3.200 m 2 zonnecollectoren een kas met een totale oppervlakte van m 2 ), onze eerste rolcontainers, de afleversystemen...

Transcriptie

1 40 jaar Frans van Zaal Totaal Techniek 40 Jaar in de tuinbouw en de utiliteit, dat is een echte mijlpaal waar we niet onopgemerkt aan voorbij willen gaan. Dat we deze mijlpaal hebben kunnen bereiken, danken we aan al onze loyale klanten die ons altijd gesteund hebben en die soms ook terecht kritisch waren. Frans is onze oprichter, pionier en naamdrager. Zonder hem en zijn vrouw Grarda waren we nooit zover gekomen. Een paar hoogtepunten die we u niet willen onthouden: de Kas zonder Gas, de Zaloxbuis, de wisselverwarming, het mobiele rozensysteem, de warmtewinning met zonnecollectoren (in Kenia bijvoorbeeld verwarmt men met m 2 zonnecollectoren een kas met een totale oppervlakte van m 2 ), onze eerste rolcontainers, de afleversystemen... Van Zaal zou niet bestaan zonder onze klanten. Maar zonder onze eigen, gemotiveerde medewerkers zouden we onze klanten nooit zo goed van dienst kunnen zijn. Medewerkers die vaak net dat beetje extra geven, die meedenken en het verschil maken, medewerkers op wie we terecht trots op zijn! Daarnaast hebben de ook steeds weer meedenkende leveranciers en relaties hebben hun steentje bijgedragen. Dank hiervoor en veel plezier met het lezen van onze speciale jubileumkrant!

2 Gerard en Henk Peek runnen Frans van Zaal Totaal Techniek, samen met honderd medewerkers Ontwikkelen van nieuwe technieken zit in de genen van dit bedrijf Het is een mooi duo, Henk en Gerard Peek. Twee zoons uit een tien kinderen tellend boerengezin in Vinkeveen die de duodirectie vormen van Frans van Zaal Totaal Techniek. Ze zijn met oprichter en naamdrager Frans van Zaal ook de eigenaren van de tent. Daarnaast bezitten ook diverse medewerkers aandelen. Privé Henk en Gerard Peek vertonen verschillen en overeenkomsten. Een overeenkomst is dat ze allebei zijn getrouwd, Henk met Annemarie en Gerard met Ans, en drie kinderen hebben. Tuinbouw, theater en utiliteit Als we de mannen op spreken is het exact twee jaar geleden dat ze het bedrijf terugkochten van moeder Vado, een onderdeel van de Van Doorn Groep in Eindhoven, onder meer bekend van DAF. Vado was een prima moederbedrijf, maar ze hadden voornamelijk interesse voor de cijfers en minder voor waar we verder mee bezig waren. Ze hadden geen gevoel bij de tuinbouw, zegt de 55-jarige Gerard Peek die al vanaf 1974 bij Van Zaal werkt. Vanaf zijn 21ste dus. Broer Henk Peek kwam pas in 1999 kijken; Een jaar na de verkoop van het bedrijf aan Vado. Gerard is de commercieel technische man en Henk meer organisatorisch/ financieel gericht en opgeleid. Hij heeft zijn roots in de accountancy en het uitzendwezen. Bij de harde techniek van Van Zaal vergeleken is dat lucht. Als we vragen wat Henk doet, is het antwoord heel kort: Alles wat Gerard niet doet. Toch valt dat mee: financiën, bedrijfsvoering, productie, personeel en organisatie, er blijft nog wel redelijk wat over voor broer Henk die met zijn 57 lentes twee jaar ouder is dan Gerard. Tuinbouw is de core business van Van Zaal, maar het bedrijf heeft ook een tak die actief is met theatertechniek. De bewegingen in een musical als Tarzan worden grotendeels aangestuurd door dochterbedrijf STS. Van Zaal is ook werkzaam in de utiliteit: het installeren van verwarmings- en klimaatsystemen in kantoren, bedrijfspanden en zelfs kerken. Elders in deze krant meer over deze specialties. Werk en klant Eigenlijk vullen de heren elkaar heel goed aan. Gerard Peek is een techniekman, wiens slogan is: Zonder klant geen werk. Hij stelt het belang van de klant, het Gerard en Henk Peek. denken vanuit de klant, het voldoen aan diens wensen en het meedenken met de klant helemaal centraal. Henk benadert het meer van de andere kant: Zonder werk geen klant. Het bedrijf, de fabriek, de organisatie en de financiën, het moet allemaal op orde zijn, om goed te kunnen werken voor de alsmaar groeiende klantenkring in binnenen buitenland. Gerard is al bij Frans van Zaal aan de slag gegaan, toen het bedrijf hooguit tien tot twaalf medewerkers telde. Via een stage voor mijn opleiding werktuigbouw ben ik er terechtgekomen. We zaten toen eigenlijk alleen nog maar in de verwarming, grotendeels voor de tuinbouw, maar we deden ook huisverwarming en utiliteit. In tegenstelling tot wat ze in het Westland wel eens over mensen uit de omgeving Aalsmeer denken, werkten we keihard, ook toen al. Maar net als nu was de sfeer heel goed. Vrijdags na het werk dronken we een biertje in de keuken van Frans en zijn vrouw Grarda en dat kon toen wel eens uitlopen. Soms was het al bijna zaterdag! Manus van alles Gerard Peek is altijd een manus van alles geweest in het bedrijf. Een tijdlang deed ik de storingen én de calculaties voor de offertes. Ja, natuurlijk gingen de storingen voor. Dat is nog zo. Als ik weg moest voor een storing, liet ik alles vallen en als de storing verholpen was, ging ik weer verder met calculeren. Op z n 25ste werd Gerard bedrijfsleider en deed van alles: inkoop, verkoop, mensen aansturen, eigen klussen nalopen, enzovoort. Als commercieel/technisch directeur is Gerard Peek nog steeds met heel veel bezig: met verkoop, met het begeleiden van projecten en natuurlijk met het ontwikkelen van nieuwe technische mogelijkheden, zowel in energie/verwarming/klimaat als in het interne transport. De tweede poot van Frans van Zaal Totaal Techniek, die ongeveer 25 jaar geleden de verwarming kwam vergezellen. Gerard: Het begon met het fabriceren van vaste roltafels, maar al snel kwam vanuit de klanten de kwekers de vraag of we daar ook beweging in konden krijgen. Zo is de rolcontainer er gekomen. Eerst handmatig en later kwam er ook automatisering bij. Die ontwikkeling is steeds verder gegaan en nu ontwikkelen, fabriceren en installeren we wereldwijd complete geautomatiseerde logistieke systemen voor de teelt en de verwerking van bloemen en planten. We proberen in die doorgaande ontwikkeling voorop te gaan. Henk Peek vult aan: Je ziet dat de kwekerij zich steeds meer ontwikkelt tot een compleet geautomatiseerde plantenfabriek, waarbij de menselijke handelingen zoveel mogelijk worden geautomatiseerd, om te besparen op arbeid en om een beter en uniformer eindproduct te verkrijgen. Ook het energiebeheer en het klimaat 2

3 worden daarbij steeds preciezer en optimaler gestuurd en gecontroleerd, met behulp van computertechniek. Twee poten Qua omzet is het intern transport in de loop van de jaren de verwarmingspoot voorbij gestreefd. De verhouding is ongeveer zeventig dertig. Maar, met de stijgende energieprijzen staat ook de verwarming weer steeds meer in de belangstelling. Verwarming is eigenlijk niet meer het goede woord. Het gaat tegenwoordig veel meer om efficiënt energiemanagement en klimaatsturing. Een kenmerkend voorbeeld daarvan is de door Van Zaal ontwikkelde Kas Zonder Gas, die al bij diverse bedrijven in de Phalaenopsisteelt is toegepast, maar die ook mogelijkheden biedt bij andere teelten. Met behulp van warme en koude waterbronnen in de bodem wordt verwarmd en gekoeld. Ofwel: wordt de temperatuur precies gestuurd hoe de kweker en de plant hem wil hebben. Een ander recent voorbeeld van een door Van Zaal in gang gezette ontwikkeling is de meerlagenteelt bij de opweek van jonge Phalaenopsisplantjes. Een slimme oplossing, waarbij efficiënt ruimtegebruik en klimaat- en teeltoptimalisatie hand in hand gaan met energiebesparing en intelligente logistiek. Gerard Peek: Van oudsher is Van Zaal een verwarmingsbedrijf, later is daar intern transport bij gekomen. Juist door de combinatie konden we een completer pakket bieden, een verwarmingsbuis is immers ook een mooie transportrail. Je ziet in de tuinbouwtechniek steeds meer, dat alles met alles in verbinding staat. We streven er ook steeds meer naar om de kweker een totaalproduct te kunnen bieden. Daarom is het goed dat Crea-Tech International BV erbij is gekomen. Dat bedrijf is van oudsher heel sterk in de automatisering en robotisering van de eindfase van de tuinbouwproductie. Via de samenwerking met Indigo Solutions BV kunnen we ook de automatisering aanbieden. Met die ontwikkelingen groeien we in de breedte en dat verwacht de klant ook van ons. Die wil het liefst een samenhangend totaalpakket. Ideeënbus Ontwikkeling Henk Peek wil de indruk wegnemen dat alles wat Van Zaal aanraakt in goud verandert. Het lijkt misschien allemaal vanzelf te gaan maar zo is het natuurlijk niet. Negen van de tien keer dat je iets nieuws probeert te ontwikkelen, lukt het niet. We gaan vaak genoeg op ons gezicht. Maar toch blijven we altijd zoeken naar nieuwe oplossingen. Dat zit ingebakken in dit bedrijf en onze mensen. Het zit al in die mensen zodra ze hier gaan werken en anders worden ze er heel snel mee besmet. Maar, het is ook weer niet zo dat we alleen maar met ontwikkeling bezig kunnen zijn. Er moet ook brood op de plank, dus moet er ook gewoon productie worden gedraaid. Gerard zegt dat productie en ontwikkeling elkaar vaak aanvullen. Werkende weg zoeken we naar de beste oplossingen, omdat het meestal geen standaardprojecten zijn waar we mee bezig zijn. Het is ook vaak een kwestie van heel veel doorzettingsvermogen en niet opgeven. Dat is tevens een kenmerk van ons bedrijf: we lopen nooit weg en zullen altijd blijven knokken voor de klant, totdat het optimaal functioneert. Daarom vinden we service en nazorg ook zo belangrijk. Export Binnen het hele scala wordt export steeds belangrijker. Het is intussen 25 procent van de omzet. In alle delen van de wereld is Van Zaal actief: de VS, Canada, heel veel Europese landen, Rusland, India, Kenia, Japan en zo zijn er nog wel wat landen te noemen. Vaak zijn het grote bestaande Nederlandse klanten die iets willen in het buitenland, waar dan ook. En ook ver weg gaat Van Zaal geen uitdaging uit de weg. Zo is Ontwikkelen van nieuwe dingen zit het bedrijf en de mensen in de genen. Nieuwe ideeën zijn altijd welkom. Daarom hangt er in het bedrijfspand aan de Bedrijvenweg in De Kwakel, waar Van Zaal vanaf 1989 zit, een ideeënbus. Van Zaal een eigen vestiging in polen gestart, Nico Rogala is daar vestigingsleider. Onontkoombaar was en is dat Frans van Zaal Totaal Techniek in aantal medewerkers is gegroeid tot boven de honderd. De gebroeders Peek houden die groei niet tegen, maar willen wel dat het bedrijf zo lenig en flexibel blijft, dat het snel en adequaat kan schakelen. Ze doen er alles aan om het niveau van de eigen mensen via scholing en opleiding zo hoog mogelijk te houden. Van Zaal is bij uitstek een bedrijf waar je werkend leert en lerend werkt. Henk Peek: We proberen onze mensen veel te geven, ook vrijheid en verantwoordelijkheid, zodat ze functioneren alsof het hun eigen zaak is. Tot nu toe lukt dat heel goed. We hebben heel bevlogen en gemotiveerde medewerkers, die we allemaal heel hard nodig hebben. Met elkaar moeten we het doen, ook na onze veertigste verjaardag! n 3

4 Dochteronderneming van Van Zaal Crea-Tech International BV gericht op de finishing tuinbouwtouch Ter Aar Sinds 1 april 2008 is Crea-Tech International BV een volle dochter van Frans van Zaal Totaal Techniek. De in Ter Aar gevestigde machinefabriek is een uitstekende aanvulling op het pakket van Van Zaal. De onderneming van oprichter Paul van der Laan en mede-directeur Erik Vermeijden is gericht op allerhande machines die het tuinbouwwerk makkelijker, lichter, sneller en minder arbeidsintensief maken. Het verschil met Van Zaal is dat Crea-Tech wat meer is gericht op de fijnmechanica. Erik Vermeijden begint zijn verhaal met een kleine opsomming van wat Crea- Tech zoal ontwikkelt en fabriceert voor de tuinbouw: trayvullers, inhoesmachines voor bloemen en planten, dozenvullers, stickermachines, tapemachines, maar ook afleverlijnen, transportbanden en allerlei systemen voor intern transport. Voor een deel komt het overeen met wat Van Zaal zelf doet en maakt, maar het afwijkende is dat Crea-Tech meer specifieke machines ontwikkelt, die vooral gericht zijn op de eindfase van het productie- en verwerkingsproces. Crea-Tech bedenkt slimme en creatieve oplossingen voor wat we maar even noemen: de finishing tuinbouwtouch. Crea-Tech houdt zich bezig met zowel ontwikkeling als fabricage, in de fraaie met veel buitenlicht gezegende fabriek Paul van der Laan (foto) en Erik Vermeijden vormen de directie van Crea-Tech. in Ter Aar, waar in totaal achttien mensen werkzaam zijn. Net als Van Zaal zelf is Crea-Tech vanuit zichzelf bezig met het ontwikkelen van nieuwe mogelijkheden, technieken en machines, maar daarnaast betreft het vaak toch ook een positieve reactie op vragen vanuit de markt. Qua cultuur en denkwijze stemmen de bedrijven sterk overeen: geen moeite is te veel en de moed opgeven is er niet bij: de medewerkers van Crea-Tech zoeken door tot ze de oplossing, het Ei van Columbus, hebben gevonden. Mouwen opstropen en gaan, zegt Erik Vermeijden kort en krachtig. Verder is er in beide ondernemingen een enorme know how aanwezig omtrent alles wat met hoogwaardige tuinbouwtechniek van doen heeft. Vernieuwen, innoveren en uitdokteren zit beide bedrijven in het bloed. Wensen markt Bij een rondleiding door de fabriek laat Vermeijden een mooi voorbeeld zien. De ruimte in de kwekerij en bij het transport moet steeds optimaler worden benut. Daarom worden er tegenwoordig trays gemaakt waarin de gaatjes zo dicht bij elkaar zitten, dat een gewone machine niet meer genoeg ruimte heeft om de potjes er in te zetten en/of uit te halen. Aan Crea-Tech de taak om een slimme machine te ontwikkelen die dat toch voor elkaar krijgt. We ontwikkelen vanuit vaste basismodules klantspecifieke machines, die helemaal zijn afgestemd op wat de klant wil, zegt Erik Vermeijden die in de fabriek verder een paar zeer geavanceerde en complexe sorteer/afleverlijnen laat zien voor bedrijven die potrozen kweken. Crea-Tech ontwikkelt en bouwt niet alleen machines voor de Nederlandse tuinbouw, maar exporteert daarnaast wereldwijd. Dat blijft niet beperkt tot heel veel Europese landen. Ook in landen als Canada en Japan staan machines van Crea-Tech International. Op dit moment is Crea-Tech nog even zelf bezig met de ontwikkeling van nieuwe machines, mogelijkheden en technieken, maar in de toekomst zal de samenwerking met Van Zaal steeds intensiever worden. Geheel in de geest van Van Zaal behoudt Crea-Tech echter een aanzienlijke vrijheid om zelf creatief aan de slag te gaan en te blijven. We werken deels in aanvulling op het product van Van Zaal, maar we hebben ook onze eigen klanten en dat blijft gewoon zo, aldus Erik Vermeijden tot slot. n Crea-Tech International Stobbeweg EX Ter Aar Telefoon: Fax: E-,ail: info@crea-tech.nl Internet: Honderd jaar warmte van onderop in de Pieterskerk Geloven in een vloerverwarming van Van Zaal. Dat deden en doen de bestuurders van de Pieterskerk in Leiden. In dit monumentale gebouw heeft Van Zaal een grondige klus geklaard met de aanleg en installatie van een heel duurzaam vloerverwarmingssysteem. Zeker in een hoog gebouw als een kerk gaat er letterlijk niets boven vloerverwarming. De zegen mag dan van boven komen, warmte van boven naar beneden laten afdalen, vergt bijzonder veel energie en blijft behelpen. Hoe hard je ook stookt, echt lekker warm wordt het eigenlijk nooit. Hoe anders is dat nu in de beroemde Pieterskerk in Leiden. Frans van Zaal Totaal Techniek heeft met dit project bewezen dat het als bedrijf niet alleen in kassen, vanwege de duurzaamheid en houdbaarheid volledig uit koper bestaat. Van de huidige bemensing van Van Zaal zal waarschijnlijk niemand de vervanging van dit nieuwe systeem nog gaan meemaken. Naar verwachting zal het ondergrondse koperen buizensysteem zo n honderd jaar meegaan. Generaties kerkgangers de Pieterskerk wordt gebruikt voor allerlei activiteiten zullen er warmpjes bij zitten, met dank aan de vloerverwarming van Van Zaal. n Logistiek kantoren, bedrijfspanden en woningen een perfect systeem van verwarming en klimaatbeheersing kan realiseren, maar ook in een oude kerk die als monument wordt gekoesterd. Er is vele maanden aan gewerkt, zowel onder als boven de stenen vloer van de kerk. De vloer moest er helemaal uit. Ondergronds moest er namelijk ruimte worden gemaakt voor een leidingensysteem dat V.l.n.r.: Marcel, Guus, Peter, Herb, Yzebrand, Jacob, Edwin, Rick. Niet op de foto: Alex, Emile, Dennis, Ruben, Gerda. 5

