GOED Groeneweg Renkum

Transcriptie

1 Flora- en faunaonderzoek GOED Groeneweg Renkum Gemeente Renkum Datum: 19 oktober 2009 Projectnummer: 80674

2

3 INHOUD 1 Inleiding Aanleiding Gebiedsbeschrijving en beoogde ingrepen 4 2 Wettelijk kader Gebiedsbescherming Soortenbescherming 5 3 Toetsing Onderzoeksmethodiek Beschermde gebieden Voorkomen van beschermde soorten 8 4 Conclusie Gebiedsbescherming Soortenbescherming Consequenties Aanbevelingen 15 Bijlagen Bijlage 1: Natuurloket Bijlage 2: Literatuurlijst Bijlage 3: Resultaten veldonderzoek Adviesbureau Mertens

4

5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding In Renkum (gemeente Renkum, provincie Gelderland) is aan de Groeneweg de realisatie van een gebouw met een maatschappelijke functie en zes appartementen beoogd. Eén van de haalbaarheidsstudies die hiervoor dient te worden uitgevoerd is toetsing aan de natuurregelgeving. Voorliggend flora- en faunaonderzoek is opgesteld door SAB Arnhem B.V. en geeft een inzicht in de doorwerking van de natuurwetgeving op deze plek grafische Dienst, Emmen Globale ligging en indrukken van het plangebied; de voorzijde van het gebouw gezien vanaf de Groeneweg (rechtsboven), de voorzijde van het gebouw met het pannendak (rechtsmidden), het verruigde grasveld achter het gebouw (linksonder) en de achterzijde van het gebouw (rechtsonder) (kaart: Voordat ruimtelijke ingrepen mogen plaatsvinden moet eerst een onderzoek plaatsvinden in het kader van de Flora- en faunawet en de Natuurbeschermingswet 1998 en eventuele andere natuurregelgeving. Bij deze activiteit moet rekening gehouden worden met de aanwezige natuurwaarden in en om het plangebied. Het voorliggende flora- en faunaonderzoek is gebaseerd op de reeds gemaakte quick scan flora en fauna van SAB (SAB, 2008) en bestaat uit een gebiedsanalyse (ruimtelijk ecologisch), beschikbare verspreidingsgegevens van beschermde planten en dieren en een bio- SAB 3

6 toopinschatting op basis van een verkennend veldonderzoek, aangevuld met een gerichte veldinventarisatie naar ontheffingsplichtige soorten. Deze onderzoeksrapportage brengt het precieze gebruik van het plangebied door de ontheffingsplichtige soorten, en de eventuele noodzaak voor een ontheffingsaanvraag voor deze soorten, in beeld. Daarnaast geeft het rapport inzicht in de doorwerking van de gebiedsgerichte natuurwetgeving op deze plek. De effectbeoordeling is gedaan op basis van de huidig geldende interpretatie van wet- en regelgeving. 1.2 Gebiedsbeschrijving en beoogde ingrepen Het plangebied aan de Groeneweg ligt in de bebouwde kom van Renkum, ten oosten van het centrum. Renkum ligt aan de zuidzijde tegen de uiterwaarden van de Neder- Rijn en is aan de andere zijdes omsloten door de Veluwe. Zowel ten westen als ten oosten van Renkum liggen aaneengesloten bossen en heideterreinen. Ten noorden van Renkum ligt een landbouwenclave. De locatie zelf ligt op de hoek van de Groeneweg en Don Boscoweg. Deze wegen begrenzen de locatie aan de noord- en westzijde. De oostzijde wordt begrensd door een huisartsenpraktijk en de zuidzijde door een school. Beide aangrenzende terreinen zijn grotendeels bebouwd en verhard. Binnen het plangebied staat een gebouw dat in gebruik is of in gebruik is geweest als gym-/sportzaal. Het gebouw heeft een hellend dak dat voorzien is een pannendak. Rondom het gebouw is veel struweel en opslag van jonge bomen aanwezig. Achter het gebouw ligt een verruigd grasveld. Tevens zijn in het plangebied enkele volwassen bomen aanwezig. inrichtingsschets van het plangebied Op deze locatie is de nieuwbouw van een gebouw met een maatschappelijke functie en zes appartementen beoogd. Aan de voorzijde van het gebouw, aan de Groeneweg, zijn parkeervoorzieningen voor het nieuwe gebouw gepland. Ten behoeve van de beoogde bouw zullen het reeds aanwezige gebouw en alle aanwezige vegetatie rondom het gebouw worden verwijderd. SAB 4

