Focus op werken met derden 2008/2

Transcriptie

1 Preventie en wetgeving Focus op werken met derden 2008/2

2

3 Inhoud 1 Wettelijk kader Referenties Historiek Aanpassing in Krachtlijnen Op eenzelfde arbeidsplaats Op aanpalende of naburige arbeidsplaatsen Werken met derden Bijkomende informatie Literatuurreferenties Interessante websites Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2 3

4

5 1 Wettelijk kader 1.1 Referenties De bepalingen in verband met werken met derden zijn vastgelegd in de wet welzijn op het werk (wet van 4 augustus 1996, BS 18 september 1996), nl. in hoofdstuk IV: Bijzondere bepalingen betreffende werkzaamheden uitgevoerd door ondernemingen van buitenaf of uitzendkrachten, afdeling 1: werkzaamheden van werkgevers of zelfstandigen van buitenaf. De tekst van deze afdeling is vervangen door een volledig nieuwe tekst door een wetswijziging: de wet van 3 juni 2007 houdende diverse arbeidsbepalingen (BS 23 juli 2007), titel IX. 1.2 Historiek De bepalingen over het werken met derden werden ingevoerd met het verschijnen in 1996 van de wet welzijn op het werk. In de wet van 4 augustus 1996 (BS 18 augustus 1996) krijgt de problematiek van ondernemingen die op eenzelfde arbeidsplaats werken een duidelijke plaats. De wet geeft hiermee gevolg aan de bepalingen uit de Europese kaderrichtlijn (89/391/EEG van 12 juni 1989) waarin aandacht wordt besteed aan de specifieke situatie van de ondernemingen die op eenzelfde arbeidsplaats werken. Deze aanpak sloot aan bij de economische situatie. Maar al te vaak wordt er samen of naast elkaar gewerkt en dergelijke situaties brengen specifieke risico s met zich mee. Voor het beheersen van deze risico s is een goede samenwerking en coördinatie nodig. In de wet welzijn op het werk zijn er specifieke bepalingen opgenomen om deze problematiek te regelen in hoofdstukken 3, 4 en 5. Elk hoofdstuk heeft zijn eigen invalshoek maar de basisprincipes zijn dezelfde: samenwerking en coördinatie zijn vereist (zie tabel 1). Hoofdstuk 3 van de wet welzijn handelt over tewerkstelling op eenzelfde of aanpalende arbeidsplaatsen. De ondernemingen werken op dezelfde plaats maar er is geen contractuele verbintenis. Hoofdstuk 4 heeft 2 afdelingen. Afdeling 1 handelt over ondernemingen die van buitenaf werkzaamheden komen uitvoeren in de onderneming. Dit wordt Werken met derden genoemd. De tweede afdeling regelt de uitzendarbeid. Hoofdstuk 5 gaat over de specifieke situatie van tijdelijke of mobiele bouwplaatsen. Tabel 1 de hoofdstukken uit de wet welzijn over het werken op eenzelfde arbeidsplaats door verschillende ondernemingen Hoofdstuk Titel Onderwerp Artikels Hoofdstuk III Hoofdstuk IV Hoofdstuk V Bijzondere bepalingen betreffende tewerkstelling op eenzelfde arbeidsplaats of op aanpalende of naburige arbeidsplaatsen Bijzondere bepalingen betreffende werkzaamheden uitgevoerd door ondernemingen van buitenaf of door uitzendkrachten Afdeling 1 Werkzaamheden van werkgevers of zelfstandigen van buitenaf Afdeling 2 Werkzaamheden van de uitzendkrachten bij gebruikers Bijzondere bepalingen betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen - ondernemingen werken op eenzelfde lokatie - er is geen contractuele verbintenis tussen de ondernemingen een onderneming die zelf werknemers tewerkstelt - en waar andere ondernemingen werkzaamheden komen uitvoeren - of waar uitzendkrachten worden tewerkgesteld art. 7 art art. 12bis - 13 specifiek voor bouwplaatsen art Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2 5

