Herrie in de Hanzekeuken

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Herrie in de Hanzekeuken"

Transcriptie

1 12 15e jaargang 10 maart 2010 redactioneel onafhankelijk magazine van de Hanzehogeschool Groningen / Foto: Pepijn van den Broeke Herrie in de Hanzekeuken Kok keurt keuken Mensa is topidee BKR voor studieschuld? Schaf SLB-studiepunten af 5000 studenten zoeken woonruimte Hoe brandveilig is jouw huis?

2 De meeste rijscholen zijn te duur Bij ons rijles vanaf 29,- per uur Blijvend 20,- per uur als je bent gezakt Trendy instructeurs Nieuwe lesauto s Gratis rijles dankzij de Rijles Kadobon Hoge slagingspercentages De mooiste theoriemiddelen Gratis proefles ter kennismaking Vraag nu een gratis proefles aan op: RijbewijsConcurrent.nl De gratis proefles is volledig vrijblijvend en zonder enige aankoopverplichting BUSINESS INFORMATION TECHNOLOGY (MSC) Informatietechnologie is niet meer weg te denken WKV JGV DGFTĎHUNGXGP $GFTĎXGP QPVYKMMGNGP UVGGFU OGGT PKGWYG GP XGTDGVGTFG RTQFWEVGP GP FKGPUVGP YCCTDĎ FG KP\GV XCP +6 GGP ITQVG TQN URGGNV 9KN LĎ YGTMGP CCP FG NCCVUVG KPPQXCVKGU GP WKVFCIKPIGP QR JGV ITGPUXNCM XCP DGFTĎHUMWPFG KPHQTOCVKEC! Dan is de master Business Information Technology GEJV KGVU XQQT LQW 25 NOVEMBER NG ICHTI MASTERVOORL &G OCUVGT MTĎIV XCP FG GKIGP UVWFGPVGP GP XCP QPCHJCPMGNĎMG FGUMWPFKIGP GGP JQIG DGQQTFGNKPI 1QTFGGN \GNH YYY OCUVGT WVYGPVG PN ODK *'#.6* 5%+'0%'5 /5% &G IG\QPFJGKFU\QTI KU GPQTO KP DGYGIKPI &G XGTITKL\KPI PKGWYG OGFKUEJ VGEJPQNQIKUEJG QPVYKMMGNKPIGP GP XGTCPFGTFG KFGGÇP QXGT QRVKOCNG \QTI XTCIGP QO CPFGTG KP\KEJVGP &G DGJQGHVG CCP ETGCVKGXG OGPUGP FKG FG QPVYKMMGNKPIGP KP FG IG\QPFJGKFU\QTI DGITKLRGP GP XGTVCNGP PCCT PKGWYG FQGNOCVKIG GP GHHGEVKGXG \QTI KU FCP QQM ITQQV $GP LKL GGP DTWIIGPDQWYGT OGV GGP DTGFG MKLM QR \QTIXGTNGPKPI GP FG DKLDGJQTGPFG DGFTKLHURTQEGUUGP! &CP KU FG OCUVGT *GCNVJ 5EKGPEGU KGVU XQQT LQW 4.+%* ' 6 /#5 6+0) 6 4 # # / 9KN LG OGGT KPHQTOCVKG QXGT FG\G OCUVGT! YYY OCUVGT WVYGPVG PN JU 10 verdienen in je lunchpauze!? HanzeMag zoekt voor het Wiebengacomplex studenten die HANZEMAG willen promoten (uitdelen in de pauze op woensdag) Interesse? Bel, mail of kom langs op de redactie: / hanzemag@org.hanze.nl Zernikeplein 7, kamer A HANZEMAG WOENSDAG 10 MAART 2010 [12]

3 INHOUD Pagina 4 Pagina 6 Pagina 7 Pagina 8 Pagina 9 Pagina 10/11 Pagina 12/13 Pagina 14 Versus Schuldbewust lenen of BKR? Tweehonderd mbo-nerds volgen drie dagen beta-onderwijs Bij de Les Zoutloos onderwijs bij Voeding & Diëtetiek SLB-overleg: Schaf de studiepunten voor SLB af Kok Ingrid keurt kantinekeuken Herrie in de Hanzekeuken. Er zijn te veel ongezonde producten en de gezonde producten zijn te duur Binnen vier jaar zoeken 5000 extra studenten woonruimte. Een zegen of een recept voor overlast? Hoe brandveilig is jouw huis? Tips van twee studenten Fire Safety Engineering 12/13 Pagina 15 Prostitutie en vrouwenhandel Ongeveer tweederde zit gedwongen achter de ramen 4 5 int 16 10/11 7

4 voor versus tegen Schuldbewust? Een eerstejaars staat na vier jaar studiefinanciering voor minimaal euro (exclusief rente) in het krijt, zo becijferde het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). Een flink bedrag (vorig jaar bedroeg de gemiddelde studieschuld nog euro, inclusief rente). Een vermelding bij het Bureau Krediet Registratie (BKR) kan studenten schuldbewust maken, denkt het Nibud. De LSVb voelt meer voor goede voorlichting. Annemarie Koop, persvoorlichter Nibud Foto s: Luuk Steemers Gerard Oosterwijk, voorzitter Landelijke Studenten Vakbond Een vermelding bij het BKR is een optie om afgestudeerden te beschermen tegen te hoge maandlasten. Als je na je studie een hypotheek wilt aangaan en niet zegt dat je een studieschuld hebt, dan houden hypotheekverstrekkers daar geen rekening mee. Ze kunnen je een hogere hypotheek aanbieden dan ze anders zouden doen. En dan zit je opeens aan hele hoge maandlasten, waardoor je in de problemen kunt raken. Een BKR-vermelding geeft inzicht, maakt het financiële plaatje compleet. Een alternatief is dat die afgestudeerde zelf aangeeft dat ie een studieschuld heeft. Dan los je het probleem ook op. We willen studenten niet afraden of afschrikken om te lenen. Als dat nodig is, moeten ze het doen. We willen wel dat studenten bewust lenen, dus goed nagaan of ze de lening echt nodig hebben of niet. Als ze die nodig hebben, is het natuurlijk een investering in de toekomst. Als de studieschuld wordt geregistreerd, betekent dat niet dat je op een zwarte lijst komt. Het BKR registreert veel kredieten die mensen hebben uitstaan: roodstand, creditcard, persoonlijke lening, zelfs telefoonabonnementen. Het is puur een administratieve handeling. Vervolgens krijgen banken daar inzicht in. Ze zien hoe kredietwaardig iemand is en hoe zijn betaalgedrag is. Er zijn ruim elf miljoen mensen geregistreerd bij het BKR. Dat wil helemaal niet zeggen dat je wanbetaler bent of achterstandsbetalingen hebt. Studenten verwarren de BKR-registratie vaak met een A-codering, een achterstandscodering, die laat zien dat je bijvoorbeeld regelmatig je telefoonrekening niet op tijd betaalt. Het BKR maakt daar dan een notitie van. Dan kan de hypotheekverstrekker zeggen: jouw betaalgedrag is niet goed, ik geef je geen hypotheek. Op basis van de registratie alleen zullen ze dat niet doen. Ze zullen zelfs zeggen: ik zie géén codering, ik zie dat je alles netjes betaalt. Ik zie in jou juist een hele goede klant en wil je wél een hypotheek verstrekken. Geldleners maken het studenten tegenwoordig misschien wel te makkelijk. Binnen een paar muisklikken heb je een lening of kun je je lening verhogen. Daarover maken we ons zorgen. De kennis over de leenvoorwaarden is ook beperkt. We hopen dat studenten alerter worden en niet gaan lenen om alleen relaxt te kunnen studeren. Loes Vader Een positief effect van een BKR-melding zie ik helemaal niet. De LSVb vindt het idee van het Nibud symptoombestrijding van een groter probleem, gebrek aan goede voorlichting. Veel studenten weten niet precies wat de voorwaarden van een studielening zijn en een kleine groep gaat zo n lening te luchthartig aan. De helft van de studenten is trouwens bang om te lenen, begint al helemaal niet aan een lening en werkt te veel bij. Het gaat dus maar om een klein aantal studenten dat in de rode cijfers komt. De registratie geeft alleen maar een groot effect achteráf. De voorwaarden om een studielening aan te gaan worden slechter en studeren is toch een investering in je toekomst? Voor afgestudeerden die een huis willen kopen kan het echt een probleem worden. In veel steden is het heel moeilijk om een huurappartementje te krijgen en dan moet je wel kopen. Ze lopen tegen een blokkade aan als de bank dan zegt: jij hebt zo n hoge studielening, je krijgt geen hypotheek. Of: je bent een risico, betaal maar een half procent rente meer. De studielening van nu is een soort van achtergestelde lening van de overheid, die je na de studie prima naar draagkracht kunt aflossen en die niet geregistreerd wordt bij het BKR. Het is essentieel dat de voorwaarden goed blijven. Geef betere voorlichting om studenten duidelijk te maken dat lenen geld kost. Geen drempels opwerpen, maar er voor zorgen voor dat een lening niet met een paar drukken op de knop via internet geregeld kan worden. Vooraf een telefoongesprekje met DUO om te checken of ze de voorwaarden kennen, niet te lichtvaardig lenen en de financiële bijsluiter lezen. Het gaat soms om grote bedragen. Kredietregistratie kan studenten op de lange termijn afschrikken om te gaan studeren. Vooral studenten uit armere gezinnen kunnen de dupe kunnen worden doordat het spook van een hoge studieschuld ze in de nek hijgt. Registratie geeft een ook remmend effect op mensen die nu misschien nog niet willen lenen, maar dat in de toekomst wel zouden moeten omdat ze minder willen gaan bijwerken om meer tijd voor de studie te hebben. En dat is naar. Rina Tienstra 4 HANZEMAG WOENSDAG 10 MAART 2010 [12]

