HTML5 Video. De stand van zaken. Versie februari Herman van Dompseler / Bas Zoetekouw. SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "HTML5 Video. De stand van zaken. Versie 1.1. 8 februari 2011. Herman van Dompseler / Bas Zoetekouw. SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma"

Transcriptie

1 HTML5 Video De stand van zaken Versie februari 2011 Herman van Dompseler / Bas Zoetekouw SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma

2 Het SURFnet/ Kennisnet Innovatieprogramma wordt financieel mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Voor deze publicatie geldt de Creative Commons Licentie Attribution 3.0 Unported. Meer informatie over deze licentie is te vinden op

3 Inhoudsopgave SAMENVATTING INLEIDING Demonstratiewebsite Meer informatie ACHTERGROND Huidige stand van zaken van video in webbrowsers Codecs en formaten voor embedded video New kid on the block (Waarom HTML5/WebM/VP8?) Features van HTML5 en de <video>-tag Bronnen ONDERSTEUNING VAN HTML5 VIDEO <video>-tag in webbrowsers Webbrowser en video matrix Mobiele toegang tot video Mobiel en video matrix Wat als HTML5 niet ondersteund wordt? Bronnen GEAVANCEERDE MOGELIJKHEDEN HTML5 VIDEO Ondertitel en annotaties Websockets Digital Rights Management HTML5 Canvas Fullscreen Opnames en randapparatuur Overzicht van de ondersteuning Bronnen ONDERSTEUNING AAN DE SERVERKANT Distributie van video op het web Distributie van on demand video Backend ondersteuning voor HTML5 compatible formaten Overigen Bronnen CONCLUSIE Uitkomsten Aanbevelingen

4 Samenvatting De nieuwe standaard voor het maken van webpagina s is HTML5. Deze nieuwe versie van HTML biedt voor het eerst de mogelijkheid om video direct in de browser af te spelen zonder gebruik te maken van plug ins zoals de Flashplayer. In deze technologieverkenning worden de mogelijkheden en onmogelijkheden van HTML5 op videogebied onderzocht en worden aanbevelingen gedaan aan de SURFnet/Kennisnet-gemeenschap om HTML5 voor webvideo te ondersteunen. Het direct opnemen van de video in de webpagina, zoals dat al lange tijd voor plaatjes mogelijk is, heeft een aantal voordelen, waarvan de voornaamste is dat het maken en gebruiken van video s op het web eenvoudiger wordt. Om gebruik te maken van deze nieuwe techniek, moet de video beschikbaar zijn in een formaat dat door de browser van de gebruiker wordt ondersteund. Helaas is er momenteel niet één formaat dat door alle browsers wordt ondersteund. Om HTML5 video op alle platforms te ondersteunen is het daarom nodig om elke video zowel in H.264 formaat als in WebM formaat aan te bieden. Daarbij moeten we wel opmerken dat dit pas geldt voor de volgende generatie browsers (met name Internet Explorer 9 en Firefox 4), die naar verwachting in 2011 beschikbaar zullen komen. Hoewel het afspelen van video s in een HTML5 pagina al goed werkt in nieuwe browsers, zijn er nog een aantal geavanceerde mogelijkheden die niet, of slechts in enkele browsers, worden ondersteund. Het gaat dan om zaken als full screen afspelen van video en de technische afscherming van auteursrechtelijk beschermde video s. De ontwikkelingen hier gaan echter snel en het ligt in de lijn der verwachting dat deze zaken op termijn allemaal geïmplementeerd gaan worden in de meeste browsers. Aan de serverkant zijn voor de ondersteuning van HTML-video weinig veranderingen nodig: in het algemeen kunnen videobestanden op dezelfde manier worden aangeboden als bij andere technieken het geval is. Alleen in het geval van streaming van live video zijn aanpassingen nodig. HTML5 video heeft veel aandacht in de ontwikkelgemeenschap en lijkt op termijn de nieuwe standaard te gaan worden voor video op het web, al moeten er nog wel enige hordes genomen worden, met name op het gebied van de ondersteuning in de browsers. De belangrijkste aanbeveling van dit rapport is om op dit moment al met HTML5 rekening te houden in de ontwikkeling van videotoepassingen. Het belangrijkste punt daarbij is dat video s in het H.264 formaat en het WebM formaat beschikbaar moeten worden gemaakt. Tevens is het nu al mogelijk om HTML5-video te ondersteunen voor video door browsers die geen HTML5 ondersteunen te laten terugvallen op de Flashplayer, die ook het H.264 formaat kan afspelen. 4

5 1 Inleiding Video en video gerelateerde toepassingen spelen een steeds grotere rol in het onderwijs. In de afgelopen jaren zijn er dan ook veel infrastructurele faciliteiten beschikbaar gekomen die dit ondersteunen, zoals de videoportals van Kennisnet en SURFnet (waaronder Teleblik en SURFmedia). Daarnaast zijn er ook veel losse initiatieven binnen onderwijsinstellingen, of worden bestaande clouddiensten zoals YouTube gebruikt. Al deze platformen hebben gemeen dat ze het world wide web gebruiken voor de presentatie van video aan de gebruiker. Van oudsher is distributie van video op het web echter problematisch. Er bestaan veel verschillende, onderling onuitwisselbare videoformaten: niet elk formaat kan op elk platform en in elke browser worden afgespeeld. Bovendien zijn voor het afspelen van de video browser plug ins (bijvoorbeeld Adobe Flashplayer) nodig, die in de praktijk allerlei beperkingen en beveiligingsproblemen met zich meebrengen. Op dit moment zijn er op dit gebied echter nieuwe ontwikkelingen gaande. De W3C, die waakt over de standaarden van het www, werkt aan een nieuwe versie van HTML, versie 5. Hierin wordt onder andere een nieuwe standaard gedefinieerd om video in webpagina s op te nemen en direct in de browser, zonder gebruik te maken van plug ins, af te spelen. Bovendien heeft Google in het begin van 2010 een nieuw videoformaat, WebM, vrijgegeven, waarvan de specificatie helemaal open is (in de zin dat niet alleen de specificatie public beschikbaar is, zoals bij H.264, maar ook het gebruik helemaal vrij en gratis is). Hierdoor is het nu mogelijk om hoge kwaliteit video via het web te verspreiden zonder licenties te hoeven aanschaffen voor de technologie. Google beoogt met dit WebM-formaat het gebruik van video op het web een nieuwe impuls te geven. Deze ontwikkelingen hebben potentieel belangrijke consequenties voor de videoplatformen zoals die op dit moment in het Nederlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen in gebruik zijn. In opdracht van het SURFnet/Kennisnet innovatieprogramma heeft SURFnet daarom een technologieverkenning uitgevoerd naar de nieuwe mogelijkheden voor het gebruik van video op het web die HTML5 en WebM bieden. Dit rapport is het eindverslag van deze technologieverkenning. Het doel van de technologieverkenning was om te bepalen of het gebruik van op HTML5 gebaseerde video nuttig is voor de videodiensten van SURFnet, van Kennisnet en van de Nederlandse onderwijsinstellingen; of SURFnet, Kennisnet, en hun directe doelgroepen het open WebM videoformaat zouden moeten ondersteunen; of WebM en HTML5 video op termijn propriëtaire videocodecs en oplossingen kunnen vervangen; of het op dit moment al zinnig is om te investeren in HTML5 compatibiliteit van videodiensten, of dat het daarvoor nog te vroeg is. Dit rapport is voornamelijk gericht op lezers die al enigszins kennis hebben van webpagina s en video. Er wordt dus niet uitgebreid ingegaan op de usecases van video op het web, of de technische basis van webpagina s, digitale video, en webstreaming. In Hoofdstuk 2 wordt echter wel kort de achtergrond van de besproken technologie weergegeven, en een overzicht van de huidige stand van zaken van video op het web. In Hoofdstuk 3 wordt dan dieper ingegaan op de ondersteuning van HTML5 video door de belangrijkste webbrowsers en op de verschillende videoformaten die daarbij gebruikt kunnen worden. In Hoofdstuk 4 komen diverse geavanceerde mogelijkheden van video op het web aan de orde, en wordt besproken hoe deze worden ondersteund in HTML5. Hoofdstuk 5 richt zich op de server, en bespreekt wat er aan de webserver moet worden veranderd om HTML5 5

6 video te ondersteunen, en welke softwarepakketten voor HTML5 geschikte videoformaten kunnen leveren. Hoofdstuk 6 tenslotte, bevat de conclusie van de technologieverkenning en besluit met een aantal aanbevelingen hoe om te gaan met video op het web in het kader van HTML Demonstratiewebsite Samen met dit rapport is een eenvoudige demonstratiewebsite ontwikkeld. Op deze website is een filmpje een aantal keer beschikbaar gemaakt in verschillende formaten, zodat gebruikers zelf kunnen uitproberen hoe HTML5 video in de praktijk werkt, en welke videoformaten wel en niet door de gebruikte browser worden ondersteund. De website is te vinden op Meer informatie F. Alons, Educatieve videotoepassingen in het voortgezet onderwijs, 2008, N. Verbeij, De magie van video en leren, 2009, W3C HTML Working Group, The WebM project, 6

