Wij houden van Rusland!

Transcriptie

1 OP DE BANK Stereotypen volgens Sarah In de VS is comédienne Sarah Silverman mega. Niemand is veilig voor haar grove grappen. 17 Internal Auditor (m/v) Onafhankelijke Internal Auditor in Utrecht voert zowel financial als operational audits uit. Gevarieerd takenpakket, korte lijnen, goede balans tussen werk en privé. Nieuwsgierig? Kijk snel op vijzelaar.com of bel continuïteit in finance Euri s? geeft antwoord op pagina 15 6 Dinsdag Januari 2009 Gasconflict Economische belangen voorop Wij houden van Rusland! GRATIS, MAAR NIET GOEDKOOP Als Poetin de gaskraan dichtdraait, zul je Nederland er niet over horen. Rusland is en blijft onze vriend. Jan-Hein Strop Wordt het niet tijd dat minister Maria van der Hoeven (Economische Zaken) weer eens een retourtje Moskou boekt? Nu het gasconflict met Oekraïne opnieuw is geëscaleerd en de toevoer van gas naar Europa dientengevolge is verminderd, wordt de warme vriendschap met Rusland op de proef gesteld. Maar twijfels over de vriendschap lijken er niet zijn. Gisteren kwamen er sussende woorden uit Brussel na overleg tussen de EU-landen, die voor een kwart afhankelijk zijn van Russisch gas. Ook in Nederland bleven harde woorden uit en deed aardgasexploitant Gasterra zijn best om de gasconsument gerust te stellen. Het conflict raakt Nederland niet en er is genoeg eigen gas, liet een woordvoerder weten. Kortom, als de gaskraan van staatsbedrijf Gazprom dichtgaat, bedrijft minister Van der Hoeven hoogstens stille diplomatie. Dat heeft alles te maken met de bijzondere relatie tussen Den Haag en Moskou, geïnspireerd door grote Nederland wil de gasrotonde van Noord-West- Europa worden. economische belangen. Nederland heeft de ambitie de gasrotonde van Noord-West-Europa te worden met onze uitgebreide gasinfrastructuur. De distributie moet miljarden gaan opbrengen. Maar het gas uit Slochteren is binnen 20 jaar op. Wil Nederland zijn rol als gasdistributeur blijven spelen, dan moet het verzekerd zijn van de toevoer van gas. Zowel Gasterra als Den Haag gaan ervan uit dat we daarom in toenemende mate afhankelijk worden van het land met de grootste bewezen gasreserves Rusland. Zo bezien is het niet vreemd dat Van der Hoeven vooral Airmiles spaart op het traject Amsterdam- Moskou. Vorig jaar was ze al twee keer op staatsbezoek, de laatste keer begin december. Belangrijkste gespreksonderwerp? De toekomstige gasleveranties aan Nederland. Lees verder op pagina 2 Palestijnse kinderen worden in Gaza opgevangen in een school die is opgericht door de VN. ANP Gaza Tien dagen oorlog Elke nacht geef ik mijn drie kinderen een kalmeringsmiddel Het wordt steeds slechter in Gaza Stad. Zeker nu Israëlische troepen de stad omsingeld hebben. Tien dagen oorlog trekken hun sporen onder de bevolking. Mark van Assen Chirurg Khalil Abu Foul (39) rijdt elke dag door een spookachtig Gaza- Stad naar zijn werk. Er is geen mens op straat, meldt hij telefonisch. Alleen ambulances en reddingswerkers. Verder beweegt er niemand. Voordat hij op weg gaat naar het gebouw van zijn werkgever, de Palestijnse Rode Halve Maan, heeft hij zijn vrouw en drie kinderen gedag gezegd. Wees niet bang, zeg ik tegen ze. Het komt goed. Maar ze weten dat ik lieg. Zijn oudste dochter (6) had gisteren een hysterische aanval. De jongste (2) ligt bij hem in het ziekenhuis vanwege angsten. Ik geef mijn drie kinderen elke nacht een kalmeringsmiddel, zegt hij. Ze slapen slecht vanwege het lawaai, hun gezichten zien geel, ze zijn misselijk. s Nachts horen ze de raketten, de explosies en de sirenes van de ziekenwagens. Hij vertelt somber over de vele ernstig gewonden, over het tekort aan brood, water, benzine, elektriciteit, medicijnen. De situatie was al slecht, maar is nu nog slechter. Het is moeilijk werken voor ons. Er zijn veel wegblokkades. Vaak laten de Israëli s de ambulances niet door. Khalil is moe en boos, je hoort het in zijn stem. Maar hij wil niks zeggen over Israël of Hamas. Ik doe niet aan politiek. Ik wil mensen helpen. Dat gaat vaak niet samen. 1 IN BUSINESS Beleg maar, als je durft Zelfs de mediageilste beursanalist waagt zich niet graag meer aan voorspellingen over Toch is er voor avontuurlijke types best wat te halen. Tenminste: waarschijnlijk. Duurzame banken doen het goed, hedgefondsen ook. En anders koopt u toch gewoon een tractor? Lees meer op pagina 5 SPORT Thomas, de martelaar Kapotgaan op de baan KLAAS JAN VAN DER WEIJ 19 UIT & THUIS Ik wilde in de huid van Laura Bush kruipen Curtis Sittenfeld schreef een roman over Laura Bush en de schone schijn van de first lady. Pagina 13. STROOIEN Zoutrecords door vrieskou De grote zoutleveranciers van Nederland draaien overuren. Akzo Nobel heeft de afgelopen dagen vele tientallen tonnen zout geleverd aan diverse afnemers. Zoutopslag Eurosalt heeft gisteren alleen al ton zout verhandeld, waarmee het bedrijf naar eigen zeggen een recorddag in ons 25-jarig bestaan heeft gedraaid.