6 1.3 Aanpassing in 2007 De wet van 3 juni 2007 houdende diverse arbeidsbepalingen (BS 23 juli 2007, art ) brengt wijzigingen aan aan de wet welzijn. Door de wetswijziging wordt de tekst van hoofdstuk 3 en afdeling 1 van hoofdstuk 4 van de wet welzijn volledig vervangen door een nieuwe tekst. Bijlage 1 plaatst de oude en de nieuwe bepalingen naast elkaar Aanpassingen aan het toepassingsgebied Door deze wetswijziging veranderde de titel van hoofdstuk 3 van de wet welzijn van Bijzondere bepalingen betreffende tewerkstelling op eenzelfde arbeidsplaats in Bijzondere bepalingen betreffende tewerkstelling op eenzelfde arbeidsplaats of op aanpalende of naburige arbeidsplaatsen. Dit wijst meteen op een uitbreiding van de toepassing. Dit houdt in dat in de aangepaste wet ook bepalingen zijn opgenomen die gelden voor aanpalende of naburige arbeidsplaatsen. Deze zijn terug te vinden in art Het aangepaste artikel 7 1 richt zich naar verschillende bedrijven of instellingen die op eenzelfde arbeidsplaats werkzaam zijn. Ook het toepassingsgebied van dit artikel is verduidelijkt. Aan de uitdrukking Verschillende ondernemingen of instellingen die bedrijvig zijn op eenzelfde arbeidsplaats waar werknemers werken werd het zinnetje ongeacht of ze daar al dan niet zelf werknemers tewerkstellen toegevoegd. Dit betekent dat ook niet-werkgevers die een beroepsactiviteit op een dergelijke arbeidsplaats uitoefenen het artikel moeten toepassen. De wet vervangt ook het opschrift van afdeling 1 van hoofdstuk 4. Vroeger stond er werkzaamheden van ondernemingen van buitenaf en dit is nu werkzaamheden van werkgevers of zelfstandigen van buitenaf. Het vroegere onderscheid tussen ondernemingen van buitenaf en zelfstandigen is volledig weggevallen. De wet van 2007 brengt met zich mee dat er enkel nog wordt gesproken over aannemers of onderaannemers ongeacht of het nu gaat over werkgevers of zelfstandigen. Met het gebruiken van de term aannemer en onderaannemers die op hun beurt voor de aannemer of onderaannemer werken, speelt de aangepaste wettekst in op de economische realiteit. Bovendien bepaalt de wet expliciet dat (onder)aannemers ten opzichte van hun onderaannemers dezelfde verplichtingen hebben als de werkgever t.o.v. de aannemers Koninklijke besluiten zijn facultatief De aangepaste wetsartikelen bevatten net zoals de oude verschillende bepalingen die aangeven dat verdere uitvoering onder de vorm van koninklijke besluiten kan of moet gegeven worden. Ten opzichte van de vorige tekst is er echter een groot verschil: elke verdere uitvoering wordt omschreven als facultatief, d.w.z. er kan een koninklijk besluit volgen maar het moet niet. Zo stond er in het oude artikel 7 van hoofdstuk 3 De Koning bepaalt de voorwaarden en de regels voor de in het eerste lid bedoelde samenwerking en coördinatie. In de nieuwe tekst wordt dat De Koning kan de wijze waarop de in 1, 3, bedoelde informatie wordt verstrekt, bepalen. Hij kan eveneens de nadere regels bepalen voor de in 1 en 2 bedoelde samenwerking en coördinatie. Het aangeven dat een verdere uitvoering facultatief is, biedt het voordeel dat de verplichtingen sowieso gelden maar dat de betrokkenen zelf mogen bepalen hoe zij aan die verplichtingen voldoen. 6 Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2

