Preek. Dia 1 = thema: priesterschap. [0] Een preek in drie delen: Dia 2 hoezo zijn er priesters; wat doen ze; wat heeft dat met u te maken?

Transcriptie

1 1 Preek Dia 1 = thema: priesterschap [0] Een preek in drie delen: Dia 2 hoezo zijn er priesters; wat doen ze; wat heeft dat met u te maken? [1] Waarom waren er eigenlijk priesters? Wij denken bij priesters in het Oude Testament denk ik snel aan offers. Wel: Noach offerde, Abraham offerde, Izaäk offerde, Mozes offerde en dat was allemaal zonder tussenkomst van priesters. Want er wáren toen nog geen priesters. Ging prima. Dus waarom waren er op een gegeven moment eigenlijk priesters? Dia 3 Lees anders de psalmen. Veel psalmen zijn gebeden tot God. Contact. Dat contact is dus mogelijk door, nou ja, gewoon te bidden. Geen tussenkomst nodig van een geestelijke. Gaat prima. Dus waarom waren er eigenlijk priesters? [2] We gaan op zoek naar een antwoord via een iets andere vraag. Namelijk: hoe kwámen er eigenlijk priesters? Die simpelere vraag van het waarvandáán brengt ons ongetwijfeld dichter bij een antwoord op die moeilijkere vraag van het waaróm. Dus: waar komen die priesters vandaan? Hoe was het ook alweer. Jakob is de stamvader van de twaalf stammen van Israël. Hij had twaalf zonen. Waaronder Simeon en Levi. Simeon en Levi deden ooit iets wreeds en werden daarom door vader Jakob vervloekt. Namelijk als volgt: zij

2 2 zouden geen erfdeel krijgen in het beloofde land. Ze zouden verstrooid worden onder alle andere tien stammen. En dat is gebeurd. Wat Simeon betreft: daarvan vertel ik nu alleen dat diens eigenheid in de loop van de geschiedenis verdwijnt. En Levi? Die kreeg ook geen eigen erfdeel. Let wel: dat was dus een vloek. Dia 4 Maar na die vloek kwam de geschiedenis met het gouden kalf. Alle stammen vergalopperen zich rondom dat kalf, behalve Levi. Daarom krijgen Levieten een eervolle taak in Israël. Zij, en het in bijzonder één bepaalde familie uit hen, krijgen als beloning het voorrecht om voor de tabernakel en later de tempel te zorgen en voor alles wat daarmee te maken had. Dia 5 Let wel: nog steeds verdeeld over heel Israël, zonder eigen stamgebied. Maar júist op die manier, verdeeld onder alle Israëlieten, konden Levieten en priesters hun taken juist bijzonder goed verrichten. Ik kom daar zometeen op terug. Voor nu moet je noteren: wat aanvankelijk een vloek was, is later tot zegen geworden voor Levi en voor de priesters uit de Levieten. Of eigenlijk: werkte zegenrijk uit voor de Israëlieten. OK. Dat was het eerste over de herkomst van priesters. Dan het tweede wat je moet noteren. Dat is dat het ook anders had gekund. In Numeri 3:11-13 staat het zo, samengevat. God zegt: Elke eerstgeborene komt Mij toe. Elke eerstgeborene zou eigenlijk in dienst moeten komen van Mij, in dienst moeten treden als religieuze professional. Maar in plaats van al die eerstgeborenen zullen de Levieten dienst doen. Dia 6 Voor de fijnproevers een frappant detail om dat in te kleuren. In Numeri 3:42 staat dat er eerstgeboren Israëlieten waren. En toevallig zijn er blijkens vers 39 ook zo n Levieten. Je begrijpt: de Levieten vervangen de eerstgeborenen van de Israëlieten één op één. God was van plan alle eerstgeborenen te claimen, maar in hun plaats stelt hij de Levieten en de priesters. Dat is het tweede. Het gaat nog steeds over de herkomst van priesters. Daar moet je ten slotte een derde ding over noteren. Dat is dat God weliswaar een specifieke groep