5 Frans van Zaal Totaal Techniek via Silicon Theatre Scenery ook actief in de theatertechniek Van de zwierende apen van Tarzan tot het zware strijdtoneel van The Lord of the Rings De apen in de musical Tarzan vliegen met behulp van 34 lieren met een snelheid van vier meter per seconde over het podium van het Scheveningse Circustheater. Dat gebeurt dankzij een geavanceerde geautomatiseerde oplossing van STS, Silicon Theatre Scenery, een zusterbedrijf van Frans van Zaal Totaal Techniek. Commercieel directeur Gerard Peek van Van Zaal wil er niet ingewikkelder over doen dan het zijns inziens is: of je nou in een tuinbouwloods een plant moet aansturen om van A naar B te komen of een Tarzan-aap in een musical van Joop van der Ende: het principe blijft gelijk. Toch is de theatertechniek voor veel mensen een niet vermoede tak van de onderneming. Sinds 1999 zijn ze in de fabriek in De Kwakel ook bezig met het ontwerpen en fabriceren van slimme mechanische constructies, die met in eigen huis ontwikkelde software geautomatiseerd worden aangestuurd. Voor steeds meer musicals en theaterproducties in binnen- en buitenland krijgt STS het verzoek om decorstukken en andere objecten zo veel mogelijk computergestuurd te laten bewegen. Zo heeft STS eind vorig jaar voor de duurste musical aller tijden - totale kosten 27 miljoen euro - The Lord of the Rings, een showdek gemaakt met een gewicht van dertig ton. Dit dek heeft een draaicirkel met zestien hydraulische liften en een centerlift. Om die draaicirkel draait een ring met een doorsnede van vijftien meter. Om de podiumstukken te laten bewegen, zijn 26 lieren in werking gesteld en in totaal 33 assen geautomatiseerd. Al met al een hoeveelheid hoogwaardige techniek waarop de veldslagen van The Lord of the Rings nog indrukwekkender ogen. Maand tevoren STS bouwt voor dit soort producties doorgaans een totale constellatie die met aansturing en al stekkerklaar bij de producent wordt afgeleverd. Michel en René. eventueel ook een storing of een mankement kunnen verhelpen. Zijn er desondanks toch nog problemen, dan kunnen ook onze eigen mensen snel in actie komen. De show moet immers wel altijd van een kwekerij goed van pas. Een sterk punt is ook dat een tuinbouwgerichte onderneming als Van Zaal heel erg down to earth denkt en handelt. Er wordt gezocht naar zo eenvoudig mogelijke oplossingen, terwijl ze in de theaterwereld nog wel eens ingewikkelder willen doen dan nodig is. Je moet aandrijving niet moeilijker maken dan het is. Hou het simpel, maar maak het wel zo dat het snel is en nauwkeurig tot op de millimeter. Medewerker Jose. Het groeiende aantal activiteiten op dit terrein is ondergebracht in het bedrijf STS dat onder leiding staat van Ralph Goyarts. Hij vertelt dat bij Van Zaal vijf mensen gericht bezig zijn met het creëren van de hoogwaardige technische objecten en de specifieke aansturing daarvan. Joop Het was niemand minder dan Joop van der Ende die op zoek was naar een bedrijf, dat voor zijn musicalproducties de bewegende techniek wilde maken. Via Omron waarmee Van Zaal al jaren samenwerkt op het vlak van de besturingstechniek, kwamen de contacten tot stand, zo vertelt Ralph Goyarts die van het begin af STS aanstuurt. Ralph Goyarts achter de schermen. Ralph Goyarts: We proberen het zo gebruiksvriendelijk te maken, dat de medewerkers van het productiebedrijf het geheel zelf in werking kunnen stellen en doorgaan. De theatertechnische installaties van STS komen de dynamiek van de show ten goede, maar ook arbotechnisch zijn ze van groot belang. STS maakt het allemaal zo dat de mensen nauwelijks nog iets hoeven te versjouwen. Met een totaalgewicht van dertig ton wordt dat ook wat lastig. Ralph Goyarts vertelt dat STS vaak pas een maand van tevoren de precieze opdracht krijgt voor een bepaalde productie. Doorgaans moet er dan in korte tijd heel veel gebeuren, maar in het Van Zaal Theater zijn ze wel gewend om onder druk te werken. Ralph: Onze kracht is dat we heel innovatief en veelzijdig zijn. Of er nou iets moet worden aangestuurd van vijf kilo of van vijf ton, dat maakt in principe niet uit. Soms gaat het om heel complexe objecten en soms is het relatief eenvoudig. We staan altijd open voor bijzondere vragen en nieuwe ideeën vanuit de theaterwereld. Heel grappig dat de theatertechniek leert van de tuinbouwtechnische know how, maar dat andersom ook de tuinbouw de vruchten plukt van innovaties die voor STS zijn ontwikkeld. Sterke snelle afduwers komen ook in het intern transport Buitenland STS automatiseert de standaardtechniek in diverse Nederlandse theaters. En in elk geval in alle theaters van Joop van der Ende. Maar STS timmert ook internationaal steeds meer aan de weg. Dat blijft niet beperkt tot tal van Europese landen. Ook in landen als Zuid-Afrika en China beweegt de techniek van STS. Een van de internationale opdrachtgevers is Westend in Londen. Elisabeth was de eerste musical buiten Nederland waar STS bij betrokken was en daarna volgden er nog flink wat producties. Zo was STS bijvoorbeeld betrokken bij acht verschillende Mamma Mia s over heel Europa. Maar het hoeft niet altijd per se heel groot en complex te zijn. Zo vertelt Ralph Goyarts over een bijzondere bewegende (spoor)brug die STS heeft gemaakt voor een theaterproductie in een Londense bioscoop. Je kunt met STS alle kanten op. Zelfs bijvoorbeeld met de Titanic - richting de bodem van de zee! n 7

6 Frank en Ernst Olieman zweren bij mobiel rozen kweken Het geeft zo veel meer rust in de teelt en de arbeid Ik heb de moed opgegeven om andere kwekers te overtuigen van de voordelen van mobiel rozen kweken, zegt Ernst Olieman die in de Overbuurtse Polder in Bleiswijk in 2005 een nieuwe kwekerij realiseerde met 3,8 hectare glas. Onder dat glas kweekt Ernst de prachtige witte roos Akito. Aantallen In navolging van zijn broer Frank, koos Ernst voor een iets verbeterde versie van het door Frans van Zaal ontwikkelde mobiele teeltsysteem. Nee, ik heb daar helemaal geen spijt van. We zitten nu in het vierde De witte Akito doet het heel goed in de rozenmarkt al zit er een uitbreiding van het areaal van 14 naar 21 hectare aan te komen die bij Ernst Olieman een frons teweegbrengt. Olieman knipt in de zomer rozen per dag en in de winter tot De jaarproductie is 350 rozen per meter. In totaal hebben we het dan over rozen per jaar. De meeste van die rozen gaan naar Engeland. teeltseizoen en ik ben er nog steeds heel content over. Het geeft zo veel extra rust in de teelt en de arbeid. Natuurlijk gaat het niet best in de Nederlandse rozensector, maar toch verbaas ik me er over dat niet meer kwekers voor een mobiel systeem kiezen. Ook Frank Olieman is er zeer over te spreken. Hij heeft aan de Bredeweg in Waddinxveen een bedrijf met 5,3 hectare glas. Tot voor kort kweekte hij daar Passion en nu Avalanche. Het mobiele systeem is gebleven en functioneert ook bij Frank buitengewoon. Frank is bezig met plannen voor een drijvende kas en als die doorgaan, komt ook daar het mobiele teeltsysteem van Van Zaal. Teeltgoten Ernst Olieman vertelt dat zijn kas een traliebreedte heeft van zestien meter. Teeltgoten van bijna die breedte rouleren door twee tralies die samen een loop vormen. De totale kas is verdeeld over twaalf loops. Op iedere teeltgoot staan ongeveer honderd planten. Achteraf eigenlijk iets te veel. Ik heb nu 9,3 planten per vierkante meter, maar 7,5 is eigenlijk meer dan genoeg. De goten met de planten melden zich een voor een aan het pad, waar de rozen worden geknipt en waar ook het zogeheten inbuigen plaatsvindt. Zodra de medewerker een goot klaar heeft, beweegt die goot zich naar rechts om in de naast gelegen kap/tralie naar achteren toe te gaan. We hebben twaalf loops en even zo veel medewerkers in de kas. Iedere medewerker heeft zijn eigen loop ofwel werkplek. Hij of zij is verantwoordelijk voor het eigen deel van de kas. We hebben dankzij het mobiele systeem sinds kort een heel geavanceerd werkplekregistratiesysteem. Op een lichtkrant kan de medewerker iedere tien minuten aflezen of hij/zij nog steeds werkt volgens de afspraken. De sorteermachine in de loods registreert van iedere medewerker de gemiddelde lengte en de gemiddelde rijpheid van de bloemen. Zo kan de medewerker zichzelf Frank en Ernst Olieman. als het ware corrigeren. De bedoeling is dat alle medewerkers zo uniform mogelijk knippen, zodat onze bossen zo veel mogelijk gelijk zijn en het aantal rijpe rozen zo gering mogelijk blijft. Financieel moet dit bij de verkoop tot voordeel leiden. Tevreden Ernst Olieman is in het vierde teeltjaar en nog steeds zeer tevreden over de opzet en de werking van het systeem van Van Zaal dat zeker tien jaar moet meegaan. Het was destijds buiten het inhangsysteem een meerinvestering van vijftig euro per meter, maar dat verdienen we zeker terug. We boeken een arbeidsbesparing van twintig procent, omdat de rozen naar de medewerkers toe komen in plaats van andersom, maar belangrijker is nog dat de kwaliteit van het werk en het product. Doordat je de roos meteen na het knippen inhangt, heb je veel minder transporthandelingen die kunnen leiden tot schade aan de kwetsbare bloem. Ook de geïntegreerde gewasbescherming verloopt bij dit mobiele teeltsysteem veel efficiënter en arbeidsvriendelijker. Het geven van water en voeding gaat bovendien probleemloos. En ook de gewasverzorging is makkelijker en beter door het grotere overzicht. Ernst Olieman is zeer te spreken over de houdbaarheid van systeem. Het systeem is onderhoudsarm en ook met de storingen valt het heel erg mee. En als er wat is, dan staan ze bij Van Zaal zo klaar om het mankement te verhelpen. De service is super en vooral dat houdt het bedrijf staande. n Arijan Cornelissen en Peter Engelsbel bedienen de plasmasnijder Het is de nieuwste trots van de fabriek van Van Zaal: de plasmasnijder, een robot waarmee precisieplaatwerk tot op de millimeter kan worden uitgevoerd. De plasmasnijder houdt zich niet aan de achturige werkdag. Soms is hij per etmaal twaalf uur in de weer maar dat kan ook uitlopen tot achttien uur. Gelukkig voor Arijan Cornelissen en Peter Engelsbel kan de plasmasnijder goed zelfstandig werken. Je stelt hem in en hij gaat rustig zijn gang, zegt Peter. Peter is een 27-jarige vrijgezel uit Uithoorn die al negen jaar met veel plezier bij Van Zaal werkt. Ik was eerst schilder maar wilde meer de techniek in. Via een Arijan. uitzendbureau ben ik hier terechtgekomen en nooit meer weggegaan. Het werk is heel afwisselend en de sfeer onderling in de fabriek is heel goed. Als plaatwerkafdeling werken we met vijf man samen en onze chef Ron Wijfjes laat ons lekker vrij; we runnen onze zaakjes zelf en zo lang dat goed gaat, is er niks aan de hand, vertelt de man die in zijn vrije tijd graag sport. Duiken is een van zijn hobby s. Buitendienst Peter werkt nauw samen met de twintigjarige Arijan die nu vier jaar bij Van Zaal in dienst is. Via Gerard Peek is deze jonge god uit De Kwakel naar binnen geloodst, toen bleek dat het op school geen succes zou worden met Arijan, die op flink niveau met skiën is bezig geweest maar op dat terrein een hellinkje lager is gaan zingen. Wat school en leren betreft, is de grap dat Arijan nu wel gemotiveerd is om opleidingen te volgen voor constructiebankwerker en lasser. Hij slaagt zelfs! Ook Arijan vertelt met groot enthousiasme over de onbegrensde mogelijkheden van de plasmasnijder. Dat ding maakt van alles uit plaatwerk, ook kokerprofielen. Het is gewoon een slimme robot: als je hem goed instelt, kan er niets fout gaan. Echt een aanwinst voor het bedrijf. Het mooie van Van Zaal vindt Arijan dat je de mogelijkheden krijgt om je te ontwikkelen en door te groeien in het bedrijf. Peter voegt daaraan toe: En het zijn mensen die voortdurend bezig zijn om nieuwe dingen te ontwikkelen. De toekomst van het bedrijf zie ik rooskleurig in. De leiding staat er helemaal achter, anders hadden ze de zaak toch ook niet teruggekocht! n Peter. Van boven links naar beneden rechts: Jan, Evert, Marek, Adri, Louis, Wim, Mario, Marco, Theo, Roy, Wim, Peter, Mehmet, Peter, Ruud, Dirk, Ivo, Klaas, Casper, Marcel, Ron, Bas, John, Stefan, Ron, Sander, Ferdinand, Ronald, Jaco, Bill. Niet op de foto: Miguel, Gregor, Johan, Remco, Rik, Erik, Cor, Ben. 9

