Opleiding Duurzaam Gebouw: Binnenhuispolluenten: hoe ze te beperken?

Transcriptie

1 Opleiding Duurzaam Gebouw: Binnenhuispolluenten: hoe ze te beperken? Leefmilieu Brussel WORKSHOP BINNENHUISPOLLUENTEN BEPERKEN: OPNAME VAN VOORSCHRIFTEN IN DE BESTEKKEN Liesbet TEMMERMAN & Laurent DINAER cera a asbl

2 Plan van de uiteenzetting Bij de opstelling van het bestek: welke artikelen en aandachtspunten kunnen worden benut om de emissies naar het binnenmilieu van polluenten te beperken: Toelichting bij de reeds beschikbare tools en informatiebronnen: Koninklijk besluit van 8 mei 2014 tot vaststelling van de drempelniveaus voor de emissies naar het binnenmilieu van bouwproducten voor bepaalde beoogde gebruiken Label natureplus: toekenningsrichtlijnen verschillende producten Label GEV-EMICODE Definitie van drempelwaarden en doelstellingen. Uitwisselingen tussen en beperkingen van de studies 2

3 Workshop opname van clausules in de bestekken Op basis van een fictief project: Definitie van de artikelen van bestekken die het mogelijk maken de emissie naar het binnenmilieu van polluenten te beperken: Bestemmingen van het project: kantoren, woningen en crèche Betrokken posten: Binnenverven; Platen op basis van hout; Platen op basis van gips; Soepele vloerbekledingen; Houten vloerbekledingen. Referentiedocumenten: Koninklijk besluit van 8 mei 2014 (zie bijlage en uitgedeelde versie op papier) Normen (vooral voor van hout afgeleide materialen) Label natureplus (toekenningsrichtlijnen verschillende producten) Label GEV-EMICODE Uittreksels uit het typebestek van de Waalse huisvestingsmaatschappij: CCT-BÂTIMENTS

4 Workshop opname van clausules in de bestekken Label natureplus / richtlijnen voor toekenning:.. Bron: natureplus, - versie: december

5 Workshop opname van clausules in de bestekken Label natureplus / richtlijnen voor toekenning:.. Houten vloerbekledingen 5 Bron: natureplus, - versie: december 2014

6 Workshop opname van clausules in de bestekken Label GEV-EMICODE: Primers: watergedragen en niet-watergedragen Lijmen Nivellerende samenstellingen op basis van cement of gips Mortels Vullers, stroken en isolatie voor voegen Adhesieven (al dan niet poedervormig) voor vloerbekleding (alle soorten) Bevestigingen en onderlagen (o.a. akoestisch) voor vloerbekledingen. Bron: GEV-EMICODE, - versie: december

7 Workshop opname van clausules in de bestekken Verdeling van de werkgroepen: Wie heeft al ervaring met een bestek? Minstens 1 specialist' per groep. Artikelen van bestekken aanpassen en doelstellingen vastleggen per productcategorie: Groep A Groep B Groep C Groep D Groep E 1. Binnenverven (1) (2) 2. Platen op basis van hout (1) (2) 3. Platen op basis van gips (2) (1) 4. Soepele vloerbekledingen (1) (2) 5. Houten vloerbekledingen (2) (1) 7

8 OPLOSSING VAN DE OEFENING 8

9 Workshop opname van clausules in de bestekken Voorbeelden van voorschriften (ter informatie): Binnenafwerkingen (te onderscheiden volgens type van producten): Een label voorschrijven, bijvoorbeeld natureplus, Der Blaue Engel Maximaal gehalte aan metalen en metalloïden [mg/kg] Inspiratie halen bij documenten van natureplus: voor verf, houten platen, Verschillen tussen waarden voor verven op plantaardige basis en verven op minerale basis (kobalt, kwik, tin) Maximaal gehalte aan organische stoffen [mg/kg] Inspiratie halen bij documenten van natureplus Maximaal gehalte aan pesticiden [mg/kg] Inspiratie halen bij documenten van natureplus specifiek voor verven op plantaardige basis, houten platen, Meting van de radioactiviteit: Inspiratie halen bij documenten van natureplus Specifiek voor minerale verven, op basis van leem, op gipspleister, op platen op basis van gips Geurindicator Inspiratie halen bij documenten van natureplus 9

