Bijbelonderzoek van `Marcus 4

Transcriptie

1 Bijbelonderzoek van `Marcus 4 Belangrijke elementen In onderstaande tekst staan belangrijke elementen in de tekst beschreven.bij ons onderzoek gaan we ervan uit dat de schrijvers van de evangelien zeer strikt waren met hun woorden, omdat schrijfmateriaal erg schaars was in hun tijd. Daarom staan er geen onnodige details verwerkt in de evangelien. Structuur De structuur van de tekst is als volgt: gelijkenis - reactie van leerlingen - uitleg gelijkenis aan leerlingen. Verder is er een verdeling te zien in slechte grond en goede grond. Er zijn drie soorten slechte grond: de weg, de rotsachtige grond en de grond met distels. Er is één soort goede grond, maar wel met drie maten van vrucht: dertigvoudig, zestigvoudig en honderdvoudig. Mensen konden de gelijkenissen goed onthouden door de parallellen binnen de gelijkenis. Gelijkenis Het woord gelijkenis bestond al in het oude testament. Maasjal, wat letterlijk betekent: hetzelfde als. In het Grieks is een gelijkenis een Parabole, wat wij nog kennen in het woord Parabel. Letterlijk betekent het: ernaast leggen of vergelijken. Gelijkenissen in de Bijbel kunnen zijn in de vorm van een verhaal uit het dagelijks leven, zoals de boer die gaat zaaien. Ook kan een gelijkenis gegeven worden door iets uit te beelden. Zo ligt Ezechiël dagen op zijn zij voor de jaren van de ongehoorzaamheid van Israel en Juda. Verder worden gelijkenissen vaak gebruikt om wijsheid concreet te maken, zoals in het boek spreuken. In het boek psalmen worden er vergelijkingen gemaakt om het verlangen naar God of de situatie van wanhoop woorden te geven. Een gelijkenis helpt ons om woorden te geven aan abstracte zaken, zoals bijvoorbeeld het Koninkrijk van God. In het nieuwe testament geeft Jezus het meeste van Zijn onderwijs in de vorm van gelijkenissen. Waarom? Zodat de mensen die het wilde begrijpen het konden begrijpen, maar dat zij die alleen maar als toeschouwers kwamen niet zouden begrijpen wat Jezus bedoelde 1. De gelijkenissen van Jezus hadden soms ook iets mysterieus. Zelfs Zijn eigen discipelen begrepen dan niet wat Hij bedoelde 2. Jezus sprak op deze manier zodat de Heilige Geest mensen naar de volle waarheid zou leiden en dat er dus openbaring van God nodig is om grip te krijgen op Gods Koninkrijk. Jezus sprak sommige gelijkenissen ook als een allegorie. Dat wil zeggen: elk detail heeft een diepere betekenis en er kunnen meerdere uitleggen uit een gelijkenis gehaald worden. Ook opvallend aan veel allegorieën van Jezus is dat Hij de geschiedenis van Israel en de wet en de profeten in zijn verhaal vermomde. Onderwijs 1zie Matteus 13: Zie Marcus 4:13 contact op met info@bijbelstudie.net Page 1

2 Ten tijde van Jezus leven op aarde werd veel onderwijs gegeven door Rabbijnen; de Joodse leraren die het oude testament goed kende. Vóór de tijd van het hellenisme (de vergrieksing van de samenleving) gaven vaders hun zonen onderwijs. Al het onderwijs was gericht op de wet van God. Soms werden jongens naar profetenscholen of hoogstaande mannen gestuurd om door hen opgevoed te worden. Meisjes kregen onderwijs van hun moeder. Dat onderwijs was vooral gericht op het huishouden en het leren van (in die tijd) vrouwelijke taken. In de tijd van Jezus was ook het land Israel meegegaan in de cultuur van de Grieken. Zo stond er in Jeruzalem een gymnasium; een Griekse school waar men leerde lezen, schrijven, discussiëren, sporten