5 Zumba Xl mateloos populair KORT NIEUWS Zo n 250 studenten werken zich op 3 maart onder leiding van sportleider Heidi een uur lang in het zweet op Zuid-Amerikaanse salsa- en meringue-ritmes in de Struikhal van het sportcentrum van de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit. Zumba is momenteel zo populair dat mensen moeten loten om zich voor een cursus in te schrijven. Om ook de mensen die zijn uitgeloot de gelegenheid te geven Zumba te beoefenen organiseert de ACLO een keer per maand Zumba XL workouts. Foto: Daniel Jakubovics Studenten met minder idealisme haken eerder af Bij de start van het studiejaar aan de Pedagogische Academie (PA) is al te zien wie er een grote kans loopt om uit te vallen. Uit eerder onderzoek werd al duidelijk dat studenten die een opleiding kiezen uit statusoverwegingen sneller stoppen met de studie dan studenten die inhoudelijk geïnteresseerd zijn. Maar onderzoeksbureau ResearchNed ontdekte dat voor PA-studenten de mate van idealisme ook een belangrijke factor is voor uitval. Voordat ze aan de opleiding begonnen, vermoedde eenderde van de latere uitvallers al dat ze het moeilijk zouden krijgen met wiskunde, rekenen en Engels. PA-studenten zijn, net als studenten van andere lerarenopleidingen, over het algemeen idealistischer dan andere hbo ers. Tachtig tot negentig procent van hen vindt dat de opleiding perfect past bij hun idealen en normen en waarden. In de rest van het hbo schommelt dat aandeel rond de 75 procent. ISO zoekt naar de Lector van het Jaar Internetkrant Science Guide en het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) organiseren voor het eerst de verkiezing van de Lector van het Jaar. ISO: We zijn op zoek naar de lector die onderzoek het best weet te vertalen in onderwijs en zo studenten het meest boeit én bij het onderzoek weet de betrekken. De zichtbaarheid van lectoren laat te wensen over, zo blijkt uit een onderzoek van ISO. Weinig studenten kennen hun lector, laat staan dat ze contact met hem hebben. Ken je je lector wel? Geeft hij inspirerende colleges, ontwikkelt hij uitdagende minoren of begeleidt hij je fantastisch bij het afstuderen? Draag hem voor vóór 19 maart. Je kunt het formulier downloaden via De winnaar wordt op 22 april bekend gemaakt op het hbo-jaarcongres. HG-studenten in de race voor GasTerraprijs Jorrit Bijkerk, Emely Dollison, Willem Knol en Coos Walinga zijn met hun project Duurzaam Dorp genomineerd voor de GasTerra Transitie Jaarprijs. Het duurzame dorp van de HG-studenten wordt zelfvoorzienend door de productie van houtpallets in een duurzaam beheerd hakbos. Elk huishouden investeert in een houtpalletkachel. De prijs, die uitdaagt tot het bedenken van creatieve, vernieuwende en in de praktijk toepasbare ideeën rond energieverbruik en duurzaamheid, wordt op 18 maart uitgereikt. Aardgashandelaar GasTerra stelt een prijzengeld van honderdduizend euro beschikbaar. Op de website kan gestemd worden op de genomineerde projecten. Drie ton subsidie voor HG-klimaatproject Het Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling NoorderRuimte van de Hanzehogeschool krijgt driehonderdduizend euro subsidie van Raak Internationaal voor het project Climate (Ex)Change. Als gevolg van de klimaatverandering stijgt de zeespiegel de komende honderd jaar misschien wel 120 centimeter. Alle bij de kustverdediging betrokken partijen denken na over maatregelen om de toekomstige waterstanden het hoofd te kunnen bieden. De Noord-Nederlandse waterschappen benaderden de HG om mee te denken over de aanpak, de vernieuwingen bij het ontwerp, de bouw en het gebruik van materialen. De ideeën moeten voordelig zijn voor de natuur en het toerisme. Met de Jade Hochschule in Oldenburg en Van Hall Larenstein uit Leeuwarden zette de HG een tweejarig project op om de nodige kennis te vergaren. CUBE050 steunt startende studentondernemers Wil je als een student een eigen bedrijf starten? Meer weten over het zelfstandig ondernemerschap? Vrijblijvend praten over een nieuw idee? CUBE050 kan studenten helpen. CUBE050 is de Groningse incubator en accelerator die studentondernemers van de HG en de Rijksuniversiteit Groningen en ondernemers in de regio ondersteunt. CUBE050 verhuurt kantoorruimten in een sfeervol, representatief en goed bereikbaar pand. Door de samenwerking van het bedrijfsleven, de overheid en kennisinstellingen wordt een breed pakket aan onderwijs en ondersteuning op het gebied van ondernemerschap gegeven. CU- BE050 is een initiatief van de Hanzehogeschool, de Rijksuniversiteit en de gemeente Groningen ( Voorrondes van de DJ Contest beginnen Negen studenten van de HG en zeven van de Rijksuniversiteit draaien dit jaar in de vijfde editie van de DJ Contest van de CAST. Tom Wilcox, Mr.G, Don Marten, DJ Dirty Harry, Jazzy Johnson, Don Diko, DJ Pascimix, Jeroen Rijskamp, Djfoo Druktemaker, Bobby Steingassner, Anna Bohle, Erzo, Jovanni, Manu-san, MarcelSaints en Histro Peev (foto) strijden op 11 en 12 maart vanaf uur in de voorrondes in Simplon (gratis entree). Van elke voorronde gaan er twee dj s door naar de finale op 20 maart in Simplon. Aanvang uur (voorverkoop 7,50 -, aan de deur 10,-). ( preview www. funkimag.nl) Groninger Huisjesmelker van het Jaar Verhuurder Wim Bulten uit Groningen is Huisjesmelker van het Jaar geworden. De initiatiefnemers van de prijs, de Landelijke Studenten Vakbond en Rood, de jongerenorganisatie van de Socialistische Partij, vermelden dat Bulten, die de prijs ook in 2003 kreeg, studentes liet strippen om te bepalen wie een kamer kreeg. Ook zou hij lastige studenten hebben laten intimideren door handlangers. Andere klachten over Bulten betreffen onder meer het onveilig weghalen van asbest en mishandeling. Bulten noemt de aantijgingen bizar. De initiatiefnemers ontvingen honderden nominaties, voornamelijk uit Amsterdam, Leiden, Utrecht, Eindhoven, Nijmegen en Groningen. [12] MAART WOENSDAG HANZEMAG 5

6 Eerste HanzeXperience voor mbo-techniek & ICT De jacht op de Types III en IV CHRIS Jongeren enthousiasmeren voor een technische opleiding is vaak trekken aan een dood paard. Toch vermaakten vijf HG-instituten maar liefst tweehonderd mbo ers drie volle dagen met bètaonderwijs. En volgend jaar zijn het er meer, belooft Agnes Meijer. Vier mbo ers zetten een energiezuinig voertuig in elkaar tijdens de HanzeXperience voor mbo-techniek & ICT. Engineering, Bouwkunde & Civiele Techniek, Life Science & Technology, Communicatie & Media en Informatie- & Communicatietechnologie. Tweehonderd mbo ers maakten de eerste drie dagen van maart uitgebreid kennis met de technische hbo-opleidingen van één van deze vijf instituten van de Hanzehogeschool (HG). Van mechatronica tot gaming, van windmolen tot robotarm, in de Van DoorenVeste namen de mbo ers tijdens de eerste HanzeXperience voor mbo-techniek & ICT deel aan één van de zes programma s die de opleidingen voor deze dagen hadden uitgedokterd. De werving van techniek- en bètastudenten zit al jaren in het slop. Het bedrijfsleven zit te springen om bèta s, zegt Agnes Meijer, programmamanager Aansluiting Mbo-hbo, deze opleidingen doen het niet slecht met een gezamenlijk instroom van 280 mbo ers per jaar, maar we willen er meer en dat kan ook. Meijer baseert haar optimisme op een onderzoek uit 2005 dat beschrijft hoe jongeren van tussen de veertien en achttien jaar aankijken tegen bèta-beroepen. Het Bèta Mentality Model (BMM) onderscheidt jongeren in vier types. Type I (36 procent van de doelgroep) is de concrete bèta. Jongeren die houden van lekker sleutelen. Daar hoeven we weinig moeite voor te doen, die zijn ronduit enthousiast voor techniek. Bij Type II (bijna een kwart van de populatie) is werving verspilde moeite. Dat zijn de non-bèta s. Geen haar op hun hoofd dat eraan denkt om een technische opleiding te volgen. Een vijfde van de jongeren (Type III) is tuk op geld en status. De carrière-bèta moeten we doordringen van het besef dat het volgen van een technische opleiding een razendsnelle weg is naar zijn ambities. De overige twintig procent is een relatief nieuwe doelgroep, de geïnteresseerde generalist. Idealisten kun je ze noemen, wereldverbeteraars. Voor hen is het goed om te weten dat je met een bèta-opleiding dingen kunt veranderen. Denk aan milieuproblematiek. Wie dragen daarvoor oplossingen aan? Bèta s. Waaraan heeft de Derde Wereld behoefte? Aan bèta s. Het BMM concludeert bovendien dat driekwart van de jongeren (de Types I, III en IV) geschikt is voor een technisch beroep. Om de slapende reus wakker te kussen, bezochten Meijer en haar collega s de afgelopen tijd technische mbo-opleidingen van het Alfa College, het Noorderpoortcollege, het Drenthe College en de Friese Poort. De provincies door en de klassen in, dat is ons parool. De tweehonderd studenten die aan deze eerste HanzeXperience deelnamen, zijn de oogst van een dikke week voorlichting in de klas. Als we volgend jaar eerder op pad gaan, worden het er zeker meer. Tekst en foto: Boudewijn Otten Mensa Als je studenten vraagt waar we echt eens over moeten schrijven, is het antwoord verrassend vaak het eten in de kantine. Best raar eigenlijk, want je komt hier niet om te eten en drinken, maar om kennis te verorberen. Slechte docenten, matig geventileerde lokalen, niet verkrijgbare boeken: dat zijn de klachten die je verwacht van studenten. Maar een punt hebben ze wel, die studenten. Mijn referentiekader is alleen de kantine in het Atrium, maar omdat vrijwel alle HG-kantines dezelfde cateraar hebben, zal het op andere locaties niet veel beter zijn. Vooral de soepen en andere warme happen zijn vaak onder de maat en behoorlijk prijzig. De Groninger Studentbond gaat er werk van maken en ze kiezen een mooi moment. Binnenkort is het weer tijd voor een aanbesteding en kan er een nieuwe cateraar uit de bus komen. De GSb wil dat de HG een mensa begint. Voor de jongeren: een mensa is een eetgelegenheid voor studenten, meestal te vinden in de kantines van universiteiten, al hebben ook studentenverenigingen soms hun eigen mensa. Ooit was de mensa razend populair, omdat het spotgoedkoop was. Het eten was niet al te best, puur gaarkeukenvoedsel, maar de prijs maakte alles goed. De paar mensa s die nu nog bestaan (onder meer in Amsterdam), hebben wel wat weg van goedkope studentenrestaurants, want de huidige student wil niet veel betalen, maar wel een hoge kwaliteit. Op zich is het een lovenswaardig idee van de GSb, ware het niet dat studentenbonden in heel het land dit wel vaker op hun verkiezingsprogramma zetten, maar er uiteindelijk bijna nooit iets van terecht komt. Het is een echte stemmentrekker, want wie wil er nu niet een goede en goedkope eetgelegenheid op school? Op de Rijksuniversiteit Groningen probeerde de studentenbond het ruim tien jaar geleden ook. Iedereen vond het een geweldig idee, maar toen de mensa realiteit werd, kwam er niemand eten. Geweldig dat het eventueel kon, maar gebruiken, ho maar... Ik voorspel dat op de HG hetzelfde gebeurt. Iedereen vindt het een leuk idee, het gaat een half jaar proefdraaien, er wordt verlies gedraaid en het plan gaat de prullenmand in. Eerst maar eens goede soep maken, de prijzen een stukje omlaag en een echte hamburger (met gehakt, op de grill!) serveren, dat lijkt me een veel realistischer streven. Chris Wind 6 HANZEMAG WOENSDAG 10 MAART 2010 [12]

