Afdeling: Orthopedie. Onderwerp: Totale knie

Transcriptie

1 Afdeling: Orthopedie Onderwerp: Totale knie

2 Hartelijk welkom op afdeling 5A Om tijdens uw opname alles goed te laten verlopen, willen wij u van een aantal zaken op de hoogte brengen. De dag dat u wordt opgenomen kunt u aan de verpleegkundige navragen hoe laat uw familie na de operatie wordt gebeld voor informatie. Heeft u zelf een vraag of behoefte aan informatie dan kunt u contact opnemen met afdeling 5A. Het rechtstreekse nummer van de afdeling is: De bezoektijden zijn tussen uur Wij wensen u een goed verblijf op onze afdeling! Personeel afdeling 5A Maatschap orthopedie M.M. Campo Dr. C.H. Geerdink Mw. Y.M. den Hartog W. Kuis B.B.A.M. Niers 1 Totale knieprothese / oktober 2014

3 Inleiding De arts heeft u geadviseerd om uw knie te vervangen door een totale knieprothese. In deze brochure kunt u de informatie die de orthopeed u al heeft gegeven over de operatie, en alles wat daarbij komt kijken, nog eens rustig nalezen. Neem dit boekje mee tijdens de opname, zodat u de informatie en oefeningen altijd kunt nakijken. Totale knie operatie Om u uit te kunnen leggen wat een totale knieprothese is, moet u eerst weten hoe een normaal kniegewricht er uit ziet (zie onderstaande figuur). Het kniegewricht is samengesteld uit twee delen die zijn bekleed met kraakbeen: het bovenste deel, de onderkant van het dijbeen, bestaat uit twee bolvormige koppen. Deze koppen rusten op het onderste deel van het gewricht; het onderste deel bestaat uit het vrijwel vlakke horizontale oppervlak van het scheenbeen. De knieschijf is ingebed in de grote dijbeenspier. De menisci doen dienst als schokbrekers. Samen met de kruis- en zijbanden zorgen de 2

4 menisci ervoor dat de twee delen van het kniegewricht goed op elkaar blijven zitten. Slijtage van de gladde kraakbeenlaag in het gewricht is meestal de reden voor een knieoperatie. Doordat de gewrichtsvlakken niet meer soepel langs elkaar kunnen glijden, wordt het bewegen steeds moeilijker en pijnlijker. Bij u functioneert het kniegewricht zo slecht dat het vervangen moet worden door een knieprothese. Deze prothese bestaat uit twee delen (zie figuur hiernaast): een metalen deel dat de koppen van het dijbeen vervangt; een kunststof deel dat de vlakke kop van het scheenbeen vervangt. Deze twee delen worden met een speciale kitstof bevestigd aan het dijbeen en het scheenbeen en ze glijden over elkaar heen. Complicaties In de meeste gevallen verloopt een operatie zonder problemen. Toch kunnen er complicaties voorkomen: er bestaat kans op infectie van de knieprothese of het gebied er omheen; nabloeding van de wond; soms is het buigen van de knie niet goed mogelijk en doet het buigen pijn: de prothese spoort niet goed met de knie; er is kans op trombose. Om dit te voorkomen krijgt u na de operatie nog enige tijd bloedverdunnende middelen; als de prothese los gaat zitten, kan deze eventueel worden vervangen. Neem contact op met de behandelend arts als: de wond op de knie gaat lekken; de wond dik wordt en/of meer pijn gaat doen; 3

