Vox Luminis & Les Muffatti vr 20 mei 2016

Transcriptie

1 muziek Vox Luminis & Les Muffatti vr 20 mei 2016 Blauwe Zaal Grote Podia begin 20 uur pauze ± uur einde ± uur inleiding Bruno Forment uur / Muziekstudio

2 Stabat Mater Scherzi Musicali olv. Nicolas Achten za 19 sep 2015 Ensemble Matheus olv. Jean-Christophe Spinosi vr 4 dec 2015 Le Cercle de l Harmonie & Vokalakademie Berlin olv. Jérémie Rohrer ma 21 mrt 2016 Concerto Italiano & Rias Kammerchor olv. Rinaldo Alessandrini za 23 apr 2016 Vox Luminis & Les Muffatti vr 20 mei 2016 teksten programmaboekje Bruno Forment coördinatie programmaboekje desingel

3 Gelieve uw GSM uit te schakelen De inleidingen kan u achteraf beluisteren via Selecteer hiervoor voorstelling/concert/tentoonstelling van uw keuze. Reageer en win Op kan u uw visie, opinie, commentaar, appreciatie, betreffende het programma van desingel met andere toeschouwers delen. Selecteer hiervoor voorstelling/concert/tentoonstelling van uw keuze. Neemt u deel aan dit forum, dan maakt u meteen kans om tickets te winnen. Grand café desingel open alle dagen 9 24 uur informatie en reserveren +32 (0) drankjes / hapjes / snacks / uitgebreid tafelen Cd-verkoop Bij onze concerten worden occasioneel cd s te koop aangeboden door La Boite à Musique Coudenberg 74 Brussel +32 (0) Concertvleugels Met bijzondere dank aan Ortwin Moreau voor het stemmen en het onderhoud van de concertvleugels van desingel Moreau Pianoservice Kapucinessenstraat Antwerpen +32 (0) Vox Luminis & Les Muffatti Ryo Terakado muzikale leiding (Pergolesi) Peter Van Heyghen muzikale leiding (Jommelli) Zsuzsi Tóth sopraan Barnabás Hegyi alt Giovanni Battista Pergolesi ( ) Stabat Mater in f 40 pauze Niccolò Jommelli ( ) Requiem in Es 40 D/2016/5.497/27

4 Et lux perpetua Als mijn lichaam sterft, zorg er dan voor dat mijn ziel de glorie van het paradijs geschonken wordt. Amen. Aldus besluit het Stabat Mater, de aandoenlijke evocatie van Maria s lijden tijdens de aanschouwing van haar gekruisigde zoon. Ondanks de zwaarmoedige teneur van de tekst Welk mens zou niet huilen bij het zien van Christus Moeder in zo n marteling? verkondigt de anonieme auteur (Jacopone da Todi?) de Goede Boodschap: de belofte van het paradijs als beloning voor een godsvruchtig bestaan. Precies die hoopvolle gedachte inspireerde de achttiende eeuw tot onvergetelijke muziek. Dat was zeker het geval in Napels, dat niet bepaald van kommer en kwel was gespeend. Als autonoom koninkrijk, dan weer deelstaat van het Koninkrijk der Twee Siciliën, was het achttiende-eeuwse Napels de speelbal van twee elkaar vijandig gezinde dynastieën, de Bourbons en Habsburgers. Tot 1707 stond Napels onder Spaans bewind om daarna onder de soevereiniteit te belanden van de Oostenrijkse Keizer, die er een sliert ambassadeurs als onderkoningen afvaardigde, met wisselend succes. In 1734 belandde Napels weer in de Spaanse handen van Karel III, die in eigen persoon regeerde en het beroemde Teatro San Carlo liet bouwen. De politiek-militaire omwentelingen van de partenopeïsche baai werden overschaduwd door tegenslagen van veel ingrijpendere aard, waaronder de uitbarstingen van de Vesuvius, aardbevingen, epidemieën, huisvestingsproblemen, hongersnood en werkloosheid. Niettemin, of misschien net omwille van die miserie, zong Napels het toonaangevende refrein in het laatbarokke muzieklandschap. Dit had bovenal te maken met de brede aristocratische bovenlaag en clerus die de stad van inwoners rijk was: een leger markiezen en graven met een reusachtige muzikale honger. Liefst drieëntwintig Napolitaanse instellingen bezaten een eigen muziekkapel. Eén van hen, de Cavalieri della Virgine dei Dolori (Ridders van de Heilige Maagd der Smarten), specialiseerde zich in de Mariaverering door op elke vrijdag in maart een Stabat Mater uit te voeren in de kerk van San Luigi, vlakbij het koninklijk paleis. Hoewel hen beperkte muzikale middelen ter beschikking stonden twee castraten, enkele strijkers en een orgel bestelden de Mariaridders prachtige partituren voor hun vieringen. De bekendste onder deze werken is zonder twijfel het Stabat Mater van Pergolesi. Pergolesi: Stabat Mater in f Giovanni Battista Pergolesi ( ) schiep zijn meesterwerk in bijzonder treurige omstandigheden. De mankende, zesentwintigjarige componist voelde zijn longen verteerd worden door tuberculose sa santé, schreef zijn eerste biograaf, Charles Boyer (1772), dépérissait de jour en jour. Il y avait quatre ou cinq ans qu on s était aperçu par un crachement de sang presque continuel qu il ne fournirait pas toute sa course, et qu il serait enlevé à la fleur de son âge. On ne s était pas trompé. Sa maladie ne fit qu empirer depuis son dernier voyage à Rome. Tijdens die laatste reis ervoer de zieke Pergolesi de ondergang van zijn leven, toen hij tijdens een opvoering van zijn opera L Olimpiade (Rome, 1735) met een sinaasappel werd bekogeld. De jongeman trok zich gedesillusioneerd terug in een klooster te Pozzuoli, zo n twintig kilometer ten westen van Napels. Hij vertrouwde er zijn muzikale testament aan het papier toe. Op 16 of 17 maart 1736 overleed Pergolesi en ging prompt de onsterfelijkheid in, het Stabat Mater indachtig. Pergolesi was een product van de vier Napolitaanse conservatoria, de vier liefdadigheidsinstellingen die in de zestiende eeuw uit de grond waren gestampt voor de opvang van weesjongens. Oorspronkelijk bedoeld als nevenactiviteit kreeg het muzikale onderricht in deze bewaarhuizen zodanig de bovenhand dat de vier instituten uitgroeiden tot heuse muziekacademies, met zowel arme weeskinderen als betalende pensionaatskinderen onder de gelederen. Knapen, al dan niet gecastreerd, werden er klaargestoomd voor een carrière als zanger of instrumentalist binnen de kerk of opera. Met zijn vijfdelige studie La scuola musicale di Napoli e i suoi conservatori (1880-3) riep Francesco Florimo de romantische mythe van de Napolitaanse School in het leven. Op basis van de relaties leraar-leerling kan men met Florimo inderdaad een componistenstamboom construeren. Zo gaven vele alumni als maestro hun fakkel rechtstreeks door aan nieuwe leerlingen. Een voorbeeld is Alessandro Scarlatti, die aan het Conservatorio dei Poveri di Gesù Cristo les gaf aan Francesco Durante, die op 6 7