7 Een flauw werkcollege bij bij de de les les In de rubriek Bij de Les neemt een redacteur plaats in de schoolbanken van de Hanzehogeschool. In het Wiebengacomplex geeft Mads Haadsma college over een natriumarm dieet. Meemaken, erbij zijn, denkt Boudewijn Otten. Foto: Pepijn van den Broeke Foto: Pepijn van den Broeke Volgend jaar gaat Mads Haadsma met pensioen. Ze moet wel, in 2011 heit de klok 65 en onder de huidige wetgeving is het dan inpakken en wegwezen. Maar tot het moment waarop vadertje Drees haar in de armen sluit, is de coördinator van de opleiding Voeding & Diëtetiek nooit te beroerd om voor de klas te staan. Vandaag gaan we een beetje goochelen met natrium, zegt ze tegen de achttien eerstejaars die zijn neergestreken in C127, een ruim lokaal op de eerste verdieping van het Wiebengacomplex. De lentezon, die buiten de harten verwarmt, dringt niet door de bordeauxrode gordijnen. De studentes zitten keurig achter elkaar, drie rijen van zes. Hoe is het?, vraagt Haadsma. En warempel, niet één van de eerstejaars heeft iets gemerkt, de laatste dagen. Het is dus geen aanslag op je lijf, zo n natriumarm dieet. Want dat volgden de studenten vanaf de eerste dag van maart. Oké, ze zitten pas op dag vier, maar toch. Haadsma is niet verbaasd. Als een patiënt klaagt over een zoutarm dieet, moet je dat met een korreltje zout nemen. Het is gewoon even wennen. Bovendien, zoutarm is niet hetzelfde als zoutlóós. In veel voedingsproducten zit al veel zout. Te veel. Als een doorsnee mens besluit om al z n groenten, aardappelen en vlees, of vis, zonder zout te bereiden, krijgt hij toch nog de dagelijks aanbevolen hoeveelheid natrium binnen. Hoeveel is dat ook al weer? De stilte is doods. Nou hoeveel milligram , schuchtert een meisje op de eerste rij. Nou, nee milligram. En wat eet meneer Dijkstra uit opgave vier? Papieren ritselen, een paar meisjes bestuderen het plafond , waagt er eentje. Je vergeet het avondeten. Als je alles meeneemt, zit meneer Dijkstra op 2900, te veel voor een gezond persoon, maar zeker voor iemand met hoge bloeddruk. Als een patiënt klaagt over z n zoutarme dieet, moet je dat met een korreltje zout nemen De voedingsindustrie strooit kwistig met de zoutmolen. Neem nou brood. Haadsma: Alle fabrieksbakkers in Nederland zijn plechtig overeengekomen om de hoeveelheid zout stapsgewijs te verminderen. In 2010 tien procent minder, volgend jaar weer tien procent eraf, en ga maar door. Al iets van gemerkt, dames? De dames schudden van nee. Bestaat er zoutarm brood? - Becelbrood. Juist. Daarin zit weinig natriumzout. Welk ander zout gebruikt Becel? Dat is de diëtisten in spe bekend: kaliumzout en een snufje magnesiumzout. Is dat goed voor de mens? Dat is ook bekend. Kalium- en magnesiumzout zijn gezond, maar het smaakt niet zo lekker. - Een beetje bitter. Het scheelt één stomme, maar voor veel mensen is zoutloos hetzelfde als zouteloos. Als een dieet niet lekker is, houdt geen patiënt het vol, waarschuwt Haadsma. Jullie moeten dus iets doen om het lekker te maken. Wat? - Peper. Maar niet zoveel dat het door je keel giert. - Hazelnoten. Altijd goed. - Kruiden. - Vérse kruiden! Ja, verse kruiden hebben meer smaak. Trouwens, als je gewend bent aan minder zout, proef je andere smaken op de duur beter. Dat is met roken net zo. Als je stopt, proef je veel meer. - Ongezouten pinda s. - Popcorn zonder zout. - Rauwkost. Stel, je geeft een feestje. Een rauwkostparty. Waarin kun je groenten lekker zoutloos dippen? - Olijfolie. - Beetje kruiden erbij. - En azijn. Zure room is ook lekker. Niet in sloten tegelijk, maar het is heerlijk. Wie een zoutarm dieet volgt, moet matigen met kaas en vleeswaren. Welke vleeswaren zijn geschikt? - Fricandeau, klinkt het zeer beslist. - Kipfilet en rosbief. Drop heet ook te zout te zijn. Klopt dat? - Nee. Waarom moet je het toch mijden? - Vanwege het zoethout. Uitstekend. In zoethout zit glycerinezuur en dat houdt vocht vast. Tal van zoutarme producten passeren de revue. Krentenbollen, karnemelk en fruit. Gevulde koek en yoghurt. Ontbijtkoek natuurlijk, en muesli. - Milk & Fruit, daar zit ook geen zout in. Hè? In melk zit altijd natrium. Is dat niet gewoon een reclametekst? - Nee hoor, het staat op de ingrediëntenverklaring. Dan klopt het waarschijnlijk. Die móet juist zijn en dat wordt streng gecontroleerd. Boudewijn Otten [12] MAART WOENSDAG HANZEMAG 7

8 frick Studenten en CvB brainstormen over ander SLB Difficulteringsruimte In 2007 verklaarde Ronald Plasterk dat leraren meer ruimte moesten krijgen om hun belangrijkste taak uit te voeren: onderwijs geven. De toenmalige minister zei erbij hoe scholen dat kunnen bereiken: snijden in management en overhead. Maar Plasterk maakte een fout. Hij gaf het idee een naam: leraren moeten meer Professionele Ruimte krijgen. Niet-docenten waren er als de kippen bij om het begrip te kapen. Haantjevooruit was Sjoerd van der Zee, tot voor kort personeelschef op de Hanzehogeschool (HG). Die doet op de website van de HBOraad zijn difficulteringstactiek uit de doeken: hij organiseerde op de HG koeterwaalse spraakverwarringen over de vraag wat Professionele Ruimte nu eigenlijk betekent. Eerst is het management daarover in gesprek gegaan, vervolgens gingen de teamleiders in dialoog en daarna het HG-voetvolk. Studenten van de HSV presenteerden in de medezeggenschapsraad een aantal ideeën om de studieloopbaanbegeleiding te verbeteren. Schaf de studiepunten voor SLB af. Studieloopbaanbegeleiding is geen vak, vindt Anouk Folstar, fractievoorzitter van de Hanze Studentenbelangen Vereniging. Ook vindt ze het niet logisch dat studieloopbaanbegeleiders (SLB ers) tegelijkertijd begeleiden en beoordelen. Een rij-instructeur neemt ook niet zelf de examens af bij zijn leerlingen. Haal dat uit elkaar. De SLB er moet in de eerste plaats vertrouwenspersoon zijn. Op die manier zorg je ervoor dat SLB laagdrempeliger wordt. Namens de studenten in de hogeschoolmedezeggenschapsraad (HMR) presenteert Anouk de resultaten van een onderzoek waarvoor de raadsleden spraken met studenten en SLB ers. Op 15 februari puilt de publieke tribune uit. SLB ers, studenten en medewerkers van stafbureau Onderwijs & Onderzoek willen het wel eens meemaken, zo n benen-op-tafel-overleg over studieloopbaanbegeleiding. Eén van de conclusies van de HSV is dat SLB voor docenten vaak bijzaak is, een taak die dient om hun takenlijstje vol te krijgen. Daardoor worden sommige docenten SLB er terwijl ze het eigenlijk niet goed kunnen of er simpelweg geen zin in hebben. Anouk: Een goede SLB er heeft niet alleen vakinhoudelijke kennis, maar vooral ook mensenkennis en sociale vaardigheden. Hij moet studenten weten te enthousiasmeren. Bovenal moet 8 HANZEMAG WOENSDAG 10 MAART 2010 [12] een SLB er zelf gemotiveerd zijn. Sommige docenten kunnen meer dan één groep aan, terwijl andere juist helemaal geen SLB-taken moeten krijgen. Een matige SLB er kan best een goede worden, voegt ze eraan toe. Maar het schort op de HG aan een gedegen opleiding. Je zou studenten eigenlijk geen credits moeten toekennen voor SLB, meent HSV er Stephan Vierkant. Credits staan voor een bepaald aantal uren. Maar sommige studenten hebben veel meer begeleiding nodig, anderen juist minder. Veel opdrachten ervaren de studenten niet als zinvol, bijvoorbeeld zelfreflectie. Eerstejaars zijn daar vaak nog helemaal niet aan toe. Wij willen maatwerk, voor studenten die bijvoorbeeld een sollicitatietraining nodig hebben. Anderen hebben behoefte aan extra begeleiding bij Nederlands, presenteren of Engels. Er zijn binnen de HG altijd wel docenten te vinden die dat soort vakken kunnen verzorgen. Raadslid Jeanette Huismans plaatst vraagtekens bij het afschaffen van de credits (studiepunten, red.). Wat moet je doen als studenten aangeven dat ze geen begeleiding nodig hebben? Moet je dat dan zomaar accepteren? Een aantal docenten op de publieke tribune knikt. Studenten hebben een eigen verantwoordelijkheid, zegt een docent Facility Management waar een pilot loopt met gemotiveerde SLB ers. Volgens Folstar moeten student en SLB er in samenspraak bepalen wat de student nodig heeft. Daarom is de goede band tussen SLB er en student juist zo belangrijk. Een andere docent vraagt de HSV hoe het moet met de gedragscompetenties. Zaken als organisatiesensitiviteit, hoe besteed je daar tijdens de studie aandacht aan als je het niet in de SLB doet. Moet SLB een soort decanaat worden waarbij de student bepaalt waaraan hij behoefte heeft?, vraagt de voorzitter van de Hanzehogeschool Henk Pijlman zich af. Heel goede studenten hebben de persoonlijker begeleiding misschien niet nodig, en heel ongemotiveerde studenten misschien ook niet, omdat die toch afvallen. Ik ben ongerust voor de grote categorie studenten daar tussenin. Veel studenten willen nu eenmaal met minimale inspanning hun studie halen. Hou houd je ze bij de les? Maar, besluit Pijlman. Deze ideeën bevatten absoluut goede bouwstenen voor een volgend overleg. De benen kunnen van tafel, maar SLB zal nog wel even stof tot nadenken geven. Tekst en foto: Luuk Steemers Iedereen ging kennelijk met iedereen in dialoog. Je zou denken dat de kous hiermee af was. Maar nee, vindt Van der Zee, de dialoog moet permanent doorgaan. Er zijn kwesties, er is dialoog, er is tevredenheid of ontevredenheid. Het vehikel is de dialoog, als die op orde is kan je alle kwesties aan. Behalve de kwestie die Plasterk opwierp. Die schuift de HG op de lange baan van dringendere problemen. Van der Zee over docenten: Men heeft misschien wel last van bepaalde dingen, maar steekt er onvoldoende energie in om die zaken te benoemen en aan te pakken. Van der Zee over kritiek: Je moet oppassen dat deze dialoog niet verzandt in een klaagzang en voorkomen dat de mensen de problemen alleen buiten zichzelf zoeken en oplossingen aan anderen overlaten. Zoek het lekker zelf uit, stelletje zeikerds, dat is Sjoerds boodschap, de HG verandert niks, hoe graag jullie en Plasterk het ook willen. Van der Zee, die blijkens een afscheidsinterview in PL.HANZE vooral uitblonk in het verzinnen van oubollige smoesjes voor veelvuldig te laat komen (er stond weer een file tussen Groningen en Assen! Haha!), legt tegenwoordig rookgordijnen in het Martini Ziekenhuis. Maar de difficultering op de HG is, zo staat in dezelfde PL.HANZE, in de vertrouwde handen van personeelsadviseur Toos van Lent: Als wij, zoals is afgesproken, de kwaliteit van ons onderwijs en onderzoek willen verhogen, zodat we beter, efficiënter en met meer plezier kunnen werken, dan moeten wij als professionals verantwoordelijkheid nemen voor eigen handelen binnen de professionele ruimte en daarover transparant zijn naar direct betrokkenen. Hajo Frick

