BESLUITVORMING OP BASIS VAN EEN ADVIES VAN HET BUREAU BIBOB

Transcriptie

1 OPEN UNIVERSITEIT SCRIPTIE MASTEROPLEIDING RECHTSGELEERDHEID VERSIE: 16 DECEMBER 2012 BESLUITVORMING OP BASIS VAN EEN ADVIES VAN HET BUREAU BIBOB WAAR WRINGT DE SCHOEN? Student: G.F.J.M. Smeets (nummer: ) Scriptiebegeleider: mr. drs. G.E.P. ter Horst Examinator: prof. mr. J.M.H.F. Teunissen

2 Inhoudsopgave Lijst van afkortingen 4 1. Inleiding en centrale onderzoeksvraag Totstandkoming van de Wet Bibob Centrale onderzoeksvraag 6 2. Doel en strekking van de Wet Bibob Uitgangspunt en randvoorwaarden Subsidiariteit en proportionaliteit Reikwijdte Uitbreiding toepassingsgebieden Voortraject adviesaanvraag bij het Bureau Bibob Invoering Bibob-beleid Informatie- en expertisecentra Taken RIEC s en LIEC Eigen onderzoek bestuursorgaan Informatiebronnen Informatie van politie en uit het Centrale justitiële 20 documentatieregister 4.2. Justitiële en strafvorderlijke gegevens Informatie uit het register zware criminaliteit Landelijk register van Bibob-onderzoeken Advisering door het Bureau Bibob Adviesorgaan in de zin van de Awb Adviestermijnen van het Bureau Bibob Onderzoek door het Bureau Bibob Beoordeling van de mate van gevaar Kwaliteitscommissie toetsing adviezen Bureau Bibob Toets Bibob-advies door de Officier van Justitie Vergewisplicht van het bestuursorgaan 33 2

3 6.1. Algemeen Deskundigheid van de adviseur Controle van de zorgvuldige totstandkoming van het advies Inhoud van het advies Besluitvorming op basis van het advies van het Bureau Bibob Advies Bureau Bibob over de mate van gevaar Bevoegdheid van het bestuursorgaan om te besluiten Afwijken van het advies van het Bureau Bibob Geheimhoudingsregime Bibob-gegevens Kenbare motivering van het besluit Aansprakelijkheid Rechtsbescherming Bibob-procedure Zienswijze en inzage in advies Rechtsbescherming betrokkene Verbetering van de rechtsbescherming Conclusie en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen 58 Literatuurlijst 60 Lijst van jurisprudentie 61 Lijst van overige bronnen 63 Lijst van afkortingen 3

4 ABRvS - Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State Awb - Algemene wet bestuursrecht Bibob - Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur CIE - Criminele Inlichtingen Eenheid CJD - Centrale Justitiële Documentatie EVRM - Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens GBA - Gemeentelijke Basisadministratie IOOV - Inspectie Openbare Orde en Veiligheid LIEC - Landelijk informatie- en expertisecentrum OM - Openbaar Ministerie RIEC's - Regionale informatie- en expertisecentra Wbp - Wet bescherming persoonsgegevens Wjsg - Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens 1. Inleiding en centrale onderzoeksvraag 1.1. Totstandkoming van de Wet Bibob 4

5 De afgelopen jaren is men meer en meer gaan beseffen dat het openbaar bestuur een rol heeft bij de preventie en bestrijding van criminaliteit naast en in aanvulling op politie en justitie. Het openbaar bestuur is samen met politie en justitie verantwoordelijk voor het stellen en handhaven van waarden en normen. Voorts maken bestuursorganen deel uit van de economische markt, door het geven van overheidsopdrachten en door regulerend op te treden. Voor tal van bedrijfsactiviteiten is een vergunning nodig. Het is gebleken dat het openbaar bestuur op die terreinen waarop het regels stelt, oploopt tegen (al dan niet) georganiseerde criminaliteit. Door het verlenen van vergunningen, ontheffingen, subsidies en overheidsopdrachten aan criminelen of criminele organisaties kunnen deze met onrechtmatig verkregen financiële middelen of mogelijkheden infiltreren in het economische leven. Dat doen ze door onder meer gebruik te maken van bestuurlijke faciliteiten, zoals vergunningen, ontheffingen, subsidies en overheidsopdrachten. Dat heeft een aantasting van de integriteit van de overheid tot gevolg. Criminaliteit en vooral de georganiseerde criminaliteit, speelt zich niet af op een eiland. Criminelen hebben de weg gevonden om via soms duistere constructies op legale wijze, namelijk via een officiële vergunning zaken te doen, bijvoorbeeld door het exploiteren van een horecabedrijf. In veel gevallen kunnen bestuursorganen al met eigen middelen optreden om criminaliteit te voorkomen of te bestrijden. Denk maar aan het weigeren van een vergunning of het intrekken daarvan, een pand sluiten wegens overlast of drugshandel, maar ook een subsidie weigeren of het niet gunnen van een overheidsopdracht. De toepassing van dit soort middelen is vaak effectief en soms zelfs effectiever dan opsporen en vervolgen. Bestuursorganen hebben er op het gebied van het voorkomen of bestrijden van criminaliteit sinds 1 juni 2003 een instrument bij gekregen, namelijk de Wet bevordering integriteitbeoordelingen door het openbaar bestuur (hierna: Wet Bibob). 1 Het doel van de Wet Bibob is het beschermen van de integriteit van de overheid. Deze wet is ontwikkeld naar aanleiding van het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie Opsporingmethoden (Commissie Van Traa) Stb. 2002, Kamerstukken II 1995/96, , nr Centrale onderzoeksvraag Op grond van de Wet Bibob kan het bestuursorgaan een beschikking weigeren of 5