10 Workshop opname van clausules in de bestekken Maximale VOS-emissies - normen EN ISO , -9 en -11 Minimum (volgens KB van 8 mei 2014: niet voor verf, maar richtwaarden): R-waarde 1 TVOS 1000 µg/m³ na 28 dagen opslag in de testkamer Halfvluchtige organische stoffen: TSVOS 100 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) Acetaldehyde 200 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen): normen EN Tolueen 300 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) Formaldehyde 100 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen): normen EN CMR-stoffen van categorie 1A en 1B 1µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) Aanbevolen: R-waarde 1 TVOS 300 µg/m³ na 28 dagen opslag in testkamer (volgens label natureplus) Halfvluchtige organische stoffen: TSVOS 50 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) (volgens label natureplus) Acetaldehyde 50 µg/m³ (drempelniveau na 3 dagen) (labels GEV-EMICODE) Acetaldehyde 36 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) (label natureplus) Tolueen 260 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) (aanbeveling WGO) Benzeen 5 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) (Europese aanbeveling) 10

11 Workshop opname van clausules in de bestekken Maximale VOS-emissies (vervolg) Formaldehyde 24 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen): normen EN en EN CMR-stoffen van categorie 1A, 1B en 2 1µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) Optimum: voor lokalen bestemd voor gevoelige personen (crèches, scholen, rust- en verzorgingstehuizen, ziekenhuizen, enz.) R-waarde 1 TVOS 200µg/m³ na 28 dagen opslag in testkamer (richtwaarde volgens besluit Vlaamse regering van 11 juni 2004 of wetgeving USA) 60 of 100µg/m³ (labels GEV-EMICODE EC1 plus en EC1)? Halfvluchtige organische stoffen: TSVOS 50 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) (label natureplus) Acetaldehyde 24 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) (volgens label natureplus) Benzeen 2 ou 3,8 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) (CSHPF of RCIB) Tolueen 260 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) (aanbeveling WGO) Formaldehyde 10 µg/m³ (drempelniveau na 28 dagen) (volgens Frans label A+): normen EN en EN Acetaldehyde en formaldehyde 50 µg/m³ (drempelniveau na 3 dagen) (volgens labels GEV-EMICODE) 11 CMR-stoffen van categorie 1A en 1B: uit te sluiten

12 Workshop opname van clausules in de bestekken Voorbeelden van voorschriften (ter informatie): Specifiek voor van hout afgeleide platen: Minimum moet formaldehyde-emissieklasse E1 worden voorgeschreven volgens EN13986 NBN EN 717 (initiële controle) of NBN EN 120 (controle in de fabriek). Bron: NBN EN 13986:

13 Workshop opname van clausules in de bestekken Voorbeelden van producten met label: Binnenverven: 13

14 Workshop opname van clausules in de bestekken Voorbeelden van producten met label: Platen op basis van hout: MDF- en OSB- platen van SPANO met labels Der Blaue Engel, FSC OSB-platen van Kronospan met label E1 en nul-emissielabel Houtvezelplaten en leembouwplaten van Pavatex met label natureplus Enz. 14

15 Workshop opname van clausules in de bestekken Voorbeelden van producten met label: Soepele vloerbekledingen: Linoleum FORBO: Artoleum, Linoflex, Marmoleum, Walton Houten vloerbekledingen: Houten vloer/parket Berg&Berg: FSC-label, natureplus-label Parketverglazer BONA met label EC1 Parketlijm STAUF met label EC1 Lijm voor houten vloeren THOMSIT Keramische vloerbekleding: weber.sys flex roll onderlaag voor tegels met EC1- label Enz. 15

