Natuurgroep Kockengen

Transcriptie

1 Natuurgroep Kockengen Voorjaar 2016 Lente! Foto: Hayo Baan Inhoud Voorwoord Cursus Vogels herkennen voor de Jeugd Boeiende verhalen van de Polderwachter Verslag Eindejaars Plantenjacht 2015 Natuurgroepweekend in Zeeland met Pinksteren Nestkasten Werkgroepen IJsvogelzitstokken Broedvogelinventarisatie in de rietlanden bij Kockengen Vogels bij Kockengen De geoorde wilg Salix aurita Excursie Willeskop Laatste werkdag van het seizoen in het Polderreservaat Kockengen Uitnodiging Algemene Ledenvergadering / Agenda 2016 Colofon

2 Voorwoord Kennis In Nederland wordt er steeds meer gesproken over leren en kennis verkrijgen. Hoe moet dat nu? Je kunt tegenwoordig alles opzoeken. Boeken heb je niet nodig en internet is heilig. Wat maakt kennis nu mooi. Wat mij betreft zit het in het herkennen en verbanden leggen. En dan wordt het leuk, want je gaat de dingen dan echt zien. Je let namelijk op de details. Wat zijn de eigenschappen van zo n plant of dier. Als dat langzaam begint te komen, ga je ook verbanden leggen. In welk gebied komt dat beest of die plant nu voor. En voor je het weet loop je ergens en denk je, dat hier wel Als voorbeeld kan ik de plantenjacht noemen, die we afgelopen periode gehouden hebben. Met elkaar op pad en de bloeiende planten hun naam geven. Om de jeugdige leden kennis bij te brengen, zijn we een paar jaar geleden gestart met Natuur-ommetjes en organiseren we een vogelcursus dit voorjaar. Voordat ik me ging interesseren in vogels en nachtvlinders, was voor mij de natuur globaal. Het was een mooi landschap, waar wel eens wat langs vloog dat ik meestal niet herkende. Maar door met deskundigen mee te gaan en je niet te schamen voor je eigen ondeskundigheid, ga je steeds meer herkennen. eens een blauwborst of waterral kan voorkomen. Dan wordt het krijgen en het hebben van kennis steeds leuker. Daarom organiseren we regelmatig uitstapjes om zoveel mogelijk vogels en planten te zien in de verschillende gebieden en zo dat verband te leggen. Over een aantal jaren zullen zij ook die verbanden kunnen leggen en dan zijn ze net zo ver als ik nu ben en dat voelt geweldig. Dat gevoel voor hun toekomst wil ik ze zeker niet onthouden. Tekst: Ben van der Horst

3 Cursus Vogels herkennen voor de Jeugd In het voorjaar van 2016 organiseert de Natuurgroep Kockengen een cursus Vogels herkennen voor de Jeugd. Deze vogelcursus is bedoeld voor de jeugd van 9 t/m 14 jaar, die het leuk vindt om de natuur in te trekken en meer te leren over vogels. Tijdens de cursus gaan we naar gebieden rond Kockengen en leren we vogels herkennen en komen we meer te weten over vogelzang en vogelgedrag. De cursus is op zes zaterdagochtenden in april en mei. We starten in het clubhuis bij De Lange aan de Wagendijk 55. Na een korte inleiding en het verzamelen van onze spullen gaan we op pad. Een excursie duurt ongeveer 2 uur, daarna gaan we onze waarnemingen nog nabespreken in het clubhuis en vullen we het cursuslogboek in. Een cursusochtend duurt 3 4 uur, afhankelijk van de afstand naar de excursie locatie. De doelstellingen van de cursus zijn: de jeugd Natuurommetje voor de Jeugd leren vogels te herkennen, enthousiast te maken voor het vogels kijken, in contact te brengen met de natuur in eigen omgeving, kennis te laten maken en betrekken bij de activiteiten van de NGK. De deelnemers leren vogels herkennen die in hun eigen omgeving voorkomen. We gaan voor 50 soorten, deze kennen en herkennen we na afloop van de cursus. Het zijn vogelsoorten die we tijdens de excursies zeker (regelmatig) gaan tegenkomen. Tijdens de excursie nemen we de NGK telescopen mee en de NGK verrekijkers. (deels nog aan te schaffen). Wij noteren tijdens de excursies welke soorten en de aantallen we zien, na afloop bespreken we dit met elkaar en wordt er een logboek ingevuld. Er is een cursusmap met informatie over het cursusprogramma, de excursies e.d. In de cursusmap komen logboeken voor de excursies en een totaallijst voor de hele cursus die we zelf kunnen bijhouden, aanvullen met vogelstickers. In de cursusmap zitten 4 vellen met vogelstickers (80 soorten). Naast de cursusmap krijgen de deelnemers een vogelherkenningskaart met 200 vogels van Nederland. Deze staan per biotoop gerangschikt. Indien mogelijk nemen we een ipad mee op de excursies. Dit ter ondersteuning (plaatjes en geluiden) en als voorbeeld hoe je internet kunt gebruiken bij het vogels kijken. Op de introductieles kiezen de deelnemers een favoriete vogel. Van deze vogel maken ze tijdens de cursus een collage. Plaatjes, aantekeningen, informatie die ze zelf verzamelen van die vogel, etc. Aan het einde van de cursus worden deze collages verzameld en gekopieerd voor iedereen. Ouders zijn welkom op de introductieles en bij de laatste vogeltocht, een excursie wat verder weg naar een groot natuurgebied. Bij de overige excursies in overleg. De cursus wordt georganiseerd en gegeven door een vast cursusteam met een aantal begeleiders, die mee gaan op de excursies. Het cursusteam bestaat uit Gerard van Zuijlen en Theo van Schie. De cursus kost 25,00. Deelnemers ontvangen een cursusmap, logboek en vogelherkenningskaart. Er is op deze vogelcursus plaats voor maximaal 15 deelnemers, inschrijven kan tot 1 maart De Cursus Vogels herkennen voor de Jeugd is mede mogelijk gemaakt door het subsidieprogramma Groen en Doen van het ministerie van Economische Zake. Dit programma stimuleert en ontwikkelt vrijwilligerswerk op het gebied van natuur- en landschapsbeheer en groen. Winterkoning Tekst: Gerard van Zuijlen & Theo van Schie Foto & Tekening: Theo van Schie

