Onderzoek vleermuizen en gierzwaluwen Centrumplan Mill. Gemeente Mill en Sint Hubert

Transcriptie

1 Onderzoek vleermuizen en gierzwaluwen Centrumplan Mill

2

3 Onderzoek vleermuizen en gierzwaluwen Centrumplan Mill Datum: 23 oktober 2009 Projectgegevens: NAT01 - OCM a Postbus AK Rosmalen T (073) F (073) E info@croonen.nl I

4

5 Onderzoek vleermuizen en gierzwaluwen Centrum Mill Inhoud 1 Inleiding Aanleiding en opzet Huidige situatie Voorgestane ontwikkeling 2 2 Natuurbeleid en -Wetgeving 5 3 Methode 7 4 Resultaten en interpretatie Resultaten vleermuizenonderzoek Resultaten onderzoek gierzwaluwen Interpretatie 11 5 Conclusies en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen 13 6 Bronnen Boeken en rapporten 15

6

7 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en opzet Aanleiding voor dit vleermuizenonderzoek vormt de opwaardering van het centrum van Mill, waarvoor meerdere gebouwen worden gesloopt. In dit kader is reeds een quickscan flora en fauna uitgevoerd voor deze locatie. Hieruit is geconcludeerd dat de ruimtelijke ingreep mogelijk consequenties heeft voor enkele beschermde soorten. Er is geadviseerd om een nader onderzoek uit te voeren naar de aanwezigheid van vleermuizen en gierzwaluwen. In dit kader is inzicht gewenst in de aanwezige vleermuizen en gierzwaluwen en de mogelijk daarmee samenhangende consequenties vanuit de actuele natuurwetgeving. In voorliggende rapportage zijn de resultaten van het nadere vleermuizen- en gierzwaluwenonderzoek beschreven. 1.2 Huidige situatie Het totale plangebied ligt in het centrum van Mill, gemeente Mill en Sint Hubert. Het is een relatief rustig centrum met veel verlichting. Woonhuizen met tuinen, waarvan enkele tuinen groot en diep zijn, worden afgewisseld door gebouwen van algemeen nut. Dit betreft onder anderen een brandweerkazerne, een jongerencentrum, een bibliotheek, een bejaardentehuis en een winkelcentrum. Op enkele locaties in het centrum staan oude, dikke bomen. In enkele straten staan jongere bomen. Op onderstaande kaart is het onderzoeksgebied weergegeven. Figuur 1: Luchtfoto met begrenzing plangebied (google maps, 2009) 1

8 1.3 Voorgestane ontwikkeling Het plan heeft betrekking op de opwaardering van het centrum van Mill. In het centrumplan Mill zijn 10 locaties bepaald die ontwikkeld moeten worden en waarvoor plannen worden opgesteld (figuur 2). Het betreffen de hierna weergegeven plangebieden en beoogde functies. B Vlaar Op de locatie Vlaar (hoek Hoogstraat-Oranjeboomstraat) wordt het voormalige garagebedrijf gesloopt. Op deze locatie komt een kantoor met daarboven koopappartementen. Samen met de nieuwbouw op de locatie Mariënweerd vormt dit de nieuwe westelijke toegangspoort tot het centrum. C Mariënweerd Op de hoek van de Hoogstraat, Bernhardstraat en Oranjeboomstraat (het huidige Mariënweerd) wordt een appartementencomplex gerealiseerd met 17 koopappartementen. Dit complex staat grotendeels op de locatie van het huidige Mariënweerd. D Woonhof Het project Woonhof aan de Oranjeboomstraat wordt grofweg gerealiseerd rondom de monumentale bomengroep tussen de huidige bibliotheek en het notariskantoor. Er worden 24 woningen gebouwd (zowel koop als huur), waarvan 16 woningen met een parkeerplaats op eigen terrein. E Bernhardstraat Aan de Bernhardstraat worden vier grondgebonden woningen gerealiseerd. F Stationsstraat 2 Het bestaande pand zal deels behouden blijven en deels geherstructureerd worden. G Oranjeboomstraat 1-1a De huidige locatie van de Jan Linders supermarkt is te klein voor de gewenste uitbreiding van de supermarkt. Het Centrumplan Mill gaat voor de locatie van de huidige Jan Linders uit van een ombouw van de supermarkt tot kantoor en/of winkels, waarbij de woonruimte behouden blijft. H Winkels Het huidige winkel- en appartementenblok aan de markt, zal worden vervangen door een nieuw, ruimer winkelblok (circa m²) met op de etages 20 huurappartementen. 2