9 Waar betalen ze dat luxevoedsel van? Kok Ingrid keurt de kantinekeuken Kok Ingrid Vermulst (41) is eigenaar van Hotel Restaurant Spoorzicht in Loppersum. Ik ben áltijd met eten bezig. Als mystery guest luncht ze in de kantine van het Atrium. De koude kant vindt ze oké, voor de warme hap loopt ze niet zo warm. Veel te veel frituur en die droge tosti s zou ik schrappen. Entourage Wat een prachtige, lichte ruimte zeg, dat Atrium. Alleen het oranje meubilair vind ik niet zo mooi. Ik heb net een cursus interieurarchitectuur gedaan en oranje is een beetje goedkoop. Ik zou bruin kiezen, in de tint van de Australian-balie. Over de koffie hebben ze hier vast geen klachten. Is deze kantine voor medewerkers én personeel? Eten ze ook aan die statafels? Of nemen ze hun broodje vaak mee en eten ze lopend? Dat is niet zo gezond. Presentatie De koude kant Het ziet er keurig netjes uit, behalve dan de kapotte broodmanden, die zouden er in mijn hotel uitvliegen. En waarom hebben ze geen tangen voor de broodjes? De zwerverslunch ( 3,75) is leuk bedacht. En niet duur. Ingrid kiest voor een kippensoepje ( 0,80) als voorafje en bij de verse-broodjesuitgifte voor een bruine pistolet gezond ( 1,90 ) en wacht even op een Italiaanse bol filet americain met sla ( 2,50). Goed hoor, ze bakken de broodjes hier zelf af. De warme hap Voor een warm gerecht ben je hier bijna alleen aangewezen op frituur. Dat is toch niet meer van deze tijd? Oh, loopt het wel goed? Dan zal er wel vraag naar zijn. Wat is een carrera? Die naam zegt me helemaal niets. En als hier zoveel buitenlandse studenten eten, zou ik de gerechten ook in het Engels presenteren. Voor vegetariërs is er genoeg keuze, maar alleen het vegetarische spinazie-feta-taartje ( 3,50) hebben ze, denk ik, zelf gemaakt. Dat vind ik trouwens wel weer behoorlijk prijzig. Ingrid probeert de hamburger ( 1,35) en de ham-kaastosti ( 1,45). De kroketten hoef ik niet. Echt, alleen Kwekkeboom en Van Dobben hebben goede kant-en-klaarkroketten. Inkoop iets duurder, maar veel beter. Dan betaal ik liever een dubbeltje meer. Die versgesmeerde broodjes zijn gewoon goed. De saladebar Gelukkig, ze hebben ook een saladebar. Dat ziet er lekker uit. Alleen zie ik weinig echte sla en ik mis het olie-en-azijnstelletje. Zelf zou ik mijn salade liever uit een schaaltje of van een bordje laten eten. In zo n kleine beker ( 2,25) hussel je alles door elkaar. Jammer van de verschillende smaken. Hoe smaakt het? Die kippensoep is niet veel soeps. Het lijkt wel cup a soup. En hij is te zout. Het was misschien wel het onderste uit de pan, maar ik vind maar één flintertje kip. Dat kan beter. Ik zou liever voor één goede, zelfgemaakte maaltijdsoep kiezen dan voor drie kant-enklare. Zelf pluk ik altijd grote stukken van de gebraden kippenpoten af en doe rijstmie of spaghetti door de soep, veel gezonder dan vermicelli. Daar zit veel kleurstof in. De versgesmeerde broodjes zijn gewoon goed. Niets op aan te merken. Lekker knapperig, goed belegd en ook de rauwkost is vers. Alleen jammer dat ze er margarine opsmeren. Dit is geen roomboter. Ze zouden je ook kunnen laten kiezen. Lekker, dat spinazie-fetataartje met rode uien! Van mij hadden ze er niet eens die geraspte kaas over heen hoeven strooien. De salades met kikkererwten, artisjok, selderie, rode uit, kappertjes en zongedroogde tomaatjes en die met pasta, paprika en broccoli zijn smakelijke combinaties. De tonijnsalade vind ik geschikter op een broodje, voor een maaltijdsalade zit er te veel mayonaise door. Goede maaltijdsalades als een bordje Niçoise, mozzarella met tomaat of een lekkere rucolasalade met noten, honing en geitenkaas zouden het hier ook goed doen. Die ham-kaastosti zou ik direct uit het assortiment halen, die vind ik helemaal niks. Hij smaakt wel naar ham en kaas maar hij is helemaal niet bruin en veel te droog. Niet zo geschikt voor de warmhoudvitrine, net als de gefrituurde gerechten trouwens. En die hamburger is niet meer dan een zoute, Foto: Pepijn van den Broeke Foto: Luuk Steemers platgeslagen frikadel. Als je het dan tóch doet, maak hem dan van rundergehakt en bak hem op de bakplaat. Conclusie De eetcultuur voor studenten is behoorlijk veranderd de laatste jaren. Waar betalen ze dat luxevoedsel van? Ik kom nog uit het tijdperk dat je je eigen brood meenam naar school, zelfs toen ik nog op de hotelschool in Leeuwarden zat. Of we lunchten met vriendinnen in mijn studentenhuis met boterhammen met hagelslag. Qua presentatie en sfeer zouden ze misschien eens bij La Place van V&D kunnen kijken. Daar moet je alles ook zelf halen en opruimen. De prijzen zou ik zeker niet verhogen, die zitten aan de bovenkant van de marge. Maar het assortiment is hier wel zo groot dat je zelf prima een gezonde en lekkere lunch kunt samenstellen. Rina Tienstra [12] MAART WOENSDAG HANZEMAG 9