5 zijn beurt Pergolesi in het vak onderwees. De connectie Scarlatti- Pergolesi reikt verder, vermits Pergolesi s Stabat Mater werd besteld ter vervanging van Alessandro Scarlatti s versie, wat verklaart waarom beide composities dezelfde bezetting en talrijke structurele kenmerken delen. Stilistisch gaapt er echter een diepe kloof tussen Scarlatti s en Pergolesi s benaderingen van hetzelfde tekstmateriaal. Terwijl Scarlatti naar een geleerde componeertrant greep, met doorwrochte harmonieën en grillige intervalsprongen, koos Pergolesi voor een galant muzikaal palet waarin het theater nooit veraf klinkt. In Pergolesi s toonzetting nemen de vocale partijen resoluut de bovenhand en bieden belcantopassages de vertolkers de mogelijkheid te schitteren als bevonden zij zich op de scène. Regelmatig weerklinken echo s uit Pergolesi s profane œuvre. Zo leunt de openingsstanza Stabat Mater dolorosa ( Schreiend stond de Moeder ) bijvoorbeeld dicht aan bij de aria Per queste amare lacrime uit Pergolesi s Salustia (1732). In de korte melodische snit en talrijke herhalingen bemerken we her en der zelfs gelijkenissen met Pergolesi s komische intermezzi, denk aan La serva padrona (1733). Bijlange niet elk achttiende-eeuws oor kon die stijl smaken. Zo berichtte Boyer in 1772 dat Les Italiens lui [Pergolesi] reprochent les repitizioni, un style parfois trop coupé; le chant principal un peu trop subordonné aux parties les plus basses, ce qui l a engagé quelquefois à faire briller celles-ci au dépends de cette unité de mélodie que les compositeurs recommandent tant. Wat niet wegneemt dat de muzikale beeldspraak altijd glashelder blijft. Wanneer een zwaard Maria s hart figuurlijk doorboort ( pertransivit, in Cuius animam gementem ), weerklinken bijvoorbeeld schrille trillers, terwijl het uitblazen van Christus laatste adem ( dum emisit spiritum, in Vidit suum dulcem Natum ) met rusten wordt weergegeven. Is het deze openhartigheid die de moderne luisteraar zó beroert? Jommelli: Requiem in Es Ook Niccolò Jommelli ( ) liep school aan de Napolitaanse conservatoria, meer bepaald aan het Sant Onofrio en Pietà dei Turchini. Na een bliksemcarrière in de Italiaanse operahuizen verwierf Jommelli vaste betrekkingen aan achtereenvolgens het Venetiaanse Ospedale degli Incurabili (een meisjesweeshuis-annex-muziekschool) en de Sint-Pietersbasiliek alvorens in 1753 te verhuizen naar Stuttgart, waar Carl Eugen von Württemberg hof hield. Voor de kunstminnende hertog componeerde Jommelli een sliert vooruitstrevende opera s die de weg plaveiden naar de hervormingsopera s van Christoph Willibald Gluck. Als Ober-Kapellmeister bracht Jommelli daarnaast de Württembergse hofkapel tot een ongezien niveau, hierbij het nodige pionierswerk leverend voor de klassieke symfonie. Ten slotte componeerde hij ook memorabele religieuze composities, waaronder een dodenmis die pas in 1791 door Mozarts versie werd onttroond. De betreffende Missa pro defunctis diende op 9 februari 1756 voor de begrafenis van Carl Eugens moeder, Maria Augusta von Thurn und Taxis. Als dochter van de keizerlijke postmagnaat Anselm Franz von Thurn und Taxis had Maria Augusta onder meer in Brussel haar kindertijd doorgebracht. In 1727 huwde ze met hertog Karl Alexander von Württemberg, die ze zes kinderen schonk, onder wie Carl Eugen. Doordat Maria Augusta pas op 1 februari 1756 was overleden, stonden Jommelli welgeteld acht dagen ter beschikking voor de compositie van zijn Requiem. Mogelijk om die reden beperkte hij het orkest tot strijkers en basso continuo (basstrijkers en orgel), in plaats van naar een meer kleurrijke orkestratie met blazers te grijpen. Het leverde hem een ingetogen partituur op die tijdgenoten verblufte. Der edelste, rührendste Gesang, voll Ausdruck und Würde, noteerde Johann Adam Hiller, durch kein Geräusch der Instrumente unterdrückt, auch durch keine gewaltsamen und allzu kühnen Modulationen verdunkelt, sind das Eigentümliche dieser vortrefflichen Musik. ( Lebensbeschreibungen berühmter Musikgelehrten und Tonkünstler, 1784). Analoog aan Pergolesi s strijkers spreekt Jommelli s orkest in elke passage met behulp van uitgekiende begeleidingsmotieven, zonder de vier zangsolisten en het koor ooit van het voorplan te halen. Het Introïtus: Requiem aeternam staat, zoals de overige bewegingen, in Es, de toonaard die Jommelli in zijn opera s aanwendde voor sombere taferelen zoals offerstoeten. Met drie mollen aan de sleutel werd mi-mol groot in Jommelli s tijd ook met zachte, weke emoties geassocieerd, wat paste voor een (vrouwelijk) personage als de overleden hertogin. Dezelfde weekheid tekent het tempo (Larghetto), de vioolpartijen (gesyncopeerde ritmiek), de eenvoudige harmonie en 8 9