7 2 Achtergrond Dit hoofdstuk geeft inzicht in het gebruik van video in webbrowsers. Hier wordt beschreven hoe video in webbrowsers kan worden afgespeeld. Ook wordt een overzicht gegeven van de verschillende videoformaten die in browsers gebruikt kunnen worden. Het afspelen van video in een webbrowser is de opmaat voor de beschrijving van de <video>-tag in HTML Huidige stand van zaken van video in webbrowsers Om een video af te spelen in een HTML-pagina moet de video in een HTML-pagina ingesloten worden, dit heet embedden. De pre-html5-manier om video in een HTMLpagina in te sluiten is door een <object>-tag op te nemen in een HTML-pagina. Bij video s op YouTube een video (bijvoorbeeld over de SURFnet-lichtpaden) staat onder de video een knopje insluiten. Dit knopje opent een schermpje met daarin de code die nodig is om deze video in een HTML-pagina in te sluiten. De code behorende bij dit filmpje is: <object width="640" height="385"> <param name="movie" value=" <param name="allowfullscreen" value="true"></param> <param name="allowscriptaccess" value="always"></param> <embed src=" type="application/x shockwave Flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="640" height="385"></embed> </object> In deze code staat allerlei informatie die de webbrowser gebruikt om het object in de HTMLpagina op te nemen. Zaken als de grootte van het object (640x385 pixels) zijn daar bijvoorbeeld vastgelegd. YouTube definieert een kaal object, waarin de URL wordt geopend via het http protocol. Deze URL levert naast de video ook een Adobe Flash videospeler, waarin de video wordt afgespeeld. De <embed> code, die wordt gebruikt door browsers die de <object> code niet herkennen, bevat een herhaling van de informatie; hier wordt wel expliciet vermeld dat het om een Flash applicatie gaat. 2.2 Codecs en formaten voor embedded video Flash is een van de formaten die in een <object> ingesloten kunnen worden. Er zijn allerlei andere videoformaten die in een HTML-pagina afgespeeld kunnen worden. De term formaat wordt gebruikt om een videotechnologie te benoemen. Onderdelen van een videotechnologie zijn codecs, containers, maar ook servers, players, protcollen en afspeelapparaten. Zo gebruikte Microsoft voorheen de naam Windows Media voor deze verzameling. Het formaat komt ook vaak overeen met de naam van de container die in een specifieke videotechnologie wordt gebruikt. Een container is een soort envelop waarin afzonderlijk videobestanden, audiobestanden, ondertitels, menu s en andere elementen van een volledig videobestand gegroepeerd zijn. Een container is dus een file met daarin verwijzingen naar andere files. Het QuickTime formaat van Apple en het Ogg formaat zijn hier voorbeelden van. 7

8 De bekendste formaten anno 2010 zijn: Flash; Microsoft Windows Media / Silverlight; Quicktime; H.264 (MPEG 4); Ogg. In SURFmedia, de videodienst van SURFnet, worden meerdere van deze formaten ondersteund. Dit is een voorbeeld van een Microsoft object zoals het wordt gebruikt in SURFmedia: <object id='iivbtldr8ndsie0ggt5lqzvm' classid='clsid:22d6f312 B0F6 11D0 94AB 0080C74C7E95' standby='loading Media Player components...' type='application/x oleobject' width='1024' height='640'> <param name='filename' value='mms://wmvstream.kennisnet.nl/vpx/5/vjxbwryoffstsla9lozd01j1' /> <param name='autostart' value='true' /> <embed type='application/x mplayer2' src='mms://wmvstream.kennisnet.nl/vpx/5/vjxbwryoffstsla9lozd01j1' autostart='1' name='iivbtldr8ndsie0ggt5lqzvm' width='1024' height='640'/> </embed> </object> Dit object bevat dezelfde type informatie als in het voorbeeld op de vorige pagina, bijvoorbeeld de grootte van de video: 1024x640 pixels. De filename parameter geeft aan waar de video vandaan komt. In dit geval wordt deze geleverd door een windows media server ( wmvstream.kennisnet.nl ) met het mms protocol. De term protocol beschrijft hoe het dataverkeer tussen computers verloopt. De twee belangrijkste protocollen die gebruikt worden bij het afspelen van video zijn: http: Het Hyper Text Transfer Protocol is het standaardprotocol in de applicatielaag voor het uitwisselen van informatie op het internet. Met http is het ook mogelijk een video te downloaden en alvast het deel dat binnen is gekomen af te spelen alvorens het hele bestand is binnen gehaald. Dit heet dan progressive download. RTSP: Het Real Time Streaming Protocol is ontwikkeld door RealNetworks, Netscape en Columbia University en beter geschikt voor streaming dan http. Het grote verschil met http is dat in RTSP uitgebreidere communicatie tussen player en server is gedefinieerd. Met RTSP kunnen daardoor commando s aan een streaming server gegeven worden waarmee videofiles bestuurd kunnen worden, zoals het dynamisch aanpassen van bandbreedte als deze niet voldoende is. Het MMS protocol van Microsoft is een variant op dit RTSP protocol. Daarnaast gebruikt Adobe voor Flash een vergelijkbaar, maar incompatibel formaat voor streaming, RTMP. Meer over servers en protocollen is te lezen in Hoofdstuk 5. Belangrijk om te onthouden is dat ieder formaat zijn eigen manier van insluiten in een HTMLpagina heeft via de <object>-tag. Voor elk formaat wordt een andere videospeler geopend en 8

9 de manier waarop het formaat van de server naar de speler wordt gestuurd, het protocol, is ook telkens anders. Een <object>-tag werkt daardoor niet zomaar in elke browser en op elk platform. Sommige browsers en platformen hebben geen ondersteuning voor een bepaald protocol of formaat. Zo werkt een Windows Media stream niet zonder meer op Apple platformen. Naast het formaat zelf is er nog een belangrijk verschil in de verschillende formaten en dat is de gebruikte compressie techniek, de codec. De manier waarop audio- of videodata is gecomprimeerd, wordt een codec genoemd. Het woord codec is een samentrekking van coder en decoder. Een encoder is software waarmee grote videobestanden kunnen worden gecomprimeerd in kleinere bestanden zodat ze te streamen zijn over internet. Om deze stream af te spelen is een decoder nodig, die vaak is ingebouwd in de videospeler. Compressie heeft als doel het bestand kleiner te maken. Door compressie wordt de beeldkwaliteit dan ook vaak minder dan het origineel, tenzij voor speciale lossless compressieprotocollen gekozen wordt. Lossless compressietechnieken kunnen echter niet zover comprimeren als compressietechnieken die data weggooien en daardoor kwaliteitsverlies opleveren (lossy technieken). De URL die verwijst in de <object>-tag naar het videobestand, verwijst eigenlijk naar een container van het videobestand. In deze container staan verwijzingen naar afzonderlijke delen voor de video en de audio. De codec comprimeert deze afzonderlijke audio en videodelen. In de volgende tabel staan de verschillen tussen de belangrijkste formaten van het moment op een rijtje: Formaat Flash Windows Media / Silverlight Quicktime MP4 Ogg Container Flv/f4v asf Mov MPEG4 ogg Videospeler Flash/swf applicatie Windows Media / Silverlight QuickTime player Flash app / Silverlight / QuickTime Cortado (java), of via Windows Media of QT Protocol rtmp http / rtsp / mms http / rtsp http / rtmp / rtsp http Audio codec MP3 / AAC Wma / AAC Aifc / AAC AAC Vorbis / flac Video codec VP6 / H.264 Wmv / VC 1 / H.264 Sorensen / H.264 H.264 theora Propriëtair / open Licentiekosten voor encoden Licentiekosten voor afspelen prop prop prop prop open X X X X Samengevat zijn er in de huidige browsers drie belangrijke <object>-tags die (1) een Adobe Flash player openen, (2) een Microsoft Windows Media player openen, of (3) een Apple 9

