 0 Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening 0 0 Groothandel Totaal Flevoland Vervoer Wegvervoer 0 0 Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie 0 0 Basismetaal- en metaalproductenindustrie 0 0 Chemische industrie 0 0 Betonindustrie Overige industrie en productie 0 0 Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

33 Friesland Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Gelderland Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie 0 0 Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

34 Groningen Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie 0 0 Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie 0 0 Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Limburg Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie 0 0 Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

35 Noord-Brabant Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Noord-Holland Vervoer Wegvervoer 0 0 Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie 0 0 Voedingsmiddelenindustrie 0 0 Basismetaal- en metaalproductenindustrie 0 0 Chemische industrie 0 0 Betonindustrie 0 0 Overige industrie en productie 0 0 Reparatie en onderhoud vervoermiddelen 0 0 Diensten 0 0 Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening 0 0 Groothandel 0 0 Totaal

36 Overijssel Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie 0 0 Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal Utrecht Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie 0 0 Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie 0 0 Betonindustrie 0 0 Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel 0 0 Totaal

37 Zeeland Vervoer Wegvervoer 0 0 Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer 0 0 Overige vervoer 0 0 Industrie 0 0 Voedingsmiddelenindustrie 0 0 Basismetaal- en metaalproductenindustrie 0 0 Chemische industrie 0 0 Betonindustrie 0 0 Overige industrie en productie 0 0 Reparatie en onderhoud vervoermiddelen 0 0 Diensten 0 0 Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening 0 0 Groothandel 0 0 Totaal Zuid-Holland Vervoer Wegvervoer Binnen- en zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Overige vervoer 0 0 Industrie Voedingsmiddelenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie Chemische industrie 0 0 Betonindustrie Overige industrie en productie Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Diensten Zakelijke en niet zakelijke dienstverlening Groothandel Totaal

38 Bijlage 1 Postcodegebieden in binnenhavengemeenten Gemeente Almelo 7602 KK 7602 EC 7602 EB 7602 EA 7602 CZ 7602 CX 7602 CV 7602 PA 7602 EG 7602 PZ 7602 KJ Alphen aan den Rijn 2404 HE BZ 2404 HN 2404 CB 2407 AC Arnhem 6827 AV BA 6827 BD Bergen op Zoom 4612 PL PN 4612 PP 4612 PS 4612 RB 4612 RC 4612 PX Breda 4815 HC 4815 HA 4815 CD 4825 AK 4825 AJ 4825 AL 4825 AZ Coevorden LC KZ PT Cuijk 5433 NB 5433 NG 5433 NL 5433 NE NC De Friese Meren Den Bosch 5222 BP 5222 AJ 5222 AL 5222 AD 5222 AE 5222 BN 5216 JZ 5216 JW Deventer 7418 AZ 7418 AV BA 7418 CS 7418 DB 7418 CL 7418 CN 7418 CN 7418 CP CL 7118 CN 7418 CP 7418 CH 7418 CR 7418 CS Dongen 5107 NC Echt Susteren 6101 AB Enschede 7547 AR AL 7547 AV 7547 BG BH 7547 RD 7547 AT 7547 BJ Geertruidenberg 4931 TA 4941 NC Gennep 6598 BL 6598 AD Gouda 2802 AA 2802 AL Grave GB Harderwijk CW 3846 AD 3846 AB 3846 AE 3846 AG 3846 AH 3846 AJ 3846 BP 3846 BZ 3846 BH 3846 BV 3846 CA 3846 BX 3846 CC 3846 CE 3846 CE 3846 CA 3846 CB 3846 BT Heerenveen 8447 GB GL Hengelo 7553 GG GM 7553 DS 7553 GT 7553 GS 7553 GV 7553 GP 7553 GN 7554 RS 7554 RR Hof van Twente 7471 LV Hoogezand-Sappemeer 9608 PC 9608 PZ 9608 PX 9608 PD Kampen 8263 BH 8263 AD 8263 AS 8263 AP 8263 BD Leeuwarden 8912 AT 8912 AS 8912 AV 8912 AN 8912 AL 8912 AL 8912 BD Lelystad 8242 PP 8242 PA 8242 PR 8221 RC Lochem 7241 CS Maasdriel 5331 KA 5331 PG Maasgouw 6051 LR 6051 AH 6051 AE 6051 AA 6019 RD 6019 RG 6019 AA 6019 DE 6019 AB Maastricht 6212 NA 6211 AD Meppel 7941 EP 7942 JS 7942 JZ 7944 HV 7942 HS 7941 HX Nijmegen 6541 AJ 6541 AG 6541 AH 6541 CX 6541 SC 6541 SC 6541 CT 6541 AC CE 6541 CD 6541 DB 6541 AD 6541 CS 6541 CN 6541 CL 6541 DB 6541 BL 6511 XF CM 6541 CV 38