2 2 NL Uitstel Brinkman wekt agressie Arubanen PVV er Hero Brinkman noemde Aruba vorige maand op de Amerikaanse tv corrupt as hell. Nu willen zelfs politici er met hem op de vuist. ANP ORANJESTAD Het overleg op Aruba tussen de parlementen van Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba is ernstig vertraagd. Dat hebben de Antilliaanse Arubaanse delegatieleiders gisteren gemeld. Ze zouden een toespraak houden op het Parlementair Overleg Koninkrijksrelaties (POK) dat halfjaarlijks plaatsheeft. Vermoedelijk heeft de aanwezigheid van PVV-Kamerlid Hero Brinkman geleid tot afzeggingen. Vorig jaar ging de bijeenkomst op Curaçao niet door vanwege uitlatingen van Brinkman. Onlangs noemde Brinkman Aruba opnieuw corrupt as hell. Het leidde tot heftige reacties: minister Rudy Croes van Justitie stelde niet te hebben afgezegd door de komst van Brinkman. Maar met wat hij heeft gezegd over Aruba, verdient hij wel een klap op zijn smoel. De chef protocol van Aruba, Eric Brete, voegde Brinkman toe: Aruba is niet corrupt, ik moet me inhouden om je niet kapot te slaan. 1 Rotterdammers hebben nieuwe burgemeester Ahmed Aboutaleb is gisteren beëdigd als burgemeester van Rotterdam. In een toespraak hamerde hij op het verhogen van de veiligheid en het verbeteren van de werkgelegenheid. Ook zei Aboutaleb zoveel mogelijk bereikbaar te willen zijn voor burgers en ondernemers. Ik zal me onverwacht begeven onder werkers en cafébezoekers, of ik bel zomaar bij iemand aan of ik loop een school binnen. 1 FOTO: ED OUDENAARDEN/ANP Salaris RECHERCHE ONDERBEZET Het personeelstekort bij de nationale recherche beperkt de opsporing van de georganiseerde misdaad. Volgens korpschef Ruud Bik van het KLPD, waaronder de nationale recherche valt, is dat doodzonde. Oorzaak is volgens hem het te lage salaris dat de rechercheurs krijgen. We hebben het afgelopen jaar 150 zaken gedraaid. Ons doel was 180. Vuilnis LEIDEN TEGEN MEEUWEN De gemeente Leiden deelt gele vuilniszakken uit die bestand zijn tegen de scherpe snavels van meeuwen. De gemeente wil met deze proef het zwerfvuil in het centrum van de stad terugdringen. Leiden hield vorig jaar op kleine schaal een proef met de gele zakken. Dit keer is het hele winkelgebied in het centrum van de stad aan de beurt. Gas Shell hoopt nog eens te boren naar Siberisch gas Nederlanders kennen de weg naar het Kremlin Vervolg van pagina 1 Tekenend voor de verhoudingen was het gesprek met Gazprom-baas Aleksej Miller. Die had niet zo n haast en liet de minister twee uur wachten. Nederland vaart binnen Europa een eigen koers ten aanzien van Rusland, maar daar is niet iedereen blij mee. Critici die waarschuwen voor de toenemende afhankelijkheid van Russisch gas, wijzen erop dat Rusland er niet voor terugschrikt om energie als politiek wapen te gebruiken. Zij stellen dat Europa juist een gemeenschappelijke Ruslandpolitiek zou moeten hebben, in plaats van een sterk versnipperd beleid zoals nu praktijk is. In de huidige situatie zou Rusland Europese landen tegen elkaar uit kunnen spelen, en is kritiek op bijvoorbeeld het mensenrechtenbeleid problematisch. REUMA? AMC Van zulke overwegingen trekt minister Van der Hoeven zich vooralsnog weinig aan. Het gaat tenslotte ook nog om zoiets als leveringszekerheid, oftewel een kachel die het ook na Slochteren nog doet. Met de verwachte strenge vorst van komende nacht is dat zelfs voor die critici wel invoelbaar. Gasrotonde Eind 2007 ging premier Balkenende ook mee met een handelsdelegatie naar het Kremlin. Onder toeziend oog van president Poetin zetten de directeuren van Gasunie en Gazprom toen plechtig hun handtekening op een strategisch belangrijke overeenkomst: Nederland krijgt 9 procent in de gaspijpleiding Nord Stream tussen Rusland en Duitsland, in ruil voor 9 procent in de BBL gasbuis tussen Nederland en Engeland voor Gazprom. De verwachting luidt dat aansluiting op Nord Stream oplevering gepland vanaf 2011 een belangrijke impuls zal zijn voor realisatie van de gasrotonde. Bovendien wordt Europa dankzij de buis minder afhankelijk van doorvoer door Oekraïne. Jamal Maar Balkenende was er ook voor Jamal, het Siberische schiereiland waar volgens Rusland een reusachtige hoeveelheid gas onder het ijs ligt. Shell zou daar graag eens een voelspriet in de grond steken, lichtte Balkenende toe, samen met Shell-CEO Jeroen van der Veer. Hij mocht dan door Poetin persoonlijk zijn weggepest uit Sachalin, een kans om op Jamal te gaan boren leek de bestuursvoorzitter geen slecht idee. Overigens moest ook Van der Veer volgens omstanders eventjes op zijn beurt wachten: een kleine drieeneenhalf uur. 1 NLstreets Awards STRAATPRIJS HAARLEM De Kleine Houtstraat in Haarlem is uitgeroepen tot leukste winkelstraat van Nederland. Bijna negenduizend mensen stemden de afgelopen twee maanden op hun favoriete winkelstraat. Ze hadden in het kader van de NLstreets Awards de keuze uit zestig straten door het hele land. Criteria waren de diversiteit van het winkelaanbod, sfeer en vooral de aanwezigheid van veel zelfstandige ondernemers. Lange Poten PETER MIDDENDORP Peter Middendorp is deze week nog met reces. Peter Middendorp doet als schrijver/journalist dagelijks verslag van zijn belevenissen in Den Haag. Mogelijke beroepsziekte KANKER DOOR NACHTDIENST Het Bureau Beroepsziekten van de FNV roept leden met borstkanker op zich te melden als zij minimaal tien jaar nachtdiensten hebben gedraaid. De vakcentrale doet dit omdat in Denemarken borstkanker in verband met nachtwerk als mogelijke beroepsziekte wordt gezien. In Denemarken hebben al circa tien verpleegsters een schadevergoeding gekregen. We willen kijken of schadevergoedingen ook hier mogelijk zijn, aldus een woordvoerder van de FNV. Al langer is uit onderzoek bekend dat vrouwen die veelvuldig nachtdiensten draaien mogelijk meer kans op borstkanker hebben. Dat heeft te maken met een verstoorde productie van het hormoon melatonine in het lichaam. Directeur Jan Warning van het Bureau Beroepsziekten FNV zegt dat eveneens moet worden gekeken of er in Nederland richtlijnen moeten komen voor de planning van nachtdiensten. De Deense vrouwen kregen schadevergoedingen uiteenlopend van tot euro. Niet populair EVEN JE KIND PARKEREN De Kinderparkeergarage in Almere Stad is na ruim vier maanden niet zo populair als eigenaar Ilona Engelsma had gehoopt. Ouders kunnen voor 1,25 euro per tien minuten hun kinderen bij haar parkeren om rustig te kunnen winkelen. Engelsma past gemiddeld op twee kinderen per dag, die ongeveer een half uur blijven. Volgens haar is de opvang nog niet bekend genoeg. Ze gaat door met een uitgebreidere opvang. Afblijven! Drie meisjes van 13 en 16 jaar zijn opgepakt in Den Bosch omdat ze op het station een man in zijn billen knepen. Het trio is doorverwezen naar Bureau Halt. Sophie verslaat Sanne Na jaren is Sanne niet meer de populairste meisjesnaam. Sophie staat nu op nummer één, gevolgd door Julia, Lieke en Emma. Nieuwkomer is Tess. En we noemen hem Bij de jongens veroverde Daan de koppositie ten koste van Sem. De naam Tim eindigde op twee, gevolgd door Sem, Jayden en Thomas.