10 QuickTime player openen. Elk van deze drie formaten heeft propriëtaire codecs en heeft zijn eigen methode van video afspelen. Er is één open videoformaat dat al deze players daarnaast ook af kunnen spelen en dat is MP4/H.264. Ondanks het feit dat de specificatie van H.264 vrij beschikbaar is, zijn aan het gebruik van H.264 als enige codec licentiekosten verbonden. Daarnaast is er de Ogg suite; deze heeft een volledige eigen set van tools, die voor iedereen toegankelijk en bruikbaar zijn. MP4/H.264 is een belangrijk formaat, met name omdat veel grote spelers het gebruiken en daardoor vrijwel alle gebruikers het kunnen afspelen. Met dit formaat is een hoge compressie mogelijk zonder (al te veel) kwaliteitsverlies: Een videobestand kan relatief klein gemaakt worden, terwijl de beeldkwaliteit relatief hoog blijft. 2.3 New kid on the block (Waarom HTML5/WebM/VP8?) In mei van 2010 heeft Google een nieuw videoformaat gelanceerd, genaamd WebM. Google heeft WebM expliciet gepositioneerd als open en gratis videoformaat voor het internet, Het levert hoge kwaliteit audio en video en is voor iedereen bruikbaar toegankelijk. Qua filosofie lijkt WebM het meest op het Ogg formaat. In de volgende tabel worden de bovenstaande formaten en WebM met elkaar vergeleken: Formaat Flash Windows Media / Silverlight Quicktime H.264 Ogg WebM container Flv/f4v asf Mov MPEG4 ogg WebM Videospeler Flash/swf applicatie Windows Media / Silverlight QuickTime player Flash app / Silverlight / QuickTime Cortado (java) Diverse Protocol rtmp http / rtsp / mms http / rtsp http / rtmp / rtsp http http Audio codec MP3 / AAC Wma / AAC Aifc / AAC AAC Vorbis / flac Vorbis Video codec VP6 / H.264 Wmv / VC 1 / H.264 Sorensen / H.264 H.264 Theora VP8 Propriëtair / open Licentiekosten voor encoden Licentiekosten voor afspelen prop prop prop prop open open X X X X De belangrijkste eigenschappen van WebM zijn dat het open is, en vrij en gratis in gebruik. Dit in tegenstelling tot de andere formaten die ofwel gesloten zijn, ofwel waarvoor een licentieovereenkomst vereist is. Daarnaast is WebM ontwikkeld om direct in de browser af te spelen, gebruik makend van nieuwe HTML5 technologie en de daarbij behorende <video>tag. Dit betekent dat er geen plug in (Flash, Silverlight of QuickTime) meer nodig is om de video af te spelen. 10

11 Om WebM video in HTML5 af te spelen is het noodzakelijk dat de browser HTML5 en het WebM formaat ondersteunt. In het volgende hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de ondersteuning van HTML5 in diverse browsers. In de volgende paragraaf worden eerst de belangrijkste eigenschappen van HTML5 onder de loep genomen. 2.4 Features van HTML5 en de <video>-tag HTML5 is een verzameling standaarden van de W3C met nieuwe features voor dynamische webpagina s. Eén van deze nieuwe features is de <video>-tag. Een van de andere features is de mogelijkheid tot tekenen met de <canvas>-tag. HTML5 biedt daarnaast ook meer detail in formulieren, zoals een search box en een box. Een andere belangrijke aanvulling van HTML5 is lokale opslag in de browser voor het offline bewaren van statusdata. Ook geolocatie bepaling is onderdeel van HTML5. Meer informatie over HTML5 is te vinden in deze presentatie: Meer informatie over HTML5 in een bredere context dan in dit rapport is te vinden op In deze verkenning ligt de focus op de videomogelijkheden in HTML5. De <video>-tag wordt gebruikt om video in een webpagina in te sluiten. In tegenstelling tot de voorbeelden eerder in dit hoofdstuk, is er dus geen <object>-tag meer nodig. Er zijn in de standaard geen beperkingen in het gebruik van een container of een audio of video codec opgelegd. In theorie zijn dus alle formaten en codecs binnen de <video> tag toegestaan. De browser bepaalt welk videoformaat wordt ondersteund, en het zijn dus de ontwikkelaars van de browsers die uiteindelijk zullen bepalen welke formaten worden ondersteund. Er is op dit moment niet één formaat die door de HTML5 specificatie wordt voorgeschreven. In het volgende hoofdstuk wordt uitgebreid ingegaan op de mogelijke combinaties van browsers en videoformaten. De video tag heeft de volgende attributen waarmee de presentatie kan worden aangepast. Attribuut Waarde Beschrijving Audio muted Default status van de audio Autoplay autoplay De video begint direct te spelen Controls controls Er worden knoppen bij de video getoond, zoals een play knop Height [pixels] De hoogte van de video Loop loop De video begint opnieuw nadat hij is afgelopen Preload preload De video wordt geladen als de pagina wordt geladen. Src [URL] De URL van de video Width [pixels] De breedte van de video De <video>-tag ondersteunt naast bovenstaande specifieke attributen alle standaard HTML5 attributen. Daarmee is de video onder andere eenvoudig te benaderen en te bewerken met Javascript en CSS voor dynamische aansturing en vormgeving van de video. HTML5 Code Een eenvoudige <video>-tag om een H.264 filmpje, MY_MOVIE.mp4, af te spelen in het formaat 320 bij 240 pixels is: 11

12 <video src="my_movie.mp4" width="320" height="240" id="movie" preload controls /> De id tag kan gebruikt worden om vanuit Javascript en CSS het video object te bewerken, zoals het aanpassen van de grootte van de video, het pauzeren en spelen van de video, etc. De preload en controls opties geven aan dat de video geladen mag worden tijdens het openen van de pagina en dat er controls voor bijvoorbeeld afspelen en stoppen van de video getoond moeten worden. Merk op dat deze <video>-tag alleen in browsers werkt die het MP4-formaat ondersteunen. In de loop van dit document zal deze tag uitgebreid worden met code zodat de video voor alle browsers geschikt wordt. 2.5 Bronnen HTML5: HTML5: HTML5: HTML5; HTML5 test: QuickTime: MS expression: MS Silverlight: MS codecs: us/library/ff819508(vs.85).aspx Silverlight codecs: us/library/cc189080(vs.95).aspx Alles ogg: Adobe Flash: H.264 overal: WebM: Gerelateerde SURFnet/Kennisnet-rapporten: gdefinitief.pdf df 12

13 3 Ondersteuning van HTML5 video In het vorige hoofdstuk is beschreven dat met de nieuwe <video>-tag in HTML5 het mogelijk is om video in een webbrowser af te spelen zonder gebruik te maken van een plug in. Dit lijkt de ideale oplossing voor video op het web, want er is dan geen propriëtaire videospeler of software meer nodig om een video op alle platformen af te spelen. Zover is het nu nog niet. Ten eerste bieden alleen recente browserversies ondersteuning voor HTML5. Bovendien is er veel verschil tussen de implementaties van de verschillende browsers van de <video>-tag, waardoor een bepaalde video niet in iedere browser afspeelbaar is. Alle nieuwe browsers ondersteunen de <video>-tag wel, maar het verschilt per browser welk formaat video afspeelbaar is. 3.1 <video>-tag in webbrowsers Om een vergelijking te maken tussen de webbrowsers worden hierna de vijf belangrijkste desktop webbrowsers van het moment beschouwd: 1. Internet Explorer; 2. Firefox; 3. Chrome; 4. Safari; 5. Opera. In sectie 3.3 kijken we naar de ondersteuning in mobiele apparaten. Van iedere webbrowser wordt de HTML5-ondersteuning van de huidige versie weergegeven en de ondersteuning van de bèta-versie, als deze beschikbaar is. Alleen de belangrijkste formaten worden in beschouwing genomen, die op verschillende platforms beschikbaar zijn. Naast de beschreven formaten ondersteunen fabrikanten vaak ook nog hun eigen formaten, die echter niet algemeen bruikbaar zijn. Internet Explorer Internet Explorer is de webbrowser die geleverd wordt door Microsoft. Deze is alleen beschikbaar op Windows platforms. Huidige versie: 8 De huidige versie van Internet Explorer ondersteunt de <video>-tag niet. Bètaversie: 9 De nieuwste features van Microsoft wat betreft HTML5 video zijn hier te vinden: us/ie/ff aspx#_html5_video_audio. Op het gebied van HTML5 en de <video> tag gaat er ondersteuning komen voor: Container: MP4, WebM 1 Video: H.264, VP8 1 Audio: AAC, mp3, Vorbis 1 Firefox Firefox is de veel gebruikte browser van de Mozilla community. Deze is beschikbaar voor Windows, OSX, en Linux. 1 WebM wordt niet standaard bij Internet Explorer geleverd, maar door de WebM codec in Windows te installeren, wordt het voor gebruikers wel mogelijk in Internet Explorer 9 WebM video s af te spelen. 13

