Jeugd, Onze Zorg. Beleidsplan Jeugdhulp. IJmondgemeenten

Transcriptie

1 Jeugd, Onze Zorg Beleidsplan Jeugdhulp IJmondgemeenten

2 Concept, 26 november

3 Inhoudsopgave 0. Samenvatting 1. Inleiding 2. Voorlopig wettelijk kader 3. Toelichting op het beleidsplan Waarom dit beleidsplan Wie is betrokken geweest bij het opstellen van het beleidsplan De geldigheidsduur van het beleidsplan en de actualisering 4. Situatie IJmondgemeenten Hoe staat het met de jeugd in de vier IJmondgemeenten Specifieke ondersteuningsvragen Opgave voor gemeenten 5. Wat willen we bereiken en wat gaan we er voor doen Doelgroep Hoe ziet de gewenste toekomstsituatie er uit De rollen van de gemeenten in de toekomst De IJmondgemeenten als opdrachtgever 6. Hoe gaan we het organiseren Uitwerking geïntegreerd gebied/wijkgericht werken Hoe gaan we zorgen dat er een kwalitatief hoogwaardige geïntegreerde zorgstructuur ontstaat Wat doen we lokaal, wat regionaal en wat bovenregionaal Uitwerking bovenregionaal aanbod Samenhang met andere beleidsterreinen/transities 7. Met wie gaan we het uitvoeren 8. Hoe gaan we de kwaliteit van de jeugdhulp bewaken Toezicht Welke kwaliteitscriteria hanteren we Cliëntparticipatie 9. Hoe gaan we om met incidenten en calamiteiten 10. Wat mag het kosten en hoe gaan we de financiële middelen inzetten Welk budget is beschikbaar Hoe gaan we dit verdelen Solidariteitsprincipe Welke bekostigingssystematiek hanteren we Hoe gaan we om met risico s 11. Automatisering en informatisering 12. Juridische kaders Rechtsbescherming Vertrouwenspersoon Verordening Beleidsregels 13. Monitoring en verantwoording 14. Communicatie 15. Concrete doelstellingen Bijlagen 1. Lijst met afkortingen 2. Startfoto 3. Regionaal Transitie Arrangement Jeugdhulp IJmondgemeenten 3

4 4. Aandachtspunten vanuit cliëntparticipatie Achtergrondinformatie Kadernota Transitie Jeugdzorg IJmondgemeenten Gezamenlijke visie Passend Onderwijs en Jeugdhulp 4

5 0. Samenvatting Dit Beleidsplan Jeugdhulp IJmondgemeenten , is een uitwerking van het beleidskader voor de Transitie Jeugdzorg ( Kadernotitie Transitie Jeugdzorg IJmondgemeenten ), dat in april/mei 2013 is vastgesteld door de colleges en gemeenteraden. De komende jaren willen de IJmondgemeenten de jeugdhulp innoveren, door over te gaan naar geïntegreerde gebied/wijkgerichte jeugdhulp vanuit het CJG IJmond. Dit betekent dat er vervolgstappen worden gezet in de doorontwikkeling van het CJG, doordat aanbieders van jeugdhulp niet alleen op bestuurlijk niveau met elkaar samen werken binnen het samenwerkingsverband CJG IJmond, maar dat ook gaan doen op uitvoerend niveau. De aanbieders gaan medewerkers vanuit hun organisatie naar voren schuiven, om in een bepaald gebied of wijk met elkaar als team samen te werken en de benodigde jeugdhulp te leveren, zonder directe aansturing vanuit hun moederorganisatie. Dit werken zonder schotten krijgt al in 2014 vorm in elke gemeente in tenminste één gebied of wijk. Per wijk of gebied wordt een CJG Team gevormd van door de aanbieders geleverde CJG Coaches. Dit team kent de wijk of het gebied en is daar bekend en aanspreekbaar, deelt met elkaar kennis, ervaring en ideeën, en levert per wijk of gebied daadwerkelijk de benodigde jeugdhulp in de gezinnen. Het team schakelt indien nodig specialistische jeugdhulp in, regelt de zorgcoördinatie, mobiliseert 'eigen kracht' en zorgt voor afstemming van de jeugdhulp met de andere transities binnen het sociale domein. Doorverwijzingen van (jeugd)artsen worden opgenomen binnen deze geïntegreerde gebied/wijkgerichte jeugdhulp. Daarbij krijgt elke arts een korte eenduidige lijn naar de geïntegreerde wijk/gebiedsgericht jeugdhulp via een CJG Coach, die zorgt voor snelle levering van de benodigde jeugdhulp. Ook het onderwijs zal nauw verbonden worden met de geïntegreerde gebied/wijk gerichte jeugdhulp; elke school krijgt een eenduidige korte lijn met een CJG Coach die werkzaam is in de wijk waar de school zich bevindt, en die zorgt voor snelle levering van de benodigde jeugdhulp. In de specialistische jeugdhulp zal nauwere samenwerking worden gerealiseerd, en ze zal nauw verbonden worden met de gebied/wijkgerichte jeugdhulp. Door de overgang naar geïntegreerd gebied/wijkgericht werken, worden behoeften aan jeugdhulp sneller opgepikt en aangepakt, komt escalatie minder vaak voor, vermindert de instroom in de dure specialistische jeugdhulp geleidelijk en vindt de terugstroom uit deze zorg sneller plaats, om daarna weer overgenomen te worden door de gebied/wijkgerichte jeugdhulp. Het effect van dit beleid is dat de huidige verkokerde zorg van grotendeels los van elkaar werkende aanbieders, en van dure specialistische zorg die vaak op afstand wordt geleverd, geleidelijk voor een belangrijk deel vervangen wordt door gebied/wijkgerichte goedkopere geïntegreerde jeugdhulp, waar de eventueel benodigde specialistische hulp nauw mee verbonden is. De komende jaren wordt een omslag gemaakt van aanbodgericht naar vraaggericht; van verkokerd naar geïntegreerd; van hulp los van de leefomgeving van een gezin naar hulp rond het gezin en van daaruit inschakeling van 'eigen kracht'; van problemen achteraf oplossen naar problemen of escalatie voorkomen; van praten, doorverwijzen en doorzetten, naar geïntegreerd werken met elkaar rond gezinnen. De lokale overstap naar geïntegreerd gebied/wijkgericht werken is de kern van de innovatie de komende jaren van de jeugdhulp in de IJmondgemeenten. Alle overige veranderingen in de IJmondiale jeugdhulp zijn hiervan afgeleid of worden hiermee verbonden, inclusief de bovenregionale en landelijke aspecten. De jaren 2015 en 2016 zijn overgangsjaren. Voortdurend wordt zorgvuldig gemonitord of bijsturing nodig is, en cliënten worden nauw betrokken bij het innovatieproces. Eind 2016 wordt bezien of dit beleidsplan bijgesteld moet worden. 5