6 homofone koortextuur (met alle stemmen in één blok ) van het Introïtus. Toepasselijk laten de sopranen en alten even het licht binnendringen op de woorden Et lux perpetua luceat eis ( En laat het eeuwig licht op hen schijnen ), waarna de doodse rust en het respect voor de adellijke overledene hun retour maken. Het Te decet hymnus Deus in Sion ( U komt een lofzang toe, o God op de Zion ) heeft Jommelli uit tijdsgebrek? niet getoonzet. Het Kyrie eleison geeft geen tempo aan maar vraagt om een Allegro. De schreeuwen om genade vatte Jommelli in dynamische contrasten (luid/stil), een fuga gebaseerd op een thema uit een oudere mis van hemzelf (uit 1745) en snedige vioolpartijen. Ook voor het Christe eleison ( Christus, wees ons genadig ), een Adagio voor de solisten, ontleende Jommelli aan zijn mis van De hoofdmoot van dit Requiem wordt zoals gebruikelijk gevormd door de Sequentia, de lange tekst waarvan Jommelli opdeelde in liefst negentien secties. Een diepgaande analyse van elk van die secties zou ons te ver leiden; mag het hier volstaan aan te geven hoe Jommelli elke zin een eigen muzikaal karakter toekende. Het Dies irae ( Dag van toorn ) liet hij bijvoorbeeld Maestoso (majestueus) scanderen door het volkoppige koor, terwijl Dies illa solvet saeclum in favilla ( Deze dag zal de wereld wegteren tot as ) voor de sopraan- en altsolisten werd voorbehouden. Tuba mirum ( De wonderbaarlijke trompet ) kreeg een trompetmotief, Per sepulcra regionum ( Over de graven van de landen ) weerklinkt uit het diepste basregister, Cum resurget creatura ( Wanneer het schepsel zal verrijzen ) wordt door een stijgende alt verklankt, enzovoort. Met behulp van overlappende en halve cadensen maakt Jommelli s Sequentia een harmonische reis van hoofdtoonaard Es naar dominant Bes, subdominant As en terug, passerend langs c, g en f allen verwante toonaarden gekenmerkt door mollen aan de sleutel. De veelheid aan muzikale symboliek klinkt sommige luisteraars misschien versnipperd in de oren; echter, indien men overweegt dat veel componisten de Sequentia in afzonderlijke, door pauzes gescheiden bewegingen opvatten, kan men alleen maar bewondering koesteren voor Jommelli s structurele tour de force. Het Offertorium omvat vijf secties: een homofoon Domine Jesu Christe ( Heer Jezus Christus ), een Libera eas ( Bevrijd hen ) in langzamer tempo met vallende strijkers op ne cadant ( dat zij niet vallen ), een Quam olim Abrahae ( dat ooit aan Abraham ) in fugavorm met grote intervalsprongen, een Hostias ( Offers ) in wiegend Andantino met groeiend aantal solisten (van sopraan over duet voor alt en tenor, trio voor alt, tenor en bas, tot volledig kwartet), en de letterlijke herneming van de Quam olim Abrahae -fuga. Jommelli s Sanctus is vierledig, met het Sanctus ( Heilig ) zelf in Larghetto, het Hosanna in Allegretto, het Benedictus in een bekoorlijke sopraanaria met versierde melodie en de herneming van het Hosanna. Toonsymboliek is er onder meer op de zin Pleni sunt coeli et terra gloria tua ( Vol zijn de hemel en aarde van uw heerlijkheid ), wanneer het koor de muzikale ruimte per maat vult. Het Agnus Dei klinkt verrassend zelfzeker. Jommelli schreef een tempo giusto voor, zijnde noch te vlug, noch te traag. Hij bereikte een spannende opbouw door (unisono)koren af te wisselen met trio s voor sopraan, alt en tenor, en verbindende maten waarin de violen alleen aan het woord gelaten worden. De daarop aansluitende Communio: Lux aeterna is contrapuntisch uitgewerkt op basis van een dalend thema (es-d-c-bes), analoog aan het licht dat vanuit de hemel neerdaalt op aarde. Tenslotte wordt het Requiem aeternam hernomen, om met een optimistische, gezwinde noot te eindigen met een Cum sanctis ( Voor eeuwig bij uw heiligen ) in Vivace-tempo. De absolutie Libera me / Dum veneris / Tremens / Dies illa zou Jommelli nadien, in functie van een publicatie toegevoegd hebben; tijdens moderne uitvoeringen wordt zij meestal weggelaten. Als artefact van het achttiende-eeuwse katholicisme en absolutisme kende Jommelli s Missa pro defunctis een indrukwekkende weerklank. Diverse gedrukte edities en meer dan tachtig handgeschreven kopieën in Europese en zelfs Amerikaanse bibliotheken tonen aan dat dit werk op grote bewondering kon rekenen in de meest diverse contreien. Enkele manuscripten bevatten toegevoegde instrumentale partijen of vertalen de tekst in het Duits (om het voor protestantse doeleinden bruikbaar te maken). Nog in de Biographie universelle (1839) van de Belgische musicoloog en componist François-Joseph Fétis lezen we dat Jommelli s Requiem behoort tot de modèles de beautés réelles en leur genre. Dankzij een groeiend aantal heropvoeringen is Jommelli s Requiem deze modelstatus gestaag aan het herwinnen. Hoewel de toppositie in Klara s Top 100 niet meteen in zicht is (wat Pergolesi s Stabat Mater in 2015 te beurt viel), lachen het paradijs en eeuwige licht ook deze Napolitaan toe. 11