39 Oosterhout 4905 BS 4905 BL BN 4906 CX 4906 CJ 4906 CH 4906 CK 4906 CP Oss 5347 JS 5347 KZ 5347 KR 5347 KS KD 5347 KL 5347 KZ Roermond 6041 TC 6041 TA Roosendaal 4704 RS 4704 SR 4704 RE Sittard-Geleen 6121 EZ 6121 RX 6121 PB 6121 RE Smallingerland AD 9206 AH 9206 AJ 9206 AX BL 9206 AK 9206 BK 9206 BH Súdwest Fryslân 8606 JT 8606 JS 8606 JV 8606 JH 8606 JJ Stein 6171 EG EE 6129 EZ Terschelling 8881 BC 8881 BD 8881 EG Texel 1797 SR Tiel 4004 JJ 4004 JE 4054 ME Tilburg 5015 BP 5015 BT 5015 TC 5015 TG 5015 TA 5047 TV 5047 TX 5048 AD 5048 AG 5048 AA Urk 8321 KC 8321 KA 8321 EH EJ Utrecht 3534 AZ AC 3542 AA 3542 CH AK 3542 AS 3542 AR 3542 AP Veendam KZ 9645 LZ Veghel 5466 AE 5466 AA Venlo 5928 PZ 5928 NV 5928 PL 5928 PR 5928 PN 5928 PG 5928 PA 5928 PT 5928 ND 5928 PH 5928 NT Venray 5861 EL 5861 EK 5861 BL Waalwijk 5145 PE 5145 PG 5145 PK 5145 PC 5145 PB 5145 PD Wageningen 6701 PC 6702 DT 6702 DS PW NW Werkendam 4251 NL 4251 NK NN 4251 AD 4251 NG Zaltbommel 5301 HT 5301 HG NM Zwolle 8015 PA 8041 AE 8041 AD 8042 PA 8042 PD 8031 EB 39