6 intrekken, indien gevaar bestaat dat deze wordt gebruikt voor criminele activiteiten. Het bestuursorgaan dient in het geval dat hiervan sprake is de achtergrond van een persoon of onderneming te onderzoeken om te kunnen beoordelen of er sprake is van ernstig gevaar. Als na het eigen onderzoek vragen blijven bestaan over de integriteit van de betrokkene kan het bestuursorgaan bij het Bureau bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (hierna: Bureau Bibob) advies aanvragen. Het is vaste rechtspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: ABRvS) dat een bestuursorgaan, gelet op de expertise van het Bureau Bibob, in beginsel mag uitgaan van de adviezen van het Bureau Bibob. 3 Dit neemt niet weg dat een bestuursorgaan zich ervan moet vergewissen dat de adviezen en het daartoe ingestelde onderzoek naar de feiten op zorgvuldige wijze tot stand gekomen zijn en dat de feiten de conclusies moeten kunnen dragen. Dat is bijvoorbeeld niet het geval indien de feiten voor de conclusies te weinig directe aanwijzingen bieden of omdat ze in verschillende richtingen wijzen, onderling tegenstrijdig zijn of niet stroken met hetgeen overigens bekend is. Een belangrijk punt van kritiek op de Wet Bibob is dat de advisering van het Bureau Bibob niet te controleren valt door het bestuursorgaan. 4 Momenteel is het wetsvoorstel Evaluatie- en uitbreidingswet Bibob in behandeling bij de Eerste Kamer der Staten- Generaal. 5 Dit wetsvoorstel bevat onder andere een uitbreiding van de reikwijdte van de Wet Bibob. Voorts wordt door deze wetswijziging de informatiepositie van bestuursorganen en externe bewaarschriftencommissies verbeterd. Ook worden de adviestermijnen voor het Bureau Bibob verruimd. Aan het Bureau Bibob is in 2011 vooruitlopend op de wetswijziging een onafhankelijk werkende (tijdelijke) kwaliteitscommissie toegevoegd. 6, 7 Naar verwachting treedt de Evaluatie- en uitbreidingswet Bibob begin 2013 in werking. 8 Een bestuursorgaan dient op grond van de Wet Bibob duidelijk te motiveren welke mate van gevaar op basis van een advies van het Bureau Bibob wordt vastgesteld Zie onder andere ABRvS 18 juli 2007, LJN: BA9799 en ABRvS 27 februari 2008, LJN: BC De Voogd e.a Kamerstukken II 2010/11, , nr Brief Minister van Veiligheid en Justitie inzake instelling (tijdelijke) Kwaliteitscommissie Bibob, 20 april Instructie instelling en de werkwijze van de Kwaliteitcommissie Bibob, Dienst Justis,13 mei < 9 Artikel 3, leden 1 en 7, van de Wet Bibob. In het kader van het onderwerp van deze scriptie en gelet op het bovenstaande wil ik een antwoord geven op de volgende centrale onderzoeksvraag (probleemstelling): 'In hoeverre mag een bestuursorgaan afgaan op de deskundigheid van het Bureau 6

7 Bibob?' Om de centrale onderzoeksvraag zo goed als mogelijk te kunnen beantwoorden wordt, naast een antwoord hierop, een beschrijving gegeven van alle relevante aspecten die in het kader van de kwaliteit van zowel de advisering door het Bureau Bibob als de kwaliteit van de besluitvorming door het bestuursorgaan van belang zijn. Daarbij zal het wetsvoorstel Evaluatie- en uitbreidingswet Bibob ook aan de orde komen. 2. Doel en strekking van de Wet Bibob 2.1. Uitgangspunt en randvoorwaarden Het uitgangspunt van de Wet Bibob is dat de wetgever het in het kader van het openbare belang wenselijk heeft geacht een bestuurlijk, preventief werkend instrument te maken waarmee kan worden voorkomen dat ongewild criminele activiteiten worden gefaciliteerd. 10 Voor de invoering van de Wet Bibob konden alleen de politie en het Openbaar Ministerie (hierna: OM) ingrijpen als er sprake was van malafide praktijken. Nu hebben ook andere bestuursorganen en rechtspersonen met een overheidstaak de mogelijkheid om criminele activiteiten aan te pakken. Ze kunnen de achtergrond van een bedrijf of persoon onderzoeken. Als er ernstig gevaar dreigt dat de vergunning, ontheffing of subsidie misbruikt wordt, kan een bestuursorgaan de aanvraagde beschikking weigeren of de verleende beschikking intrekken. Als een overheidsopdracht misbruikt dreigt te worden, kan het bestuursorgaan of de rechtspersoon met een overheidstaak de betrokken gegadigde uitsluiten. In verhouding tot andere instrumenten is het Bibob-instrumentarium - in de vorm van onderzoek en advies van het Bureau Bibob - het meest vergaande instrument om criminele facilitering tegen te gaan. 11 Bij het toepassen van het Bibob-instrumentarium dient er uiteraard wel een evenwicht te bestaan tussen enerzijds de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de betrokkene en anderzijds de bescherming van de integriteit van de overheid Joosten e.a. 2008, p Kamerstukken II 2010/11, , nr. 3, p. 3. De volgende randvoorwaarden dienen dan ook in acht te worden genomen: 12 - Het instrument moet toegesneden zijn op de bestuurlijke praktijk. Dit betekent in ieder geval dat het bestuur zich dient te houden aan de algemene beginselen van 7

8 behoorlijk bestuur, zoals het motiveringsbeginsel. - Er moet op een verantwoorde wijze worden omgegaan met privacygevoelige gegevens. - Aan de betrokkene moet de informatie waarover het bestuur de beschikking heeft gekregen, kenbaar worden gemaakt. Er wordt aan het bestuur dan ook geen geheime informatie verstrekt. - Een goede controle- en verantwoordingsstructuur inzake het onderzoek moet verzekerd zijn. - Het instrument moet voorzien in de ontwikkeling van maximale expertise bij de uitvoering van onderzoeken naar ernstige vormen van criminaliteit. Er moet gericht en grondig gezocht kunnen worden naar versluieringconstructies die ten doel hebben criminaliteit te verhullen. Hiertoe moeten disciplines van financiële en juridische aard worden ingezet, terwijl voorts gebruik moet worden gemaakt van misdaadanalyse. - Het bestuur moet zo goed mogelijk worden geïnformeerd. Dat betekent dat gegevens uit een groot aantal bronnen beschikbaar moeten zijn, waardoor een toets op de betrouwbaarheid van die gegevens door middel van de onderlinge vergelijking van gegevens uit verschillende bronnen mogelijk wordt gemaakt. - Het instrument mag niet leiden tot een onevenredige belasting van de betrokken bestuursorganen, de rechterlijke macht en het bedrijfsleven Subsidiariteit en proportionaliteit Volgens de Memorie van Toelichting op de Wet Bibob zijn subsidiariteit en proportionaliteit belangrijke beginselen van de Wet Bibob. 13 In de Wet Bibob wordt door middel van een aantal procedurele en inhoudelijke waarborgen, die onder andere hun basis vinden in de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) en de Wet bescherming persoonsgegevens (hierna: Wbp), getracht de juiste balans te vinden tussen de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de betrokkene en de bescherming van het openbaar belang. In het licht van deze proportionaliteitgedachte is er voor gekozen om niet ten aanzien van alle bestuursbesluiten de mogelijkheid open te stellen dat om een Bibobadvies kan worden verzocht Joosten e.a. 2008, p Kamerstukken II 1999/00, , nr. 3. Het proportionaliteitsbeginsel houdt in dat de aard en de omvang van de criminogeniteit van de desbetreffende sector aanleiding moet geven tot het toepassen van het Bibobinstrumentarium. 14 Onder criminogeniteit moet worden verstaan de mate waarin een 8