4 Boeiende verhalen van de Polderwachter Op vrijdagavond 18 december organiseerde de Natuurgroep Kockengen haar traditionele midwinteravondlezing. Voor deze 7e editie was de Polderwachter, Marcel Blekendaal, uitgenodigd. Aan de hand van door het publiek uitgekozen steekwoorden, vertelde de Polderwachter interessante en verrassende verhalen over het polderlandschap. Via het geheim van De Nieuwe Hollandse Waterlinie, dijken, molens, pestbosjes en zandzakken kregen de 35 aanwezigen boeiende verhalen voorgeschoteld over de geschiedenis van het polderlandschap. Daar omheen verhalen over de planten en dieren in de polders: de reigers, de bomen, muskusratten en natuurlijk de koeien. Maar ook interessante en grappige verhalen over streeknamen, het hedendaagse gebruik van de polder en de belevenissen van de Polderwachter. Zo werden de aanwezigen aangemoedigd om eens op een andere manier te kijken naar het polderlandschap. Zo staan er bijvoorbeeld heel veel bankjes in het landschap. Er zijn volgens de Polderwachter kijk-, luister- en ruikbankjes. Het was een bonte verzameling verhalen, waarmee de Polderwachter het publiek wist te boeien en enthousiast te maken voor het polderlandschap. En die verhalen, die moeten we vooral doorvertellen, aldus de Polderwachter. Tekst & Foto: Pieter Hielema Het publiek moest even op zich laten inwerken wat het verschil is tussen zeiknat en natzeik

5 Natuurgroep Kockengen Voorjaar 2016 Verslag Eindejaars Plantenjacht 2015 FLORON (Stichting Floristisch Onderzoek Nederland) organiseerde in 2015 voor de tweede maal de Eindejaars Plantenjacht. Van vrijdag 25 december tot zondag 3 januari gingen overal in Nederland plantenliefhebbers op zoek naar bloeiende planten. Meer dan 1000 mensen deden mee en stuurden hun Gevonden bloeiende plantensoorten Rode Klaver plantenlijstje in. Tijdens de plantenjacht in Kockengen werden er langs het Henri Dunantpad veel eenjarige soorten waargenomen, die bekend zijn van akkers, tuinen en ruderale terreinen. Deze plantensoorten groeien en bloeien tot de vorst en door het zachte winterweer en het uitblijven van vorst waren deze soorten Plantenliefhebbers nog volop bloeiend aanwezig. De Natuurgroep Kockengen organiseerde op woensdag 30 december ook bestraat, waarbij de bermen zijn aange- Het Henri Dunantpad is recent her- een Eindejaars Plantenjacht. Via een e- vuld met verse grond. Een ideale biotoop voor deze plantensoorten zoals mail werden de leden van de NGK uitgenodigd om mee op plantenjacht te Gewone hoornbloem, Tuinwolfsmelk, gaan. Straatgras, Herderstasje, Grote brandnetel, Raapzaad en Harig Knopkruid. Met 12 deelnemers werd een rondje Polderreservaat gemaakt. Vanaf de parkeerplaats aan De Dreef wandelde de groep via het Henri Dunantpad naar de dijk langs het Heicop en via het Polderreservaat Kockengen weer terug naar de parkeerplaats. Braam Zwarte Nachtschade Op deze wandeling werd intensief gespeurd naar bloeiende wilde planten. In totaal werden er 38 soorten waargenomen. De meeste soorten werden direct herkend, maar voor sommige soorten moesten de plantenboeken en loepjes uit de tassen komen om de naam vast te stellen. De resultaten van de NGK Eindejaars Plantenjacht zijn via de website van Floron doorgegeven. Op de dijk langs het Heicop werden bloeiende planten waargenomen van soorten, die kenmerkend zijn voor oevers en vochtig grasland. Hier werden bekende graslandplanten waargenomen, die nog in bloei stonden zoals Scherpe boterbloem, Klein Streepzaad en Gewone paardenbloem. Maar nog enkele bloeiende grassen zoals Beemdlangbloem, Kropaar en Timotee gras. En er werden al twee bloemen gevonden van Klein Hoefblad, een zeer vroege voorjaarsbloeier. Op de oevers langs het Heicop werden minder bloeiende planten

