HIGH DEFINITION TELEVISION

Transcriptie

1 Het Ingenieursblad Maandblad van de Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging Ingenieurshuis, Desguinlei 214, B-2018 Antwerpen Afgiftekantoor Gent X Erkenningsnummer P Toelating gesloten verpakking nr. 3/176 BELGIË-BELGIQUE P.B. GENT X B 727 HIGH DEFINITION TELEVISION Nr. 10, oktober 2008 Rekruteringsdossier STARTERS! Hoge Definitie Televisie: een uitdaging Vlaamse ingenieursopleidingen gaan de uitdaging aan Fascinatie en voldoening in het buitenland Bio-ingenieur Tim Maeyens vertelt over sport, wetenschap en medailles

2 better We d be even stronger with you. And vice versa. They say great minds think alike. So imagine the power of people around the world all thinking together. In over 120 countries, we at Bekaert devote our combined brainpower to solving huge challenges in advanced metal transformation and advanced materials and coatings. Because, like everything we do, we believe that innovation is something that s done better together. But just because you re part of a big team doesn t mean you can t also achieve some incredible things of your own. We are quick to give talented people responsibility, and you ll soon find yourself leaving your personal mark on your work. And of course, as a leading multinational with annual sales of over 3,4 billion, your performance will be well rewarded. So if your engineering, physics or chemistry studies have inspired you to devote your career to ideas that can change thousands of lives around the world, we know somewhere where your drive and individuality will fit right in. Don t you think we re better together? To support the growth of Bekaert worldwide, our Technology Center is expanding. Bekaert s Technology Center has a team of over 270 highly qualified people who are looking for new colleagues. R&D Project Manager Cord & Rope Development You hold a MSc or PhD in Material Science, Metallurgical or Mechanical Engineering. Some experience in metals and metal forming is an additional asset (R&D, manufacturing,...). You manage projects related to Steel Cord technology which are either process or product related. Operational Excellence Manager Labs Technology You hold a MSc or PhD in Engineering and have at least 5 years business experience. You execute projects and install processes to improve internal lab functioning. You develop long term relationships with internal customers and monitor operational excellence in the labs. Ideally, you have experience in lean, six sigma and project management. R&D Project Manager Materials, Metals or Mechanics You hold a MSc or PhD in Material Science or in Metallurgical or Mechanical Engineering. You develop and improve processes in the area of advanced material transformation and build effective relationships inside and outside of the company. Manager Material Science Lab You hold a MSc or PhD in Material Science or Metallurgy and have 5 years of relevant experience in metal characterization or transformation. You are responsible for the organization and supervision of the Material Science Lab. Interested? Call or apply online on

3 VOORWOORD BAMA en het EUR-ACE label De implementatie van de Bologna-akkoorden inzake hoger onderwijs kent diverse facetten. De meest in het oogspringende is natuurlijk de omvorming van het hoger onderwijs in professionele bachelors enerzijds en academische bachelors en masters anderzijds. Specifiek voor de ingenieursopleidingen betekent Bologna echter veel meer. Zo moeten ondermeer de opleidingen van industrieel ingenieur geacademiseerd worden, moeten de diverse opleidingsprofielen van ingenieur uitgeklaard worden en moet de accreditatie van de opleidingen gerealiseerd worden. Met academisering wordt bedoeld de inbedding van het onderwijs in wetenschappelijk onderzoek. Academisering is een tijdelijk proces: eens de doelstellingen bereikt zijn is de academisering voltooid. In 2013 moet de academisering afgerond zijn. De hogescholen die dit willen bereiken, dienen daartoe in een associatie met een Vlaamse universiteit te stappen. Dit academiseringsproces is in volle uitvoering in Vlaanderen. De duurtijd van de opleiding industrieel ingenieur (4 of 5 jaar), de invulling van dit mogelijke 5de jaar, de invulling van de onderzoeksprogramma s binnen de nieuwe associaties, de organisatie van de associaties zelf, dit zijn maar enkele van de vele uitdagingen die de universiteiten vandaag in deze context hebben aangegaan. De uitklaring van de diverse opleidingsprofielen is nog bezig. Maar de meeste zo niet alle partijen zijn het er over eens dat de twee ingenieursprofielen wel degelijk moeten behouden worden om tegemoet te komen aan de noden van het bedrijfsleven. Wanneer een academiseringsproces succesvol wordt afgerond, volgt de accreditatie. Dit is de formele erkenning dat een programma kwalitatief beantwoordt aan de normen die zijn vastgelegd door de NVAO (Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie) om als academisch te kunnen worden bestempeld. De beslissing tot accreditatie zal gebeuren op basis van de rapporten van de visitatiecommissies van de VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad) en van de VLHORA (Vlaamse Hogescholenraad). In de geest van de Bologna-akkoorden lijkt het logisch dat de normen, waarop deze visitatiecommissies zich baseren, conform zijn met de Europese standaarden. We wensen er immers zeker van te zijn dat de vele inspanningen die het hoger onderwijs sinds enkele jaren levert rond de invoering van de Bologna-akkoorden (inspanningen die trouwens nog wel enkele jaren zullen moeten worden volgehouden) ook uitmonden in een Europese erkenning. We willen niet alleen het vrij verkeer van studenten binnen Europa bevorderen, maar ook gelijke kansen voor onze Vlaamse ingenieurs binnen ditzelfde Europa stimuleren. Via het EUR-ACE label heeft Europa, specifiek voor ingenieursopleidingen, Europese normen bepaald, die een hoge kwaliteit waarborgen. Via dit label hebben de faculteiten ingenieurswetenschappen in Europa de mogelijkheid hun internationale standing aan te tonen. Daarom hopen wij dat de NVAO haar normen voor ingenieursopleidingen zal afstemmen op dit EUR-ACE label. In het begin van het jaar was de werkdruk op de NVAO echter te groot om hier een prioriteit van te maken. Een gemiste kans? Laten we vooral niet passief het antwoord op deze vraag afwachten maar ervoor zorgen dat onze ingenieursfaculteiten krijgen waar ze recht op hebben, met name de kans op internationale erkenning van hun kwaliteit door o.a. de NVAO bij dit aanpassingswerk te steunen. Dit zal ook onze ingenieurs te goede komen wanneer ze binnen Europa hun loopbaan uitbouwen, en ze kunnen aantonen dat ze de basis van hun kennis hebben opgedaan in een kwalitatief hoogstaande Vlaamse universiteit. Laten we ervoor zorgen dat onze ingenieursfaculteiten krijgen waar ze recht op hebben, met name de kans op internationale erkenning. ir. Roger Meulemans algemeen directeur a.i. 10/2008 Het Ingenieursblad 1