en nog meer. 3 De Joden richtte in die tijd ook hun eigen onderwijs waar zij de nadruk legden op Schriften van God. Deze Rabbijnen hadden soms leslokalen of ze gaven onderwijs in synagogen en op het tempelplein. Ook Jezus werd gezien als een Rabbi. Hij onderwees in synagogen, maar ook vanaf het water, in de natuur en op het tempelplein. Waar hij les gaf verzamelden mensen zich. Het verschil met Jezus en andere Rabbi s was dat Jezus sprak als iemand met gezag. Ook sprak hij in treffende gelijkenissen die dicht bij het volk stonden, maar toch onbegrijpelijk bleven voor hen die niet met het hart luisterden. Omgeving van Galilea Het gebied van Galilea, waar Jezus deze gelijkenis vertelde, heeft veel heuvels die stap voor stap hoger worden. Onderaan bestaat het landschap uit vruchtbare bekkens, van elkaar gescheiden door onvruchtbaar kalksteen. Wat hoger lagen kalere en winderige vlaktes. Het zaaien Na de warme zomer was het in oktober of november tijd om te gaan zaaien. Dit zaad was tarwe, gerst en vlas. Meestal liep de boer of iemand van zijn gezin met een tas met zaad en werd dat zaad met de hand gestrooid. Ook werden ossen gebruikt om het land te ploegen. De meeste boeren waren eerder arm dan rijk. Met een klein stukje grond en een gezin te onderhouden gebruikte ze dan ook zoveel mogelijk grond om zaad op te gooien, ook als er minder vruchtbare grond bij zat. Daarbij was het vaak onduidelijk waar er onkruid zou opschieten en waar ondiepe, rotsachtige grond was. Gezinnen in Israel Bijna alle families in Israel hadden een eigen stukje grond. Arme mensen moesten er hard voor werken om een klein stukje grond te behouden. Vaak werd er met heel het gezin gewerkt, en was een gezin dus ook zelfvoorzienend in onderhoud. De vrouwen zorgden voor het brood bakken, eten maken en water halen. De mannen leerden het werk op het land of met het vee of ze deden werk in de visserij (zoals Petrus) of ze leerden het beroep van timmerman (zoals Jezus). Weg In principe is het gebruik van dit woord in het NT te vergelijken met dat in onze taal. We kunnen drie betekenisnuances onderscheiden, nl. (1) weg, straat, (2) weg, route, en (3) weg, tocht, reis. 4 De derde kan ook op filosofische of ethische wijze bedoeld zijn zoals: de 3J. Alexander, Handboek voor de Bijbel, uitgeverij Kok, 816 blz 4Studiebijbel internetversie, Woordstudie (hodos) 3085 contact op met info@bijbelstudie.net Page 2

3 weg van het licht volgen, de weg van het heil gaan, geloven in de enige weg. Als Jezus het heeft over zaad dat op de weg valt, denken we in eerste instantie aan de weg als straat. Toch kunnen we ook symbolisch denken aan de plaats waar mensen op doortocht zijn in hun leven zonder stil te staan. Mensen nemen niet de tijd om naar het woord van God te luisteren en dus zaad te ontvangen dat opgroeit maar ze lopen alleen langs als toeschouwers en waardoor de vogels het zaad pikken waar zij overheen lopen. Rotsachtige grond Het gaat hierbij om een rotsachtige bodem met daaroverheen kennelijk een ondiepe laag aarde, zodat zaaigoed dat daarin terecht is gekomen aanvankelijk wel kan opkomen, maar vervolgens door watergebrek verdort. 