7 Giovanni Battista Pergolesi Stabat Mater in f Latijn: Vaticaanse tekst / Nederlandse vertaling: Pater Maximilianus 1 Stabat Mater dolorosa, Juxta crucem lacrimosa, Dum pendebat filius. 2 Cujus animam gementem Contristatam et dolentem Pertransivit gladius. 3 O quam tristis et afflicta Fuit illa benedicta Mater unigeniti. 4 Quae moerebat et dolebat Pia mater dum videbat Nati poenas incliti. 5 Quis est homo qui non fleret Matrem Christi si videret In tanto supplicio? Quis non posset contristari Christi matrem contemplari Dolentem cum filio? Pro peccatis suae gentis Vidit Jesum in tormentis Et flagellis subditum. 6 Vidit suum dulcem natum Moriendo desolatum Dum emisit spiritum. 1 Met de tranen in haar ogen, stond de Moeder diepbewogen, naast het kruis waar Jezus hing. 2 Door Haar pijnlijk zuchtend harte, overstelpt van wee en smarte, ging het zwaard der marteling. 3 Hoe bedrukt, hoe neergeslagen, moest die zegenrijke klagen, Moeder van Gods enige Zoon. 4 Ach, hoe schreide Zij en snikte, als Zij op het lijden blikte, van Haar Kind, zo eind loos schoon. 5 Wie kan nu zijn tranen houden en de Moeder hier aanschouwen in haar bitter zielewee? Wie voelt niet zijn hart verscheuren die de Moeder zo ziet treuren, lijdend met Haar Jezus mee? Zij zag Jezus voor de zonden van Zijn volk bedekt met wonden van de wrede geseling. 6 Zij zag Hare lieveling sterven, alle troost zijns Vaders derven, toen de geest uit t lichaam ging