4 Je lichaam als energieleverancier? >> Samen maken we morgen vandaag. Werken bij IMEC betekent: aan een effi ciëntere en aangenamere gezondheidszorg bouwen. Ons gloednieuwe EEG-toestel (elektro-encefalogram) is niet groter dan een horloge. Maar het meet wél al je hersensignalen, verwerkt ze en stuurt ze draadloos naar je dokter. Batterijen? Niet nodig. Je eigen lichaamswarmte produceert meer dan genoeg energie. Voortaan blijven epilepsiepatiënten altijd onder toezicht en detecteren we hersentrauma s buiten de muren van het ziekenhuis. IMEC is het grootste onafhankelijke onderzoekscentrum in nanotechnologie en nano-elektronica van Europa met meer dan 1600 medewerkers: operatoren, administratieve medewerkers, ingenieurs, researchers... Of ze nu veel theoretische kennis hebben of niet, ze beschikken allen over wat het belangrijkste is in ons bedrijf: een stevige dosis enthousiasme en dynamiek! IMEC verwelkomt momenteel graag m/v collega's voor de volgende functies: Researcher Advanced Lithography Je behaalde een doctoraat in electrical engineering, wiskunde of fysica en hebt een sterke interesse in optica. Ervaring in lithografi e is een troef. Je neemt deel aan en wordt verantwoordelijk voor onderzoek sprojecten binnen de Reticles, Resolution Enhancements and Imaging groep van ons Lithography departement. Je maakt simulaties via bestaande softwarepakketten en verricht experimenteel werk in onze cleanroom. Je staat ook in voor de data interpretatie. System Engineer for Wireless Front End Design Je behaalde een Master in de Ingenieurswetenschappen en hebt kennis van draadloze communicatiesystemen en -standaarden. Kennis van Matlab, analoog en/of RF-design is een troef. Je levert een cruciale bijdrage in de low-power integratie van geavanceerde communicatiesystemen. Je vertaalt specifi caties van de standaarden in draad loze communicatie naar een analoge front-end van een software defi ned radio. Je bouwt en gebruikt high-level simulatiemodellen met eigen tools. Samen met je team en onze externe partners doe je voorstellen voor implementatie. Project Liaison Officer Je hebt een Master in de Ingenieurswetenschappen (elektronica of fysica) of een Master in de Wetenschappen. Je hebt reeds enkele jaren relevante werkervaring. Je beheert de juridische, IP- en administratieve aspecten, vanaf de projectvoorstelfase tot aan de ondertekening en de afl oop van een contract. Je werkt nauw samen met andere ondersteunende diensten, onze wetenschappelijke divisies, contractpartners en externe instanties (Europese Commissie, IWT, ). Voor bepaalde contracten volg je operationeel deadlines en deliverables op. Tot slot kan je ingezet worden in consortium overeen komsten, volg je nieuwe mogelijkheden voor overheidsfi nanciering op, en verricht je soms onderzoek naar industriële aspecten en valorisatiepotentieel. R&D Engineer Multi-processor Image Processing Je hebt een Master in de Ingenieurswetenschappen (electrical engineering of computer science) en een goede kennis van basisprincipes in Digital Signal Processing en programmeren in C/C++. Je bouwt aan onze expertise op het vlak van (multi-camera) image/ video processing en multi-processor application mapping. Je maakt de C/C++ source code klaar voor mapping op een multi-processor architectuur en identifi ceert en implementeert algoritmische optimalisaties. Materials Expert Je behaalde een Master in de Exacte of Ingenieurswetenschappen (fysica, chemie of materiaalkunde) en hebt een grondige kennis van materiaal eigenschappen en vaste-stof fysica. Je begeleidt de introductie van nieuwe materialen in onze pilootproductielijnen en defi nieert de spelregels om met deze nieuwe materialen te kunnen werken. Je verkent nieuwe materiaalnoden en meettechnieken en begeleidt materiaalassessments. Je bent verantwoorde lijk voor projectopvolging en voor de analyse en interpretatie van de resultaten, teneinde de strategie waar nodig aan te passen. Geïnspireerd? Solliciteer dan vandaag nog online op of voeg je profi el toe aan onze 'talent pool'. Vragen? Aarzel niet en contacteer ons via IMEC verwelkomt elk talent, ongeacht nationaliteit, leeftijd, gender, afkomst, handicap, religieuze overtuiging of geaardheid.

5 Het Ingenieursblad INHOUD Het Ingenieursblad is het maandblad van de Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging - K VIV, de enige overkoepelende beroepsvereniging voor burgerlijk en bio-ingenieurs in Vlaanderen. De K VIV vzw werd opgericht in 1928 en telt individuele leden. J A A R G A N G 77, N R. 8/9, O K T O B E R 2008 Zetel en algemeen secretariaat K VIV, Ingenieurshuis, Desguinlei 214, B-2018 Antwerpen tel.: (algemeen), fax: info@kviv.be website: Vaste redactie Karolien VAN WIELE, projectcoördinator publicaties Luce CALLENS, secretariaat tel. rechtstreeks: , fax: ingenieursblad@kviv.be website: Verantwoordelijke uitgever Roger MEULEMANS algemeen directeur a.i., hoofdredacteur Redactieraad Voorzitter: prof. dr. ir. Jos Vander Sloten Leden: dr. ir. Jean-Marie Aerts, ir. Roger Meulemans, ir. Philippe Delforge, ir. Johan Goossens, ir. Clement Noë, prof. dr. ir. Peter Schelkens, dr. ir. Jan Schrooten, ir. Werner Vancayseele, prof. dr. ir. Erick Vandamme, prof. dr. ir. Leo Van de Loock, prof. dr. ir. Rik Van de Walle, Karolien Van Wiele, prof. dr. ir. Herman Van Langenhove, ir. Guido Wouters Columnisten ir. Carmen Cordier, prof. dr. ir. Bart De Moor, ir. Joachim Coens, prof. dr. ir. Willy Verstraete, Johan Van den Bossche Reclameregie DECOM NV Stationsstraat 108, 2800 Mechelen tel.: , fax: bie@decom.be - bie@b-net.be annick.kumbruck@decom.be website: Abonnementen Leden van K VIV en het Technologisch Instituut-K VIV ontvangen Het Ingenieursblad uit hoofde van hun lidmaatschap. Voor niet-leden kost een jaarabonnement 56 (binnenland) en 80 (buitenland) voor Studentenabonnement 14 (academiejaar september t/m juni) (studentenlidkaart voorleggen). Abonnementen schriftelijk aan te vragen bij de K VIV, Dienst Publicaties (zie adres hierboven). Oplage en verspreiding Het Ingenieursblad verschijnt 9 maal per jaar, maandelijks behalve in juli, augustus en december. Het wordt gratis verstuurd aan de K VIV-Leden, alsook aan honderden bedrijven, instellingen, overheden en andere externe abonnees. Gemiddelde oplage: ex. (CIM gecontroleerd) Prepress en druk DECOM NV Stationsstraat 108, 2800 Mechelen Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, fotokopie, internet of welke ander vorm dan ok zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikels en de column berust bij de auteurs High Definition Television Hoge Definitie Televisie: een uitdaging 20 Dr. Ir. J. Barbarien, ir. L. Overmeire, M. Jacobs, prof. dr. ir. P. Schelkens Naar de ultieme kijkervaring 32 Ir. E. Beekers, P. Cirkel, ir. S. Van der haegen Rekruteringsdossier Starters Promotie 2008, de Job- en Studiedienst staat voor je klaar! 43 D. De Sager Vlaamse ingenieursopleidingen gaan de uitdaging aan 46 Ing. I. Claus Fascinatie en voldoening in het buitenland 51 V. Lemmens Rechters lappen wet aan hun laars 55 Ir. W. Buyse Communicatiedagen K VIV-Jongeren EYE stelt grenzen en geest open 63 Ir. E. Van Hemelryck Als ik in Londen roei, ga ik voor een medaille 38 Beluga K VIV-Direct Actief 69 Agenda Afdelingen K VIV 80 Agenda TI 82 Column Johan Van den Bossche: Het weer en onze economie 84 Jan Lagast: Wat is spam en wat is het niet? 68 Rubrieken Actueel 4 Mozaïek 14 Adverteerders 60 IRIS 10 Ir.-aanbod 66 Scoop 12 Aan de redactie 66 Surf ook eens naar Met dank aan onze hoofdsponsors 10/2008 Het Ingenieursblad 3