3 NL/Wereld 3 Politiek Coalitie heeft tijd nodig om op één lijn te komen Debat over Gaza kan best na reces PvdA heeft toch geen haast meer om over de strijd in Gaza te praten. Hamas verdeelt de coalitie. af moeten zien geweld en willen allebei een oplossing met twee staten. Maar het grote verschil is hun houding ten opzichte van Hamas. De beweging staat op de Europese lijst van terroristische organisatie en zegt te streven naar de vernietiging van de staat Israël. Het CDA vindt daarom dat er sowieso geen zaken met de partij kan worden gedaan. Dirk Jacob Nieuwboer DEN HAAG Om de haverklap komt de Kamer bijeen voor spoeddebatten. Over de toekomst van vliegveld Twente of de problemen van een evangelische school wordt met grote urgentie vergaderd. Maar een debat over de strijd in Gaza kan volgens het parlement best even wachten. Het lijkt mij dat we om mindere dingen hebben vergaderd met grote spoed, constateerde D66-leider Alexander Pechtold gisteren droogjes. Maar zijn partij, de SP, Groen- Links en de Partij voor de Dieren, hebben pech. Normaal gesproken zijn dertig zetels voldoende voor een spoeddebat, maar in het reces dat in de winter vier weken duurt is een meerderheid nodig. Denk je nou echt dat ze zich er in Gaza wat van aantrekken als we hier in Den Haag met spoed bijeenkomen?, verdedigt PvdA-Tweede Kamerlid Luuk Blom zijn verzet. Een opmerkelijke relativering want zijn fractiegenoot Martijn van Dam uitte eerder felle kritiek op buitenlandminister Maxime Verhagen (CDA). Die veroordeelde wel de raketbeschietingen van Hamas, maar niet het Israëlische optreden. Hier past een oordeel of het gebruikte geweld proportioneel is of niet, waarschuwde Van Dam vlak voor de jaarwisseling in de Volkskrant. Als hij zich hierover niet uitspreekt, roepen we hem naar de Kamer. Die uitspraak van Verhagen is uitgebleven. En ook volgens premier Jan Peter Balkenende (CDA) heeft een veroordeling van Israël geen zin. Hij zei in het programma Buitenhof te begrijpen dat Israël reageert op de raketbeschietingen van Hamas. De coalitiepartners PvdA en CDA kunnen dus best wat tijd gebruiken PvdA er Luuk Blom ziet niets in een debat. ANP om op één lijn te komen. De twee partijen zijn het over veel zaken eens. Ze vinden uiteraard dat alle partijen Denk je nou echt dat ze zich in Gaza wat aantrekken van Den Haag? De PvdA zoekt juist wel naar openingen. In 2007 had de partij graag gezien dat Hamas-premier Ismail Haniyeh naar Nederland kwam. En in juli van dat jaar bracht Martijn van Dam met collega s van de SP en GroenLinks zelfs een bezoek aan vertegenwoordigers van Hamas in Damascus. Om vrede te maken met je vijand moet je praten met je vijand, aldus Van Dam. Van Dam was gisteren zelf niet aanwezig, maar volgens zijn collega Blom is er niets veranderd aan het PvdA-standpunt. Volgende week blijkt of dat echt zo is. Dan is er, waarschijnijk, wel een debat. 1 Analyse Livni laat gematigde houding varen Verkiezingen spelen rol in aanval op Gazastrook Israël valt Gaza binnen vlak voor de verkiezingen van volgende maand. Is dat toeval? Waarschijnlijk niet. Mark van Assen Deze tien dagen in de winter van 2008 en 2009 lijken op het eerste gezicht erg op de 34 dagen in de zomer van Toen viel Israël zijn buurland Libanon binnen om een eind te maken aan de raketbeschietingen van Hezbollah. Nu doet Israël hetzelfde in de Gazastrook, maar is de aanval gericht op de raketten van Hamas. De invasie van 2006 eindigde in een debacle. In die 34 dagen vielen er meer dan duizend doden, en ondanks alle geweld schoot Hezbollah op het eind meer raketten af dan ooit. De sjiitische beweging, die de vernietiging van Israël nastreeft, riep zich dan ook uit tot de glorieuze winnaar van de oorlog. Israël leed ernstig gezichtsverlies; zijn machtige leger verloor tenslotte van een handjevol militanten. Premier Ehud Olmert moest beschaamd toegeven dat er grote fouten gemaakt waren. Ook de huidige aanval op de Gazastrook belooft weinig goeds. Israël is weliswaar terecht boos vanwege de voortdurende raketaanvallen op steden in het zuiden van het land. Hamas wil aan de andere kant een einde aan de verstikkende economische boycot van de Gazastrook, die de anderhalf miljoen inwoners langzaam tot wanhoop drijft. Een voor de hand liggende uitweg is praten, maar dat is een gevoelig punt in het Midden- Oosten. Beide partijen hebben namelijk gelijk, vinden ze zelf. Veel mensen hadden dan ook hun hoop gevestigd op Tzipi Livni, Israëls minister van Buitenlandse Zaken. Ze staat bekend als gematigd en heeft zich meermaals uitgesproken voor een Palestijnse staat. Druk van buiten Livni is inmiddels leider van de Kadima-partij en daarmee een belangrijke premierskandidaat bij de verkiezingen van 10 februari. Dat had goed nieuws kunnen zijn, maar haar positie binnen Kadima is erg wankel. Ze won de interne leiderschapsverkiezingen met een minimale marge (1 procent) van de havik Shaul Mofaz en voelt de hete adem van diens geestverwanten in haar nek. De Palestijnen moeten hard worden aangepakt, vinden zij. Ook de politieke druk van buiten stijgt naarmate de verkiezingen naderen. Livni s grote tegenstander is Benjamin Netanyahu van de Likoed-partij. Hij is een man van harde woorden en harde actie, en stond in recente peilingen zelfs ietsje voor op Livni. De laatste tijd waarschuwde hij steeds vaker en krachtiger voor de vuurkracht van Hamas ( Ze krijgen raketten die steeds verder reiken. ) Wat hem betreft moest Israël kiezen voor een actieve verdediging in plaats van een passieve acceptatie van de raketaanvallen vanuit de Gazastrook. Hamas heeft de vergelijking met Libanon 2006 al getrokken. Ook de vertrekkend premier Ehud Olmert, een partijgenoot van Livni, zij onlangs vastberaden dat Israël niet toestaat dat de raketten van Hamas onze kinderen blijven treffen. En zo kon het gebeuren dat de gematigde Livni begin vorige maand zei: Er komt een moment waarop elk land en elke leider zegt: nu is het genoeg. Dat moment was tien dagen geleden, toen Israël begon met luchtaanvallen op de Gazastrook. Dit weekeinde zette het zelfs grondtroepen in, die in rap tempo de Gazastrook binnendringen. Livni staat nu pal achter een invasie waarvan ze voorheen niets wilde weten. Grote twijfel Ondanks de strijdvaardige woorden van minister van Defensie Ehud Barak ( We gaan door tot de vrede en rust zijn weergekeerd in het zuiden van Israël ), is de mogelijkheid levensgroot dat het drama van Libanon zich herhaalt. Veel militaire analisten twijfelen eraan of het Israëlische leger wel in staat is de stadsguerrilla van Hamas te verslaan. De militanten hebben er nooit een geheim van gemaakt dat dit is wat ze het liefste willen: Israëlische infanteristen in het betonnen doolhof van Gaza-Stad. Zo ver is het nu nog niet, want Israël is de dichtst bevolkte gebieden van de Gazastrook nog niet binnengegaan. Het lijkt echter een kwestie van tijd, want Hamas blijft raketten afvuren. Zijn leider Mahmoud Zahar heeft de vergelijking met Libanon al getrokken. 1 Argus Tekort aan lijkenzakken in Gazastrook Uitspraken Vaticaan HOMO S WOEDEND OP PAUS De Stichting Vrienden van de Gay Krant begint een wereldwijde actie tegen voor homo s discriminerende uitspraken van de paus en andere vertegenwoordigers van het Vaticaan. Zij wil vooral het spreekrecht van de RK-Kerk in de Algemene Vergadering van de VN aan de orde stellen. De redactie van de Gay Krant is gisterochtend overspoeld met telefoontjes, mailtjes en brieven waarin woedend werd gereageerd op recente uitspraken van Vaticaanse zegslieden. Zo noemde de paus eind vorige maand homoseksueel gedrag een vernieling van Gods werk en verzette het Vaticaan zich tegen de poging van Frankrijk en Nederland om de VN-lidstaten ertoe te bewegen een einde te maken aan de strafbaarstelling van homoseksualiteit. Veel Nederlandse homo s willen dat minister Verhagen zijn afkeuring van de houding van het Vaticaan laat blijken. Volgens hoofdredacteur Henk Krol en oud-d66-politicus Boris Dittrich past het Vaticaan, als enige religie met spreekrecht bij de VN, meer bescheidenheid. EPA Betrapt! Een 20-jarige inbreker uit Nijmegen is gisteren aangehouden via de voetsporen die hij in de sneeuw achterliet. Dodelijk overspel Een Australische vrouw heeft de penis van haar slapende man in brand gestoken, omdat hij een affaire had. De man overleed aan zijn verwondingen.