8 7 Eja Mater, fons amoris, Me sentire vim doloris Fac, ut tecum lugeam. 8 Fac ut ardeat cor meum In amando Christum Deum Ut sibi complaceam. 9 Sancta Mater, istud agas, Crucifige fige plagas Cordi meo valide. Tui nati vulnerati, Tam dignati pro me pati, Poenas mecum divide. Fac me vere tecum flere, Crucifixo condolere Donec ego vixero. Juxta crucem tecum stare Te libenter sociare In planctu desidero. Virgo virginum praeclara, Mihi iam non sis amara, Fac me tecum plangere. 10 Fac ut portem Christi mortem Passionis fac consortem Et plagas recolere. Fac me plagis vulnerari Cruce hac inebriari Ob amorem filii. 7 Geef, o Moeder, bron van liefde, dat ik lijd wat U doorgriefde, geef mij dat ik met U klaag 8 Ach, ontvlam mijn hart en zinnen, dat ook ik mijn God mag minnen, en die Heiland steeds behaag. 9 Heilige Moeder, hoor mijn bede, deel mij Christus wonden mede, diep ze drukkend in mijn hart. Van Uw Zoon bedekt met wonden die zo leed om mijne zonden, laat mij delen in de smart. Laat mij met U medewenen en met s Heren leed verenen tot het uur van mijne dood. Naast het kruishout wil ik toeven en mij daar met U bedroeven om het lijden, naamloos groot. Maagd der Maagden, onvolprezen, wil mij niet ongunstig wezen, laat mij treuren aan Uw zij. 10 Laat mij Christus doodstrijd strijden, deelgenoot van al Zijn lijden, laat mij sterven zoals Hij Laat Zijn wonden mij doorwonden, worde ik bij zijn kruis verslonden in het bloed van Uwen Zoon

9 11 Inflammatus et accensus Per te, Virgo, sim defensus In die judicii. Fac me cruce custodiri Morte Christi praemuniri, Confoveri gratia. 12 Quando corpus morietur, Fac ut animae donetur Paradisi gloria. 13 Amen. 11 Moge ik in t vuur niet branden, neem, o Maagd mijn zaak in handen in het oordeel voor Gods troon. Laat mij bij het kruishout waken, moge Christus dood toch maken dat ik de genade vind. 12 Doe, als t lichaam dan zal sterven, mijne ziel de glorie erven van t hemels Paradijs. 13 Amen

10 Niccolò Jommelli Requiem in Es I. Introitus Requiem aeternam Requiem aeternam dona eis, Domine. Et lux perpetua luceat eis. Te decet hymnus, Deus, in Sion, Et tibi reddetur votum in Jerusalem Exaudi orationem meam Ad te omnis caro veniet. II. Kyrie Kyrie eleison Kyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison. III. Sequentia Dies Irae Dies irae, dies illa Solvet saeclum in favilla, Teste David cum Sibylla. Quantus tremor est futurus, Quando judex est venturus, Cuncta stricte discussurus! Tuba mirum Tuba mirum spargens sonum Per sepulcra regionum, Coget omnes ante thronum. Mors stupebit et natura, Cum resurget creatura, Judicanti responsura. Liber scriptus proferetur, In quo totum continetur, Unde mundus judicetur. Judex ergo cum sedebit, Quidquid latet apparebit. Nil inultum remanebit. Quid sum miser tunc dicturus? Quem patronum rogaturus, Cum vix justus sit securus? I. Introitus Requiem aeternam Geef hun eeuwige rust, O Heer En laat het eeuwig licht op hen schijnen U komt een lofzang toe, O God op de Zion, Een gelofte zal U betaald worden in Jeruzalem Verhoor mijn gebed Alle vlees zal voor U komen. II. Kyrie Kyrie eleison Heer, wees ons genadig. Christus, wees ons genadig. Heer, wees ons genadig. III. Sequentia Dies Irae Deze dag, deze dag van toorn, zal de wereld wegteren tot as, zoals voorspeld door David en de Sibille. Wat een siddering zal er zijn wanneer de rechter zal komen om alles nauwgezet te onderzoeken! Tuba mirum De trompet, zijn wonderbaarlijke klank verspreidend over de graven van de landen, roept allen bijeen voor de troon. Dood en natuur zullen verstomd staan wanneer het schepsel zal verrijzen om voor de rechter rekenschap af te leggen. Het geschreven boek zal gebracht worden waarin alles staat waardoor de wereld veroordeeld zal worden Wanneer de rechter zijn plaats inneemt zal alles dat verborgen is verschijnen: niets zal ongewroken blijven Wat zal ik beklagenswaardige dan zeggen? Op welke beschermer zal ik een beroep doen wanneer zelfs de rechtvaardige mens ternauwernood veilig is? 18 19