6 1. Inleiding Het Kabinet Rutte heeft in het Regeerakkoord en de Bestuursafspraken vastgelegd dat de jeugdzorg in haar geheel gedecentraliseerd wordt van het rijk en de provincies naar de gemeenten. Op dit moment zijn gemeenten al verantwoordelijk voor de jeugdgezondheidszorg en het preventieve jeugdbeleid. Bij de voorgenomen decentralisatie wordt alle geïndiceerde jeugdzorg, jeugd geestelijke gezondheidszorg (Jeugd GGZ), de hulp/zorg voor jeugd met een verstandelijke beperking (Jeugd VB) en de begeleiding van jeugdige lichamelijk en/of zintuiglijk gehandicapten (LG en ZG) overgedragen aan de gemeenten. Deze ingrijpende verandering wordt de 'Transitie Jeugdzorg' genoemd. Ze zal verankerd worden in een nieuwe wet die de zorg voor kinderen/jeugdigen regelt. Deze wet treedt op 1 januari 2015 in werking. Met de herziening van het jeugdstelsel wil het kabinet de volgende tekortkomingen aanpakken: er wordt onnodig veel gemedicaliseerd de samenwerking rond kinderen en gezinnen schiet tekort de druk op gespecialiseerde zorg is te hoog de jeugdzorg is te duur Met de decentralisatie van de jeugdzorg worden nieuwe taken en bevoegdheden aan de gemeente toegekend. Het nieuwe stelsel kent door één wettelijk kader en één integraal financieringssysteem meer doelmatigheid. Dit maakt integrale hulp in geval van meervoudige problematiek beter mogelijk: één kind één gezin één plan één regisseur. De verschuiving van alle hulp/zorg voor kinderen/jeugdigen naar de gemeenten moet er voor zorgen dat het jeugdstelsel eenvoudiger wordt en beter aansluit op de 'eigen kracht' en sociale netwerken van kinderen/jeugdigen en hun ouders/verzorgers. Door versterking van preventie en de lichte(re) vormen van hulp/zorg is het de bedoeling dat het beroep op complexe/intensieve specialistische jeugdzorg wordt teruggedrongen. De regeldruk kan verminderen en de bureaucratie kan worden tegengegaan. Quote Cliëntenforum Jeugdzorg we moeten meer en nauwer aansluiten bij de behoefte van de cliënt In de regio Midden Kennemerland (IJmondregio) hebben de vier IJmondgemeenten, Beverwijk, Heemskerk, Uitgeest en Velsen met elkaar afgesproken dat zij gezamenlijk de transitie en transformatie van de jeugdzorg voorbereiden en vormgeven. Daarnaast is met de vijf gemeenten in Zuid Kennemerland en de gemeente Haarlemmermeer afgesproken dat op een aantal onderdelen van de jeugdzorg in groter verband wordt samengewerkt (tien gemeenten), zowel inhoudelijk als op het gebied van inkoop, uitvoering en aansturing. Het betreft hier de jeugdbescherming, jeugdreclassering, gespecialiseerde jeugdzorg, crisiszorg, pleegzorg, gesloten jeugdzorg en het advies en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling (AMHK). Bij deze samenwerking hebben de IJmondgemeenten de positie van mede opdrachtgever met een eigen handtekening. De gemeente Haarlemmermeer werkt in dit verband inhoudelijk samen met de negen gemeenten van Midden en Zuid Kennemerland maar kent vooralsnog voor een aantal van deze vormen van jeugdhulp een eigen inkoop en uitvoeringstraject. In februari 2012 hebben de vier samenwerkende IJmondgemeenten de notitie Visie en Stappenplan Transitie Jeugdzorg vastgesteld. Een regionaal projectleider werd aangetrokken om het proces inhoudelijk en organisatorisch aan te sturen. Vervolgens is in de notities Uitwerking Visie Transitie Jeugdzorg IJmondgemeenten (het streefbeeld dat we in 6

7 2015 willen bereiken) en Organisatie en Aanpak Transitie Jeugdzorg IJmondgemeenten (het plan van aanpak) het gehele proces uitgewerkt. Gekozen is voor een ontwikkelaanpak, waarbij de transitie langs vijf ontwikkellijnen 1 wordt gerealiseerd: 1. Ontwikkelen CJG tot voorportaal van alle Zorg voor Jeugd 2. Samenwerking Zorg voor Jeugd, Passend Onderwijs en andere transities 3. Versterken wijkgericht werken vanuit 'eigen kracht' 4. Ontschotten (aanbod, geldstromen) 5. Inkoop zorg en hulpaanbod In april/mei 2013 hebben de gemeenteraden van de vier samenwerkende IJmondgemeenten de Kadernotitie Transitie Jeugdzorg IJmondgemeenten (het beleidskader) vastgesteld. In dit beleidsplan wordt het beleidskader nader uitgewerkt en aangevuld. 2. Voorlopig wettelijk kader In de nieuwe Jeugdwet neemt de gemeente de verantwoordelijkheid voor de jeugdhulp over van de ministeries van VWS en V&J, de provincies en de zorgverzekeraars. Om de verkokering te doorbreken valt de decentralisatie samen met een aantal andere stelselwijzigingen (decentralisatie Awbz, Participatiewet, Passend Onderwijs). De provinciale jeugdzorg, de gesloten jeugdzorg (Jeugdzorg Plus), de jeugd geestelijke gezondheidszorg (Jeugd GGZ) en de zorg voor verstandelijk beperkte jeugd (Jeugd VB) gaan geheel onder de nieuwe jeugdwet vallen. Daarnaast worden de begeleiding van jeugdigen met een lichamelijke of zintuiglijke handicap (LG/ZG) straks de verantwoordelijkheid van de gemeente. Tevens wordt de gemeente verantwoordelijk voor maatregelen in het kader van de jeugdbescherming en jeugdreclassering. Het Rijk kadert hierbij de gemeentelijke sturing in. Nadere afspraken over samenwerking met (gecertificeerde) instellingen worden vastgelegd in protocollen. Ook zal het Rijk een aantal Algemene Maatregelen van bestuur (AMvB s) opstellen. De nieuwe Jeugdwet spreekt niet meer van Jeugdzorg of Zorg voor Jeugd maar van Jeugdhulp. In het wetsvoorstel is de definitie van jeugdhulp breed. Jeugdhulp omvat het volgende: a. de ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en hun ouders bij het verminderen, stabiliseren, behandelen en opheffen van of omgaan met de gevolgen van psychische, psychosociale, gedrags en/of opvoedingsproblemen of problemen met het omgaan met een verstandelijke beperking b. het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer, het zelfstandig functioneren van jeugdigen met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking, chronisch psychische of psychosociale problemen. c. het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de persoonlijke verzorging gericht op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid bij jeugdigen met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking of een somatische of psychiatrische aandoening of beperking Door de brede omschrijving van jeugdhulp is de gemeente vanaf januari 2015 verantwoordelijk voor alle kwaliteitseisen rond verantwoorde zorg. Er is in het wetsvoorstel onderscheid tussen hulpverlening en preventie. Voor preventie gelden andere kwaliteitseisen. Er is gekozen voor één kwaliteitsregime, waar een landelijke inspectie toezicht op gaat houden. 1 Kadernotitie Transitie Jeugdzorg IJmondgemeenten 7