9 I Supermarkt met winkels Het ontwikkelingsplan voorziet voor deze locatie in de ontwikkeling van een supermarkt en andere winkels (circa m²) met op de etages 24 zorgeenheden en 9 huurappartementen. Met dit project kan één van de belangrijkste doelen van het centrumplan Mill worden verwezenlijkt: het concentreren van het winkelaanbod rond de markt. Met de komst van meer winkels aan de Markt bestaat ook de behoefte aan meer parkeerplaatsen. Doordat de nieuwe bebouwing verder naar achteren wordt gesitueerd ontstaat er aan de voorkant ruimte om de Markt te vergroten en een aantal parkeerplaatsen toe te voegen. J Concertwoningen Op de locatie van de huidige Concertzaal aan de Stationstraat zullen 10 (grondgebonden) koopwoningen worden gerealiseerd. Twee woningen zullen worden ingepast in de bestaande lintbebouwing van de Stationsstraat. Op het achterterrein wordt een hofje gemaakt met acht patiowoningen. Figuur 2: Deelplannen binnen Centrumplan Mill (bron: Gemeente Mill en St. Hubert, 2009) 3

10 4

11 2 Natuurbeleid en -Wetgeving Sinds 1 april 2002 is de Flora- en faunawet van kracht. De Flora- en faunawet gaat uit van het 'nee, tenzij'-principe. Bepaalde handelingen, waaronder ruimtelijke ingrepen, waarbij beschermde soorten in het geding zijn, zijn slechts bij uitzondering en onder voorwaarden mogelijk. Onder bepaalde voorwaarden is een algemene vrijstelling geregeld van de ontheffingsplicht van de Flora- en faunawet. Welke voorwaarden verbonden zijn aan de vrijstelling hangt af van de dier- of plantensoorten die voorkomen in het onderzoeksgebied. Hiertoe worden verschillende beschermingsregimes onderscheiden. Soorten van tabel 1 algemene soorten lichtste beschermingsregime Soorten van tabel 2 overige soorten middelste beschermingsregime Soorten van tabel 3 genoemd in bijlage IV van de Habitatrichtlijn en in bijlage 1 van de AMvB zwaarste beschermingsregime Alle vleermuissoorten vallen onder het zwaarste beschermingsregime (tabel 3). Voor soorten van tabel 3 is bij ruimtelijke ontwikkelingen geen vrijstelling mogelijk van de ontheffingsplicht. Hiervoor dient een ontheffing aangevraagd te worden op grond van alle belangen uit het Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten, welke aan de volgende criteria wordt getoetst (zware toets): - Mate van aantasting van de functionaliteit van de voortplanting- en/of vaste rust- en verblijfplaats door de werkzaamheden - Er is sprake van een wettelijk belang - Er is geen alternatief - Het initiatief doet geen afbreuk aan de gunstige staat van instandhouding van de soort Vogels zijn niet opgenomen in tabel 1 t/m 3. Alle vogels zijn gelijk beschermd, waaronder de gierzwaluw. De bescherming van vogels is hoofdzakelijk gericht op de bescherming van de nesten. Daarbij wordt wel een onderscheid gemaakt in nesten die jaarrond zijn beschermd (Categorie 1 tot en met 4-vogelsoorten), nesten die niet jaarrond zijn beschermd (overige vogelsoorten) en nesten die alleen jaarrond zijn beschermd als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen (Categorie 5-vogelsoorten). Voor tabel 1-soorten geldt voor ruimtelijke ontwikkelingen een vrijstelling van de ontheffingsplicht en is derhalve geen ontheffing nodig. 5