5 u niet meer op uw been kunt staan, terwijl dit voorheen wel mogelijk was. In de bijlage is zeer belangrijke informatie opgenomen over infectiegevaar bij een (knie)prothese. Als u in de toekomst ergens in uw lichaam een infectie krijgt, meld u dan aan uw huisarts, tandarts of medisch specialist dat u een prothese heeft gekregen. U kunt dan, zonodig, starten met antibiotica om de prothese te beschermen. Doel van uw opname Het doel van uw opname / behandeling is dat u zo snel mogelijk weer uw dagelijkse activiteiten kunt hervatten, dat u veilig kunt mobiliseren en uzelf kunt verzorgen. Dit proberen wij te realiseren door een op u persoonlijk afgestemd revalidatieprogramma. Tijdens het oefenen met de fysiotherapeut wordt geëvalueerd hoever u gevorderd bent in uw revalidatie. Wanneer u voldoet aan de ontslagcriteria mag u met ontslag uit het ziekenhuis. Deze criteria zijn: zelfstandig in en uit bed komen; zelfstandig in en uit de stoel komen; veilig lopen met een hulpmiddel; traplopen; Thuiszorg/Revalidatie De overheid heeft bepaald dat er van een gezonde inwonende partner verwacht mag worden dat zij hun partner bijstaan bij de persoonlijke verzorging. Wanneer dit niet mogelijk of van toepassing is, kan er thuiszorg worden geregeld. De transferverpleegkundige zal tijdens de opname bij u langs lopen om uw thuissituatie te bespreken. Zij zal dan de nodige thuiszorg voor u aanvragen en contact leggen met de desbetreffende thuiszorgorganisatie. De thuiszorg kan u helpen bij persoonlijke verzorging, zoals wassen, aankleden en steunkousen aan- en uittrekken. Ook kan verpleegkundige zorg aangevraagd worden, zoals hulp bij de wondverzorging. Thuiszorg valt onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). U heeft een indicatie van het Centraal 4

6 Indicatie Zorg (CIZ) nodig om thuiszorg te krijgen. Ook wordt er van u een eigen bijdrage gevraagd voor de geleverde zorg. De hoogte van deze bijdrage is inkomensafhankelijk. Huishoudelijke hulp kunt u zelf aanvragen bij de gemeente waar u woont. Wanneer naar huis gaan voor u niet haalbaar is kan kortdurende revalidatie worden aangevraagd. Het Ikazia ziekenhuis werkt hiervoor samen met Laurens, waar u kunt worden opgenomen op een speciale revalidatieafdeling. Deze opname wordt gefinancierd via de zorgverzekeringswet. Als blijkt dat u deze zorg nodig heeft worden de kosten grotendeels betaald door uw zorgverzekering. Anesthesie De anesthesist zal u op het preoperatieve spreekuur uitleg en een folder geven over de anesthesie. Het is van groot belang dat u de instructies die u krijgt over het niet meer mogen eten en drinken voor de operatie nauwkeurig opvolgt. Artsenvisite De orthopeden lopen elke dag rond 8.00 uur visite op de afdeling. Ze komen langs om te zien en te bespreken hoe uw herstel verloopt. Als u vragen heeft aan de orthopeed dan kunt u die natuurlijk stellen. De opname U wordt opgenomen op afdeling 5A (Orthopedie) op de 5 e etage van het ziekenhuis. Op de afdeling is sprake van gemengd verplegen. Dit betekent dat zowel mannen als vrouwen op één kamer worden verpleegd. Dit geeft de mogelijkheid flexibel en optimaal gebruik te maken van de beddencapaciteit. Wanneer u voor opname naar het ziekenhuis komt, neemt u naast de gebruikelijke zaken als nachtgoed en toiletartikelen ook mee: Uw medicijnen. U krijgt uw medicijnen in principe vanuit de ziekenhuisapotheek verstrekt. Mocht er iets niet op voorraad zijn dan kan dit medicijn uit uw eigen doosje worden gebruikt; 5

7 Gemakkelijk ruimzittende kleding en schoenen die u overdag draagt; Schoenen die vast aan de voet zitten en een brede hak hebben, dus geen slippers; Laat waardevolle zaken zoveel mogelijk thuis; Draag geen sieraden of piercings! Indien u kunstnagels heeft dan dienen de nagels van beide wijsvingers verwijderd te worden in verband met de zuurstofcontrole tijdens en na de operatie middels een knijpertje op de vinger. Wat neemt u NIET mee. Wij raden u dringend aan om geen waardevolle spullen mee te nemen naar het ziekenhuis. Heeft u toch spullen van waarde bij u, geeft u die dan mee naar huis met familie of kennissen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld ipad, laptop, mobile telefoon, geld, bankpasjes, sieraden. Het ziekenhuis kan niet aansprakelijk gesteld worden voor het verlies of zoekraken van eigendommen Op de dag van opname geldt het volgende: - U mag tot 6 uur voor de opname vast voedsel eten en gewoon drinken. - U mag tot 2 uur voor de opname alleen heldere vloeistof drinken, beslist geen melkproducten. - s Morgens thuis douchen De opname / operatiedag Een verpleegkundige vertelt u over de voorbereiding op de operatie en de gang van zaken op de afdeling. Ze zal uitleg geven over het gebruik van telefoon, televisie en vertelt hoe u het bed kunt bedienen. De voedingsassistente neemt met u de maaltijdkeuze door. 6