7 Handelskwekerij L. van der Weijden BV Kas Zonder Gas, intern transport en afleversysteem met 216 banen De markt staat onder druk, dus zullen de kopers steeds meer eisen stellen: ze willen zo veel planten van dát ras en díe kleur. Daarom hebben wij gekozen voor een heel ver gaand afleversysteem met niet minder dan 216 banen. We weten op ieder moment hoeveel planten van welke rassen en kleuren we in huis hebben, wanneer die in bloei komen en rijp zijn voor afzet. Daardoor kunnen we aan onze afnemers veel preciezer aangeven wanneer ze wat kunnen verwachten. Iedere order, hoe gedetailleerd ook, komt tot op de plant nauwkeurig vanuit het afleversysteem naar de inhoesplek. Aan het woord is Lennard van der Weijden, die zijn bedrijf aan de Mijnsherenweg in Kudelstraat kwalitatief en Kas Zonder Gas Van der Weijden werkt sinds acht jaar voor het interne transport en voor de verwarming en het kasklimaat samen met Frans van Zaal Totaal Techniek. De man wiens vader Sjaak in 1975 begon met Phalaenopsis, heeft in navolging van Maurice van der Hoorn in Ter Aar gekozen voor het Kas Zonder Gas-systeem. Daarbij wordt verwarmd en gekoeld met laagwaardige warmte en koude uit waterbronnen diep onder het maaiveld. Dit gebeurt in combinatie met een warmte/ koude-pomp, die in werking treedt tijdens goedkope uren. Soms zitten de energiebedrijven met te veel stroom en dan kun je als afnemer zelfs geld toe krijgen. Ideaal, vindt Van der Weijden. Op een deel van het bedrijf is nog een WKK actief voor de opwekking van elektriciteit ten behoeve van het eigen groeilicht of voor teruglevering aan het net. De Kas Zonder Gas is goed voor het milieu en voor de portemonnee. De uitstoot van CO2 vermindert met twee miljoen kilo per jaar en de besparing op aardgas is één miljoen kuub. De Kas Zonder Gas vergde een extra investering die eerst was begroot op een terugverdientijd van acht jaar, maar bij de huidige prijzen voor gas en stroom, is de terugverdientijd slechts vier jaar. Verder vermindert Van der Weijden zijn energiekosten ook door zijn keuze voor een sterk isolerend acrylaatdek op de kas en door gebruik te maken van een energiescherm boven het gewas. In de Kas Zonder Gas worden leidingen met water door een convector geleid. Ventilatoren circuleren lucht langs die leidingen en langs de planten, zodat de juiste temperatuur wordt bereikt. In de koelfase, waarin de planten takken en bloemen gaan aanmaken, moet dat achttien graden zijn. Ook op warme dagen is het volgens de kweker geen enkel probleem om de temperatuur terug te brengen van 28 naar 18. Het energieverbruik neemt bij dit systeem sterk af en daarbij is de luchtcirculatie ook prettig voor de plant, aldus Van der Weijden die gelooft in de voordelen van onderdoor koelen. Transport en aflevering Van der Weijden heeft er geen spijt van dat hij voor zijn energiesysteem en zijn intern transport plus afleverlijn, in zee is gegaan met Van Zaal. Het voordeel is dat je maar één aanspreekpunt hebt. Van Zaal is daarbij een zeer betrouwbaar bedrijf. Als er een probleem is, helpen ze je altijd. Er wordt actie ondernomen en ze gaan door tot het probleem is verholpen. Met het nieuwe transport- en afleversysteem moet Van der Weijden per dag een kleine planten kunnen verwerken. De capaciteit per uur is ongeveer planten. Tenminste, als het allemaal goed draait. In het transport- en afleversysteem zijn de nodige kinderziektes te overwinnen, maar dat gaat helemaal goed komen. Daar twijfelt de kweker niet over. Met het systeem kan Van der Weijden gedurende het hele teeltproces nauwkeurig plannen en zeer zorgvuldig en efficiënt sorteren. Met als doel een uniform product op maat, een optimale ruimtebenutting in de kas en perfecte teeltcondities. Het systeem verzamelt per ras en kleur enorm veel informatie over alle aspecten van de teelt, waarmee de kweker zijn voordeel kan doen. In de eindfase wordt met behulp van camera s heel precies gesorteerd op lengte, aantal takken, aantal bloemen, bloemgrootte, enzovoort. Het heeft allemaal tot doel de afnemer te voorzien van precies die pico bello order die hij voor ogen had. n Fabriek Lennard van der Weijden. kwantitatief heeft uitgebreid. Door aanbouw en verbouw beschikt de kweker nu over 5,5 hectare glas voor onder meer de afkweek van Phalaenopsis. Per jaar worden er 2,8 miljoen planten geproduceerd van in totaal zo n 650 rassen. Daarnaast worden er nog planten van andere orchidee-achtigen gekweekt: onder meer Dendrobium, Cambria en Vanda. Voor de uitbreiding was de productie in totaal twee miljoen planten. Van der Weijden werkt nauw samen met zijn zwager Jan Mulder die met zijn bedrijf Jamuflor de opkweek van de Phalaenopsis doet. Zodra de planten na een half jaar rijp zijn voor de koelfase en daarna de afkweek, komen ze naar Van der Weijden. Van boven links naar beneden rechts: Martin, Barry, Gerard, Kasper, Peter, Bert, Paul, Gerco, Jeroen, Bas, Paul, Arijan, Martin, Theo, Stefan, Sebastiaan, Jarik, Sjaak, Ton, Marek, Stephan, Michel, Peter, Hans, Pawel, Danny, Pjotr, Niels, Ayhan, Dirk, Joey, Kenneth, Kees, Kees, Ron, Robert, Rafael, Damian, Rafael, Andre, Mateus, Rene, Rene, Mehmet, Harm, Renske, Annemiek, Janinka. Niet op de foto: Jose, Marcel, Robin, Marco, Dave. Marie-Christien Verstraelen: Iedereen binnen dit bedrijf is gelijk Marie-Christien Verstraelen komt van oorsprong uit Limburg en voelt zich bij het warme bedrijf Frans van Zaal Totaal Techniek heel goed thuis. Heimwee naar Limburg? Nee, daar heb ik helemaal geen last van. Met haar partner Jan-Frans Oliemans woont Marie-Christien in De Hoef. Ze werkt drie dagen en heeft met Karin de Reus als het ware een duobaan. Zelf werkt ze woensdag, donderdag en vrijdag, terwijl Karin op maandag, dinsdag en donderdag werkt. Op donderdag zijn we er allebei en kunnen we de zaken even op elkaar afstemmen. Dat gaat heel goed. We werken prima samen, zegt Marie- Christien die met Jan-Frans twee kinderen heeft. Dat is Rutger van ruim 2,5 en Jasmijn van één. Marie-Christien is nu 34 lentes jong en werkt alweer negen jaar bij Van Zaal. Samen met Karin ondersteunt ze de afdeling verkoop. We volgen het traject van offerteaanvraag tot en met de archivering en we bereiden onder andere open dagen en beurzen voor, maar de hoofdmoot van ons werk is het uitwerken van offertes. De verkopers en de mensen die met de calculatie bezig zijn, zorgen voor de input en wij werken de cijfers en de teksten uit tot een mooi geheel. Dat is best een hele klus. Er zijn veel aanvragen en vaak gaat het om behoorlijk complexe projecten. Een offerte kan drie pagina s bevatten maar ook wel vijftig of meer. Alles moet voor de klant duidelijk zijn, het moet kloppen en het hoort er ook nog eens netjes uit te zien. Marie-Christien vindt het werk bij Van Zaal heel afwisselend. We hebben het best druk maar er komen steeds weer andere dingen op je af. Daardoor blijft het boeiend. De tijd vliegt. Voordat je het weet, is er weer een werkdag voorbij. Het bevalt me hier na negen jaar nog steeds heel goed en dat komt ook door de goede sfeer. Je hebt hier geen onderscheid in rangen en standen. Iedereen binnen dit bedrijf is gelijk en doet gewoon, van de directeur tot de jongste bediende. Daardoor is de sfeer heel informeel en gemoedelijk. Het is wel zo dat het bedrijf sterk is gegroeid de laatste jaren. Er werken nu meer dan honderd mensen. Daardoor valt het niet mee om al je collega s nog bij naam te kennen, vooral ook omdat er heel veel in de buitendienst werkzaam zijn. Die zitten op een project en die zie je alleen als er een feestje is. n 11

8 - Advertorial - Van AB Midden Holland in Rijsenhout Puike Poolse productiewerkers AB is van huis uit vooral binnen de tuinbouw dienstverlenend actief met diverse arbeidsactiviteiten, maar de laatste jaren ook steeds meer werkzaam in en voor andere sectoren. Bij Van Zaal levert de uitzendpoot van AB Midden Holland in Rijsenhout Poolse productiewerkers. Ook Hongaren Puike Poolse productiewerkers. Zorgvuldig geworven mensen die in Polen zijn opgeleid en naast hun vakkennis een grote motivatie meebrengen. Ze zijn serieus. Ze willen hard werken en veel uren maken, zegt relatiebeheerder Quentin Schols die bij AB Midden Holland verantwoordelijk is voor de medewerkers die werkzaam zijn in de aanverwante sectoren. Behalve met Nederlanders en Polen, werkt AB Midden Holland sinds enige tijd ook met Hongaren. Over het algemeen eveneens heel gemotiveerde mensen, maar gezien de cultuur en historie van volk en vaderland iets vrijer in het handelen en de omgang. Verder zijn er ook wat Letten via AB Midden Holland actief. We hebben met onze uitzendtak in deze regio ruim 800 mensen aan het werk en daarvan zijn er rond de 180 werkzaam buiten de tuinbouw. Je moet dan denken aan technische productiebedrijven als Van Zaal en aan transportondernemingen, hoveniers, kassenbouwers, betonbedrijven, enzovoort. Het kan van alles zijn. Ieder bedrijf of instelling die op zoek is naar gemotiveerde, vakkundige en betrouwbare medewerkers, kan bij ons terecht. Voor zover de mensen nog niet opgeleid zijn, regelen wij dat. Ze kunnen bijvoorbeeld bij ons hun heftruckcertificaat halen of het VCA-diploma dat steeds meer bedrijven verplicht stellen. Utrecht en het gebied rond Alphen a/d Rijn in Zuid-Holland. Agrarisch Zoals gezegd: de basis van AB ligt in de agrarische sector. Nog steeds is het een organisatie waar boeren en tuinders lid van kunnen worden voor het geval ze door welke reden dan ook korter of langer uit de running zijn. Van oudsher zijn de meeste bedrijven in de land- en tuinbouw gestoeld op de directeur/eigenaar. Als die door ziekte of een ongeluk wegvalt, heeft het bedrijf een groot probleem. AB loste en lost dat probleem op door onmiddellijk een zogenoemde bedrijfsverzorger te leveren die het werk van de weggevallen baas waar- en overneemt. Die bedrijfsverzorgers zijn dan meestal ervaren voormalige boeren en tuinders die van wanten weten en meteen de bedrijfsvoering in al zijn aspecten kunnen overnemen. Uitbreiding Dat was altijd de basisactiviteit van AB maar de activiteiten zijn in de loop van de jaren uitgebreid, in die zin dat AB zich ook heeft ontwikkeld tot een uitzendbureau. Daarmee inspelend op de voort- Quentin Schols (rechts) in gesprek met een medewerker. AB de meeste mensen werft. Dat gebeurt zorgvuldig, zodat de klant verzekerd kan zijn van serieuze werkers die over de benodigde vakkennis beschikken. Daarnaast worden zaken als huisvesting, vervoer en sociale begeleiding heel serieus en punctueel geregeld, zodat de werkers zich prettig voelen en geen zorgen hoeven te hebben over allerlei randzaken. kers. Ze leveren keurig werk, ze werken hard en ze zijn er altijd. Bovendien zijn ze in drukke tijden bereid om meer uren te maken, wat bij veel Nederlanders niet meer het geval is. Deze mensen zijn naar Nederland gekomen om geld te verdienen, waarmee ze straks in Polen iets kunnen opbouwen, aldus Quentin. AB-fiets PR-medewerkster Marianne Vlak van AB Midden Holland wijst op de grote aandacht voor duurzaam vervoer. We proberen de woon-werk-afstand te beperken tot hooguit zo n acht kilometer. Dat is een afstand die mensen kunnen fietsen. De mensen krijgen van ons een degelijke AB/Batavus-fiets in de kleuren groen en rood. We hebben vorig jaar zevenhonderd van die fietsen gekocht en daarmee zelfs de landelijke kranten gehaald. Het is ook een heel duurzame en milieuvriendelijke oplossing. In sommige gevallen is het niet mogelijk om die woon-werk-afstand kort te houden en dan krijgen onze mensen een autootje ter beschikking. Een van de grootste Feitelijk is AB een van de grotere uitzendbureaus in Nederland maar relatief onbekend. Dat komt omdat AB wel een landelijke organisatie is die op bescheiden schaal ook nationaal reclame gaat maken maar veelal vooral op regionaal niveau naar buiten treedt. In heel Nederland zijn twaalf AB-vestigingen actief en daarvan is AB Midden Holland er een. Vanuit het kantoor in Rijsenhout wordt een gebied bediend dat loopt van de Bollenstreek tot het Noordzeekanaal en van de kust tot de provincie gaande ontwikkeling in de arbeidsmarkt, dat steeds meer bedrijven en instellingen voor een groter deel gebruik willen maken van tijdelijke krachten, flexwerkers dus. Op die manier hebben alle vestigingen van AB zich ontwikkeld tot zeer succesvolle uitzendbureaus, die zich willen onderscheiden door in alle opzichten kwaliteit te leveren. Dat begint al met de selectie van de potentiële werkers in Polen, het land waar ook Quentin: Huisvesting is heel belangrijk. De mensen moet zich na hun arbeid thuis prettig kunnen voelen. Het is tegelijk ook wel een rem op de groei. We zouden nog meer mensen te werk kunnen stellen, maar het is lastig om aan voldoende goede woningen te komen. Van Zaal Van Zaal is een kleine twee jaar geleden met AB Midden Holland in zee gegaan voor de levering van tijdelijke arbeidskrachten. In de praktijk valt het erg mee met dat tijdelijke. De tevredenheid is van twee kanten zo groot dat doorgaans dezelfde mensen langere tijd in de fabriek van Van Zaal werkzaam blijven voor het verrichten van montagewerk, laswerk, enzovoort. Het aantal groeit gestaag. Het zijn er nu bijna tien. Personeelchef Ron Wijfjes is zeer te spreken over de Poolse productiewer- Andere activiteiten Naast het leveren op maat van bedrijfsverzorgers en uitzendkrachten, doet AB Midden Holland nog meer. Het bureau heeft ook een afdeling detachering. Daarbij gaat het om mensen met doorgaans wat meer scholing, die bij AB in dienst zijn en blijven maar worden gedetacheerd bij een bedrijf of instelling voor meestal wat meer specifieke werkzaamheden. Een vierde activiteit van AB wordt aangeduid met de naam Payroll Compleet. Dit betekent dat AB de verloning voor haar rekening neemt en de afdracht van lasten. Een bedrijf kan dat bij AB uitbesteden voor alle medewerkers maar bijvoorbeeld ook voor de tijdelijke krachten en de scholieren. Zoals met alles zorgt AB ook hierbij voor maatwerk en passende oplossingen. Zo groeien de activiteiten van AB Midden Holland tot ver buiten het oorspronkelijke agrarische werkgebied en daar plukken ze ook bij Frans van Zaal Totaal Techniek de denkbeeldige vruchten van. n AB Midden Holland Konnetlaantje 1435 HW Rijsenhout We zijn ook steeds meer werkzaam buiten de tuinbouw. T F

9 Ichtus Flowers in Waddinxveen: Mobiel snij-anthuriums kweken een primeur Nog niet eerder vertoond maar sinds het voorjaar van 2008 werkelijkheid bij Ichtus Flowers in Waddinxveen: een mobiel teeltsysteem voor snij-anthuriums, ontwikkeld en gerealiseerd in samenwerking met Frans van Zaal Totaal Techniek. Positief over Van Zaal Bas Boevée is zeer te spreken over de samenwerking met Van Zaal. Zij staan altijd voor je klaar, ze zijn innovatief en ze zijn technisch heel sterk. Bovendien realiseren ze een heel degelijk product ook qua materiaal. Het moet goed zijn en tegen een stootje kunnen. Dat betaalt zich altijd terug. De voordelen: een beter klimaat in de kas, optimalere gewascontrole en gewasbescherming, dertig procent betere ruimtebenutting en liefst veertig tot vijftig procent besparing op arbeid. Natuurlijk zijn er altijd kinderziektes te genezen, maar het draait en het begint langzaam aan de verwachtingen te voldoen, zegt Bas Boevée die samen met Danier van der Spek eigenaar is van het bijzondere bedrijf. Ichtus Flowers is ook een voorbeeld van hoe je als individuele kwekers de krachten kunt bundelen. Van der Spek zat van oudsher in de anthuriums en medeinwoner van Moerkapelle Bas Boevée, was meer een orchideeënman. Het bijzondere is dat ze de teelt van beide plantsoorten combineren en integreren in een geheel nieuw bedrijf. Op een glasoppervlak van vierkante meter hebben ze meter snij-phalaenopsis waarmee ze voor zo ver bekend meteen de grootste ter wereld zijn en meter snij-anthuriums. De kwekers benutten elkaars en eigen sterke kanten. Danier doet de teelt en de handel, terwijl Bas meer gericht is op personeel, organisatie en financiën. Van Zaal is bij Ichtus Flowers sinds een jaar of tien de partner voor alles op het gebied van intern transport. Op het nieuwe bedrijf is het intern transport bij de snij-phalaenopsis verder niet zo spannend. Op rolcontainers worden twintig soorten zo gekweekt, dat een tafel zoveel mogelijk in één keer wordt leeg geoogst. Het intern transport bij de snij-anthuriums is wel volledig geautomatiseerd. Op containers van 6.10 bij 1.60 meter staan 195 planten. Om de logistieke automatisering in de kas optimaal aan te sluiten op het werk in de verwerkingsloods, is besloten om de kas een kwartslag te draaien. Gevolg daarvan was wel dat meteen het hele perceel moest worden volgebouwd. Een kas aan de zijkant uitbreiden is namelijk niet eenvoudig. De containers rouleren door de kas en worden van daaruit naar de verwerkingsruimte geleid waar aan twee kanten wordt geoogst. Alle arbeid, ook het verzorgen van het gewas, wordt in de verwerkingsruimte verricht, met als gevolg dat de ruimte in de kas helemaal wordt benut voor de planten. Bijkomend voordeel daarvan is dat het klimaat gelijkmatiger is: bij gewoon conventioneel anthuriums kweken zorgen de paden voor lokale droogte die in de volle kas van Ichtus niet aanwezig is. Het systeem voor gelijkmatige toevoer van water en voeding is redelijk vergelijkbaar met hoe Van Zaal dit bij de mobiele rozen heeft opgelost. Met behulp van drukgeregelde druppelaars krijgen de planten gemiddeld twee keer per dag heel gelijkmatig hun menu toegediend. Het doel bij de anthuriums is een productie van 120 bloemen per jaar. Bas Boevée is er van overtuigd dat optimale automatisering van teelt en arbeid de enige mogelijkheid is voor de Nederlandse anthuriumsector om te overleven. De prijzen staan ernstig onder druk, dus moet je besparen op de kosten en de baten optimaliseren. Onze arbeidsbesparing is enorm; Bas Boevée bij zijn mobiele anthuriums. we produceren veel meer bloemen per meter en intussen kunnen we in de nieuwe kas het klimaat optimaal regelen, terwijl we tegelijk aanzienlijk besparen op onze energiekosten per eenheid product. Door de combinatie van snij-anthuriums en snij-phalaenopsis zijn arbeid en energie in ons bedrijf heel goed in balans. Het Service V.l.n.r.: Ruud, Sander, Wim, Marco, Mario, Evert, Jan. is eigenlijk een vorm van clustering binnen één bedrijf, aldus Bas Boevée die vertelt dat Ichtus Flowers op het nieuwe bedrijf werkt met een stroomproducerende WKK-installatie van 1,8 megawatt. Vanwege de Phalaenopsis die in de opkweekafdeling 28 graden vraagt, kan Ichtus de overtollige warmte altijd kwijt. n Inkoper Herb van der Laarse stoeit graag over de prijs Twintig jaar werkte de nu 51-jarige Aalsmeerder Herb van der Laarse bij Cindu in Uithoorn, van elektroman tot inkoper, totdat hij bij een reorganisatie zijn baan daar in rook zag opgaan. Via een detacheringsbureau kwam Herb acht jaar geleden bij Van Zaal terecht. Voor een deel was dat voor Herb: terug naar de roots. Van Zaal is vooral in de tuinbouw actief en daar kom ik zelf ook uit voort. Mijn ouders zijn nu 82 en 77, maar hebben in Rijsenhout nog steeds op kleine schaal een rozenkwekerij. Ze hebben een rozenkwekerij van meter op volle grond. Het is hun lust en hun leven, dus waarom zouden ze ermee ophouden? Ze hebben wel het gas laten afsluiten. Dat vonden ze veel te duur worden. Herb is van mening dat als je je werk met plezier doet, het niet snel gaat tegenstaan. Als ik naar mezelf kijk, dan durf ik gerust te stellen dat ik het hier bij Van Zaal goed heb getroffen. Het is een druk bedrijf, er komt veel op je af, maar de sfeer is sociaal en je werk wordt gewaardeerd. Ik denk dat dit voor veel mensen heel belangrijk is. Herb begon acht jaar geleden als inkoper van materiaal voor de vele projecten die Van Zaal onder handen heeft. Dit is een bedrijf met een vrij losse structuur. Je krijgt de ruimte om dingen zelf op te pakken, maar als je dat goed doet ben je meteen het haasje. Dan zeggen ze tegen je: Dat gaat goed, voortaan doe jij dat maar. Van Zaal heeft veel projecten onder handen, dus hoeft Herb zich als inkoper van allerlei machines en materialen niet te vervelen. Het is de uitdaging om voor een scherpe prijs toch goed in te kopen. Stoeien over de prijs, dat hoort bij dit werk. Het mooie van dit werk is dat je met allerlei verschillende mensen te maken krijgt. Qua inkoop gaat het over heel veel verschillende dingen. Van een simpel boutje tot een complete installatie van een paar ton. Ook voor de theatertechniek doen we een deel van de inkoop. Dat is weer een heel andere tak van sport dan tuinbouw en utiliteit. Het mooie is ook dat je tegelijk technisch en commercieel bezig bent. Herb is getrouwd met Agnes en vader van twee dochters van vijftien en zestien jaar. Hobbymatig is hij bezig met auto s en motoren: sleutelen en rijden. n 13