8 De huisarts, jeugdarts en medisch specialist kunnen onder de nieuwe wet direct verwijzen naar jeugdhulp. Het Rijk verplicht gemeenten afspraken te maken met huisartsen en zorgverzekeraars. De gemeente kan deze afspraken benutten om de toegang tot de jeugdhulp te structureren. Op deze wijze is beheersing van kosten mogelijk. Het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) zullen straks als één organisatie, het Advies en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK), doorgaan en dit valt dan onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De Tweede Kamer heeft op 17 oktober 2013 ingestemd met de Jeugdwet. De behandeling van de wet in de Eerste Kamer is uitgesteld. De behandeling in de Eerste Kamer is nu voorzien tussen 28 januari en 19 februari In de Meicirculaire 2013 zijn het (historische) verdeelmodel en het budget per gemeente bekend gemaakt. Hiermee wordt duidelijk wat de omvang van het IJmondiale budget ongeveer zal zijn voor Het definitieve budget wordt bekend gemaakt in de Meicirculaire Bij de Meicirculaire in 2014 informeert het Rijk de gemeenten over het objectieve verdeelmodel en het ingroeipad van het historisch budget naar het normatieve budget. RIJK Awbz Jeugd VB Jeugd LG en ZG Pgb voor Jeugd VB en Jeugd GGZ PROVINCIE Wet op de Jeugdzorg Ambulante zorg Dagbehandeling Open residentiële zorg Pleegzorg Spoedeisende zorg Jeugdbescherming Jeugdreclassering OUD NIEUW (2015) RIJK Zorgverzekeringswet Gesloten Awbz Zorgverzekeringswet jeugdzorg Jeugd GGZ Jeugdzorg GEMEENTEN Plus Nieuwe Jeugdwet CJG als frontoffice/voorportaal Opvoed en opgroeiondersteuning Ambulante zorg Dagbehandeling Open residentiële zorg Pleegzorg Spoedeisende zorg Gesloten jeugdzorg (Jeugdzorg Plus) Jeugdbeschermingsmaatregelen Jeugdreclasseringmaatregelen Jeugd VB Jeugd ZG en LG (begeleiding en persoonlijke verzorging) Jeugd GGZ PGB o.b.v. Jeugd GGZ of Jeugd VB (kanbepaling) GEMEENTEN Wmo (CJG Wpg Wet op de ) Jeugdzorg Jeugdgezondheidszorg Opvoed en opgroeiondersteuning Lichte ambulante hulp/zorg GEMEENTEN Wmo AMHK lokaal jeugdbeleid Wpg Jeugdgezondheidszorg 0 19 jaar 8

9 3. Toelichting op het beleidsplan Waarom dit beleidsplan Voorliggend beleidsplan is een volgende belangrijke stap in het transitieproces. Het beleidsplan moet door de gemeenteraden van de vier samenwerkende IJmondgemeenten worden vastgesteld. Het beleidsplan is een nadere uitwerking van het beleidskader dat in de Kadernotitie Transitie Jeugdzorg IJmondgemeenten staat beschreven. In het beleidsplan staat op welke wijze de gemeenten in IJmondiaal verband de jeugdhulp willen inrichten, financieren en (laten) uitvoeren. Er staat ook in hoe gestuurd zal worden op budget en kwaliteit en hoe belangen en inspraak/ (mede)zeggenschap van cliënten zijn geregeld. Daarnaast komt de bovenregionale samenwerking met de gemeenten van Zuid Kennemerland en de gemeente Haarlemmermeer aan bod bij het regelen van de complexe/intensieve gespecialiseerde zorg. Het beleidsplan van de IJmondgemeenten is daarom ook afgestemd met die gemeenten. Het beleidsplan is eveneens afgestemd met het onderwijs tijdens een OOGO (op overeenstemming gericht overleg) conform de nieuwe Jeugdwet. Verder heeft afstemming plaatsgevonden met de overige decentralisaties (Awbz en Participatiewet). Wie is betrokken geweest bij het opstellen van het beleidsplan Het beleidsplan is een uitwerking van de kadernotitie Transitie Jeugdzorg IJmondgemeenten, die tot stand is gekomen in dialoog met alle betrokken partijen (bestuurders, aanbieders, uitvoerders, cliënten) via overleg, een snelkookpansessie, een vliegwielbijeenkomst, workshops, een conferentie met het onderwijs, een conferentie met raadsleden en overleg met cliëntvertegenwoordigers. Na vaststelling van de kadernotitie begin 2013 door colleges en gemeenteraden, zijn de onderdelen van de kadernotitie verder uitgediept en uitgewerkt door de werkgroepen rond de vijf ontwikkellijnen die in de kadernotitie worden onderscheiden. Daarnaast zijn er aparte bijeenkomsten/sessies geweest met Wmo (cliënten)raden en cliëntorganisaties. Met cliënten, ouders en pleegouders is een ontmoetingsbijeenkomst gehouden. En met raadsleden nog een conferentie over de 3 decentralisaties. Belangrijke input is ook geleverd door de Regionale Stuurgroep Zorg voor Jeugd en het Platform Zorg voor Jeugd (beide IJmondiaal). Het proces van totstandkoming van het beleidsplan is begeleid door een kleine integrale werkgroep (gemeenten, onderwijs, aanbieders, cliënten). De geldigheidsduur van het beleidsplan en de actualisering Voorliggend beleidsplan is geldig voor een periode van vier jaar, Het wordt na twee jaar (begin 2017) geëvalueerd en op grond van de uitkomsten van de evaluatie zo nodig bijgesteld. De stelselwijziging betreft niet alleen de transitie van de jeugdzorg maar ook een transformatie. Het huidige stelsel voldoet om diverse redenen niet: te versnipperd, te veel schotten, te bureaucratisch, wachtlijsten en te veel kinderen/jeugdigen in specialistische vormen van zorg. Om dit te veranderen is een transformatie nodig. Die transformatie kan niet geheel worden gerealiseerd in de drie jaar, die gemeenten en aanbieders/instellingen voor de voorbereiding op de transitie van het Rijk hebben gekregen. Een transformatie van de huidige jeugdzorg naar een adequate en integrale jeugdhulp vergt meer tijd. Deze transformatie is in de voorbereidende transitieperiode in gang gezet aan de hand van een aantal pilotprojecten 2. Deze oefenprojecten leveren informatie en ervaring op voor de 2 Thuiszitterproject, Ambulante Hulpverlening zonder Indicatie, CJG als Voorportaal voor alle Zorg voor Jeugd en Opvoeden doen we Samen 9