12 6

13 3 Methode Gierzwaluwen Het onderzoek naar Gierzwaluwen is uitgevoerd zoals omschreven in de handleiding Vogelinventarisatie Pudoc Wageningen Hiervoor zijn in juni twee veldbezoeken afgelegd. Vleermuizen Voor het onderzoek vleermuizen is gewerkt volgens de richtlijnen voor het inventariseren van vleermuizen, die zijn opgesteld door het Vleermuis vakberaad van het Netwerk Groene Bureaus: Protocollen voor vleermuisinventarisaties, juni Vleermuizen gebruiken hun leefgebied gedurende het jaar op verscheidene manieren. Derhalve is het noodzakelijk om een vleermuisonderzoek verspreid over de seizoenen uit te voeren. Het onderzoek vleermuizen is uitgevoerd met behulp van een batdetector. Een batdetector is een apparaat dat de voor de mensen onhoorbare ultrasone geluiden die vleermuizen gebruiken, omzet in hoorbaar geluid. Aan de hand van het ritme en de frequentie van het geluid (soms aangevuld met zichtwaarnemingen) kan een soort worden gedetermineerd. Tijdens het bezoek is gebruik gemaakt van de Petterson D240x en de Petterson D200. Met de Petterson D240x batdetector kunnen opnamen worden gemaakt die later geanalyseerd kunnen worden met behulp van het programma Batsound. Gedurende de veldbezoeken werd het onderzoeksgebied en de nabije omgeving gericht onderzocht. Tijdens de bezoeken is gelet op het gebruik van het plangebied en nabije omgeving door vleermuizen, door het lokaliseren van verblijfplaatsen, paarplaatsen en het vaststellen van vliegroutes en foerageergebied. Het weer is van invloed op de activiteiten van vleermuizen (zeker buiten de kraamperiode) en daardoor op de doelmatigheid van het inventariseren. Harde wind (meer dan 3 Beaufort), langdurige regenval, dichte mist en temperaturen onder de 12 graden zijn belemmerende factoren. Tijdens deze weersomstandigheden is er niet gewerkt. Het veldwerk is in zes bezoekrondes uitgevoerd van april tot en met september Het bezoek in mei betrof een avond/nacht bezoek. In juni en juli is zowel een avond als een ochtendbezoek uitgevoerd. In september is een avond/nacht en een nacht- /ochtendbezoek uitgevoerd. Voorafgaand aan het avondbezoek in juli is bij daglicht op de locatie gezocht naar sporen die duiden op de aanwezigheid van vleermuizen (keutels, afgebeten vlindervleugels, meststrepen etc.). 7

14 8

15 4 Resultaten en interpretatie 4.1 Resultaten vleermuizenonderzoek Eerste bezoek Het eerste avondbezoek begin mei is gericht geweest op het vaststellen van foerageergebied, vliegroutes en verblijfplaatsen in en nabij het plangebied. Met name is er gezocht naar roepende mannetjes van de gewone grootoorvleermuis. Deze zijn niet aangetroffen. In en nabij het plangebied zijn deze avond wel enkele gewone dwergvleermuizen foeragerend waargenomen. Tweede en derde bezoek Het tweede veldbezoek, een ochtendbezoek in juni, is vooral gericht geweest op het vaststellen van inzwermende vleermuizen en het vaststellen van vliegroutes. Er zijn die ochtend geen vleermuizen waargenomen. Het derde bezoek (avondbezoek) is vooral gericht geweest op het vaststellen van vliegroutes, foerageergebied en activiteiten bij verblijfplaatsen. Er zijn bij dit avondbezoek gewone dwergvleermuizen waargenomen. Vierde en vijfde bezoek Het vierde veldbezoek (avondbezoek in juli) was gericht op het vaststellen van foerageergebied, vliegroutes en uitvliegende vleermuizen. Er zijn die avond gewone dwergvleermuizen en laatvliegers waargenomen. Voorafgaande aan het avondbezoek is in en nabij het plangebied gezocht naar sporen die duiden op de aanwezigheid van vleermuizen (keutels, afgebeten vlindervleugels en meststrepen). Daarbij is niets gevonden dat duidt op de aanwezigheid van vleermuizen. Tijdens het vijfde bezoek (ochtendbezoek) zijn verspreid over de planlocatie een gering aantal gewone dwergvleermuizen waargenomen. Zesde bezoek Het laatste veldbezoek (avond/nacht in september) was gericht op het vaststellen van vliegroutes, foerageergebied en roepende (territorium houdende) mannetjes. Die avond zijn alleen gewone dwergvleermuizen waargenomen. Op diverse plaatsen zijn roepende mannetjes van de gewone dwergvleermuis gehoord. Op onderstaande kaart (figuur 3) is de verspreiding aangegeven van de gewone dwergvleermuis (geel) en de laatvlieger (blauw). 9

16 Figuur 3: Verspreiding gewone dwergvleermuis (gele stip) en laatvlieger (blauwe stip). In het onderzoeksgebied zijn twee soorten vleermuizen waargenomen. Het betreft de gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) en de laatvlieger (Eptesicus serotinus). Overige in Nederland voorkomende soorten zijn niet aangetroffen. Gewone Dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) De gewone dwergvleermuis is een algemeen voorkomende soort die hoofdzakelijk verblijft in gebouwen (spouwmuren, dakbetimmering, onder daken, enz.). Gewone dwergvleermuizen zijn op zich plaatstrouw, maar ze verhuizen relatief vaak en gebruiken daarbij meerdere min of meer vaste verblijfplaatsen. Gewone dwergvleermuizen gebruiken het landschap voor foerageergebied, zomerverblijfplaats, kraamverblijfplaats, paarverblijfplaats en winterverblijfplaats. Laatvlieger (Eptesicus serotinus) De laatvlieger is in Nederland vrij algemeen en komt nagenoeg overal voor. Laatvliegers verhuizen wel, maar zijn erg plaatstrouw. Soms wordt een kolonie jaren achtereen als zomer- en winterverblijf gebruikt. Soms bewonen ze een netwerk van geschikte onderkomens binnen een beperkt gebied, hooguit enkele honderden meters uit elkaar. Dit betekent dat ze ook op andere plaatsen binnen of in de omgeving het onderzoeksgebied kunnen verblijven. Laatvliegers gebruiken het landschap voor foerageergebied, zomerverblijfplaats, kraamverblijfplaats en winterverblijfplaats. Het is niet duidelijk of het landschap ook gebruikt wordt voor paarverblijfplaatsen. 10