7 2 Wettelijk kader Bescherming in het kader van de natuur wet- en regelgeving is op te delen in gebiedsen soortenbescherming. Bij gebiedsbescherming heeft men te maken met de Natuurbeschermingswet 1998 en de Ecologische Hoofdstructuur. Soortenbescherming komt voort uit de Flora- en faunawet. 2.1 Gebiedsbescherming Natuurgebieden of andere gebieden die belangrijk zijn voor flora en fauna kunnen aangewezen worden als Europese Vogelrichtlijn en/of Habitatrichtlijngebieden (Natura 2000). De verplichtingen uit de Vogel- en Habitatrichtlijngebieden zijn in Nederland opgenomen in de Natuurbeschermingswet Hierin zijn de reeds bestaande staatsnatuurmonumenten ook opgenomen. Op grond van deze wet is het verboden projecten of andere handelingen te realiseren of te verrichten die, gelet op de instandhoudingsdoelstelling, de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten kunnen verslechteren, of een verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor het gebied is aangewezen. Een andere vorm van gebiedsbescherming komt voort uit aanwijzing van een gebied als Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Voor dergelijke gebieden geldt dat het natuurbelang prioriteit heeft en dat andere activiteiten niet mogen leiden tot frustratie van de natuurdoelen. Anders dan bij gebieds- en soortbescherming is de status als EHS niet verankerd in de natuurwetgeving, maar dient het belang in de planologische afweging een rol te spelen. Dit valt onder de verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag. 2.2 Soortenbescherming Soortenbescherming is altijd aan de orde. Hiervoor is de Flora- en faunawet bepalend. De Flora- en faunawet is gericht op het duurzaam in stand houden van soorten in hun natuurlijk leefgebied. Deze wet heeft de beschermingsregels, zoals die ook in de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn zijn opgenomen, overgenomen en voor de Nederlandse situatie toegepast. Deze bescherming is als volgt in de Flora- en faunawet opgenomen: het is verboden beschermde plantensoorten te plukken, verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen (artikel 8); het is verboden beschermde diersoorten te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen (artikel 9), opzettelijk te verontrusten (artikel 10) en hun nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren (artikel 11). SAB 5

8 De procedurele consequenties zijn afhankelijk van de soorten die door de ingreep worden beïnvloed. Kortweg kunnen drie beschermingsregimes worden onderscheiden: 1 beschermingscategorie 1: Een groot aantal beschermde soorten is in Nederland algemeen voorkomend. Op basis van het Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten uit de Flora- en faunawet mogen ruimtelijke ingrepen worden uitgevoerd die tot effect hebben dat de verblijfplaatsen van deze soorten worden aangetast; 2 beschermingscategorie 2: Voor beschermde soorten die minder algemeen zijn en extra aandacht verdienen, kan een vrijstelling (behalve voor het opzettelijk verontrusten) verkregen worden als de initiatiefnemer een goedgekeurde gedragscode heeft. Indien dit niet het geval is dient voor deze categorie een ontheffing aangevraagd te worden. In zo n gedragscode worden gedragslijnen aangegeven die men volgt om het schaden van beschermde soorten zo veel mogelijk te voorkomen. Ontheffing is, als wordt gewerkt volgens een goedgekeurde gedragscode, voor deze soorten alleen nog nodig als werkzaamheden afwijkend van de gedragscode worden uitgevoerd; 3 beschermingscategorie 3: Voor ongeveer honderd zeldzame soorten geldt géén vrijstelling als het gaat om ruimtelijke ingrepen. Ontheffingen voor deze groep soorten worden slechts verleend wanneer er geen andere bevredigende oplossing voor de ingreep bestaat, de ingrepen vanwege dwingende redenen van groot openbaar belang dienen plaats te vinden en de gunstige staat van instandhouding van de soort niet in gevaar komt. Deze uitgebreide toets geldt ook voor alle vogelsoorten. Als een ruimtelijke ingreep rechtstreeks kan leiden tot verstoring of vernietiging van bepaalde beschermde soorten of hun leefgebied, kan het project in strijd zijn met de Flora- en faunawet. Voor aantastingen van verblijfplaatsen en belangrijke (onderdelen) van leefgebieden van meer strikt beschermde soorten, is ontheffing ex. Artikel 75 van de Flora- en faunawet nodig van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 1. Zorgplicht Verder geldt altijd artikel 2 van de Flora- en faunawet, een zorgplichtbepaling. Iedereen dient voldoende zorg in acht te nemen voor de in het wild levende dieren en hun leefomgeving. Dit houdt in dat voorafgaand aan sloop- grond- of bouwwerkzaamheden moet worden gecontroleerd of dat negatieve gevolgen voor aanwezige soorten kunnen worden voorkomen door het nemen van alle maatregelen die redelijkerwijs kunnen worden verwacht. 1 Door een uitspraak van de Raad van State is voor een ontheffingsaanvraag van soorten uit Bijlage IV van de Habitatrichtlijn (onder andere vleermuizen) noodzakelijk het groot openbaar belang van het plan aan te tonen. In alle overige gevallen is het verkrijgen van een ontheffing wellicht niet mogelijk. De Raad van State heeft in haar uitspraak tevens bepaald dat voor vogels alleen nog ontheffing verkregen kan worden op grond van een belang dat staat in de Vogelrichtlijn. In de Vogelrichtlijn staat groot openbaar belang niet als belang genoemd. Het verkrijgen van een ontheffing voor vogelsoorten is hedendaags niet meer mogelijk. SAB 6