5 In het bergachtige joodse land kwamen veel van dergelijke plekken in de akkers voor. Dit zaad ontkiemt tijdens de koele nacht veel sneller dan het zaad in de overige grond, omdat de rotsen onder de oppervlakte de benodigde warmte dan naar boven uitstralen. Omdat het gebruikelijk was pas na het zaaien te ploegen, wist de zaaier tijdens het zaaien nog niet precies waar de grond rotsachtig was. 6 Nadat hij had gezaaid zag hij waar het zaad erg snel groeide. Daar was de grond dus ondiep en rotsachtig. Wortel Het woord wortel staat letterlijk voor de wortel van een plant of boom waar het de voeding doorheen komt en waardoor de plant of boom leeft. Als de wortel verdort kan heel de plant geen leven meer krijgen. Ook kan het woord overdrachtelijk gebruikt worden op een manier van: oorsprong. Bijvoorbeeld: de wortels van ons volk. Paulus roept de christenen in Kolosse en Efeze op zich te wortelen in Christus. Geen wortel kunnen schieten heeft dus te maken met oppervlakkigheid. Zo kunnen mensen even heel blij zijn door de boodschap van het Koninkrijk maar als zij de oorsprong en diepte van de boodschap niet begrijpen dan heeft de boodschap geen blijvend effect in hun leven. Dorens Dorens en distels zijn een verzamelnaam voor allerlei onkruid in de Bijbel. In Israel was er op het land vaak onkruid. Dit onkruid had dorens en verstikte andere planten door veel voeding uit de grond te trekken. Ook is het lastig uit te roeien en kan zij vrij onopvallend groeien. De onderstaande doornplant (Zizyphus Lotus, zie plaatje) groeit veel in Kapernaum waar Jezus preekte. Veel boeren hadden te maken met dit soort onkruid, vooral bij ondiepe rotsachtige grond. Vaak sneden zij alleen het zichtbare deel van het onkruid weg omdat het te hardnekkig was om helemaal uit te roeien. Daardoor groeide het elk jaar weer terug. Verder zijn dorens een beeld voor het zwoegen en zweten van de mens om te overleven. In Genesis 3 is te lezen hoe de mens door 5Studiebijbel internetversie, Woordstudie 3544 (petrodes) 6Studiebijbel internetversie, Marcus 4:5 commentaar contact op met info@bijbelstudie.net Page 3

4 zijn ongehoorzaamheid de vloek over zich krijgt om tussen de dorens en distels te werken. Jezus kreeg een kroon van dorens op Zijn hoofd omdat Hij ons zwoegen en zweten draagt, zodat wij vanuit rust mogen leven. goede grond Goede aarde is die grond, die een geschikte voedingsbodem vormt voor het zaad, zodat het kan ontkiemen (dat kan niet op een rotsachtige grond), opkomen en groeien (dat kan niet tussen de dorens en distels) en uiteindelijk vrucht dragen. Het beeld van van vruchtbare grond is voor Israel erg bekend. Door heel het oude testament wordt het als een beeld gebruikt voor onder Gods zegen zijn. Een bloeiende wijngaard of akker is het beeld van overvloed, welvaart en welzijn. Hoewel het Gods verlangen is om Zijn volk daarmee te zegenen kwam het onder de tijd van de wet van Mozes weinig voor. Waarschijnlijk hoorde menig jood het lied van de wijngaard uit Jesaja 5 als Jezus sprak over een grond Citaat: opdat zij scherp zien maar geen inzicht hebben Dit is een citaat uit de roeping van Jesaja in Jesaja 6:9. Daar draagt God Jesaja op om Zijn Woord te verkondigen. Jesaja moet verkondigen: luister goed, maar verstaan zul je het niet. Jezus sluit het citaat echter op Zijn eigen manier af. Hij zegt niet zoals Jesaja: Ze zullen niet naar mij terugkeren en geen herstel vinden, maar hij zegt: anders zouden ze zich bekeren en vergeving krijgen. De invulling die Jezus geeft aan terugkeren en herstel krijgen is bekeren en vergeving krijgen (en daarmee deel krijgen aan het Koninkrijk van God). Matteus gebruikt bij dezelfde gelijkenis in Matteus 13 wel het letterlijke citaat uit Jesaja 6, omdat