14 Huidige versie: 3.6 Deze versie ondersteunt de <video>-tag voor de volgende formaten: Container: ogg Video: Theora Audio: Vorbis Bètaversie: 4.0 Belangrijke HTML5 video features van de nieuwe versie 4.0 zijn hier te vinden: Daar is veel te lezen over HTML5 en video. Firefox gaat ondersteuning geven voor WebM: Container: WebM, Ogg Video: VP8, Theora Audio: Vorbis Chrome Chrome is de webbrowser van Google, en is beschikbaar op Windows, OSX, en Linux. Ondersteuning voor HTML5 video is er vanaf versie 5 van Chrome. Vanaf versie 6 wordt ook WebM ondersteund. Huidige versie: 7.0 Deze versie ondersteunt de <video>-tag voor de volgende formaten: Safari Container: Ogg, WebM, MP4 Video: Theora, VP8, H.264 Audio: Vorbis, AAC Safari is de webbrowser van Apple. Van oudsher ondersteunt Apple het H.264 en de MP4/MOV container. Safari doet dat vanaf versie 3 ook. Huidige versie: 5.0 Deze versie ondersteunt de <video>-tag voor de volgende formaten: Opera Container: MP4 Video: H.264 Audio: AAC Opera is een webbrowser die is ontwikkeld in Noorwegen; het bedrijf Opera is nu onderdeel is Nokia. De browser is beschikbaar voor Windows, OSX, en Linux. Huidige versie: 10.6 Deze versie ondersteunt de <video>-tag voor de volgende formaten: Container: Ogg, WebM Video: Theora, VP8 Audio: Vorbis Bètaversie: 11 De nieuwe versie van Opera heeft optimalisaties voor HTML5, maar zal dezelfde formaten ondersteunen als versie

15 3.2 Webbrowser en video matrix Alle versies en video ondersteuning uit de vorige paragrafen zijn hierna opgenomen in één overzicht. container Internet Explorer Firefox Chrome Safari Opera MP4 Ogg WebM 2 Video codec H.264 Theora VP8 2 Audio codec MP3 AAC Vorbis 2 combined Ogg/Theora/Vorbis MP4/H.264/AAC/ WebM/VP8/Vorbis 2 Uit deze tabel is te lezen dat er op dit moment nog geen combinatie is die op alle browsers werkt met de HTML5 <video>-tag. Als op dit moment gebruik wordt gemaakt van de <video> tag om video s op te nemen, dan moet een combinatie van alle drie de formaten worden gebruikt. Als we alleen de nieuwste versie van Firefox in beschouwing nemen, is een combinatie van minimaal twee videoformaten nodig. De mogelijk combinaties zijn: MP4 en Ogg; MP4 en WebM; De belangrijkste bewegingen in de toekomst zijn die van Internet Explorer versie 9 naar H.264 ondersteuning en van Firefox 4.0 naar WebM ondersteuning. Aangezien VP8 (de videocodec behorende bij WebM) een modernere codec is en betere kwaliteit en compressie geeft dan Theora (de videocodec in het Ogg-formaat), ligt het voor de hand te kiezen voor WebM. Overigens is de kwaliteit ook erg afhankelijk van welke encoder er wordt gebruikt: een goede Theora-encoder kan betere resultaten geven dan een slechte VP8-encoder, ondanks dat de VP8 codec geavanceerder is. 2 Na handmatige installatie van de codec 15

16 De belangrijkste conclusie is dus dat video voor gebruik met HTML5 het beste beschikbaar gemaakt kan worden in de volgende combinatie, waarbij opgemerkt moet worden dat Chrome beide formaten ondersteunt: MP4 voor IE 9 en Safari 3+ WebM voor FireFox 4, Chrome 6+ en Opera Door ondersteuning van deze twee formaten is de video het beste op de toekomst voorbereid. Deze conclusie wordt onderschreven door wat YouTube op dit moment over HTML5 ondersteuning schrijft op HTML5 code Zoals we hierboven hebben beschreven is het nodig om video s in meerdere formaten aan te bieden. Om het voorbeeld van HTML5 video uit Hoofdstuk 2 afspeelbaar te maken in alle browsers is het nodig meerdere source files aan te bieden in de <video>-tag. Het nieuwe voorbeeld is: <video id="movie" width="320" height="240" preload controls> <source src="my_movie.mp4" /> <source src="my_movie.webm" type='video/webm; codecs="vp8, vorbis"' /> </video> Indien naast MP4 en WebM ook het Ogg formaat gewenst is, dan kan de volgende source als derde optie binnen de <video> tag toegevoegd worden: <source src="my_movie.ogv" type='video/ogg; codecs="theora, vorbis"' /> 3.3 Mobiele toegang tot video Naast webbrowsers voor PC en laptops wordt er steeds meer gebrowsed met mobiele(re) apparaten. Een aantal van deze apparaten en software hebben worden in dit rapport ook beschreven wat betreft hun ondersteuning voor HTML5 Video. Het gaat om: 1. ios van Apple voor iphone en ipad; 2. Android van Google; 3. Windows Phone 7, het mobiele operating systeem van Microsoft; 4. Opera mini, een browser van Opera voor verschillende mobiele platformen. 16

HTML. Media. Hans Roeyen V 3.0

HTML. Media. Hans Roeyen V 3.0 Media Hans Roeyen V 3.0 12 maart 2015 Inhoud 1. (Multi)Media op websites... 3 2. Flash en Websites... 4 3. Video op je website... 4 3.1. YouTube insluiten op de pagina... 4 3.2. Video zonder YouTube...

Nadere informatie

HTML5 VIDEO. Een stand van zaken Jeroen Wijering, LongTail Video

HTML5 VIDEO. Een stand van zaken Jeroen Wijering, LongTail Video HTML5 VIDEO Een stand van zaken Jeroen Wijering, LongTail Video WHOIS JW? Auteur van de JW Player (2005) Open-source Flash video speler voor embedden in websites. Gebruikt door YouTube in 1e jaar Helaas,

Nadere informatie

Audio en video op het web

Audio en video op het web Audio en video op het web (formaten, ondersteuning in browsers, embedding, standaarden) Video Waarvoor wordt het gebruikt? Tegenwoordig is video op het web onmisbaar, denk alleen al aan YouTube, maar ook

Nadere informatie

Technologieverkenning

Technologieverkenning Technologieverkenning Videocontent in the cloud door de koppeling van MediaMosa installaties Versie 1.0 14 oktober 2010 Auteur: Herman van Dompseler SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma Het SURFnet/ Kennisnet

Nadere informatie

DOCENTENHANDLEIDING JET-NET WEBCAST

DOCENTENHANDLEIDING JET-NET WEBCAST DOCENTENHANDLEIDING JET-NET WEBCAST Inhoudsopgave Inloggen... 3 Layout... 5 Interactie... 6 Benodigdheden... 8 Praktische tips... 8 Bijlage I : HELP... 9 2 Inloggen Om deel te nemen aan de webcast, moet

Nadere informatie

Posts. 2) Hoe plaats ik een post? 2.1) Het postformulier Als je ingelogd bent, kan je bovenaan de site op het icoon " nieuwe post maken" klikken.

Posts. 2) Hoe plaats ik een post? 2.1) Het postformulier Als je ingelogd bent, kan je bovenaan de site op het icoon  nieuwe post maken klikken. Posts 2) Hoe plaats ik een post? 2.1) Het postformulier Als je ingelogd bent, kan je bovenaan de site op het icoon " nieuwe post maken" klikken. Per dag kan je 5 posts na elkaar plaatsen, daarna geldt

Nadere informatie

VMBO-ICT-Route examen 2009 Naam: Marc Schattorie Datum: 06-03-09

VMBO-ICT-Route examen 2009 Naam: Marc Schattorie Datum: 06-03-09 VERSLAG BICS INSTRUCTIIEFIILMPJES VMBO-ICT-Route examen 2009 Naam: Marc Schattorie Datum: 06-03-09 Inhoudsopgave Gebruik BICS..blz. 3 Onderzoek naar korte instructiefilms...blz. 3 Onderzoek naar screenrecorders.blz.

Nadere informatie

emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database

emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database Datum: 25-09-2007 Auteur: ing. E.L. Floothuis Versie: 0.1 Status: Concept Kopersteden 22-4 Postbus 157 7500 AD Enschede Tel: 053 48

Nadere informatie

Dit artikel is gepubliceerd in DZone Magazine, januari 2004, pagina 61-63

Dit artikel is gepubliceerd in DZone Magazine, januari 2004, pagina 61-63 Streaming Media Deel 2 Door dr.ir. Al-Noor Ladhani, Forward Thinking BV Januari 2004 Dit artikel is gepubliceerd in DZone Magazine, januari 2004, pagina 61-63 Dzone Magazine is het vaktijdschrift voor

Nadere informatie

Om zelf een live stream op te zetten heb je een aantal dingen nodig:

Om zelf een live stream op te zetten heb je een aantal dingen nodig: How to: Live stream In dit document vind je een uitleg over live streaming video via het internet, tevens bevat het een stap voor stap beschrijving om zelf aan de slag te gaan. Het is bedoeld voor zaaleigenaren

Nadere informatie

De video is klaar, wat nu?