10 Meerlagenteelt voor opkweek Phalaenopsis Een energievriendelijke plantjesflat voor Hoogenboom Young Plants Antoine Hoogenboom kreeg het idee toen hij tijdens een vakantie zijn gedachten de vrije loop gaf. Het idee: jonge Phalaenopsisplanten kweken in meerdere lagen boven elkaar. Samen met Adviesbureau Buis Pomona dropte de kweker zijn vondst bij Frans van Zaal Totaal Techniek voor de verdere technische invulling en uitwerking. Het resultaat: een plantjesflat met vier verdiepingen op een oppervlakte van 800 vierkante meter met in de klimaatcel een capaciteit van plantjes. Hoogenboom bracht het idee in de praktijk in zijn vierkante meter grote nieuwe kas aan de Rietwijkeroordweg in Aalsmeer. De goothoogte van de kas is negen meter en de nokhoogte zelfs 10,5. Hoog genoeg dus om flink te stapelen in de 800 vierkante meter grote klimaatcel die in de kas is gebouwd. Ernaast is een even grote ruimte vrijgehouden voor een tweede klimaatcel. In de klimaatcel bevinden zich drie lagen plantjes die zich in het eerste van de drie groeistadia bevinden die kleine Phalaenopsis-plantjes gedurende een half jaar moeten doorlopen, voordat ze groot genoeg zijn om te worden afgeleverd bij kwekers. Pal boven de drie lagen in de 4,5 meter hoge klimaatcel bevindt zich hoog in de kas een vierde laag planten. De klimaatcel en de kas staan klimatologisch en energietechnisch met elkaar in verbinding. Dag en nacht Het systeem zit slim in elkaar. De ruimte wordt met vier lagen boven elkaar heel efficiënt benut en het energieverbruik zo laag mogelijk gehouden. In de klimaatcel zijn de dag en de nacht omgedraaid. Overdag blijft het in de cel donker en wordt Antoine Hoogenboom bij zijn meerlagen-klimaatcel. de cel op temperatuur gehouden met de warmte vanaf de bovenste laag in de kas. Met behulp van ventilatoren wordt de lucht naar beneden geblazen en verdeeld over de celruimte. Gedurende de nacht van tot uur brandt in de klimaatcel het licht en met de warmte die dat teweeg brengt, wordt gedurende de nacht de bovenste laag planten in de kas op temperatuur gehouden. Op een heel kleine ruimte worden dus heel veel plantjes gekweekt bij een heel laag energieverbruik. Stress Het systeem werkt vanaf april/mei dit jaar. Hoogenboom is nog voorzichtig met zijn conclusies en wil daarmee wachten tot het eind van het jaar, maar tot nu toe is hij heel tevreden over de teeltresultaten. De plantjes komen bij ons binnen vanuit een van de vijf laboratoria waarmee we samenwerken. Ze worden vanuit het plastic bakje verspeend en als individueel plantje in een tray geplaatst. Op één tray staan 63 plantjes. Phalaenopsis is zeker in het beginstadium gevoelig voor stress. We proberen in de cel het klimaat zo te optimaliseren dat er van stress geen sprake is. Ik denk dat we in de klimaatcel wat dat betreft betere omstandigheden kunnen creëren dan in de kas zelf. Temperatuur en luchtvochtigheid zijn in die ruimte perfect te sturen. De jonge plantjes staan dus een half jaar bij Hoogenboom Young Plants. In het eerste stadium van zes tot acht weken staan ze in de cel. Daarna gaan ze op rolcontainers de kas in voor de tweede fase. Voor de derde fase gaan ze naar de het gedeelte van de kas pal boven de klimaatcel. Ze blijven gedurende het hele verblijf van een half jaar in de verspeentray. Van Zaal Antoine Hoogenboom is zeer te spreken over de rol die Van Zaal in het hele traject heeft gespeeld. Ze hebben het interne transport in het bedrijf bedacht en geïnstalleerd en het complete verwarmingssysteem. Maar het meest bijzondere was uiteraard de bouw, de vormgeving en de inrichting van de klimaatcel, met daarbij als meest belangrijke de complete klimaatregeling en sturing in de cel, in combinatie met de vierde en hoogste teeltlaag in de kas. Het is allemaal in goed overleg prima verlopen. Van Zaal is een uitstekend bedrijf met een goede service. Sterk vind ik ook dat ze helemaal niet moeilijk doen over meerwerk. Het was ook voor hen iets heel nieuws en dan kun je niet al van tevoren precies aangeven hoe veel tijd en moeite het al met al kost. Daar maken ze als innovatiegericht bedrijf totaal geen punt van. Voor hun was het ook een mooie uitdaging om dit van de grond te krijgen, aldus Hoogenboom die vooral te maken had met Gerard Peek en Jan Janmaat. Wegen Een ander mooi stukje techniek in het geheel is de weegbrug in de kas. Iedere container wordt bij het passeren gewogen en aan de hand daarvan wordt bepaald hoe veel water en voeding de plantjes krijgen toegediend. Daarbij weet het systeem ook om welke plantjes het gaat, hoe oud ze zijn, enzovoort. Antoine Hoogenboom heeft nog maar een beperkt deel van zijn perceel bebouwd. Er ligt nog meter land braak. Met andere woorden: als je plantjes gaat stapelen over meerdere lagen, hou je ruimte over. Er is in elk geval nog plek genoeg voor verdere uitbreiding en groei bij Hoogenboom Young Plants. n Lia Hoogenboom: het zonnetje aan de lijn Het scheelt soms een dag of een nacht hoe de telefoniste bij een bedrijf of organisatie de telefoon aanneemt. Vaak zat druipt het chagrijn er van af maar niet bij Van Zaal. Bel Martin Gaus Bij een technisch bedrijf als Van Zaal gaan veel vaktermen over tafel. Lia kreeg een klant aan de lijn die meldde dat hij problemen had met zijn tekkel. Dat is een onderdeel in een systeem voor intern transport maar dat wist Lia op dat moment niet. Ze dacht: Problemen met je tekkel? Bel Martin Gaus. Als je daar naar toe belt, kun je er bijna zeker van zijn dat de telefoon snel en vrolijk wordt opgenomen. Zeker als je Lia Hoogenboom aan de lijn krijgt, maar ook haar collega Irene Belmer staat de beller keurig te woord. Lia hanteert drie dagen per week de telefoon en Irene twee dagen. De dames doen er ook aardig wat administratie bij, maar Lia maakt er geen geheim van dat ze dat eigenlijk helemaal geen leuk werk vindt. Geef mij de telefoon maar. Ik ben graag in contact met mensen, ook al zie ik ze niet. De telefoniste is hoe je het ook wendt of keert het eerste contact met een bedrijf. Zeg maar: het verbale visitekaartje. Lia daarover: Het is niet te geloven hoe plichtmatig telefonistes je vaak tegemoet treden. Helemaal fout. Probeer nou gewoon een beetje een gezellig toontje aan te slaan. Dat is voor iedereen toch prettiger. Een kweker met storing die hier naar toe belt, is al niet blij. En als ik dan nog een beetje kil ga zitten doen, dan is die man helemaal in zak in as. Dat Lia de juiste toon aanslaat, blijkt wel uit het feit dat de leidster van een cursus telefonie tegen haar leerlingen had gezegd: bel een keer naar Van Zaal, dan weet je meteen hoe het moet. Een mooier compliment kun je niet krijgen, vindt ook Lia. Ook de klanten waarderen het: met Valentijnsdag kwam kweker Ed Meeuwissen met een mooi bloemetje naar Lia en haar collega s. Een jaar of vier geleden kwam Lia vrij toevallig bij Van Zaal te werken. Eerst een tijdje via een uitzendbureau, maar al snel klikte het van twee kanten. Het is een hele aparte tent hier, maar wel ontzettend gezellig. Het is een flexibel bedrijf. Lia woont met haar gezin in Uithoorn. Ze is getrouwd met René, die een druk leven heeft als hoofd financiën bij een bedrijf op de bloemenveiling van Aalsmeer. Ze hebben een zoon van vijftien en een dochter van twaalf. n 15

11 Met behulp van systeem Van Zaal De Vreede Orchideeën gaat per jaar ruim vijf miljoen planten verwerken Bij De Vreede Orchideeën aan de Krokussenweg in Bleiswijk is Van Zaal een systeem aan het bouwen waarmee baanbrekende nieuwe stappen worden gezet op het gebied van het intern transporteren, sorteren en afleveren van planten. In dit geval Phalaenopsis in potjes van negen centimeter. John en Herman de Vreede hebben hun bedrijf uitgebreid tot 5,5 hectare door de kas van de buurman erbij te kopen. Van Zaal automatiseert het intern transport, koppelt de twee bedrijven aan elkaar, terwijl de winkel gewoon open blijft. Er komt heel veel afstemming bij kijken, omdat de teelt en het afleveren van planten moeten doorgaan. We zijn heel tevreden hoe dat tot nu toe gaat, zegt John de Vreede. Spelers De broers De Vreede zijn vooraf met meerdere grote spelers in het vakgebied van intern tuinbouwtransport in gesprek gegaan, ook met hun huisleverancier, maar eigenlijk bleef Frans van Zaal Totaal Techniek over als partij die enthousiast de uitdaging aan wilde gaan om De Vreedeswensen zo goed mogelijk in vervulling te laten gaan. John en Herman de Vreede wisten goed wat ze wilden. Ze gaan per jaar 5,2 miljoen plantjes kweken van zes soorten die Anthura exclusief voor hen heeft ontwikkeld. Omdat ze nu zekerheid hebben over de levering van plantmateriaal, hebben ze hun eigen lab kunnen afstoten. Wel blijven ze na de labfase - zelf de eigen plantjes opkweken. Dat doen ze in een kwekerij van vierkante meter in Bergschenhoek. John de Vreede: Vanwege de aanstaande productie van planten in de week waren we op zoek naar een bedrijf dat de verwerking vanaf het oppotten tot en met het afleveren van de planten zo volledig mogelijk kan automatiseren. Vanwege de verschillende handelingen die tijdens het groeiproces met de planten worden verricht, moeten er dus planten per week worden verplaatst en verwerkt. Een enorme logistieke opgave. Van Zaal kwam met heel goede ideeën om dat toch op een efficiënte en slimme manier voor elkaar te krijgen. NOR Dat kon echter alleen met behulp van een nieuwe vinding van Van Zaal, de zogenoemde NOR: de zeer flexibele Neerzet en Opraap Robot. Dit is een apparaat dat in één keer 26 planten (één rij in de container) kan beetpakken (oprapen) en elders neerzetten. Bij De Vreede komen acht van dit soort NOR-ren te hangen. Dat zijn een soort kranen die zichzelf heel snel van punt A naar B kunnen verplaatsen. Deze NOR-ren worden gebruikt in de diverse stadia van het plantleven in de kassen van De Vreede. Meteen na het oppotten worden ze op de container geplaatst. Ze gaan dan de kas in en worden twee keer wijder gezet. Eerst gaat het aantal planten terug van 110 naar 90 per vierkante meter en zodra ze aan de koelfase beginnen wordt de bezetting 75 per meter. Nadat de planten in de koelfase takken hebben aangemaakt, staan er na het stokken 60 op een meter. Overigens gaat De Vreede ook het stokken en het inhoezen automatiseren, maar dat gebeurt niet met machines van Van Zaal. In alle stadia van het proces wordt het oppakken en neerzetten van de planten verzorgd door de NOR-ren die ieder maximaal niet minder dan planten per Herman en John de Vreede. uur kunnen verwerken. Een heel belangrijk element in het proces is dat de negen centimeter potten meteen na het oppotten in een plantkraag worden geplaatst die er voor zorgt, dat het blad en de wortels van de planten niet in elkaar raken. Wij wilden niet gaan werken met cups en schijven waar Van Zaal doorgaans de planten in plaatst in afleversystemen. Dat zou veel te veel ruimte in beslag nemen. De doorzichtige plantkraag die van onderaf strak over de pot wordt heen getrokken, is een goed alternatief. We zijn alleen nog met Van Zaal aan het zoeken naar een oplossing waarbij de planten met 26 tegelijk goed verankerd op de container worden gezet, zodat ze zeker niet omvallen. Een soort rek op de bodem van de container bijvoorbeeld. Sorteren Na de koelfase worden de planten gesorteerd in rijp en nog niet rijp. En aan het eind van het proces net voordat ze worden afgeleverd worden ze met behulp van camera s gesorteerd op kleur, taklengte, aantal takken/knoppen en rijpheid. Alle zes soorten kunnen ieder voor zich in 27 verschillende sorteringen worden opgedeeld. Ook dan zorgt een NOR er voor dat alle planten in de juiste container worden gezet. De planten gaan in containers naar het afleversysteem. Ook aan het eind van het traject pakt een NOR ze uit de container en zet ze neer in een planthouder. De planten gaan vervolgens naar de (dag) voorraad van ongeveer 2,5 uur. Daar vandaan gaan de planten naar de plek waar ze worden ingehoesd en verpakt voor aflevering. Pas op het allerlaatste moment wordt de pot ontdaan van de plantkraag. Ook dat gebeurt straks machinaal. John en Herman de Vreede zijn enthousiast over de samenwerking met Van Zaal. Peter Wiersma heeft vanaf het begin meegedacht en het proces begeleid. En ook Frans van Zaal zelf speelt er een grote rol in. Omdat de teelt moet doorgaan, hebben wij er namens ons bedrijf ook een projectleider op gezet, Ronald van den Berg. Iedere week is er overleg over hoe het de volgende week aan te pakken, zodat wij kunnen doorgaan met onze bedrijfsvoering en Van Zaal met hun installatiewerk. Dat loopt heel goed, aldus John de Vreede die tot slot zegt dat het systeem eind oktober helemaal moet draaien. In april volgend jaar bereikt de productie het peil van planten per week. Dan moet eigenlijk alles als een zonnetje lopen! n Hoofdmonteur John van Kessel: Ze doen steeds meer aan opleiding Evenals veel andere medewerkers is ook John van Kessel als stagiair bij Van Zaal binnen gekomen. Van mijn negentiende tot m n 21ste heb ik stagegelopen en na het afronden van mijn studie MBO besturings- en regeltechniek, ben ik er meteen gaan werken, aldus de 26-jarige hoofdmonteur elektrotechniek op locatie. Dat is bij het phalaenopsisbedrijf van De Vreede in Bleiswijk waar Van Zaal een zeer geavanceerd transport- en afleversysteem aan het installeren is in een bestaand bedrijf, dat gekoppeld moet worden aan een bijgekocht bedrijf, terwijl tegelijk de teelt gewoon doordraait. Dat stelt heel bijzondere eisen, maar het is wel weer een uitdaging, zegt John die al diverse grote projecten achter de rug heeft als hoofdmonteur elektrotechniek. Hij noemt Pannekoek, Van der Weijden, Ed Meeuwissen en Olij Rozen. John heeft het bij Van Zaal uitstekend naar zijn zin. Het is een heel divers bedrijf met veel doorgroeimogelijkheden. Ze doen veel aan opleiding. Steeds meer eigenlijk. Zelf heb ik al een cursus aandrijftechniek gedaan en op dit moment ben ik bezig met HBO management. Nee, dat is geen avondstudie. Als je de hele dag volop aan het werk bent geweest, neem je s avonds niks meer op. Althans, ik niet. Ik studeer op zaterdag. Eén dag per maand naar Utrecht en de andere zaterdagen thuis studeren. Van sporten komt tegenwoordig jammer genoeg niet zo veel meer. Mijn enige sport is: de fitness betalen. Het werk overdag vergt veel van John, die binnen zijn functie een team van elektromonteurs moet aansturen en daarbij meteen in de gaten houdt of ze het werk goed doen. Je krijgt allerlei mensen onder je hoede. Onderaannemers, zzp-ers en ook veel stagiaires die nog niet altijd precies op de hoogte zijn van wat de bedoeling is. Je moet dus veel sturen en controleren. Dat vind ik geen punt: we zijn allemaal een keer als stagiair begonnen, om het vak te leren. Ik ben zelf ook praktijkbegeleider. Het is mooi werk om aankomende collega s uitleg te geven en dingen bij te brengen waar ze wat aan hebben. In zijn dagelijks werk en ook via zijn studie management ontdekt en ervaart John steeds weer hoe belangrijk organisatie en communicatie zijn binnen een bedrijf en een project. Als die dingen niet goed geregeld zijn, kom je nergens, aldus John die in Kudelstaart woont met zijn kersverse echtgenote Eveline. Verder is hij alweer even getrouwd met Van Zaal, waar hij graag verder wil doorgroeien. Daar doet John zonder meer zijn uiterste best voor. n 19