16 Wat moet worden onthouden... Rationaliseer het gebruik van afwerkingsmaterialen: Gebruik bij voorkeur ruwe afwerkingsmaterialen: houd rekening met verschillende vormen van belasting (verf aangepast aan een school of een kinderdagverblijf, risico s van schokken), vervangingsfrequentie (wanden), doorgangsfrequentie (vloer), enz. Kies voor droge plaatsingstechnieken zonder lijm en voor mechanische bevestigingen Kies afwerkingen die weinig of geen onderhoud vragen Plaats een efficiënte hygiënische ventilatie Kies bij voorkeur materialen en producten met label die een lage emissie van chemische polluenten garanderen volgens de productcategorie. 16

17 Wat moet worden onthouden... Neem de maximale emissiedrempelwaarden (en de referentienormen of -reglementeringen) op in de clausules van bestekken, maar houd er rekening mee dat dit geen omgeving zonder polluenten kan garanderen (cocktail van polluenten en cumulatief effect tussen polluenten). Minimum, het Koninklijk Besluit van 8 mei 2014 en de drempelwaarden voorgeschreven door de WGO. Schrijf strengere emissiedrempels voor in projecten die bestemd zijn voor gevoelige personen: ziekenhuizen, gezondheidszorg, residenties voor oudere personen, scholen, kinderdagverblijven, enz. Pas de doelstellingen (drempelwaarden en types van polluenten) aan naargelang van de materialen (verven, houtvezelplaten, enz.) 17

18 Wat moet worden onthouden... Men spreekt over emissiedrempels per product. In dit stadium is het moeilijk een dwingende doelstelling vast te leggen voor een project of een lokaal in zijn geheel. Emissietests 'in situ' (materialen of per lokaal) kunnen worden uitgevoerd. Het WTCB stelt onder andere dit soort meting in situ voor: Voorbeelden van meting 'in situ' van de emissie van polluenten: wand met houten geraamte en verf bron WTCB Maar relevantie van dit type van meting moet duidelijk zijn: wie is verantwoordelijk indien de richtwaarden worden overschreden? Wat zijn de correctieve maatregelen? ter informatie. 18

19 Contact Liesbet TEMMERMAN & Laurent DINAER Ernest Allardstraat Brussel : liesbet.temmerman@ceraa.be laurent.dinaer@ceraa.be Dank u voor uw aandacht 19

20 Annexe: synthèse A.R. du 08 mai 2014 Arrêté Royal du 08 mai 2014: niveaux seuils pour les émissions dans l'environnement intérieur de produits de construction pour certains usages prévus conditions relatives à leur mise sur le marché ou à leur mise à disposition sur le marché en ce qui concerne les émissions dans l'environnement intérieur en fonction de l'usage prévu [...] à l'exception des produits de construction destinés exclusivement à l'un ou plusieurs des usages prévus suivants: espaces intérieurs à usage industriel et dans des espaces de production ou laboratoire; espaces intérieurs impliquant le trafic de véhicules à moteur (garages, etc.); espaces intérieurs non destinés aux personnes. Liste des usages prévus auxquels le présent arrêté est applicable: espaces intérieurs à usage résidentiel, tertiaire, quaternaire, sportif, commercial, public et/ou dans des bureaux, avec intensité de passage faible à très forte 20