De video is klaar, wat nu? De video is klaar, wat nu? Nadat uw videoclip is geproduceerd zijn er meer mogelijkheden voor publicatie, dan louter uw eigen website of een externe website. Natuurlijk u kunt de clip op YouTube en Google

Nadere informatie

Handleiding. Certificaat installeren

Handleiding. Certificaat installeren Handleiding Certificaat installeren Inhoudsopgave 1. Installatie op PC s met Windows 2 2. Voor niet-windows PC s en andere apparatuur 3 1.1. Microsoft Internet Explorer / Google Chrome 3 1.2. Mozilla Firefox

Nadere informatie

Handleiding Certificaat installeren

Handleiding Certificaat installeren Handleiding Certificaat installeren Inhoudsopgave 1. Installatie op PC s met Windows 2 2. Voor niet-windows PC s en andere apparatuur 4 1.1. Microsoft Internet Explorer / Google Chrome 5 1.2. Mozilla Firefox

Nadere informatie

Toelichting release notes. 23 oktober 2014

Toelichting release notes. 23 oktober 2014 Toelichting release notes 23 oktober 2014 2 Toelichting release notes 23 oktober 2014 Inleiding release notes Deze week ontvangen jullie de release notes waarin onder meer twee nieuwe Paddlets, verschillende

Nadere informatie

iprova Suite Systeemeisen iprova 5 Hosting

iprova Suite Systeemeisen iprova 5 Hosting iprova Suite Systeemeisen iprova 5 Hosting Let op Dit document bevat de systeemeisen voor versie 5.0 van de iprova Suite. Door nieuwe ontwikkelingen kunnen de systeemeisen voor iprova wijzigen. Controleer

Nadere informatie

Installatiehandleiding Silverlight

Installatiehandleiding Silverlight Installatiehandleiding Silverlight Algemeen Vanaf Magister versie 5 werkt men niet meer via de zgn. webportal (MWP) maar maakt Magister gebruik van de Microsft-toepassing Silverlight. Silverlight is een

Nadere informatie

Introductie Werken met Office 365

Introductie Werken met Office 365 Introductie Werken met Office 365 Een introductie voor gebruikers Inhoud Inleiding... 4 Aanmelden bij Office 365... 4 Werken met Office 365 Outlook... 5 Werken met Outlook 2007/2010... 5 Werken met de

Nadere informatie

Handleiding HBO GO V.2

Handleiding HBO GO V.2 Handleiding HBO GO V.2 Inhoudsopgave: Inhoudsopgave 2 Ophalen HBO GO Ipad applicatie in de App Store. 3 Ophalen HBO GO Android Tablet applicatie in de Google Play Store.. 4 HBO GO Registreren en Inloggen..

Nadere informatie

Functioneel ontwerp MediaMosa Snijmachine

Functioneel ontwerp MediaMosa Snijmachine faculteit der letteren ictol Functioneel ontwerp MediaMosa Snijmachine Concept 0.1 André Rosendaal 15 juli 2011 Functioneel ontwerp MediaMosa Snijmachine 2 1 Versiebeheer 1.1 Status document Dit is een

Nadere informatie

Grafisch ontwerp. Referenties. https://developers.google.com/webmasters/mobile-sites/ http://www.bluetrainmobile.com/mobile-showcase

Grafisch ontwerp. Referenties. https://developers.google.com/webmasters/mobile-sites/ http://www.bluetrainmobile.com/mobile-showcase Mobiel Datanose Op dit moment is mobiel datanose niet goed gedaan; je krijgt gewoon de site te zien zoals je het te zien krijgt op pc's of laptops. Maar vaak heb je het probleem dat je op je mobiel moet

Nadere informatie

Workshop XIMPEL TV Winoe Bhikharie Vrije Universiteit Amsterdam www.ximpel.net / info@ximpel.net

Workshop XIMPEL TV Winoe Bhikharie Vrije Universiteit Amsterdam www.ximpel.net / info@ximpel.net Workshop XIMPEL TV Winoe Bhikharie Vrije Universiteit Amsterdam www.ximpel.net / info@ximpel.net In deze workshop maak je kennis met XIMPEL TV en interactieve video. Bij interactieve video kun je de video

Nadere informatie

Globale kennismaking

Globale kennismaking Globale kennismaking Kennismaking Tesla CMS 1. Dashboard 2. pagina beheer - pagina aanmaken - pagina aanpassen - pagina verwijderen - pagina seo opties - zichtbaarheid pagina 3. subpagina beheer - subpagina

Nadere informatie

Prowise Pro Connect 2.0 Technische documentatie

Prowise Pro Connect 2.0 Technische documentatie Prowise Pro Connect 2.0 Technische documentatie 2012 Prowise Inhoudsopgave 3 Over Pro Connect 4 Gebruikte techniek voor Pro Connect 4 Pro Connect poorten 5 Automatische poort detectie 5 Flash Fallback

Nadere informatie

Handleiding. Certificaat installeren

Handleiding. Certificaat installeren Handleiding Certificaat installeren Inhoudsopgave 1. Installatie op PC s met Windows 2 2. Voor niet-windows PC s en andere apparatuur 4 1.1. Microsoft Internet Explorer / Google Chrome 5 1.2. Mozilla Firefox

Nadere informatie

Systeemvereisten voor Qlik Sense. Qlik Sense September 2017 Copyright QlikTech International AB. Alle rechten voorbehouden.

Systeemvereisten voor Qlik Sense. Qlik Sense September 2017 Copyright QlikTech International AB. Alle rechten voorbehouden. Systeemvereisten voor Qlik Sense Qlik Sense September 2017 Copyright 1993-2017 QlikTech International AB. Alle rechten voorbehouden. Copyright 1993-2017 QlikTech International AB. Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Belangrijke Informatie

Belangrijke Informatie Belangrijke Informatie Geachte relatie, Deze Dahua NVR beschikt over de nieuwste generatie firmware. Deze firmware beschikt over vele nieuwe mogelijkheden. Veel van deze nieuwe functionaliteiten worden

Nadere informatie

MyMediasite Handleiding 2013 - V1.0

MyMediasite Handleiding 2013 - V1.0 MyMediasite Handleiding 2013 - V1.0 1 INHOUDSOPGAVE 1. INSTALLATIE 3 2.1 OPNEMEN: OPSTARTEN 4 2.2 OPNEMEN: NIEUWE PRESENTATIE 5 2.3 OPNEMEN: OPNAME PROCES 7 2.4. OPNEMEN: EIGEN MEDIA UPLOADEN 11 3. PRESENTATIE

Nadere informatie

Release notes Argo 7. Interactieve LMS interface. Nieuwe interface voor lesmodules

Release notes Argo 7. Interactieve LMS interface. Nieuwe interface voor lesmodules Release notes Argo 7 Argo 7 heeft een interactief web design. Het is optimaal afgestemd op de grote diversiteit aan computerbeeldschermen, van grootbeeld desktops en notebooks tot tablets en smart phones.

Nadere informatie

Technology Scout Afgeschermde Live Streaming

Technology Scout Afgeschermde Live Streaming Technology Scout Afgeschermde Live Streaming Versie 1.2 Datum 3 februari 2010 SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma Inhoud Inhoud... 2 Samenvatting... 3 Opzet proof of concept... 5 User stories... 5 Uitgangspunten...

Nadere informatie

Handleiding Leveranciersportaal

Handleiding Leveranciersportaal ArcelorMittal Belgium Handleiding Leveranciersportaal 1. INHOUDSTAFEL 1. Inhoudstafel... 1 2. Benodigde instellingen voor gebruik portaal... 1 2.1. JavaScript... 1 2.2. Silverlight... 2 2.3. Browser...

Nadere informatie

HTML Graphics. Hans Roeyen V 3.0

HTML Graphics. Hans Roeyen V 3.0 HTML Graphics Hans Roeyen V 3.0 19 maart 2015 Inhoud 1. HTML5 Canvas... 3 1.1. Het Canvas element... 3 2. SVG Element... 9 2.1. SVG vergeleken met Canvas... 9 2.2. Een cirkel tekenen met SVG... 10 2.2.1.

Nadere informatie

Kenmerken Nomadesk Software

Kenmerken Nomadesk Software Kenmerken Nomadesk Software DATABEVEILIGING Versleutelde lokale schijf Nomadesk creëert een veilige virtuele omgeving, een Vault, op uw lokale harde schijf. Alle mappen en bestanden opgeslagen op de Vault

Nadere informatie

HANDLEIDING EXTERNE TOEGANG CURAMARE

HANDLEIDING EXTERNE TOEGANG CURAMARE HANDLEIDING EXTERNE TOEGANG CURAMARE Via onze SonicWALL Secure Remote Access Appliance is het mogelijk om vanaf thuis in te loggen op de RDS omgeving van CuraMare. Deze handleiding beschrijft de inlogmethode

Nadere informatie

Voordat er optimaal gebruik gemaakt kan worden gemaakt van Magister 5 via het web, kan deze FAQ mogelijk van pas komen.