6 ACTUEEL IEEE Jobdag Op woensdag 3 december organiseert de IEEE Student Branch Leuven in de universiteitshallen voor de derde maal de jobbeurs voor spin-off s en kleine high-tech bedrijven. De voorbije twee edities lokte de beurs telkens meer dan 200 bezoekers en waren een 25-tal bedrijven vertegenwoordigd. De veelal kleinere bedrijven op deze beurs zijn meestal niet bekend bij het grote publiek en ze worden daarom dikwijls over het hoofd gezien bij het zoeken naar een job. Nochtans is er ook bij deze bedrijven een grote nood aan hoog opgeleide technici. Op de jobdag krijgen deze bedrijven een forum waar ze zich kunnen voorstellen aan het grote publiek. Tijdens de beurs stellen bedrijven zichzelf voor op een stand en indien daarvoor gekozen wordt door middel van een korte bedrijfspresentatie. IEEE staat voor Institute of Electrical and Electronics Engineers en is de grootste internationale ingenieursvereniging, toonaangevend binnen zijn vakgebied. De IEEE Student Branch Leuven verenigt de IEEE-leden die studeren aan de K.U.Leuven en bestaat voornamelijk uit studenten burgerlijk ingenieur uit de hogere jaren elektrotechniek, computerwetenschappen en mechanica en doctoraatsstudenten van deze departementen. De beurs wordt afgesloten met een receptie, waar een hapje en een drankje wordt aangeboden. Iedereen is welkom om kennis te komen maken met de spin-off s en high-tech bedrijven. Deelname is gratis, maar inschrijven via de website is verplicht. Ook geïnteresseerde bedrijven vinden via deze link meer informatie. dag2008 Studiedag: Van poeder tot component 5 december - VITO, Mol Opzet van de cursus: Keramische en metallische componenten aangemaakt via de poedermetallurgie beslaan een breed toepassingsgebied. De basisprincipes van het productieproces gaan terug tot het pottenbakken van de oudheid, maar ook hier zijn de technieken in de loop van de tijd sterk geëvolueerd. De cursus beoogt om aan de hand van concrete voorbeelden de verschillende synthese technieken vertrekkende van het poeder uitgangsmateriaal tot de afgewerkte component te bespreken. De optimalisatie van zo n proces verloopt natuurlijk altijd in synergie met een reeks karakterisatie technieken. Ook deze worden besproken aan de hand van specifieke voorbeelden. Datum: Vrijdag 5 december 2008 Plaats: VITO Boeretang Mol Meer recente info en inschrijvingen: 4 Het Ingenieursblad 10/2008

7 ACTUEEL Robots binnenstebuiten In de schaduw van de RoboCup, een wedstrijd waarbij onderzoeksinstellingen en universiteiten van over de hele wereld elkaar proberen te overtroeven door almaar betere robots te bouwen, vindt dit schooljaar voor het eerst in België ook een RoboCup Junior plaats. Bedoeling is om schoolteams op speelse wijze vertrouwd te maken met de technologie door hen in groep een robot te laten bouwen, die tijdens de finale in april 2009 kan deelnemen aan een van de twee disciplines: dansen of redden. Op 25 september werd door de bekende menselijke robot Asimo via het jeugdjournaal Karrewiet (Ketnet) een oproep gelanceerd om jongeren van 8 tot 14 jaar en hun leerkrachten warm te maken voor het project. Ervaring is niet nodig; leerkrachten die met hun klas willen deelnemen, krijgen in november gratis vier workshops aangeboden. Deze zijn ontworpen op basis van de nieuwe eindtermen voor het laatste jaar basisonderwijs en de eerste graad van het secundair onderwijs. Bij RoboCup Junior hoort ook het boek Robots binnenstebuiten, dat sinds kort bij de boekhandel verkrijgbaar is. Het boek werd geschreven door Bram Vanderborght, robotonderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel, en legt op heel duidelijke en originele wijze uit hoe een robot in elkaar zit, en waarvoor robots zoal gebruikt worden. Hoe hoort een robot, hoe ziet een robot, waarom valt een robot niet om, knuffelrobots en robots in films: het komt allemaal aan bod met veel illustraties. Leerkrachten die zich inschrijven krijgen het boek gratis, maar het is ook een must voor iedereen die wil weten hoe robots ons leven zullen veranderen. Meer info: WAT ga jij doen met je eerste inkomen? 10/2008 Het Ingenieursblad 5

8 ACTUEEL Magnel prijs De Magnel-Prijs wordt om de vier jaar uitgereikt en werd ingesteld met het doel het toegepast wetenschappelijk onderzoek, in verband met de bouw aan te moedigen. Hij is opengesteld voor vorsers verbonden aan Universiteiten, Militaire Scholen, Onderzoekscentra of grote Openbare Besturen van de lidstaten van de Europese Unie. e werken die voor de toekenning van de prijs ingestuurd D worden, moeten, wat de kunst van het bouwen betreft, een oorspronkelijk en onuitgegeven karakter inhouden, in overeenstemming zijn met de activiteiten van het Technisch Controlebureau voor het Bouwwezen SECO en praktische toepassingen mogelijk maken. Zij mogen het werk zijn van één vorser of de vrucht van de samenwerking tussen meerdere. SECO oefent de controle uit op bouwwerken, waarbij gelet wordt op de toepassing van de normale regels van stabiliteit en duurzaamheid in de opvatting en de uitvoering van gebouwen en werken van civiele techniek. Sinds kort werd deze activiteit uitgebreid met de controle en de certificatie van duurzaam bouwen. De prijs bedraagt EUR. De studies mogen in het Nederlands, het Frans, het Duits of het Engels opgesteld zijn en moeten vóór 20 november 2008 aan SECO, Aarlenstraat 53 te 1040 Brussel, overgemaakt worden. De vorser mag op die datum de leeftijd van 40 jaar niet bereikt hebben. Achtergrond Professor Gustave Magnel behaalde in 1912 het diploma van burgerlijk bouwkundig ingenieur aan de Gentse universiteit. In zijn beginperiode profileerde Gustave Magnel zich als pionier in het proefondervindelijk onderzoek van gewapend beton in Europa. Zowel nationaal als internationaal verwierf hij echter vooral bekendheid door zijn originele bijdragen tot de ontwikkeling van het voorgespannen beton. Magnel was de uitvinder van een eigen voorspantechniek, het zogenaamde Blaton-Magnel systeem, dat gebruikt werd bij de eerste voorgespannen betonconstructies in België. Op verzoek, kunnen exemplaren van het reglement voor de toekenning van de Magnel-Prijs, bekomen worden. Het reglement kan ook geraadpleegd worden op Druk uw stempel op het energiedebat en neem deel aan de enquête. Energie: uitdaging? rampscenario? Velen zijn zich vandaag bewust van de energieproblematiek(en). Toch wordt er vaak nog onvoldoende efficiënt gehandeld. K VIV wil, samen met alle andere Belgische ingenieursverenigingen (CIBIC), tot de kern van het energiedebat doordringen. Tijdens het 3rd Strategic Energy Forum van 16 december 2008 laten specialisten hun licht schijnen op de kwestie, maar omdat de stem van alle ingenieurs belangrijk is, vragen wij uw mening. Aan u het woord 6 Het Ingenieursblad 10/2008 Deelnemen kan vanaf 1 november op