9 3 Toetsing 3.1 Onderzoeksmethodiek Het Natuurloket geeft in de kilometerhokken waarbinnen de planlocatie en haar invloedsgebied is gelegen ( en ), het voorkomen van beschermde vaatplanten, zoogdieren, broedvogels, reptielen en amfibieën weer. Niet alle kilometerhokken zijn evengoed onderzocht. Het plangebied maakt een klein onderdeel uit van de betreffende kilometerhokken. Daarom is besloten geen aanvullende gegevens op te vragen maar het flora- en faunaonderzoek vooral te baseren op de biotoopinschatting door een ecoloog en gericht veldonderzoek door Adviesbureau Mertens. Bij het opstellen van de quick scan flora en fauna is verder gebruik gemaakt van bestaande atlasgegevens uit de Atlas van Nederlandse Zoogdieren (Broekhuizen, 1992), de Atlas van de Nederlandse vleermuizen (Limpens, 1997) en de verspreidingsgegevens van RAVON ( Deze bronnen vermelden soortgegevens uurhokken (5 bij 5 kilometer), dit betekent dat het globale gegevens betreft. Bijlage 2 vermeldt de geraadpleegde bronnen. Op 15 oktober 2008 heeft een ecoloog het plangebied en de directe omgeving verkend. Doel van deze veldverkenning was om een indruk te krijgen van de biotopen ter plaatse en de geschiktheid van het plangebied en haar omgeving voor de verschillende soortengroepen te beoordelen. Op basis van deze quick scan en veldverkenning konden vaste rust- en verblijfplaatsen van ontheffingsplichtige soorten vleermuizen niet worden uitgesloten. Om deze reden is gericht veldonderzoek naar de aanwezigheid van onder andere kraamkolonies en paarverblijven onderzocht. Vleermuizen Ten behoeve van de inventarisatie van vleermuizen zijn drie inventarisatieronden uitgevoerd op 23 juni, 7 juli (kraamperiode) en 9 september 2009 (paarperiode) (bijlage 3). Vleermuizen zijn geïnventariseerd door middel van batdetector-onderzoek (Petterson D-240). Met de batdetector worden de voor mensen onhoorbare, ultrasone geluiden van vleermuizen omgezet naar de voor het menselijk oor hoorbare geluiden. Soorten kunnen door de geluiden (frequentie, ritme en klank) en zichtbeelden worden onderscheiden. Door interpretatie hiervan kan tevens het gedrag afgeleid worden en kunnen onder andere foerageerplaatsen, vliegroutes en kolonies worden opgespoord. Er is in de avonden / nachten gelet op uitvliegende vleermuizen uit het gebouw, vliegroutes en foerageerplaatsen. Daarnaast is gelet op zwermende dieren die een indicatie vormen voor een eventuele kolonieplaats. De resultaten van het onderzoek zijn in dit document verwerkt. Deze methode voor het inventariseren van vleermuizen sluit aan bij het Inventarisatie Protocol van het Netwerk Groene Bureaus (Netwerk Groene Bureaus, 2009). SAB 7