7 2 Krachtlijnen De krachtlijnen van deze wetgeving behelzen de noodzaak tot samenwerking en coördinatie. De invulling verschilt echter naar gelang de situatie. In dit hoofdstuk worden volgende situaties behandelt: de samenwerking: op eenzelfde arbeidsplaats; op aanpalende of naburige arbeidsplaatsen; het werken met derden. De specifieke situaties van de uitzendarbeid en de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen komen hier niet aan bod. 2.1 Op eenzelfde arbeidsplaats Voor wie? Deze bepalingen zijn van toepassing op ondernemingen of instellingen bedrijvig op eenzelfde arbeidsplaats waar werknemers werken, ongeacht of ze daar al dan niet zelf werknemers tewerkstellen. Een arbeidsplaats is een ruim begrip. Artikel 3 van de wet welzijn geeft de definitie: elke plaats waar arbeid wordt verricht, ongeacht of deze zich binnen of buiten een inrichting bevindt en ongeacht of ze zich in een besloten of in een open ruimte bevindt (wet welzijn, art. 3, 1, 15 ). Een onderneming of instelling moet ook ruim geïnterpreteerd worden. Zowel werkgevers als zelfstandigen of openbare besturen worden bedoeld. Het uitvoeren van een beroepsactiviteit volstaat. De ondernemingen zijn op eenzelfde arbeidsplaats bedrijvig; ze werken niet met elkaar. Er zijn dus geen contractuele verbintenissen. De bepalingen gelden voor alle ondernemingen of instellingen. Ook voor deze die op die plaats geen werknemers tewerkstellen. Van zodra één van de ondernemingen of instellingen op de arbeidsplaats in kwestie 1 of meerdere werknemers tewerkstelt, dan gelden de verplichtingen voor al diegenen die er een beroepsactiviteit uitoefenen (wet welzijn, art. 7 1). Welke verplichtingen? De ondernemingen die op eenzelfde arbeidsplaats werken hebben verschillende verplichtingen. Ze moeten samenwerken, hun activiteiten coördineren en informatie uitwisselen. De samenwerking gaat over de maatregelen die de betrokkenen nemen voor het welzijn van de werknemers. Bij het uitvoeren van deze maatregelen moeten ze hun optreden coördineren rekening houdend met de aard van hun werkzaamheden. Ondernemingen op eenzelfde arbeidsplaats moeten ook informatie uitwisselen. Deze informatie gaat in de eerste plaats over de risico s voor het welzijn van de werknemers en de genomen preventiemaatregelen. Deze informatie is nodig voor elk type werkpost, functie of activiteit maar is enkel vereist voor zover de informatie relevant is voor de samenwerking en coördinatie. Ook over de noodmaatregelen moet informatie uitgewisseld worden. Met noodmaatregelen wordt bedoeld de maatregelen i.v.m. eerste hulp, brandbestrijding, evacuatie. Ze moeten ook de contactgegevens uitwisselen van de personen die belast zijn met het in praktijk brengen van deze noodmaatregelen. De bedoeling is dat deze personen de noodmaatregelen coördineren zodat er bij een noodgeval efficiënt kan opgetreden worden (wet welzijn, art. 7 1). Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2 7