10 beoogde transformatie. De transformatieperiode loopt nog door na de daadwerkelijke transitie, die op 1 januari 2015 zijn beslag krijgt. De eerste twee jaar, 2015 en 2016, vormen een overgangsperiode van het oude stelsel naar het nieuwe. Na evaluatie en bijstelling volgen nog twee jaar, die dan als voorbereiding op de nieuwe beleidsperiode worden benut. Het beleidsplan is geen star document. Het biedt ruimte voor bijsturing en het verleggen van accenten indien de nieuwe colleges en raden, na de verkiezingen van 2014, dat wensen dan wel nodig achten. Belangrijk hierbij blijft de continuïteit van hulp/zorg voor de cliënt. Cliënten mogen niet tussen wal en schip belanden door een aanpassing/wijziging in het gemeentelijke beleid. Dit is vastgelegd in het Transitiearrangement Jeugdhulp IJmondgemeenten, dat in oktober 2013 bij het Rijk is ingediend. 4. Situatie IJmondgemeenten Er is een paradox in Nederland: met het merendeel van de kinderen gaat het goed, maar tegelijkertijd heeft één op de zeven kinderen een indicatie voor specialistische zorg of speciaal onderwijs. Uit de vele analyses die de afgelopen jaren zijn gemaakt blijkt dat kansen voor kinderen/jeugdigen vergroot kunnen worden wanneer aansluiting wordt gezocht bij hun eigen leefsituatie. Een voorbeeld is het recente advies van de commissie de Winter over de jeugdgezondheidszorg. De strekking van dit advies is dat door normaliseren, ontzorgen en versterking van de 'eigen kracht' niet het probleem, maar de oplossing centraal kan komen. a. Hoe staat het met de jeugd in de vier IJmondgemeenten? De kinderen/jeugdigen in Midden Kennemerland verschillen niet van hun leeftijdgenoten elders in het land. De hierboven genoemde landelijke trend geldt ook voor de IJmondregio. Globaal geldt dat het met 85% van de kinderen goed gaat en met 10% minder goed en met 5% niet goed. Deze laatste 5 % komen we tegen in bijvoorbeeld de specialistische zorg, jeugdbescherming en jeugdreclassering. Cijfermatige gegevens 3 Aantal kinderen 0 t/m 4 jaar 5 t/m 11 jaar 12 t/m 18 jaar 19 t/m 23 jaar Totaal Samenstelling huishoudens (2012) Gehuwd/paar 1 kind Gehuwd/paar 2 kinderen Gehuwd/paar 3 of meer kinderen Eénouder 1 kind Eénouder 2 kinderen Eénouder 3 of meer kinderen Totaal Inkomensverschillen bijstanduitkering Beverwijk Heemskerk Uitgeest Velsen hh met kinderen tot 2 3 jaar hh met kinderen tot 23 jaar hh met kinderen tot 23 jaar hh met kinderen tot 18 jaar 3 Cijfers afkomstig van GBA en CBS

11 Bovenstaande cijfers zijn belangrijk voor het leggen van eventuele accenten, vooral daar waar het om preventie gaat. De vier IJmondgemeenten hebben een Startfoto (zie bijlage 2) van de huidige jeugdzorg gemaakt. Deze startfoto laat, zien wat aard en omvang van de verschillende cliëntgroepen in de huidige jeugdzorg zijn. De startfoto geeft de aantallen cliënten per soort zorg weer en de kosten van deze zorg. De cijfers zijn van 2010, 2011, 2012, en 2013, en afkomstig van: Gemeentemonitor van de provincie Noord Holland Onderzoek KPMG voor de Transitiearrangementen 4 Samenvatting van de cijfers uit de startfoto* Soort zorg Kosten Kosten Uitgeest Kosten Velsen** Kosten Beverwijk Heemskerk Provinciale jeugdzorg Jeugdzorg plus Zorgverzekeringswet Awbz Overig Totaal * de cijfers zijn nog niet compleet omdat zorgverzekeraars en zorgkantoor (nog) niet hebben geleverd ** in de cijfers van Velsen zijn de cliënten van Lijn 5 meegenomen, hetgeen niet correct is; de gemeente waar de gezagvoerder van een cliënt woonachtig is, is de verantwoordelijke gemeente (woonplaatsbeginsel) Op basis van de startfoto, die ook voor het transitiearrangement is gebruikt, wordt op hoofdlijnen bepaald welke jeugdhulp voor de periode benodigd is. In 2014 worden de cijfers geactualiseerd met de laatste gegevens die dan beschikbaar zijn. De Startfoto gaat als bijlage bij de beleidsnota. b. Specifieke ondersteuningsvragen De gegevens uit de startfoto laten zien hoeveel kinderen/jeugdigen in Midden Kennemerland gebruik maken van de diverse vormen van jeugdzorg. Voor het jaar 2015 geldt een wettelijk overgangsrecht voor kinderen/jeugdigen die in 2014 al in zorg zijn of komen. Deze moeten de gemeenten met ingang van 1 januari 2015 één op één overnemen. Genoemde kinderen/jeugdigen behouden de jeugdzorg die zij al hebben ook voor het jaar 2015 en kunnen die blijven afnemen van de instelling/organisatie die hen die zorg in 2014 biedt. Hiermee is ongeveer 40% van het totale budget gemoeid. Kinderen/ jeugdigen die in pleegzorg zijn behouden dat recht tot de leeftijd van 18 jaar. De IJmondgemeenten kiezen voor een overgangsperiode van 2 jaar ( ) om de benodigde transformatie van de jeugdzorg gestalte te geven. In deze periode wordt een herijking van bestaande producten uitgevoerd en worden eventuele nieuwe producten ontwikkeld. Hierbij kan ook ruimte ontstaan voor nieuwe aanbieders. Daarom wordt het beleid begin 2017 geëvalueerd om het bij te kunnen stellen. In deze overgangsperiode wordt ook duidelijk of de IJmondgemeenten specifieke doelgroepen willen onderscheiden, waarbij rekening wordt gehouden met de kaders die de 4 Ten behoeve van de door het Rijk gevraagde Transitiearrangementen voor zittende cliënten is in bovenregionaal verband opdracht gegeven aan bureau KPMG de daarvoor benodigde cijfers en andere relevante gegevens te verzamelen voor de 9 gemeenten in Midden en Zuid Kennemerland. Er is o.a. gebruik gemaakt van de gegevens van Vektis. 11