10 Studenten klagen over prijzen en assortiment kantines Mensa is een top-idee De HG-kantines zijn te prijzig vindt de Groninger Studentenbond. Er moeten ook pinautomaten, goedkope lunches en maaltijden komen. Eind februari dienden de fractieleden van de GSb in de medezeggenschapraad een notitie over de HG-kantines in. Op de volgende pagina s een toelichting van een GSb er en reacties van de cateraar Yabeco en het Facilitair Bedrijf van de Hanzehogeschool. Groninger Studentenbond Vice-voorzitter Sjoerd Sijbesma van de GSb-fractie licht de notitie toe die de Groninger Studentenbond in februari indiende in de medezeggenschapsraad. Soms word je gedwongen een duur pistoletje of een kroket te kopen. Ik vind de kantine zo duur dat ik er zo weinig mogelijk kom. Met onze notitie willen we aanzetten tot discussie. We hebben enquêtes afgenomen en studenten geïnterviewd in de verschillende schools. Daaruit kwam telkens naar voren dat de kantines te duur waren en de kwaliteit te laag is. Dat zegt derdejaars Technische Bedrijfskunde Sjoerd Sijbesma die namens de Groninger Studentenbond (GSb) in de hogeschool Medezeggenschapsraad zit. De GSb schreef onlangs een notitie over de kantines die in de raad is besproken. Nú kunnen we er wat aan doen. De aanbesteding is binnen een jaar. Yabeco, de hoofdcateraar van de Hanzehogeschool, zal met een aantrekkelijk aanbod moeten komen. Het College van Bestuur herkent het probleem: de kantines scoren laag in tevredenheidsonderzoeken. De Hanzehogeschool sprak bij de vorige aanbesteding met Yabeco af dat het basisassortiment (koffie, thee, simpele broodjes, fruit, melk en soep) voor een lage prijs beschikbaar moet zijn. Sjoerd: Maar de prijzen daarvan zijn sinds 2007 met meer dan twintig procent gestegen, koffie zelfs met 28 procent. Soep wordt in grote hoeveelheden gemaakt. Dat moet toch goedkoper kunnen. Ook zie je vaak dat het basisassortiment aan het eind van de middag op is. Dan word je gedwongen een vette frikadel, kroket of een duur pistoletje te kopen. Er zijn kantines waar je echt moet zoeken naar gezonde producten, zoals in de Van DoorenVeste en het Wiebengacomplex. Daarbij komt dat gezonde varianten vaak een stuk duurder zijn dan de vette happen. Een broodje kroket kost 1 euro 50, een broodje gezond 2 euro 30. Het blijft de verantwoordelijkheid van de student om vet of gezond te kiezen. Ik pleit er dus níet voor om cateraars te verplichten om de vette happen uit het assortiment te halen. Maar de balans is nu compleet scheef. Er zijn te veel ongezonde producten in het assortiment, en de gezonde producten zijn te duur. Op veel universiteiten in het buitenland zijn studenten gewend om s middags en s avonds op school een warme maaltijd te nemen tegen een schappelijke prijs. Hier ontbreken dat soort faciliteiten. Op de HG heb je de keuze uit één of twee warme happen voor ruim zeven euro. Veel te duur en veel te weinig keuze. Er wordt ook weinig gebruik van gemaakt. Als je een grote bak rijst en een grote pot saus maakt, moet zo n maaltijd toch voor veel minder dan zeven euro kunnen. Een mensa zoals vroeger, dat zou mooi zijn! 10 HANZEMAG WOENSDAG 10 MAART 2010 [12]

11 Facilitair Bedrijf HG Stafmedewerker Facilitair Bedrijf Marcel van den Hul verwacht dat enkele punten uit de GSb-notitie onder het huidig contract met cateraar Beijk (onderdeel van Yabeco) kunnen worden aangepakt. Voor de komende aanbestedingsperiode werken we allerlei opties uit. We zien de notitie van de Groninger Studentenbond (GSb) als goede input voor het volgende aanbestedingstraject. We zullen daarin een aantal zaken zeker meenemen. Accountmanager Catering & Inrichting Marcel van den Hul heeft dagelijks contact met de cateraars op de Hanzehogeschool. Wij voeren eens per zes maanden vendor-ratinggesprekken. Dan wordt beoordeeld of alles nog volgens het contract loopt. In het contract staat bijvoorbeeld dat de prijzen mogen worden geïndexeerd volgens de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Met de GSb bespreken we nog wat we kunnen realiseren binnen het huidige contract. Met een aantal punten in de notitie zijn we nu al bezig. De pinautomaten, bijvoorbeeld. Daarover zijn we al met de cateraar in gesprek. Met biologische en fair-trade-producten zijn we heel ver. We halen momenteel meer dan het dubbele van wat er in het contract staat. Ons brood komt uit lokale bakkerijen. Veel mensen weten dat niet. Het is belangrijk dat mensen zich daarvan bewust zijn. Dan is er misschien ook meer begrip voor de prijsstelling. Daar ligt voor ons nog een voorlichtingstaak. Buitenlandse studenten zijn ontevreden over de maaltijden. Dat bleek vorig jaar ook al uit de International Student Barometer, een tevredenheidsonderzoek. Daarin scoorde de HG slecht op catering. Direct na de zomervakantie begonnen we daarom met het aanbieden van gezonde warme maaltijden. Vlees, vis of vegetarisch, dus geen frites met een hamburger. We gaan nu zeker onderzoeken of een mensa goede kansen heeft. We moeten dan ook kijken naar ruimte en faciliteiten. Het is het onderzoeken waard. We staan er positief tegenover. Ik denk dat een paar honderd klanten per dag haalbaar is als je het goed neerzet. Het Facilitair Bedrijf heeft een adviserende rol. Uiteindelijk moet het College van Bestuur beslissen en de medezeggenschapsraad daarmee instemmen. Voor de komende aanbesteding werken we een aantal opties en voorstellen uit. Daarbij onderzoeken we het effect van de hoogte van de pachtsom op het niveau van de prijzen. De prijsstelling in onze kantines is trouwens zeer vergelijkbaar met wat de meeste universiteiten en hogescholen vragen. Je moet de prijseffecten van het verlagen van de pachtsom trouwens niet overschatten. Het is echt niet zo dat de prijzen dan ineens veertig procent omlaag gaan. Beijk-Yabeco Fokko van der Velde en Marcel de Boer van cateraar Beijk (onderdeel van Yabeco Holding) reageren op de GSb-notitie over de kantines. Een topidee! We willen het best een half jaar proberen met een mensa. De zaken die de Groninger Studentenbond opwerpt, horen we voor het eerst. Een echte eye-opener. Soms is dat heel goed. We doen al 23 jaar zaken met de Hanzehogeschool (HG), en willen daar nog minstens 23 jaar aanplakken. Daar hebben we veel voor over. Nu zijn we bijvoorbeeld bezig met een nieuw systeem van flatscreens op alle locaties met duidelijke prijsaanduidingen. Dat kost ons al gauw dertigduizend euro. We zijn niet te beroerd om de beurs te trekken voor een mensa en voor pinautomaten. Directeur Fokko van der Velde van cateraar Yabeco, die bijna alle kantines van de HG (behalve die van het Conservatorium en Minerva) in beheer heeft, ziet de mensa wel zitten. Als je per dag zo n driehonderd eters hebt, moet het lukken voor vijf euro per maaltijd. Ik wil het best een half jaar proberen. Maar we kunnen die investeringen niet zomaar doen. Nu bestaat het risico dat na de volgende aanbesteding een andere cateraar aan het langste eind trekt. Goede afspraken zijn dus nodig. Cateraars die te veel willen verdienen, snijden zichzelf in de vingers. Dan gaat er bij de volgende aanbesteding iemand onder door. Als wij het heel goed doen, hebben we op de HG maar zo n twee tot tweeënhalf procent rendement. Maar als er iets mis gaat, holt dat rendement achteruit. We kunnen de prijzen Natuurlijk kun je er als school ook voor kiezen om geen pacht te berekenen dus niet zomaar tien procent verlagen. We zitten regelmatig met de HG om tafel. We overleggen dan ook over de prijzen. We kunnen die niet zomaar verhogen. Sommige prijsverhogingen lijken exorbitant, meent Manager Contract Catering Marcel de Boer van Yabeco. Zoals de verhoging van de koffieprijs met 28 procent. De oorspronkelijke prijs van 35 cent was gebaseerd op gewone koffie. Nu hebben we fairtrade-koffie voor 45 cent. Hetzelfde geldt voor de melk en karnemelk. Van der Velde: Dat studenten het duur vinden heeft gedeeltelijk te maken met de keuze van de HG voor biologische en fair-tradeproducten. 27 procent van onze producten is momenteel duurzaam: de koffie, biologische ham, kaas, melk en dito rauwkost. Daarnaast gebruiken we biologisch afbreekbare schoonmaakmiddelen. Die duurzaamheid is prima, maar heeft wel een effect van acht procent op de prijzen. Gewone ham, bijvoorbeeld, kost bij inkoop zes euro per kilo. Voor biologische betalen we rond de vijftien euro, en dat is nog relatief goedkoop, omdat we scherp inkopen. De pachtsom van de HG heeft natuurlijk ook invloed op de prijzen, vervolgt Van der Velde. Maar ik snap goed dat ze deze prijs vragen. De HG maakt veel kosten: huur, verwarming, de afschrijving van het inventaris. Dus als je me vraagt, vind ik de pachtprijs redelijk, dan zeg ik ja. Maar als je me vraagt of ik liever heb dat de pachtprijs omlaag gaat, zeg ik ook ja. Natuurlijk kun je er als school ook voor kiezen om geen pacht te berekenen. Er zijn best mogelijkheden om het goedkoper te maken, oppert De Boer. Eén daarvan is om onrendabele uren eruit te halen. Het Instituut voor Sportstudies is bijvoorbeeld in het weekend open. Dat kost klauwen met geld. Vóór de aanbesteding waren de kantines tijdens de vakanties gesloten, nu zijn we open van tien tot twee. Bij Economie draaien we dan een omzet van zo n honderd euro. Als je dat vergelijkt met een normale dag van drieduizend klanten! Dan draaien we een omzet van zo n 6500 euro. Kortom, als je minder open bent op onrendabele tijden, kun we wat aan de prijzen doen. We streven ook naar het aanbieden van meer gezonde producten, zegt Van der Velde. Op de meeste locaties is de balans goed maar in de Van DoorenVeste moeten ze nog even wachten. Het Facilitair Bedrijf van de HG heeft een mooi plan gemaakt waardoor er ook plek komt voor een salad bar en smoothie bar. Zo kunnen we ook daar een compleet assortiment gaan voeren. Naar verwachting wordt dat in de meivakantie aangepakt. Tekst en foto s: Luuk Steemers [12] MAART WOENSDAG HANZEMAG 11