3 3 specifieke taken geeft, maar dat die specifiek aangewezenen doen wat eigenlijk wezenlijk is voor álle Israëlieten. Dia 7 In Exodus 19:6 staat dat héél het volk een koninkrijk van priesters is. Eigenlijk is iederéén priester. Als God dus enkelen uit de Israëlieten priestertaken geeft, doen die die taken als vertegenwoordigers van wat ten diepste wezenlijk is voor iederéén. Drie dingen dus. Wat leveren ze tot nu toe op? Dia 8 Ten eerste dit. Die priesterstand is op een wonderlijke manier ontstaan. Via een vervloeking van een stam en via een zegen van die stam. Een specifieke biografie, een bijzondere levensgang, mooi en niet zo mooi, maakt een stam geschikt om priesters te leveren. Dia 9 Ten tweede dit: wat die priesters doen is exemplarisch voor wat eigenlijk taak van álle Israëlieten. Dia 10 Dat is echt van belang. Want tot nu toe kun je steeds zeggen: allemaal heel interessant, of niet, maar wat hebben priesters van toen nu met mij te maken? Maar als je ziet dat wat priesters van toen deden eigenlijk is wat álle kerkleden van toen moeten doen, wordt het al weidser en komt het dichterbij. Vervolgens zegt Petrus in I Petrus 2:5 tegen ons, kerkleden van nu: Vorm een heilige priesterschap. Aha. Kennelijk is iets van die priesters van toen wezenlijk voor iederéén toen wezenlijk voor iedereen nú. Priesters. U en ik. [3] [3.1] Met die constatering gaan we naar het tweede deel van de preek. Dia 11 Die priesters, hoe bijzonder zij ook ontstaan, zijn een verbijzondering van wat wij allemáál zijn. Dus wat deden die priesters dan wat wij ook moeten doen? Ik denk dat u geneigd bent dan snel een link te leggen via offers. Die link is terecht. Dia 12 Petrus doet het ook. Hij zegt: Vorm een heilige priesterschap om geestelijke offers te brengen. Dat zul je vast wel concreet voor jezelf kunnen invullen. Uw offers zijn bijvoorbeeld dat je geld geeft aan een goed doel. Niet voor niets worden de collectes wel eens de dienst van de offeranden, van de offers genoemd. Prima. Dat is redelijk

4 4 bekend en daarom ben ik zo vrij om iets anders te belichten. Want Petrus zegt ook iets wat voor ons gevoel niet zo snel met offers en priesters te verbinden is. Namelijk dit: U bent een koninkrijk van priesters, om de grote daden te verkondigen van God. De grote daden verkondigen? Jazeker. Want prima dat u aan offers denkt als het gaat om priesters, niet prima als u dan stopt met denken. Want priesters deden nog veel, veel meer dan offeren alleen. Ik waag te zeggen dat offeren een weliswaar in het oog springend, maar feitelijk een relatief klein deel van hun werk was. Wat deden ze verder dan? Taak twee: ze onderwezen. Dia 13 In Deuteronomium 33:10 staat het zo. Laat hen uw regels onderwijzen aan Jakob, uw voorschriften onderwijzen aan Jakob. Priesters zijn de catecheten van vroeger, of de dominees, of de kinderbijbelclubleiders, of. Ze laten weten wie God is, wat God wil, wat God belooft. De gemiddelde Israëliet zal een priester in die rol vaker zijn tegengekomen dan in diens rol van offeraar. Even inkleuren: als Jeruzalem op een gegeven moment wordt belegerd, en Jeremia vertelt het volk dat Jeruzalem gaat vallen, dan zeggen de mensen: Laten we iets tegen die Jeremia ondernemen. Want het onderricht van onze priesters ( ) zal allerminst verdwijnen (Jeremia 18:18). Niet: de ófferdienst. Het onderricht. Dat is het eerste waar ze aan denken. Ook op andere plekken is duidelijk dat vanuit de Bijbel mensen wijzer maken een grote taak van priesters is. Dus: offeren. Dat is één taak. Onderwijzen, dat is twee. Taak drie: priesters bemiddelen tussen mensen. Ze arbitreren in conflicten (Deuteronomium 21:5, 17:8-13, Nehemia 8). Dia 14 Natuurlijk: als je zo doorkneed bent in de Bijbel als een priester, dan krijg je vanzelf wel gevoel voor wat bijbels passend is in een conflict, wat een christelijke manier is om iets op te lossen. Bemiddelen dus.