hij schreef voor joodse hoorders die bekend waren met de profeet Jesaja. Er zijn mensen die het geheim van Gods Koninkrijk begrijpen, en zich bekeren en binnengaan in het Koninkrijk. De anderen die blijven buiten staan. In de wet van Mozes is daar al een beeld van geschetst, dat onreine mensen buiten het kamp moesten blijven waar Gods aanwezigheid was en waar de rest van Gods volk was. Pas na gereinigd te zijn kunnen zij weer binnengaan. Jezus confronteerd Zijn discipelen dat Israel nog steeds zo is als het was, met een ongelovig hart en dat ze niet willen geloven in Jezus en Zijn verkondiging. Het noodzakelijk gevolg voor deze mensen die niet willen geloven in Jezus boodschap, is als een gericht dat ze over zichzelf heen halen door de verharding van hun hart. Dat gevolg van hun eigen keuze is dat zij zich niet bekeren en derhalve geen vergeving ontvangen, waarbij het uiteraard gaat om vergeving van zonden. Het niet wíllen groeit zo uit tot een niet zúllen. Fundamentele gelijkenis Jezus geeft aan dat als de discipelen deze gelijkenis niet kunnen begrijpen, dat ze dan alle andere gelijkenissen ook niet begrijpen. Deze gelijkenis gaat over het woord van Gods Koninkrijk. Als wij als gelovigen niet snappen hoe het woord van Gods Koninkrijk in onze harten terecht komt, dan zal de rest van ons leven met Jezus ook een raadsel blijven. Vergelijking met Lucas en Matteus Lucas noemt bij de goede grond alleen maar honderdvoudig vruchtdragen en niet dertigen zestigvoudig zoals Marcus en Lucas. Op deze manier maakt God duidelijk dat het Zijn contact op met info@bijbelstudie.net Page 4

5 wil is dat iedereen honderdvoudig vruchtdraagt, maar dat de mate waarmee we horen en begrijpen de mate van ons vruchtdragen is. Matteus toont dat het Woord van de zaaier het woord van Gods koninkrijk is in Matteus 13:19: bij ieder die het woord van het koninkrijk hoort (...). Marcus noemt het gewoon het woord. De twee gelijkenissen in Marcus 4 ná de gelijkenis van het zaad op verschillende gronden worden wel benoemd als gelijkenissen over het koninkrijk (Marcus 4:26,30). We kunnen dus concluderen dat het woord wat Jezus bedoeld het woord van het Koninkrijk is. Het zaad / woord veel mensen denken bij het woord dat geroofd wordt aan niet goed genoeg leven, te weinig tijd met God doorbrengen, enz. Jezus sprak echter ook tegen hoeren, tollenaars en slechte mensen. Zij waren het juist wél die het woord van het Koninkrijk aannamen. Het niet aannemen van het woord heeft dus niet te maken met hoe goed je leeft, maar of je het woord van het koninkrijk zonder restricties kan omarmen. Het gaat om een hart dat de woorden van God gelooft en niet blijft twijfelen. Het woord van het Koninkrijk heeft alles te maken met de heerschappij van God die inbreekt op deze aarde door de Zoon van God. Hij heeft autoriteit gekregen om zonden te vergeven en mensen eeuwig leven te geven. Het woord van het Koninkrijk moet niet verstaan worden als een morele leefstandaard of vernieuwing van de wet van Mozes. Jezus preekt dat God vrede maakt met de mensen door zonden te vergeven en iedereen die gelooft als kinderen aan te nemen. Het is een boodschap van opgeven van eigen gerechtigheid en het omarmen van Gods vergeving. Het is een boodschap van bekering van god over ons eigen leven zijn. Er valt nog veel meer te zeggen over het woord van het Koninkrijk maar daar gaan we nu niet verder op in. contact op met info@bijbelstudie.net Page 5