12 Hoeveel studenten passe Woonru Kan de stad Groningen de am studenten wonen er mo nog bijna 5000 bij in de kome voor overlast? Een politicus, ee Frank de Vries (PvdA), wethouder Ruimtelijke Ordening Te vaag, te traag en te laag, zo omschreef RUG-beleidsmedewerker studentenhuisvesting Jan Wolthuis uw plannen voor studentenhuisvesting vorige week tijdens een debat. Klopt dat niet een beetje? Ik verbaas me een beetje over die uitspraak. Als hij zich zo druk maakt of het wel goed komt, dan moet de universiteit misschien zelf maar gaan bouwen. Ons plan is niet te vaag, er komen op korte termijn al honderden wooneenheden bij. Maar we leven niet in een regelloos land, je kunt niet zomaar even vijf duizend woningen neerzetten. Er moet eerst gesproken worden met bewoners van wijken en studenten, er moet gekeken worden naar de geschiktheid van locaties en er moeten vergunningen worden verstrekt. Volgens Wolthuis zijn de cijfers gebaseerd op verouderde prognoses en zullen er meer studenten komen dan wordt ingeschat. We gaan er van uit dat er 4500 extra eenheden nodig zijn tot 2014, maar we zijn bezig met 5600 eenheden, 3800 vast en 1800 tijdelijk. We werken dus al met een behoorlijke marge. Niet alle locaties zullen even snel beschikbaar komen, maar we willen met dit plan aan de stad laten zien dat het ons menens is. We leunen niet achterover, maar zoeken actief naar locaties waar studenten goed kunnen wonen. HANZEMAG WOENSDAG 10 MAART 2010 [12] Foto: Luuk Steemers Er is de laatste tijd nogal wat discussie over studentenoverlast. Dat zal niet minder worden als de stad er nog eens vijf duizend studenten bij krijgt, zeker als er honderden studenten op één locatie komen te wonen. Wat doet de gemeente om de relatie tussen stadjers en studenten goed te houden? Tot voor kort hadden we de campagne Doe Normaal Ja! Dat is nu veranderd in Leven in Stad. Dat klinkt positiever, de oude slogan klonk teveel alsof studenten altijd problemen veroorzaakten. Maar het uitgangspunt is hetzelfde: het verbeteren van het wederzijdse begrip tussen stadjers en studenten. We willen vooroordelen wegnemen en dat lukt het beste wanneer mensen met elkaar blijven praten. We helpen bij praktische problemen, we plaatsen bijvoorbeeld veel extra fietsenrekken. Maar de overheid is er niet om buren op elkaar te plakken. Daarom vind ik het hoopgevend dat studentenorganisaties en wijkorganisaties tegenwoordig goed contact hebben. We moeten samen leven. Op sommige plekken in Groningen is inderdaad sprake van een leefbaarheidprobleem, maar als we met elkaar blijven praten, komen we daar wel uit. Groningen is ondenkbaar zonder studenten, dat moeten we goed beseffen.

13 n er in de stad? imte gezocht! bities van de RUG en Hanzehogeschool nog wel aan? menteel in de stad en daar komen er naar verwachting nde vier jaar. Een zegen voor de stad of een recept n psycholoog en een student geven hun visie. Dr. Martijn van Zomeren, Sociaal Psycholoog aan de RUG Er wordt nogal wat gediscussieerd over studentenoverlast. Studenten en stadjers hebben ook gewoon een heel andere levensstijl en ritme. Is het niet beter om ze gewoon allemaal bij elkaar te zetten op een campus, zodat niemand last van elkaar heeft? Een campus zie ik als een laffe oplossing. Eigenlijk is het helemaal geen oplossing, alleen maar het vermijden van het echte probleem. De ideale oplossing is toch dat je het voor elkaar krijgt om verschillende groepen samen te laten leven. En hoe zorg je dat verschillende mensen toch vreedzaam met elkaar kunnen leven? Je moet zoeken naar een eerlijke verdeling, maar ook naar initiatieven die leidden tot positief contact.. Bij Albertus Magnus (studentenvereniging, red.) verplichten ze hun nieuwe leden tegenwoordig om de buren te bezoeken. Het klinkt misschien wat idealistisch, maar dat vind ik een prima initiatief. Net als straatbarbecues. Hoe meer contact in het begin, hoe beter Ja prachtig, maar al die straatbarbecues veranderen de levensritmes toch niet? Een straatbarbecue is misschien geen oplossing, maar levert wel een voedingsbodem voor een oplossing. Als je de buren naast je niet kent, ben je snel geneigd de politie te bellen wanneer er overlast is. Heb je je buren al eens ontmoet, dan is de drempel om aan te bellen en over het probleem te spreken een stuk lager. Moeten mensen elkaar niet gewoon met rust laten en wat toleranter zijn? Het is een wet in de psychologie dat wanneer een minderheid te groot wordt, althans in de perceptie van de meerderheid, dit vaak leidt tot irritatie. Het slechtste wat je kunt doen in zo n situatie, is niks. Mensen denken vaak dat niks doen geen consequenties heeft. Het tegenovergestelde is het geval. Als je kijkt naar het aantal overlastmeldingen dat de politie binnen krijgt, wordt slechts drie procent veroorzaakt door studenten Maar cijfers zeggen niet alles. Wie zegt dat bij alle overlast meteen de politie wordt ingeschakeld? Okay, cijfers zijn niet heilig, maar het doet me wel denken aan mensen uit de provincie die praten over een tsunami van moslims, terwijl er tien in hun dorp wonen. Sowieso is voor ons als onderzoekers de perceptie van mensen niet minder echt dan de objectieve waarheid. Een gevoel van onveiligheid hoeft niet gestaafd te worden door de statistieken. Als mensen het zo ervaren, is dat hun werkelijkheid en zul je dat serieus moeten nemen. Hoe zorg je ervoor dat mensen makkelijker accepteren dat er een studentencomplex naast hun huis komt te staan? Het scheelt heel veel wanneer mensen gedurende het proces van besluitvorming goed op de hoogte worden gehouden. We zijn geneigd om besluiten, ook al vallen ze negatief uit, makkelijker te accepteren wanneer het voortraject transparant en eerlijk is verlopen. Mensen hebben bepaalde verwachtingen en vooroordelen. Die kun je wegnemen door ze in contact te brengen met mensen uit straten waar veel studenten wonen. Op die manier krijgen ze een realistischer beeld van hoe het is om naast studenten te wonen. Chris Wind Nota jongerenhuisvesting De Gemeente Groningen wil tussen nu en vaste en 1800 tijdelijke wooneenheden voor studenten realiseren. In de nota jongerenhuisvesting worden vier zones genoemd waar kansen liggen voor grootschalige huisvesting: de Reitdiepzone, het gebied rond winkelcentrum Paddepoel, het Bodenterrein en het gebied op en rond de Eendrachtskade. De vraag is of dit gaat lukken, want voor de meeste locaties is een bestemmingsplanwijziging nodig. Projecten kunnen afvallen door interne keuzes bij de ontwikkelende partij of door gebrek aan draagvlak in de wijk. Volgens prognoses uit 2008 zijn er minimaal 4500 extra eenheden nodig voor studenten tot en met Leonie Veraar, studente Nederlands RUG (las deze column voor tijdens huisverstingsdebat op 10 februari) Denkt u zich eens in dat we met deze gehele zaal recht naar boven konden opstijgen. Zeg een paar honderd meter de lucht in. Op een heldere dag zouden we de stad, onze stad, nu haarscherp onder ons zien liggen. Wat direct zou opvallen zijn de hokjes waaruit de stad bestaat. Schots en scheef zoals in het centrum, dat wel, wat beter geordend in de wijken erom heen waar rechte straten elkaar kruisen en aan weerszijden dezelfde huizen staan. Nog wat verder zijn de bedrijventerreinen zichtbaar aan de rand van de stad, en na de woonboulevard komen alweer wat weilanden in zicht. De slimme mensen onder ons zouden precies kunnen vertellen welk hokje welke functie heeft of welke plannen er in de toekomst gerealiseerd zullen worden. Dat is Nederland: over elk stukje land wordt nagedacht. Ook zouden zij ons kunnen vertellen welke mensen zich groeperen in welke hokjes. Waar de studenten wonen en waar de stadjers, want daar bestaat een scherp onderscheid in. Zo vanuit de lucht zijn ook de kritieke punten van de stad wel te overzien. Waar veel mensen gepropt zitten in een klein hokje ontstaat overlast. Zeker wanneer dit mensen zijn met een andere levensstijl. Twee studenten die beiden dronken op hun balkon staan, zullen weinig last van elkaar hebben, ze zullen misschien zelfs vrienden worden, over het balkon heen klimmen en samen het Wilhelmus schallen. Twee jonge ouders met schreeuwende baby s zullen de blèrende baby van de buren minder snel als overlast ervaren, omdat ze zelf ook deze overlast veroorzaken. De oplossing ligt dan ook voor de hand: laat iedereen lekker binnen zijn eigen hokje blijven, dan is iedereen gelukkig, toch? Een enclave van rust zou het opleveren, of juist van chaos, wat je maar wilt, kinderen die samen naar school fietsen, studenten die samen tegen de muren piesen. Ideaal. Maar het wordt tijd om te landen. Ik ben namelijk eens in zo n enclave geweest. Het heet Almere. s Ochtends reden alle Suzuki Swifts daar gezamenlijk de file in op de snelweg om s avonds elkaars parkeerplek in te pikken bij de Albert Heijn en dan, alsof je naar een surrealistische horrorfilm zit te kijken, rijden ze in dezelfde volgorde hun parkeerplaatsen weer op, waarna de lichten aangaan in de rijtjeshuizen en de televisie wordt afgesteld op RTL Boulevard. Om één uur ligt iedereen op één oor. Voor mij, als indringer in het goed functionerende hokje, was het een schokkende ontdekking. Dinsdagochtend om elf uur bevond ik me op die huizenbegraafplaats en kreeg ik zin om naar buiten te rennen en naakt het Wilhelmus te zingen. Misschien functioneerde dit hokje perfect en de inwoners zullen vast een waardevolle bijdrage leveren aan de economie van ons land. Maar voor mij was het vooral Eng en dodelijk Saai! Overlast wordt vaak nogal eenzijdige opgevat. Maar wat de één als overlast ervaart, is voor de ander een inspiratiebron. Niet iedere student wil een nieuwbouwflatje met eigen keuken. Geld of niet, studeren gaat over meer dan luxe. Ieder mens zou eens een paar jaar in een lekkend pand zonder deuren moeten wonen, zonder isolatie en maar met de hele dag Xboxen in de gemeenschappelijke kamer. Op m n achttiende verhuisde ik naar Groningen. Een vlucht uit de Randstad waar studenten als slachtvee in een kankerverwekkende bus naar betonblokken worden gebracht, waar zo weinig betaalbare wooneenheden zijn in de stad, dat veel studenten maar bij hun ouders blijven wonen. Ik had mijn tijd op al die gekke plekken niet willen missen. Op mijn woonboot aan de Eendrachtskade zag ik de drollen van de buurman drijven en als het vroor bleven ze liggen op het ijs. Het was een waar schouwspel om de eenden die drollen vervolgens te zien opeten. Door mijn bovenbuurman in de Poelestraat ontwikkelde ik een passie voor André Hazes. Avond aan avond hoorde ik hem Andrés smartlappen mee schallen. Juist de diversiteit in een stad brengt levendigheid en iedereen die daar niet tegen kan is vrij om naar Harkstede of Baflo te verhuizen. Net zoals studenten vrij zijn om in een betonblok of op een campus te gaan wonen. In een stad moet gelééfd worden, juíst met die irritante je kamer binnendringende huisbaas, juist met die schijtende duiven, juíst met die schreeuwende studenten (die soms ook best wel eens hard studeren), en juíst met die onverstaanbaar platpratende stadjers. Natuurlijk blijven er altijd verbeterpunten bestaan (ik ontvang graag huursubsidie en ontvang mijn zeventig euro per maand graag met terugwerkende kracht op mijn bankrekening ) Maar laten we niet vergeten dat juist het gespuis en de onvolkomenheden de stad en het studentenleven karakter geven. Pas dan komt een stad tot leven en dat is in Groningen al jaren het geval. Daar mogen we best trots op zijn. [12] MAART WOENSDAG HANZEMAG 13

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.