4 4 Wereld Palestina Hamas gaat door tot het einde Hamas strijdt koppig door in Gaza. Het kan weinig anders, want strijd tegen joden is haar bestaansreden. Lars Anderson De overwinning op Israël is nabij. Mahmoud Zahar, leider van Hamas, hield gisteren een vurige rede op al- Aqsa tv, het televisiestation van zijn beweging. Typisch Hamas. Het is volledig omsingeld door Israël, maar zal zich nooit gewonnen geven. Dat viel te verwachten. Het belangrijkste korte-termijn doel van de islamitischmilitante groepering is Palestina bevrijden van de joden. Op de lange termijn streeft het een islamitische staat na, in historisch Palestina. Hamas betekent ijver en is een acroniem voor Harakat al-muqawima al-islamiyya, vrij vertaald Islamitisch Verzetsleger. De organisatie wordt door het Westen als een terroristische beweging gezien, dankzij de talrijke zelfmoordaanslagen tegen Israël. Steun vanuit het Westen gaat naar de Fatah-beweging en de koepelorganisatie Palestijnse Autoriteit (PLO). Hamas won in de jaren negentig aan populariteit doordat het zich op sociaal vlak sterk maakte voor Palestijnen. Dat deed het met donaties van omringende Golfstaten (28 miljoen dollar per maand), die geen vertrouwen meer hadden in het corrupte Fatah van wijlen Yasser Arafat. In januari 2006 wist het de Palestijnse parlementsverkiezingen te winnen, tot ongenoegen van Fatah en het Westen die Hamas trachtten te isoleren. Uit woede nam Hamas in juni 2007 met geweld de macht in Gaza over door Fatah eruit te zetten. Fatah deed onder leiding van Muhammed Abbas omgekeerd hetzelfde op de Westelijke Jordaanoever. 1 Palestijnen nemen de schade op bij een verwoeste moskee. AP Een Israëlische soldaat spreek een gebed uit boven op zijn tank. REUTERS Lars Anderson Hamas heeft zware klappen opgelopen, aldus de Israëlische minister van Defensie Ehud Barak. Maar we hebben nog steeds ons doel niet bereikt. Baraks woorden lijken een opmaat naar een bloedige grondoorlog in de Gazastrook, op zoek naar zo n Hamasstrijders. Het Israëlische leger is Noord-Gaza binnengedrongen en Lange rijen voor een bakker in Beit Hanoun. REUTERS Het dak van een overdekte markt in Sderot is compleet vewoest. AP Gaza Leden van Hamas duiken na de invasie massaal onder Gaza-Stad lijkt nu aan de beurt te zijn posities ingenomen in relatief dunbevolkt gebied rond Gaza-Stad. Volgens bronnen hebben zo n militairen de stad omsingeld, bijgestaan door tanks en artillerie. Gevechten tussen Israëlische troepen en Hamas militanten concentreren zich rond Beit Hanoun en Jabaliya. De inval heeft volgens Palestijnse hulpverleners aan negentig mensen het leven gekost. Slachtoffers stromen continue de overvolle ziekenhuizen in. In totaal zijn sinds de eerste bombardementen op 27 december ruim 550 Palestijnen omgekomen en gewond geraakt. Tweehonderd van hen zijn burgers. Het Israëlische leger zegt niet bang te zijn het dichtbevolkte Gaza-Stad ( inwoners) binnen te trekken. Ze zijn goed voorbereid, zegt legerwoordvoerder Avital Leibovich. Volgens haar hebben de Israëliërs twee jaar lang geoefend op een nagebouwde Arabische stad, ter voorbereiding op een stadsguerrilla. Israëlische troepen hebben geoefend op nepstad voor stadsguerrilla. Leden van Hamas zijn sinds de invasie ondergedoken en komen slechts sporadisch hun schuilplaats uit. Gisteren riep Mahmoud Zahar, het brein achter de Gaza-overname in 2007, alle Palestijnen op de Israëlische troepen te verpletteren en Israëlische burgers aan te vallen. Een oproep van de internationale gemeenschap aan Israël voor een wapenstilstand is door minister van Buitenlandse Zaken Tzipi Livni verworpen. We vechten tegen terroristen en we sluiten geen overeenkomsten met terroristen, aldus Livni. Als Israël het doelwit is, zal Israël wraak nemen. Ook internationale waarnemers in Gaza worden niet door Israël toegelaten. Livni: Ik zie niet hoe dat kan helpen. Ondertussen verslechteren de levenscondities voor de Palestijnse burgers snel. Brandstof, water, voedsel zijn ongekend schaars. Eén miljoen mensen zit zonder stroom. 1 Mumbai INDIA KOMT MET BEWIJS India heeft Pakistan bewijsmateriaal verstrekt dat zou aantonen dat Pakistaanse extremisten betrokken waren bij de terroristische aanslagen die eind november in Mumbai plaatshadden. Dat verklaarde Pranab Mukherjee, de Indiase minister van Buitenlandse Zaken. Het zou gaan om het meest gedetailleerde bewijs tot nu toe, onder andere verkregen uit ondervraging van de enige nog levende schutter, data van satellieten en gevonden wapens. Pakistan heeft tot dusverre beklemtoond dat India geen bewijsmateriaal aan heeft gedragen dat de steeds beweerde Pakistaanse betrokkenheid geloofwaardig maakt. De bloedige terroristische aanslagen hebben de betrekkingen tussen New Delhi en Islamabad verder bekoeld. De Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken, Richard Boucher, is gisteren in Islamabad gearriveerd. Hij gaat in gesprek met de Pakistaanse president Asif Ali Zardari en premier Yousuf Raza Gilani. Boucher zal onder meer praten over de Pakistaans-Indiase wrijvingen. Australië HOND REDT PINGUÏN Een groep herdershonden heeft ervoor gezorgd dat een Australische pinguïnkolonie op Middle Island blijft voortbestaan. De honden bewaken de populatie dwergpinguïns sinds Deze was destijds door vossen gereduceerd van 600 tot tien pinguïns. Inmiddels zijn er al meer dan honderd pinguïns. Volgens natuurbeschermers is de strategie mogelijk ook toe te passen ter bescherming van andere diersoorten. Het weer Gaza Stad: 20 C, zon Rafah: 22 C, zon Sderot: 20 C, zon Verboden De begraafplaats in de Britse stad Grimsby heeft bezoekers verboden nepbloemen en andere rommel achter te laten op graven. Het is er niet netjes genoeg.