6 De waargenomen bloeiende plantsoorten bij de Eindejaars Plantjacht 30 december 2015, Polderreservaat Kockengen # Nederlandse Naam Familie Wetenschappelijke Naam Wetenschappelijke Familie Naam 1 Zwarte nachtschade Nachtschade Solanum nigrum Solanaceae 2 Akkermelkdistel Composieten Sonchum arvensis Asteraceae 3 Madeliefje Composieten Bellis perennis Asteraceae 4 Vogelmuur Anjer Stellaria media Caryophyllaceae 5 Gewone hoornbloem Anjer Cerastium fontanum Caryophyllaceae 6 Scherpe boterbloem Ranonkel Ranunculus acris Ranunculaceae 7 Straatgras Grassen Poa annua Poaceae 8 Herderstasje Kruisbloemen Capsella bursa-pastora Brassicaceae 9 Paarse dovenetel Lipbloemen Lamium purpureum Lamiaceae 10 Gewone steenraket Kruisbloemen Erysimum cheiranthoides Brassicaceae 11 Klein kruiskruid Composieten Senecio vulgaris Asteraceae 12 Tuinwolfsmelk Wolfsmelk Euphorbia peplus Euphorbiaceae 13 Schijnaardbei Rozen Potentilla indica Rosaceae 14 Gewone paardenbloem Composieten Taxarum officinale Asteraceae 15 Fluitenkruid Schermbloemen Anthriscus sylvestris Apiaceae 16 Raapzaad Kruisbloemen Brassica rapa Brassicaceae 17 Witte dovenetel Lipbloemen Lamium album Lamiaceae 18 Akkervergeet-mij-nietje Ruwbladigen Myosotis arvensis Boraginaceae 19 Grote brandnetel Brandnetel Urtica dioica Urticaceae 20 Harig knopkruid Composieten Galinsoga quadriradiata Asteraceae 21 Hazelaar Berken Corylus avellane Betulaceae 22 Krulzuring Duizendknoop Rumex crispus Polygonaceae 23 Beemdlangbloem Grassen Festuca pratensis Poaceae 24 Klein streepzaad Composieten Crepis capillaris Asteraceae 25 Klein hoefblad Composieten Tussilago farfara Asteraceae 26 Gewone engelwortel Schermbloemen Angelica sylvestris Apiaceae 27 Zompvergeet-mij-nietje Ruwbladigen Myosotis laxa Boraginaceae 28 Kropaar Grassen Dactylis glomerata Poaceae 29 Paarse schubwortel Bremraap Lathraea clandestina Orobanchaceae 30 Gewone braam Rozen Rubus fruticosus Rosaceae 31 Rode klaver Vlinderbloemen Trifolium pratense Fabaceae 32 Timoteegras Grassen Phleum pratense Poaceae 33 Geknikte vossenstaart Grassen Alopecurus geniculatus Poaceae 34 Kleine veldkers Kruisbloemen Cardamine hirsuta Brassicaceae 35 Canadese fijnstraal Composieten Conyza canadensis Asteraceae 36 Echte koekoeksbloem Anjer Silene flos-cuculi Caryophyllaceae 37 Sleedoorn Rozen Prunus spinosa Rosaceae 38 Duizendblad Composieten Achillea millefolium Asteraceae

7 Verslag Eindejaars Plantenjacht 2015 flora. In de Top-3 prijken het Madeliefje (1302 keer geteld), Paardenbloem (1079) en Straatgras (1080). Opvallend is de ruime verdubbeling Al de soorten uit de landelijke top 10 zijn ook tijdens het rondje Polderreservaat waargenomen. Top-10 van bloeiende planten Vogelmuur waargenomen: Engelwortel en Zomp vergeet-mij-nietje. Nog meer (zeer) vroege voorjaarsbloeiers werden in het bos en de bosranden van het Polderreservaat gevonden: Paarse schubwortel, Witte dovenetel en Fluitenkruid. Ook bij de struiken Klein Kruiskruid van meerdere zaken ten opzichte van vorig jaar: drie keer zoveel deelnemers (1040 tegen 318) en ingezonden lijsten (1858 tegen 647), twee keer zoveel bloeiende plantensoorten (735 tegen Madeliefje 1302 Paardenbloem 1080 Straatgras 1079 Klein kruiskruid 890 Paarse dovenetel 872 Herderstasje 861 Vogelmuur 851 Kropaar 790 Witte dovenetel 774 Gewone melkdistel 763 Determineren werden al twee bloeiende soorten waargenomen: Hazelaar en Sleedoorn. Bijzonder was één bloeiende Echte Koekoeksbloem midden in een van de hooilandpercelen van het Polderreservaat. De landelijke resultaten Op 7 januari 2016 is door Floron het rapport met de landelijke resultaten gepresenteerd. In totaal zijn tijdens de Eindejaars Plantenjacht 735 wilde of verwilderde planten bloeiend waargenomen. Dit komt neer op één vijfde van de Nederlandse Madelief 383) en de soortenlijsten waren door het zachte winterweer flink langer (16 tegen 10). Onze soortenlijst zat met 38 soorten ruim boven dit gemiddelde. Klein Hoefblad Onze waarneming van de Paarse schubwortel in het Polderreservaat blijkt de enige in Nederland te zijn. De soort staat in de landelijke lijst op nr. 607 met 1 waarneming (< 1%) Het rapport met de resultaten van de Eindejaars Plantenjacht 2015 is te downloaden via de website van Floron. Paarse Schubwortel Tekst: Theo van Schie 1e foto: Pieter Hielema Overige foto's: Hans van Loenhoud