9 ACTUEEL Architectuurstudent toont werk op Biënnale in Venetië Jeroen Roosen, student in de derde bachelor burgerlijk ingenieurarchitect, is de enige Belgische laureaat van de Everyville-wedstrijd. Hij mag zijn werk tonen op de prestigieuze Biënnale Architectuur in Venetië. Uit 48 landen werden 782 projecten ingestuurd voor de architectuurwedstrijd. UGent-student Jeroen Roosen kreeg een eervolle vermelding van de jury en mag zijn project op de Biënnale tonen. Everyville werd als een online architectuurwedstrijd voor studenten georganiseerd naar aanleiding van de 11e International Architecture Exhibition Venice, een onderdeel van de Biënnale van Venetië. Op basis van een tekst van Aaron Betsky, curator van de tentoonstelling, werd een ideeënwedstrijd uitgeschreven. Het was de bedoeling om een manier te zoeken om een buitenwijk een bepaalde identiteit en meerwaarde voor haar bewoners te geven. Onder de juryleden bevonden zich grote namen uit de architectuur, zoals Zaha Hadid, Thom Mayne en Paolo Baratta (tevens de voorzitter van de Biënnale). De officiële bekendmaking van de prijzen vond plaats in het Teatro Piccolo Arsenale op 11 september. Naast het werk van Jeroen Roosen is trouwens nog meer UGent se architectuur te bewonderen op de Biënnale in Venetië. De ingenieur-architecten Kersten Geers en David Van Severen, beiden alumni van de UGent en momenteel als praktijkassistent werkzaam bij de vakgroep Architectuur en Steden- bouw, bouwden er de Belgische inzending voor de architectuurbiënnale. Daarvoor had hun bureau Office KGDVS met het ontwerp 1907 after the party de wedstrijd gewonnen die Moritz Küng als curator namens het Vlaams Architectuurinstituut had uitgeschreven. Geers en Van Severen trokken rondom het bestaande Belgisch paviljoen in de Giardini een muur op, zodat je de impressie krijgt dat het tijdelijke paviljoen het oude tentoonstelt. Bezoekers ervaren de architectuur van de holle metalen muur, van het lege en heldere permanente paviljoen en van de nieuwe binnentuin die tussen beide in ontstaat. Meer info: Annelies Vermeir, Faculteit Ingenieurswetenschappen, tel ; Officiële lancering EUFETEC Op 15 september 2008 werd het EUropean FEed TEchnology Center, EUFETEC, officieel gelanceerd. Dit gebeurde in aanwezigheid van Vlaams minister-president, Kris Peeters en een vertegenwoordiger van het kabinet van federaal minister van KMO s, Zelfstandigen, Landbouw en wetenschapsbeleid, Sabine Laruelle. De Europese diervoederindustrie staat voor een groot aantal nieuwe uitdagingen. EUFETEC wil de gelegenheid aangrijpen om in te spelen op deze nieuwe uitdagingen met als doelstelling de competitiviteit van de sector te vergroten. Enkel op deze manier zal de sector zijn belangrijke rol kunnen blijven vervullen in de toeleveringsketen van dierlijke producten, die beantwoorden aan de veeleisende criteria van de consument (kwaliteit, veiligheid, betaalbaarheid & gezondheid) en aan de verwachtingen op sociaal vlak (milieu, duurzaamheid). De missie van EUFETEC bestaat in het stimuleren en ondersteunen van technologische vernieuwing binnen de sector doorheen: 1) eenvormig, vernieuwend onderzoek; 2) de uitwerking van praktische richtlijnen en het organiseren van training; 3) het opzetten van dienstverlening om bedrijven te ondersteunen bij de implementatie van de richtlijnen op de werkvloer. Een enquête werd georganiseerd in de verschillende Europese landen om te bepalen wat precies de hoofdprioriteiten zijn voor de sector (bestaande uit fabrikanten van toevoegingsmiddelen, voormengsels en mengvoeders). Met betrekking tot onderzoek, zijn volgende thema s prioritair: kwaliteit en veiligheid (van voeding voor mens en dier), versleping en residuen van bepaalde moleculen (bvb. coccidiostatica) in vlees, melk en eieren. Uit het onderzoek blijkt dat de sterke stijging van de energie- en grondstofprijzen de voederindustrie dwingt tot een beter energiebeleid en tot het gebruik van alternatieve voedermiddelen als bron van eiwitten (hierin speelt de herwaardering van bepaalde bijproducten een belangrijke rol). Op gebied van opleiding en dienstverlening is er grote belangstelling voor arbeidsveiligheid en stofexplosie. De verschillende internationale partners van EUFETEC zijn: 1)Vertegenwoordigers van de voederindustrie: BEMEFA (Beroepsvereniging van de mengvoederfabrikanten België), FRANA (Federatie van fabrikanten en vertegenwoordigers van toevoegingen voor dierlijke voeding België) / FEFANA (Federatie van fabrikanten van toevoegingsmiddelen-europa), CESFAC (Beroepsvereniging van de mengvoederfabrikanten -Spanje) 2) Vertegenwoordigers uit de academische wereld: AUGent (Associatie Universiteit Gent -België) / ILVO (Instituut voor landbouw en visserijonderzoek België), Universiteit Wageningen en Onderzoekcentrum (Nederland), Katholieke Universiteit Heilig hart van Piacenza (Instituut voedingswetenschap en voeding -Italië) en de Universiteit van Nottingham (Groot Brittanië) 3) Vertegenwoordigers van onderzoekcentra: Tecaliman (Centre Technique de l Alimentation Animale Frankrijk), IFF (Internationale Onderzoekscentrum voor Voedermiddelentechniek Duitsland) FEFAC, the European Feed Manufacturers Federation, is de hoofdwaarnemer. Meer info: ; 10/2008 Het Ingenieursblad 7

10 3 DECEMBER 2008 PREMIÈRE INGENIEURS IN VLAANDEREN K VIV Jaarthema 2008 Klimaat schept kansen Aanwezige K VIV-leden krijgen in première het boek INGENIEURS IN VLAANDEREN Andere K VIV-leden krijgen het boek in december in de bus. Volledig vernieuwde uitgave! IN VLAANDEREN 2009 Klimaat & Green High Tech 3 december 2008 ING (Brussel) De gids met burgerlijk en bio-ingenieurs. Faculteiten en Alumniverenigingen stellen zich voor. Interviews met sleutelfiguren uit de industrie. PROGRAMMA Ontvangst met broodjes vanaf uur Voorstelling Ingenieurs in Vlaanderen Drie lezingen rond Klimaat & High Tech door IMEC, VIB en VITO Met gastspreker Patricia Ceysens, Vlaams minister van Economie, Ondernemen, Wetenschap, Innovatie Receptie aangeboden door ING Meer info en inschrijvingen op U W A I R C O M F O R T