40 Bijlage 2 Overzicht binnenhaven gerelateerde activiteiten en indeling SBI Code 2008 Omschrijving '08 Binnenhavenmonitorklasse 0311 Zee- en kustvisserij Voedingsmiddelenindustrie 0312 Binnenvisserij Voedingsmiddelenindustrie 0321 Kweken van vis en schaaldieren Voedingsmiddelenindustrie 0910 Dienstverlening ten behoeve van de aardolie- en aardgaswinning Chemische industrie 1020 Visverwerking Voedingsmiddelenindustrie Vervaardiging van plantaardige en dierlijke oliën en vetten Voedingsmiddelenindustrie 1042 Vervaardiging van margarine en overige spijsvetten Voedingsmiddelenindustrie 1061 Vervaardiging van meel (geen zetmeel) Voedingsmiddelenindustrie 1091 Vervaardiging van veevoeders Voedingsmiddelenindustrie Verwerking van cacao Voedingsmiddelenindustrie 1083 Verwerking van koffie en thee Voedingsmiddelenindustrie 1089 Vervaardiging van overige voedingsmiddelen n.e.g. Voedingsmiddelenindustrie Zagen en schaven en overige primaire houtbewerking Overige industrie en productie 1712 Vervaardiging van grafisch papier en karton Overige industrie en productie Aardolieraffinage Chemische industrie 2011 Vervaardiging van industriële gassen Chemische industrie 2012 Vervaardiging van kleur- en verfstoffen Chemische industrie Vervaardiging van overige anorganische basischemicaliën Chemische industrie Vervaardiging van petrochemische producten Chemische industrie 2015 Vervaardiging van kunstmeststoffen en stikstofverbindingen Chemische industrie 2016 Vervaardiging van kunststof in primaire vorm Chemische industrie 2020 Vervaardiging van verdelgingsmiddelen en overige landbouwchemicaliën Chemische industrie 2052 Vervaardiging van lijm en bereide kleefmiddelen Chemische industrie 2053 Vervaardiging van etherische oliën Chemische industrie Vervaardiging van overige chemische producten n.e.g. Chemische industrie 2222 Vervaardiging van verpakkingsmiddelen van kunststof Chemische industrie Vervaardiging van producten van beton voor de bouw en van kalkzandsteen Betonindustrie 2363 Vervaardiging van stortklare beton Betonindustrie 2391 Vervaardiging van schuur-, slijp- en polijstmiddelen Betonindustrie 2399 Vervaardiging van overige producten van beton, gips en cement Betonindustrie 2410 Vervaardiging van ijzer en staal en van ferrolegeringen Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2420 Vervaardiging van stalen buizen, pijpen, holle profielen en fittings daarvoor Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2433 Koudvervormen en koudfelsen Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2434 Koudtrekken van draad Basismetaal- en metaalproductenindustrie 40

41 2441 Vervaardiging van edele metalen Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2442 Vervaardiging van aluminium Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2445 Vervaardiging van overige non-ferrometalen Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2511 Vervaardiging van metalen constructiewerken en delen daarvan Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2529 Vervaardiging van metalen tanks en reservoirs Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2561 Oppervlaktebehandeling en bekleding van metaal Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2562 Algemene metaalbewerking Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2591 Vervaardiging van stalen vaten, fusten en transportkannen Basismetaal- en metaalproductenindustrie 2790 Vervaardiging van overige electrische apparatuur Overige industrie en productie 2811 Vervaardiging van motoren en turbines Overige industrie en productie 2822 Vervaardiging van hijs-, hef- en transportwerktuigen Overige industrie en productie Carrosseriebouw Reparatie en onderhoud vervoermiddelen 3011 Bouw van schepen en drijvend materieel (geen sport- en recreatievaartuigen) Reparatie en onderhoud vervoermiddelen 3012 Bouw van sport- en recreatievaartuigen Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Sloop van schepen, witgoed, computers e.d. Reparatie en onderhoud vervoermiddelen Voorbereiding tot recycling van afval (geen metaalafval) Reparatie en onderhoud vervoermiddelen 4291 Natte waterbouw Overige industrie en productie 4399 Overige bouw Overige industrie en productie Handel in en reparatie van aanhangwagens en opleggers (geen caravans) Groothandel Groothandel in granen Groothandel Groothandel in groenten en fruit Groothandel 4634 Groothandel in dranken (geen zuivel) Groothandel Groothandel in vis, schaal- en weekdieren Groothandel Groothandel in sportartikelen (geen watersport) Groothandel Groothandel in vaste brandstoffen Groothandel Groothandel in metaalertsen Groothandel Groothandel in hout en plaatmateriaal Groothandel Groothandel in chemische grondstoffen en chemicaliën voor industriële toepassing Groothandel Groothandel in overige intermediaire producten n.e.g. Groothandel Groothandel in ijzer- en staalschroot en oude non-ferrometalen Groothandel Groothandel in intern transportmaterieel Groothandel 5010 Zee- en kustvaart (passagiersvaart en veerdiensten) Binnen- en zeevaart Zee- en kustvaart (vracht- en tankvaart; geen sleepvaart) Binnen- en zeevaart 5030 Binnenvaart (passagiersvaart en veerdiensten) Binnen- en zeevaart Laad-, los- en overslagactiviteiten voor zeevaart Dienstverlening t.b.v. het vervoer Opslag in tanks Dienstverlening t.b.v. het vervoer 41