5 5 We hebben tot nu toe: offeren, onderwijs, bemiddelen. Ten slotte taak vier: zegenen. Dia 15 De zegen van God doorgeven. Typisch iets wat aan priesters is opgedragen. Vele bijbelteksten daarover. [3.2] U hoeft dit allemaal niet te onthouden. Dia 16 Maar het zou mooi zijn als je bij priesters aan veel, veel meer denkt dat aan het brengen van offers alleen. Voor nu gaat het er om dat je in zijn algemeenheid gevoel krijgt voor de rol van priesters. Die rol kun je als volgt samenvatten: ze bemiddelen de relatie tussen God en de gelovige. Dia 17 Ze zijn als butlers, die mensen bij God brengen, en als herauten die God bij de mensen brengen. Twee bewegingen dus, van mens naar God en van God naar mens. Daar assisteren zij in. Ik ga dat nu wat uitwerken. Eerst die ene beweging. Van mens naar God. Dia 18 Vergelijk het met dat u een uitnodiging krijgt om te dineren bij koning Willem-Alexander. Grote eer natuurlijk. En u weet neem ik aan dat u uw mes rechts moet vasthouden en uw vork links. Maar verder? Hoe spreek je de koning eigenlijk aan? Sire? Majesteit? Meneer? Mag je hem een hand geven, of moet je wachten tot hij zijn hand uitsteekt? Wat moet je eigenlijk aantrekken? En zo kun je vast nog tien dingen bedenken die je graag van te voren weet voordat je met de koning gaat dineren. Die dingen worden je verteld. Ik weet van collega s die naar een openbare gelegenheid gaan waar de vorst ook is, dat die instructies krijgen over hun outfit en hun gedrag. Je wordt bij de deur ook opgevangen door een laten we zeggen butler, die je je plek wijst, de laatste aanwijzingen geeft zoals wilt u gaan staan als de koning binnenkomt, wilt u niet applaudisseren enzovoort. Een instructeur. Ik weet niet hoe je die instructiegevers officieel noemt, maar ik weet wel dat je die persoon kunt vergelijken met een priester. Iemand die bemiddelt. Die vertelt hoe het werkt. De die relatie op gang helpt. Faciliteert. Die mensen naar God leidt. Dia 19 Een butler. Een dienaar. Dat is een priester.

6 6 Vergelijk daarmee de rol van een dominee. Die gelooft niet voor u. Net zoals een priester niet geloofde in plaats van een Israëliet. Die Israëlieten moest zelf geloven. Zelf de relatie zoeken, de band beleven. Maar een dominee dient je daarbij wel. Hij kan vanuit de Bijbel vertellen wie God eigenlijk is. Hij kan je vertellen waar instructies te lezen zijn over wat God fijn vindt en waar Hij een afkeer van heeft. De dominee als priester, als butler. Hij helpt je met God om te gaan, maar vervolgens moet jíj met God omgaan. En feitelijk heb je een dominee of religieuze professional niet nodig. We zijn niet Rooms, waar de gelovige niet zonder een priesterstand kan. Je hebt een kerk vol mensen die je kunnen dienen in je relatie met God. En ten diepste kunt ook zonder zo iemand zélf de Bijbel lezen, God leren, kennen, met God leven. Een religieuze professial, of religieuze hulp, is handig, maar niet onmisbaar. Denk aan Hanna, de moeder van Samuël. Zij ging bidden in de tempel. Zij kon dat prima doen zonder een priester. Die priester, Eli, was op dat moment zelfs een stoorzender, want die wilde haar de tempel uit manoeuvreren. God hoorde Hanna zonder bemiddeling van een priester. [3.3] Vervolgens is het wel fijn dat die priester er was op dat moment. Hij kan immers alsnog bemiddelen. Maar dan de andere kant op. Niet van Hanna naar God, maar van God naar Hanna. Hij kan namens God haar iets toezeggen. Hij kan namens God haar zegenen. Nu komen we dus aan bij die andere kant van het bemiddelen van de relatie God-gelovige. Dia 20 Van God naar gelovige. Die beweging illustreer ik met iets frappants. Priesters functioneerden ook als butlers als het ging om offers. De priester kreeg van de meeste offers ook een deel. Dat mochten die priesters zelf opeten. Nu komt het frappante. Ooit aten priesters dat deel dat zij mochten eten niet op. Geen probleem, zou je zeggen. Toch wel. In Leviticus staat het zo. (Leviticus 10:17:) Mozes vraagt aan de priesters: Waarom hebben jullie dat deel niet opgegeten? Het is allerheiligst en de Heer heeft het aan jullie gegeven om de schuld van het volk weg te nemen en voor hen verzoening te bewerken. Het frappante is natuurlijk dit: kennelijk moet dat op te eten deel ook echt gegeten worden, anders is het offer niet af, is