8 2.2 Op aanpalende of naburige arbeidsplaatsen Voor wie? Het gaat over ondernemingen die bedrijvig zijn op arbeidsplaatsen die naast of vlak bij elkaar liggen en die gevestigd zijn in een onroerend goed met een aantal gemeenschappelijke uitrustingen zoals evacuatiewegen, liften,... Een goed voorbeeld van dergelijke naburige of aanpalende arbeidsplaatsen is een kantoorgebouw waar verschillende ondernemingen 1 of meerdere verdiepingen huren. In een dergelijk kantoorgebouw zijn trappen en liften vaak gemeenschappelijk en ze zijn niet onbelangrijk bij het organiseren van de bescherming van de werknemers die er werken. Daarom is het belangrijk om het beheer van deze gemeenschappelijke uitrustingen gecoördineerd aan te pakken (wet welzijn, art. 7 2). Verplichtingen De verplichtingen voor de aanpalende arbeidsplaatsen behelzen precies de gemeenschappelijke uitrustingen. Het gebruik en het beheer ervan moet gecoördineerd worden zodat de veiligheid en gezondheid van de werknemers beschermd wordt (wet welzijn, art. 7 2). 2.3 Werken met derden Definities Derden zijn werkgevers of zelfstandigen die werkzaamheden komen uitvoeren in een andere onderneming (een inrichting van een werkgever). De wetgever heeft geen onderscheid gemaakt tussen werkgevers en zelfstandigen. Vroeger hoorden beide groepen ook tot het toepassingsgebied maar werd er nog een onderscheid gemaakt tussen beide. Verder zijn ook onderaannemers expliciet opgenomen en niet enkel de aannemers. Met een inrichting wordt een geografisch afgebakende plaats bedoeld die deel uitmaakt van een onderneming. De inrichting valt bovendien onder de verantwoordelijkheid van een werkgever die er zelf werknemers tewerkstelt. Met een inrichting kunnen ook installaties bedoeld worden die uitgebaat worden door een werkgever. Dergelijke installaties zijn bv. ondergrondse leidingen. Deze installaties zijn uitgesloten van het toepassingsgebied van tijdelijke of mobiele bouwplaatsen maar behoren wel tot het toepassingsgebied van werken met derden (wet welzijn, art. 8 2). Met een aannemer wordt zowel een werkgever als een zelfstandige bedoeld. De aannemer heeft een overeenkomst aangegaan met de werkgever (= opdrachtgever) om werkzaamheden uit te oefenen in de inrichting van de werkgever (wet welzijn, art. 8 2). De onderaannemer heeft geen overeenkomst met de werkgever maar wel met de aannemer. Hij voert werkzaamheden uit in de inrichting van de werkgever. Deze werkzaamheden passen in de initiële overeenkomst tussen de werkgever en de onderaannemer. De wetgeving werken met derden omvat de hele cascade van aannemers en onderaannemers (schema 1). Ondernemingen of zelfstandigen die op hun beurt een overeenkomst hebben met een onderaannemer worden immers gelijkgesteld met een onderaannemer (wet welzijn, art. 8 2). 8 Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2

9 Schema 1 De betrokken partijen bij het werken met derden Aannemer overeenkomst Inrichting van de werkgever (opdrachtgever) Initiële overeenkomst Onderaannemer overeenkomst Onderaannemer overeenkomst uitvoering van de werkzaamheden aangegeven in de initiële overeenkomst Onderaannemer Verplichtingen van de werkgever De verplichtingen van de werkgever (= opdrachtgever) kunnen opgedeeld worden in twee grote groepen. Een eerste groep omvat de verplichtingen die de werkgever heeft op het vlak van informatie en coördinatie en een tweede groep behelst de opvolging van een (onder)aannemers en de eventuele maatregelen Informeren en coördineren Informatie geven Een allereerste verplichting is het verstrekken van informatie. Deze informatie omvat enerzijds algemene inlichtingen over de inrichting van de opdrachtgever en anderzijds specifieke informatie m.b.t. de werkzaamheden van de aannemer. De algemene en specifieke informatie over de risico s en preventiemaatregelen moet de aannemer toelaten om vooraf een juiste inschatting te maken en maatregelen te nemen. Het is dan ook van belang dat de opdrachtgever de aannemer vóór de werkzaamheden alle nuttige informatie doorgeeft. Dit kan al bij het lastenboek of de prijsvraag. Ook bij de bestelling, voorbereiding van de werken is het interessant om dergelijke info door te geven, bv. via een startwerkvergadering. Bovendien moet de opdrachtgever duidelijke informatie geven over eerste hulp, brandbestrijding en evacuatie. Deze informatie is duidelijk bedoeld om de aannemer toe te laten om noodmaatregelen te voorzien aangepast aan het noodplan van de opdrachtgever en zijn werknemers hierover correct te informeren. Het is de opdrachtgever die deze informatie bezorgt aan de aannemer. De aannemer heeft de verantwoordelijkheid om de informatie verder te laten doorstromen naar de onderaannemers (wet welzijn, art. 9 1, 1 ). Nagaan of de werknemers de nodige instructies hebben ontvangen De verplichting van de opdrachtgever houdt niet op bij het geven van de informatie. Hij moet ook nagaan of de werknemers van de (onder)aannemers wel de nodige instructies hebben gekregen om veilig en gezond te werken binnen de inrichting van de opdrachtgever. De opdrachtgever zou dit kunnen controleren door na te gaan of er toolboxmeetings plaatsvonden (onderwerpen, deelnemerslijsten) of de werknemers in kwestie bevragen (wet welzijn, art. 9 1, 2 ). Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2 9