9 sector door haar eigenschappen kwetsbaar is voor criminele infiltratie. Aan het subsidiariteitsbeginsel wordt voldaan indien ten aanzien van deze sectoren is aangetoond dat de toepassing van het Bibob-instrument de verwevenheid tussen onder- en bovenwereld tegengaat en dat er geen andere instrumenten zijn om deze problematiek effectief aan te pakken. Het Bibob-instrumentarium kan wat betreft vergunningen worden ingezet in een beperkt aantal economische sectoren en ten aanzien van een beperkt aantal soorten van inrichtingen waarvoor een vergunning is vereist. Wat betreft de subsidies en de overheidsopdrachten geldt dat het moet gaan om aanzienlijke maatschappelijke of economische waarde, zodat misbruik of criminele betrokkenheid aantrekkelijk wordt. Het risico van bestuurlijke facilitering kan dan zodanig groot worden geacht dat een beroep op het Bibob-instrumentarium gerechtvaardigd is Reikwijdte De wetgever heeft de reikwijdte van de wet afgestemd op de sectoren waarvan het risico op criminele activiteiten als groot wordt beschouwd. 15 Het gaat dan meer in het bijzonder om de milieu-, de transport-, de bouw- en horecasector, alsmede bedrijven waarin verdovende middelen worden geproduceerd, verwerkt of verhandeld. 16 Op grond van deze overweging is de Wet Bibob in ieder geval van toepassing op vergunningen en ontheffingen op grond van de Drank- en Horecawet, de Opiumwet, de Wet goederenvervoer over de weg, de Wet personenvervoer 2000, de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (voor bouwen en milieu) en de Telecommunicatiewet. 17 Daarnaast kan het Bibob-instrumentarium worden toegepast bij gemeentelijke vergunningen die op grond van een verordening verplicht zijn gesteld. Hierbij kan worden gedacht aan de exploitatievergunningen voor een horeca-inrichting, coffeeshops en seksinrichtingen. 18 Voor subsidies geldt dat de toepasbaarheid van deze wet moet zijn geregeld in de regeling op grond waarvan de subsidie kan worden verleend Artikel 3, lid 5, van de Wet Bibob. 15 Parlementaire Enquêtecommissie Opsporingsmethoden (onderzoeksgroep Fijnaut), Deelonderzoek II: Branches, 1996, p. 5 e.v. 16 Kamerstukken II 1999/00, , nr. 3, p Artikel 1, aanhef, onder c, van de Wet Bibob. 18 Artikel 7 van de Wet Bibob. 19 Artikel 6 van de Wet Bibob. Indien deze subsidieregeling niet bij of wet of algemene maatregel van bestuur is geregeld, is daarvoor goedkeuring vereist van de Minister van Veiligheid en Justitie en de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Ook overheidsopdrachten, waarbij de overheid als rechtspersoon een overeenkomst 9

10 sluit met een aannemer, leverancier of dienstverlener, in door de laatstgenoemde ministers aangewezen sectoren, staan bloot aan een beoordeling op grond van de Wet Bibob. 20 Als sectoren worden in artikel 3 van het Besluit Bibob de bouw, de informatieen communicatietechnologie en het milieu genoemd. 21 Hoewel de rechtspersonen met overheidstaken in beginsel de keuze hebben om de integriteit van de contractanten te beoordelen, dienen de departementale diensten die opdrachten verstrekken namens de ministers op grond van de Beleidsregels integriteit en uitsluiting bij aanbestedingen in Bibob-sectoren de integriteit van gegadigden en hun onderaannemers te onderzoeken, indien althans de overheidsopdracht een waarde heeft die gelijk is aan of hoger dan de Europese drempelbedragen. 22 Overigens biedt de Wet Bibob geen weigeringsgrond voor overheidsopdrachten. Echter, het Bureau Bibob kan wel onderzoeken of er feiten en omstandigheden zijn die vallen onder uitsluitingsgronden van de Europese aanbestedingsrichtlijn Leveringen, Werken en Diensten Uitbreiding toepassingsgebieden Drie jaar na inwerkingtreding van de Wet Bibob is er een evaluatie gehouden over de doeltreffendheid en effecten van de Wet Bibob. 24 Een van de uitkomsten van de evaluatie was dat verschillende bestuursorganen behoefte hadden aan de uitbreiding van de toepassing van de Wet Bibob naar andere sectoren. Naar aanleiding van een toezegging tijdens het Algemeen Overleg van 29 november 2007 inzake het evaluatierapport met de vaste commissie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de vaste commissie van Justitie is door Bureau Berenschot onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van uitbreiding van de reikwijdte van de Wet Bibob. Het vervolgonderzoek Uitbreiding van de Wet Bibob waarin is onderzocht welke sectoren in aanmerking zouden kunnen komen, wees in de richting van de 25, 26 vastgoedsector, kansspelen, belwinkels en headshops Artikel 5 van de Wet Bibob. 21 Stb. 2003, Stcrt. 2004, 40, p Richtlijn 2004/18/EG van het Europees Parlement en de Raad van 31 maart 2004 (Richtlijn Overheden). 24 De Voogd e.a Uitbreiding van de Wet Bibob, Berenschot, 3 juli 'Headshops' richten zich onder andere op de verkoop van cannabiszaden, (water)pijpen om hash of marihuana te roken en apparaten om grove stukken wiet-toppen te vermalen tot in joints bruikbare kruimels. Op 7 maart 2011 is het wetsvoorstel Evaluatie- en uitbreidingswet Bibob aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal aangeboden. 27 In het wetsvoorstel is onder meer opgenomen dat de Wet Bibob wordt uitgebreid met: - vastgoed- en grondtransacties waarbij de overheid betrokken is als civiele partij; - exploitatie van speelautomaten en headshops; 10