10 3.2 Beschermde gebieden Natuurbeschermingswet 1998 Het plangebied te Renkum ligt niet in een gebied dat is aangewezen in het kader van de Natuurbeschermingswet Het dichtstbijzijnde beschermde gebied ligt op ongeveer 300 meter afstand en betreft het Natura 2000-gebied Uiterwaarden Neder- Rijn (Vogelrichtlijngebied). Tevens ligt op ongeveer 650 meter afstand het Natura 2000-gebied Veluwe (Vogel- en Habitatrichtlijngebied). De beoogde plannen hebben betrekking op een relatief kleine oppervlakte die in de huidige situatie deels is bebouwd. Hierdoor is een relatie met de aangewezen habitats van de beschermde gebieden afwezig. Ook is het gebied tussen het plangebied en de natuurgebieden grotendeels bebouwd. Gezien het bovenstaande en de binnenstedelijke ligging heeft het plangebied geen relatie met het natuurgebied. Negatieve effecten op de Natura gebieden Uiterwaarden Neder-Rijn en Veluwe zijn niet te verwachten. Ecologische Hoofdstructuur Hetzelfde gebied dat is aangewezen als Natura 2000-gebied is ook aangewezen als Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Vanwege de eerder genoemde redenen zijn ook geen negatieve effecten te verwachten op de EHS. 3.3 Voorkomen van beschermde soorten In het kader van de Flora- en faunawet moet worden getoetst of ter plaatse van de ruimtelijke ingrepen sprake is/kan zijn van negatieve effecten op beschermde planten en dieren. De beoogde ontwikkelingen kunnen biotoopverlies of verstoring (indirect biotoopverlies) tot gevolg hebben. vaatplanten Binnen het plangebied zijn rondom het gebouw groene elementen aanwezig in de vorm van struwelen en een verruigd grasveld. De struwelen bestaan voor een groot gedeelte uit gewone braam (Rubus fruticosus) en diverse soorten jonge bomen met daarin enkele volwassen bomen. Van een stabiel ecosysteem is geen sprake en bijzondere groeiplaatsen zijn niet aanwezig. Strikt beschermde vaatplanten worden binnen het plangebied niet verwacht. Aangeplante of gezaaide exemplaren van beschermde soorten (in bijvoorbeeld tuinen) zijn niet beschermd in de Flora- en faunawet, omdat het geen natuurlijke groeiplaatsen betreft. grondgebonden zoogdieren Volgens verspreidingsgegevens uit de Atlas van Nederlandse Zoogdieren (Broekhuizen, 1992) komen in de omgeving van het plangebied soorten als egel (Erinaceus europeus), tweekleurige bosspitsmuis (Sorex coronatus), dwergspitsmuis (Sorex minutus), huisspitsmuis (Crocidura russula), mol (Talpa europea), vos (Vulpes vulpes), hermelijn (Mustela erminea), bunzing (Mustela putorius), wezel (Mustela nivalis), ree (Capreolus capreolus), woelrat (Arvicola terrestris), rosse woelmuis (Clethrionomys glareolus), aardmuis (Microtus agrestis), veldmuis (Microtus arvalis), dwergmuis (Micromys minutus), bosmuis (Apodemus sylvaticus), haas (Lepus europeus), konijn (Oryctolagus cuniculus) en de meer strikt beschermde soorten eekhoorn (Sciurus vulgaris), waterspitsmuis (Neomys fodiens) en boommarter (Martes martes) voor. Daar- SAB 8

11 naast is volgens de website ook de meer strikt beschermde steenmarter in Renkum waargenomen. Omdat binnen het plangebied struwelen en verruigd grasveld aanwezig zijn, zijn vaste rust- en verblijfplaatsen van soorten als kleine marterachtige, egel, (spits)muizen, konijn en mol niet uit te sluiten. Voor deze soorten, die onder het eerste lichte beschermingsregime vallen, geldt een algemene vrijstelling voor het verstoren en/of aantasten van vaste rust- en verblijfplaatsen. eekhoorn De eekhoorn leeft bij voorkeur in naald- of gemengd bos, echter ook in loofbos, vooral in boszomen. Verder in houtwallen, tuinen en parken in een beboste omgeving. De groene elementen binnen het plangebied staan niet in verbinding met grotere bosgebieden. In grotere bosgebieden kunnen levensvatbare populaties van eekhoorns voorkomen. Gezien het voorstaande is het niet waarschijnlijk dat het plangebied wordt gebruikt door de eekhoorn. Tevens zijn geen sporen of nesten van de soort aangetroffen. Negatieve effecten op vaste rust- en verblijfplaatsen van de eekhoorn zijn niet te verwachten. waterspitsmuis De waterspitsmuis komt vooral voor rond zuiver, niet te voedselrijk water met watervegetatie en begroeide oevers. De waterspitsmuis wordt meestal in een straal van 500 meter van het water aangetroffen. Aangezien binnen en in de omgeving van het plangebied geen natuurlijke watervoerende elementen aanwezig zijn is het voorkomen van de waterspitsmuis uit te sluiten. boommarter De boommarter is een soort van (grote) aaneengesloten bossen. Het plangebied staat niet in directe verbinding met een groot bosgebied. Deze soort wordt op basis van de aanwezige biotopen (verruigd grasveld en struwelen met enkele volwassen bomen), de ligging binnen de bebouwde kom van Renkum en de mate van verstoring door middel van menselijke activiteiten niet verwacht. Ook zijn er tijdens het veldbezoek geen sporen van de bovengenoemde soort waargenomen. steenmarter De steenmarter heeft binnen zijn leefgebied tal van schuilplaatsen, zoals in takkenhopen, boomholtes, dichte struwelen, op zolders en in kruipruimten; slechts een gering aantal hiervan wordt regelmatig gebruikt. In de zoogtijd van de jongen (maart t/m juni) worden schuilplaatsen wel permanent gebruikt. Vaak huist de steenmarter ook in ruimtes onder daken, een opening van 5 à 6 cm is daartoe voldoende. De soort klimt gemakkelijk, zowel in bomen als tegen gevels en muren. Het voedsel wordt gezocht langs lijnvormige elementen zoals groenstroken, heggen, bosjes, greppels en bermen. Tijdens het veldbezoek zijn in het gebouw geen openingen waargenomen die de steenmarter toegang zouden kunnen verlenen tot het gebouw. Daarnaast bieden de groene elementen rondom het gebouw niet voldoende beschutting om als vaste rusten verblijfplaats te dienen. Gezien het voorstaande is het voorkomen van de steenmarter binnen het plangebied niet waarschijnlijk. Negatieve effecten op vaste rust- en verblijfplaatsen van de steenmarter zijn niet te verwachten. SAB 9