11 Rex tremendae Rex tremendae majestatis qui salvandos salvas gratis salva me, fons pietatis Recordare Recordare, Jesu pie, Quod sum causa tuae viae: Ne me perdas illa die. Quaerens me, sedisti, lassus; Redemisti crucem passus; Tantus labor non sit cassus. Juste Judex ultionis, Donum fac remissionis Ante diem rationis. Ingemisco tanquam reus, Culpa rubet vultus meus; Supplicanti parce, Deus. Qui Mariam absolvisti, Et latronem exaudisti, Mihi quoque spem dedisti. Preces meae non sunt dignae, Sed tu, bonus, fac benigne, Ne perenni cremer igne. Inter oves locum praesta, Et ab haedis me sequestra, Statuens in parte dextra. Confutatis Confutatis maledictis Flammis acribus addictis, Voca me cum benedictis. Oro supplex et acclinis, Cor contritum quasi cinis, Gere curam mei finis. Lacrimosa Lacrimosa dies illa, Qua resurget ex favilla Judicandus homo reus.: Huic ergo parce, Deus: Pie Jesu Domine: Dona eis requiem. Amen. Rex tremendae Koning van ontzagwekkende grootsheid, die om niet redt wie te redden zijn, red mij, bron van goedheid Recordare Gedenk, goede Jezus dat ik de reden ben voor uw [kruis]weg, stort mij niet in het verderf op die dag Trachtend mij te bereiken, liet Gij U vernederen, Gij redde mij door het kruis te verdragen. Laat zulk zwoegen niet vergeefs zijn. Rechtschapen rechter van wraak, geef de gave van vergeving voor de dag van vergelding. Ik kerm als een schuldige, van schuld kleurt mijn gezicht rood; spaar de smekeling, O God. Gij die Maria hebt vergeven en het gebed van de schurk hebt verhoord, Gij hebt mij ook hoop gegeven. Mijn gebeden zijn niet waardig, maar Gij, O Goede, heb genade, opdat ik niet zal branden in eeuwig vuur, Geef mij een plaats tussen de schapen, en zonder mij af van de bokken, door mij aan de rechterzijde te plaatsen. Confutatis Wanneer de beschaamde verdoemden aan intense vlammen worden overgeleverd, roep mij dan bij de gezegenden. Ik bid, smekend en knielend, mijn hart vermorzeld als as: wil toch voor mijn einde zorgen. Lacrimosa O tranenrijke dag, waarop uit de as zal herrijzen de schuldige mens, om berecht te worden. Spaar deze dan, O God, Goede Heer Jezus: Geef hun rust. Amen.

12 IV. Offetorium Domine, Jesu Christe Domine Jesu Christe, Rex gloriae, libera animas omnium fidelium defunctorum de poenis inferni et de profundo lacu. Libera eas de ore leonis, ne absorbeat eas Tartarus, ne cadant in obscurum. Sed signifer sanctus Michael representet eas in lucem sanctam, quam olim Abrahae promisisti et semini eius. Hostias Hostias et preces tibi, Domine, laudis offerimus. Tu suscipe pro animabus illis quarum hodie memoriam facimus. Fac eas, Domine, de morte transire ad vitam, quam olim Abrahae promisisti et semini eius. V. Sanctus Sanctus, sanctus sanctus Dominus, Deus sabaoth. Pleni sunt coeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis VI. Benedictus Benedictus qui venit in nomine Domini. Hosanna in excelsis. VII. Agnus Dei Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona eis requiem. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona eis requiem sempiternam. IV. Offetorium Domine, Jesu Christe Heer Jezus Christus, Koning der heerlijkheid, bevrijd de zielen van alle gestorven gelovigen van de straffen der hel en de diepe [vuur]zee. Bevrijd ze uit de mond van de leeuw, dat de afgrond hen niet moge verslinden, dat zij niet in de duisternis mogen vallen. Maar de heilige Michael, de vandeldrager moge hen geleiden naar het heilige licht dat gij ooit aan Abraham hebt beloofd en aan zijn zaad. Hostias Offers en gebeden, Heer, brengen wij u. Neem ze aan voor die zielen die wij vandaag gedenken. Laat hen, Heer, overgaan van de dood naar het leven dat gij ooit aan Abraham hebt beloofd en aan zijn zaad. V. Sanctus Heilig, heilig, heilig Heer God der Heerscharen! Hemel en aarde zijn vol van uw heerlijkheid. Hosanna in den hoge! VI. Benedictus Gezegend is hij die komt in de naam van de Heer. Hosanna in den hoge! VII. Agnus Dei Lam Gods, dat de zonden van de wereld draagt, Geef hun rust. Lam Gods, dat de zonden van de wereld draagt, Geef hun eeuwige rust

13 VIII. Communio Lux aeterna Lux aeterna luceat eis Domine, cum sanctis tuis in aeternum, quia pius es. Requiem aeternam dona eis, Domine Lux aeterna luceat eis Domine, cum sanctis tuis aeternum, quia pius es. VIII. Communio Lux aeterna Het eeuwige licht verlichte hen, o Heer, Bij Uw heiligen in eeuwigheid, omdat Gij goedertieren zijt. Geef hun eeuwige rust, o Heer, En het eeuwige licht verlichte hen, o Heer, Het eeuwige licht verlichte hen, o Heer, Bij Uw heiligen in eeuwigheid, omdat Gij goedertieren zijt