8 Natuurgroepweekend in Zeeland met Pinksteren nabij Natuurgebied De Prunje op Schouwen-Duiveland Van vrijdagavond 13 mei t/m maandag 16 mei Natuurgroep Kockengen Voorjaar 2016 Met het zeer geslaagde jubileumweekend in de Peel van 2014 nog in gedachte lijkt ons een nieuw natuurweekend met de Natuurgroep een goed idee. Deze keer willen we naar Zeeland. Vorig jaar april zijn we daar ook nog met een prachtige excursie naar toe geweest. Nu willen we er wat langer verblijven en genieten van de unieke natuur aldaar. Je kunt je nu al via de mail opgeven voor dit bijzondere Natuurgroepgebeuren bij Gerard van Zuijlen. Het is ook mogelijk om een deel van het weekend te komen. De kosten voor eten en drinken zullen voor het hele weekend ongeveer op 30,-- uitkomen. Zie onderstaande link naar de camping voor informatie over kosten staanplaats e.d. die je zelf ter plaatse moet afrekenen. De Prunje Het gebied de Prunje is een onderdeel van Plan Tureluur. Plan Tureluur omvat 33 projecten met totaal 4400 hectare nieuwe natuur. De grootste oppervlakte ligt langs de Zuidkust van Schouwen, (ca 1000 hectare) tussen Zierikzee en Serooskerke. En daar gaan we ons pinksterweekend houden. We verblijven op minicamping De Bloemhoek; op bijgaand overzichtskaartje nabij de M van Moriaanshoofd. We hebben daar al een plek gereserveerd voor maximaal 25 personen. Kijk op website van camping de Bloemhoek. Plan Tureluur Als vogelliefhebber en/of vogelaar is Plan Tureluur een plek die je niet mag missen! Duizenden, soms tienduizenden steltlopers, meeuwen, ganzen en eenden dicht bij elkaar in een schitterend brak watermoeras. Niet voor niets wordt de Zuidkust van Schouwen ook wel de vogelboulevard van Zeeland genoemd. Tekst: Gerard van Zuijlen Foto's: Onbekend (internet) Plan Tureluur

9 Ook het afgelopen jaar zijn we weer druk bezig geweest met de verschillende werkgroepen: nestkasten maken, schilderen, ophangen en controleren. Met de kerkuilen ging het iets minder, ook landelijk heb ik begrepen. Maar met de torenvalken en steenuilen gaat het een stuk beter. We zijn als groep nog niet heel lang bezig, dus om te spreken van een trend gaat te ver. Wel gemerkt, dat sinds ik bij de nestkasten werkgroep actief ben, ik veel meer roofvogels in de omgeving zie. Veel torenvalken langs de Enschedeweg, de buizerd in een net met de Natuurgroep gesnoeid gebied. Het mooie is het enthousiasme van mensen, zowel van de leden van de werkgroepen als de mensen waar de verschillende kasten hangen. Soms misschien iets te enthousiast door regelmatig in de kast te gaan kijken met kans op verstoring, maar meestal gaat het prima. Nestkasten Werkgroepen Als je een kerkuilenkast, die vol met takken ligt, binnen gesleept door waarschijnlijk kauw of duif, een paar keer hebt leeggehaald, dan denk je al snel dat het een slechte plek is. Dat leeghalen gaat meestal ook niet vanzelf, een ladder kun je er amper kwijt door alle belangrijke spullen die er liggen, ook nog hoog en schuin voor de kast. Het is dan wel fijn om te horen dat er bij een volgende controle een kerkuil in de kast is gezien en er ook een steenuilenkast mag worden opgehangen. Ook mooi om te zien dat de uilen zich niet houden aan de specifieke kasten die er worden gemaakt: bosuil heerlijk in een kerkuilenkast, kerkuilen tussen de isolatie in plaats van in de fraaie nestkast. Maar we hebben ook gemerkt dat Nijlganzen prima in een Torenvalkkast of Bosuilenkast passen. De eieren die Johan ons toewierp waren echter ongeschikt voor consumptie. De plekken zijn soms lastig te bereiken door enigszins modderige paden of gewoon stront en wiebelige planken over sloten. Ze zijn een stuk eenvoudiger te bereiken, als je kunt vliegen. Ook heb ik samen met Jan en de boer een jonge koe de weg helpen oversteken. Alles afgezet, koe kan nergens heen, hoogstens de struiken in. En ja hoor, hup koe het struikgewas in, Jan er achteraan en de koe weer de juiste route gewezen. Uiteindelijk gelukt, iedereen blij, koe aan de overkant en wij met de verschillende nestkasten op de juiste plaats. Nu nog broedende uilen en valken. Hoewel je soms denkt een indringer op iemands erf te zijn, zijn mensen bijna altijd zeer enthousiast. Zo ook een bewoner, die naar ons toekomt en meeneemt over zijn terrein, met passie vertelt over het unieke uitzicht en broedende buizerd. Bij een volgende controle vertelt hij over de natuur- en vogelvakantie met het gezin in Spanje. Of bij het ringen van 5 Kerkuiltjes het hele gezin van de eigenaar op de foto met een pul in de hand, ook prachtig om te zien. Het is mooi om door de natuur te struinen, knotwilgen te controleren op aanwezigheid van uilen, die er natuurlijk niet zijn als ik mee ga, maar toch lekker buiten geweest. Al met al veel geleerd over uilen en roofvogels. Op naar een nieuw seizoen met de nestkasten werkgroepen. Hopelijk kunnen we de steenuilen populatie aan de westelijke rand van ons rayon verder ons gebied in lokken. Tekst: Herman Codee Foto's: Onbekend