11 - de import van vuurwerk; - vechtsportevenementen. Het wetsvoorstel past in de aanpak van het huidige kabinet; een harde aanpak van criminaliteit en een versterking van de bestuurlijke aanpak zijn daarbij kernthema's. Dit wetvoorstel biedt met name de mogelijkheid om bij vastgoedtransacties waarbij een overheidsorgaan partij is, de andere partijen via een Bibob-onderzoek te screenen. Daarnaast brengt dit wetsvoorstel de kansspelsector en de vuurwerkimporteurs onder de reikwijdte van de Wet Bibob. De headshops en de evenementensector (vechtsportwedstrijden of -gala's) zullen, op grond van artikel 7, lid 2, van de Wet Bibob, door aanwijzing in het Besluit Bibob, onder de werkingssfeer van de Wet Bibob worden gebracht. In het kader van het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet Bibob is overigens door de Tweede Kamer der Staten-Generaal een amendement aanvaard van de leden Hennis-Plasschaert en Cörüz om de artikelen 6 en 7 te wijzigen. 28 Het amendement voorziet in een beperkte loslating van sectoren omdat het benoemen van sectoren ten aanzien waarvan de Wet Bibob van toepassing is, het risico kent dat criminele activiteiten worden verplaatst naar sectoren die buiten de toepassing van de wet vallen. Het amendement biedt gemeenten de mogelijkheid om zeer gericht de Wet Bibob toe te passen op sectoren waarvoor op gemeentelijk niveau een vergunningsplicht geldt. 3. Voortraject adviesaanvraag bij het Bureau Bibob 3.1. Invoering Bibob-beleid In de Memorie van Toelichting bij de Wet Bibob wordt voorts vermeld dat bestuursorganen en rechtspersonen met een overheidstaak vrij zijn in de keuze wel of geen gebruik te maken van de Wet Bibob. 29 Vanwege deze keuzevrijheid verdient het de voorkeur dat dit gebeurt op basis van een te ontwikkelen beleid, waarin in algemene termen wordt aangegeven in welke gevallen advies wordt gevraagd aan het Bureau Bibob Kamerstukken II 2010/11, , nr Kamerstukken II 2011/12, , nr Kamerstukken II 1999/00, , nr. 3. Dit schept duidelijkheid naar de burgers en ondernemingen die mogelijk aan een Bibobonderzoek kunnen worden onderworpen. Bovendien schept het een helder kader voor de toetsing door de democratische controle-organen van de door het bestuur in een concreet geval genomen beslissing. Met name de afweging om tot een Bibob-onderzoek over te gaan, dient juist met het oog op het ingrijpende karakter van het instrument weloverwogen en met inachtneming van de beginselen van behoorlijk bestuur te worden 11

12 genomen. Bestuursorganen mogen voorts zelf bepalen voor welke branches binnen het Bibobtoepassingsgebied ze wel of geen Bibob-beleid opstellen. Zelfs binnen branches kunnen er keuzes gemaakt worden. Er zou bijvoorbeeld gekozen kunnen worden om te besluiten dat op bouwactiviteiten onder de ,00 de Wet Bibob niet van toepassing is, mits er geen bepaalde risico s zijn. In het Handboek Bibob worden aandachtspunten bij het ontwikkelen van Bibobbeleid beschreven. 30 Het Bibob-beleid heeft een functie die uit twee elementen bestaat: 1. Het beleid moet ertoe leiden dat het Bibob-instrumentarium daar wordt ingezet waar dat nodig is en tot resultaat kan leiden en moet er zo min mogelijk toe leiden dat het wordt ingezet in situaties die niet Bibob-waardig zijn. 2. Indien ingrijpende beslissingen aan de orde zijn, behoort aan de hand van het vastgestelde beleid duidelijk te worden gemaakt welke belangen de overheid met toepassing van de Wet Bibob behartigt en hoe deze belangen zich verhouden tot die van de personen die vergunning, ontheffing of subsidie hebben aangevraagd of verkregen dan wel in het kader van een aanbesteding hebben ingeschreven of hebben verkregen. Als beslismomenten waarbij het proces van de beleidslijn aan de orde komt, kunnen volgens het Handboek Bibob worden onderscheiden: 1. de beslissing om al dan niet een Bibob-onderzoek te laten plaatsvinden, hetzij naar aanleiding van bijvoorbeeld een vergunnings-, onheffings- of subsidieaanvraag of inschrijving op een aanbesteding, hetzij op een later moment als daar termen voor aanwezig zijn; materieel komt dit neer op het uitreiken of toezenden van vragenformulieren; 2. het doen van een adviesaanvraag bij het Bureau Bibob; 3. het nemen van een positief of negatief besluit al dan niet na ontvangst van een advies van het Bureau Bibob. Een invoering van Bibob-beleid vereist de nodige procedurele en organisatorische maatregelen, zoals bijvoorbeeld het instrueren van vergunningverleners. Ook zijn politieke wil en de integriteit van het bestuur c.q. de organisatie belangrijke randvoorwaarden voor effectieve invoering van Bibob-beleid Joosten e.a. 2008, p In het kader van het voeren van een transparant beleid is het tevens belangrijk de invoering van Bibob-beleid te communiceren richting burgers en branches. Naast deze externe communicatie mag ook de noodzakelijke interne communicatie niet worden onderschat. De invoering van het Bibob-beleid zal intern de nodige aanpassingen in werkwijze en organisatie met zich meebrengen. Hierbij valt te denken aan het aanstellen van een Bibob-coördinator en diverse taakuitbreidingen binnen verschillende functies. 12

13 Veel bestuursorganen kiezen, vanwege de complexiteit en juridische knelpunten, voor een gefaseerde implementatie van de Wet Bibob. Dit betekent dat de wet in beginsel alleen wordt toegepast op een beperkt aantal doelgroepen. Vaak wordt de toepassing het eerst daar doorgevoerd waar het meeste succes te verwachten valt. Bijvoorbeeld bij de drank- en horeca-inrichtingen. Bij de implementatie van de Wet Bibob lopen bestuursorganen aan tegen het feit dat men de Wet Bibob wel wil toepassen, maar dat de frequentie daarvan niet rechtvaardigt, dat men daar een gedeeltelijke/volledige formatieplaats voor kan/mag inzetten, of dat een tijdelijke invulling van de functie van Bibob-coördinator wenselijk is, maar dat die intern niet ingevuld kan worden in verband met het ontbreken van specifieke kennis. Nu de wet uitgebreid zal worden met meerdere sectoren is het obstakel om de Wet Bibob te gebruiken voor kleine gemeenten nog groter geworden. De Wet Bibob steekt ingewikkeld in elkaar en lang niet alle gemeenten hebben een specialist op dit gebied in huis, wat de uitvoering bemoeilijkt. Hierdoor bouwen ze ook geen ervaring op met de wet. In het kader van een onderzoek naar de bruikbaarheid van de Wet Bibob door de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (IOOV) is een veldonderzoek verricht, waarvoor respondenten uit 27 gemeenten zijn ondervraagd. Het onderzoek heeft zijn weerslag gekregen in het inspectierapport Aan de slag met Bibob. 31 Geconstateerd wordt dat bijna alle gemeentebesturen een beleid hebben vastgesteld, maar dat dit beleid nog lang niet altijd is ingedaald in werkprocessen. Bibob-beleid is dus vaak vooral een papierenbeleid. 32 Ook vormt de capaciteit een probleem Informatie- en expertisecentra De Regionale informatie- en expertisecentra (hierna: RIEC s) zijn samenwerkingsverbanden welke zijn ontstaan uit samenwerking tussen ondermeer gemeenten, provincies, politie, OM, bijzondere opsporingsdiensten en de Belastingsdienst. Samen worden dit de convenantpartners genoemd. Momenteel zijn er tien RIEC s en één Landelijk informatie- en expertisecentrum (hierna: LIEC) in Nederland actief Inspectierapport Aan de slag met Bibob, 14 juli Tollenaar < RIEC s hebben geen rechtspersoonlijkheid en het zijn geen bestuursorganen. Ze vallen beheersmatig onder de verantwoordelijkheid van de burgemeester die tevens korpsbeheerder is in de regio. Daarin schuilt ook meteen een mogelijk gevaar voor het succes van de RIEC s: veel bestuursorganen zien het niet als hun taak om misdaad te bestrijden, terwijl dat nu juist wel de voornaamste reden is dat deze centra bestaan. 34 De prioritering van de werkzaamheden geschiedt op basis van de door de politiedriehoek 13