10 Een specifiek onthaal organiseren De opdrachtgever heeft trouwens de opdracht om een specifiek onthaal te organiseren. Met specifiek onthaal wordt bedoeld de werknemers van de (aan)nemers bij de start van de werken de informatie te bezorgen die ze nodig hebben over de risico s en de vereiste preventiemaatregelen. Het gaat over de specifieke preventiemaatregelen die gelden binnen de inrichting van de opdrachtgever. Voor de opdrachtgever biedt dit onthaal reeds de mogelijkheid om erover te waken dat de werknemers de nodige informatie hebben gekregen. Net zoals voor het onthaal van de eigen werknemers 1 kan de werkgever iemand van de hiërarchische lijn aanduiden om dit onthaal te organiseren (wet welzijn, art. 9 1, 3 ). De coördinatie organiseren De verschillende partijen (aannemers, onderaannemers, eigen werknemers) voeren werkzaamheden uit binnen de inrichting van de werkgever. Het is dan ook aan de werkgever om het optreden van al deze partijen te coördineren en ervoor te zorgen dat er goed wordt samengewerkt. Een voorbeeld van een coördinatie-activiteit is het organiseren van een startwerkvergadering (wet welzijn, art. 9 1, 4 ). Schema 2 Informatie- en coördinatieverplichtingen van de opdrachtgever Informatie over risico s en maatregelen Aannemer Onderaannemer opdrachtgever coördinatie specifiek onthaal controle op opleiding, instructies Werknemers van de aannemer Werknemers van de onderaannemer Opvolging verzekeren en eventueel maatregelen nemen Een tweede groep van verplichtingen omvat het opvolgen van de aannemers en het nemen van de nodige maatregelen om eventuele problemen bij te sturen. Onveilige aannemers weren Zo moet de werkgever erover waken dat de aannemer zijn verplichtingen nakomt. De werkgever heeft ook de verplichting om aannemers te weren waarvan de opdrachtgever kan weten dat hij de verplichtingen uit de wet welzijn niet naleeft. De wettekst geeft geen bijkomende uitleg van hoe de opdrachtgever dit aan boord kan leggen. Het spreekt voor zich dat de opdrachtgever dit in een zo vroeg mogelijk stadium moet doen, bv. door het opvragen van bepaalde informatie bij de prijsvraag en/of door het opleggen van vereisten in het lastenboek. Ook het eisen van een certificaat, bv. VCA of Besacc is voor de opdrachtgever een manier om erover te waken dat hij een aannemer kiest die de verplichtingen uit de wet welzijn naleeft (wet welzijn, art. 9 2, 1 ). 1 Meer over het onthaal van de eigen werknemers in Focus op onthaal 10 Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2