12 Na Assendelft en Heemskerk Van Zaal moet voor Floricultura straks ook in de VS aan de gang Floricultura is een grote producent van jonge orchideeplanten. De jaarproductie gaat in de richting van de zestig miljoen plantjes. Het bedrijf van de familie Schoone heeft alles in eigen hand, vanaf het prilste stadium in het laboratorium tot het moment dat de planten naar de kweker toe gaan. Er worden meerdere orchidee-achtigen gekweekt maar Phalaenopsis is natuurlijk ook hier de grote koploper. Al heel lang doet Van Zaal de totale techniek bij Floricultura. In elk geval alles op het gebied van verwarming en intern transport. Op dit moment is Van Zaal bezig een nieuwe vestiging aan de Strengweg in Heemskerk bedrijfsklaar te maken. Daar is het Kas Zonder Gas-systeem aangelegd en natuurlijk geautomatiseerd intern transport. De begin dit jaar helaas overleden oprichter Klaas Schoone (het bedrijf is gestart in 1963) ging al heel lang geleden in zee met Frans van Zaal en zijn zonen Kees en René Schoone doen precies hetzelfde. Van Zaal is een prima bedrijf om mee samen te werken. Je kunt bij ze terecht voor de nieuwste technieken, zoals de Kas Zonder Gas. Wij verwachten daar veel van. Ze hebben ook het lef om nieuwe uitdagingen aan te gaan en ze gaan dan net zo lang door tot het goed werkt. Bij ons bedrijf in Assendelft is een jaar of twaalf geleden de eerste Over Head Transporter gebouwd en in werking gesteld. Dat had ontzettend veel voeten in de aarde. Ongeveer twee jaar zijn ze er mee bezig geweest totdat dat ding helemaal goed liep. Nu draaien ze overal als een zonnetje, maar toen moest alles nog uitgedokterd worden. Van Zaal heeft destijds enorm zijn nek uitgestoken en wijzelf natuurlijk ook, aldus René Schoone die laat zien dat die allereerste kraan zijn werk nog steeds heel goed ten uitvoer brengt. Kees (foto) en René Schoone zijn zeer te spreken over de samenwerking met Van Zaal. Twaalf hectare Floricultura heeft in Assendelft een vestiging van drie hectare en in Heemskerk twee vestigingen. Een bestaande vestiging van zeven hectare aan de Cieweg en een gloednieuwe vestiging van twee hectare aan de Strengweg. De helft van de nieuwe kwekerij wordt straks benut voor de opkweek van Dendrobium en de andere helft wordt een testkas voor Phalaenopsis. De familie Schoone houdt zich ook bezig met het ontwikkelen van nieuwe rassen, die dan eerst uitgebreid getest moeten worden, voordat ze mogelijk in productie kunnen. Van de honderden kruisingen blijven er doorgaans maar tien per jaar over. Naast veredeling is men ook bezig met vermeerdering in eigen laboratoria. Mieke Schoone, de moeder van Kees en René, is daar ooit heel voorzichtig en kleinschalig mee begonnen in een bollenschuur, maar intussen zijn er meerdere laboratoria waar honderden medewerkers met fijn werk bezig zijn, over het algemeen vrouwen. In totaal werken er bij Floricultura niet minder dan 650 mensen. René Schoone die nog geen grijze haren heeft gekregen van al die vrouwelijke medewerkers vertelt dat vanaf 1996 de groei van het bedrijf heel hard is gegaan. Dat is eigenlijk voor een groot deel ook bepaald door de enorme vraag naar plantmateriaal. En als je dan prima plantjes produceert en aflevert, dan blijft de vraag groeien. Sales en calculatie Export Floricultura werkt wereldwijd. Niet minder dan 35 procent van de productie gaat naar buitenlanden overal te wereld. Binnenkort gaat het bedrijf in Californië in de VS een nieuw bedrijf bouwen met een oppervlakte van vier hectare. Dan moet ook Van Zaal de oceaan over om verwarming/klimaat en intern transport aan te leggen. Vanwege het klimaat daar ter plaatse is een Kas Zonder Gas niet nodig, maar er worden uiteraard slimme oplossingen bedacht om de zonne-energie van overdag zodanig op te vangen en te bewaren dat die gedurende de nacht kan worden benut voor het op temperatuur houden van de kassen. In het koudere Nederland zien René en Kees Schoone de Kas Zonder Gas als een uitstekend middel om de stijgende energiekosten binnen de perken te houden, terwijl tegelijk ook het kasklimaat en het milieu ermee worden gediend. Laagwaardige warmte tot vijftig graden Celsius heeft gewoon de toekomst. En als dan vanuit de markt de vraag komt om daar oplossingen voor te zoeken, staan ze bij Van Zaal altijd klaar om de uitdaging aan te gaan, zegt René die het verder heel handig vindt dat ze voor intern transport en verwarming/energie bij één bedrijf terecht kunnen. Je hebt één aanspreekpunt en bovendien hangt in een modern tuinbouwbedrijf steeds meer alles met alles samen. Je hebt een samenhangend pakket tuinbouwtechniek nodig om hoogwaardig, efficiënt en gecontroleerd te kunnen kweken. Van Zaal zorgt er als bedrijf voor, dat het steeds meer één grote plantjesfabriek wordt. n V.l.n.r.: Arjan, Ronald, Marie-Christien, Gerard, Carlo, Antonio, Hans, Peter, Karin. Medewerker logistiek Guus Groen: Je verveelt je hier geen dag Ik denk dat je tien jaar nodig hebt om dit bedrijf helemaal te leren kennen. Er gebeurt hier zoveel. In het magazijn liggen ongeveer verschillende artikelen. We zijn er momenteel mee bezig om hier meer structuur in aan te brengen. Dat is een van de dingen waar we mee bezig zijn, en intussen gaat het gewone werk natuurlijk ook door. De dagelijks inkomende goederenstroom moet op de juiste magazijnlocatie worden opgeborgen en vaak direct worden uitgegeven aan onze productielijnen of aan de buitendienstmedewerkers die op locatie werkzaam zijn. Al die mensen moeten wel aan het werk kunnen blijven. De 53-jarige Guus was voorheen medeeigenaar van een kunststofverwerkend bedrijf waar lichtkoepels en allerlei andere zaken werden gefabriceerd. Toen hij zijn deel van het bedrijf had verkocht, wilde hij graag eens wat anders proberen. Hij kende Frans van Zaal Totaal Techniek als een dynamische onderneming en besloot er een sollicitatie aan te wagen. Van huis uit ben ik een man die van techniek houdt en dan ben je hier aan het goede adres. Het is een fijn en dynamisch bedrijf waar voortdurend van alles gebeurt en in ontwikkeling is. De diversiteit is enorm en de onderneming is samen met de medewerkers voortdurend gericht op verbetering en vernieuwing. Met de chef logistiek Marcel van der Terp, meegeteld zijn er zo n zeven magazijnmedewerkers in touw die zich geen moment hoeven te vervelen. Eén persoon heeft er al een dagtaak aan de binnenkomende goederenstroom te ontvangen en verder te verwerken. Dat gaat vrijwel alle dagen zo door. Het mooie van het magazijnwerk vindt Guus het feit dat hij met heel veel collega s in de organisatie te maken heeft, zowel met de productie binnen als de vele projecten die buitenshuis plaatsvinden. Je moet in dit werk flexibel zijn, zoals iedereen bij Van Zaal eigenlijk flexibel moet zijn. Dit is een van de kenmerken van het hele bedrijf. Van Zaal denkt met de klant mee en probeert zijn wensen zo goed mogelijk in te vullen. Wat ik ook een pré van dit bedrijf vind, is dat als een project is afgerond, er veel tijd in eventuele nazorg en service wordt gestoken. Het draait in dit bedrijf om vrijheid, verantwoordelijkheid en vertrouwen, aldus Guus, die getrouwd is met José, één kind heeft en in zijn vrije tijd graag aan zijn oldtimer sleutelt. Op dat moment krijgt Guus een telefoontje van de telefoniste: Er is hier een taart afgeleverd voor de mensen van het magazijn luidt de boodschap. Die moet wel afkomstig zijn van een tevreden klant! n 21

13 - Advertorial - Javo, de partner voor pot- en trayhandling Javo ziet Van Zaal Techniek als duurzame partner Javo is een wereldwijd opererend bedrijf dat thuis is in machines en automatisering van wat men noemt: pot- en trayhandling. De thuisbasis is Noordwijkerhout en de geheel geautomatiseerde machinefabriek staat in Katwijk. Daar worden jaarlijks zo n 600 machines geproduceerd die hun weg vinden naar kwekers in meer dan 42 landen. Het machinepark van Javo, cq het productenarsenaal, telt 21 verschillende handlingmachines die ieder in gemiddeld tien tot twaalf variaties/modules leverbaar zijn. We hebben de basis van al die machines zo veel mogelijk gestandaardiseerd, zodat we voor iedere vraag vanuit de markt een situatiegerichte machine kunnen bouwen die exact aansluit bij wat de klant wil, zegt directeur Sjaak Bakker. Javo richt zich op een duurzame samenwerking met de systeemtoeleveranciers, zoals Frans van Zaal Totaal Techniek. Deze samenwerking geeft de kweker de mogelijkheid in alle disciplines de best passende partner te kiezen. Al meer dan 20 jaar realiseren Javo en Van Zaal samen projecten in binnen- en buitenland. Javo levert en installeert o.a. haar robots, compleet met banden en besturing, volgens de gewenste opstelling. Samenwerken in dergelijke projecten vraagt discipline en een flinke dosis inlevingsvermogen, vervolgt Sjaak Bakker. Vaak lopen tijdens de voorbereiding de interne processen onafhankelijk van elkaar en op verschillende momenten. Uiteindelijk moeten de producten wel naadloos aansluiten en de planten probleemloos van A naar B. Hierin zijn we een goede partner gebleken. Sjaak Bakker wijst op het belang van dergelijke samenwerkingsverbanden voor Javo maar ook voor de sector. Ontwikkelingen gaan snel en de belangen worden steeds groter. De beste willen zijn vraagt een hoge investering. Je maakt pas echt een stap voorwaarts wanneer je een specialisatie breed kan toepassen. Van Zaal kiest hierin voor Javo en levert de klant een compleet eindproduct. Niet voor niets hebben beide bedrijven een lange historie. Dat is mede dankzij wat je noemt duurzaam samenwerken. n Directeur Sjaak Bakker. Javo Westeinde 4 Postbus AA Noordwijkerhout Telefoon: Fax: info@javonl.com Internet: 22

14 Van Zaal werkt in de tulpenteelt voor Jong en Oud De Nederlandse tulpenteelt staat mede dankzij Frans van Zaal Totaal Techniek bol van de automatisering. Bij heel veel kwekers heeft het bedrijf uit De Kwakel een systeem voor transport en oogst ontwikkeld en geïnstalleerd. Van Zaal werkt letterlijk voor Jong en Oud. Hollands product Bij Danny, Jan en Rick Jong in Andijk is enkele jaren geleden het bedrijf sterk geautomatiseerd. De broers Jong hebben gekozen voor een tafel van 9.20 bij 0.60 meter, waarbij aan één kant wordt geoogst. De ruimtebenutting van de kas en de verwerkingsloods is toegenomen van 65 naar 95 procent. De arbeidsbesparing beloopt ongeveer dertig procent, omdat al het werk op één plek wordt verricht. Vroeger moesten de mensen naar de tulpen toe, nu komen containers met de bakken vol tulpen naar De tulp is een beroemd Hollands product dat de hele wereld over gaat. De gebroeders Jong werken zo veel mogelijk met Hollandse mensen voor de verwerking van het Hollandse product. Het mooie van het vak vindt Danny Jong de afwisseling. In de winter en het voorjaar is het alle hens aan dek met het kweken van bloemen en daarna volgt er heel ander werk: de bollen gaan een paar maanden de grond in en als ze daaruit komen is het pellen geblazen. Het systeem van Van Zaal maakt het werk nog prettiger. Er hoeft weinig of niets meer gesjouwd te worden. de medewerkers toe. Dat betekent: minder arbeid en meer ruimtebenutting. De gebroeders Jong hebben een kas van vierkante meter en een hal van meter. Per jaar produceren ze niet minder dan elf miljoen stelen. Het is nooit zo dat alle tulpen tegelijk bloeien. Iedere container komt drie tot vier keer langs. Het oogstwerk wordt gedaan door ongeveer vijftien medewerkers. De tulpen worden met bol en al van de bak getrokken en op een lopende band gelegd. Daarna worden de bollen los gesneden van de bloemen en die worden samengebonden tot bosjes. Danny Jong vertelt dat Van Zaal drie jaar terug het systeem heeft aangelegd en dat hij en zijn broers er zeer content mee zijn. We hebben drie jaar geleden ons bedrijf vernieuwd en dat was een mooi moment om ons transporten oogstsysteem te moderniseren en te automatiseren. Het systeem waar wij voor kozen, bestond al wel maar de afmetingen van de containers waar wij voor kozen was op dat moment nog nieuw. Alleen in Engeland hadden ze op een bedrijf containers van 9.20 bij 0,60 meter. We zouden daar gaan kijken maar op het laatste moment hoorden we dat we toch niet welkom waren. Niettemin hadden we zo veel vertrouwen in het verhaal van Van Zaal dat we het hebben aangeschaft. Van Zaal heeft duidelijk niet te veel beloofd. Het draait prima. Het eerste jaar hadden we wel wat aanloopproblemen, maar Van Zaal speelde daar steeds goed op in. Na een half jaar functioneerde het probleemloos. Oud Ook een stukje verderop in Andijk, bij de Firma G. Oud en Zonen, heeft Van Zaal een systeem voor intern transport en oogst ontwikkeld en gebouwd. Een verschil is dat Sander en Richard Oud kozen voor kortere containers. Dit heeft alles te maken met de traliebreedte van de kas. Sommige kwekers willen bredere containers waarbij aan twee kanten kan worden geoogst. Zo maakt iedere kweker zijn eigen keuzes. Het mooie van Van Zaal is dat ze hun eigen ideeën niet opdringen, maar met de kweker zoeken naar de ideale oplossing, vertelt Sander Oud. Op een oppervlakte van meter kweken de broers Oud niet minder dan 18 miljoen tulpen per jaar. In de zomer kweken ze bovendien ook lelies. Sander Oud is zeer te spreken over de spirit van Van Zaal als bedrijf. Zo n systeem draait niet van het ene op het andere moment. We hebben zeker anderhalf jaar nodig gehad voordat het naar onze zin functioneerde, maar die tijd moet je er gewoon voor uit trekken. En nog zijn er regelmatig probleempjes te overwinnen. Martien een van de oudste en trouwste programmeurs van Van Zaal nam soms gewoon zijn caravan mee hier naar toe. Hij ging dan niet eerder weg voordat het in orde was. Ook voor Frans van Zaal zelf was geen moeite te veel. Soms kwam hij pas aan het eind van een werkdag, rond half zes, hier aan en ging hij pas laat in de avond weg. Ze zijn daar enorm met hun vak bezig. Een bijzondere eis bij Oud was en is de snelheid waarmee de containers zich voortbewegen. Wij oogsten twee keer per dag en dat vereist dat een container tempo maakt, anders kom je gewoon niet binnen een redelijke tijd twee keer per dag rond. Om meer snelheid te bereiken, heeft Van Zaal een tweetrapsafduwer ontwikkeld. Ook het systeem voor water/voeding Administratie en gewasbescherming is door Van Zaal bedacht en geïnstalleerd. En ook dat functioneert zeer naar genoegen. Sander Oud zegt dat op arbeid een besparing van vijftig tot zestig procent wordt bereikt. Bovendien neemt ook de kwaliteit van de arbeid door het systeem aanzienlijk toe. Er wordt veel uniformer geoogst en de arbeid is veel beter te controleren, omdat al het werk geconcentreerd op één plek plaatsvindt. Overigens heeft Van Zaal bij Oud ook het energie- en verwarmingsysteem aangelegd. n V.l.n.r. Irene, Monique, Jacqueline, Lia, Martijn, Anton, Yvonne en Jessica. Marijke Westerman: Directiesecretaresse met afwisselend werk De 35-jarige Marijke Westerman is al jaren de directiesecretaresse van Henk Peek. Hij zou niet meer zonder kunnen. Marijke voelt zich bij Van Zaal enorm thuis. Het werk is zo afwisselend en verrassend. Je weet nooit wat een dag precies brengt, maar het is eigenlijk altijd leuk en boeiend. Marijke heeft een achtergrond die je bij een directiesecretaresse niet snel zou verwachten: ze is universitair afgestudeerd in de culturele antropologie. Dat is de wetenschap die studie maakt van mensen en culturen waar ook ter wereld. De studie verschaft Marijke een bepaalde basis die altijd wel weer op een of andere manier van pas komt. Voordat ze bijna zes jaar terug bij Van Zaal aan de slag ging, werkte ze met haar echtgenoot Erick vijf jaar als vrijwilliger in Israël, in Nes Ammim: een christelijk dorp dat in 1963 is gesticht in het noorden van het land met als doel: het bouwen van bruggen tussen christenen en joden, om wederzijdse vooroordelen te overstijgen in de strijd tegen antisemitisme en racisme. Ik heb daar een tijdlang in diverse functies in het hotel gewerkt. Wat ik nu doe, is heel wat anders maar ook boeiend. Ik doe onder andere het traditionele secretaressewerk: de agenda van Henk bijhouden, zijn post, mail en binnenkomende telefoontjes zo veel mogelijk afhandelen. En verder vergaderingen voorbereiden, onder meer van het MT dat eens per drie weken bijeen komt. En ik wijs Henk op allerlei zaken waarvan ik denk dat die voor hem van belang kunnen zijn. Daarnaast behandelt Marijke in haar vier werkdagen ook de communicatie en PR van Van Zaal en een deel van de personeelszaken. Ik doe op dat terrein een flink deel van de administratieve afhandeling. Behalve de salarisadministratie. Dat doen hoofd financiën Anton van der Zon en zijn mensen. Verder heb ik contact met de chefs van de afdelingen over allerlei personeelszaken, bijvoorbeeld over sollicitanten en functioneringsgesprekken. De chefs houden zelf de gesprekken maar ik geef wel aan wanneer de gesprekken moeten worden gevoerd.. Het mooie van Van Zaal vindt Marijke dat het een heel gewoon bedrijf is, waar iedereen jij en jou zegt en waar je ook in spijkerbroek kunt rondlopen. De sfeer is: lekker werken en niet zeuren. Je kunt heel zelfstandig werken en in vrijheid je werk doen. Van Zaal is ook een heel sociaal bedrijf. Ze hebben veel over voor de medewerkers. En er gebeurt altijd wat. Dat houdt het levendig, aldus Marijke die graag leest, wandelt en foto s bewerkt. n 23