8 U krijgt een operatiejasje aan, hieronder mag u verder niets dragen. Make-up en nagellak moet u verwijderen. Bril en gebitsprothese moeten af, een eventueel gehoorapparaat mag u inhouden. De verpleegkundigen van de afdeling brengen u naar de operatieafdeling. Hier krijgt u een infuus en de narcose of ruggenprik voor de operatie, zoals afgesproken met de anesthesist. Ook krijgt u een blaaskatheter. De operatie duurt ongeveer anderhalf uur. Hierna blijft u op de uitslaapkamer waar uw ademhaling, bloeddruk, pols en wond worden gecontroleerd. Er is een drain aanwezig in het wondgebied om het bloed af te voeren. De eerste uren na de operatie kan dit per infuus worden teruggegeven aan u, om het totale bloedverlies te beperken. Na ongeveer twee uur gaat u terug naar de afdeling. U heeft de tijd om rustig bij te komen. Medicatie Pijn: na de operatie krijgt u pijnstilling via een lijntje in het bovenbeen, de verpleegkundige dient de pijnstillende medicatie toe. U zult merken dat de pijn anders is dan voor de operatie. De pijn zal van nu af aan alleen maar minder worden; U krijgt ook pijnstillers in tabletvorm; Antibiotica: rondom de operatie krijgt u uit voorzorg antibiotica toegediend; Misselijkheid: geef het bij de verpleging aan als u misselijk bent. Zij kunnen u medicatie geven om de misselijkheid te verhelpen; Van onderstaand revalidatieschema kan, al naar gelang uw persoonlijke situatie afgeweken worden. De eerste dag na de operatie Vandaag gaat de revalidatie van start. U wordt door de verpleging geholpen met wassen en aankleden. U trekt makkelijk zittende kleding aan. De blaaskatheter en de wonddrain worden verwijderd, evenals het infuus. Het drukverband wordt verwijderd en u krijgt een steunkous om te voorkomen dat het been dik wordt. Deze kous 7

9 moet s morgens aangetrokken worden en s avonds voor het slapen gaat weer uit. U moet de kous zes weken dragen. Onder leiding van de fysiotherapeut oefent u met lopen met behulp van een hulpmiddel. U mag het geopereerde been volledig belasten. Daarnaast oefent u het opstaan en gaan zitten en leert de fysiotherapeut u spierversterkende oefeningen die u vandaag zelf gaat herhalen. De tweede dag na de operatie Vandaag wordt het lijntje waardoor u pijnstilling krijgt verwijderd, er wordt een controlefoto gemaakt en er wordt bloed geprikt. De fysiotherapeut gaat weer verder met u oefenen. Door het trainen zal uw loopafstand toenemen. Probeer de passen links en rechts even groot te maken. De fysiotherapeut neemt nieuwe oefeningen met u door, oefent met u het in en uit bed stappen en traplopen. Let goed op de leefregels na een knieprothese en lees ze nog eens door. Ze staan achter in het boekje. Als u vragen heeft kunt u deze natuurlijk stellen aan de verpleegkundige of de fysiotherapeut. De derde dag na de operatie. Vandaag neemt u alle oefeningen nog eens door. Het is belangrijk de oefeningen ook te blijven doen als u weer thuis bent. Zo zorgt u dat uw spieren weer sterk worden. Wanneer u aan alle ontslagcriteria voldoet mag u vandaag met ontslag. U krijgt een afspraak mee voor controle door de orthopeed op de polikliniek. Deze controle afspraak is ongeveer zes weken na de operatie. Tevens krijgt u een controleafspraak bij de fysiotherapeut in Ikazia, 6 weken en 3 maanden na de operatie. Ook wordt er een afspraak voor u gemaakt met de huisarts, om de hechtingen te verwijderen. Dit wordt bij u thuis gedaan. Van de fysiotherapeut krijgt u een overdracht mee voor fysiotherapie bij u in de buurt. Houdt er rekening mee dat het nog drie tot zes maanden kan duren voor u weer helemaal hersteld bent. 8