14 Vox Luminis Het is ter gelegenheid van een concert, gegeven in Namen (België), dat het vocaal ensemble Vox Luminis het daglicht ziet. Afhankelijk van de noden van de vertolking en de inhoud van de stukken, is het een groep met een gevarieerde samenstelling van solisten, oorspronkelijk meestal afkomstig van het Koninklijk Muziekconservatorium van Den Haag, begeleid door een continuo en één of meerdere instrumenten. In 2009 vestigt Vox Luminis zich definitief in Namen. Het voornaamste kenmerk van de groep is de samenhang van stemkleuren versterkt door de individuele kwaliteit en persoonlijkheid van de zangers. Allen geven ze hun enthousiasme voor de Italiaanse en Duitse muziek van de XVIde en XVIIde eeuw mee aan het publiek. Vox Luminis treedt op in talrijke festivals: het Festival van Ambronay, de Rencontres Musicales van Vézelay, het Festival Saint-Michel en Thiérache, Juillet Musical in Saint-Hubert, Festival van Vlaanderen, Festival de Wallonie, Oude Muziek Festival van Utrecht, Musica Antiqua in Brugge, Festival van Saintes, Culutureel Centrum van Belem in Portugal, Musikfest in Bremen en Stuttgart, Bach Festival in Combrailles, Bach Academie van Arques-la-Bataille. Verder nog, in de prestigieuze Wigmore Hall in Londen, het Louvre Oratorium in Parijs, l Auditorio Nacional de Música in Madrid, Bozar Music. In 2012 kent de loopbaan en de beroemdheid van de groep een ongelooflijke versnelling dankzij de opname van haar 3de cd, de Musikalische Exequien van Heinrich Schütz, bekroond met een Gramophone Award of the Year, een International Classical Music Award, een Diapason d Or, de Cecilia-prijs van de Belgische muziekpers en de Gramophone Vocal Baroque Recording of the year. Andere cd s, allemaal onder het label Ricercar, zijn: het Stabat Mater van Domenico Scarlatti, de Sacrae Cantiones van Samuel Scheidt, een cd gewijd aan English Royal Funeral Music. De recentste cd is gewijd aan 3 voorgangers van Johann-Sebastian Bach: Johann, Johann Michaël en Johann Christoph. desingeldebuut sopraan Zsuzsi Tóth Maria Valdmaa Stefanie True alt Barnabas Hegyi Victoria Cassano Jan Kullmann tenor Robert Buckland Philippe Froeliger Csapo Jozsef bas Lionel Meunier Matthias Lutze Bart Vandewege Les Muffatti Les Muffatti ontstond vanuit de behoefte bij een aantal jonge Brusselse musici om, met het oog op de uitvoering van het barokke orkestrepertoire, een professionele werksituatie te creëren waarbinnen op evenredige wijze aandacht kon worden besteed aan elementaire muzikanteske speelvreugde, ambachtelijke verfijning en inhoudelijke verdieping. Hun enthousiasme, inzet en idealisme vond weerklank bij barokspecialist Peter Van Heyghen die het ensemble dan ook vervoegde als vaste coach en dirigent. Samen speelden ze in juni 2004 hun debuutconcert te Brussel en sindsdien traden ze op in België, Nederland, Frankrijk, Duitsland, Italië en Portugal. Ze waren meerdere keren te gast in onder andere het Concertgebouw Brugge, op het Musica Sacra festival te Maastricht en op de gerenommeerde Oude Muziek festivals te Brugge en Utrecht. Tussen 2007 en 2009 vormden ze ook één van de ensembles in residentie in Amuz in Antwerpen. De naam van het ensemble verwijst naar de kosmopolitische componist Georg Muffat ( ), een sleutelfiguur in de ontstaansgeschiedenis van het orkest en één van de eerste auteurs die de grote verschillen tussen de Franse en Italiaanse barokke muzikale stijl op gedetailleerde wijze in kaart bracht. Het centrale element in de uitvoeringspraktijk van Les Muffatti is hun permanente streven naar de perfecte beheersing van een muzikale gestiek die volledig geënt is op de voor de barokke kunst zo wezenlijke en inherente theatraliteit. Deze doelstelling, die op zich veel verder reikt dan het louter correct uitvoeren van een partituur, vindt zijn oorsprong in de vaste overtuiging dat deze hoog affectieve en retorische communicatievorm niet alleen typisch barok is maar tevens essentieel universeel van karakter. Gedegen stijlkennis, aangepaste speeltechnieken en zorgvuldig uitgekozen instrumentarium vormen voor Les Muffatti dus precies die middelen die hen in staat stellen om met een weliswaar historisch repertoire toch steeds opnieuw een hedendaags publiek te onderhouden, te roeren en te overtuigen. desingeldebuut muzikale leiding Peter Van Heyghen (Jommelli) / Ryo Terakado (Pergolesi) 1 ste viool Ryo Terakado Catherine Meeùs Marie Haag 2 de viool Marrie Mooij Madoka Nakamaru Laurent Hulsbosch altviool Manuela Bucher Benjamin Lescoat cello Marian Minnen Corentin Dellicour contrabas Benoît Vanden Bemden orgel Kris Verhelst 26 27