Voordat er optimaal gebruik gemaakt kan worden gemaakt van Magister 5 via het web, kan deze FAQ mogelijk van pas komen. Silverlight FAQ t.b.v. Magister 5 Voordat er optimaal gebruik gemaakt kan worden gemaakt van Magister 5 via het web, kan deze FAQ mogelijk van pas komen. Zie de algemene Microsoft Silverlight FAQ op: http://www.microsoft.com/silverlight/faq/

Nadere informatie

Technische data. Versie dec

Technische data. Versie dec Technische data Versie dec.2016 www.mobilea.nl Mobiléa Infrastructuur: Pagina 1 Pagina 2 Specificaties: Het platform van Mobiléa valt op te splitsen in een aantal technische componenten, te weten: De webapplicatie

Nadere informatie

Handleiding Aansluiting beeldbank

Handleiding Aansluiting beeldbank Handleiding Aansluiting beeldbank Copyright 2014 FotoCadeau.nl Versie 1.0 Overzicht veranderen Versie Datum Verandering 1.0 22-07-2014 Oplevering eerste versie handleiding Copyright 2014 FotoCadeau.nl

Nadere informatie

Handleiding NieuwsClipper

Handleiding NieuwsClipper Handleiding NieuwsClipper Versie 3.0 www.howardshome.com Fultonbaan 30 Telefoon +31 (0)30 6083 540 KvK 20093764 Postbus 1092 Fax +31 (0)30 6083 549 ABN AMRO 54.85.62.202 3430 BB Nieuwegein E-mail info@howardshome.com

Nadere informatie

Three Ships Silverpoint

Three Ships Silverpoint Three Ships F e a t u r e o v e r z i c h t is een zeer flexibele, uitgebreide en eenvoudig te bedienen auteurstool, waarmee u in een handomdraai de mooiste digitale content maakt. Naast de standaard aanwezige

Nadere informatie

SportCTM 2.0 Sporter

SportCTM 2.0 Sporter SportCTM 2.0 Sporter APP Inloggen Dotcomsport heeft ter ondersteuning van de dagelijkse praktijk ook een APP ontwikkeld, om data invoer te vereenvoudigen. Deze APP ondersteunt de onderdelen; Agenda (invoer

Nadere informatie

EEN VIDEO INSLUITEN OF EEN KOPPELING NAAR EEN VIDEO OPNEMEN IN UW PRESENTATIE

EEN VIDEO INSLUITEN OF EEN KOPPELING NAAR EEN VIDEO OPNEMEN IN UW PRESENTATIE EEN VIDEO INSLUITEN OF EEN KOPPELING NAAR EEN VIDEO OPNEMEN IN UW PRESENTATIE In uw PowerPoint-presentatie kunt u een video insluiten of een koppeling naar een video opnemen. Wanneer u uw video insluit,

Nadere informatie

Secure File Sync - Quick Start Guide

Secure File Sync - Quick Start Guide Secure File Sync - Quick Start Guide Secure File Sync Quick Start Guide 1. Installatie van de applicatie op een computer; 2. Gebruik van de applicatie; 3. Bestanden delen vanuit de applicatie; 4. Gebruik

Nadere informatie

De webpagina kan niet worden weergegeven

De webpagina kan niet worden weergegeven Beveiligingsinformatie voor gebruikers van de volgende : Internet Explorer versie 7 Internet Explorer versie 8 Internet Explorer versie 9 Internet Explorer versie 10 Gebruikers van de bovenstaande browsers

Nadere informatie

Systeemvereisten voor Qlik Sense. Qlik Sense June 2017 Copyright QlikTech International AB. Alle rechten voorbehouden.

Systeemvereisten voor Qlik Sense. Qlik Sense June 2017 Copyright QlikTech International AB. Alle rechten voorbehouden. Systeemvereisten voor Qlik Sense Qlik Sense June 2017 Copyright 1993-2017 QlikTech International AB. Alle rechten voorbehouden. Copyright 1993-2017 QlikTech International AB. Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Dienstbeschrijving Cloud. Een dienst van KPN ÉÉN

Dienstbeschrijving Cloud. Een dienst van KPN ÉÉN Dienstbeschrijving Cloud Een dienst van KPN ÉÉN Versie : 1.0 Datum : 12 april 2016 Inhoud 1 Dit is Cloud 3 2 Dit is Office 365 4 3 Specificatie Domeinnamen 7 4 Technische voorwaarden en service 8 Blad

Nadere informatie

DrICTVoip.dll v 2.1 Informatie en handleiding

DrICTVoip.dll v 2.1 Informatie en handleiding DrICTVoip.dll v 2.1 Informatie en handleiding Nieuw in deze versie : Koppeling voor web gebaseerde toepassingen (DrICTVoIPwebClient.exe) (zie hoofdstuk 8) 1. Inleiding Met de DrICTVoIP.DLL maakt u uw software

Nadere informatie

Filmpjes downloaden van YouTube. Filmpjes downloaden van YouTube

Filmpjes downloaden van YouTube. Filmpjes downloaden van YouTube Filmpjes downloaden van YouTube Op videosites als YouTube staan veel filmpjes die de moeite waard zijn om later nog eens terug te zien. Je kunt deze bookmarken in je browser of via de embedoptie vertonen

Nadere informatie

Externe toegang met ESET Secure Authentication. Daxis helpdesk@daxis.nl Versie 2.0

Externe toegang met ESET Secure Authentication. Daxis helpdesk@daxis.nl Versie 2.0 Externe toegang met ESET Secure Authentication Daxis helpdesk@daxis.nl Versie 2.0 Inhoudsopgave: Inhoudsopgave:... 1 Inleiding:... 2 Stap 1: Download eenmalig Eset Secure Authentication op uw smartphone...

Nadere informatie

Bron afbeeldingen: http://web.uvic.ca/hcmc/clipart/

Bron afbeeldingen: http://web.uvic.ca/hcmc/clipart/ Digitale audiobestanden Inleiding In deze handleiding leert u de basisbegrippen rond audiobestanden: wat voor soorten bestanden ("formaten") zijn er, wat zijn de meest gebruikte players, hoe kunt u audiobestanden

Nadere informatie

Drempelvrij samenwerken

Drempelvrij samenwerken Drempelvrij samenwerken Start ook met drempelvrij samenwerken. Door kennis en informatie te delen op een platform dat aan de webrichtlijnen voldoet kun je met heel Nederland samenwerken. In deze whitepaper

Nadere informatie

Handleiding Wordpress

Handleiding Wordpress Handleiding Wordpress Inhoudsopgave 1. Inloggen 2. Berichten en Pagina s 3. Afbeeldingen en video s 4. Weblinks 1. Inloggen 1.1 Inloggen bij Wordpress We starten met het inloggen op je WordPress gebaseerde

Nadere informatie

Friesland College Leeuwarden

Friesland College Leeuwarden Voorwoord In dit project laat ik zien wat de voor en nadelen zijn van werken in de Cloud. Ook laat ik zien hoe je met Google Drive kunt werken een totale beschrijving van aanmelden tot gebruiken en instaleren.

Nadere informatie

Inleiding. Wil je hier meer over weten klik dan op de onderstaande link voor het introductie filmpje. http://www.youtube.com/watch?

Inleiding. Wil je hier meer over weten klik dan op de onderstaande link voor het introductie filmpje. http://www.youtube.com/watch? Inhoud Inleiding... 1 Aanmelden bij Office 365... 2 Werken met Office 365 Outlook... 2 Agenda delen... 2 Gedeelde agenda inzien... 2 Gedeelde postbus inzien... 2 Een handtekening instellen... 3 Conversatieweergave

Nadere informatie

Selenium IDE Webdriver. Introductie

Selenium IDE Webdriver. Introductie Selenium IDE Webdriver Het Wielsem 10, 5231 BW s- Hertogenbosch, telefoon 073-6409311 e- mail info@testwork.nl internet http://www.testwork.nl 1 Inhoudsopgave 1 Inhoudsopgave... 2 2 Selenium IDE... 3 3

Nadere informatie

Dag van Geogebra 2013

Dag van Geogebra 2013 Dag van Geogebra 2013 Geogebra Instituut Vlaanderen 19 oktober 2013 Versies van Geogebra VUB Campus Etterbeek Geogebra integreren in andere toepassingen Paul Decuypere, nascholer ict-integratie VVKSO -

Nadere informatie

Belangrijke Informatie

Belangrijke Informatie Belangrijke Informatie Geachte relatie, Deze Dahua NVR beschikt over de nieuwste generatie firmware. Deze firmware beschikt over vele nieuwe mogelijkheden. Veel van deze nieuwe functionaliteiten worden

Nadere informatie

OPP ebooks FAQ. Wat zijn ebooks van OPP? Wat is Digital Rights Management? Hoe koop ik ebooks van OPP?