10 Leefregels na een totale knie prothese operatie Lopen: Let er op, dat u tijdens het lopen uw passen links en rechts even groot maakt en dat u even lang steunt op de linker voet als op de rechter voet. Let er op dat u de knie tijdens het lopen goed strekt en de voet goed afwikkelt. U blijft tot de eerste policontrole buiten lopen met twee wandelstokken. Binnen mag u met één wandelstok lopen, die u vasthoudt aan de niet geopereerde kant. Na de policontrole mag u buiten met één stok en binnen zonder stokken lopen. Het stokgebruik mag u zelf verder afbouwen. Traplopen: Trap op: Eerst het gezonde been, daarna het geopereerde been samen met de stok bijzetten. Trap af: Eerst het geopereerde been samen met de stok, daarna het gezonde been bijzetten. De eerste vier weken doet u dit door middel van bijzetten. Na deze vier weken mag u de trap op en af lopen, door middel van doorstappen. Fietsen en zwemmen: U mag drie maanden na de operatie weer fietsen en zwemmen. u kunt natuurlijk wel eerder fietsen op een hometrainer. 9

11 Autorijden: Zes weken na de operatie mag u weer autorijden. Bij twijfel kan u contact opnemen met de verzekeraar of kijkt u in de polisvoorwaarden. Douchen: U mag weer douchen als de hechtingen zijn verwijderd. De kous: Zodra het geopereerde been niet meer dik wordt, hoeft de kous niet meer aan. Fysiotherapie na ontslag Als u met ontslag gaat, gaat u thuis verder revalideren bij een fysiotherapeut in de buurt. Zo nodig kan de therapeut ook bij u aan huis komen. U krijgt van ons een overdracht mee, zodat de therapeut weet wat u heeft gedaan en welke vorderingen u heeft gemaakt tijdens de therapie in het ziekenhuis. Belangrijk is dat er een oefentherapie wordt toegepast en geen passieve behandelingen zoals massage! De wond Zolang de wond nog wondvocht lekt, wordt deze droog verbonden met een pleister. Zodra de wond droog is, mag deze verder genezen aan de lucht. Probeer de wond schoon en droog te houden totdat de hechtingen of nietjes zijn verwijderd. Hematoomvorming Na de operatie kan rond de wond een hematoom (blauwe plek) ontstaan. Dit kan een strak gevoel geven en kan er ook voor zorgen dat u de knie niet helemaal kunt buigen. Een blauwe plek is op zich niet erg. Het lichaam kan dit zelf opruimen, dit kan wel enkele weken duren. Het komt voor dat de blauwe plek gaat afzakken. Hij verplaats zich van rond de wond naar de enkel. Ook dit is normaal. U hoeft hiervan niet te schrikken. 10