11 ACTUEEL Studenten naar Boston voor de igem-competitie Op 8 en 9 november 2008 vindt voor de vierde keer de Jamboree van de prestigieuze international Genetically Engineered Machines (igem) competitie plaats aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in Boston, VS. Het is een bijeenkomst van studenten en jonge onderzoekers, afkomstig uit meer dan 80 universiteiten wereldwijd, die minstens één ding gemeen hebben: allen werkten ze een zomer lang aan een project rond synthetische biologie. Dit jaar stuurt de K.U.Leuven zijn eerste delegatie en meteen ook het eerste Belgische team naar de igem jamboree. Twaalf enthousiaste studenten uit de faculteiten bio-ingenieurswetenschappen, ingenieurswetenschappen en wetenschappen staan te popelen om er hun Dr. Coli voor te stellen. Het K.U.Leuven BioSCENTer, dat het bio-onderzoek in de Groep Wetenschap & Technologie verenigt, ondersteunt het project. In igem draait alles om synthetische biologie, een jonge discipline die de laatste jaren een hot topic in de wetenschap geworden is. Zoals weerstanden en schakelaars in elektrische circuits, worden DNA-legoblokjes of BioBricks aan elkaar geplakt om een biosysteem met volledig nieuwe eigenschappen te maken. Vaak zijn die nieuwe eigenschappen nuttig voor mens, dier of milieu, en dus heeft synthetische biologie een groot potentieel voor de technologie in de 21ste eeuw. Bacteriën die een geneesmiddel tegen malaria maken of landmijnen kunnen detecteren zijn maar enkele van de bestaande voorbeelden. De studenten van het K.U.Leuventeam trekken met Dr. Coli naar de bacterieontwerprace: een intelligente bacterie die een geneesmiddel in het lichaam van een patiënt aanmaakt waar en wanneer het nodig is, en die zichzelf uitschakelt als de patiënt genezen is. Op die manier willen ze patiënten beschermen tegen overdosissen en worden behandelingen gemakkelijker en persoonlijker. In hun proof-of-concept zijn de controle-elementen de belangrijkste troef van Dr. Coli. Een moleculaire timer registreert de tijd sinds het laatste ziektesignaal zodat Dr. Coli zichzelf na een bepaalde gezonde tijd uitschakelt. Maar als de ziekte weer opflakkert in die mate dat het signaal niet wordt weggefilterd wordt de timer gereset en maakt Dr. Coli weer geneesmiddel aan. En om te vermijden dat Dr. Coli de productiefabriek zou verwarren met een gezonde patiënt en zichzelf zou uitschakelen, werd hij uitgerust met een geheugen. Om timer, filter en geheugen op elkaar af te stemmen, kozen de studenten ervoor een belangrijk accent te leggen in het modelleren van Dr. Coli. Op de wiki van het team ( igem.org/team:kuleuven) vind je een uitgebreide voorstelling van Dr. Coli, alle modellen en simulaties, het online laboschrift en heel wat foto s en nieuwtjes. Onze consultants/ingenieurs bekijken de wereld op hun manier... en geven er voortdurend vorm aan. Altran, opgericht in 1982, is een technologische marktleider op wereldniveau die fundamentele oplossingen aanreikt. Vandaag zijn we actief in 20 landen met een omzet van miljoen euro. Dankzij onze consultants staan we sterk in elk domein van engineering en consultancy: elektronica, IT, kwaliteit en organisatie... Onze ingenieurs studeerden aan de beste Europese universiteiten en behoren tot de absolute top. Zo begeleiden ze tal van bedrijven bij ambitieuze innovatieprojecten, van vernieuwend onderzoek tot diverse processen en productie. En dat doen ze voor de grootste klanten in diverse sectoren: elektronica, telecom municatie, energie, automotive, aeronautica en healthcare. Ons strategisch doel? Verder groeien tot dé werkgever voor professionals die houden van evenwicht tussen hun carrière en privéleven. Wil je vorm geven aan de wereld en meewerken aan de technologische ontwikkelingen van morgen? Aarzel niet en surf nu naar THE GLOBAL PARTNER IN INNOVATION TECHNOLOGY & R&D CONSULTING ORGANIZATION & INFORMATION SYSTEMS CONSULTING MANAGEMENT & STRATEGY CONSULTING 10/2008 Het Ingenieursblad 9

12 NIEUW IRIS BLIK OP DE MARKT PUBLICITEIT HACH LANGE Troebelheid en drogestofgehalte mobiel Deze handmeter is ontwikkeld om snel en fl exibel de troebelheid en/of het drogestofgehalte in slib te kunnen bepalen. Optimaal inzetbaar op meetplaatsen waar geen procesapparatuur is geïnstalleerd, maar ook voor de snelle controle van een processensor. Uitermate eenvoudig te bedienen: u dompelt de TSS PORTABLE in het te onderzoeken medium (zuiveringsbassins, oppervlaktewater, etc.) en start de meting met slechts één druk op de knop. Instellingen: enkel, interval, of continu. In het apparaat worden maximaal 290 metingen automatisch opgeslagen, die later in het laboratorium weer kunnen worden opgeroepen. De actuele dompeldiepte is met behulp van dieptemarkeringen op de kabel (lengte: 10 m) gemakkelijk afl eesbaar. Over HACH LANGE Al 75 jaar bepaalt HACH LANGE de standaard voor analyses en meettechnologie. Zo zijn ze een autoriteit geworden op het gebied van fotometrie, digitale elektrochemie en procesanalyses. Lanceert u diensten of producten die nieuw zijn op de markt? Communiceer ze via de nieuwe rubriek Iris, blik op de markt naar de lezers van Het Ingenieursblad, hoofdzakelijk burgerlijk en bio-ingenieurs in Vlaanderen. De trendsetters die openstaan voor uw innovaties. Voor meer informatie en tarieven: Bie Van Cleuvenbergen B-Net voor Decom bie@b-net.be bie@decom.be VDP Industries De nieuwe motorreductor met geïntegreerde frequentieregelaar van Sew Eurodrive VDP Industries uit Nazareth is leidinggevend leverancier en dienstverlener in de sectoren aandrijftechniek, industriële automatisering en industrieel onderhoud. VDP Industries is hierbij onder andere verdeler van tandwielkasten, aandrijvingen en sturingen van het Duitse SEW Eurodrive. SEW Eurodrive heeft een volgend hoofdstuk toegevoegd aan het boek decentrale aandrijfsystemen. Uit de eenvoudige combinatie van motorreductor en geïntegreerde frequentieregelaar, inmiddels uit 1997, ontstond dankzij consequente doorontwikkeling de serie MOVIMOT D voor het vermogenbereik van 0,37 tot 4 kw. Ondanks de geïntegreerde frequentieregelaar heeft de MOVIMOT D maar iets meer inbouwruimte nodig dan traditionele motorreductoren. De regelaar is met en zonder rem leverbaar, gemakkelijk te installeren (inplugbaar) en ook heel eenvoudig uit te wisselen. De MOVIMOT D kan zowel met de DT/DVserie als met de nieuwe energiezuinige motoren uit de DR-serie worden gecombineerd. Deze bereikt nu al standaard de vereiste rendementen van de Premium- Effi ciency-classifi catie (IE3). De huidige MOVIMOT C is volledig uitwisselbaar met de MOVIMOT D. Voor deze nieuwe SEW MOVIMOT D kan men bij VDP Industries terecht voor technisch advies, verkoop, service, onderhoud en reparaties en dit 24 uur op Het Ingenieursblad 10/2008

13 Wij willen groeien! Soresma is een studiebureau met ambitie en steeds op zoek naar getalenteerde ingenieurs en consultants. De vorige jaren hebben wij ons regionaal versterkt door overname van andere gerenommeerde en gespecialiseerde studiebureaus. Zo vinden medewerkers en klanten ons dichtbij huis. wil Jij groeien? Je wilt de ruimte om in je vakgebied te pionieren en te groeien. Die ruimte vind je bij soresma. In de match tussen jouw talent en onze werkgebieden ligt een wereld van mogelijkheden. Surf naar onze website voor onze openstaande vacatures. Vind je geen passende vacature, dan kun je steeds spontaan solliciteren.