OPP ebooks FAQ. Wat zijn ebooks van OPP? Wat is Digital Rights Management? Hoe koop ik ebooks van OPP? OPP ebooks FAQ Wat zijn ebooks van OPP? Wat is Digital Rights Management? Hoe koop ik ebooks van OPP? Wat kosten ebooks van OPP? Ik kan momenteel een set van 10 papieren producten kopen tegen gereduceerde

Nadere informatie

2. Wat kost HBO GO? HBO GO is onderdeel van het HBO Pakket. Daarom betaalt u er niets extra voor.

2. Wat kost HBO GO? HBO GO is onderdeel van het HBO Pakket. Daarom betaalt u er niets extra voor. Q&A HBO GO Versie: 0 Versie: 1 Datum: 27 april 2012 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Algemeen Instellingen Problemen oplossen

Nadere informatie

Introductie. Handleiding: Owncloud instellen

Introductie. Handleiding: Owncloud instellen Introductie QSIT Owncloud is de hollandse en 100% privacy-veilige variant van Dropbox of Google Drive. Het stelt u in staat om vanaf elk apparaat aan dezelfde bestanden te werken. Omdat wij onze servers

Nadere informatie

icafe Project Joeri Verdeyen Stefaan De Spiegeleer Ben Naim Tanfous

icafe Project Joeri Verdeyen Stefaan De Spiegeleer Ben Naim Tanfous icafe Project Joeri Verdeyen Stefaan De Spiegeleer Ben Naim Tanfous 2006-2007 Inhoudsopgave 1 2 1.1 Programmeertaal PHP5..................... 2 1.2 MySQL database......................... 3 1.3 Adobe Flash...........................

Nadere informatie

SAP Mobile Documents SP 05 Hoe het werken met de nieuwste versie nog makkelijker is geworden.

SAP Mobile Documents SP 05 Hoe het werken met de nieuwste versie nog makkelijker is geworden. SAP Mobile Documents SP 05 Hoe het werken met de nieuwste versie nog makkelijker is geworden. Documentnummer: 1.0 Datum: 4-1-2016 Auteur: SANDER MAES Rompertdreef 1b 5233 ED s-hertogenbosch Postbus 86

Nadere informatie

SPACE ProAccess 3.0. Voor nadere toelichting kan contact opgenomen worden met SALTO.

SPACE ProAccess 3.0. Voor nadere toelichting kan contact opgenomen worden met SALTO. SPACE ProAccess 3.0 SALTO voorziet de partner van een document dat als checklist dient voor een juiste voorbereiding van de SALTO Web Software en de vereisten van het netwerk. Dit document is bedoeld voor

Nadere informatie

Handleiding. Opslag Online voor Windows Phone 8. Versie augustus 2014

Handleiding. Opslag Online voor Windows Phone 8. Versie augustus 2014 Handleiding Opslag Online voor Windows Phone 8 Versie augustus 2014 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Inleiding 3 Hoofdstuk 2. Installatie 4 2.1 Downloaden van KPN Opslag Online QR Code 4 2.2 Downloaden van KPN

Nadere informatie

React en React Native voor websites en apps

React en React Native voor websites en apps React en React Native voor websites en apps H A N S-PE T E R H ARMSEN HEEFT DI T GE SCH R E V EN IN APRI L 2017 Deze whitepaper is bedoeld voor product owners en beslissers. Hij gaat over React, een JavaScript

Nadere informatie

Handleiding. Handleiding

Handleiding. Handleiding Handleiding Certificaat installeren Handleiding Certificaat installeren Inhoudsopgave Inleiding 2 1 Installatie op pc s met Windows 2 2 Handmatig installeren 4 2.1 Microsoft Internet Explorer/Google Chrome

Nadere informatie

Handleiding. Handleiding

Handleiding. Handleiding Handleiding Certificaat installeren Handleiding Certificaat installeren Inhoudsopgave Inleiding 2 1 Installatie op pc s met Windows 2 2 Handmatig installeren 4 2.1 Microsoft Internet Explorer/Google Chrome

Nadere informatie

Handleiding voor Zotero versie 2.0

Handleiding voor Zotero versie 2.0 Handleiding voor Zotero versie 2.0 Michiel Wolda De handleiding voor Zetero is geschreven voor de lezers van het boek Deskresearch: Informatie selecteren, beoordelen en verwerken: tweede editie (Van Veen

Nadere informatie

Meer over het Windows browser-keuzescherm

Meer over het Windows browser-keuzescherm Meer over het Windows browser-keuzescherm Binnen nu en een aantal weken krijgt het merendeel van u het Windows browser-keuzescherm voorgeschoteld. Het keuzescherm is in overleg met de Europese Commissie

Nadere informatie

Handleiding. Online backup PC

Handleiding. Online backup PC Handleiding Online backup PC Inhoudsopgave 1. Installatie 2 2. Configuratie eerste keer 4 3. Bepalen waarvan een backup gemaakt moet worden 5 4. Instellen wanneer de backup wordt uitgevoerd 5 5. Beveiliging

Nadere informatie

Module II - Enkele Begrippen

Module II - Enkele Begrippen Module II - Enkele Begrippen Wanneer we spreken over het Internet, het bekijken van websites, komen we al gauw een aantal begrippen tegen. Enkele van de veelgebruikte begrippen binnen de Internet wereld

Nadere informatie

15. Google Tag Manager

15. Google Tag Manager W H I T E P A P E R I N 5 M I N U T E N J U N I 2 0 1 5 15. Google Tag Manager Introductie Marketeers zijn dol op statistieken en big data. Hoe meer hoe beter! Google Analytics wordt hier veel voor gebruikt,

Nadere informatie

SYSTEEMVEREISTEN TRACK VERZUIM 4

SYSTEEMVEREISTEN TRACK VERZUIM 4 SYSTEEMVEREISTEN TRACK VERZUIM 4 Copyright Tredin B.V. te Lelystad Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt (voor willekeurig welke doeleinden) door middel van druk, fotokopie,

Nadere informatie

ERGER JIJ JE OOK AAN DIE LOSSE PAPIERTJES, DE FOTO S DIE

ERGER JIJ JE OOK AAN DIE LOSSE PAPIERTJES, DE FOTO S DIE ERGER JIJ JE OOK AAN DIE LOSSE PAPIERTJES, DE FOTO S DIE GEDOWNLOAD MOETEN WORDEN EN HET LANGE WERK AAN ÉÉN OFFERTE? DE INTAKE-APP LOST HET OP Alles over de Intake-app Inhoud Over ons... 2 Waarom Intake-app?...

Nadere informatie

PageSpeed Insights. JavaScript en CSS in content boven de vouw die het weergeven blokkeren, verwijderen

PageSpeed Insights. JavaScript en CSS in content boven de vouw die het weergeven blokkeren, verwijderen PageSpeed Insights 69 / 100 Snelheid Dit moet worden gecorrigeerd: JavaScript en CSS in content boven de vouw die het weergeven blokkeren, verwijderen Je pagina heeft 1 blokkerende CSS-bronnen. Dit veroorzaakt

Nadere informatie

LIVE WEBINAR UITZENDEN

LIVE WEBINAR UITZENDEN LIVE WEBINAR UITZENDEN met Google Hangouts on Air WEBINARGEEK.COM INTRODUCTIE Voor het uitzenden van een live webinar met WebinarGeek heb je een Google account nodig. Dat is nodig omdat er gebruik wordt

Nadere informatie

Audio en video. Oefening 4B

Audio en video. Oefening 4B Audio en video In deze oefening voeg je een videoen een audiobestand toe aan een aftiteling van een film. Voor audio en video zijn slechts enkele basisfuncties beschikbaar zoals 'start', 'stop' en 'herhaal'.

Nadere informatie

Via methodewebsite www w.emma.eisma.nl of de ELO van de school

Via methodewebsite www w.emma.eisma.nl of de ELO van de school Via methodewebsite www.emma.eisma.nl of de ELO van de school Veelgestelde vragen rondom de online leerlingomgeving Veelgestelde vragen rondom de online leerlingomgeving (Station, Library en Route 2F) servicedesk@eisma.nl

Nadere informatie

DJANAH, EEN TOTAL CONVERSATION VIDEO TELEFOON IN DE WEB BROWSER TECHNISCHE EISEN VOOR TOLK OP AFSTAND OP LOCATIE, NETWERK EN COMPUTERS

DJANAH, EEN TOTAL CONVERSATION VIDEO TELEFOON IN DE WEB BROWSER TECHNISCHE EISEN VOOR TOLK OP AFSTAND OP LOCATIE, NETWERK EN COMPUTERS DJANAH, EEN TOTAL CONVERSATION VIDEO TELEFOON IN DE WEB BROWSER TECHNISCHE EISEN VOOR TOLK OP AFSTAND OP LOCATIE, NETWERK EN COMPUTERS V.0 Arnoud van Wijk arnoud@greengiraffe.nl INTRODUCTIE INTERNET EISEN