12 Jeugdwet stelt. Voor kleine doelgroepen, die hoog specialistische zorg nodig hebben, wordt gebruik gemaakt van het daarvoor landelijk bestaande aanbod. Een dergelijk aanbod wordt niet lokaal of regionaal ontwikkeld. c. Opgave voor de gemeenten Het huidige jeugdstelsel belemmert het bieden van integrale hulp/zorg aan kinderen/jeugdigen en hun ouders/verzorgers door de verkokerde en versnipperde financieringsstromen en aansturing. Dit maakt dat het binnen het huidige stelsel niet mogelijk is de jeugdhulp te innoveren: minder en korter beroep op complexe/intensieve specialistische jeugdhulp door deze dichtbij en integraal aan gezinnen te bieden, de 'eigen kracht' in te schakelen en de preventie te versterken. Daarbij hoort ook een eenduidige toegang zodat cliënten hun verhaal niet steeds opnieuw moeten vertellen. Het motto bij de omgang met kinderen/jeugdigen en gezinnen luidt: zelfredzaam waar het kan, ondersteunen waar het hoort, doorpakken waar het moet. Met als resultaat een betere leefsituatie voor kind/jeugdige en gezin. Bij verantwoordelijkheid hebben hoort verantwoording afleggen. Niet alleen aan het Rijk maar vooral ook aan de burgers in het algemeen en de cliënten in het bijzonder. De IJmondgemeenten moeten zorgen voor de realisatie van de door hen gestelde doelen en deze met prestatie indicatoren meetbaar kunnen maken. Voor een resultaatgerichte overheid staan drie vragen centraal: Wat willen we bereiken? Wat gaan we er voor doen? Wat mag het kosten? 5. Wat willen we bereiken en wat gaan we er voor doen Doelgroep De IJmondgemeenten richten zich op kinderen/jeugdigen tot 23 jaar en hun ouders/verzorgers. Hoewel de decentralisatie jeugdzorg zich beperkt tot jeugdhulp voor kinderen/jeugdigen tot 18 jaar wordt steeds duidelijker dat de leeftijdsgrens van 18 jaar op een groot aantal terreinen achterhaald is. Jongeren raken na hun 18 de natuurlijk in formele zin volwassen, maar op het terrein van scholing, strafrecht, reclassering en (geestelijke) gezondheid is continuïteit van aandacht cruciaal. Zo ontwikkelen psychische problemen zich vaak in de (late) adolescentie. Aandacht voor specifieke problemen en continuïteit van zorg is dan van groot belang. Daarom richt het beleid zich op de groep tot 23 jaar. Het budget dat gemeenten voor de jeugdhulp ontvangen is echter bedoeld voor kinderen/jeugdigen tot 18 jaar. Jongeren boven de 18 jaar vallen onder de volwassenenzorg. De uitdaging ligt in preventie, vroegsignalering en vroeginterventie en minder bureaucratie zodat het beschikbare budget toereikend is en blijft. In ieder geval moet binnen het beschikbare budget geopereerd worden. Samenwerking met en warme overdracht naar de volwassenenhulpverlening/zorg is daarom essentieel. Hoe ziet de gewenste toekomstsituatie er uit In de Kadernotitie Transitie Jeugdzorg IJmondgemeenten staan zeven hoofdlijnen voor een adequate jeugdhulp genoemd: 1. Kinderen en ouders De IJmondgemeenten willen bereiken dat kinderen/jeugdigen gezond en veilig opgroeien en hun kwaliteiten kunnen ontwikkelen ongeacht stoornis of handicap, om uiteindelijk als volwaardige burgers te gaan participeren in de maatschappij. Dit betekent een focus op kansen: een gezonde positieve opvoeding, de mogelijkheid een opleiding af te maken, talentontwikkeling en participatie in de samenleving. 12

13 Een stimulerende gezonde en veilige omgeving draagt bij aan deze kansen voor kinderen/jeugdigen. Daarbij zijn ouders als eerste verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kind(eren). Zij spannen zich in om de benodigde informatie en ondersteuning te vinden op basis van 'eigen kracht', zelfredzaamheid, en het eigen sociale netwerk. Vragen over de opvoeding horen bij het leven en dienen niet geproblematiseerd te worden. Voor jeugd en ouders is informatie beschikbaar over opgroeien en opvoeden, over wat er te doen is bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), de scholen, de kinderopvang, op sportief en cultureel gebied enz. Via internet (CJG website) kunnen jeugdigen en opvoeders informatie, advies en voorlichting verkrijgen. Deze is betrouwbaar, helder en laagdrempelig. Ouders staan er niet alleen voor. Ook familie, buren, vrienden, de school, de sportvereniging, het kinderdagverblijf, de geloofsgemeenschap en beroepskrachten in het jeugddomein geven vorm aan het pedagogische klimaat waarin kinderen en jeugdigen opgroeien. Dit noemen we de Pedagogische Civil Society. Als deze goed werkt, versterkt dit de opvoeding. Een gebieds /wijkgerichte aanpak werkt hierbij het beste. Burgers zijn dan bereid om in de eigen sociale netwerken en in het publieke domein de verantwoordelijkheid rond het opgroeien en opvoeden van kinderen en jeugdigen te delen. Een beeld van een gebied/wijk Sportclub Buren School Vrienden Familie Religieuze gemeenschap Jongerenwerk Kinderopvang Jeugdgezondheidszorg Wijkagent Huisarts De rol van andere opvoeders is, naast die van de ouders, van groot belang. Zij kennen de kinderen en de ouders en zijn vaak degenen die problemen als eerste signaleren. Zij zijn ook belangrijke samenwerkingspartners wanneer beroepskrachten hulp verlenen aan kinderen/jeugdigen en hun ouders/verzorgers. 13

14 2. Jeugdhulp De IJmond gemeenten bieden bij het opvoeden en opgroeien ondersteuning en zorg aan, dicht bij kinderen/jeugdigen en hun ouders/verzorgers, vanuit een integrale, vraaggestuurde, gebieds /wijkgerichte benadering. Bij het bepalen van welke zorg nodig is geldt als volgorde: eerst eigen verantwoordelijkheid/kracht dan het sociale netwerk vervolgens de voorliggende en collectieve voorzieningen en tenslotte de individuele voorziening Er is in de nieuwe situatie geen wettelijk recht meer op jeugdzorg, maar de hulp die nodig is wordt geboden. Voor de gemeenten geldt: niet zorgen voor, maar zorgen dat. Dus als er direct specialistische jeugdhulp nodig is, wordt deze ook direct ingezet. Wanneer in een gezin meerdere vormen van hulp nodig zijn geldt: één kind één gezin één plan één regisseur. Wanneer complexe/intensieve gespecialiseerde hulp nodig is geldt: niet indiceren maar arrangeren, maatwerk leveren dus. 3. Samenwerkingsverband jeugdhulp: CJG IJmond Centraal in de organisatie van de jeugdhulp in de IJmondgemeenten staat het CJG IJmond. Het is een netwerk van samenwerkende organisaties dat zorg en ondersteuning aanbiedt voor jeugd en gezin, en is DE toegang tot integrale jeugdhulp. Het CJG IJmond biedt sterke basisvoorzieningen. Prioriteit ligt bij de preventie van problemen en het versterken van 'eigen kracht'. Omdat ook huisartsen, jeugdartsen en medisch specialisten kunnen doorverwijzen naar jeugdhulp is nauwe samenwerking en afstemming met deze beroepsgroepen van essentieel belang. Het CJG kan de doorverwijzing voor deze beroepsgroepen faciliteren/realiseren zodat zij de spin in het web blijft. 4. Samenhang en structuur jeugdhulp De jeugdhulp in de IJmondgemeenten is georganiseerd binnen één heldere, eenvoudige, samenhangende ondersteunings, zorg en veiligheidsstructuur, met een gezamenlijke voorkant en coördinatie van zorg. Dit betekent dat er een goede aansluiting is tussen onderwijs en jeugdhulp, tussen jeugd en volwassenenzorg, en samenhang tussen formele en informele zorg door vrijwilligers. Dit vereist een goede samenwerking tussen alle verwijzers. 5. Kwaliteit jeugdhulp Er wordt bezuinigd op bureaucratie en onnodige schijven, niet op kwaliteit en continuïteit. De kwaliteit wordt voortdurend verbeterd, door feedback vanuit cliënten en sterke cliëntbetrokkenheid. Er is een klachtenregeling en een vertrouwenspersoon. 6. Eindverantwoordelijkheid jeugdhulp Wanneer kinderen bedreigd worden in hun gezond en veilig opgroeien en/of in hun ontwikkeling (bijv. bij kindermishandeling en huiselijk geweld) gelden de wettelijke dwangmaatregelen en uitvoeringsvoorwaarden. Bij stagnerende hulpverlening, is er een opschalingstructuur. Daarin is het gemeentebestuur, en in het bijzonder de wethouder Jeugd, eindverantwoordelijk voor de jeugdhulp in de gemeente, binnen het kader van de wet (o.a. burgerlijk wetboek). Deze eindverantwoordelijkheid van het gemeentebestuur vormt het sluitstuk van de verantwoordelijkheden van de betrokken organisaties voor jeugdhulp. 7. De burger en jeugdhulp De jeugdhulp in de IJmondgemeenten is ook een zaak van de burgers in het algemeen. Zij worden gestimuleerd een rol op zich te nemen bij de opvoeding van kinderen en jongeren in hun gemeente, om zo met elkaar een 'pedagogische civil society' te vormen die 'community based care levert. 14

