Het Mysterie Van Marville

Transcriptie

1 Het Mysterie Van Marville

2

3 Het Mysterie van Marville, een Koude Oorlogsbaby Blues Patrick Bernauw Foto s Marville & Avioth: Marc Borms

4 2016 by Patrick Bernauw & vzw de Scriptomanen Brusselbaan 296, 9320 Erembodegem, België Contact: Cover en foto s Marville / Avioth: Marc Borms Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieen, opnamen of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

5 KOUDE OORLOGSBABY BLUES EEN ONDERZOEK 5

6 Het was in de zomer van 'Luister naar mij, meneer,' zei de oude vrouw. 'Kom en volg me naar het kerkhof en luister naar me. Ik moet je iets vertellen. Het zal geen sprookje zijn, geen urban legend, geen fictie. Ik zal me aan de feiten houden, meneer.' 'Er zijn 41 Canadezen begraven op het kerkhof van de Heilige Hilaire, meneer. Onder hen: 26 pasgeboren baby s en 12 baby s die slechts een paar maanden tot een paar jaren leefden. Ik zal een liedje voor je zingen, meneer. Maar het zal geen wiegeliedje zijn. Het wordt een Koude Oorlogsbaby Blues.' 'En ik wil dat je het allemaal opschrijft, meneer. Hoor je me? Ik wil dat je van hier weggaat en mijn verhaal aan de wereld vertelt. Ik wil dat je het uitschreeuwt, meneer. De rauwe feiten. Niets minder, niets meer.' 6

7 Dus laten we een klein privé onderzoek starten, beste vriend(in), naar een waar historisch mysterie in Marville, Frankrijk. Elk hoofdstukje in dit trieste verhaal wordt gevolgd door een vraag, soms ook gekoppeld aan een opdracht. Verdere research (op het web) is vereist. Zorg er dus voor dat je over toegang tot internet beschikt. Schakel je diverse detectives of detective teams in, spreek dan de duur af (bijvoorbeeld: 3 minuten) waarin je meer research kunt doen. Je kunt dat bij iedere vraag kort nagaan onder de detectives of detective teams, en beslissingen nemen bij meerderheid of bij unanimiteit. Iedere detective of detective team heeft dit dossier nodig. Vink je antwoord aan op de daartoe voorziene plaats. Je scoort 2 punten bij een onweerlegbaar correct antwoord, 1 punt indien het om een vraag gaat die met ja of nee beantwoord moet worden. Omdat weinig onomstotelijk vast staat en nog minder kan bewezen worden in dit dossier, wordt er ook gewerkt met een waarschijnlijkheidsscore van 0 tot 3 als diverse antwoorden mogelijk zijn. De antwoorden vind je achteraan, vanaf pagina 57. Werk je met diverse detectives of detective teams, verzegel dan de pagina s 57 tot 64 door ze aan elkaar te nieten of aan elkaar te plakken. Pas wanneer je alle vragen hebt beantwoord, verbreek je dan het zegel en kom je te weten hoe hoog jouw score of die van jouw team is. 7

8 VRAGEN & OPDRACHTEN BIJ LOCATIES 8

9 RCAF Station Marville 'Het jaar was 1955,' zei de Oude Dame van het Kerkhof. 'Wij maakten deel uit van de NAVO. De First Wing van de Royal Canadian Air Force nam bezit van een nieuw gebouwde vliegtuigbasis in Marville. Wat een gezellig klein dorpje was dat! Het lag vlakbij de Frans-Belgische grens, verscholen in de Ardeense wouden...' 'We zaten midden in een Koude Oorlog en RCAF Station Marville was een van de vier Wings die de NAVO strategen moesten ondersteunen. Twee waren gevestigd in West-Duitsland: een in Zweibrücken, een in Baden- Soellingen. Twee waren gevestigd in Frankrijk: een in Grostenquin, een in Marville.' 'Het luchtmachtpersoneel van iedere basis bestond uit zowat 1000 eenheden. Samen met vrouwen en kinderen, maakte dat 3500 Canadezen per basis.' 'Er heerste een hoge nood aan alle soorten personeel. RCAF Station Marville had mensen nodig in het hospi- 9