15 Ed Meeuwissen van Orchids4All Het doel is: de juiste plant naar de juiste klant Frans van Zaal is veertig jaar in de running met zijn eigen bedrijf. En toevallig of niet is ook de Aalsmeerse kweker Ed Meeuwissen ongeveer even lang als zelfstandig ondernemer in de weer. Hij nam rond 1967/1968 het in 1939 door zijn vader Joop gestarte bedrijf over. Dat groeide uit tot het ook in verre buitenlanden bloeiende bedrijf Orchids4All. Even los van de wereldwijde export van zijn planten, is Meeuwissen ook al tientallen jaren actief in Zuid-Afrika en laat hij jong plantmateriaal tot wasdom komen in Taiwan. Maar de thuisbasis is en blijft Aalsmeer in Nederland en als er op een van de bedrijven van Orchids4All iets te sleutelen viel of valt aan de verwarming, het klimaatsysteem of het intern transport, dan kwam en komt Frans van Zaal Totaal Techniek in beeld. Die relatie bestaat al zo lang en is zo goed, dat daar eigenlijk niemand tussen komt. Het is een bedrijf met mensen die over enorm veel technisch inzicht beschikken. Met Gerard Peek en zijn team kan ik al jaren lezen en schrijven. Ze staan voor wat ze zeggen en ze maken waar wat ze beloven. Natuurlijk zijn er altijd problemen te overwinnen en kunnen ze ook bij Van Zaal van tevoren niet alles voorzien en overzien, maar ze nemen geen genoegen met iets dat niet optimaal functioneert. Ze gaan net zo lang door tot het voldoet aan de eisen. Door die instelling lopen ze voorop in hun vak. Hele traject Daar waar ze bij Van Zaal bezig zijn met totaaltechniek zit Ed Meeuwissen met zijn bedrijf al heel lang op de toer van totaalkweek. Orchids4All bestrijkt het complete traject: vanaf het ontwikkelen van nieuwe soorten via kruising en veredeling tot en met het afleveren bij de consument van een prachtig en lang bloeiende full colour plant. Ed Meeuwissen heeft op dat totale traject van zijn product Phalaenopsis ook een totaalvisie. Het gaat nu wat minder in de markt, maar dat komt zeker niet door het product en de sierwaarde daarvan. De groei is zo onstuimig geweest, dat zelfs de wereldwijde consument dit niet kon bijbenen. Logisch dus dat er nu een stabilisatie moet komen en daar horen tijdelijk lagere prijzen bij. Toch heeft Phalaenopsis in relatief korte tijd een zodanige positie bereikt, dat geen enkele andere plant daar aan zal tippen. En dan denk ik aan zaken als: variatie in soorten en kleuren, de enorm lange bloeiduur, de houdbaarheid van de plant die als gevolg van goede veredeling enorm is toegenomen en ook de grote bekendheid van het product in heel veel landen. Phalaenopsis is ontzettend populair en dat blijft zo. Dat de prijzen nu tijdelijk lager zijn, komt niet omdat de consument die plant niet meer zou willen, dat heeft puur te maken met een zodanig snel toegenomen productie dat de handel en de afzet de aantallen niet meer konden bijbenen. Diverse vestigingen Ed Meeuwissen groeit al dertig jaar mee met de ontwikkeling van Phalaenopsis maar heeft aan die groei ook zeker een bijdrage geleverd, al was en is het alleen maar door de ontwikkeling van nieuwe soorten. Ook het bedrijf als geheel is in omvang en kwaliteit meegegroeid. De ondernemer had eerst een vestiging in Aalsmeer. Daarna aan de van Hattumweg (Amstelveen), Legmeerdijk en nu aan de Rietwijkeroordweg (Aalsmeer). Aan beide zijden van deze tuinbouwstraat: aan de ene kant een vestiging met meter voor de opkweek en aan de andere kant een vestiging met vierkante meter voor de afkweek. Waar Meeuwissen ook aan de gang ging of gaat, Van Zaal is de aangewezen partij voor het verwarmings- en klimaatsysteem en het benodigde intern transport. Zo gaat dat al bijna veertig jaar. Voorheen had het bedrijf ook een eigen lab maar voor dat voortraject wordt samengewerkt met meerdere vermeerderaars. Orchids4All bestrijkt wel het hele traject vanaf het moment dat de plantjes uit het laboratorium komen en de zogenoemde verspeenbak in gaan. Zodra de planten zo ver zijn, dat ze de in de koelfase takken en bloemen kunnen gaan aanmaken verkassen ze naar de overkant van de weg voor de laatste fase van het groei- en productieproces. Orchids4All kweekt per jaar zo n 1,7 miljoen Phalaenopsis-planten van allerlei soorten, rassen, kleuren en afmetingen, small, medium en large, gericht op het topsegment van de markt. Die grote variatie maakte het noodzakelijk, in de visie van Ed Meeuwissen, om op de bestaande kwekerijen een geautomatiseerd afleversysteem te laten ontwikkelen en installeren, waarmee Orchids4All heel precies kan plannen, sorteren en afleveren. Dit maakt het noodzakelijk om de processen met elkaar te verbinden, waardoor nu beide bedrijven, via glasvezel, in dezelfde ICT omgeving functioneren. De juiste plant naar de juiste klant, met aandacht voor extra service en toegevoegde waarde in de vorm van bijzondere en verrassende producten. Omdat het systeem moest worden ingebouwd in een bestaand bedrijf met een relatief beperkte verwerkingsruimte, moest Van Zaal de hoogte in. De planten rouleren nu in meerdere verdiepingen door de loods. Ed Meeuwissen is blij met de nieuwe voorzieningen, al zegt hij er bij dat er nog wel steeds sprake is van finetuning door Van Zaal. Informatie Het belangrijkste is dat we ieder moment kunnen overzien wat er beschikbaar is en dat we orders snel en precies kunnen leveren. Zeker als je honderden verschillende rassen in huis hebt, is het ontzettend handig voor de verkopers dat ze snel kunnen overzien wat er wanneer leverbaar is. Je kunt met de beschikbare informatiestroom ook veel beter plannen. Omdat plantmateriaal dat je nu ontwikkelt pas over een aantal jaren in productie is, moet je heel lang van tevoren al keuzes maken. Het is net als bij de Olympische Spelen: je werkt vier jaar (of langer) toe naar een bepaald resultaat. Meeuwissen gebruikt het informatievermogen van de systemen van Van Zaal niet voor de klimaatbeheersing en sturen van de teelt op zich. Ik geloof daar niet zo in. Er zijn zo veel variabelen van invloed op een bepaald teeltresultaat, dat het toch heel lastig blijft om onderbouwde conclusies te trekken uit dat soort teeltinformatie. Kijk, als een computer mij moet gaan vertellen dat ik in de teelt die of die (klimaat)fouten heb gemaakt, dan klopt er volgens mij iets niet aan mijn teeltcapaciteiten. Kweken moet je zo wetenschappelijk mogelijk benaderen en meten is weten, maar het blijft ook voor een deel gevoel en ervaring. Zeker bij het ontwikkelen van nieuwe soorten. Dat moet een beetje in je kwekersgenen zitten, zoals ze bij Van Zaal over techniekgenen beschikken! n Martien Klein: de energietechneut bij Van Zaal Wij blinken vooral uit in de meer complexe projecten. Het is voor ons niet snel te ingewikkeld. Juist als het moeilijk is en gewaagd lijkt, raken wij in ons element. Iets is bij Van Zaal niet snel te innovatief, zegt Martien Klein, die bij het bedrijf geldt als de energietechneut bij uitstek. De man wiens vrouw Marcia binnenkort hun tweede kind verwacht, stond samen met Gerard Peek aan de wieg van de eerste Kas Zonder Gas van Nederland. Ze hebben overigens al een dochtertje, Evy. De 31-jarige rozenkwekerszoon uit Roelofarendsveen kwam destijds in contact met Van Zaal, omdat hij de kans kreeg daar zijn afstudeeropdracht te doen. Het werd niet het laatste studie-object bij Van Zaal voor de man die nu zeven jaar bij de onderneming werkt en studeert. Voordat ik hier ging werken, heb ik MTS werktuigbouw gedaan en daarna HTS werktuigbouw richting energietechniek. Daarna ben ik via het bedrijf hogere installatietechniek gaan doen en een opleiding voor commercieel ingenieur. Voor mij is het belangrijk dat ik het niet alleen zelf snap maar het ook goed kan overbrengen en verkopen aan de klant. Schakelen van techniek naar verkoop, dat is in grote lijn het doel van die studie. Martien is namelijk als projectleider energietechniek met van alles en nog wat bezig. Hij somt zo een aantal projecten op, waarbij hij betrokken is. Zijn verhaal komt erop neer dat de energietechniek een groot arsenaal aan verschillende mogelijkheden te bieden heeft en dat je afhankelijk van de situatie tot de beste (combinatie) oplossing moet komen. Zo is bij phalaenopsiskweker Van der Weijden gekozen voor de Kas Zonder Gas in combinatie met een bestaande WKK. Bij het potplantenbedrijf van De Vries is een moderne elektrische warmwaterketel in stelling gebracht en bij de Gebroeders Van Klink wordt gesleuteld aan een project met een houtgestookte ketel. Dat laatste is trouwens thuis in Roelofarendsveen waar ook de broer van Martien het ouderlijke rozenbedrijf heeft. Ook voor thuis moet Martien hoognodig iets slims bedenken, om het hoofd te kunnen blijven bieden aan de sterk stijgende gasprijzen. Martien heeft het met zijn werk en studie razend druk, zodat hij bijna niet toekomt aan het klussen in zijn huis en het zwemmen met zijn vrouw en dochter. Bij Van Zaal voelt hij zich als een vis in het water. Het is ontzettend boeiend om samen met je collega s te sleutelen aan nieuwe ideeën en mogelijkheden. We gaan hier van de ene innovatie naar de andere. We zien allerlei vragen en opdrachten op ons af komen. Heel grappig: soms hebben we wel een einddatum en een concreet project maar nog geen formele opdracht, maar het komt ook voor dat we al een opdracht hebben maar dat die nog helemaal concreet ingevuld moet worden. n 25

16 Wim Koeleman begon zijn sollicitatie met een biertest De 59-jarige Wim Koeleman begon in 1965 met werken. Hij was toen zestien. De eerste twaalf jaar had Wim drie bazen waar hij het steeds vier jaar uithield. In 1977 ging hij aan de slag bij Frans van Zaal die toen alleen nog verwarming deed en een kleine tien mensen in dienst had. Bij Van Zaal houdt Wim het nu al meer dan dertig jaar uit. Knappe blunder Dat het een gezellig bedrijf was en is, merkte Wim al bij de eerste kennismaking. Ik ging er op een vrijdagavond heen, maar Frans van Zaal was er niet. Wel Gerard Peek en Kees Brosius. Op vrijdag was het na een drukke werkweek altijd gezellig hier en ik moest meteen een biertest ondergaan. Ze probeerden me onder tafel te drinken, maar dat lukte natuurlijk niet. De volgende morgen Als je dertig jaar in de verwarmingstechniek zit, moet er temidden van heel veel prima projecten wel eens een keer wat mis gaan. Bij de fabriek van Sigma in Uithoorn was Van Zaal de verwarming aan het vernieuwen. We waren klaar en gingen vullen, toen ik een ontluchter ontdekte die er scheef opgedraaid was. Ik probeerde hem er uit te halen en snel er goed in te draaien, toen er ineens water van tachtig graden uit spoot. Ja, en toen ook de schroefdraad niet meer in orde was, ging het niet meer en liep een kantoorverdieping onder water. Dat was achteraf een knappe blunder, aldus Wim Koeleman. was Wim weer okselfris en toen was Frans van Zaal wel aanwezig: hij kon snel aan de gang bij het groeiende bedrijf en groeide uit tot een breed inzetbare hoofdmonteur verwarming. Ja, ik doe na dertig jaar nog steeds verwarming. Intern transport trekt me niet. Wel doe ik meestal het wat fijnere werk. We hebben onlangs de verwarming van de Pieterskerk in Leiden helemaal vernieuwd. Onder de vloer een heel net van koperleidingen aangelegd. De kerkgangers moeten er nu weer honderd jaar warmpjes bij zitten. De man uit Langeraar heeft in dertig jaar de techniek enorm zien veranderen. Er kwamen condensors, WKK s en de meest recente ontwikkeling is de Kas Zonder Gas. Daar ben ik nog niet bij betrokken geweest, maar verder doe ik zo ongeveer alles. Nu ben ik bezig om bij een kweker een stookketel te vervangen, met alles erop en eraan. Het mooie van Van Zaal is dat je eigenlijk eigen basie bent. Er zit niemand in je nek te hijgen, dat je het zus of zo moet doen. Je gaat met een paar man naar een klus toe en die klaar je met z n allen. En zo lang dat allemaal goed gaat, vallen ze je verder nergens mee lastig. Ik denk dat ik het daardoor zo lang heb uitgehouden hier. Op naar de veertig jaar? Nee joh, dan ben ik 67. Dat is voor de volgende generatie. Jullie mogen straks tot je zeventigste werken. Ik begin daar niet aan, zegt Wim lachend. Gelachen is er altijd zat. De al genoemde weekafsluitingen op vrijdagavond waren bij Van Zaal vroeger legendarisch. Toen die blaaspijpjes kwamen, is er een kentering in gekomen, zegt Wim alsof hij de beurskoersen analyseert. Als we vragen of hij verder nog iets leuks te vertellen heeft, komen er nog een paar Wim Koeleman met zijn maat Mehmed. mooie verhalen naar boven. Theo van der Hoorn en ik waren jaren geleden bezig bij Henny Reijnen, een kweker in Aalsmeer. Zegt die man om een uur of zes: zullen we een biertje nemen? Dat was gewoon doordeweeks, maar goed het was gezellig en het bleef gezellig. Komen we om half twee s nachts terug op de zaak, loopt Frans van Zaal daar nog rond. Ik zeg: Jeetje Frans, ben je nog aan het werk? Nee lummel, ik ben jou aan het zoeken. Je vrouw is je kwijt. Overigens is Wim nog steeds gelukkig getrouwd met deze zelfde vrouw, Joke. Samen hebben ze twee zoons van in de dertig. In zijn vrije tijd doet Wim aan fietsen en schaatsen, maar dat doen ze allemaal in Ter Aar en Langeraar. n Werkvoorbereiding intern transport V.l.n.r.: Bart, Han, Ronald, William, Paul, Sebastiaan, Davy, Niels, Rob, Rutger, Barry, Irina, Leo. Theo van der Hoorn: Je groeit mee met de techniek Theo van der Hoorn uit Ter Aar is 48 en werkt 32 jaar bij Frans van Zaal. Meteen vanaf school is hij er in dienst getreden en nooit meer weg gegaan. Geen huisverwarming Van Zaal doet qua verwarming ook aan huisverwarming en utiliteit. Huisverwarming trekt Theo van der Hoorn helemaal niet. Hij vindt het pietepeuterig en heeft voor dat werk een bepaalde term, die net niet door de censuur van deze krant heen gekomen is. Ja, als er geen gekke dingen gebeuren, dan ga ik de veertig dienstjaren wel halen. Ach, waarom zou ik weg gaan? Ik heb het goed hier. Je weet waar je aan toe bent en alles is eerlijk en netjes geregeld. Zoals voor heel veel medewerkers telt ook voor Theo van der Hoorn de vrijheid binnen het werk zwaar mee. Je gaat met één of twee collega s naar een bepaalde klus, je gaat aan het werk en regelt verder de meeste dingen gewoon zelf. Nu ben ik alweer een aantal maanden bezig met een Kas Zonder Gas bij Floricultura in Heemskerk. Van de leidingen onder de grond tot en met straks het inregelen en afstellen van de apparatuur, je doet het allemaal zelf. Het is wel belangrijk dat je in de loop van de jaren goed meegroeit met de techniek. Het gaat er immers heel anders aan toe dan dertig jaar terug. Maar goed, er is eigenlijk altijd verandering en vooruitgang geweest in de techniek. Dat is niet van de laatste jaren. Je groeit mee met de techniek. Theo van der Hoorn stamt net als Wim Koeleman uit de tijd dat Frans van Zaal alleen nog maar met verwarming bezig was. Ze zijn ook nog een tijdlang maten van elkaar geweest die samen naar een werk gingen. Net als Wim vindt ook Theo het prachtig wat Van Zaal op het gebied van intern transport maakt aan systemen, maar zelf zou ook hij niet bij dat bedrijfsonderdeel willen werken. Je bent daar veel meer afhankelijk van wat ze in de fabriek al kant en klaar maken. Dat is bij de verwarming anders. Daar krijg je de basismaterialen binnen en moet je het verder allemaal zelf doen. Dat trekt me meer. Het verbaast Theo overigens dat veel buitenstaanders niet beseffen hoe hoogwaardig de tuinbouwtechniek tegenwoordig is. Ze denken dat die kwekers nog steeds op hun knietjes anjers uit de grond zitten te trekken, terwijl het eigenlijk steeds meer vol geautomatiseerde fabrieken zijn. Een heel verkeerd beeld leeft er bij veel mensen. Theo is er best trots op dat Frans van Zaal als persoon en ook als bedrijf heel veel uitvindingen heeft gedaan die die tuinbouwtechniek op een hoger plan hebben gebracht. Ook in de verwarming heeft Van Zaal het een en ander uitgedokterd dat nu breed wordt toegepast. Ik zie de toekomst van deze zaak heel positief in en vind het positief dat de directeuren twee jaar geleden het bedrijf hebben teruggekocht. Het is gewoon een sterke onderneming. Altijd met nieuwe dingen bezig en altijd in de startblokken om service te verlenen. Ze zullen nooit weglopen en een kweker met de brokken laten zitten. En dan maakt het ook niet uit wat het kost. Ze zetten door, aldus Theo die binnenkort in het huwelijk gaat treden met een vrouw waar hij al 28 jaar verkering mee heeft. Er is geen huwelijksfotograaf besteld. Theo wil beslist niet op de foto. Niet voor de Van Zaal Krant maar ook niet op zijn trouwdag! n 27