15 De rollen van de gemeenten in de toekomst De rol van de gemeenten verandert fors. Met de decentralisaties krijgen de gemeenten er meer verantwoordelijkheden bij. Tegelijkertijd moet er selectiever en effectiever worden opgetreden en gezorgd worden voor maatwerk, dichtbij de burger, met inschakeling van 'eigen kracht'. Door de bezuinigingen, waarmee de decentralisaties gepaard gaan, moeten er keuzes worden gemaakt. Een sterkere focus op het resultaat, geen dingen dubbel doen in de uitvoering, ontschotting van beleidsvelden, tegengaan van stapeling door een einde te maken aan de veelheid aan interventies en te ver doorgevoerde specialismen. De gemeenten vervullen bij de nieuwe jeugdhulp verschillende rollen, waarvan de belangrijkste zijn: Opdrachtgever voor instellingen en aanbieders Regisseur van de nieuwe jeugdhulp Controleur van de bereikte resultaten en kwaliteit Partner (proces, inhoud, publiek domein) De wijze van sturing verschilt substantieel tussen deze rollen. In de opdrachtgeverrol is er sprake van een zakelijke, hiërarchische relatie. Als opdrachtgever sturen de IJmondgemeenten op budget en kwaliteit. Dat houdt in dat de aanbieders die voor de IJmondgemeenten werken binnen vooraf bepaalde budgetten moeten werken, waarbij hun werkwijze en hun manier van samenwerken binnen CJG IJmond moet voldoen aan kwaliteitseisen die aan de toekenning van deze budgetten verbonden zijn. De IJmondgemeenten sturen niet op de inhoud van de hulpverlening, maar wel op de kwaliteit ervan. Hiertoe stellen de gemeenten kwaliteitscriteria op waaraan aanbieders moeten voldoen. Het zijn de professionals bij de aanbieders die bepalen welke hulp, hoe lang nodig is. Wanneer bij een bepaalde aanbieder de grenzen van het eigen budget overschreden dreigen te worden, dan zal deze aanbieder, na overleg met de gemeenten, binnen CJG IJmond in gesprek gaan met de andere partners hoe dit opgevangen kan worden. Gezamenlijk zullen de partners binnen het totale budgettaire kader moeten blijven. Jaarlijks wordt geëvalueerd hoe het sturen op budget en kwaliteit is verlopen, en worden de afspraken zo nodig aangevuld of bijgesteld. In de regisseursrol wordt vooral gezocht naar gemeenschappelijke doelen en resultaten. Er wordt met name gestuurd op output en outcome. In deze rol streven de IJmondgemeenten naar het bereiken van een geïntegreerde zorgstructuur waarbij de aanbieders, die voor de IJmondgemeenten werken, nauw met elkaar samenwerken, gebruik maken van elkaars kennis en dicht bij de gezinnen zorgen voor snelle, daadwerkelijk jeugdhulp. Overwogen kan worden het partnerschap met de diverse aanbieders/instellingen te formaliseren, bijvoorbeeld een partnerschap met CJG IJmond, dat als voorportaal voor de jeugdhulp gaat fungeren. Onderzocht moet worden op welke wijze dit juridisch het beste kan en hoe dit zich verhoudt tot de marktwerking in de zorg. Het partnerschap met jeugdhulpinstellingen wordt sterker als de werkprocessen van deze instellingen aan kunnen sluiten op hoe de gemeente het organiseert (bijvoorbeeld het gebieds / wijkgericht werken met CJG teams of sociale wijkteams). In de controleurrol zijn de gemeenschappelijke doelen en resultaten het uitgangspunt en worden output en outcome zoveel als mogelijk gemeten (outcome meten blijft altijd lastig vanwege mogelijke beïnvloeding door andere, vaak onbekende, factoren). In deze rol verzamelen de IJmondgemeenten de benodigde informatie voor de verantwoording aan cliënten, burgers en Rijk en voor het ontwikkelen van toekomstig beleid (doorgaan, aanpassen, stoppen). De verzamelde informatie benutten de IJmondgemeenten voor een adequate uitvoering van hun rollen als opdrachtgever en regisseur. Een uniform 15

16 registratiesysteem is hierbij een essentieel hulpmiddel. Het zal echter nog enige tijd vergen voordat een dergelijk systeem in de hele regio operationeel is. De gemeente is naast bovengenoemde rollen ook partner van de maatschappelijke instellingen die de taken uitvoeren. De gemeente trekt, waar nodig en relevant, samen met hen op in het proces van beleidsontwikkeling en uitvoering, werkt samen aan de inhoud en kwaliteit van de jeugdhulp en heeft een spilfunctie in het publieke domein. De IJmondgemeenten als opdrachtgever De IJmondgemeenten zijn bij de nieuwe jeugdhulp opdrachtgever van instellingen die uiteenlopende jeugdhulptaken verrichten, zoals: Algemeen toegankelijke jeugdvoorzieningen o Informatie en (opvoed)advies (CJG, welzijnsinstellingen) o Jeugd en jongerenwerk (welzijnsinstellingen, maatschappelijke dienstverlening) o Jeugdgezondheidszorg (Wet publieke gezondheid) o Huisarts (indirect) o AMHK Basisjeugdhulp (gebieds /wijkgericht) 5 o Schoolmaatschappelijk werk (maatschappelijke dienstverlening samen met het onderwijs) en algemeen maatschappelijk werk o Opvoedondersteuning en hulp (ambulant, JIT) o Gezinscoaching o Aanpak overlastgevende jeugd (o.a. ambulant jongerenwerk, straathoekwerk, politie, HALT, Veiligheidshuis) o Jeugd VB (begeleiding) o Jeugd GGZ (1 ste lijn) Specialistische jeugdhulp o Verzorging aan jeugd met een lichamelijke en zintuiglijke beperking o Hulp/zorg aan jeugd met een verstandelijke beperking (specialistische dagbehandeling en residentiële zorg) (Jeugd VB) o Hulp/zorg aan jeugd met psychiatrische problematiek (Jeugd GGZ) o Jeugdbeschermingsmaatregelen (JB) o Jeugdreclasseringmaatregelen (JR) o Gesloten jeugdzorg (jeugdzorg plus) o Residentiële zorg o Pleegzorg o Crisiszorg o Forensische zorg Met de aanbieders, die de IJmondgemeenten selecteren voor het leveren van deze taken, wordt een zakelijke relatie aangegaan. De gemeenten moeten vanuit hun opdrachtgeverschap scherp kunnen sturen. Dat begint bij de opdrachtformulering. Vervolgens zijn de selectie van aanbieders en de sturing op voortgang en resultaat van groot belang. Van de aanbieders wordt verwacht dat zij op professionele wijze hun werk uitvoeren, het aanbod blijven verbeteren en daarbij innovatief te werk gaan. In subsidieverleningbeschikkingen en/of inkoopcontracten worden hiertoe criteria en eisen opgenomen. 6. Hoe gaan we het organiseren Voor de organisatie op IJmondiaal niveau van de jeugdhulp is de Kadernotitie Transitie Jeugdzorg IJmondgemeenten het vertrekpunt. Hierin is het volgende bepaald: 5 Deze voorzieningen vallen deels onder de nieuwe Jeugdwet en deels onder de Wmo 16