10 IJsvogelzitstokken De natuurgroep heeft begin januari in de Heycop tussen de twee bruggen een 7-tal ijsvogel-zit-/visstokken geplaatst. Vorig jaar hebben twee paartjes ijsvogels in Kockengen gebroed in de door ons speciaal voor deze prachtige vogel aangelegde ijsvogelbroedwanden: één aan de zuidkant en één aan de noordkant van de Heycop. Een mooi succes dus. We hopen natuurlijk dat ze de winter overleven en dat we komend voorjaar weer van ze mogen genieten. Maar als er overal ijs ligt, dan heeft deze echte viseter het heel moeilijk. Bekend is dat er dan altijd heel veel dood gaan van de honger. Vandaar dat wij deze vis-/zitstokken geplaatst hebben in dit stukje Heycop, omdat bij vorst dit stukje door stroming bijna altijd open blijft. Vanaf die stokken kunnen ze, naar wij hopen, hun visjes blijven verschalken. De bewoners tussen de twee bruggen hebben van ons allemaal een schrijven gehad over nut en noodzaak van deze stokken en hen is gevraagd waarnemingen van ijsvogels aan ons door te geven. En het bewijs is inmiddels geleverd, dat de stokken werken. Half januari hebben we een paar dagen vorst gehad. Alles lag dicht, behalve de Heycop. Tot driemaal toe, op drie verschillende dagen, heb ik vóór mijn huis op nr. 7 een ijsvogel gespot op de stok. Zie daarvoor bijgaande foto, genomen op maandag 18 januari. Na de winter halen we de stokken weer weg. Tekst & Foto: Gerard van Zuijlen

11 Broedvogelinventarisatie in de rietlanden bij Kockengen Aantallen broedparen Gem fuut knobbelzwaan grauwe gans nijlgans krakeend wilde eend soepeend slobeend kuifeend bruine kiekendief havik sperwer torenvalk fazant waterral waterhoen meerkoet zwarte stern holenduif houtduif koekoek bosuil ransuil ijsvogel grote bonte specht witte kwikstaart winterkoning heggenmus roodborst blauwborst merel zanglijster sprinkhaanzanger snor rietzanger bosrietzanger kleine karekiet grote karekiet spotvogel braamsluiper grasmus tuinfluiter zwartkop tjiftjaf fitis grauwe vliegenvanger staartmees matkop pimpelmees koolmees wielewaal gaai ekster zwarte kraai spreeuw huismus ringmus vink groenling putter niet uitgevoerd voerd rietgors cetti's zanger totaal broedvogels totaal aantal soorten

12 Vogels bij Kockengen Waarna ze zich weer volop toonden. Vandaag op 3 maart vlogen en jaagden er nog vier. IJsvogel Roerdomp Ook dit jaar heeft zeker één roerdomp een lange periode onze Rietlanden ten zuiden ons dorp bevolkt. Het is nog niet zeker of die al weer vertrokken is. Velduil Een primeur! Vanaf begin december houden zich tegen de schemer velduilen op in de polders Gerverscop, Kockengen en Teckop. Rond de driesprong van de Hollandse kade aldaar. Vanaf het begin waren het er zelfs vijf, maar dat werd steeds minder. De laatste meldingen van 26 en 28 februari telden 1 tot 4 uilen. Overdag houden ze zich gedrukt schuil aan de slootkanten. Tussen de verdorde liezen en andere vegetatie en pollen. Soms jagen ze ook al iets vroeger. En met hun gele ogen kunnen ze zelfs tegen het zonlicht. In de polders zijn blijkbaar voldoende muizen te vreten. Op 5 januari werden er nog twee geteld, tot 16 februari waren er geen meldingen. Voor deze prachtige vogel is de winter uiterst gunstig verlopen. Heel weinig ijs, zodat ze naar hartenlust overal konden vissen. Langs de Heycop en de Bijleveld waren ze ook regelmatig te zien. Door de vele nesten van 2015 in Kockengen is het aantal ijsvogels flink toegenomen. Grote Karekiet Zo n vijftig jaar geleden een algemene vogel in onze rietlanden. Nu is alleen de veel kleinere karekiet in grote getalen overgebleven. Toch mochten we in 2015 een tijdje volop kunnen genieten van het harde, vertrouwde en scherpe karre-karre-kiet-kiet-kiet. Al van afstand hoorde je hem roepen naar een vrouwtje. Maar zien deed je hem meestal