5 DURFKAPITAAL Wat nou crisis? Durfinvesteerder Hubert Deitmers leidt niet aan crisisangst. Het lijkt bij ons de goednieuwsshow. Internet blijft een groeimarkt. 6 Dagblad De Pers In Business 5 Avontuurlijk jaar Banken durven niets meer te voorspellen Beleggen is nu voor durfals: garantie tot de voordeur Wie nu nog schrikt van slecht economisch nieuws moet zijn geld maar op een spaarrekening zetten. Voor wie nog durft, biedt 2009 avontuurlijke beleggingskansen. Mathijs Rotteveel Een voorspelling voor de slotstand van de AEX-index geven wij niet. Gewoonlijk staan analisten in het begin van het nieuwe jaar te springen om te vertellen wat de wereldwijde aandelenbeurzen gaan doen. Dit jaar houden ze wijselijk hun mond. Het is een soort volksritueel om in januari de eindstand van de AEX te voorspellen, zegt Ronald Doeswijk van analistenbureau Iris. Nu doen wij niet mee. Het is een slag in de lucht slaan. De beurs gaat ooit wel weer aantrekken. Dat kan eind 2009 zijn, of later. Ook analisten van andere banken (Iris is onderdeel van Rabobank) hebben 2009 als beleggingsjaar al afgeschreven. De enige discussie die ze voeren, is hoe diep de recessie zal zijn. Als de eerste tekenen van herstel zich aandienen, verdringen ze elkaar ongetwijfeld weer om hun verhaal in de media te vertellen. Voor wie geen zin heeft om daarop te wachten zijn er ook nu buitenkansjes. Maar met beleggingen is het in 2009 net als met tweedehands auto s: garantie tot de voordeur. Zon en wind Duurzame banken als ASN en Triodos doen door de kredietcrisis gouden zaken. Ze prediken al jaren het evangelie van het verantwoorde beleggen en zien een grote toekomst weggelegd voor wind- en zonne-energie. Ad Schellen van het Delta Lloyd Water & Climate fonds is een oudgediende in deze wereld. Hij durft zijn geld wel te zetten op de Deense windmolenfabrikant Vestas en op First Solar, een Amerikaanse producent van zonnecellen. We hebben al zoveel slecht nieuws gekregen, zegt hij. Kunnen we de ernst van de crisis nu nog onderschatten? We moeten die dalende grafieken niet allemaal naar Koop een tractor, daar word je rijk van. STIJN RADEMAKER/HH Hierin beleggen is een gok. Je kunt net zo goed naar het casino gaan. het nulpunt doortrekken. Met Vestas en First Solar speelt Schellen in op de zorg om de klimaatverandering. Veel bedrijven hebben nu moeite om projecten op dit gebied te financieren, maar als ze daar doorheen komen, gaat het wel weer aantrekken. Mercedes Mercedes? Oké, autobouwers zitten zwaar in de problemen. Amerikaanse autogiganten als Ford, General Motors en Chrysler staan op omvallen, maar ook Duitse kwaliteitsmerken als Daimler Benz en BMW bedelen bij de staat om noodfinanciering. De bedrijfsobligaties van de Amerikaanse autobouwers zijn bijna niets meer waard, waardoor de rentebetalingen oplopen tot 80 procent. Hierin beleggen is een gok, zegt beleggingsgoeroe Rienk Kamer. Ze worden gered door de staat of ze gaan failliet. Je kunt net zo goed naar het casino gaan. Kamer ziet meer in Mercedesbouwer Daimler Benz. Dat bedrijf heeft meer kans om te overleven en biedt een rente van 8 à 9 procent, dat is veel. Hedgefondsen Ze vallen bij bosjes, maar sommige hedgefondsen hebben in 2008 schitterende rendementen behaald. Hun voordeel is dat zij ook short kunnen gaan: ze lenen effecten, verkopen ze door en als ze de geleende effecten moeten teruggeven, kopen ze die hopelijk goedkoper weer in. Zo kunnen ze ook profiteren van koersdalingen. Het Rotterdamse Transtrend behaalde hiermee het afgelopen jaar een rendement van 18,82 procent. Het Oostenrijkse Superfund 35,19 procent. Transtrend is helaas alleen toegankelijk voor mensen die minimaal dollar meenemen. Superfund wordt in Nederland verkocht vanaf een inleg van euro. Koop een tractor Koop een tractor, daar word je rijk van. Volgens de Amerikaanse grondstoffenbelegger Jim Rogers hebben boeren te toekomst. In 2008 daalden de prijzen van grondstoffen heel hard. Maar het voedseltekort blijft bestaan, net als het tekort aan olie. Omdat er door de lage prijzen te weinig wordt geïnvesteerd in nieuwe productie, lopen de tekorten in de toekomst alleen maar op en stijgen de prijzen. 1 Q&A Musical over de Hema in de maak Er komt een musical over de Hema. Dat bevestigt woordvoerster Judy op het Veld naar aanleiding van een bericht in De Telegraaf. Annemieke van Dongen Een musical?! Is dit een pr-stunt? Nee, wij zijn benaderd door iemand die een leuk idee had voor een musical over Hema. Ik kan niet zeggen door wie. Waarom zouden mensen een musical over een warenhuis willen zien? Hema heeft historie en is typisch Nederlands. Bovendien vinden consumenten Hema een leuk bedrijf, ze komen graag in onze winkels. Heeft Hema Albert Verlinde of Joop van den Ende al gestrikt voor de productie? Nee, maar we zijn wel in gesprek met een ander productiebedrijf. De komende maanden zullen we daar meer over bekendmaken. Wordt het een productie van formaat Beatrix- of Circustheater? Nee, volgens mij wordt hij niet zo groot. Het is de bedoeling dat de musical langs een aantal verschillende theaters gaat toeren. Als Hema de musical financiert, zorgt u vast dat de rookworsten mooi in beeld komen? Over de financiering zijn we nog in onderhandeling. We willen ons prettig voelen bij de inhoud, maar zullen er nagenoeg geen invloed op uitoefenen. Onze stem zal nooit doorslaggevend zijn; het wordt een artistieke productie. 1 Porselein WEDGWOOD IN NOOD De Brits-Ierse producent van porselein, Waterford Wedgwood, zit in financiële nood. Voor bepaalde onderdelen is het faillissement aangevraagd. Wedgwood heeft last van tegenvallende verkopen in het Verenigd Koninkrijk en de VS. Het bedrijf maakte in de afgelopen vijf jaar geen winst. Daar kwam de financiële crisis bovenop. De handel in het aandeel werd gisteren stilgelegd op de beurs in Dublin. Onderzoek kleine bedrijven NIET BANG VOOR DE CRISIS Kleine bedrijven zijn sterk genoeg om een crisis te overleven. Ze zijn zelfs sterker dan veel grotere bedrijven omdat ze flexibeler zijn en sneller kunnen reageren als de markt verandert. Dat blijkt uit onderzoek dat de Kamer van Koophandel Amsterdam heeft gedaan onder bedrijven met maximaal vijf werknemers. Kleine bedrijven hebben momenteel wel last van de financiële crisis maar verwachten de komende jaren toch dat hun omzet groeit. Een kwart denkt zelfs extra werknemers aan te nemen. Hun optimisme is terecht, menen de onderzoekers. Bedrijven die producten afnemen van kleine ondernemers verwachten daar de komende jaren mee door te gaan. Ze zijn vooral blij met de persoonlijke aandacht die ze er krijgen en vinden het prettig dat ze direct contact hebben met de eigenaren van de bedrijven. De ondernemers zijn erg tevreden met hun bestaan. Als ze morgen een baan aangeboden krijgen in loondienst zou driekwart toch kiezen voor een eigen bedrijfje. Noodkreet bouwers VEEL BANEN OP DE TOCHT Het kabinet moet snel met een reddingsplan komen voor de bouwsector. Dat schrijft de Vereniging voor ontwikkelaars en bouwondernemers (NVB) in een brief aan het kabinet. Op dit moment staan honderdduizend banen op de tocht doordat de vraag naar woningen daalt. De NVB stelt voor dat de Nationale Hypotheekgarantie omhoog gaat en dat ouders hun kinderen onbelast een ton mogen schenken. Dure vis Op een vismarkt in Tokio bracht een flinke tonijn van 128 kilo ruim euro op. Slechts één keer eerder werd er meer betaald voor tonijn. Hondenbont Een jas kopen van een honden- of kattenvelletje zit er niet meer in. Deze bontsoorten mogen de grens niet meer over, heeft de Europese Commissie besloten. Sluipverkeer Tankstations hebben er een nieuw soort klant bij: Sinds het rookverbod stoppen mensen die uitgaan vaker bij de pomp om even een peuk te roken.