14 (burgemeester, de Officier van Justitie en het hoofd van het territoriale onderdeel van de regionale politiekorps waarbinnen de betreffende gemeente is gelegen) gestelde prioriteiten. Samenwerking en informatie-uitwisseling tussen de betrokken partijen zijn verankerd in een convenant. In het kader van het in september 2008 gesloten 'Bestuurlijke akkoord geïntegreerde decentrale aanpak georganiseerde misdaad' is daartoe een modelconvenant ontwikkeld. 35 Op basis van de convenanten geven RIEC's op een beveiligde wijze vorm aan de via hen uitgewisselde vertrouwelijke informatie. Daarnaast werken de RIEC's met vaste aanspreekpunten binnen de betrokken organisaties. Tot slot stellen zij informatie die zij uitwisselen zo op dat de bronbescherming maximaal is gegarandeerd. Deze maatregelen garanderen het vertrouwelijke karakter van de informatie-uitwisseling. Binnen de RIEC's zijn privacydeskundigen aangesteld. Door samenwerking en uitwisseling van informatie wordt expertise opgebouwd op het terrein van de verwevenheid van onder- en bovenwereld, op basis waarvan analyses kunnen worden verricht die een beeld geven van de lokale of regionale criminogeniteit en de sectoren waarin dit tot uitdrukking komt. Aan de hand daarvan kunnen interventiestrategieën en instrumenten worden ontwikkeld om de criminogeniteit zowel preventief als repressief tegen te gaan. Uit de evaluatie van de Wet Bibob is naar voren gekomen dat iets meer dan de helft van de gemeenten regionaal samenwerkt bij de toepassing van de Wet Bibob of van plan is dat te doen. Het merendeel van die gemeenten werkt samen of wil samenwerken op het niveau van de uitvoering. Behalve aan uitwisseling van kennis en deskundigheid over de toepassing van de wet bestaat er ook behoefte aan samenwerking op casusniveau Taken RIEC s en LIEC De RIEC's en het LIEC stimuleren en ondersteunen de geïntegreerde aanpak van georganiseerde criminaliteit. Dit doen de RIEC's en het LIEC door het versterken van de bestuurlijke aanpak. 34 Tollenaar Bestuurlijke akkoord geïntegreerde decentrale aanpak georganiseerde misdaad, september Kamerstukken II 2010/11, , nr. 3, p. 8. Bijvoorbeeld via het creëren van bewustwording, versterking van de regionale samenwerking, verbetering van de bestuurlijke informatiepositie, deskundigheidsbevordering, de ontwikkeling van bestuurlijke instrumenten en het stimuleren van informatie-uitwisseling. De bestuurlijke weerbaarheid wordt hierdoor vergroot. Verder doen ze dit door het faciliteren van de geïntegreerde aanpak, oftewel bijdragen aan een georganiseerde overheid door een verbindende rol te spelen als 14

15 informatiemakelaar. In de geïntegreerde aanpak worden naast strafrechtelijke vervolging en fiscale handhaving ook bestuurlijke instrumenten (zoals de Wet Bibob) ingezet om de georganiseerde criminaliteit aan te pakken. Het LIEC is actief op nationaal (landelijke casussen) en internationaal niveau, zoals bij het vormgeven van de bestuurlijke aanpak voor Nederland in het Stockholmprogramma. 37 Daarnaast is het LIEC een 'shared service center' voor de RIEC's. Het stroomlijnt zoveel mogelijk de werkwijzen van de RIEC's en ondersteunt bij de onderlinge afstemming. Het LIEC is ook een landelijk loket voor bestuurlijke dossiers en in het verlengde daarvan het kenniscentrum van de bestuurlijke aanpak van de georganiseerde criminaliteit. De Minister van Veiligheid en Justitie heeft in zijn brief van 25 augustus 2011 aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal de doelstelling en het takenpakket van de RIEC's en het LIEC in een beleidskader vastgelegd. 38 De RIEC's en het LIEC hebben primair tot doel de bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit te versterken. Inzet is het aantal gemeenten en provincies dat beleid voert ter voorkoming en bestrijding van georganiseerde criminaliteit te doen toenemen, door: a. De bestuurlijke bekendheid met de aanwezigheid van georganiseerde misdaad te vergroten. b. Kennis en kunde over het bestuurlijke aanpakken van criminaliteit te vergroten. c. Gemeenten en provincies vanuit een netwerkorganisatie te ondersteunen bij de inrichting van de bestuurlijke aanpak, de implementatie van dit beleid, en het verbeteren van de informatiepositie van gemeenten. d. Ondersteunen bij versterken regionale samenwerking. e. Kennis en kunde over het bestuurlijke aanpakken van criminaliteit te vergroten. Bij de toepassing van het Bibob-instrumentarium bieden de RIEC's een ondersteunende rol. Het gaat hierbij om: - het in samenwerking van het Bureau Bibob ondersteunen van gemeenten en provincies bij het opstellen van een eenduidige Bibob-beleidslijn; 37 < 38 Brief Minister van Veiligheid en Justitie aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal inzake aanbieding jaarverslag RIEC's 2010 en beleidskader RIEC's en LIEC van 25 augustus het identificeren van regiospecifieke criminogene ontwikkelingen in branches die onder de Wet Bibob vallen waardoor het beter mogelijk wordt om het instrument selectiever toe te passen; - het in samenwerking met het Bureau Bibob bieden van expertise bij het verrichten van het in het kader van de toepassing van de Wet Bibob vereiste 'eigen huiswerk'; - het bieden van expertise op specifieke dossierinhoudelijke punten; 15