17 o o o o o o het CJG IJmond (= het samenwerkingsverband van aanbieders van jeugdhulp die voor de IJmondgemeenten werken) is de toegangspoort tot de jeugdhulp er wordt gebied/wijk gericht gewerkt de zorgstructuur moet samenhangend/geïntegreerd zijn de daartoe aangewezen beroepskrachten beslissen over de benodigde jeugdhulp, uitgaande van de 'eigen kracht' van de cliënt/het cliëntsysteem er wordt gewerkt volgens: één kind, één gezin, één plan, één regisseur er wordt gewerkt volgens de Wraparound Care methodiek Uitwerking geïntegreerde gebied/wijkgericht jeugdhulp, in hoofdlijnen 1. Kinderen/jongeren/gezinnen worden gezien en benaderd in samenhang met hun directe leefomgeving. Alleen dan is het mogelijk vanuit hun leefomgeving 'eigen kracht' te mobiliseren. 2. Alle vormen van jeugdhulp in een bepaalde wijk of gebied worden in nauwe samenhang met elkaar uitgevoerd. Jeugdhulpwerkers in de wijk of het gebied, weten van elkaar wie jeugdhulp verleent aan welke kinderen/jongeren/gezinnen. Alleen dan is '1 gezin, 1 plan, 1 regisseur' mogelijk. 3. De wijk/gebied gerichte jeugdhulp gaat uit van de al aanwezige basisinfrastructuur van het CJG: informatie en opvoedadvies, (school)maatschappelijk werk, consultatiebureau, jeugdgezondheidszorg. Aanvullend daarop wordt in elke wijk of elk gebied een team van CJG Coaches gevormd dat in die wijk of dat gebied de jeugdhulp levert die de basisinfrastructuur niet kan leveren. Daarnaast zorgt het team van CJG Coaches (kortweg: het CJG Team ) voor coördinatie en integratie van alle jeugdhulp in hun wijk of gebied. Het team heeft overzicht van wie, waar, welke hulp biedt. Het CJG Team zorgt ook voor samenhang met de andere sociale domeinen en legt de relatie met eventuele behoeften wat betreft vervoer, verzorging, begeleiding, en arbeidsparticipatie. 4. De CJG Coaches hebben inzicht in wat er in de wijk speelt: wat zijn de sterke kanten en wat zijn risicofactoren. Kansen liggen vaak niet alleen op het gebied van preventie, opvoeding en jeugdhulp, maar ook binnen andere domeinen (inrichting van de buitenruimte, veiligheid op straat, sportmogelijkheden, onderwijs/opvang, werkgelegenheid/bijbaantjes e.d.). Al deze aspecten worden door de CJG Coaches benut bij het aanboren en stimuleren van 'eigen kracht' vanuit de wijk of het gebied (sociaal netwerk, buren, sportverenigingen, buurthuizen, scouting, kerken, etc.). 5. Wanneer het CJG Team de benodigde wijk/gebiedsgerichte jeugdhulp niet kan leveren (in principe in 1 op de 5 gevallen), dan zorgt het team voor inschakeling van gespecialiseerde jeugdhulp en koppelt die nauw aan de wijk/gebiedsgerichte jeugdhulp. Zij doen dit in overleg met elkaar en de eventueel betrokken medewerkers in de basisinfrastructuur, op een beargumenteerde en achteraf controleerbare manier. Ook houden zij rekening met de budgettaire en kwaliteitskaders die door de IJmondgemeenten gesteld worden. 6. De CJG Coaches zijn medewerkers van de partners van het CJG, die door hun moederorganisatie ter beschikking gesteld worden om zonder directe aansturing vanuit hun moederorganisatie in de wijk of het gebied als een team te gaan samenwerken om de in de wijk of het gebied benodigde jeugdhulp te leveren. 7. Doorverwijzingen van (jeugd)artsen en medisch specialisten worden opgenomen binnen de geïntegreerde gebied/wijkgerichte jeugdhulp. Daarbij krijgt elke arts een korte eenduidige lijn naar de geïntegreerde wijk/gebiedsgericht jeugdhulp via een CJG Coach, die zorgt voor snelle levering van de benodigde jeugdhulp. Dit alles wordt vastgelegd in een overeenkomst tussen de IJmondgemeenten en de huis en jeugdartsen en medisch specialisten. 17

18 8. Het onderwijs zal nauw verbonden worden met de geïntegreerde gebied/wijk gerichte jeugdhulp. Elke school krijgt een eenduidige korte lijn met een CJG Coach die werkzaam is in de wijk waar de school zich bevindt, en die zorgt voor snelle levering van de benodigde jeugdhulp. 9. In de specialistische jeugdhulp zal nauwe samenwerking worden gerealiseerd, en de specialistische jeugdhulp zal nauw verbonden worden met de gebied/wijkgerichte jeugdhulp. 10. Aan de bekostiging van de aanbieders die voor de IJmondgemeenten werken, worden vanaf 2015 eisen verbonden voor hun werkwijze en wijze van samenwerken binnen het wijk/gebiedsgerichte werken. CJG Team 1 ste schil Eigen netwerk dwang en drang (JB/JR) 2 de schil Algemene basisvoorzieningen en basisjeugdhulp (basisinfrastructuur) Specialistische jeugdhulp Fig.1: Geïntegreerde wijk/gebiedsgerichte jeugdhulp, met per wijk of gebied een team van CJG Coaches ( CJG Team ) Door de overgang naar geïntegreerd gebied/wijkgericht werken, worden behoeften aan jeugdhulp sneller opgepikt en aangepakt, komt escalatie minder vaak voor, vermindert de instroom in de dure specialistische jeugdhulp geleidelijk en vindt de terugstroom uit deze zorg sneller plaats, om daarna weer overgenomen te worden door de gebied/wijkgerichte jeugdhulp. Het effect van dit beleid is dat de huidige verkokerde zorg van grotendeels los van elkaar opererende aanbieders, en van dure specialistische zorg die vaak op afstand wordt geleverd, geleidelijk voor een belangrijk deel vervangen wordt door gebied/wijkgerichte goedkopere geïntegreerde jeugdhulp, waar de eventueel benodigde specialistische hulp nauw mee verbonden is. Uitwerking geïntegreerd gebied/wijkgericht werken, in detail 18