Nadere informatie

Gezonde recepten avondeten. Gezonde recepten avondeten

Gezonde recepten avondeten. Gezonde recepten avondeten Gezonde recepten Gezonde recepten Vraag jij je ook wel eens af wat gezonde recepten zijn en wat nu gezond is en wat niet? Er zijn zoveel geluiden in voedingsland, dat je soms de weg kwijt kunt raken. Wat

Nadere informatie

Wat eten we vanavond?

Wat eten we vanavond? 35 35 HOOFDSTUK 3 Wat eten we vanavond? WOORDEN 1 Kies uit: jam school slager boodschappen vegetariër 1 Dorien eet geen vlees. Ze is. 2 Moniek houdt van zoet. Ze eet graag op brood. 3 Johan, ik ga naar

Nadere informatie

5 Daags Afvalprogramma

5 Daags Afvalprogramma 5 Daags Afvalprogramma Dag 1 Dieetsnel.nl De eerste dag van mijn dieet is aangebroken, het zal je vast meevallen wat er vandaag op het menu staat! s Morgens 2 crackers met melk, s middags 2 boterhammen

Nadere informatie

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin.

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 61 61 REGELS 1 Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 1 Ik woon met mijn gezin in een rijtjeshuis met vier slaapkamers. 2 De vijf appartementen in deze flat zijn heel klein. 3 Hij heeft een groot huis

Nadere informatie

15. eten moet je toch

15. eten moet je toch GRATIS voorproefje 15. eten moet je toch Uitnodigen Ik zal zorgen dat ik honger heb. Hou het eenvoudig, hoor! Ik eet alles. Ik ben niet zo n moeilijke eter. Maar verder eet ik alles! Je ziet me wel verschijnen.

Nadere informatie

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap.

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. EET PALEO 3 Inhoudsopgave Inleiding 6 Mijn Paleo verhaal 8 De 7 stappen in het kort 12 Stap 1 Richt je op de praktijk 14

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Spreekbeurt over ZOUT

Spreekbeurt over ZOUT Wat is zout? Zout zit in bijna alle voedingsmiddelen die we eten. Zelfs in die producten waarin je het helemaal niet verwacht, zoals zoete koeken en zoete drop. Zout geeft smaak aan het eten. En het zorgt

Nadere informatie

de andijvie A is een soort groente met grote groene bladeren.

de andijvie A is een soort groente met grote groene bladeren. Woordenlijst bij hoofdstuk 6 de aardappel Wat eten we vanavond, rijst of a? alcoholvrij zonder alcohol Graag een a bier. Ik moet nog auto rijden. de andijvie A is een soort groente met grote groene bladeren.

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.

Nadere informatie

Opdracht Communicatie:

Opdracht Communicatie: Opdracht Communicatie: van: Amy de Wilde Bianca Wassenaar Vivianne Borger Ayla Teunissen Iedries Kartopawiro klas: COM1E De reclames die wij hebben geanalyseerd: - Histor verf: Consumer insight: Ik wil

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie Een gezonde lunch Een gezonde lunch Ga met folders van het Voorlichtingsbureau voor de Voeding een gezonde lunch voor jezelf maken. Zoek daarvoor eerst uit wat er precies in een gezonde lunch moet zitten.

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

Bij deze vragenlijst is gebruik gemaakt van de vettest en de groente & fruittest van het Voedingscentrum.

Bij deze vragenlijst is gebruik gemaakt van de vettest en de groente & fruittest van het Voedingscentrum. Vragenlijst Voeding Inleiding Uw organisatie wil graag meer inzicht krijgen in wat zij op het terrein van voeding voor de werknemers kan betekenen. Door het invullen van deze vragenlijst over uw voedingsgedrag

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Stel je gezond weekmenu samen

Stel je gezond weekmenu samen Stel je gezond weekmenu samen Leer je maaltijden op een gezonde manier plannen Lotte De Clercq Auteur: Lotte De Clercq Coverontwerp: Lotte De Clercq ISBN: 978-94-6342-735-7 Uitgeverij mijnbestseller.nl

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

H E T V E R L O R E N G E L D

H E T V E R L O R E N G E L D H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op

Nadere informatie

Eetgewoonten van schoolkinderen Vragenlijst voor kinderen

Eetgewoonten van schoolkinderen Vragenlijst voor kinderen september 2003 Eetgewoonten van schoolkinderen Vragenlijst voor kinderen 630101 Hoe vul je de vragenlijst in? Beste leerling, Deze vragenlijst gaat over voeding. We willen graag weten hoe je daarover denkt.

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Leesboekje eten en drinken

Leesboekje eten en drinken Leesboekje eten en drinken Leesboekje Eten en Drinken Pagina 1 Dit is de groente Dit is het fruit. Dit is de sinaasappel. Dit is de banaan. Dit is de tomaat. Dit is de appel. Dit zijn de druiven. Dit is

Nadere informatie

Maak van je kind een maker!

Maak van je kind een maker! Maak van je kind een maker! En word er zelf ook één. Zes regels waarmee dat waarschijnlijk best wel lukt. 1 Welkom In dit boekje vertellen we over maken. Het is speciaal gemaakt voor ouders die samen met

Nadere informatie

Dat is een koopje! HOOFDSTUK 8 WOORDEN. Kies het goede woord. Ik ga even naar de... Ik ga sla en tomaten halen. a groenteman b slager

Dat is een koopje! HOOFDSTUK 8 WOORDEN. Kies het goede woord. Ik ga even naar de... Ik ga sla en tomaten halen. a groenteman b slager 119 119 HOOFDSTUK 8 Dat is een koopje! WOORDEN 1 2 3 1 Ik ga even naar de.... Ik ga sla en tomaten halen. a groenteman b slager 2 Wil je wat drinken? Ja graag, een... koffie alsjeblieft. a fles b beker

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Dieet bij COPD. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Dieet bij COPD. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Dieet bij COPD Informatie voor patiënten F0521-1011 mei 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44

Nadere informatie

Ondernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over

Ondernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over Ondernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over Rapport Marktmonitor 2015 18 September 2015 Colofon In opdracht van: Majka van Doorn Research Consultant 033 330 33

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Duurzaamheidk. Consument wil gezond kiezen tijdens dagje uit: aanbod blijft achter. Duurzaamheidkompas meting #14 mei 2015

Duurzaamheidk. Consument wil gezond kiezen tijdens dagje uit: aanbod blijft achter. Duurzaamheidkompas meting #14 mei 2015 Duurzaamheidk mpas Consument wil gezond kiezen tijdens dagje uit: aanbod blijft achter. Duurzaamheidkompas meting #14 mei 2015 Er is markt voor verkoop van gezonde producten bij attracties Gezond eten

Nadere informatie

Management en Organisatie. Proefles

Management en Organisatie. Proefles Management en Organisatie Proefles I. Geld lenen. Stel: je wordt 18 jaar, je haalt je rijbewijs en je wilt dan direct een auto hebben. Die kost 25.000, maar jij hebt geen cent. Je kijkt naar de TV en je

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Het verkoop-adviesgesprek. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Verkopen

Het verkoop-adviesgesprek. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Verkopen Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over verkopen aan en adviseren van gasten in horecabedrijven. Oftewel: het verkoopadviesgeprek. Wat wordt er van je verwacht? Na het bestuderen van deze kaart

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

We spelen in het huis van mijn mama deze keer,

We spelen in het huis van mijn mama deze keer, Jip en Janneke. Ik ben Jip. Ik ben Janneke en we wonen naast elkaar. Hij heet Jip, zij heet Janneke. en we spelen soms bij hem en soms bij haar. We spelen in het huis van mijn mama deze keer, we kunnen

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Altijd al gedacht dat zware botten een verklaring voor overgewicht zijn?

Altijd al gedacht dat zware botten een verklaring voor overgewicht zijn? 1 Altijd al gedacht dat zware botten een verklaring voor overgewicht zijn? De 20 fabels en feiten over afslanken Be-Slank Copyright 2011 Be-Slank.nl Alle rechten voorbehouden. 2 Feiten en Fabels: Frisdrank

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Wil jij minderen met social media?

Wil jij minderen met social media? Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.

Nadere informatie

Proeven doe je met je tong. Op je tong zitten allemaal smaakpapillen. Je herkent daardoor dat banaan zoet smaakt en citroen zuur.