11 Een overeenkomst afsluiten De werkgever heeft ook de verplichting om een overeenkomst aan te gaan met de aannemer waarin een aantal specifieke verplichtingen inzake welzijn op het werk zijn opgenomen. Zo moet de overeenkomst ten minste 3 clausules bevatten. Een eerste clausule stelt dat de aannemer zich akkoord verklaart om de regels en verplichtingen die eigen zijn aan de inrichting van de werkgever na te leven. Een tweede clausule zegt dat de werkgever na ingebrekestelling van de aannemer de nodige correctieve maatregelen kan nemen. De kosten die met deze maatregelen gepaard gaan kan hij verhalen op de aannemer. De derde clausule stelt dat de aannemer verplicht is om gelijkaardige overeenkomsten af te sluiten met onderaannemers. Op die manier zijn deze verplichtingen gewaarborgd langs de hele lijn van aanneming en onderaanneming (wet welzijn, art. 9 2, 2 ). De overeenkomst is een belangrijk middel om de rechten en de plichten van de betrokken partijen af te bakenen. De overeenkomst geeft de opdrachtgever een juridisch middel om de eisen uit de wetgeving op te leggen, om een controle te organiseren op de naleving van deze eisen en om de nodige maatregelen te nemen bij nalatigheid. Het is dan ook zeker interessant om in de overeenkomst naast de wettelijk opgelegde clausules een aantal bepalingen op te nemen die deze clausules verder concretiseren (zie kader). Inhoud van de overeenkomst tussen de opdrachtgever en de aannemer Een overeenkomst met inzonderheid volgende bedingen (wet welzijn, art.9 2, 2 ): a) de aannemer verbindt er zich toe zijn verplichtingen inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk die eigen zijn aan de inrichting waar hij werkzaamheden komt uitvoeren, na te leven en door zijn onderaannemers te doen naleven; b) indien de aannemer zijn onder a) bedoelde verplichtingen niet of gebrekkig naleeft, kan de werkgever in wiens inrichting de werkzaamheden worden uitgevoerd, zelf de nodige maatregelen treffen, in de bij de overeenkomst bepaalde gevallen, op kosten van de aannemer; c) de aannemer die een beroep doet op (een) onderaannemer(s) voor het uitvoeren van werkzaamheden in de inrichting van een werkgever, verbindt er zich toe om in de overeenkomst(en) met deze onderaannemer(s) de bedingen op te nemen zoals bedoeld onder a) en b), wat inzonderheid inhoudt dat hijzelf, indien de onderaannemer zijn onder a) bedoelde verplichtingen niet of gebrekkig naleeft, de nodige maatregelen kan treffen, in de bij de overeenkomst bepaalde gevallen, op kosten van de onderaannemer. 3 zelf, na ingebrekestelling van de aannemer, onverwijld de nodige maatregelen in verband met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk eigen aan de inrichting te treffen, indien de aannemer deze maatregelen niet neemt of zijn verplichtingen gebrekkig naleeft. Deze overeenkomst kan aangevuld worden met concrete bepalingen zoals - een lijst van de door de aannemer te verstrekken informatie; - een lijst van de verplichtingen die eigen zijn aan de inrichting van de opdrachtgever en die door de aannemer moeten nageleefd worden; - de wijze waarop de aannemer die verplichtingen moet naleven; - de wijze waarop de opdrachtgever kan controleren of de verplichtingen door de aannemer worden nageleefd; - de gevolgen bij niet-naleving van deze verplichtingen zoals het recht voor de opdrachtgever zelf de maatregelen te treffen, schadevergoeding en de ontbinding van de overeenkomst; - de mogelijkheid om de kosten te verhalen op de aannemer en de wijze waarop dit gebeurt, indien de opdrachtgever zelf de maatregelen moet nemen; - de wijze waarop de ingebrekestelling gebeurt en aan wie ze wordt medegedeeld; - de verplichtingen van de opdrachtgever inzake het verstrekken van inlichtingen over de risico s en de preventiemaatregelen eigen aan de inrichting; - de verplichting van de opdrachtgever om het initiatief te nemen voor coördinatie en samenwerking; - de verplichting voor de opdrachtgever om rekening te houden met de specifieke preventiemaatregelen die de aannemer zelf toepast en die interfereren met de maatregelen eigen aan de inrichting van de opdrachtgever; - de wijze waarop de aannemer van de opdrachtgever kan afdwingen dat met deze maatregelen rekening wordt gehouden. Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2 11