12 Andere meer strikt beschermde soorten worden op basis van beschikbare verspreidingsgegevens en de aanwezige biotopen niet verwacht. vleermuizen Volgens de verspreidingsgegevens (Limpens, 1997) komen in de omgeving van het plangebied gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus), ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii), baardvleermuis (Myotis mystacinus), franjestaart (Myotis nattereri), gewone grootoorvleermuis (Plecotus auritus), laatvlieger (Eptesicus serotinus), meervleermuis (Myotis dasycneme), rosse vleermuis (Nyctalus noctula) en watervleermuis (Myotis daubentonii) voor. Alle vleermuissoorten zijn strikt beschermd in de Flora- en faunawet. Vleermuizen zijn aan de hand van hun voorkeur voor verblijfplaats globaal onder te verdelen in twee groepen, gebouw- en boombewonende soorten. Ook zijn er soorten die beiden gebruiken als verblijfplaats. Daarnaast maken verschillende vleermuizen onderscheid tussen zomer- en winterverblijven. De gewone dwergvleermuis en laatvlieger zijn het gehele jaar overwegend gebouwbewonende soorten, terwijl de rosse vleermuis alleen in boomholtes verblijft. Ruige dwergvleermuis, baardvleermuis, franjestraat, gewone grootoorvleermuis, meervleermuis en watervleermuis maken zowel gebruik van gebouwen als van bomen (met uitzondering van de meervleermuis) in de zomermaanden. In de winter zitten deze soorten graag in ondergrondse ruimten zoals: mergelgroeven, bunkers, forten, vestingwerken, oude steenfabrieken, ijskelders en (kasteel)kelders (met uitzondering van de ruige dwergvleermuis). Verblijfplaatsen van gebouwbewonende vleermuizen worden vaak aangetroffen in spouwmuren, onder het dakbeschot of onder gevelbetimmering. Het gebouw binnen het plangebied is onder andere vanwege het pannendak op het gebouw geschikt voor vleermuizen. De bomen binnen het plangebied zijn, vanwege de geringe doorsnede (< 30 cm) en/of de afwezigheid van holtes, niet geschikt voor vleermuizen. Gezien het bovenstaande zijn vaste rust- en verblijfplaatsen van gebouwbewonende vleermuizen niet uit te sluiten. Om deze reden is nader onderzoek naar de aanwezigheid van verblijven in de kraamperiode en paarperiode uitgevoerd. Nader onderzoek vleermuizen Vleermuizen zijn onderzocht in de kraamperiode (23 juni en 7 juli 2009) en in de paarperiode (9 september 2009). In de kraamperiode is zowel in de avonduren als in de ochtenduren onderzoek uitgevoerd. Tijdens alle drie de onderzoeken zijn enkel foeragerende gewone dwergvleermuizen aangetroffen. Uit- of invliegende exemplaren zijn niet aangetroffen. Ook zijn tijdens de paarperiode geen vleermuizen aangetroffen met een paarroep. Aanwijzingen van de aanwezigheid van vaste rust- en verblijfplaatsen of belangrijke onderdelen van het leefgebied (vliegroutes) van vleermuizen zijn tijdens de veldbezoeken niet aangetroffen. Op basis van het nader onderzoek zijn vaste rusten verblijfplaatsen van vleermuizen uit te sluiten binnen het plangebied. Negatieve effecten op vaste rust- en verblijfplaatsen zijn met de plannen uit te sluiten. vogels Tijdens het veldbezoek zijn vogels waargenomen zoals staartmees (Aegithalos caudatus), zwarte kraai (Corvus corone), merel (Turdus merula), koolmees (Parus major), pimpelmees (Parus caeruleus) en kauw (Corvus monedula). Alle vogelsoorten zijn beschermd tijdens het broedseizoen. Het betreft dan met name de actieve broedplaat- SAB 10