16 - het ondersteunen van bestuursorganen bij de toepassing van de Wet Bibob, al dan niet op basis van een Bibob-advies; - het aanbieden van specifieke expertise (bijvoorbeeld financieel-economische expertise) indien dit gelet op het gewicht van het te nemen besluit noodzakelijk is. Om de ondersteunende rol van de regionale expertisecentra bij de toepassing van de Wet Bibob adequaat in te vullen en daarbij ook in concrete gevallen te kunnen adviseren, dienen (daartoe aangewezen) deelnemers van deze centra, behalve over de bij de convenantpartners beschikbare informatie, ook ingediende Bibob-vragenlijsten en uitgebrachte Bibob-adviezen van het Bureau Bibob te kunnen inzien. Het bestuursorgaan dat een advies heeft aangevraagd blijft verantwoordelijk voor het te nemen besluit. De Wet Bibob voorziet in een gesloten verstrekkingenregime, dat inhoudt dat in gevallen waarin de wet niet zelf in gegevensverstrekking door het Bureau Bibob voorziet, deze volledig is uitgesloten. Het wetsvoorstel Evaluatie- en uitbreidingswet Bibob maakt het mogelijk dat de Bibob-adviezen ook door de RIEC's kunnen worden ingezien. 39 Hierdoor wordt het mogelijk dat deze centra de deelnemende gemeenten ook in concrete gevallen adviseren en ondersteunen bij de toepassing van het Bibob-instrument. Het delen van adviezen mag alleen plaatsvinden voor zover dit noodzakelijk is voor ondersteunende taken die de expertisecentra bij de uitvoering van de Wet Bibob vervullen. Door middel van een wijziging van artikel 28 van de Wet Bibob zal de gegevensverstrekking voor dat doel mogelijk worden gemaakt (nieuw onderdeel e van het tweede lid). Gebruik van gegevens uit de adviezen door de deelnemers aan de RIEC's voor andere doeleinden is vanwege de geheimhoudingsplicht van artikel 28, lid 1, van de Wet Bibob niet toegestaan. Verwacht wordt dat de ondersteunende taak van de RIEC's bij de toepassing van de Wet Bibob leidt tot een intensiever gebruik van dit instrument. Daarnaast wordt verwacht dat de ondersteuning leidt tot een meer op criminogene branches toegespitste en een meer uniforme, zo lastenarm mogelijke, toepassing van de wet. 39 Kamerstukken II 2010/11, , nr. 3, p Eigen onderzoek bestuursorgaan Om te komen tot een juiste afweging ten aanzien van de integriteit van een vergunning, ontheffing, subsidie of overheidsopdracht is het voor het bestuursorgaan van belang om over de juiste informatie te kunnen beschikken om deze afweging te kunnen maken. Het zogenoemde eigen huiswerk. Het is van belang over de juiste expertise te beschikken 16

17 teneinde de verstrekte informatie (inclusief het Bibob-vragenformulier) op juistheid te kunnen beoordelen. Voorts is het zaak dat er doorgevraagd wordt richting verstrekker van de gegevens om daarmee de kern achter de vraagstelling helder te krijgen en de antwoorden te kunnen doorgronden. Het eigen huiswerk van het bestuursorgaan bestaat verder uit het zelf vinden van informatie uit open, halfopen en gesloten bronnen. Voorbeelden van open bronnen die online te bevragen zijn, zijn de Kamer van Koophandel, het Kadaster en het Hypotheekregister. En niet te vergeten het internet in de ruimste zin van het woord. Halfopen bronnen betreft informatie die uit de registers van het bestuursorgaan gehaald kan worden welke in relatie staat tot de vergunningsaanvraag. Deze registers dienen wel privacyproof gemaakt te worden om ze voor Bibob-doeleinden te mogen gebruiken. Als voorbeelden zijn te noemen de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA), de afdelingen waar men zich bezig houdt met onder andere handhaving, drank- en horecavergunningen, milieu, sociale recherche, de brandweer en de politie. Bij de bevraging door het bestuursorgaan uit gesloten bronnen kan men denken aan het opvragen van fiscale informatie bij de Belastingdienst. 40 De informatie die van betrokkene afkomstig is, is van groot belang om de integriteit van betrokkene te kunnen beoordelen. Het belang van de medewerking door de betrokkene, wordt benadrukt door de inlichtingenplicht uit artikel 4 van de Wet Bibob. Dit artikel bepaalt dat de weigering om informatie te verstrekken, wordt aangemerkt als een ernstig gevaar als bedoeld in artikel 3 van de Wet Bibob. Een betrokkene moet dus reageren op een informatieverzoek van het bestuursorgaan (of van het Bureau Bibob), indien hij niet zijn beschikking of overheidsopdracht wil riskeren. Alleen bij een doelbewuste weigering, kan artikel 4 van de Wet Bibob als grondslag dienen voor de weigering van de beschikking. Indien de betrokkene wel informatie verstrekt, alleen niet volledig, of niet de juiste informatie geeft, dan is het voor het bestuursorgaan minder eenvoudig om te concluderen dat sprake is van de weigering als bedoeld in voornoemd artikel 4, op grond waarvan de beschikking zou moeten worden geweigerd Artikel 43c, lid 1, aanhef, onderdeel j, van de Uitvoeringsregeling Algemene wet inzake rijksbelastingen. 41 ABRvS 27 februari 2008 (Groningen), AB 2008, 182, m. nt. Vermeer, JB 2008/78, m. nt. G. Overkleeft- Verburg, Gst. 7297/69, m. nt. A.E.M. van den Berg en P.C.M. Heinen. Het is een voordeel voor het bestuursorgaan dat vergunnings-, ontheffings- of subsidieaanvrager of inschrijver op een overheidsopdracht moet aantonen dat de door hem verstrekte informatie correct is. De overheid hoeft echter slechts aannemelijk te maken dat bepaalde informatie niet klopt of dat er twijfels zijn. Volgens de IOOV kan het bestuursorgaan met name over de de wijze van financiering uitvoerige vragen stellen, die ertoe leiden dat de aanvrager zijn hele financiële huishouding, inclusief dat van eventuele investeerders, moet overleggen. Het 17