13 Vogels bij Kockengen Natuurgroep Kockengen Voorjaar 2016 niet. Ook al zat die zo dichtbij je. Op 3 juni 2015 was de laatste melding na een lange reeks meldingen. De karekiet zat er toen al 11 dagen. Hij bevond zich in het riet in het water aan de Wagendijk. Ze broeden alleen in riet dat in het water staat en het moet ook ouder riet zijn. Helaas is het riet daar nu gemaaid. Zwarte Stern De Natuurgroep is al een tijdje druk bezig nieuwe vlotjes te maken. Om allerlei redenen kantelden er enige vlotjes. Bij de nieuwe kan dat niet. We hopen dat er dan ook meer sterntjes in leven blijven. Nadat de ganzenjongen het gebied verlaten, zullen de nieuwe vlotjes gelukkig weer in het water worden geplaatst. En dan zullen de zwarte sterns weer duidelijk te zien en te horen zijn. In 2014 zaten er roepende mannen weer in wat ouder riet, dat in het water staat. Dat was bij de recreatieplas De Zwaan. De meldingen waren daar van 15 mei 2014 t/m 15 juni We weten niet of die drie nesten ook succesvol waren. Maar stukjes ouder riet, die in het water staan verhogen de komst van deze zeer zeldzaam geworden vogel in Nederland. Tekst & Foto's: Cees Struik

14 De geoorde wilg Salix aurita De dunne takken zijn vaak opnieuw vertakt en zijn roodbruin van kleur. (foto 2) Bloei in april en mei. Bloemen zijn eenslachtig: een bloem met alleen mannelijke bloemen of alleen vrouwelijke bloemen. 5: Beekdal Tsjechië 1: Bolvormige struik Van de vele wilgensoorten staan er 17 in de Floragids Heukels en dan zijn er nog de vele bastaarden, kruisingen tussen verschillende soorten, die niet worden genoemd. De bekendste wilg is de schietwilg, hoge bomen die vaak bij boerderijen staan. De meeste schietwilgen worden geknot, meestal om de 4 jaar. De afkomende takken worden vooral gebruikt als stookhout, voor oeverbeschoeiing of versnipperd. 3: Mannelijke bloeiwijze En de boom is tweehuizing: mannelijke en vrouwelijk bloemen bloeien op verschillende struiken. (foto 3 en 4) In het Polderreservaat staan er een aantal bij de grote vijver. (kavel 12C) 6:Salamanderpoel Tsjechië 4: Vrouwelijke bloem 2: Tak met bladeren met steunbladeren De geoorde wilg is juist een boom, die niet zo snel groeit en wordt maximaal 10 m hoog. Toch zien we deze wilgensoort vaak in het landschap terug. Zijn bolvormige kroon (foto 1) is zeer opvallend en zijn steunblaadjes maakt het herkennen gemakkelijk. (foto 2) In Tsjechië staan in de beekdalen veel geoorde wilgen. Daar worden deze wilgen niet gesnoeid en staan er van die grote halve bollen in het beekdal. (foto 5) Bij de daar gegraven salamander/kikkerpoelen staan vaak de geoorde wilgen. (foto 6). Tekst & Foto's 5+6: Paul Vlaanderen Overige Foto's: Wikipedia a mannelijke tak b mannelijke bloem c vrouwelijke tak d vrouwelijke bloem e blad met steunblaadjes f vrouwelijke bloemschubjes g zaaddoos

15 Excursie Willeskop Natuurgroep Kockengen Voorjaar 2016 Op 20 februari zijn we met 10 personen naar het vrij nieuwe natuurgebied bij Willeskop geweest. De excursie, die al twee keer eerder als natuurommetje voor de jeugd gepland stond, kon steeds vanwege slecht weer niet door gaan. We hadden vandaag meer geluk, want ondanks de minder goede weersverwachting bleef het droog en konden we genieten van de honderden watervogels. Zo hebben we 5 ganzensoorten waargenomen, 9 eendensoorten en 2 roofvogels. Leuk was de waarneming van de jagende blauwe kiekendief, een vrouwtje, goed herkenbaar aan de witte stuit. En natuurlijk de enorme wolken met sijzen, die we van dichtbij konden waarnemen. De uitkijktoren gaf een mooi overzicht over het natuurgebied. Een mooi sluitstuk van de excursie was de overvliegende grutto bij de parkeerplaats, voor iedereen de 1e van dit jaar. Tekst & Foto's: Theo van Schie

16 Laatste werkdag van het seizoen in het Polderreservaat Kockengen De Natuurgroep Kockengen heeft zaterdag 5 maart het werkdagen seizoen afgesloten met een werkdag in het Polderreservaat Kockengen. Op deze prachtige dag (zonnig en droog) werd een hakhoutbosje aangepakt door een groep van 20 vrijwilligers. Bij het snoeien van een hakhoutbosje worden de bomen en struiken weer kort bij de grond afgesnoeid. De overgebleven stobbe loopt weer uit, waardoor een dicht bosje ontstaat waar veel vogelsoorten voedsel en een broedplaats in zullen vinden. Door dit snoeien periodiek te herhalen blijft het bosje geschikt voor de kleine zangvogelsoorten. en in de zuidelijke rietlanden bij het dorp en, tot slot, in het Polderreservaat Kockengen. De werkdagen worden goed bezocht door gemiddeld 20 vrijwilligers en 3 tot 5 MAS-ers (leerlingen die hun Maatschappelijke stage bij de NGK vervullen). Na afloop van de werkdag was er de traditionele barbecue voor alle vrijwilligers, die afgelopen seizoen zich hebben ingezet voor het landschapsonderhoud. En omdat het de laatste werkdag van het seizoen was, werd deze afgesloten met een barbecue. In de afgelopen winter heeft de Natuurgroep Kockengen 5 werkdagen georganiseerd en is er geknot en gesnoeid op diverse plaatsen in en rond Kockengen. In het natuurgebied tegenover de Spengense Molen, in een hakhoutbosje langs de Enschedeweg, in de noordelijke Tekst & Foto's: Theo van Schie