17 Programmeur Frank Boekel: De kick van dit werk is dat je meteen resultaat ziet Bij zijn vorige werkgever moest Frank Boekel een keer iets programmeren, met de bedoeling dat de Coentunnel bij hevige regenval niet zou onderlopen. Hoe droog die tunnel ook nog steeds is, je kunt niet echt zeggen dat je dan letterlijk resultaat ziet van je werk. Bij Van Zaal is dat wel zo. Je programmeert iets en twee tellen later zie je het bewegen. Dat is veel spannender. De kick van dit werk is dat je meteen resultaat ziet. Amsterdammer Frank Boekel werkt nu twee jaar als hoofd programmeurs bij Van Zaal. Hij is niet de enige programmeur. Er zijn bij elkaar zeven vaste krachten actief en daarnaast nog ongeveer eenzelfde aantal inleners. En nog hebben ze moeite genoeg om al het werk af te krijgen. Het is constant heel druk. Ik weet zeker dat een goede programmeur bij Van Zaal zo aan de slag kan. De systemen worden steeds complexer en dat betekent dat er voor ons heel veel werk te verzetten is, aldus Frank die nu alweer een paar maanden bezig is bij een nieuwbouwproject van De Hoog Orchideeën in Delfgauw. Daar wordt een complex intern transportsysteem gerealiseerd, met een afleverlijn en zogenoemde mobiele norren voor het transport en het wijderzetten van planten. In dit geval Dendrobiums. Frank vertelt dat het werk voor zo n project begint op kantoor, maar dat hij daarna nog lange tijd op locatie aan de slag moet voor de afstemming en de afstelling van diverse onderdelen van het systeem. Aan de hand van de tekeningen van het te bouwen systeem begin je op de zaak al met het programmeren van de hoofdstructuur, maar ter plaatse moet er nog heel veel gebeuren om de besturing precies zo te krijgen dat het goed functioneert. Neem bijvoorbeeld afduwers. Daar zitten bepaalde timertjes in ingebouwd. Die moet je op locatie afstellen. De mechanische installatie reageert vaak net even anders dan wat je had bedacht en dan hebben we het nog niet eens over het levend materiaal, de planten, die over het systeem gaan. Verder moet de besturing van een transportsysteem worden afgestemd op bijvoorbeeld een gietboom of op deuren die open moeten zodra er een overheadkraan aan komt. Er komt heel veel voor kijken en dan doen wij nog lang niet alles. Wij richten ons op de besturing, maar onze collega s van zusterbedrijf Indigo doen de programmering van de managementlaag en de teeltinformatie plus samen met ons de afstemming op de sorteercamera s. Frank voelt zich helemaal thuis bij Van Zaal. Het is een informeel en open bedrijf waar je volop kansen krijgt, alsook de mogelijkheid om verder te studeren. Bij Van Zaal word je niet in een keurslijf geperst maar krijg je eigen verantwoordelijkheid, aldus de man die van oorsprong uit Heerhugowaard komt en dus wel tuinbouwroots heeft. Dat komt van pas bij de belangrijke communicatie met kwekers en anderen. Goed communiceren is heel belangrijk in dit werk, aldus de man die samenwoont met Wendy en in zijn vrije tijd wielrent en gitaarspeelt. n Projectbegeleider Casper Knook: Je krijgt de mogelijkheden om je te ontplooien De 33-jarige Casper Knook is al bijna zijn halve leven werkzaam bij Van Zaal. Op z n achttiende is hij er gaan werken en nooit meer weg gegaan. Ze laten je redelijk vrij hier. Je krijgt mogelijkheden om je te ontplooien. Eigenlijk ben ik pas hier echt gericht gaan studeren, aldus de man die zich al snel op de MTS niet meer op zijn gemak voelde en via een uitzendbureau bij Van Zaal ging werken. Intussen heeft Casper zich opgewerkt tot projectbegeleider. Je bent dan de schakel tussen de projectleider en de monteurs. Je moet dan zorgen dat er op het werk voldoende spullen zijn en dat de monteurs door kunnen gaan. In deze functie ben je alleen als het nodig is s morgens vroeg even op de zaak. De rest van de dag zit je hoofdzakelijk bij de projecten. Meestal heb je er meerdere tegelijk. Op dit moment zit ik bij Floricultura in Heemskerk en bij Slijkerman in Heerhugowaard. Casper woont in Berkhout bij Hoorn en krijgt daarom vooral de projecten in Noord-Holland naar zich toe geschoven. Dat scheelt weer woon-werk-verkeer. Projectbegeleiding vindt Casper een mooie nieuwe uitdaging. Het werk is heel divers. Je maakt samen met de projectleider bijvoorbeeld ook de bouwvergaderingen mee op de projecten. Casper is positief over de toekomst van Van Zaal als bedrijf. Ze denken goed mee met de klant, ze zijn steeds bezig met nieuwe ontwikkelingen en de service is heel goed. Het wordt er in de tuinbouw door de stijgende energieprijzen niet gemakkelijker op, maar dat is voor ons als bedrijf weer een uitdaging om te blijven zoeken naar betere oplossingen, aldus Casper die samenwoont met Simone en in zijn vrije tijd graag met watersport bezig is. Met de eigen speedboot gaat hij het IJsselmeer op, onder andere om te waterskiën. n Ronald Sangers calculeert tot op de eurocent Er is heel wat te rekenen bij Frans van Zaal Totaal Techniek. Niet alleen technisch maar ook in euro s. Al met al zijn er onder leiding van hoofd calculatie Hans Rademaker zo n zes mensen met voor- en nacalculatie bezig. Een van die mensen is de 31-jarige Ronald Sangers, die zich vooral bezig houdt met offertes voor projecten op het vlak van intern transport. Ronald werkt nu tien jaar bij Van Zaal. Tijdens zijn opleiding MTS werktuigbouw had hij al stage gelopen bij het bedrijf. Hierna ging hij bij Van Zaal aan de slag op de tekenkamer met intern transport projecten en heeft hij tussendoor zijn werkervaring ook ten dienste gesteld aan de gotendivisie, beter bekend als Canal Select. De laatste 3,5 jaar is hij calculator. In die functie hoeft hij zich zelden of nooit te vervelen. Er is immers steeds een enorme stroom aanvragen voor meer of minder vergaand geautomatiseerde systemen voor intern transport. We krijgen van de verkopers de basisinformatie over het eventuele project en gaan dan rekenen. Soms is het twee dagen werk, maar als het heel complex is en afwijkt van de standaard, kan het ook een week of zelfs twee weken duren. Over het algemeen is de stelregel dat we de klant binnen tien dagen van een uitgewerkte offerte moeten kunnen voorzien. Wij proberen zeker als een project al vrij zeker naar ons toe komt behoorlijk gedetailleerd alles op papier te krijgen, zodat de werkvoorbereiding al een goede basis heeft om mee aan de slag te gaan. Ook voor de nacalculatie achteraf is het handig, als je in het beginstadium de zaken al behoorlijk vergaand hebt uitgewerkt. Ronald ziet aan zijn dagelijkse werk dat bij Van Zaal veel dingen niet standaard zijn. Dat is nu eenmaal de aard van het bedrijf. Ze durven hun nek uit te steken en steeds weer nieuwe dingen te ontwikkelen. Daardoor blijft het werk ook voor ons verrassend en uitdagend. Er is altijd wel iets bijzonders. Van Zaal is niet de goedkoopste in de sector, maar komt altijd met een goed product, gebaseerd op heel degelijke materialen. Ook in het buitenland weten ze dat te waarderen. We doen steeds meer projecten over de grens, aldus Ronald die in Kudelstaart woont met zijn vrouw Robine en hun zoontje Lars die op het moment van het gesprekje vijftien maanden is en net is gaan lopen. Over ontwikkeling gesproken! Ronald korfbalt in zijn vrije tijd en is daarnaast kerkelijk actief als jeugdouderling. n 29

18 Servicecoördinator Evert Hulsman heeft niet de makkelijkste baan De service van Frans van Zaal Totaal Techniek kent geen grenzen, maar servicecoördinator Evert Hulsman, die alle aanvragen voor service binnen krijgt, weet dat er grenzen zijn. Het is nu vakantietijd, bij ons maar ook bij de klanten. Dus hebben we minder mensen om storingen op te lossen. Maar bij de klanten zijn er ook relatief veel mensen op vakantie, dus ontstaan er meer storingen en hebben ze daar naar verhouding minder mensen paraat om zelf de storingen op te lossen. Dus is er bij de systeemstoringen geregeld een lange wachttijd. En dat vindt een kweker niet prettig, want iedere minuut telt. Tussen een paar telefoontjes door kan Evert wel even zijn verhaal vertellen, maar het duurt nooit lang of er komt er weer een binnen. Als servicecoördinator is het de taak van Evert mensen binnen de organisatie aan het werk te zetten om het euvel zo snel mogelijk te verhelpen. Standaard is er minimaal één programmeur binnen voor het online via een telefoonverbinding verhelpen van storingen en daarnaast zijn er standaard vier monteurs actief voor storingen en reparaties. Drie voor het intern transport en één voor de verwarmingsafdeling. Voor zaken die zich verder weg voordoen, zit er in Tiel nog een onderaannemer die van wanten weet en voor wat oudere projecten met Hitachi-aansturing is vanuit Pernis een mannetje in touw. De andere programmeurs zijn helemaal gericht op de Omron-besturingsystemen waarmee Van Zaal alweer jaren standaard werkt. Ook vanuit het buitenland komen er bij nacht en ontij meldingen binnen van storingen. Evert laat een bandje horen waarop een Canadees in knauwerig Noord- Amerikaans vertelt, dat een bepaalde kraan niet meer in beweging te krijgen is. Of er iemand zo soon as possible contact met hem wil opnemen. Evert: We proberen alle klanten zo snel mogelijk van dienst te zijn. Daar is de hele organisatie op gericht. Het is namelijk zo: als een intern transportsysteem stil staat, staan vaak meteen ook de meeste medewerkers stil. Dat kost een kweker natuurlijk geld. Daarom is goede service ook zo belangrijk. Evert heeft zelf heel lang als monteur in de koeltechniek gewerkt, maar vanwege zijn gezondheid kon hij niet meer van dak naar dak springen. Alweer zeven jaar probeert hij zijn hoofd koel te houden als servicecoördinator. In het begin moest ik heel erg wennen, maar nu heb ik mijn draai gevonden, zegt de man die is getrouwd met Ella. Ze hebben een zoon, Evert-Jan, van twee en Ella ligt letterlijk te wachten op de tweede. Volgens Evert is er sprake van een zeer storingsgevoelige zwangerschap. En dan komt het volgende telefoontje binnen. Gelukkig van een begripvolle klant: als het morgenochtend wordt, is het niet erg! Soms is ook op tijd goede service verlenen een hele bevalling n Werktuigbouwkundige Sebastiaan Bader is de elektrotechniek in gerold Sebastiaan werkt bij Van Zaal sinds twee jaar op de tekenkamer als werkvoorbereider elektra, maar eigenlijk is hij van huis uit werktuigbouwkundige. Ik ben op die afdeling er in gerold, omdat ze daar heel hard mensen nodig hadden. Op zich is het geen verkeerde combinatie. De kennis van werktuigbouw komt ook in mijn huidige functie goed van pas. Voordat Sebastiaan via een paginagrote advertentie bij Van Zaal verzeild raakte, werkte hij onder meer bij een bedrijf dat operatiekamers inrichtte. Als werkvoorbereider elektra ben ik helemaal gericht op projecten voor intern transport. Mijn taak is om met behulp van een computerprogramma vanuit de basisschetsen te gaan berekenen wat er qua elektra allemaal nodig is voor een systeem. Ik koop het materiaal vervolgens in bij leveranciers en zorg er via de projectbegeleiders voor dat het bij de mensen op de werkvloer terecht komt. Hoe lang je met één project bezig bent, hangt af van de complexiteit. Soms een aantal dagen, maar het kan ook oplopen tot twee of drie weken. Sebastiaan werkt samen met zijn collega s Ik heb het en het doet pijn Een collega van Sebastiaan kon er maar niet achter komen waarom bepaalde lampjes steeds kapot gingen. Na een tijdje had hij het gevonden. Hij belde en zei: Ik heb het gevonden en het doet pijn. De spanning had 24 volt moeten zijn maar was 220. Rutger de Korte en Bart Röling, die overigens bekend staat als een wandelende Van Zaal Encyclopedie. Als je iets vanuit het verleden niet helemaal zeker weet, vraag het Bart. Hij weet van een project van vier jaar geleden nog precies de details. Niet te geloven, hij heeft het geheugen van een olifant. Sebastiaan is in zijn woonplaats Wilnis verbonden aan de plaatselijke brandweer en daarom wekt het geen verbazing dat hij bij Van Zaal een drijvende kracht is achter de bedrijfshulpverlening. We hebben intern mensen opgeleid en er ligt nu ook een mooi evacuatieplan. Hopelijk hoeft dat niet te vaak in werking te treden, want we hebben het eigenlijk erg druk, zegt Sebastiaan die samenwoont met Mariëtte. De sterke kant van Van Zaal als bedrijf vindt Sebastiaan, dat de leiding de medewerkers heel veel eigen verantwoordelijkheid geeft en de ruimte om zelf creatief te zoeken naar goede oplossingen. Goede nieuwe ideeën zijn altijd welkom. Vernieuwing zit in de genen van dit bedrijf. n Verkoper Peter Wiersma: Het is geen standaard product dat je aan de man brengt Het verkoopteam van Van Zaal bestaat uit Gerard Peek, Antonio dos Santos, Arjan Kok en Peter Wiersma. Peter is een man die voorheen onder andere tulpen en groente kweekte, maar eigenlijk veel meer interesse had voor techniek en via een adviseurschap logistiek en mechanisatie in de tulpenteelt bij DLV met het bedrijf Van Zaal in aanraking kwam. Drie jaar geleden ging hij er werken en dat doet hij nog steeds met veel plezier. Niet geheel toevallig spreken we Peter bij De Vreede Orchideeën in Bleiswijk, een van de grote projecten waar hij vanaf het begin bij betrokken is. Dit is best een complex project met een lang voortraject. We zijn er al bij betrokken geraakt, toen deze kwekers nog van plan waren om nieuw te bouwen. Ze hadden bepaalde ideeën en wensen, en legden die voor aan ons en enkele collega-bedrijven. We zijn toen meteen al behoorlijk de diepte in gegaan en hebben concrete plannen gemaakt. Maar het verhaal werd ineens weer heel anders, toen ze de buurman er bij konden kopen en we een logistiek systeem moesten bedenken en inpassen in een bestaand bedrijf dat ook nog eens moet blijven doordraaien. Dat was complex met name doordat er in een beperkte ruimte om bestaande machines heen gebouwd moest worden, maar we kwamen met ideeën en plannen waar de broers De Vreede heel enthousiast over werden. Het klikte eigenlijk meteen en die klik is er nog steeds. De Fries Peter Wiersma voelt zich als een zeehond in de Waddenzee hij woont er nog steeds vlak bij, in het plaatsje Nes als er nieuwe dingen bedacht en uitgewerkt moeten worden. Ik was daar als akkerbouwer en kweker al mee bezig. Een machientje bedenken voor dit of dat. Een standaard product gaat snel vervelen. Iets geheel nieuws is een uitdaging. En bij een bedrijf als Van Zaal gaat het voortdurend om het zoeken naar nieuwe oplossingen. Dat is een boeiend proces. Bij dit project is bijvoorbeeld de Mobiele Neerzet en Opraap Robot zo n belangrijke nieuwe ontwikkeling, aldus de man die als tulpenteler destijds betrokken was bij het gaan telen in netten. Peter heeft groot respect voor de mensen op de tekenkamer bij Van Zaal die regelmatig te horen krijgen, dat het plan toch weer iets anders wordt. Dat is inherent aan Van Zaal. Werkende weg ben je met elkaar aan het zoeken naar de beste oplossing en dat betekent best vaak dat er binnen weer over getekend en gerekend moet worden. En zeker als het dan al zo druk is, levert dat wel eens een spanningsveld op tussen verkoop en binnendienst. De voormalige kweker voegt daar nog aan toe dat zeker de verkoper altijd moet denken vanuit het belang van de klant. Het is een samenwerkingsproduct. Je sleutelt samen met de klant als team aan de meest optimale oplossing tegen aanvaardbare kosten. Ons uitgangspunt moet zijn, dat de kweker niet alleen nu tevreden is, maar ook nog over vijf jaar. Zodat hij bij de volgende uitbreiding zegt: Van Zaal moet het doen. Als Peter Wiersma eenmaal zijn tanden heeft gezet in een bepaald project, dan gaat hij er honderd procent voor. Hij geeft er zelfs zijn boerderij in Nes voor op. Die staat te koop, omdat de woon-werk-afstanden wel erg groot worden. De kinderen van 25 en 23 wonen niet meer thuis, dus gaat Peter met echtgenote Ynske verhuizen, waarschijnlijk naar Haarlem. Met name door de reistijd is er bijna geen tijd voor hobby s, behalve dan dat ze een campingplek hebben in Hilversum. Dat is meteen een mooie uitvalsbasis voor zijn werkzaamheden her en der in het westen van het land. n 31