6 6 In Business Koster & Jojanneke Met medewerking van: Lorianne van Gelder en Suzanne Peters Van den Ende & Deitmers Internet crisisproof Het is een goednieuwsshow Hubert Deitmers verheugt zich op een nieuw investeringsjaar. Ook al hadden we het geld van Joop van den Ende liever niet alleen bij Icesave gezet, maar dat is achteraf praten, mailde Hyves oprichter Raymond Spanjar ons en half Nederland maandag in een verder montere Nieuwjaarsmail. Ondanks dat zou er niet minder geïnvesteerd worden het komende jaar. Mocht het toch nog misgaan dan rekent Spanjar op staatssteun van zijn hyvesvriend Wouter Bos, zo liet hij ons verder weten. Koster trapte er met open ogen in. Hubert Deitmers, die met Joop van den Ende in 2006 venture capital maatschappij Van den Ende & Deitmers oprichtte, werd door een oplettend contact op Spanjars mail geattendeerd. De durfondernemer die vrijwel vanaf het begin bij Hyves betrokken is, nam in april 2008 met Van den Ende een substantieel minderheidsbelang is het online sociale netwerk. Ha ha!, lacht hij. Dat is een grap. Voor zover ik weet. Typisch Hyves. Dat kan ik echt waarderen. Deitmers, veertien bedrijven onder de investeerdervleugels waarvan het merendeel een www-basis heeft, is deze dagen sowieso goed gehumeurd. De crisis lijkt hem niet te raken. Het lijkt bij ons wel een beetje de goednieuwsshow. Onze portfoliobedrijven gaan goed. De toekomst van Productiebedrijf E.V.A. van Paul de Leeuw ziet er goed uit. Er heeft zich daar omheen een leuk clubje mensen verzameld, zoals Daphne Bunskoek. De internetbedrijven staan er gezond voor. De broadband penetratie groeit enorm, het bouwen van internetplatforms wordt steeds goedkoper, en consumenten zijn er aan gewend veel aankopen online te doen en doen dat ook frequent. Internet blijft een goede investeringsbasis, ook in deze crisistijden. Wij blijven erin investeren. In december namen Van den Ende en Deitmers nog een substantieel minderheidsbelang in het Duitse internet reclamefilmpjesbedrijf Smartclip. Ook daar verwacht hij louter enorme groei. Advertentie-inkomsten staan natuurlijk onder druk, maar op internet veel minder. Juist in deze tijd gaan adverteerders op zoek naar de hoogste efficiëntie tegen de Typisch Hyves, zo n grap over Icesave. Dat kan ik echt waarderen. HH laagste kosten. Het mag dan goed investeren zijn online, met de giga-bedragen die gemoeid waren met de internetbubbel heeft Deitmers niks van doen. Men wilde te snel te veel. Ons devies is stap voor stap. Maar grappig is wel dat een paar van onze succesvolste internetbedrijven juist gestart zijn op het moment dat de bubbel barstte. Albumprinter bijvoorbeeld, voor fotoboeken van digitale foto s. Nu een van de wereld top-5 spelers op dat gebied. Hyves gaat zich het komend jaar op het gebied van mobiel hyven begeven. Dat was in principe ook al het idee toen ze begonnen, maar toen was het te vroeg. Nu is de tijd rijp. Dat is dat stap voor stap idee. Daarnaast gelooft de voormalige lid van de raad van bestuur van Endemol vooral in zakendoen met mensen die hij via via kent. Dat in combinatie met de trends volgen waarin ik geloof, is voor ons een erg goede strategie gebleken. Nog een tip: hij investeert sowieso alleen in bedrijven die gezond zijn, bij voorkeur geen bankfinanciering nodig hebben maar door de kapitaalversterking van Van den Ende & Deitmers juist geld op de bank hebben. En dan niet bij Icesave. Ha ha ha! 1 Q&A Boegbeeld Unox zien we niet terug Luca Prins, alias het Unoxmeisje, is de nieuwe hype in het land van soep en ballen. Gratis publiciteit voor Unox, zou je denken. Inderdaad! Goed plan zeg! Hoe komen jullie daar zo op? Wij hebben hier niets mee van doen gehad, dit was gewoon een deelneemster. Aan de andere kant hadden we het zelf niet beter kunnen verzinnen. Enorm grappig hoe dit is gelopen. Hebben jullie dan wel extra hard geprobeerd om haar te vinden? Ook niet. Voor ons was de dag zelf het belangrijkst. Maar ze is toch harstikke leuk? De slagroom op de taart! We zien haar dus binnenkort terug in een commercial. Ze is absoluut een leuke verschijning, maar dat gaat toch niet gebeuren, ben ik bang. Het mooiste is nog wel dat ze echt een Hollandse schone is, wat uitstekend past bij ons imago. Tja Het zou een idee zijn, maar waarschijnlijk niet. Geen beloning dus, voor al die gratis reclame? Zoals alle deelnemers kreeg ook zij de muts mee naar huis, en een vaantje. En we hopen uiteraard dat ze er volgende keer weer bij is. 1 Medewerker General Ledger Vacature: 346 Als medewerker General Ledger bij een telecombedrijf in Utrecht controleer je de boekingen en voer je interne controles uit op geldstromen en voorwaarden. Je specificeert de balansrekeningen, stelt de fiscale aangiftes (btw en lb) op en bent verantwoordelijk voor de periodeafsluitingen. Cash Manager (Maxeda) Salarisindicatie: Vacature: 342 Als Cash Manager voor Maxeda, bekend van formules als De Bijenkorf, V&D en Praxis, ben je verantwoordelijk voor het uitvoeren van het dagelijkse cash management voor zowel Nederlandse als buitenlandse Maxeda bedrijven. Daarnaast onderhoudt je intensieve contacten met de financiële managers en bankrelaties en rapporteer je aan de Director Corporate Control. Je profiel: HBO- werk- en denkniveau Ervaring met Oracle is een pré Ervaring in een vergelijkbare functie Kwaliteitsgericht & accuraat Je profiel: Opleiding op HBO-niveau of HBO-denkniveau Minimaal 3 jaar ervaring binnen een treasury of cash afdeling Ervaring met Electronic Banking is een pré Daadkrachtige persoonlijkheid met een flexibele instelling Je contact: René Beukema, of r.beukema@vijzelaar.com Je contact: René Beukema, of r.beukema@vijzelaar.com Assistent Controller (VU) Salarisindicatie: Vacature: 334 Als Assistent Controller bij het VU Medisch Centrum voer je in samenwerking met een collega de projectadministratie voor het Facilitair Bedrijf. Je bent verantwoordelijk voor controle van boekingen en het aanleveren van correctieboekingen. Je bereidt de maandrapportages alsmede de kostprijs calculaties voor. Bovendien doe je voorstellen voor verbetering van werkprocessen en administratieve procedures voor het projectbeheer. Je rapporteert aan de Finance Manager. Teamleider Accounts Payable Vacature: 352 Als Teamleider Accounts Payable bij een telecombedrijf in Utrecht zorg je voor de optimalisatie en efficiënte uitvoering van factuurscanning, de verwerking van inkoopfacturen in Oracle, inclusief betaalbaarstelling van inkoopfacturen. Daarnaast ben je verantwoordelijk voor het afletteren en verklaren van saldi in subadministraties en/of tussenrekeningen. Je profiel: Afgeronde bedrijfseconomische opleiding op HBO-niveau (AC/BE) Minimaal 1 jaar ervaring in een soortgelijke functie Ervaring met Oracle is een pré Resultaatgericht en gewend met deadlines te werken Je profiel: HBO- werk- en denkniveau Ervaring met Accounts Payable Duidelijk aantoonbare leidinggevende ervaring Aantoonbare kennis van & ervaring met AO/IC-aspecten Je contact: Clarine Spiekhout, of c.spiekhout@vijzelaar.com Je contact: René Beukema, of r.beukema@vijzelaar.com Alweer 4 topbanen bij topbedrijven Kijk voor deze en allerlei topbanen bij topbedrijven op vijzelaar.com of bel continuïteit in finance