15 Peter Van Heyghen Peter Van Heyghen studeerde blokfluit en zang aan het Koninklijk Conservatorium te Gent. In de loop der jaren ontwikkelde hij zich tot een internationaal erkend specialist op het gebied van de uitvoeringspraktijk van zowel renaissance- als barokmuziek. Hij concerteert wereldwijd als solist, met zijn kamermuziekensemble More Maiorum, het blokfluitconsort Mezzaluna, als co-artistiek leider van het vocale Renaissance ensemble Cappella Pratensis en als vaste dirigent en artistiek directeur van het Brusselse Barokorkest Les Muffatti. Hij is regelmatig te gast op gerenommeerde Oude Muziekfestivals zoals deze te Brugge, Antwerpen, Utrecht en St. Petersburg. desingeldebuut Ryo Terakado Violist Ryo Terakado studeerde aan de Toho Gakuen School of Music in Tokyo en bekleedde daarna gedurende 2 jaar de functie van concertmeester van het Tokyo Philharmonic Orchestra. Geleidelijk aan begon hij meer interesse te tonen voor de uitvoering van barokmuziek op authentieke instrumenten. Om zich daarin te specialiseren ging hij verder studeren bij Sigiswald Kuijken aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, waar hij in 1989 het solistendiploma behaalde. Sindsdien speelde hij met veel barokorkesten, als concertmeester of als solist oa. bij Les Arts Florissants, La Chapelle Royale, Collegium Vocale Gent, Il Gardellino, La Petite Bande en het Bach Collegium Japan. Ryo Terakado geeft les aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag, het Conservatorium van Brussel en aan de Toho Gakuen School of Music (Japan). desingeldebuut Zsuzsi Tóth Zsuzsi Tóth werd geboren in Hongarije, waar ze haar muzikale opleiding genoot. Ze volgde klassieke zang aan de Faculty of Music op de University of Szeged. In 2004 behaalde ze haar masterdiploma. Aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag behaalde ze haar bachelordiploma zang, in 2009 rondde ze daar ook haar master af bij Peter Kooij, Jill Feldman en Rita Dams. Ze volgde ook masterclasses bij Martin Klietmann, Mitsuko Shirai, Júlia Hamari, Marius van Altena, László Polgár and Adrienne Csengery. Ze gaf al concerten als soliste bij orkesten zoals onder andere het Collegium Vocale Gent, Nederlandse Bachvereniging (Jos van Veldhoven), l Arpeggiata, Sete Lágrimas, Collegium 1704 (Váklav Luks) en Le Concert Lorrain. Ook treedt ze vaak op als lid met de ensembles Vox Luminis (Lionel Meunier) en Tetraktys (Kees Boeke). Tóth nam deel aan verschillende nationale en internationale wedstrijden waarbij ze twee eerste prijzen, een derde prijs en een speciale prijs won. desingel tijdlijn Barnabás Hegyi Barnabás Hegyi ( 1980) studeerde directie, zang, kerkmuziek, compositie en orgel in Boedapest. Hij studeerde van 2007 tot 2011 aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag: Oude Muziek-Zang bij Michael Chance, Rita Dams, Jill Feldmann en Peter Kooij. Momenteel studeert hij voor zijn master Oude Muziek-Zang aan de Fontys Hogeschool in Tilburg. Hij won prijzen op verschillende zangconcoursen. Hij treedt veelvuldig op in binnen- en buitenland als solist in zowel operarollen als solo concerten. Op meer dan 30 cd-opnames is Hegyi te horen als solist, ensemblezanger of begeleider. Naast zijn studies is Hegyi als zanger verbonden aan het Nederlands Kamerkoor, de Nederlandse Bachvereniging, Vox Luminis Early Music Soloist Ensemble, Huelgas Ensemble en Ensemble Pygmalion. desingel tijdlijn vr 20 mei 2016 Vox Luminis & Les Muffatti Jommelli, Pergolesi vr 20 mei 2016 Vox Luminis & Les Muffatti Jommelli, Pergolesi vr 12 dec 2008 Collegium Vocale Gent olv. Peter Kooij Schütz, Bach za 8 nov 2014 Koor & Orkest van de Nederlandse Bachvereniging olv. Jos van Veldhoven Luther, Scheidt, von Biber, Schütz, Buxtehude, van Eyck, J. Bach, J.S. Bach 28 29

16 Volgend seizoen in desingel Missa Vier concerten die geen enkele liefhebber van grootse kerkelijke muziek uit de barok wil missen, met ensembles die internationaal de toon zetten in de actuele en historisch geïnformeerde praxis. Meesterwerken die u zelden hoort, zoals de Missa Salisburgensis van Biber, de Messe des Morts van Gilles of de Mis in D van Pergolesi. Zelfs een wereldprimeur, met de creatie voor onze tijd van een recent teruggevonden origineel Mottettone van Pergolesi. Dit alles omarmd door populaire meesterwerken van Monteverdi, Dowland en Purcell. Collegium 1704 & Collegium Vocale 1704 olv. Václav Luks vr 23 sep 2016 Rob Wijnberg & Nederlands Kamerkoor olv. Peter Phillips wo 5 okt 2016 Ghislieri Choir & Consort olv. Giulio Prandi wo 12 okt 2016 Barokorkest B Rock & Vox Luminis olv. Lionel Meunier do 17 nov 2016 Nederlands Kamerkoor

17 T +32 (0) Desguinlei 25 B-2018 Antwerpen desingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Overheid mediasponsors