12 Pijnstillers U bent in het ziekenhuis begonnen met het slikken van paracetamol. Naarmate u verder van de operatie af bent, zal de pijn gaan afnemen. U kunt dan beginnen met het afbouwen van de paracetamol van 4 maal daags naar 3 maal daags enzovoort. Het is verstandig de paracetamol voor de nacht het langst te blijven gebruiken. Zodat u een goede nachtrust heeft en weer fit aan een volgende dag begint. Trombosepreventie Trombose is een medische term die de meeste mensen vaak al eerder hebben gehoord. Het woord trombose wordt gebruikt wanneer een bloedvat verstopt raakt door een bloedstolsel (trombus) Er zijn drie belangrijke situaties die kunnen leiden tot de vorming van bloedstolsels: 1. oorzaken waardoor het bloed langzamer gaat stromen bijvoorbeeld doordat iemand minder mobiel is of zelfs bedlegerig is; 2. beschadiging van de bloedvaten, bijvoorbeeld tijdens een operatie; 3. veranderingen in de samenstelling van het bloed. Bij grote orthopedische ingrepen aan het been, bijvoorbeeld het inbrengen van een kunstmatig gewricht in de heup of knie, is het risico op trombose hoog. Dit komt enerzijds doordat het om zware operaties gaat en anderzijds doordat iemand na de operatie gedurende langere tijd minder mobiel is. Er is een belangrijke maatregel die trombose kan helpen voorkomen: patiënten weer tijdig mobiel maken. Dat wil zeggen dat patiënten moeten worden aangemoedigd om aan lichaamsbeweging te doen. Patiënten die net een operatie hebben ondergaan, vragen zich vaak af waarom ze een dag na de operatie al moeten proberen op te staan. De reden hiervoor is het actief voorkomen van trombose. 11

13 Andere belangrijke maatregelen zijn steunkousen. Door de druk die buiten op het been wordt uitgeoefend, wordt de spierpomp ondersteund. Hoewel veel patiënten steunkousen lastig en onprettig vinden, is het een belangrijk middel voor de behandeling en het voorkomen van trombose. Er zijn een aantal maatregelen die u zelf kunt toepassen om actief trombose te voorkomen: ZSS-LLB zitten en staan zijn slecht liggen en lopen zijn beter; zorg dat u zo vaak en zo regelmatig mogelijk lichaamsbeweging krijgt; houd uw gewicht op peil, want overgewicht is belastend voor de aderen maar ook voor het hart en de bloedsomloop; drink voldoende, vooral als het warm is. Drink ten minste 1,5 liter per dag. Tromboseprofylaxe: Tromboseprofylaxe is de medische term voor het preventief (vooraf) behandelen van een patiënt met antistollingsmedicatie om trombose te voorkomen. Van uw behandelend arts krijgt u Xarelto tabletten. U gebruikt Xarelto tabletten tot vijf weken na de operatie om trombose te voorkomen. 1 maal daags, 1 tablet s avonds. Gebruikt u acenocoumarol of fenprocoumon van uzelf dan wordt u hier na de operatie weer op ingesteld. Bij ontslag wordt u door het ziekenhuis heraangemeld bij de trombosedienst. Xarelto tabletten zijn voor u niet van toepassing. Belangrijke telefoonnummers in geval van vragen of onduidelijkheden: Afdeling 5A Orthopedie Orthopedisch verpleegkundigen Polikliniek Orthopedie Afdeling Fysiotherapie

14 Oefenprogramma 1 Voeten bewegen Tenminste ieder uur 10 x Voet op en neer bewegen. Het been blijft gestrekt liggen en beweegt niet mee. 2 Bovenbeenspieren aanspannen Ieder uur 10 x 10 seconden Uw been gestrekt neerleggen, waarbij u de bovenbeenspieren aanspant, door de knieholte naar beneden te drukken. 3 Knie strekken tot 0 in zit Ieder uur 10 x Hef de voet van het geopereerde been van de grond en probeer de knie volledig te strekken. 4 Knie buigen in zit Ieder uur 10 x Schuif de voet van het geopereerde been zo ver mogelijk naar achter onder de stoel. Duw het been verder naar achter met het niet geopereerde been. 13

15 5 Been gestrekt neerleggen 4 x per dag 15 minuten Leg het geopereerde been een kwartier gestrekt neer met de voet en de tenen naar boven gericht. Eventueel met een opgerolde handdoek onder het onderbeen 6 Steun nemen op geopereerde been 5 x per dag 10 x Ga bij de reling staan zodat u steun heeft met de armen. Til het niet geopereerde been op. Buig een stukje door het geopereerde been en strek het been weer uit. 14