14 S COOP Internet of Things komt dichterbij Het Internet of Things (IoT) komt dichterbij. Het IoT wil zowat alle objecten op de wereld met elkaar in verbinding brengen om informatie uit te wisselen. De toepassingen in dat netwerk zouden ons dagelijkse leven ingrijpend kunnen veranderen, nog veel meer dan de groei van het Internet. De hardware voor het IoT is alvast in volle ontwikkeling en er bestaan al enkele toepassingen in de logistiek en de medische wereld. Maar dat is slechts een eerste aanzet want deze applicaties werken in goed controleerbare omgevingen. Echte IoT-toepassingen opereren in een onvoorspelbare en onoverzichtelijke wereld van slimme objecten. Daarom moet niet alleen de hardware maar vooral de software nog grondig vernieuwen. Het idee van een Internet of Things bestaat al enkele jaren als paradigma: als we alle objecten van ons dagelijkse leven (van yoghurtpotjes tot jumbo jets en zelfs mensen) op een verstandige manier elektromagnetisch labelen, dan kunnen we die objecten met elkaar verbinden zoals we vandaag computers verbinden. Naar analogie met het Internet spreken we dan van een Internet of Things. In dat IoT kunnen triljoenen objecten hun locatie, identiteit, herkomst en doel communiceren via draadloze netwerken. Dat lijkt misschien pure science fiction, maar het idee is intussen al geruime tijd omarmd door wetenschappers én beleidsmensen in de hele wereld. De International Telecommunication Union (ITU) van de Verenigde Naties publiceerde er in 2005 een rapport over en stelde zonder omwegen: er wordt geestdriftig aan het IoT gewerkt en het zal onze bedrijfswereld, onze maatschappij en onze persoonlijke leefwereld diepgaand veranderen. Slimme handtassen en autobanden met privacy-optie Als je alle objecten elektronisch labelt, wat voor toepassingen gaat dat dan opleveren? Die vraag is heel interessant, vindt ir. Yolande Berbers, Hoogleraar aan het Departement Computerwetenschappen van de KU Leuven. We zien al toepassingen ontstaan in goed controleerbare omgevingen zoals opslagplaatsen of ziekenhuizen. In de medische sector wordt bijvoorbeeld dure apparatuur gelabeld om de locatie en het technisch onderhoud ervan te monitoren. Men gaat ook patiënten elektronisch identificeren als ze een heelkundige ingreep moeten ondergaan. De betrokken afdelingen weten dan altijd waar de patiënt zich bevindt en welke onderzoeken er al uitgevoerd zijn. Maar dat is slechts een eerste aanzet, zegt Berbers. Want als je in het dagelijkse leven werkelijk alles labelt, dan krijg je plots gigantisch veel mogelijkheden. Je kunt bijvoorbeeld een slimme handtas bedenken die nagaat of je bij het buitengaan van je huis de sleutels niet vergeten bent, zulke zaken. Het ITU-rapport van 2005 prikkelde al de verbeelding met een fictief verslag van een dag in het leven van een studente in het jaar 2020: hoe haar auto haar vertelt dat ze naar de garage moet, hoe ze de sensoren op haar nieuwe banden in privacy-mode zet zodat niemand kan achterhalen waar ze naartoe rijdt, hoe ze een wintersportjas koopt die zich aan de weersomstandigheden aanpast. Dat soort toepassingen opereert in een erg onvoorspelbare omgeving, zegt Berbers. Kleiner, goedkoper, dynamischer De ontwikkelingen in hardwaretechnologie zorgen intussen alvast voor enig optimisme. Het staat al vast dat de labeling van objecten zal gebeuren met Radio Frequency Identification Tags (RFID). RFID-tags vervangen steeds meer de vertrouwde barcodes op apparatuur en zelfs op verbruiksgoederen omdat ze aan hoge snelheid gescand kunnen worden zonder visueel contact. RFID s kunnen Om objecten op een zinvolle manier met elkaar in verbinding te brengen moeten we ook nieuwe softwaresystemen bouwen die de informatie succesvol filteren, bundelen en exploiteren. ook veel meer informatie bevatten dan barcodes. Actieve RFID s worden zelfs uitgerust met een eigen voeding en sturen zelf signalen uit. De belangrijkste hindernissen liggen nu in de miniaturisatie en de kostprijs, want als we werkelijk alle objecten zo willen labelen, dan mag dat zo goed als niets kosten, moeten de tags uiterst klein zijn en toch van op grote afstand leesbaar zijn. In het IoT worden de tags gescand door netwerken van draadloze sensoren, ook dat staat al vast. Maar die ontwikkeling is nog niet helemaal rond. De sensoren moeten nog kleiner worden, liefst zonder batterij werken en erg goedkoop op de markt komen (bijvoorbeeld aan maximaal 1 dollar). De draadloze netwerken moeten bovendien kunnen omgaan met een dynamische omgeving waarin zowel sensoren als RFID-tags voortdurend van plaats kunnen veranderen. Daarom werkt de industrie onder meer aan standaards voor draadloze netwerken. Zo werkt de zogenaamde ZigBee Alliance aan communicatiestan- 12 Het Ingenieursblad 10/2008