19 De export groeit Steeds meer en steeds grotere projecten in allerlei landen In een groeiend aantal landen overal ter wereld is Frans van Zaal Totaal Techniek actief met grote en kleine projecten. Voor productiebedrijven maar ook voor onderzoekscentra. Antonio dos Santos, van origine Portugees en op vierjarige leeftijd met zijn ouders én de KLM naar Nederland komen vliegen, is de verkoper buitenland. Ik ben ook in Nederland bezig, maar zeventig procent van mijn tijd besteed ik aan projecten in het buitenland. Antonio dos Santos (links) in gesprek met een kweker. Dat kan echt overal en nergens zijn. Van de Verenigde Staten plus Canada tot Rusland en van Zweden tot Tanzania. Ook in Japan heeft Van Zaal een aantal projecten gerealiseerd. De handel die kant op is door de teruggang van de yen de laatste jaren minder, maar dat kan tijdelijk zijn. Antonio vertelt met groot enthousiasme over wat Van Zaal in het buitenland allemaal doet. Niet alles wat hij zegt, is voor publicatie vatbaar. Zeker buitenlandse bedrijven zijn zeer voorzichtig en terughoudend met informatie naar de buitenwereld. Met name onderzoekscentra op het gebied van bijvoorbeeld maïs en katoen in de VS verkeren permanent in de hoogste staat van beveiliging. Daar komt ook Antonio zelf pas na check check dubbel check binnen de poorten en dan is zijn thermisch zwaar beveiligde toegangspas hooguit 24 uur geldig. Know how Dat Van Zaal overal ter wereld wordt gevraagd voor het ontwikkelen en realiseren van systemen op het vlak van zowel intern transport als klimaat/verwarming/ energiebeheer, heeft alles te maken met de enorme know how en technische voorsprong. Wij zijn geen volgers maar vooroplopers die er nooit voor terugdeinzen om nieuwe uitdagingen aan te gaan. Dat is intussen ook in het buitenland breed bekend. Vaak komen wij in contact met mensen die een bepaalde bloem of plant willen gaan kweken, maar nog geen idee hebben wat dat allemaal inhoudt. Daardoor gaat onze begeleiding in het buitenland in veel gevallen een stuk verder dan bij Nederlandse bedrijven waar de kwekers doorgaans al heel goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden. Mond tot mond Grappig is dat niet alleen in Aalsmeer en De Kwakel de mond tot mond reclame zijn werk doet, maar ook in omvangrijke oorden als de VS en Rusland waar je niet even gaat tuinen bij een collega, want die zit doorgaans een paar honderd kilometer verderop. Maar de wereld van tuinbouw en automatisering is toch wel zo klein, dat binnen en buiten Afrika de tam tam zijn werk feilloos doet. Zo heeft Van Zaal in de VS en Canada sinds 2002 in relatief korte tijd veel projecten gedaan, onder meer in de tulpenteelt. Op dit moment is Rusland hot. Daar worden in de buurt van Moskou intern transport systemen gebouwd voor grote kwekerijen van allerhande planten. Het werkt doorgaans zo dat Van Zaal het systeem ontwerpt, ontwikkelt en fabriceert en dat vervolgens lokale bedrijven onder de supervisie van Van Zaal de aanleg en installatie voor hun rekening nemen. Kracht De kracht van Van Zaal is dat het als veelzijdige onderneming het hele project ter hand kan nemen, dus intern transport én verwarming/klimaat. Ook in warme Afrikaanse landen als Kenia, Ethiopië en Tanzania is Van Zaal energiek van de partij. Een mooi voorbeeld is de enorme zonnecollector die is ontwikkeld en gebouwd voor Van Kleef Rozen in Kenia. Met behulp van de overvloedige zonneschijn van overdag wordt water verwarmd en bewaard in een tank om in de kille en veel te vochtige ochtenduren te worden gebruikt voor het verwarmen en drogen van de plastic kas en het rozengewas. Zo wordt overal ter wereld gebruik gemaakt van de mogelijkheden en kansen ter plaatse en ingespeeld op de lokale omstandigheden. Het is nooit standaard, maar dat maakt het juist zo leerzaam. Ik dacht ooit, toen ik van de HTS kwam, dat ik grotendeels uitgeleerd was. Maar daar moet je bij Van Zaal sowieso niet mee aan komen. Daar leer je iedere dag. Daar word je gewoon toe gedwongen. Als je daar niet wilt leren, dan is het snel afgelopen met je. Het mooie van het bedrijf vind ik de vrijheid die je krijgt om je eigen werk te organiseren. Soms belt Henk Peek me voor dit of dat en dan blijk ik niet op kantoor te zijn maar ergens ver weg te zitten. O, zit jij in Amerika, zegtie dan. Dat geeft wel aan dat wij binnen onze eigen werkgebied een grote eigen verantwoordelijkheid krijgen. Uiteraard moet je die wel waar maken, zegt de man die al sinds 1989 bij Van Zaal werkt en het zonder vrijheid als verkoper/vrijbuiter nooit zo lang zou hebben uitgehouden. Ik ben even anderhalf jaar weg geweest, maar niet voor niets weer teruggekeerd, zegt hij lachend. De 44-jarige geboren Portugees spreekt een stuk of zes talen: Nederlands, Duits, Cultureel bij de les Werken in verre buitenlanden betekent dat je ook op de hoogte moet zijn van gebruiken en gewoonten, vertelt buitenlandman Antonio dos Santos. In Japan moet je je visitekaartje niet met één maar met twee handen overhandigen. Met één handje dat doen wordt als een belediging opgevat. In Europa, zeker in Duitsland, sta je in je nette pak op een beurs. Doe je dat in de VS dan denken ze dat je net van een begrafenis af komt. T-shirt en spijkerbroek kan daar prima. In Nederland zetten we onze telefoon doorgaans uit als we in gesprek gaan met een potentiële klant, maar in het Verre Azië zitten ze rustig met twee telefoons tegelijk aan hun oren. Als je tijdens een gesprek nooit gebeld wordt omdat dat ding uit staat, denkt de wederpartij: O, die man is zeker niet belangrijk, hij wordt nooit gebeld. In sommige landen komt men graag snel ter zake, maar het kan ook gebeuren dat je eerst een uur lang alle verwikkelingen in de familie van de potentiële klant moet aanhoren. Dat hoort er dan bij. Kap je dat af om ter zake te komen, dan bestaat de kans dat de order aan je neus voorbij gaat. Je moet als verkoper buitenland van Van Zaal dus niet alleen technisch maar ook cultureel bij de les blijven. Engels, Spaans, Portugees en Frans. Italiaans, daar begint hij maar niet aan, omdat hij bang is dat hij dan die Zuid-Europese mix (nog meer?) door elkaar gaat gooien. Antonio maakt zich geen zorgen over de toekomst van het bedrijf. Ik zou me pas zorgen gaan maken, als we afwijzend zouden gaan reageren op vragen van klanten. Of als we onszelf niet meer zouden afvragen: hoe kunnen we dit beter of anders doen? Pas dan wordt het zorgelijk, zegt de man die in zijn vrije tijd al zo n twintig jaar samenwoont met Els en verder doet aan squash, scherp schieten, lezen en films kijken. Die laatste twee bezigheden bewaart Antonio vooral voor de vele lange reizen en dito wachttijden op vliegvelden overal ter wereld. Wereldwijd extern transport gaat immers niet zo soepel en vliegensvlug als de intern transport systemen van Van Zaal! n Eigen vestiging in Polen Nico Rogala: We doen met ons eigen team alles De tuinbouw in Polen is booming, zegt ook de correspondent buitenland van Van Zaal, Antonio dos Santos. In diverse regio s in het zich snel ontwikkelende land komt moderne grootschalige tuinbouw in hoog tempo van de grond. Net op tijd heeft Van Zaal in het grote land, honderd kilometer van Warschau, een centraal gelegen eigen vestiging opgericht. Die staat onder leiding van Nico Rogala, een oud-medewerker van Van Zaal die na tien jaar de kans kreeg en greep om in Polen vestigingsleider te worden van de tot nu toe enige echte buitenlandse vestiging van het bedrijf in De Kwakel. In uitstekend Nederlands vertelt Nico Rogala (34) dat Frans van Zaal Totaal Techniek Polen intussen wijd en zijd bekend is in zijn vaderland. Van Zaal Polen heeft in twee jaar tijd al meerdere grote nieuwe projecten gerealiseerd. Zowel op het gebied van intern transport alsook in de sector verwarming/klimaat/energie. Nico: We werken met vier man en doen met ons eigen team alles. De nieuwbouw en ook de service en het onderhoud. Het is een groot voordeel voor de kwekers in Polen dat ze in eigen land terecht kunnen voor bijvoorbeeld een modern intern transport systeem. De vraag daarnaar groeit, omdat de bedrijven steeds groter worden en de arbeid ook in Polen snel duurder wordt. Dat komt door de economische groei. Hoe hoger de arbeidskosten worden, hoe meer kwekers het werk willen automatiseren. Daar komt nog bij dat de bedrijven steeds groter worden en modern worden opgezet. Van Zaal Polen is heel breed in de tuinbouw actief. Er zijn en worden systemen gemaakt voor bloemen, onder meer tulpen, maar ook voor planten zoals Phalaenopsis. Nico vertelt dat de meeste kwekers die nieuw bouwen zowel het intern transport als de verwarming door Van Zaal laten doen. Zeker op het gebied van het intern transport heeft Van Zaal Polen niet veel concurrentie van Poolse bedrijven. Als ze al bestaan, zijn ze qua technische ontwikkeling nog lang niet zo ver dat ze echt concurrerend zijn. Nico Rogala die na een technisch/agrarische opleiding voor een arbeidsavontuur in Nederland koos, kijkt met veel plezier terug op de jaren dat hij voor en bij Van Zaal werkte. Hij vindt het prachtig dat hij de kans heeft gekregen om in Polen een zelfstandige vestiging te starten en snel uit te bouwen. Van Zaal is perfect bedrijf met een heel goed product, zegt Nico die verwacht dat ook in Slowakije en Wit-Rusland de tuinbouw zich snel zal gaan ontwikkelen. De man die met zijn vrouw Jolanta twee kinderen heeft, zegt tot slot dat Van Zaal Polen werkt voor nieuwe klanten en voor (tevreden) bestaande klanten die hun bedrijf uitbreiden. n Het team in Polen: Michal, Grzegorz (Nico), Sylwester, Slawomir 33

20 Vaste onderaannemers niet weg te denken: Er zijn constant mensen aan het werk bij projecten van Van Zaal Bij de uitvoering van de vele projecten van Frans van Zaal Totaal Techniek zijn de vaste onderaannemers niet weg te denken. We werken met diverse vaste onderaannemers. Betrouwbare partners die heel belangrijk zijn voor een planmatige uitvoering van de projecten. Zonder die bedrijven die ons ondersteunen en voor ons altijd in de startblokken staan, komen we niet ver, aldus directeur Henk Peek van Van Zaal. Een van die vaste onderaannemers is H.T. Verboom Transportsystemen, het bedrijf van Herman Verboom die zijn uitvalsbasis heeft in De Lier in het Westland. Herman Verboom heeft in het verleden bij de concurrent van Van Zaal in loondienst mechanisch werk gedaan en een jaar of tien terug zijn eigen bedrijf opgericht. Behalve onderaannemen voor diverse bedrijven installeert hij zelf gebruikte systemen voor intern transport bij tuinbouwbedrijven. Sinds een jaar of acht werkt hij voor Van Zaal, zoals ook zijn broer dat doet met diens bedrijf GVB. Ik heb een man of twaalf in dienst en daarvan zijn er eigenlijk altijd wel een stuk of zes voor Van Zaal aan het werk. We hebben mensen voor zowel het mechanisch installatiewerk als de elektra. De samenwerking verloopt heel goed. Van Zaal is een heel prettig bedrijf om voor te werken. Al is het nog zo druk, ik zal altijd proberen om Van Zaal van dienst te zijn als ze met een project komen. Soms nemen we het aan en als het van tevoren allemaal wat minder duidelijk is wat er moet gebeuren, werken we ook op urenbasis. Herman Verboom hoeft niet te klagen over voldoende werk. Het aantrekken van gemotiveerde vakmensen is een groter probleem. Ze zijn schaars en toch probeer je niet te snel mensen uit bijvoorbeeld Polen er bij te halen. Voor de communicatie en zo is het handiger om met Nederlandse mensen te werken. Gelukkig heb ik er dit jaar weer drie goeie mensen bij kunnen krijgen. Verboom heeft diverse gekwalificeerde medewerkers die ook inzetbaar zijn als uitvoerder en dus ook medewerkers Programmeurs van Van Zaal zelf kunnen aansturen, als dat zo uitkomt op een project. H.T. Verboom Transportsystemen deinst er niet voor terug om ook over verre grenzen te stappen. We werken overal. Van de Verenigde Staten tot in India en Tanzania. En natuurlijk ook in diverse Europese landen. Onze opdrachtgevers zijn steeds meer internationaal actief, dus dan gaan wij mee. Vaak gaat het ook om heel langdurige projecten. Die projecten worden ook steeds complexer en omvangrijker, aldus Herman Verboom die nog lang prettig hoopt samen te werken met Frans van Zaal Totaal Techniek, maar daar eigenlijk alle vertrouwen in heeft! n Herman Verboom (links) doet als onderaannemer veel werk voor Van Zaal. V.l.n.r.: Jacco, Ruud, Jacob, Peter, Stefan. Niet op de foto: Frank, Martien, Ferry. Colofon De Van Zaal Jubileumkrant is een uitgave van Frans van Zaal Totaal Techniek i.s.m. Telstar Media. Werkvoorbereiding verwarming Frans van Zaal Totaal Techniek Bedrijvenweg PX De Kwakel tel. +31 (0) Oplage: ex Opmaak: Telstar Media/Bart van Winden Redactie: Oudshoorn Teksten/ Sjaak Oudshoorn V.l.n.r.: Martien, Jan, Rauno, Ben, Gerben. Niet op de foto: Murat. Management Team Fotografie: Cok van den Berg Druk: Janssen/Pers Coördinatie/advertenties: Telstar Media Gaby Eenschoten V.l.n.r.: Jan, Henk, Jacob, Anton, Gerard 35