13 sen en vaste verblijfplaatsen van deze soorten. Voor de meeste vogels loopt dit broedseizoen van half maart tot half juli. Sommige vogelsoorten zoals uilen gebruiken hun nesten jaarrond als verblijfplaats. Ook buiten het broedseizoen hebben nesten van deze vogels een beschermde status. Tevens zijn nesten van in bomen broedende roofvogels jaarrond beschermd. De bomen binnen het plangebied zijn, vanwege de geringe doorsnede (< 30 cm) en/of de afwezigheid van holtes, niet geschikt voor in holen broedende vogels. Daarnaast zijn tijdens het veldbezoek geen nesten van in bomen broedende roofvogels waargenomen in de bomen binnen het plangebied. Het gebouw is, vanwege de ligging binnen de bebouwde kom en de beperkte toegankelijkheid voor vogels, weinig geschikt voor jaarrond beschermde, in gebouwen broedende vogels (steen- en kerkuil). Deze vogels zijn in meeste gevallen voor hun foerageergebied afhankelijk van het buitengebied. Het buitengebied ligt op ongeveer 325 meter van het plangebied. Gezien het voorgaande is het voorkomen van jaarrond beschermde vogels niet waarschijnlijk. Negatieve effecten op deze vogels worden dan ook niet verwacht indien buiten het broedseizoen wordt gestart met werkzaamheden. Per 26 augustus 2009 is de Huismus ook een vogelsoort waarvan de nestlocaties jaarrond beschermd zijn. Indien de gebouwen niet gesloopt worden voor het aankomend broedseizoen dient bepaald te worden of nestlocaties van deze soort in de gebouwen aanwezig zijn. Aanbevolen wordt om het toekomstige gebouw geschikt te maken voor deze soort. Dit kan gedaan worden door een zogeheten Vogelvide te plaatsen onder de dakrand of door voor huismussen toegankelijke openingen onder de dakrand te laten, zodat de soort hier zijn nest kan maken. Afbeelding 4: Vogelvide (bron Vogelbescherming, 2008) amfibieën RAVON verzamelt verspreidingsgegevens van reptielen, amfibieën en vissen ( Volgens RAVON komen in de omgeving van het plangebied amfibieen zoals bruine kikker (Rana temporaria), gewone pad (Bufo bufo), bastaardkikker (Rana klepton esculenta), kleine watersalamander (Lissotriton vulgaris) en de meer strikt beschermde soorten kamsalamander (Triturus cristatus), poelkikker (Rana lessonae), rugstreeppad (Bufo calamita) en alpenwatersalamander (Mesotriton alpestris) voor. Aangezien binnen en in de omgeving van het plangebied geen watervoerende elementen aanwezig zijn, is het voorkomen van vaste rust- en verblijfplaatsen van meer strikt beschermde amfibieënsoorten uit te sluiten. Algemene soorten, zoals bruine kik- SAB 11

14 ker en gewone pad, die na de metamorfose op het land naar voedsel gaan zoeken, zijn, gezien de binnen het plangebied gelegen biotopen, niet uit te sluiten. Deze soorten kunnen grote afstanden afleggen. Omdat de dieren op het land overwinteren, is het ook mogelijk dat er dieren in de winterperiode binnen het plangebied aanwezig zijn. Voor deze soorten, die onder het eerste lichte beschermingsregime vallen, geldt een algemene vrijstelling voor het verstoren en/of aantasten van vaste rust- en verblijfplaatsen. rugstreeppad De rugstreeppad is een bewoner van open, zandig en hoog dynamische terreinen. Aangezien het plangebied weinig dynamisch is, (tijdelijke) plassen niet voorkomen en er geen vergraafbare grond op de locatie aanwezig is, is het voorkomen van de rugstreeppad niet waarschijnlijk. Negatieve effecten op vaste rust- en verblijfplaatsen van de rugstreeppad zijn niet te verwachten. Aangezien de rugstreeppad in de omgeving is waargenomen wordt, ter voorkoming van het in gebruik nemen van het plangebied door de rugstreeppad tijdens de bouw, aanbevolen om: tijdig zandige omstandigheden weg te nemen of de bouw af te ronden voor eind augustus (vanaf eind augustus gaan rugstreeppadden op zoek naar vergraafbare grond om de winter door te brengen); als de bouw langere tijd wordt stilgelegd in braakliggende toestand, paddenschermen te plaatsen; afdekken of dempen van natte plekken. reptielen Volgens RAVON zijn de zandhagedis (Lacerta agilis), ringslang (Natrix natrix), levendbarende hagedis (Zootoca vivipara), hazelworm (Anguis fragilis), gladde slang (Coronella austriacus) en adder (Vipera berus) wel eens in de omgeving waargenomen. De meeste reptielensoorten houden zich met name op in geleidelijke overgangssituaties tussen natuurlijke biotopen in bos-, heide- en veengebieden (bijv. heide en/of heischrale graslanden in combinatie met bossen en/of kleine landschapselementen). Alleen de ringslang houdt zich in nattere gebieden met een meer natuurlijke oeverzone. De bovengenoemde reptielen zijn waarschijnlijk waargenomen binnen de natuurgebieden van de Veluwe die tegen Renkum aanliggen. Deze natuurgebieden liggen op ruim 600 meter van het plangebied. Op basis van de binnen het plangebied aanwezige biotopen (verruigd grasveld en struwelen met enkele volwassen bomen) en het bebouwde karakter van het gebied tussen het plangebied en de natuurgebieden is het voorkomen van reptielen niet waarschijnlijk. vissen Binnen het plangebied zijn geen permanent watervoerende elementen aanwezig, waardoor de aanwezigheid van vissen kan worden uitgesloten. insecten (vlinders, libellen, sprinkhanen) en overige soortengroepen Slechts een beperkt aantal van de zeer soortenrijke groep van de insecten is beschermd. De habitateisen van beschermde soorten binnen deze groep zijn vaak zeer locatiespecifiek en gebonden aan zeer bijzondere biotopen. Dergelijke biotopen komen niet in het plangebied voor. Overige strikt beschermde soorten als mollusken en weekdieren zijn ook niet te verwachten gezien de biotopen. SAB 12