17 Amfibieëntrapjes plaatsen in waterputten voerd heeft aangetoond, dat de amfibieën inderdaad van de trapjes gebruik maken om weer uit de putten te komen. Het zachte winterweer zorgt ervoor dat de eerste amfibieën van 2016 al weer op pad zijn gegaan van hun overwinteringsplaatsen naar hun voortplantingswater. En dat is niet zonder gevaar. Vaak moeten ze daarbij namelijk wegen oversteken. In ons dorp lopen ze minder gevaar om doodgereden te worden (rustig s nachts), maar lopen ze des te meer kans om in de waterafvoerputten te kieperen als ze langs de stoeprand lopen op weg naar het water. Ze zijn dan ten dode opgeschreven. Jaarlijks sterven op deze manier naar schatting een half miljoen amfibieën in Nederland (RAVON-onderzoek in 2012). Hier proberen wij als Natuurgroep wat aan te doen. We plaatsen trapjes in putten, zodat ze er op die manier zelf weer uit kunnen kruipen. Vorig jaar zijn we met het plaatsen van de trapjes begonnen. Het onderzoek dat we daarbij hebben uitge- een prachtig mannetje kleine watersalamander. We hebben ze los gelaten in de sloot en plas aldaar. De massale amfibieëntrek moet nog op gang komen. Naar verwachting zal het grootste aantal amfibieën in de loop van maart gaan trekken. Met onze trap- Kikker en Salamander klimmen omhoog Foto: Gerard van Zuijlen Op zaterdag 27 februari hebben we met 6 jeugdleden en 5 leden onze 43 amfibieëntrapjes geplaatst: 6 stuks in putten begin Julianaweg nabij de Dreef, 6 stuks begin Zwanebloem nabij de glasbak, 10 stuks op de Bernhardweg, 20 stuks aan het eind van Zwanebloem Kleine Watersalamander uit put Zwanebloem jes hopen we de overlevingskans van amfibieën in ons dorp te vergroten. De gemeente werkt daar gelukkig ook aan mee. In het kader van het project Kockengen Waterproof zijn door de gemeente vorig jaar op de Van Zuylenweg straatkolken met vaste trap geplaatst. We hopen dat, in overleg met de gemeente, in meerdere straten van het project te kunnen realiseren. Trapje plaatsen in put Zwanebloem richting Kerkweg en nog eentje in een put op Fonteinkruid. Allemaal plekken waar we vorig jaar tijdens ons onderzoek regelmatig kikkers, padden en kleine watersalamanders in de putten hebben aangetroffen. Voor alle zekerheid werden de putten eerst nog even met een netje gecontroleerd op mogelijke amfibieën. Eind Zwanebloem troffen we reeds in één put een vrouwtje kleine watersalamander aan en in een andere put eveneens een vrouwtje, maar ook Tekst: Theo van Schie Foto Klimmers: Gerard van Zuijlen Overige Foto's: Theo van Schie

18 Futenparen baltsen alweer Futenparen baltsen al weken, koolmezen en pimpelmezen zijn hun ideale plekjes aan het bevechten, allerlei moeraszangers maken zich op voor hun terugreis uit Afrika en ik trek binnenkort weer de rietlanden in om dat en nog veel meer te inventariseren. Ik laat me graag verrassen, geen vooruitblik daarom, terugkijken past nu niet. Ja, wat blijft dan over? Ik denk dat ik al tellend op een paar speciale dingen ga letten. Zoals: broeden er nog waterrallen in het telgebied? In het winterhalfjaar worden ze doorgaans in het riet gezien en/ of gehoord, maar in het broedseizoen lijken ze al enkele jaren verdwenen. Je komt achter hun aanwezigheid door waterralgeluid in het veld te playbacken. Ze reageren daar over het algemeen heel goed op. Wie dus komende maanden een waterral in het riet hoort, moet even nagaan of ik dat toevallig ben. Gewoon mijn naam roepen. Geen respons? Dan heb je een echte waterral gehoord. Wil je mij dat dan melden? Waterhoentjes zijn schaars gedurende de officiële telperiode. Ze zijn dan heimelijker en schuwer dan daarvoor. Dat heeft waarschijnlijk ondertelling tot gevolg. Logisch is dan eerder, omstreeks eind februari, te beginnen met het inventariseren van waterhoentjes. De bruine kiekendieven hebben vorig jaar in zuid mogelijk meer dan één nest gehad. Ik zag zo nu en dan meer individuen dan dat ene paar en stuitte op een nest op een onverwachte plek. Dat wil ik wat stelselmatiger bijhouden. Vaker langsfietsen tussen de geplande inventarisatiedagen en met de camera in aanslag goed letten op prooioverdracht en het afleveren van de prooi. Het is interessant het broedsucces van de ijsvogels te volgen. Ze kunnen per seizoen maximaal vier legsels grootbrengen. In zuid zijn dat er vorig jaar mogelijk drie geweest. In het polderreservaat valt de dichtheid aan rietvogels de laatste jaren wat tegen. Ik vermoed zomaar, dat het iets te maken heeft met de flinke dichtheid aan grauwe ganzen en/of de regelmatige aanwezigheid van ijverige bestrijders daarvan. Ga ik goed op letten. Verder ben ik benieuwd, welke oude bekenden komen opdagen denk aan blauwborst, sprinkhaanzanger, cetti s zanger, grote karekiet en sta ik open voor onverwachte ontmoetingen. Tekst: Jieles van Balen Foto: Hayo Baan