7 7 verzoening niet tot stand gekomen. Waarom niet? Omdat de priesters namens God eten. Want zo n offer waar de priester een deel van eet symboliseert en viert de verbondenheid met God. Net zoals wij een verjaardag vieren met taart of lekkere hapjes, wordt de verbondenheid met de Heer gevierd en beleefd met een maaltijd. Een maaltijd met God, daar gaat het hier om. Maar God kan niet eten. Dus eten de priesters namens God. Daarom móesten die priesters uit dit bijbelgedeelte eten. Dat was hun taak: in de relatie tussen God en mens God dienen door in zijn plaats te eten. Ze representeerden God. Ze brachten God dichtbij. Dia 21 Zij bemiddelden de relatie Godmens door de mensen bij God te brengen, en God bij de mensen. Priester. OK. Waarom zijn er priesters? Ooit waren ze er niet en dat was kennelijk niet verkeerd. Maar blijkbaar werkt het mét priesters het beste. Zó wil God de relatie leggen; óók zo. Via mensen die faciliteren in de relatie God-mens. Zo wil God ons tegemoet komen om de band met Hem te onderhouden. Het is zijn geste om het mensen gemakkelijker te maken. Het is genade, omdat Hij zo de drempel zo laag mogelijk maakt. Priesters zijn Gods cadeau aan zijn volk. Israël was, als priesterlijk volk, God cadeau aan de omgeving. De kerk, als heilige priesterschap, is Gods cadeau aan de wereld. En u bent Gods cadeau voor de ander. [4] [4.1] Ja, want intussen komen we aan bij het derde stuk van de preek. Dia 22 Wat heeft dit alles nu met u en mij te maken? Ik hoop dat je dat intussen al wel hebt aangevoeld. Petrus zegt dat wij priesters zijn. OK. Dus wij brengen mensen bij God en God bij mensen? Ja. Dia 23 Dus u ook? Ja. Maar u bent geen religieuze professial?! Maakt niet uit. U bent priester. U kunt niet voor mensen geloven, maar u kunt mensen wel bij God brengen. Die ene beweging, van mens naar God. Toch? U kunt een ander nieuw zicht bieden, als die gelooft dat God niet meer van hem of haar kan houden. Want u kent God goed genoeg om te weten dat God extreem liefdevol is. En

8 8 vergevingsgezind. Breng die mens maar bij God. Priesterlijk. En als iemand tegen je zegt dat hij niet meer kan bidden? Dan kun je zeggen: zal ik je voorgaan in gebed? Priesterlijk. En als iemand opziet tegen naar de kerk gaan, want al die nette mensen, en wanneer moet je zitten en wanneer staan dan zeg je: ga maar naast mij zitten en doe maar zoals ik doe. Priesterlijk. En je doet het graag. Soms kost het je wel tijd, maar ach: je bent goed in het brengen van offers. Je bent een priester. [4.2] En als het gaat om die andere beweging ben je ook een priester. Dia 24 Als iemand zegt: ik ervaar zo weinig van God? Kom jij dan zélf dichtbij die persoon. Want door jou heen komt God dan dichtbij die ander. Maak die beweging. Van de ontfermende God naar die mens. Ontferm jij je over die mens. Vaak wordt het zo gezegd: Wees een zegen. Wees in je doen en laten transparant tot op de zegenende God. Wees, als iemand de Bijbel nooit gelezen heeft of niet meer lezen kan, dan zelf een leesbare brief van God aan die mens. Breng God dichtbij. Priesterlijk. [4.3] U. Misschien dat je denkt: helemaal waar, maar ik ben zelf niet zo vroom geweest altijd en nog niet en ik heb ook mijn vragen wel en ik heb geen recht van spreken en ze zien me aankomen en Ja. Houd maar op. Iedereen hier heeft zat redenen om te zeggen dat hij of zij niet erg bruikbaar is voor God. Niet erg geschikt om te bemiddelen. OK. Denk dan nog eens terug naar die wonderlijke manier waarop die priesters in het Oude Testament er op een dag waren. Via een vloek, via een zegen, via een persoonlijke biografie met mooie en lelijke dingen. Die biografie was mooi en niet mooi en zorgde er juist zó voor dat er altijd een religieuze professional dicht bij woonde, verstrooid over het land. God keert het kwaad ten goede. Ook via u, die kwaad en goed bent. Dia 25 Denk niet jou leven ongeschikt is om erg priesterlijk te zijn. Dan onderschat je wat God kan doen met aarden vaten. Misschien dat juist jouw butsen en deuken en minder goede kanten in je eigen biografie, waar je eerlijk over bent, die

9 9 ander juist iets kunt vertellen over hoe goed God is. Hoe wonderlijk Hij mensen bereikt en in dienst neemt. Tot priesters maakt. Amen.