Nadere informatie

LAB handleiding april

LAB handleiding april Student 1 Inhoudsopgave Aanmelden 4 Wachtwoord vergeten 7 Gebruikersprofiel 11 Home scherm 31 Kalender 33 Mijn pagina 35 Cursussen 40 Quiz/ test 46 Braintrainer 47 Bestanden 48 Post je feedback 49 Mijn

Nadere informatie

Windows Live (Mail) Een introductie HCC Beginners IG H.C.A.H. Moerkerken h.moerkerken@kader.hcc.nl

Windows Live (Mail) Een introductie HCC Beginners IG H.C.A.H. Moerkerken h.moerkerken@kader.hcc.nl Windows Live (Mail) Een introductie HCC Beginners IG H.C.A.H. Moerkerken h.moerkerken@kader.hcc.nl Inhoud presentatie Overzicht Windows Live Windows Live Mail Live Mail Installeren Live Mail configureren

Nadere informatie

cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! WEBINTERFACE GEBRUIKERSHANDLEIDING

cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! WEBINTERFACE GEBRUIKERSHANDLEIDING cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! WEBINTERFACE GEBRUIKERSHANDLEIDING BV Inleiding cbox is een applicatie die u eenvoudig op uw computer kunt installeren. Na installatie wordt in de bestandsstructuur van uw

Nadere informatie

Gebruik van cryptografie voor veilige jquery/rest webapplicaties. Frans van Buul Inter Access

Gebruik van cryptografie voor veilige jquery/rest webapplicaties. Frans van Buul Inter Access Gebruik van cryptografie voor veilige jquery/rest webapplicaties Frans van Buul Inter Access 1 Frans van Buul frans.van.buul@interaccess.nl 2 De Uitdaging Rijke en veilige webapplicaties Een onveilig en

Nadere informatie

Mobiele technologie zorgt ervoor dat je met een smartphone en tablet en draadloos op een laptop of computer kunt werken.

Mobiele technologie zorgt ervoor dat je met een smartphone en tablet en draadloos op een laptop of computer kunt werken. Informatie- en communicatietechnologie Informatie- en communicatietechnologie (ICT) is de techniek om informatie te verzamelen, op te slaan, weer te geven en uit te wisselen. Dit kan door geluid, tekst,

Nadere informatie

Handleiding MobiDM-app

Handleiding MobiDM-app Handleiding MobiDM-app 22-03-2015 2 Handleiding MobiDM App De informatie in dit document kan zonder kennisgeving gewijzigd worden. De in dit document omschreven diensten worden geleverd in het kader van

Nadere informatie

Werking van de Office Connector, en het oplossen van fouten.

Werking van de Office Connector, en het oplossen van fouten. Werking van de Office Connector, en het oplossen van fouten. De Office Connector zorgt ervoor dat de Microsoft Officeomgeving gebruikt kan worden als ontwerp en genereeromgeving voor documenten waarbij

Nadere informatie

Handleiding: Whitelabel Customersite

Handleiding: Whitelabel Customersite ARGEWEB B.V. Handleiding: Whitelabel Customersite Controlportal.nl Argeweb Support 8-1-2009 Handleiding voor het gebruik maken van de Whitelabel Customersite op controlportal.nl, door Resellers van Argeweb.

Nadere informatie

Systeemeisen Facet 6.0

Systeemeisen Facet 6.0 Systeemeisen Facet 6.0 Facet is het computerexamensysteem voor het afnemen van centraal geplande examens en toetsen. Facet kan zowel offline als online gebruikt worden. Bij een online-afname worden de

Nadere informatie

Je website (nog beter) beveiligen met HTTP-Security Headers

Je website (nog beter) beveiligen met HTTP-Security Headers Je website (nog beter) beveiligen met HTTP-Security Headers Wat is HTTP? Het HTTP (Hypertext Transfer Protocol) protocol is een vrij eenvoudig, tekst gebaseerd, protocol. Dit HTTP protocol regelt de communicatie

Nadere informatie

AdmInbox. Installatie Scan Plug-in

AdmInbox. Installatie Scan Plug-in AdmInbox Installatie Scan Plug-in Doel van deze handleiding De modules van Asperion kunnen op velerlei manieren ingesteld worden om daarmee optimaal aan te sluiten bij de specifieke bedrijfsomstandigheden

Nadere informatie

Handleiding 3CX Centrale. Handleiding 3CX Centrale. Pagina 1. 12Connect 03/2011 versie2.1

Handleiding 3CX Centrale. Handleiding 3CX Centrale. Pagina 1. 12Connect 03/2011 versie2.1 Pagina 1 Handleiding 3CX Centrale Inhoudsopgave Accountinformatie opvragen... 3 3CX Downloaden en Installeren.... 5 3CX Wizzard... 7 3CX laten verbinden met 12Connect... 9 Aanmelding Controle... 11 12Connect

Nadere informatie

Handleiding Installeren Thuiswerkportaal

Handleiding Installeren Thuiswerkportaal Handleiding Installeren Thuiswerkportaal Auteur: Thái Nguyen Afdeling: D-ICT Datum: 01 mrt 2016 Versie: 2.3 1 Inleiding Om de Desktop EZIS via het Thuiswerkportaal te kunnen starten heeft u Externe toegang

Nadere informatie

Conceptronic CFULLHDMA Hoe Samba/CIFS en NFS te gebruiken

Conceptronic CFULLHDMA Hoe Samba/CIFS en NFS te gebruiken Conceptronic CFULLHDMA Hoe Samba/CIFS en NFS te gebruiken Voor firmware versie 01.09.10.06 en hoger 1. Introductie De Conceptronic CFULLHDMA is een streaming Full HD mediaspeler, gebaseerd op de UPnP AV

Nadere informatie

Veel gestelde vragen over de website kerkomroep

Veel gestelde vragen over de website kerkomroep Veel gestelde vragen over de website kerkomroep 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 Installatie sikn speler...3 Problemen bij installatie sikn speler?...4 Installatie Audiospeler overige browsers...6 Vind

Nadere informatie

Formatteren Formatteren is het beschrijfbaar maken van een opslagmedium (b.v. een USB-stick). Vrijwel altijd is het opslagmedium al geformatteerd als

Formatteren Formatteren is het beschrijfbaar maken van een opslagmedium (b.v. een USB-stick). Vrijwel altijd is het opslagmedium al geformatteerd als Formatteren Formatteren is het beschrijfbaar maken van een opslagmedium (b.v. een USB-stick). Vrijwel altijd is het opslagmedium al geformatteerd als je het koopt en staat het op de verpakking, maar je

Nadere informatie

Internetfilter HTTPS instellen

Internetfilter HTTPS instellen Internetfilter HTTPS instellen Windows Windows Phone Mac / Linux iphone / ipad Android Handleiding Installatie van HTTPS bij het Internetfilter In deze handleiding staat stapsgewijs beschreven hoe het

Nadere informatie

uziconnect Installatiehandleiding

uziconnect Installatiehandleiding uziconnect Installatiehandleiding VANAD Enovation is een handelsnaam van ENOVATION B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd, opgeslagen in een

Nadere informatie

ZorgInlogPortaal.nl. Geachte gebruiker, Handleiding Mijn Virtuele Schijf Versie 2.0

ZorgInlogPortaal.nl. Geachte gebruiker, Handleiding Mijn Virtuele Schijf Versie 2.0 Handleiding Mijn Virtuele Schijf Versie 2.0 ZorgInlogPortaal.nl Geachte gebruiker, Er zijn door ons een aantal aanpassingen gedaan in de achterliggende infrastructuur op de Mijn Virtuele schijf omgeving

Nadere informatie

Contict Drive Versie 3.0 Laatst herzien: juni 2016

Contict Drive Versie 3.0 Laatst herzien: juni 2016 Contict Drive Versie 3.0 Laatst herzien: juni 2016 Inhoudsopgave 1. Welkom bij Contict Drive!... 2 2. Aan de slag met Contict Drive... 3 2.1 Registreren... 3 2.2 Een Vault aanmaken... 4 2.3 Contict Drive

Nadere informatie

Vergaderen op afstand

Vergaderen op afstand Vergaderen op afstand Versie: 5-5-2012 Auteur: Pierre Gorissen Deze uitgave wordt beschikbaar gesteld met de volgende Creative Commons licentie: Naamsvermelding-Niet-commercieel-Geen Afgeleide werken 3.0

Nadere informatie

Handleiding MOC Windows

Handleiding MOC Windows Handleiding MOC Windows Table of contents Table of contents... 2 1 Inleiding... 3 2 Hoe deelnemen tot de vergadering... 4 2.1 Uitnodiging per e-mail... 4 2.2 Indien nodig, installatie Microsoft Silverlight...

Nadere informatie

Remote werken 365-connect

Remote werken 365-connect Remote werken 365-connect Danthas BV Kraaiheide 1 9202 PC Drachten T +31(0)512-571166 F +31(0)512-571177 Copyright. Het copyright van dit document berust bij Danthas BV. Niets uit dit document mag worden

Nadere informatie