19 Uitnodiging Algemene Ledenvergadering Hierbij word je uitgenodigd voor de Algemene Leden Vergadering van de Natuurgroep Kockengen op: " vrijdag 1 april Vooraf aan de ALV is er een interessante lezing over Wolken, Wild en Water door de bekende fotograaf Maarten Koch. Locatie: basisschool t Kockenest, Driestammenweg te Kockengen. De zaal is open vanaf uur, het programma start om uur. Programma Welkom Lezing: Wolken, Wild en Water door Maarten Koch Pauze ALV 1. Secretarieel jaarverslag Financieel jaarverslag 3. Plannen voor Rondvraag 5. Sluiting 6. Borrel Lezing Wolken, Wild en Water door Maarten Koch Wolken, Wild en Water is de titel van het prachtige fotoboek, dat fotograaf Maarten Koch recent heeft uitgegeven. Maarten: Het enige wat bij mij echt goed getraind is, zijn mijn ogen. Als ik het zie, kan ik het maken. Er komt een beetje toeval bij kijken, maar verder doe ik er niets aan, kan er ook niets aan doen, behalve er zijn natuurlijk. Koch s foto s trekken je het landschap in. Je ziet wat hij ziet: die ongelofelijke zware regenbui, waar nog net de zon doorheen schijnt en de randjes goud afbiest, de heftige golven van het water tijdens een storm, zwaluwen op het prikkeldraad, en hoe, als de nacht valt, de koeien in de dauw verdwijnen. Hij pakt die bijzondere momenten. Al meer dan vijfentwintig jaar loopt Maarten met zijn camera buiten. Maarten: Een plek waar ik wel duizend keer ben langs gekomen en opeens, vaak s ochtends heel vroeg, is de lichtinval zo anders; dan maak je die ene foto. Hij kent, ziet, voelt, ruikt en hoort elke nuance. Herkent elke vogel aan zijn geluid en hoort wanneer de smienten de winter aankondigen. Dat is elk jaar weer zo n fantastisch moment. Het is een man met passie voor de natuur en dat brengt hij over met zijn foto s. Hij laat je houden van het land dat hij door en door kent en elke keer opnieuw verkent. Hij ziet de mooie dingen, ook als het mist, sneeuwt, regent en stormt. Vooral dan. Hij maakt foto s die in je geheugen gegrift blijven staan. Nooit zal je meer anders aan het Hollandse landschap kunnen denken: zo mooi. (Aangepast commentaar op zijn boek van Helena Stork, Kunsthistoricus). We zijn blij dat Maarten ons op 1 april wil laten meegenieten van zijn prachtige foto s en zijn inspirerende verhalen. U bent van harte welkom. Tekst: Ben van der Horst Foto: Maarten Koch Agenda april Algemene Leden Vergadering met lezing fotograaf Maarten Koch 23 april Vogelexcursie Leersumse veld mei Pinksterweekend Zeeland (zie uitnodiging in de nieuwsbrief) 18 juni Midzomeravondexcursie Armenland Portengen 15 oktober Vogelexcursie Waverhoek 16 december Midwinterlezing

20 Beter leren fotograferen? Neem voor meer informatie en het volledige aanbod workshops eens een kijkje op zijn website: Natuurgroep Kockengen Voorjaar 2016 Op zoek naar manieren om je (wildlife) fotografie-vaardigheden te verbeteren? Neem dan eens deel aan een workshop van NGK lid Hayo Baan. Hij biedt diverse workshops en tours voor een gunstige prijs. Voor natuurfotografie enthousiasten biedt hij bijvoorbeeld een dagworkshop roofvogelfotografie aan in Nederland. Ook meerdaagse workshops naar o.a. Helgoland of het Beierse woud behoren tot de mogelijkheden. De jaarlijkse contributie van 10 of de vriendenbijdrage van 20 per jaar wordt in januari van elk jaar door de Natuurgroep automatisch van je bankrekening geïncasseerd. Daar waar dit anders afgesproken is neemt de penningmeester zelf contact met je op. Colofon Voorzitter Pieter Hielema, Purperreiger 11, tel Secretaris Ben van der Horst, Zwanebloem 5, tel , Penningmeester Bram Paardenkooper, Wagendijk 39, tel , Algemeen Bestuurslid Theo van Schie, Kon. Julianaweg 7, tel Gerard van Zuijlen, Heicop 7, tel NGK Nieuwsbrief Hayo Baan, Prins Bernhardweg 14, tel