18 verzamelen van al deze informatie veronderstelt dat het bestuursorgaan deze zal beoordelen. Met name het doorgronden van financiële stukken, op zoek naar mogelijk zwart geld, vergt kennis en kunde die niet altijd in het gemeentelijk apparaat beschikbaar is. 42 Overigens merkt de IOOV op dat het opvragen van deze gegevens ook preventief kan werken. Lastige vragen schrikken een criminele aanvrager af. 43 Op macroniveau, levert dit echter niet zoveel voordeel op, omdat dezelfde aanvrager zich dan zal wenden tot een gemeente waar men geen gebruik maakt van de mogelijkheden van de Wet Bibob, het zogenaamde waterbed-effect (het verplaatsen van de georganiseerde misdaad naar gemeenten waar de bestuurlijke aanpak niet actief wordt toegepast en waar het Bibob-instrumentarium niet of in mindere mate wordt gehanteerd). Als na het eigen onderzoek vragen blijven bestaan over de integriteit van de betrokkenen kan het bestuursorgaan een Bibob-advies aanvragen bij het Bureau Bibob. Indien bijvoorbeeld onduidelijk is op welke wijze de aankoop en de verbouwing van een horecabedrijf worden gefinancierd, dient eerst aan vergunningsaanvrager gevraagd te worden om duidelijkheid te verschaffen. Pas bij gebreke van beantwoording hiervan mag overgegaan worden tot het zwaarwegende middel van het vragen van advies aan het Bureau Bibob. 44 De inzet van het Bibob-instrumentarium dient zoals gezegd te voldoen aan de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit nu het om bevoegdheden gaat die diep in de persoonlijke levenssfeer ingrijpen. Een advies kan alleen worden opgevraagd bij het Bureau Bibob wanneer er na voltooiing van het eigen onderzoek nog vragen blijven over: de bedrijfsstructuur; 2. de financiering; 3. omstandigheden in de persoon van de aanvrager, de financier van de onderneming of de eigenaar van het pand waarin de ondernemer is gevestigd; 42 Inspectierapport Aan de slag met Bibob, 14 juli Inspectierapport Aan de slag met Bibob, 14 juli Rb. Arnhem 2 mei 2007, LJN: BA Joosten e.a. 2008, p (andere) omstandigheden die het bestuursorgaan doen vermoeden dat er sprake is van ernstig gevaar de vergunning, ontheffing, subsidie of overheidsopdracht zal worden gebruikt voor het plegen van strafbare feiten of het gebruiken van voordelen uit strafbare feiten; 5. (andere) omstandigheden die het bestuursorgaan doen vermoeden dat ter verkrijging van de aangevraagde dan wel gegeven vergunning, ontheffing, subsidie of overheidsopdracht een strafbaar feit is gepleegd; 18

19 6. of wanneer de Officier van Justitie op basis van het bepaalde in artikel 26 van de Wet Bibob adviseert om advies te vragen aan het Bureau Bibob (tipfunctie). Indien de Officier van Justitie beschikt over informatie waaruit redelijkerwijs kan worden afgeleid dat de betrokkene in relatie staat tot strafbare feiten die reeds zijn gepleegd of wellicht gepleegd zullen worden, kan hij het bestuursorgaan tippen om advies te vragen bij het Bureau Bibob. Blijkens het wetsvoorstel Evaluatie- en uitbreidingswet Bibob komt de tipfunctie tot nog toe moeilijk van de grond. 46 Daarvoor geldt volgens het evaluatierapport als belangrijkste oorzaak dat het OM zich nog beraadt over de wijze waarop aan die functie een goede invulling kan worden gegeven. In de praktijk is overigens een zogenoemde geactiveerde of omgedraaide tipfunctie ontstaan, waarbij bestuursorganen de mogelijkheid hebben het OM te vragen hen te tippen over de vergunningaanvraag. Het bestuursorgaan zendt hiertoe dan informatie naar de Bibobofficier met het verzoek te beoordelen of in dat bepaalde geval een tip kan worden gegeven. Volgens het rapport wordt deze werkwijze door de gemeenten Amsterdam en Rotterdam en het OM als positief ervaren. Advies kan ook worden opgevraagd wanneer een vergunning, ontheffing, subsidie of overheidsopdracht betrekking heeft op: een geografisch bepaald gebied dat als probleemgebied is aangewezen door het bestuursorgaan; 2. een bepaalde sector/branche die als risicovol is aangemerkt door het bestuursorgaan; 3. een combinatie van voorgaande punten. Wanneer het bestuursorgaan besluit om een verzoek bij het Bureau Bibob in te dienen tot het uitbrengen van een Bibob-advies, betreft dit besluit geen beschikking in de zin van artikel 1:3 van de Awb. Er staat derhalve geen bezwaar of beroep tegen open. Wel kan betrokkene tegen de uiteindelijke beslissing van het bestuursorgaan om bijvoorbeeld een beschikking te weigeren, dat mede is gebaseerd op het advies van Bureau Bibob, bezwaar maken. Echter, voordat een bestuursorgaan bij het Bureau Bibob een adviesaanvraag kan indienen, moet tussen het bestuursorgaan en het Bureau Bibob een samenwerkingsovereenkomst zijn afgesloten waarin over en weer nadere werkafspraken zijn vastgelegd. 46 Kamerstukken II 2006/07, , nr. 1, p Joosten e.a. 2008, p Op grond van artikel 32 van de Wet Bibob dient het bestuursorgaan of rechtspersoon met een overheidstaak de betrokkene te informeren dat het Bureau Bibob is verzocht om advies. Overigens is het verstandig om, na verzending van deze notificatiebrief aan de betrokkene, de reactie van betrokkene af te wachten voordat het dossier naar het Bureau Bibob wordt gestuurd. Het komt namelijk regelmatig voor dat de aanvrager van een vergunning de vergunningsaanvraag intrekt. Het Bureau Bibob neemt alleen volledige aanvragen om advies in behandeling (het 19

20 door aanvrager volledig ingevulde aanvraagformulier, inclusief de benodigde bescheiden, de volledig beantwoorde aanvullende vragen, het door het bestuursorgaan volledig ingevulde verzoekformulier, de notificatiebrief, relevante regelgeving, ingevulde indicatorenlijst, gemeentelijk advies aan het Bureau Bibob met betrekking tot in ieder geval te raadplegen gesloten bronnen). 4. Informatiebronnen 4.1. Informatie van politie en uit het Centrale justitiële documentatieregister Op 1 januari 2008 is de Wet politiegegevens in werking getreden. Sinds de invoering hiervan is sprake van een verruiming van het verstrekkingsregime van politie-informatie. Voor het verkrijgen van politie-informatie ten behoeve van de beoordeling van de integriteit van een vergunning vallende binnen de reikwijdte van de Wet Bibob zien we twee stromen: gegevensuitwisseling van politie-informatie richting gemeentelijk bestuursorgaan bij de beoordeling van de vergunningverlening is als rechtmatig beoordeeld op basis van artikel 16, lid 1, onder d, van de Wet politiegegevens; 2. gegevensuitwisseling ad 1 richting de RIEC's is als rechtmatig beoordeeld op grond van artikel 20 van de Wet politiegegevens indien het RIEC kan aangeven met diezelfde politie een structureel samenwerkingsverband te hebben. Opgemerkt wordt dat, mocht er geen structureel samenwerkingsverband bestaan tussen de politie en de provincie met betrekking tot de controle en handhaving ten aanzien van de Wet milieubeheer, dan kan de provincie een beroep doen op artikel 19 van de Wet politiegegevens. Uitwisseling mag dan plaatsvinden wanneer de samenwerking niet structureel van aard is. 49 In artikel 4:3, lid 5, van het Besluit politiegegevens is bepaald dat de politie ook informatie kan en mag verstrekken aan het college van burgemeester en wethouders alsmede aan de ambtenaren belast met de beoordeling van de vergunningsverlening. 48 Joosten e.a. 2008, p Joosten e.a. 2008, p. 75. Dit is een aanzienlijke versterking van de informatiepositie van het openbaar bestuur in het kader van de beoordeling van de vergunningsverlening. Bestuursorganen bedienen zich vaak van de formele bevraging uit het Centrale justitiële documentatieregister van de gelijknamige dienst (hierna: CJD) te Almelo. De CJD verstrekt aan bestuursorganen alle onherroepelijke en buitenlandse vonnissen, waarbij men niet verder terugkijkt dan de vijf voorafgaande jaren vanaf het moment van de aanvraag van het bestuursorgaan en men ook nog eens slechts die antecedenten 20