16 Bijlage Bij de operatie die u hebt ondergaan is een kunstprothese geplaatst. Ter voorkoming van infectie van dat kunstgewricht is het van belang dat u onder bepaalde omstandigheden tijdelijk beschermd wordt met penicilline of een daarmee vergelijkbaar antibioticum. A tot deze omstandigheden wordt gerekend: 1 ingrepen aan uw gebit, zoals sommige enuwbehandelingen, het verwijderen van tandsteen en het trekken van tanden en kiezen; 2 operaties of inwendige ingrepen; 3 verwondingen; 4 etterende wonden, steenpuisten of bloedvergiftiging; 5 andere ontstekingen. Het is raadzaam om in bovenstaande gevallen uw behandelend arts of tandarts zo nodig aan uw heup- of knieoperatie (prothese) te herinneren. B C Verder moet u, wanneer u langer dan enkele dagen koorts heeft, uw huisarts raadplegen en deze brochure overhandigen. bij opname in een ziekenhuis moet u steeds vermelden dat bij u een kunstgewricht (prothese) is geplaatst. Orthopeden Ikazia Ziekenhuis M.M. Campo Dr. C.H. Geerdink W. Kuis B.B.A.M. Niers 15

17 Deze tekst is bedoeld voor uw behandelend arts. Geachte collega, Preventie van infecties bij heup- of knieprothese. Bij patiënten met een totale heup- of knieprothese is het mogelijk dat, ook na een jarenlang ongecompliceerd verloop, een infectie van de prothese kan ontstaan. Er is een grote kans dat deze infectie ontstaat via een bacteriaemie. Het is dus van belang deze patiënten profylaxe te geven bij bepaalde ingrepen: 1 A ingrepen in de mondholte en aan de bovenste luchtwegen. B arthrogram van gewricht (bij eventuele kweekafname direct na punctie geven). Augmentin 3x625 mg in één dosis per os, 1 uur voor de ingreep, of Bicilline 1.2 miljoen eenheden i.m. (dit is E Na-penicilline E procaïne) te geven minuten voor de ingreep. C arthrogram van een prothese. Augmentin 2x 625 mg direct na de punctie en vervolgens 3x 625 mg om de 6 uur. Bij overgevoeligheid voor penicilline of behandeling met penicilline in de 7 dagen voor de ingreep: Clindamycine 600 mg per os, 1 uur voor de ingreep. 11 A operatieve ingrepen aan de tractus digestivus en de tractus urogenitalis. B diagnostische en instrumentele ingrepen aan de tractus urogenitalis, wanneer deze geïnfecteerd is. (profylaxe zonodig aanpassen aan de gevoeligheid van het gekweekte micro-organisme). C diagnostische ingrepen met biopsie in de tractus digestivus. 16

18 Amoxicilline 1 gram i.m. of i.v. plus gentamycine 3 mg/kg i.m. of i.v minuten voor de ingreep en amoxixilline 1 9 i.v. 6 uur na de ingreep. Bij overgevoeligheid voor penicilline: Vancomycine 1 gram als infuus in 1 à 2 uur, 1-2 uur voor de ingreep plus gentamycine 3 mg/kg i.m. of i.v., minuten voor de ingreep. 111 ingrepen in geïnfecteerd weefsel, zoals incisie van een huidabces en ontlasten van een furunkel. Flucloxacilline 2 gram per os minuten voor de ingreep en flucloxacilline 1 gram per os 6 uur na de ingreep. Deze profylaxe kan zonodig ook i.v. of i.m. gegeven worden. Bij overgevoeligheid voor penicilline: Clindamycine 600 mg per os, 1 uur voor de ingreep. 1V infecties Patiënten met infectie, zoals bijvoorbeeld huidinfectie, otitis, of orgaaninfectie (pneumonie, pyelonefritis, cholecystitis en dergelijke) dienen vroegtijdig en met extra zorg met antibiotica behandeld te worden. De keuze van antibiotica en de duur van hun toepassing wordt bepaald door de aard van de vermoedelijke verwekker. Orthopedisch chirurgen Ikazia Ziekenhuis M.M. Campo Dr. C.H. Geerdink W. Kuis B.B.A.M. Niers 17