10 taal en de logistieke diensten. RCAF Station Marville had koks nodig, en chauffeurs, en militaire politie. Wat een gezellig klein dorpje werd dat... dit kleine stukje Canadees grondgebied op Franse bodem! Ah, Marville la Merveilleuse!' RCAF Station Marville was niet beperkt tot een terminal, weet je. RCAF Station was niet beperkt tot een tarmac en een stuk of wat hangars. Het had ook een zwembad en een eigen hospitaal, om maar iets te zeggen.' 'Zoals bij alle belangrijke NAVO bases, mengde het personeel van RCAF Station Marville zich graag met de plaatselijke bevolking, en dit zowel met de Engelsen als met de Fransen. We luisterden naar dezelfde pipe bands, baby. En naar de locale radio. We speelden met z n allen ijshockey en we gingen allemaal racen op de taxiway. En iedereen las de Arrowhead Tribune. 'Het werd 1956 en de CF-100 Canuck verving de oude Sabre jagers. We zaten midden in een Koude Oorlog en de Canuck kon ook opereren bij nacht en ontij.' 'Het werd 1962 en ze vervingen de twee overblijvende Sabre squadrons door CF-104 Starfighters. We zaten in het oog van een koude, Koude Oorlog en de CF-104 zou Canada s nieuwe en controversiële nucleaire offensieve strategie ondersteunen. De Starfighter kon immers uitgerust worden met nucleair wapentuig.' 'Ah, Marville-la-Merveilleuse Wat een gezellig klein dorpje was dat!' 'Het werd 1963 en een ex-generaal verklaarde dat alle kernwapens op Frans grondgebied onder Franse controle moesten komen. Dus werden de twee squadrons van RCAF Station Marville die uitgerust waren met 10

11 nucleair wapentuig haastig overgebracht naar Zweibrücken en Baden-Soellingen, in West-Duitsland. In Marville bleven slechts twee squadrons achter; zij voerden alleen nog verkenningsvluchten uit, tot in 1966 toen Frankrijk zijn strijdkrachten terugtrok uit de NAVO en NAVO eenheden in Frankrijk moesten vertrekken of zich onder Frans bevel stellen.' 'Dat betekende het einde van RCAF Station Marville, baby. In 1967 verhuisden de squadrons naar Lahr, in West-Duitsland. En alleen onze Koude Oorlogsbaby's bleven achter.' 'Zij rusten in vrede, zei men. Maar ik niet, meneer. Ik kende geen rust. Ik had de Koude Oorlogsbaby Blues... en die heb ik nog steeds.' De naam van de ex-generaal die verantwoordelijk was voor de sluiting van RCAF Station Marville: 11

12 Marville De geschreven geschiedenis van Marville begint in de twaalfde eeuw. Graaf Thibaut I van Bar huwt Ermesinde van Luxemburg, krijgt het stadje erbij en versterkt het. Marville bloeit, dankzij een politiek van neutraliteit, terwijl elders het land wordt verscheurd door feodale oorlogen. Tijdens de Renaissance zakken edellieden, de betere burgers, rijke koop- en vaklui af naar Marville... om daar her en der prachtige huizen achter te laten. In de Sint-Niklaas kerk zul je een Pièta van de Melaatsen, een Gekroonde Maagd en een Heilig Graf aantreffen, samen met een aantal charmante gotische kapelletjes, de tombe van Salantin van Gavry en een schitterend orgel. 12

13 Wie ligt in het graf op de foto? 13

14 Het kerkhof van de Heilige Hilaire Hoog op een heuvel domineert het kerkhof van Sint- Hilaire het dorpje Marville. Je vindt er unieke sculpturen in zowel gotische als Renaissance stijl, die een idee geven van de rijke geschiedenis van de streek. De kerk van Sint-Hilaire werd gebouwd in de 12de eeuw in romaanse stijl op de site van een oude Romeinse tempel van de oorlogsgod Mars. Toen beslisten de burgers van Marville dat het toch wel een helse tocht was, zo helemaal heuvelopwaarts, en ze bouwden in hun midden een nieuwe kerk. Het kerkhof bleven ze evenwel gebruiken; er zijn nog steeds grafstenen te zien die dateren uit de vijftiende tot de achttiende eeuw. Deze plek van rust en contemplatie werd in 1931 al uitgeroepen tot een site van historisch en nationaal belang. 14

15 In de kapel zul je enkele merkwaardige stenen aantreffen, die dateren van de zestiende tot de zeventiende eeuw. Je vindt er ook de tombe van de priester Huès (1345) en de somptueuze kist van Isabelle de Musset (1506). 15

16 Op de foto is een soort instrument te zien. Welk? 16

17 Ook op het kerkhof van de Heilige Hilaire zul je een Pièta van de Melaatsen aantreffen, opgedragen aan het lijden der leprozen. Het beeld dateert uit de veertiende eeuw. In de middeleeuwen bevond zich hier vlakbij een kolonie van melaatsen. Aan de ingang van het kerkhof is ook een kruisbeeld te vinden, dat 'de Christus van de Melaatsen' wordt genoemd. Tegenover de Pièta zien we vier stenen uit de vijftiende eeuw, waarop elf apostelen vertegenwoordigd zijn. 17