12 Correctieve maatregelen nemen De werkgever heeft de verplichting om de nodige correctieve maatregelen te nemen. Zoals in de overeenkomst staat bepaald, moet eerst de aannemer in gebreke worden gesteld. Daarna kan de opdrachtgever zelf de nodige maatregelen nemen. De kosten hiervan kan hij verhalen op de aannemer (wet welzijn, art. 9 2, 3 ). Indien de onderaannemer de maatregelen in verband met het welzijn van de werknemers eigen aan de inrichting niet neemt of zijn verplichtingen gebrekkig naleeft en dus nalatig is geweest, moet de opdrachtgever zelf de nodige maatregelen treffen, na ingebrekestelling van de onderaannemer. Deze bepaling houdt in dat de opdrachtgever een zekere controle moet uitoefenen op de activiteiten van de onderaannemer. Deze controle kan bijvoorbeeld gebeuren door de plaats waar de werkzaamheden worden uitgevoerd regelmatig te laten bezoeken door een vertegenwoordiger van de opdrachtgever, door bij wijze van steekproef werknemers van de onderaannemer te ondervragen over de instructies die moeten worden nageleefd, of nog door een ploegbaas toezicht te laten houden op de werkzaamheden die door de onderaannemer worden verricht wanneer deze werkzaamheden worden verricht in een bedrijfsruimte van de opdrachtgever, waar ook diens werknemers werken. Ingebrekestelling Wat? De ingebrekestelling is de formele verwittiging, door de schuldeiser (d.i. de opdrachtgever) aan de schuldenaar (d.i. de aannemer) betekend, krachtens dewelke aanspraak wordt gemaakt op uitvoering van de verplichtingen. Enerzijds wordt vastgesteld dat de aannemer de verbintenis niet is nagekomen omdat hij de opgelegde verplichtingen onvoldoende naleeft en anderzijds wordt hij aangemaand zijn verplichtingen na te komen. Door de ingebrekestelling krijgt de aannemer de mogelijkheid om alsnog zijn verplichtingen na te komen. De opdrachtgever mag dus niet onmiddellijk na de ingebrekestelling zelf reeds maatregelen nemen. De ingebrekestelling veronderstelt immers dat de aannemer de kans krijgt om de toestand in orde te brengen. De opdrachtgever kan dus niet onmiddellijk in de plaats van de aannemer optreden, maar hij mag wel bewarende maatregelen treffen en bijvoorbeeld in afwachting de werken laten stilleggen, wanneer er een dreigend gevaar is. Ook kan hij aan de aannemer een zeer korte termijn opleggen om de toestand in orde te brengen. Hoe? De ingebrekestelling is een formele handeling. Dit betekent dat dit niet mondeling maar enkel schriftelijk kan gebeuren. Een gewone brief en zelfs een fax kunnen volstaan, maar nog beter is een aangetekende brief Verplichtingen van de aannemer Ook de aannemer heeft een aantal verplichtingen. Daarbij is het belangrijk om voor ogen te houden dat de verplichtingen die de werkgever (opdrachtgever) heeft ten opzichte van een aannemer doorschuiven naar de aannemer als hij zelf een onderaannemer inschakelt. En een onderaannemer die op zijn beurt een beroep doet op een onderaannemer neemt ten opzichte van deze laatste ook de verplichtingen van de werkgever over. Een aannemer neemt dus de rol op van opdrachtgever ten opzichte van zijn onderaannemers (wet welzijn, art. 10 2). Veiligheidsregels naleven Een eerste belangrijke verplichting voor de aannemer is dat hij de verplichtingen inzake het welzijn van de werknemers die in de inrichting van zijn opdrachtgever zijn opgelegd, zelf naleeft en ook doet naleven door zijn eigen werknemers en door de onderaannemers. De aannemer moet dus de veiligheidsregels die van toepassing zijn in de inrichting van de opdrachtgever (doen) naleven, bv. dragen van veiligheidsschoenen, het werken volgens bepaalde procedures. Dit vergt enerzijds een aangepaste opleiding en instructies en anderzijds een efficiënt toezicht. De aannemer kan deze taak doorgeven aan de werkgever maar dan moet dit vooraf overeengekomen worden. Dit kan bijvoorbeeld relevant zijn bij specifieke, risicovolle werkzaamheden. De opdrachtgever zou dan zelf kunnen instaan voor het informeren en het geven van instructies aan de werknemers van de aannemer (wet welzijn, art. 10 1, 1 en art. 11). 12 Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2