15 4 Conclusie In Renkum (gemeente Renkum, provincie Gelderland) is aan de Groeneweg de realisatie van een gebouw met een maatschappelijke functie en zes appartementen beoogd. Ten behoeve van de beoogde bouw zullen het reeds aanwezige gebouw en alle aanwezige vegetatie rondom het gebouw worden verwijderd. Voor deze ingreep wordt uitgevoerd, dienen de gevolgen voor beschermde natuurwaarden en de consequenties in het kader van de geldende natuurwet- en regelgeving in beeld te zijn gebracht. 4.1 Gebiedsbescherming In het kader van de Natuurbeschermingswet en de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) dient er getoetst te worden of de beoogde ontwikkelingen een negatieve invloed hebben op de beschermde gebieden. Natuurbeschermingswet 1998 Het plangebied te Renkum ligt niet in een gebied dat is aangewezen in het kader van de Natuurbeschermingswet Het dichtstbijzijnde beschermde gebied ligt op ongeveer 300 meter afstand en betreft het Natura 2000-gebied Uiterwaarden Neder- Rijn (Vogelrichtlijngebied). Tevens ligt op ongeveer 650 meter afstand het Natura 2000-gebied Veluwe (Vogel- en Habitatrichtlijngebied). De beoogde plannen hebben betrekking op een relatief kleine oppervlakte die in de huidige situatie deels is bebouwd en verhard. Hierdoor is een relatie met de aangewezen habitats van de beschermde gebieden afwezig. Daarnaast is het gebied tussen het plangebied en de natuurgebieden grotendeels bebouwd. Gezien het bovenstaande en de binnenstedelijke ligging heeft het plangebied geen relatie met het natuurgebied. Negatieve effecten op de Natura 2000-gebieden Uiterwaarden Neder-Rijn en Veluwe zijn niet te verwachten. Ecologische Hoofdstructuur Hetzelfde gebied dat is aangewezen als Natura 2000-gebied is ook aangewezen als EHS. Vanwege de eerder genoemde redenen zijn ook geen negatieve effecten te verwachten op de EHS. 4.2 Soortenbescherming In het kader van de Flora- en faunawet dient te worden nagegaan of vaste rust- en verblijfplaatsen door de ingreep worden aangetast (verwijderd, ongeschikt gemaakt) of dieren opzettelijk worden verontrust. De beoogde ontwikkelingen kunnen biotoopverlies of verstoring (indirect biotoopverlies) tot gevolg hebben. Invloeden die leiden tot een verminderde geschiktheid van het plangebied als bijvoorbeeld foerageergebied zijn niet ontheffingsplichtig, tenzij het een zodanig belang betreft dat bij het wegvallen van deze functie ook de vaste rust- en verblijfplaatsen van soorten niet langer kunnen functioneren. SAB 13