17 4.2 Resultaten onderzoek gierzwaluwen Voor het gierzwaluwonderzoek zijn twee (avond) veldbezoeken afgelegd in juni. Van de gierzwaluw is met zekerheid een kolonie aangetroffen in een huis aan de Stationsstraat (zwaluwsymbool, figuur 4). Er zijn zeven invliegende gierzwaluwen geteld. Op het moment van invliegen waren er nog minstens tien gierzwaluwen aan het rondvliegen, laag door de Stationsstraat. Die behoren vrijwel zeker tot dezelfde kolonie. Op het punt dat aangegeven is met een geel streepje bevindt zich mogelijk ook een kolonie gierzwaluwen. Dit kon gedurende het veldbezoek niet met zekerheid worden vastgesteld. Figuur 4: Gierzwaluwenkaart 4.3 Interpretatie Verblijfplaatsen Er zijn geen verblijfplaatsen van vleermuizen in het onderzochte gebied gevonden. Foerageergebied Binnen het onderzochte gebied is geen opvallend druk bezochte plaats te vinden die door vele vleermuizen wordt gebruikt om te foerageren. Wel vliegen gewone dwergvleermuizen en in mindere maten laatvliegers al foeragerend (trekkend) door het gebied. 11

18 Vliegroute Vrijwel alle bomenrijen en boomgroepen in het plangebied worden door gewone dwergvleermuizen en deels door laatvliegers gebruik als vliegroute. Uiteindelijk vliegen de meeste in westelijke en zuidelijke richting weg. Een duidelijke vaste route is daarbij niet aan te geven. Paarterritoria Er zijn alleen van de gewone dwergvleermuizen roepende mannetjes gehoord, aangegeven met een rode stip in onderstaande kaart (figuur 4). Figuur 5: Locaties roepende mannetjes gewone dwergvleermuis 12

19 5 Conclusies en aanbevelingen 5.1 Conclusie Er zijn twee soorten vleermuizen vastgesteld, de gewone dwergvleermuis en de laatvlieger. Alleen de gewone dwergvleermuis is binnen de grenzen van het plangebied foeragerend waargenomen. Verblijfplaatsen en duidelijke vliegroutes zijn niet aangetroffen. Wel zijn er roepende mannetjes van de gewone dwergvleermuis waargenomen. Er is één gierzwaluwkolonie aangetroffen in de Stationsstraat Mogelijkerwijs is er nog een tweede kolonie aangetroffen, maar dat kon gedurende het veldbezoek niet met zekerheid worden vastgesteld. Op basis van het uitgevoerde vleermuis- en gierzwaluwonderzoek kan naar alle redelijkheid geconcludeerd worden dat binnen het plangebied geen vleermuis- en gierzwaluwactiviteiten zijn vastgesteld waarop de uitvoering van de voorgenomen plannen verstorend zal werken. 5.2 Aanbevelingen Om het terrein geschikt te houden dan wel te maken voor vleermuizen is het wel belangrijk om het aanbrengen van verlichting zoveel mogelijk te beperken. Nagenoeg alle vleermuissoorten zijn gevoelig voor lichtverstoring. Lage armaturen met wit licht die naar beneden uitstralen vormen geen of weinig belemmering. Vanuit vleermuizenoogpunt heeft het de voorkeur dat deze armaturen gebruikt worden. 13

20 14

21 6 Bronnen 6.1 Boeken en rapporten Limpens, H., Regeling, J., Koelman, R., (april 2009). Vleermuizen en planologie. Limpens, H., Twisk, P., Veenbaas, G., (2004). Met vleermuizen overweg. Dienst Weg- en Waterbouw, Delft, en Vereniging voor Zoogdierkunde en Zoogdierbescherming, Arnhem. Limpens, H., Twisk,P., (december 2006). Een thuis voor de vleermuis. Beschermingsplan voor de vleermuizen in Noord-Brabant. Provincie Noord-Brabant. Twisk, P., (mei 2008). Handleiding Netwerk Noord-Brabant Vleermuizen en Steenmarters in Gebouwen, Zoogdiervereniging. 15