Proeven doe je met je tong. Op je tong zitten allemaal smaakpapillen. Je herkent daardoor dat banaan zoet smaakt en citroen zuur. Over de Tong Op heel veel scholen ga ik smaakproeven doen. Ook op jullie school! En jullie kunnen me daarbij helpen door aan mijn experimenten mee te doen. Als goede proefpersonen willen jullie je natuurlijk

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

Lekker afvallen en gezond eten

Lekker afvallen en gezond eten Lekker afvallen en gezond eten Welkom bij STARTMETLIJNEN.nl! Leuk dat je onze weekmenu s gaat volgen! De regels van het week-menu WISSELEN Je kunt wel hele dagen wisselen, maar bijvoorbeeld niet de lunch

Nadere informatie

Ontdek jouw aanpak Gezond eten met de Schijf van Vijf

Ontdek jouw aanpak Gezond eten met de Schijf van Vijf Ontdek jouw aanpak Gezond eten met de Schijf van Vijf Iedereen vult zijn eigen Schijf van Vijf Je lijf gaat je hele leven mee, daar wil je dus zo goed mogelijk voor zorgen. Maar hoe doe je dat? Als je

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

sarie, mijn vriend kaspar en ik

sarie, mijn vriend kaspar en ik sarie, mijn vriend kaspar en ik Leen Verheyen sarie, mijn vriend kaspar en ik is een theatertekst voor kinderen vanaf 4 jaar en ging in première op 12 september 2009 bij HETPALEIS in Antwerpen 1 ik: het

Nadere informatie

Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft

Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Vul afzonderlijk van elkaar allebei de vragen in. Bij elke vraag moet je een antwoord kiezen. Als je niet kunt kiezen, kies dan het

Nadere informatie

ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN

ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN STER IN LEZEN ALFA A LES 1: NAAR SCHOOL 1 Ziek 1 b 2 3 b 4 a a B maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag C Dit is een vraag Hoe gaat het? Het gaat wel. En met jou? Waarom kom je niet?

Nadere informatie

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief

Nadere informatie

Een vertrouwd thuis, een huiskamer zaterdag, 13 oktober 2012 00:00. Willem Braak

Een vertrouwd thuis, een huiskamer zaterdag, 13 oktober 2012 00:00. Willem Braak Willem Braak Maandag 15 oktober start Opleidingscentrum Granbeeuw met een fundraiser voor een nieuw initiatief: Vrienden van Opleidingscentrum Granbeeuw. Het bedrijfsleven zal benaderd en aangemoedigd

Nadere informatie

Flexibel werken én een hypotheek

Flexibel werken én een hypotheek Flexibel werken én een hypotheek Een hypotheek met Reacties uit de media op de perspectiefverklaring perspectiefverklaring Columnist Frank Kalshoven, de Volkskrant Alleen hypotheken verstrekken aan mensen

Nadere informatie

Vragenlijst: Wat vind jij van je

Vragenlijst: Wat vind jij van je Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op

Nadere informatie

Roerei en komkommer ontbijt.

Roerei en komkommer ontbijt. Roerei en komkommer ontbijt. Roerei en komkommer. Roerei en komkommer. Lekker luchtig roerei met wat komkommerschijfjes. Als je hongerige huisgenoten hebt die weigeren koolhydraatarm te eten dan is dit,

Nadere informatie

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op

Nadere informatie

Ontbijt Frittata. Bereidingswijze. Ingrediënten

Ontbijt Frittata. Bereidingswijze. Ingrediënten Recepten 2.1 Ontbijt Soms is het niet een kwestie van nieuwe recepten bij de hand hebben voor het ontbijt, maar gewoon net even anders tegen het ontbijt aan kijken. Wij zijn als Nederlanders gewend om

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Interview Rob van Brakel

Interview Rob van Brakel Interview Rob van Brakel Atributes Consequences Values Hallo Rob van Brakel, mag ik jou een aantal vragen mogen stellen? Prima. Hoe oud ben je? 21 jaar Wat is je woonsituatie op het moment? Op het moment

Nadere informatie

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden. VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Je ouders kunnen perfecte last minute studie oriëntatiecoaches zijn, maar weten ze eigenlijk wel wat je dromen en ambities zijn? En omgekeerd: weet jij hoe jouw

Nadere informatie

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps

Nadere informatie

BINNENSUIS Jehudi van Dijk

BINNENSUIS Jehudi van Dijk BINNENSUIS Jehudi van Dijk Op het toneel staat een vrouw. Ze draagt gewone kleren en ze heeft een horloge om. Ook staat er een stoel en een prullenbak en ligt er een pluisje op de grond. Ik denk altijs

Nadere informatie

Wat is goede voeding? Aanbevelingen & tips voor kinderen 9 t/m 18 jaar

Wat is goede voeding? Aanbevelingen & tips voor kinderen 9 t/m 18 jaar Wat is goede voeding? Aanbevelingen & tips voor kinderen 9 t/m 18 jaar Gezonde leefstijl Ben jij benieuwd hoe je gezond kunt eten? Daar kan de Schijf van Vijf je bij helpen. Door iedere dag producten uit

Nadere informatie

Dialogen website Motiveren tot rookstop

Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialoog verandertaal uitlokken en versterken Goedemorgen. Heeft u problemen gehad sinds uw vorige controle? Ja, eigenlijk wel. Mijn tanden zijn sterk verkleurd.

Nadere informatie

GEZONDE ONTBIJT RECEPTEN WWW.OPTIMALEGEZONDHEID.COM

GEZONDE ONTBIJT RECEPTEN WWW.OPTIMALEGEZONDHEID.COM GEZONDE RECEPTEN ITALIAANSE KRUIDEN OMELET Voeg de uienringen en een eetlepel water toe aan een voorverwarmde pan. Bak de uien net zolang totdat het kleine beetje water in verdampt. Voeg daarna een kleine

Nadere informatie

Health game. The game of life Teamopdracht nummer

Health game. The game of life Teamopdracht nummer Health game The game of life Teamopdracht nummer 4 15-09-2012 Door: Daniëlle Visser (0808309) Timo van Vliet (0869635) Roberto Nelissen (0837383) Nina Haitsma (0870482) Inhoudsopgave 1. Concept... 1 2.

Nadere informatie

In dit weekmenu worden 2 gerechten op die manier gebruikt. De pastasaus en de aardappelpuree. Kijk maar eens naar het menu:

In dit weekmenu worden 2 gerechten op die manier gebruikt. De pastasaus en de aardappelpuree. Kijk maar eens naar het menu: In dit boekje wil ik je graag laten zien hoe je een makkelijk weekmenu maakt doormiddel van gerechten te hergebruiken. Dat betekent dat je een gerecht maakt en daar een portie van apart houd voor een andere

Nadere informatie

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk.

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk. 1. Puzzelen Wie er het eerst is! Micha staat bij het schoolhek. Hij krijgt een harde klap op zijn schouder van Ruben, zijn grote broer. Oké. Micha is wel in voor een wedstrijdje. Hij begint meteen te rennen,

Nadere informatie

Les 4. Eten en drinken, boodschappen doen

Les 4. Eten en drinken, boodschappen doen www.edusom.nl Opstartlessen Les 4. Eten en drinken, boodschappen doen Wat leert u in deze les? Wat u kunt zeggen als u iets lekker vindt of ergens van houdt. Praten over eten en drinken. Praten over boodschappen

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

explore the big questions of life Een introductie

explore the big questions of life Een introductie explore the big questions of life Een introductie www.youthalpha.nl Youth Alpha is een programma van Youth for Christ Nederland en stichting Alpha-cursus Nederland. 2 Youth for Christ Nederland www.yfc.nl

Nadere informatie

Twee blauwe vinkjes. Door: Lenneke Sprong

Twee blauwe vinkjes. Door: Lenneke Sprong Twee blauwe vinkjes Door: Lenneke Sprong Nog steeds maar een vinkje. Buiten begon de zon te schijnen, waardoor er schaduwen op de lichtblauwe muur ontstonden. Waarom ontvangt hij niet mijn berichtje vroeg

Nadere informatie

Z O U T : TOP? ZOUT : STOP!

Z O U T : TOP? ZOUT : STOP! ZOUT : STOP! ZOUT : TOP? Zout, wat is dat nu eigenlijk? In feite is het zout dat we in onze voeding gebruiken natriumchloride of NaCl. Het element dat in deze formule voor problemen zorgt, is het natrium.

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

U leert in deze les "om raad vragen". Als u niet weet wat u moet doen, kunt u iemand om raad vragen. U vraagt of iemand u kan helpen met advies.

U leert in deze les om raad vragen. Als u niet weet wat u moet doen, kunt u iemand om raad vragen. U vraagt of iemand u kan helpen met advies. OM RAAD VRAGEN les 3 spreken inleiding en doel U leert in deze les "om raad vragen". Als u niet weet wat u moet doen, kunt u iemand om raad vragen. U vraagt of iemand u kan helpen met advies. Het is belangrijk

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Vragenlijst Depressie

Vragenlijst Depressie Vragenlijst Depressie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal uitspraken die in groepen bij elkaar staan (A t/m U). Lees iedere groep aandachtig door. Kies dan bij elke groep die uitspraak die het best

Nadere informatie

Ze moet wel twee keer zo veel eten als Anne, en altijd weer die pillen vooraf.

Ze moet wel twee keer zo veel eten als Anne, en altijd weer die pillen vooraf. 1. Susan Susan ligt op een bed in haar tuinhuisje. De twee deuren van het huisje staan wijd open, zodat er frisse lucht naar binnen komt. Vanuit haar bed kan Susan precies tussen de struiken door de achterdeur

Nadere informatie

Voorwoord. 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde

Voorwoord. 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde Voorwoord 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde Fluitsma & Van Tijn, 2007 Het zijn er inmiddels 16 miljoen en het zullen er ook nog

Nadere informatie

Genieten. van lekker eten

Genieten. van lekker eten Genieten van lekker eten Food Connect Passie voor eten Een maaltijd die met liefde is gekookt, dat is elke dag weer een cadeautje. Aan onze maaltijden proef je dat ze met aandacht zijn bereid. We kiezen

Nadere informatie

Gemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman

Gemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman Gemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman FSU Oktober 2011 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Verantwoording...4 Conclusies...5 De cijfers op een rij.9 Knelpunten/oplossingen 15 Positieve punten.16

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

10 tips voor het werven van de ideale stagiair

10 tips voor het werven van de ideale stagiair 1. Zorg dat ze je kennen Als jongeren je bedrijf niet kennen, dan solliciteren ze niet. Logisch. Om de beste leerlingen te krijgen, is contact met de onderwijsinstelling heel belangrijk. En dit contact

Nadere informatie

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer -

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon Beste lezer, Ik hoop dat jouw doorzettingsvermogen

Nadere informatie

Gewichtstoename bij behandeling van kanker

Gewichtstoename bij behandeling van kanker Gewichtstoename bij behandeling van kanker Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent tijdens uw behandelingen tegen kanker ongewenst in gewicht aangekomen. In deze

Nadere informatie