16 Algemeen voorkomende soorten De meeste van de mogelijk in het plangebied voorkomende soorten zoals bruine kikker, gewone pad, kleine marterachtige, egel, (spits)muizen, konijn en mol zijn beschermd volgens het lichte beschermingsregime van de Flora- en faunawet. Voor deze soorten geldt dat aantasting van vaste rust- en verblijfplaatsen op basis van een vrijstelling mogelijk is, zonder dat er sprake is van procedurele consequenties. Strikt beschermde soorten Op basis van de quick scan flora en fauna konden vaste rust- en verblijfplaatsen van vleermuizen niet op voorhand worden uitgesloten in het plangebied. Om deze reden is door Adviesbureau Mertens op 23 juni, 7 juli en 9 september 2009 gericht veldonderzoek naar de aanwezigheid van verblijfplaatsen in de kraam- en paarperiode van vleermuizen uitgevoerd. Vaste rust- en verblijfplaatsen of aanwijzingen daarvan zijn tijdens het gerichte veldonderzoek niet aangetroffen. Ook zijn belangrijke onderdelen van het leefgebied van vleermuizen niet aangetroffen. Het plangebied dient als marginaal foerageergebied voor de Gewone dwergvleermuis. huismus Per 26 augustus 2009 is de Huismus ook een vogelsoort waarvan de nestlocaties jaarrond beschermd zijn. Indien de gebouwen niet gesloopt worden voor het aankomend broedseizoen, dient bepaald te worden of nestlocaties van deze soort in de gebouwen aanwezig zijn. rugstreeppad Het plangebied is in de huidige situatie niet geschikt voor de rugstreeppad. Deze soort is in de omgeving wel waargenomen. Aangezien het een mobile soort betreft en het plangebied door de beoogde bouwactiviteiten mogelijk wel geschikt wordt voor deze soort, zijn bij de aanbevelingen (paragraaf 4.4) enkele maatregelen beschreven ter voorkomen van het in gebruik nemen van het plangebied door de rugstreeppad. 4.3 Consequenties Op basis van het gerichte veldonderzoek zijn vaste rust- en verblijfplaatsen en belangrijke onderdelen van het leefgebied van vleermuizen uit te sluiten binnen het plangebied. Een ontheffing in het kader van de Flora- en faunawet voor het slopen van de bebouwing en het opnieuw inrichten van het plangebied is, op basis van het nader onderzoek, niet noodzakelijk. Verder is een tweetal algemene voorwaarden vanuit de Flora- en faunawet altijd van toepassing: in het broedseizoen van vogels (half maart tot half juli) mogen de vegetatie, bosjes en opstallen in het plangebied niet worden verwijderd. De start van werkzaamheden tijdens deze periode zouden leiden tot directe verstoring van broedvogels en het broedsucces. Alle vogels zijn beschermd. Er is geen vrijstelling te verkrijgen in het kader van de Flora- en faunawet voor activiteiten die vogels in hun broedseizoen zouden kunnen verstoren. op basis van de zorgplicht volgens artikel 2 van de Flora- en faunawet dient bij de uitvoering van de werkzaamheden voldoende zorg in acht te worden genomen voor de in het wild levende dieren en hun leefomgeving. Dit houdt in dat bij het uit- SAB 14

17 voeren van werkzaamheden altijd rekening moet worden gehouden met aanwezige planten en dieren. Zo dienen maatregelen te worden getroffen om bijvoorbeeld verstoring tot een minimum te beperken. Dieren moeten de gelegenheid hebben om uit te wijken en mogen niet opzettelijk worden gedood. Dit kan door: voortijdig maaien van het plangebied zodat dieren wegtrekken; het beperken van verlichting tijdens de avonduren in zomer, voorjaar en herfst ten behoeve van vleermuizen en andere nachtdieren; het slopen en rooien starten buiten het voortplantingsseizoen en het winter(slaap)seizoen, wanneer het plangebied ongeschikt is voor dieren. 4.4 Aanbevelingen Naast de consequenties die voortkomen uit de Flora- en faunawet is ook een aantal vrijblijvende aanbevelingen te doen ten aanzien van de inrichting van het plangebied, zoals: voor vleermuizen zouden open stootvoegen aangebracht kunnen worden in muren, of vleermuiskasten kunnen worden geplaatst in de spouw of tegen de muur op >2,5 meter hoogte in nieuw te bouwen woningen; het planten van bomen en struwelen voor vogels en vleermuizen verdient aanbeveling. Het beste zijn, ecologisch gezien, inheemse bes- en bloemdragende struiken en planten; er kunnen neststenen worden aangebracht ten behoeve van gierzwaluwen op >2,5 meter hoogte in de muur, of bij een steile dakvorm als dakpannen. Deze beschermde soort verliest steeds meer nestmogelijkheden. De huidige bebouwing is voor deze soort niet geschikt; het toekomstige gebouw geschikt maken voor de Huismus. Dit kan gedaan worden door een zogeheten Vogelvide te plaatsen onder de dakrand of door voor huismussen toegankelijke openingen onder de dakrand te laten, zodat de soort in het dakbeschot zijn nest kan maken. rugstreeppad Aangezien de rugstreeppad in de omgeving is waargenomen wordt, ter voorkoming van het in gebruik nemen van het plangebied door de rugstreeppad tijdens de bouw, aanbevolen om: tijdig zandige omstandigheden weg te nemen of de bouw af te ronden voor eind augustus (vanaf eind augustus gaan rugstreeppadden op zoek naar vergraafbare grond om de winter door te brengen); als de bouw langere tijd wordt stilgelegd in braakliggende toestand paddenschermen te plaatsen; afdekken of dempen van natte plekken. SAB 15

18

19 Bijlage 1: gegevens Natuurloket

20

21 Bijlage 2: Literatuurlijst Broekhuizen, S e.a., Atlas van de Nederlandse zoogdieren, uitgeverij KNNV, Utrecht, Limpens, H.J.G.A., e.a., Atlas van de Nederlandse vleermuizen, uitgeverij KNNV, Utrecht, Meijden, R. van der, Heukels flora van Nederland, 23 e druk, uitgeverij Wolters Noordhof, Groningen, SAB, Quick scan flora en fauna GOED Groenweg te Renkum. Arnhem. projectnummer Vogelbescherming De huismus anno Update van het actieplan huismus van Vogelbescherming Nederland. Websites:

22

23 Bijlage 3: Resultaten veldonderzoek Adviesbureau Mertens

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37