7 In Business 7 Techno De Oosterscheldedam bij storm. GEORGE BURGGRAAFF / HOLLANDSE HOOGTE Waterstaat Wonder of misser? Een monument voor het poldermodel Niemand wilde de peperdure pijlerdam in de Oosterschelde. Maar het was de enige oplossing. Een Aktiegroep zonder bestuur veroorzaakte een politieke revolutie Marcel Hulspas In de nacht van 15 op 16 november 1973 gaat het bijna weer fout in Zeeland. Een onverwacht snel opkomende storm, gecombineerd met een springvloed, jaagt het Noordzeewater de delta in. Het waterpeil komt tot slechts 35 centimeter beneden dat van de stormvloed van 1953, toen de Zeeuwse dijken het op vele plaatsen begaven en er ruim 1800 doden vielen. De zwakke dijken rond de Oosterschelde, jarenlang verwaarloosd omdat de waterschappen er van uitgingen dat er toch een dam zou komen die deze zeearm volledig zou afsluiten, houden het maar net. Laks of niet: daarna proberen diezelfde waterschappen zoveel mogelijk munt te slaan uit de bijna-ramp. De regering wordt overstelpt met brieven en telegrammen. De storm bewijst het: de Oosterschelde moet zo snel mogelijk dicht! Die dam moet er komen! Ook de Commissie-Klaasesz, ingesteld om een uitweg te vinden uit de politieke impasse rond de afsluiting van de Oosterschelde, wordt bestookt. Stil stinkend water De storm is slecht nieuws voor de Aktiegroep Oosterschelde Open. Zij wil geen dam, nooit niet. Een dam betekent: geen getij meer in de Oosterschelde. Wat dan overblijft is stilstaand, stinkend water. Dankzij haar felle acties was de Aktiegroep erin geslaagd de Oosterschelde op de Haagse politieke agenda te krijgen. Maar Niet alleen de pijlerdam, alle Deltawerken staan nu ter discussie die maand lijkt alles voor niets te zijn geweest. De zee laat zijn tanden zien; de afsluiters lijken alsnog aan het langste eind te trekken. En juist op dat moment was daar, in de woorden van actievoerder Rinus Harthoorn een geschenk uit de hemel. Een telefoontje van een man uit Middelburg. Hij voelde zich bedrogen. Rijkswaterstaat hield toch vol dat de dijken langs de Oosterschelde niet versterkt kónden worden? Dat de ondergrond daar ongeschikt voor was en dat die zeearm daarom afgesloten moést worden? Nou, in een door hem verhuurd pandje waren tekenaars van Waterstaat druk bezig met ontwerpen voor dijkverzwaring. Het was dus wél mogelijk. Kort daarop leenden de aktievoerders de bouwtekeningen. Rijkswaterstaat stond voor aap. De kansen waren in een klap gekeerd. Niet de koppige Zeeuwse regenten waren de grootste vijand van de Aktiegroep, ook niet de onbetrouwbare Haagse politiek. Zelfs niet de Provinciale Zeeuwse Courant die nooit een goed woord over had voor de acties. Nee, de ware vijand was Rijkswaterstaat. De mannen met beton in hun oren. Rijkswaterstaat had een onaantastbaar kennismonopolie opgebouwd en was uitgegroeid tot een staat in de staat. Na de watersnoodramp van 1953 was Rijkswaterstaat met het Deltaplan gekomen: afsluiting van de alle Zeeuwse zeearmen, met uitzondering van de Westerschelde. Geen politicus durfde daaraan te tornen. En toch gingen Rijkswaterstaat en de Haagse politiek halverwege de jaren zeventig door de knieën. Eerst beloofde de regering- Den Uyl een nieuw onderzoek. Zo ontstond de Commissie-Klaasesz, die in maart 1974 met haar eindrapport kwam: de Oosterschelde moet een halfdoorlatende dam krijgen. De Zeeuwse bestuurders stonden in hun hemd. Rijkswaterstaat was ten diepste vernederd. En dat alles dankzij een klein maar uiterst actief clubje uit Yerseke. Paul de Schipper s boeiende, en (zeker in het begin) met vaart geschreven De slag om de Oosterschelde is een hommage aan de strijdmakkers van weleer. De Aktiegroep had geen voorzitter, kende geen bestuur. Menige tegenstander vermoedde dat achter de groep een stel stinkend rijke Yersekse mossel- of oestervissers schuil ging die alleen maar uit was op een fikse schadevergoeding. Niets van waar, schrijft de Schipper. Die vissers deden niet of nauwelijks mee. Het was een handjevol idealisten, bezeten van de Oosterschelde, die dankzij hun tomeloze inzet in staat bleken geschiedenis te schrijven. Actievoerder Hans de Leeuw: terugkijkend vind ik het een unieke prestatie. Dat mag ik toch best zeggen he? Maar het is ook een bittere overwinning gebleken. Achtste wereldwonder Rijkswaterstaat hervond zichzelf, ontdekte het milieu en kwam in 1976 met een revolutionaire oplossing: de pijlerdam. Enorme stalen schuiven, opgehangen tussen betonnen pijlers, kunnen bij extreem hoog water worden neergelaten. De Pijlerdam is het achtste wereldwonder genoemd. En ook wel: een monument voor de democratie. Of: een monument voor het poldermodel. Want dit peperdure compromis (acht miljard gulden), dit unieke staaltje ingenieurskunst, is eigenlijk een onding. Het verzwakt het getij en vernielt alsnog de natuur. In november 1998 geeft Waterstaatingenieur Ammo Hoekstra tijdens een bijeenkomst in Yerseke toe dat de pijlerdam er nooit had mogen komen. Gewoon de bestaande dijken versterken was de beste en goedkoopste oplossing geweest. Dat was al heel lang bekend, maar de politiek en Rijkswaterstaat kon die stap terug niet zetten. Met de halfdoorlatende, schadelijke pijlerdam als resultaat. Tel daarbij de ecologische rampen veroorzaakt door de kleinere afsluitingen en voor De Schipper is de conclusie onontkoombaar: het hele Deltaplan had nooit uitgevoerd mogen worden. Achtentwintig jaar na die eerste, onzekere vergadering in een klamme oesterschuur kreeg de Aktiegroep alsnog gelijk. 1 Paul de Schipper, De slag om de Oosterschelde. Uitgeverij Atlas, 24,90. GESIGNALEERD Geniale ingenieurs Vier eeuwen geleden joeg Hendrik VIII de Britse katholieke geestelijken uit hun kloosters en kerken. Hoogtepunten van middeleeuwse bouwkunst vielen daarna ten prooi aan wind en regen. Veel ervan zijn inmiddels keurig gerestaureerd, maar dit fotoboek, vol historische opnamen, toont de sfeervolle ruïnes van honderd jaar geleden. Een buitenkansje voor de anglofiel. Eliza Sackett en Julia Skinner, Abbeys, priories and cathedrals, 13,95 euro. De dokter rookt met plezier Vijf Amerikaanse topsporters raden u aan Chesterfield te roken. Tevreden lachend, met een sigaret tussen de vingers, kijken ze ons aan. Smoke a pack! Het is maar een van de vele bizarre reclames voor sigaretten en sterke drank uit vervlogen tijden, verzameld in dit kleine maar fraai geillustreerde boekje. Toen de gezondheidsrisico s allang bekend waren, maar in reclames alles nog mocht. Om grinnikend cadeau te geven. Kirven Blount, What s Your Poison? 4,95 euro De nieuwste voorouders Waar komen we vandaan? Het onderzoek naar het ontstaan van de mens verloopt nog steeds met horten en stoten. Zo heeft de recente ontdekking van de kleine Floresmens veel vertrouwde opvattingen weer op losse schroeven gezet. In dit fraaie boekje beschrijft Carl Zimmer de nieuwste inzichten en raadsels rond onze oorsprong. Ramsj gesignaleerd bij boekhandel Steven Sterk, Servetstraat, Utrecht: Vrije houthakker (1) Natuurbeschermers in Devon jagen op een bever die ontsnapt is uit een beverfarm in Lifton. Het beest heeft al vele bomen in de wijde omtrek om geknaagd. Vrije houthakker (2) Ze denken het dier (een mannetje) snel te kunnen vangen door middel van vallen die voorzien zijn van de geur van vrouwtjesbevers. Gewilde geur Bevers zijn in Engeland al acht eeuwen uitgestorven. Ze werden bejaagd vanwege hun bont en hun geurklieren, waaruit medicijnen werden gebrouwen.