19 Basisinfrastructuur Algemene jeugdvoorzieningen en een deel van de basishulp, die dichtbij ouders en kinderen beschikbaar is, zijn vrij toegankelijk en soms ook kosteloos. Het gaat om: - het basistakenpakket jeugdgezondheidszorg 0 19, inclusief inloopspreekuren - opgroei en opvoedondersteuning vanuit het CJG - het voorlichtings, cursus en trainingsaanbod van het CJG - sociaal cultureel werk/opbouwwerk/jeugd en jongerenwerk - online hulpverlening Van deze voorzieningen gaat een preventieve werking uit. Het is de bedoeling dat kinderen/jeugdigen en hun ouders/verzorgers in de wijk ondersteuning vinden om snel weer zelf verder op weg te kunnen om zo te voorkomen dat later meer hulp nodig is. Een integrale benadering van opvoedvragen en andere vragen van ouders en jeugdigen vormt de kern van deze basisinfrastructuur. Het basistakenpakket jeugdgezondheidszorg (JGZ) zal, conform het advies van de commissie De Winter, meer flexibel worden ingezet. Niet alle kinderen hebben immers dezelfde hulp/zorg nodig. De nadruk ligt op preventieve voorlichting en het normaliseren in plaats van medicaliseren. Dit preventieve aanbod heeft een belangrijke plaats binnen de basisinfrastructuur. CJG Teams De CJG Teams werken outreachend en hebben contact met scholen, buurthuizen, verenigingen, huisartsen, maatschappelijke dienstverleners, politie, wijkmanagers (b.v. van de gemeente, de woningcorporatie) en de buurtbewoners. Binnen een gebied/wijk/school is het CJG Team bekend en is duidelijk op welke wijze contact met het team gelegd kan worden (fysiek (inlooppunten), telefonisch, digitaal). De CJG Teams signaleren en analyseren probleemsituaties. Ook krijgen zij soms probleemsituaties aangereikt, bijvoorbeeld door een bezorgde buur, school, politie, wijkmanager, woningcorporatie, Jeugdinterventieteam, Streetcornerwork. Indien jeugdhulp nodig is dan zorgt het CJG Team voor een snelle en resultaatgerichte aanpak. Het mobiliseren en versterken van de 'eigen kracht' van mensen is hierbij steeds vertrekpunt. Een CJG Team handelt altijd snel, of het nu gaat om advies, lichte hulp, complexere hulp of doorverwijzing naar diagnose voor complexe/intensieve specialistische zorg. Het gaat snel doordat elke team dichtbij gezinnen is georganiseerd, doordat beroepskrachten elkaar en elkaars deskundigheid kennen, allemaal een brede blik hebben, met elkaar durven lezen en schrijven. Een CJG Team is geen casusoverleg, maar een nauw met elkaar samenwerkend team van beroepskrachten dat op de problemen afgaat om ze aan te pakken. Elk team kent de sociale kaart van het gebied/de wijk en onderhoudt goede banden met scholen, kinderopvang, (sport) verenigingen en andere voorzieningen in het gebied/de wijk. Hierdoor kan elk CJG Team in het gebied/de wijk waarin het werkt, de 'eigen kracht' aanboren, stimuleren en gebruiken. Waar mogelijk biedt een team de jeugdhulp zelf of maakt gebruik van de basisinfrastrucuur. Is dit niet toereikend, dan wordt de benodigde expertise ingeschakeld. Er wordt dus niet meer geïndiceerd maar gearrangeerd. Het arrangeren van de complexe/intensieve specialistische jeugdhulp zal vanuit het team goed beargumenteerd (bijvoorbeeld aan de hand van een checklist van criteria) en achteraf controleerbaar plaatsvinden. Bij bepaalde criteria is gelijk duidelijk dat doorgeschakeld moet worden naar de 2 e lijn. Als de specialistische hulp wordt afgerond, dan weet het CJG Team dit, omdat de zorgcoördinatie bij de CJG Coach blijft die de specialistische hulp heeft ingeschakeld. Vervolgens kan nazorg geboden worden. Ook bij deze intensievere, meer complexe trajecten, blijft het uitgangspunt het mobiliseren van de 'eigen kracht' van kinderen/jeugdigen en hun ouders/verzorgers, zoveel mogelijk in hun eigen omgeving. 19

20 Er wordt gewerkt volgens het systeem: één kind, één gezin, één plan, één regisseur. De regisseur is verantwoordelijk voor de zorgcoördinatie, ook als deze wordt gedelegeerd aan iemand buiten het team. De regisseur blijft altijd betrokken bij het kind/de jeugdige en het gezin. Deze werkwijze zorgt dat het CJG IJmond geleidelijk verbonden raakt met de samenleving in de wijken, buurten en op de scholen. Gezinnen die worden ondersteund door een CJG Team, worden gemeld in de Verwijsindex. Dit om er voor te zorgen dat ook andere hulpverleners, die nog niet bij het CJG Team in beeld zijn, maar wel betrokken bij het gezin, weten wie er nog meer bij het gezin betrokken is/zijn zodat contact kan worden gelegd. Tijdens het uitprobeerjaar 2014 zal in de praktijk al doende lerend, de werkwijze van de CJG Teams verder worden ontwikkeld. Ook worden in dat jaar verschillende pilotprojecten uitgevoerd, ter voorbereiding op de transitie in de IJmondregio ( CJG als voorportaal, opvoeden doen we samen ). De CJG Coaches krijgen scholing/training om hun nieuwe functie op adequate wijze te kunnen uitvoeren. Zij beschikken gezamenlijk over een brede expertise door hun verschillende achtergronden. Elk CJG Team moet minimaal beschikken over pedagogische en sociaal maatschappelijke expertise en ook basiskennis hebben over psychiatrische en verstandelijke beperkingen. CJG Coaches blijven in dienst bij de eigen organisatie en worden vooruitgeschoven naar de CJG Teams. Binnen de teams delen de leden kennis, ervaring en ideeën, waarbij zo nodig teruggevallen kan worden op de kennis en ervaring van de verschillende moederorganisaties. De CJG Coaches worden vanuit hun CJG Team aangestuurd en niet vanuit hun moederorganisatie. De werkwijze van de CJG Teams wordt in een convenant vastgelegd. Het convenant wordt ondertekend door alle leveranciers van CJG Coaches en de gemeenten. Profiel CJG Coach De CJG Coach heeft verschillende rollen en schakelt hiertussen. Ook schakelt de coach tussen de verschillende perspectieven van gezin, hulpverlening en organisaties. Als aannemer werkt de CJG Coach praktisch en meehelpend, neemt de schade op in een gezin en helpt met het maken van het gezinsplan. Als regisseur werkt de CJG Coach overstijgend en coördinerend, formuleert samen met het gezin doelen en strategie en is verantwoordelijk voor de methodische uitwerking ervan. Als coach werk hij/zij versterkend en activerend, staat naast het gezin en stimuleert om zelf oplossingen te zoeken. Methodiek De CJG Coach hanteert de Wraparound Care methodiek. Veel voorkomende taken van de CJG Coach zijn: - werken vanuit een netwerk - ondersteunen/versterken van de pedagogische basisvoorzieningen - aansluiten bij de vraag en werken op maat - helpen een gezinsplan op te stellen - versterken van de 'eigen kracht' - versterken van de opvoeding Bij generalistische hulp aan gezinnen met complexe en meervoudige problematiek komt daar vaak het volgende bij: - versterken van andere domeinen - inschatten veiligheid - inschakelen gespecialiseerde hulp - afstemmen en coördineren van de hulp - optreden in crisissituaties 20