15 SCOOP Software voor het IoT moet bouwen op nieuwe concepten Software ontwikkelen voor het Internet of Things is geen business as usual. De bestaande softwareparadigma s volstaan niet, zegt Yolande Berbers. Toepassingen moeten bestand zijn tegen de enorme schaal, de grote dynamiek en de voortdurende onzekerheid die ze in het IoT tegenkomen. Daarom ontwikkelde de onderzoeksgroep van Berbers twee nieuwe concepten: Dual World en Window on the World. Zonder nieuwe softwareconcepten zouden toepassingen in het IoT hopeloos verloren lopen. Volgens Berbers zijn daar meerdere redenen voor. Zo is het noodzakelijk om van elk object in het IoT ook de functionele eigenschappen te kennen. Waartoe dient het? Wat kan het? Al die aspecten moeten op de een of andere manier kenbaar gemaakt worden in het IoT. Ook de plaatsbepaling van een object kan problematisch zijn. Voor IoT-toepassingen volstaat het niet om de x,y-coördinaten te kennen. Je moet soms ook weten of en hoe het vanaf een bepaald punt fysiek toegankelijk is. En ook dat is relatief, want toegankelijk in het regenwoud kan iets anders betekenen dan in een kantoorgebouw. Het IoT zal trouwens uit meerdere triljoenen objecten bestaan en veel daarvan zullen mobiel zijn. De lokale context van een toepassing zal dus voortdurend veranderen. Bovendien is onzekerheid de regel. Voor bepaalde taken moeten objecten en toepassingen kunnen rekenen op de aanwezigheid van andere objecten, maar daar kunnen ze nooit zeker van zijn. Nieuwe manieren om naar de digitale wereld te kijken De onderzoeksgroep van Berbers stelt daarom een nieuw softwareparadigma voor gebaseerd op de concepten Dual World en Window on the World. De Dual World is eigenlijk een softwarelaag bovenop de fysieke wereld van objecten met RFID-tags. In de Dual World heeft elk fysiek object een digitale tegenhanger waarin beschreven wordt welke eigenschappen het object heeft en waartoe het in staat is. Dit gaat natuurlijk om een gigantische hoeveelheid informatie waarvan elke applicatie maar een deel nodig heeft. Daarom gebruiken toepassingen een soort filter of Window on the World. In deze softwarelaag wordt de informatie van de objecten gefilterd om ze praktisch bruikbaar te maken. De moeilijkheid is dat die filters heel dynamisch moeten zijn, zegt Berbers. Hoe dan ook gaan we moeten ontwikkelen in een consequente SOA-architectuur (Service Oriented Architecture). SOA is gangbare praktijk in de huidige softwareontwikkeling: ontwikkelaars selecteren en gebruiken services die door providers kenbaar gemaakt worden in een gegeven softwareomgeving (bijvoorbeeld Windows). Dankzij dat concept kunnen toepassingen in de loop der jaren gemakkelijk uitgebreid worden met nieuwe functies zonder het geheel te moeten herschrijven. Maar in het IoT volstaat dat niet. Het probleem is dat je daar vooraf niet weet welke objecten, providers en services je in een bepaalde context kunt tegenkomen. Het is alsof je toepassingen steeds on-the-fly moet ontwikkelen op basis van de providers en services die je lokaal tegenkomt. We zoeken daarom naar nieuwe manieren om zo n aanbod aan services te ontdekken en er selecties uit te maken. daards voor goedkope energiezuinige RF-netwerken. Ook op andere vlakken zijn er standaarden in ontwikkeling maar vaak is het nog niet zeker welke norm het pleit gaat winnen. Op zoek naar contextbewuste softwaresystemen RFID s en draadloze netwerken zijn één ding, maar echte IoT-toepassingen bouwen is nog een ander verhaal. Yolande Berbers ziet twee grote technologische uitdagingen voor ontwikkelaars van dergelijke applicaties: de enorme schaal en het dynamische karakter van de omgeving. Zelfs als alle objecten gelabeld zijn, weet je nog niet vooraf welke voorwerpen er op een bepaald moment in de buurt kunnen zijn en wat je daarmee kunt doen. In het IoT heb je altijd te maken met een hele wolk van objecten, zegt Berbers. Je moet voortdurend filteren welke objecten interessant zijn voor je toepassing en welke informatie je daarvan kunt gebruiken. Daarom Miniaturisatie van RFID-tags en sensoren is een technologische voorwaarde voor een Internet of Things. moeten IoT-toepassingen voortdurend informatie filteren. En ze moeten dat on-the-fly doen, want er is geen tijd om iteratief alle beschikbare informatie in de omgeving te lezen en te analyseren. Om daarop een antwoord te vinden verricht het Departement Computerwetenschappen van de KU Leuven onderzoek naar contextbewuste softwaresystemen. Dat is cruciaal voor het IoT, zegt Berbers. We moeten niet alleen de nieuwe technologieën verder ontwikkelen maar ook nieuwe softwaresystemen bouwen die al die informatie succesvol filteren, bundelen en exploiteren. 10/2008 Het Ingenieursblad 13

16 Klimaat en biodiversiteit Museum voor Natuurwetenschappen Brussel H et Museum voor Natuurwetenschappen is al vele jaren een vaste waarde voor een educatief en onderhoudend bezoek aan de natuurwetenschappelijke wereld van weleer. Naar jaarlijkse gewoonte organiseerde de K VIV, in het kader van het Jaarthema 2008 Klimaat schept kansen, een familiedag voor K VIV-leden en hun gezin. Speciaal voor deze gelegenheid stelde de K VIV een namiddagprogramma samen met een waaier van activiteiten rond het thema klimaat en biodiversiteit. Hierbij was er voor elk wat wils: de allerkleinsten leefden zich uit tijdens het knutsel- en voorleesuurtje en voor kinderen tussen 5 en 12 jaar was er de mogelijkheid om de diverse facetten van fossielen en paleontologie te ervaren in het PaleoLAB. Gelijktijdig hiermee onderhielden drie sprekers de iets oudere kinderen en volwassenen over verscheidene aspecten van de invloed van het klimaat op de biodiversiteit. Daarnaast konden de deelnemers ook een wandeling maken doorheen het Museum. Naast gekende plekken als de prachtige Mineralenzaal, was vooral de sinds 2007 vernieuwde monumentale Galerij van de Dinosauriërs de publiekstrekker bij uitstek. Tekst: ir. Hans Romaen, directeur TI en Toon de Bruyn, projectassistent Foto s: Stefan Dewickere Voor het begin van het PaleoLAB krijgen d Voor de jongeren vanaf 12 jaar en de v sprekers een voordracht over klimaat en zijn of haar exper Voor de allerkleinsten is er speciale animatie voorzien. Naast voorleesplezier kunnen de jongste kinderen ook hun eigen stegosauruskroon maken. Naast het namiddagprogramma kunnen de deelnemers ook het museum ontdekken, waarbij vooral de vernieuwde Galerij van de Dinosauriërs veel aandacht krijgt. Een leerrijke De pas vernieuwde Galerij van Dinosauriërs biedt bezoekers een hele waaier van leerrijke luister-en doemomenten aan. Hierbij ligt veel nadruk op de interactiviteit tussen de fossielen en de bezoekers. 14 Het Ingenieursblad 10/2008

17 6 september 2008 e kinderen een drankje in de VIP-zaal. Een museummedewerker gidst de PaleoLABdeelnemers doorheen het museum en het leven van vroeger. Cabaretier Dirk Denoyelle begeleidt het publiek in de voordrachtenzaal doorheen de verschillende thema s en brengt hier en daar met zijn tussenkomsten een komische noot. In haar lezing focust dr. Linda Van Elsacker, directeur Onderzoek en Ontwikkeling KMDA vzw op de rol van de dierentuinen in de 21ste eeuw. Met een toenemend verlies aan biodiversiteit in de wereld spelen dierentuinen in casu de Zoo van Antwerpen en Planckendael een essentiële rol in de conservatie van diersoorten. Daarnaast beklemtoont zij ook het belang van sensibilisering van de samenleving over de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering en de impact daarvan op onze fauna en flora. olwassenen brengen drie biodiversiteit, ieder vanuit tise. Kinderen tussen 5 en 12 jaar ontdekken in het PaleoLAB de wereld van fossielen en paleontologie. Steven Vanholme van Natuurpunt vzw belicht in zijn voordracht de gevolgen van klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit voor natuur en natuurbehoud. Door middel van een aantal voorbeelden uit ons land toont hij aan dat de ernstige bedreiging van de biodiversiteit een grondige aanpak en nieuwe oplossingen vergen ten einde het natuurlijk evenwicht te herstellen. Meer info: Dr. Jackie Van Goethem, eredepartementshoofd van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, bespreekt in zijn voordracht de relatie tussen klimaatverandering en biodiversiteit. Naast een korte historiek van het thema gaat zijn aandacht vooral naar de gevolgen en de remediëring van het verlies aan biodiversiteit voor mens en dier, zowel in de wereld als in ons land. namiddag in het museum wordt afgesloten met een hapje en een drankje voor de deelnemers. Na afloop ontvingen alle kinderen een goodie bag, aangeboden door de activiteitssponsors. 10/2008 Het Ingenieursblad 15