21 verstrekt die in relatie staan tot de aangevraagde vergunning. Daarnaast verstrekt de CJD bij een beoordeling van een drank- en horecavergunning enkel die justitiële gegevens die in relatie staan tot de delicten/bepalingen vermeld in het Besluit eisen zedelijk gedrag Drank- en Horecawet Hierdoor missen bestuursorganen de nietonherroepelijke vonnissen. De crimineel die een week voor de vergunningsaanvraag voor een ernstig vergrijp in eerste aanleg veroordeeld is, wordt door het bestuursorgaan formeel niet gezien of herkend op grond van de bevraging aan de CJD. Tevens gaat het verstrekkingsregime van de CJD voorbij aan de autonome bevoegdheid van de burgemeester om zelfstandig te mogen bepalen of er sprake is van slecht levensgedrag, ook ten aanzien van feiten die langer dan vijf jaar geleden gepleegd zijn door de vergunningsaanvrager. Het vullen van de registers van de CJD blijft mensenwerk, waarbij vertragingen bij de invoer om welke reden dan ook een niet-volledig beeld geven van de integriteit van de vergunningsaanvrager. Het is daarom zaak de gegevens van de CJD altijd te combineren met rechtmatig verkregen politie-informatie omdat dit een completer en vaak actueler beeld geeft Justitiële en strafvorderlijke gegevens Op grond van (het gewijzigde) artikel 39f van de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens (hierna: Wjsg) is het mogelijk dat het College van procureurs-generaal aan personen of instanties strafvorderlijke gegevens kunnen verstrekken. 50 Echter, alleen voorzover dit noodzakelijk is met het oog op een zwaarwegend algemeen belang. Concreet betekent dit dat bestuursorganen in het kader van de beoordeling van de vergunningsverlening zelfstandig justitiële en strafvorderlijke informatie mogen bevragen, zonder daarvoor het Bureau Bibob te moeten inschakelen. De gedachte hierachter is dat de rechtstreekse verstrekking van justitiële en strafvorderlijke gegevens aan bestuursorganen die beslissingen moeten nemen in sectoren die aantoonbaar vatbaar zijn voor facilitering van criminele activiteiten een toegevoegde waarde heeft bij het nemen van beslissingen. 50 Stb. 2002, 552, en Stb. 2004, 129. Bovendien betreft het inzien van justitiële en strafvorderlijke gegevens door bestuursorganen bij het nemen van beslissingen een minder ingrijpende bevoegdheid dan het vragen van een Bibob-advies ter zake. Bij een Bibob-advies wordt door het Bureau Bibob een veelheid aan open en gesloten bronnen geraadpleegd en worden ook 'derden' in de omgeving van betrokkene in beeld gebracht. 51 Dat is bij rechtstreekse verstrekking van justitiële en strafvorderlijke gegevens niet het geval. Met de mogelijkheid om rechtstreeks over justitiële en strafvorderlijke gegevens van 21

22 betrokkene te kunnen beschikken, worden de integriteitsinstrumenten die bestuursorganen kunnen toepassen op grond van de Wet Bibob en de Wjsg beter op elkaar afgestemd. De bestuursorganen hebben daardoor ook meer mogelijkheden voor 'eigen huiswerk'. 52 Ook sluit een en ander beter aan op de voornemens in het Programma Bestuurlijke aanpak van georganiseerde misdaad om de informatiepositie van het bestuur op Bibob-terrein te versterken. 53 De rechtstreekse verstrekking van justitiële en strafvorderlijke gegevens zal ook de RIEC's meer mogelijkheden bieden voor de ondersteuning van bestuursorganen bij het verrichten van integriteitsbeoordelingen in het kader van de Wet Bibob, al dan niet op basis van een advies van het Bureau Bibob Informatie uit het register zware criminaliteit De taak van de Criminele Inlichtingen Eenheid (hierna: CIE) is het verzamelen, registreren en analyseren van informatie van verdachten die strafbare feiten hebben gepleegd. De CIE mag daarbij gebruik maken van informanten die anoniem informatie verstrekken aan de politie. 54 Het Bureau Bibob heeft zich, bijvoorbeeld, in een zaak waarin het vermoeden van vrouwenhandel speelde in de eerste plaats op informatie van de CIE uit het register zware criminaliteit gebaseerd. 55 Kort samengevat was daarin vastgelegd dat de vergunningshouder zich bezighield met vrouwenhandel. Een oordeel over de betrouwbaarheid van deze informatie kon door de CIE niet worden gegeven, omdat die betrouwbaarheid voor de CIE niet controleerbaar was. Dat wilde volgens het advies van het Bureau Bibob echter niet zeggen dat de informatie niet klopte of dat de informant onbetrouwbaar was. In het advies werd verder aangegeven dat deze informatie werd bevestigd door andere bronnen, zoals een aantal verklaringen van prostituees. Omdat de betrouwbaarheid van de CIE-informatie niet controleerbaar is, kan daaraan minder betekenis worden toegekend dan in geval die betrouwbaarheid op enigerlei wijze zou zijn bevestigd. 51 Artikel 3, lid 4, van de Wet Bibob. 52 Kamerstukken II 2010/11, , nr. 3, p Programma Bestuurlijke aanpak van georganiseerde misdaad, 15 februari < 55 ABRvS 27 februari 2008, LJN: BC5265. Aan zodanige informatie kan slechts dragende betekenis toekomen indien er sprake is van een combinatie met andere, soortgelijke informatie, die overtuigend en duidelijk is en direct is terug te voeren op de betrokkene. In dit geval zou de informatie van de CIE met name bevestiging vinden in verklaringen van prostituees, die door de politie aan het Bureau Bibob zijn verstrekt. Daarin werd weliswaar gesproken over vrouwenhandel, maar daarvan kon niet direct en duidelijk worden afgeleid dat de vergunningshouder of zijn zoon daarbij direct betrokken was. Deze informatie was dan ook onvoldoende concreet 22