13 Informatie doorgeven De aannemer heeft tevens de verplichting om de informatie die hij krijgt van de opdrachtgever te laten doorstromen. Deze doorstroming gebeurt zowel naar de werknemers van de aannemer als naar de onderaannemers. De aannemer kan dit organiseren op een manier die past binnen zijn onderneming. De aanpak zal ook verschillend zijn voor korte, weinig risicovolle werkzaamheden dan voor complexe, langdurige werkzaamheden. De aannemer geeft aan de opdrachtgever alle informatie over de risico s en de preventiemaatregelen die gepaard gaan met de werkzaamheden die de aannemer komt uitvoeren in de inrichting van de opdrachtgever. Deze informatie biedt aan de opdrachtgever de mogelijkheid om in te schatten of de werkzaamheden risico s meebrengen voor zijn werknemers en eventueel de nodige maatregelen te nemen. Daarom is het ook belangrijk dat deze informatie zo precies mogelijk is (wat houden de werken in? Wat zijn de risico s? Welke werkmethoden worden gebruikt? Welk materieel? Welke procedures?) (wet welzijn, art. 10 1, 2 en 3 ). Meewerken aan de coördinatie De aannemer moet ook deelnemen aan de coördinatie opgezet door de werkgever. De aannemer is daarvoor afhankelijk van de initiatieven die de werkgever neemt. Het kan bijvoorbeeld gaan om het deelnemen aan startwerkvergaderingen en werkoverleg (wet welzijn, art. 10 1, 4 ). Schema 3 Informatie- en coördinatieverplichtingen van de opdrachtgever en de (onder)aannemers Informatie over risico s en maatregelen Aannemer Informatie over risico s en maatregelen opdrachtgever controle op opleiding, instructies Informatie over risico s en maatregelen coördinatie Meewerken aan de coördinatie specifiek onthaal informatie, opleiding, instructies Onderaannemer Werknemers van de aannemer Werknemers van de onderaannemer Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2 13

14 3 Bijkomende informatie Wie meer wil weten over dit onderwerp, vindt in onderstaande referenties verwijzingen naar artikelen die verschillende aspecten van de problematiek belichten. Het lijstje met websites biedt een overzicht van sites waar u terecht kan voor praktische ondersteuning. 3.1 Literatuurreferenties Aanpassingen aan de reglementering werken met derden, in PreventActua, nr. 14, 2007 Evaluatiesysteem voor contractors, in PreventFocus, nr. 4, 2008 Vierde editie VCA-checklist in PreventActua, nr. 6, 2004 VCA-certificatie en VCA-veiligheidsopleiding: dichter bij de ondernemingen, Hendrik De Lange, in Veiligheidsnieuws, nr. 157, Interessante websites Deze website geeft meer informatie over vca en over besacc. Beide zijn systemen om aannemers te attesteren en te certificeren voor hun veiligheidsbeheerssysteem. De website geeft toelichting bij de vereisten voor het behalen van de attestering, de nodige opleiding en verdere verwijzing. Op de website is ook een lijst terug te vinden met bedrijven die beschikken over een VCA- of een Besacc-attest. 14 Preventie & wetgeving Focus op werken met derden 2008/2

15

16 Focus op werken met derden is een gezamenlijke uitgave van : Gachardstraat 88 bus 4, 1050 Brussel Tel.: Fax: prevent@prevent.be en Uitgeverij : Stijn Streuvelslaan 73, 8501 Heule Tel. : Fax: abonn@uga.be Copyright Prevent - UGA