18 STUDIECENTRUM VOOR KERNENERGIE CENTRE D ETUDE DE L ENERGIE NUCLEAIRE Heeft u een diploma van doctor in de toegepaste wetenschappen, master in de ingenieurswetenschappen (burgerlijk ingenieur) of master in de bio-ingenieurswetenschappen (bio-ingenieur) en wilt u meewerken aan onze wetenschappelijke opdrachten, bekijk het overzicht van de lopende vacatures en info over de onderzoeksdomeinen van het OUR MISSION: RESEARCH TOWARDS A SUSTAINABLE OPTION De nodige bijkomende competenties voor de job verwerft u onder begeleiding van een mentor en met Wij bieden u: mogelijkheden aan doctoraatsstudenten Sollicitaties voor vacatures, met vermelding van het referentienummer,

19 Studiecentrum voor Kernenergie Onderzoek naar een duurzame optie gezicht niet meer dan wat initialen. Maar achter deze letters onderzoeken 600 toegewijde medewerkers de vreedzame medische en industriële toepassingen van kernenergie. Het Studiecentrum voor Kernenergie, Stichting van Openbaar Nut, is één van de grootste nietuniversitaire onderzoekscentra in België met laboratoria in Mol en maatschappelijke zetel in Brussel. Onze statutaire opdracht geeft voorrang aan onderzoek rond maatschappelijk relevante onderwerpen zoals veiligheid van nucleaire installaties, stralingsbescherming, veilig beheer en opslag van radioactief afval, verhinderen van ongecontroleerde proliferatie van splijtbare materialen, opleiding en training. Onze onderzoeksactiviteiten zijn gespreid over drie wetenschappelijke instituten die elk een specifiek domein van nucleaire toepassingen bestuderen. Een vierde instituut zorgt voor de communicatie, ondersteunende diensten en administratie. Environment, Health and Safety Het Instituut Milieu, Gezondheid en Veiligheid evalueert radiologische effecten op de gezondheid en het milieu en bestudeert het gedrag en de invloed van radioactieve stoffen in lucht, water en aarde aan de hand van modelontwikkeling en experimenten. Stralingsbescherming, ontmanteling en afval en berging zijn de voornaamste pijlers. EHS besteedt ook aandacht aan dienstverlening, safeguards en beleidsondersteuning, en onderzoekt de integratie van maatschappelijke en ethische aspecten in nucleaire toepassingen. Advanced Nuclear Systems Binnen het Instituut Geavanceerde Nucleaire Systemen verrichten zeven expertisegroepen onderzoek naar de ontwikkeling en het testen van technologieën en instrumentatie voor nieuwe reactoren. Ook nieuwe nucleaire meettechnieken, reactormodellering en reactorveiligheid worden bestudeerd. Deze competenties zijn gericht op de verwezenlijking van een innovatieve onderzoeksinstallatie. Nuclear Materials Science Het Instituut Wetenschappen Nucleair Materiaal ontwikkelt en beoordeelt nieuwe en bestaande materialen naar hun geschiktheid in nucleaire toepassingen. Het onderzoek bewerkstelligt de objectieve wetenschappelijke (fysisch chemisch fenomenologische) en technologische (experimenteel empirische) opvolging en voorspelling van de betrouwbare werking van de materialen in de gegeven werkingsomstandigheden. Communication, General Services and Administration Het Instituut voor Communicatie, Algemene Diensten en Administratie behandelt communicatie en kennisbeheer en coördineert opleidingen aangaande fundamenten en toepassingen van nucleair onderzoek. CSA omvat ook de ondersteunende administratieve, financiële, logistieke en centrale technische diensten, evenals human resources en ICT.

20 Museum voor Natuurwetenschappen Brussel TI Motivatiefeest op 6 septembe 200 TI-genootschapsleden en TI-K VIV-bestuurs Voortbouwend op de enthousiaste reacties na de feestelijke avond in Tour & Taxis vorig jaar, nodigde Dirk Fransaer dit jaar de bestuursleden van de TIgenootschappen, de leden van de Raden van Bestuur en de afgevaardigden van andere K VIV-geledingen uit voor een speciale activiteit in het Museum voor Natuurwetenschappen te Brussel. De activiteit vond plaats na de familieactiviteit in het kader van het K VIV Jaarthema 2008, Klimaat & biodiversiteit, die werd bijgewoond door 425 personen, waaronder 220 kinderen. Met deze feestelijke avond zet het Technologisch Instituut de vrijwillig actieve K VIV-leden, die de genootschapswerking inhoud en gestalte geven, in de bloemetjes. Zonder hun medewerking zouden de talrijke studiedagen en cursussen het levenslicht niet zien. De cursussen en studiedagen zijn immers een belangrijke pijler binnen het Technologisch Instituut. Dirk Fransaer benadrukte dan ook het belang van een sterke genootschapswerking, dankte hen speciaal voor het initiatief en nodigde de voorzitters van de genootschappen uit om de werking te verstevigen en uit te breiden. Met deze avond werd het nieuwe werkjaar op gang getrokken. Voor de openingstoespraak hadden de bestuursleden de kans om de totaal vernieuwde dino-galerij te bezoeken. Dirk Denoyelle schiet de avond op gang en kondigt TI-voorzitter Dirk Fransaer aan. De directie van het Museum voor Natuurwetenschappen gaf ook toestemming voor een exclusief bezoek aan een nieuwe tentoonstelling 250 jaar natuurwetenschappen, die pas 2 dagen later aan de pers zou worden voorgesteld. Topper van de avond was de première van een nieuw showprogramma van Dirk Denoyelle de kracht van presentatie in communicatie. Tot slot ontving ieder genootschapslid onder het motto van nieuwe horizonten verkennen een compacte verrekijker. Foto s: Stefan Dewickere Tekst: Hans Romaen Nancy Cantens Oud-algemeen voorzitter prof. Joris De Schutter en echtgenote ontmoeten huidig K VIV - algemeen voorzitter Louis Cooreman in de grote Dinogalerij. Frans Dieryck, afgevaardigd bestuurder van essencia Vlaanderen, heeft oog voor detail. Dirk Fransaer feliciteert de genootschapsleden voor hun medewerking. Johan Goossens last in zijn bezoek een rustpunt in om enkele zaken te overwegen De olifant aan de ingang van de nieuwe tentoonstelling 250 natuurwetenschappen, liep vroeger in levende lijve rond in het Leopoldpark toen een zoo en werd na zijn dood in 1880 opgezet. 18 Het Ingenieursblad 10/2008