18 Eén apostel ontbreekt. Wie? 18

19 Je zult hier ook een aangrijpende zestiende eeuwse Gebonden Christus vinden. 19

20 Dit soort beelden staat vaak ook bekend onder een andere naam. Welke? 20

21 Het Ossuarium Vanwege zijn positie was het onmogelijk het kerkhof van Sint-Hilaire uit te breiden. Omstreeks 1875 werden sommige kostbare grafstenen dan ook ondergebracht in de kapel. Nu was het in vroeger tijden de gewoonte om de beenderen van de overledenen in een ossuarium te bewaren. In 1890 besloot de kerkhofbewaker dat de beste manier om meer vrije ruimte te verkrijgen erin bestond het gebeente uit oudere graven met een eeuwige concessie te recupereren. Hij verzamelde de skeletten, maar hield alleen de schedels en langere beenderen over, waarna hij ze organiseerde en catalogeerde. Omdat hij de stoffelijke resten van edelen of notabelen niet wilde mengen met die van het gewone volk, plaatste hij de schedels in dozen, waarop hij de eigenaar identificeerde. Tegelijk dienen ze als herinnering aan het Uur van Onze Dood, dat eveneens ooit zal komen... en dat iedereen, zonder onderscheid in rang of stand, gelijk is voor de Dood. Ongeveer 30 schedels van mannen en vrouwen die stierven tussen 1780 en 1860 staren ons aan, en vertellen ons in stilte dat zij ooit waren zoals wij, en dat wij ooit worden zoals zij. Hoe heette de kerkhofbewaker die verantwoordelijk was voor het Ossuarium? 21

22 22

23 23

24 Koude Oorlogsgraven Twee Wereldoorlogen lieten een massa goed onderhouden oorlogskerkhoven achter in heel Europa. De Koude Oorlog voegde daar ook een groot aantal begraafplaatsen aan toe, onder andere van Canadese militairen en hun families. Volgens het Canadese Departement van Nationale Defensie werden meer dan 1370 Canadezen begraven in Europa gedurende de Koude Oorlog. Vele graven gingen echter verloren. In Canada blijft een graf voor eeuwig bewaard, maar in Europa wordt de steen gewoonlijk na een bepaalde periode verwijderd. Toen de Canadese strijdkrachten Europa begonnen te verlaten, werd het hoofdkwartier van de Nationale Defensie zich ook bewust van dit probleem. Hun mensen hadden hier familieleden begraven, maar er kon geen graf meer gevonden worden. Nu eens waren Canadezen ook begraven op een militair kerkhof, dan weer hadden zij een burgerlijke laatste rustplaats gevonden. Kwam daarbij dat percelen in de kinderafdeling al na vijf tot twintig jaar vervielen en niet vernieuwd konden worden... Na welke periode wordt een steen in Europa gewoonlijk verwijderd? () 10 tot 20 jaar () 20 tot 25 jaar () 25 tot 50 jaar () 50 tot 75 jaar 24

25 25

26 In april 2002 lanceerde het Departement van Nationale Defensie een website (Canadian Post War Military & Dependant Graves) met een alfabetische lijst, waarin men makkelijk namen kon terugvinden. Tegelijk werden de onderhandelingen gestart om de begraafplaatsen blijvend te beschermen. 26

27 Toen bleek dat er heel weinig graven van volwassenen te vinden waren. Het overgrote merendeel bestond uit laatste rustplaatsen van pasgeboren baby's. 27

28 Voor de graven die verloren waren gegaan, werd een herdenkingsmonument opgericht op het kerkhof van Marville. Het draagt de namen van de Canadezen die daar werden begraven. 28

29 Velen onder hen hebben niet meer dan 'baby' voor hun familienaam staan. 29

30 30

31 Wat is de laatste naam op de lijst van Canadezen begraven in Marville? 31

32 Ziedaar het Mysterie van Marville: van de 41 Canadezen die begraven werden op het kerkhof van Sint- Hilaire, zijn 26 pasgeboren baby s en zijn er 12 baby s die slechts een paar maanden tot een paar jaren leefden. Je vindt hun namen met een eenvoudige zoekopdracht Canadians buried in Marville Cemetery. 32

33 PISTES & HYPOTHESEN 33

34 De Aziatische Griep 34

35 Toen ik in het Bureau d information touristique van Marville informeerde naar het Mysterie van de Koude Oorlogsbaby's kreeg ik dit antwoord: 'Het was de Aziatische griepepidemie van 1957, meneer.' Verdient deze piste nader onderzoek? Schrappen wat niet past: Ja Nee 35

36 36