21 Annexe: synthèse A.R. du 08 mai 2014 Arrêté Royal du 08 mai 2014: Liste des produits de construction concernés: 1. Produits de revêtement de sol (recouvrement d'une surface avec une couche supérieure, éventuellement sur une couche de préparation): carrelages en pierre naturelle, en céramique, panneaux de planchers surélevés, Houten vloerbekledingen ou composés de bois (plancher, parquet, parquet de placage, panneaux de fibres de bois, panneaux de particules, panneaux OSB, panneaux Multiplex), revêtements de sol textiles, revêtements de sol élastiques en caoutchouc, liège ou linoléum, revêtements de sol en résine époxy, polyuréthane, polyméthacrylate de méthyle, polyester insaturé, ester vinylique et ses copolymères, polyester, imprégnations, revêtements filmogènes ou "coatings", sols coulés ou les revêtements de sol autonivelants, revêtements de sol en mortier de résine, tapis de pierre, autres matériaux. 21

22 Annexe: synthèse A.R. du 08 mai 2014 Surface: sols en béton (aussi bien préfabriqués que coulés sur place), éléments de construction composé entre autres de liant, de charges et d'eau, et coulé sur chantier sur un sol porteur («chape»). Une couche de séparation et/ou d'isolation peut être posée entre le sol porteur et la chape (généralement des chapes en ciment ou des chapes anhydrites, mais des chapes à base de magnésie, de chaux, de bitume, de ciment de trass et autres sont également possibles), systèmes de chapes sèches, planchers en bois, sols en métal, structures porteuses de systèmes surélevés de planchers (panneaux de sol, planchers creux de type sec, planchers creux de type humide), carrelages en céramique, revêtements de sol élastiques existants, revêtements de sol textiles existants, toute surface recouverte d'un revêtement (avec ou sans couche posée entre le revêtement de sol et la surface en vue d'amortir les bruits de chocs, d'assurer l'isolation thermique ou de conférer au sol d'autres propriétés spécifiques), y compris les escaliers et les plans inclinés. 22

23 Annexe: synthèse A.R. du 08 mai 2014 Sol porteur: élément de construction plan, horizontal ou légèrement incliné sur lequel les personnes peuvent circuler. Les sols porteurs, en plus de jouer un rôle de support, assurent également une fonction de séparation des espaces (planchers nervurés en bois, en acier ou en béton, planchers nervurés en verre, poutrelles en béton et blocs en béton, béton coulé sur place, éléments en béton préfabriqués notamment). Couche de préparation, par exemple: couche de fond et couche d'égalisation. 2. Tous les produits dont l'usage prévu est la fixation de produits de revêtement de sol à une surface (sol porteur, chape ou couche de préparation) par adhésion et cohésion sans clous, vis, agrafes ou rivets. les colles pour produits de Soepele vloerbekledingen:colles en dispersion: résine synthétique (vinyle ou acrylique) en dispersion aqueuse, sans solvants ou à faible teneur en solvants (max. 5 %), colles en dispersion avec ciment (résine synthétique en dispersion aqueuse et ciment comme liant à prise rapide),colles à deux composants (polyuréthane (PU) ou époxy), colles à base de solvants, mortiers-colles, colles repositionnables (colles sans solvants, contenant un liant en dispersion aqueuse), les membranes autocollantes, autres. les colles pour parquets: les colles en dispersion, les colles à base d'alcool, les colles polyuréthane, les colles époxy, les colles élastiques, autres. 23 les colles pour planchers surélevés.

24 Annexe: synthèse A.R. du 08 mai Les produits de finition pour Houten vloerbekledingen tels que les vernis pour parquets (à base de polyuréthane, d'alkyde, d'alkyde uréthane,...), les cires et les huiles. 24

25 Annexe: synthèse A.R. du 08 mai 2014 Annexe 4. Produits dispensés: Les produits de revêtement de sol suivants sont exemptés de l obligation d établir un dossier d émission du produit: 100 % pierre naturelle, 100 % matière céramique, verre non traité selon le NBN EN 572, sont inclus: verre avec coating selon NBN EN , verre feuilleté et verre feuilleté de sécurité (NBN EN 14449) et verre trempé (NBN EN 12150). Sont exclus: verre miroirs (NBN EN 1036) et verre avec des films à l extérieurs, 100 % acier. 25