8 8 In Business De markt BEURS VANDAAG REDACTIE: IEX.NL AEX 302 Eigenlijk hebben ze geen recht van spreken meer na die AEX duikeling vorig jaar van 515 naar 246, ofwel 52%. Gemiddeld gingen de Nederlandse beursprofessionals uit van 540. De grootste optimist dacht dat de index nu wel eventjes op 650 zou staan en de ergste pessimisten dachten aan 400. Dat is nog altijd 60% te hoog Deze cijfers zijn van SNS fondsmanager Corné van Zeijl die sinds de jaren negentig iedere maand trouw de Nederlandse beursprofs enquêteert over de AEX en de beste en slechtste aandelen voor de komende maand. Voor 2009 zijn de negentig deelnemende profs procentueel gezien net zo enthousiast als een jaar geleden. Gemiddeld komen ze uit op AEX 302 en dat is 23% boven de oudejaarstand: Moeten de profs nog een keer de gebruiksaanwijzing van de AEX nalezen, aandelen kiezen kunnen ze wel. Hun vier topaandelen deden voor 2008 deden het met +1,5% veel en veel beter dan de AEX (-52%) en hun flopaandelen bleven - en zo hoort dat - juist fiks achter bij de index: Toppers profs 2008: ING -73% Corporate Express: +72% Philips: -53% Randstad: -46% Gemiddeld: +1,5% Floppers profs 2008: Tom Tom: -90% Heineken: -51% Arcelor Mittal: -68% Unilever: -31% Gemiddeld: -60% Het lot in de loterij was natuurlijk Corporate Express. De koers schoot begin vorig jaar omhoog nadat de Amerikaanse branchegenoot Staples een bod uitbracht. Z Met welke namen duiken de negentig experts nu 2009 in? Toppers profs 2009: Tom Tom Fugro Royal Dutch Shell DSM Floppers profs 2009 Unilever Wolters Kluwer Reed Elsevier Unibail-Rodamco Vorig jaar december vroeg IEX ongeveer 900 particuliere beleggers dan wel niet specifiek naar wat de AEX er in 2008 van ging bakken, maar wel naar hun stockpicks. In tegenstelling tot de profs ging bij de gewone beleggers alles fout. Toppers particulieren 2008: ING: -73% Royal Dutch Shell: -35% Philips: -53% Arcelor Mittal: -68% Gemiddeld: -47% Floppers particulieren 2008: Tom Tom: -90,% Unibail-Rodamco: -29% Hagemeyer: +3% TNT: -51% Gemiddeld: -42% De selectie voor 2009 van de bijna 900 particulieren bestaat uit de volgende namen: Toppers particulieren 2009: ING Royal Dutch Shell Tom Tom KPN Floppers particulieren 2009: Fortis ASML Randstad Corio Overigens zien beleggers de AEX redelijk zitten voor het komende jaar: Omhoog (meer dan +6%): 58,0% Neutraal (tussen de -3% en +6%): 27,0% Omlaag (meer dan -3%): 15,0%) 1 ING 7,58 VERSCHIL: -0,02 7 januari 08 5 januari 09-0,26% De markt in kaart VS NASDAQ 1628,03-0,26% BRAZILIË BOVESPA 41408,88 2,89% Bron koersgegevens: VS DOW JONES 8952,89-0,91% LONDEN FTSE ,64 0,39% FRANKRIJK CAC ,92 0,31% NEDERLAND AEX 261,78 1,37% Nederland AEX Index - slotkoersen 5 januari AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME aegon 5,03 4,66 0,37 5,03 4, ahold 9,101 9,257-0,16 9,35 9, akzo nobel 32,04 31,17 0,87 32,205 31, arcelor mittal 18,825 18,78 0,04 19,39 18, asml holding 13,32 12,81 0,51 13,42 12, bam groep 6,897 6,66 0,24 6,897 6, corio 34,195 33,82 0,38 34,75 33, dsm, kon. 20,345 19,99 0,36 20,615 20, fortis 1,012 1,02-0,01 1,101 1, fugro 22,14 21,89 0,25 22,785 21, heineken 22,80 22,45 0,35 22,955 22, ing groep c. 7,58 7,60-0,02 7,80 7, kpn 10,845 10,685 0,16 10,885 10, philips, kon. 15,025 14,715 0,31 15,09 14, randstad 16,00 15,215 0,78 16,10 15, reed elsevier 9,00 8,85 0,15 9,04 8, royal dutch shell a 20,075 19,685 0,39 20,10 19, sbm offshore 10,04 10,00 0,04 10,35 9, tnt 14,74 14,44 0,30 14,835 14, tomtom 6,03 5,67 0,36 6,134 5, unibail-rodamco 111,40 109,94 1,46 113,48 110, unilever c. 18,00 17,99 0,01 18,105 17, usg people 9,74 9,50 0,24 9,827 9, wereldhave 66,83 67,385-0,56 67,995 66, wolters-kluwer c. 14,40 14,50-0,10 14,585 14, Amsterdam Midcap Index - slotkoersen 5 januari AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME aalberts ind. 5,46 5,33 0,13 5,503 5, amg 8,41 7,432 0,98 8,688 7, arcadis 10,25 10,305-0,06 10,50 10, asm international 6,91 6,46 0,45 7,069 6, binckbank 5,54 5,58-0,04 5,60 5, boskalis westm. 17,70 16,98 0,72 18,125 16, crucell 11,45 11,33 0,12 11,52 11, csm 11,83 11,57 0,26 11,88 11, draka holding 6,93 6,60 0,33 7,08 6, eurocomm. prop. 26,00 25,60 0,40 26,78 25, heijmans 3,616 3,50 0,12 3,65 3, imtech 12,785 12,51 0,28 13,13 12, logica 0,84 0,78 0,06 0,84 0, nutreco holding 24,835 24,495 0,34 25,055 24, oce 3,22 3,32-0,10 3,38 3, opg groep 9,69 9,79-0,10 9,97 9, ordina 3,34 3,039 0,30 3,34 3, pharming group 0,647 0,65-0,00 0,65 0, smit international 38,60 37,61 0,99 39,32 37, sns reaal 3,86 3,93-0,07 4,02 3, ten cate 17,52 17,45 0,07 18,34 17, vastned retail 42,38 39,50 2,88 42,38 40, vopak 28,87 27,75 1,12 28,895 27, wavin 2,33 2,38-0,05 2,429 2, wessanen c. 4,83 4,808 0,02 4,86 4, Amsterdam Smallcap Index - slotkoersen 5 januari AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME accell group 18,50 18,69-0,19 19,00 18, antonov 0,19 0,19 0,00-0,19 0, ballast nedam 14,05 13,795 0,26 14,195 13, beter bed 8,85 8,55 0,30 8,85 8, brunel intern 9,00 8,94 0,06 9,00 8, eriks group 28,95 28,00 0,95 28,95 28, exact hold. 13,85 13,54 0,31 13,97 13, fornix biosciences 6,871 6,96-0,09 7,00 6, gamma holding 7,00 6,61 0,39 7,25 6, grontmij c. 17,70 18,27-0,57 18,40 17, innoconcepts 3,66 3,485 0,18 3,68 3, kardan 1,84 1,83 0,01 1,96 1, kas bank 9,62 10,10-0,48 10,20 9, lanschot, van 48,00 48,00 0,00-48,75 48, macintosh retail 7,04 6,81 0,23 7,20 6, moolen holding 2,43 2,322 0,11 2,47 2, nieuwe steen 12,935 11,90 1,04 13,295 12, qurius 0,294 0,275 0,02 0,30 0, sligro food gr 13,96 14,88-0,92 15,00 13, spyker cars 2,50 2,74-0,24 2,75 2, super de boer 2,79 2,75 0,04 2,795 2, tkh group 8,098 8,10-0,00 8,25 8, tmg 12,40 12,45-0,05 12,40 12, unit 4 agresso 7,995 7,97 0,02 8,10 7, vastned off/ind 7,999 7,95 0,05 8,14 7,

9 In Business 9 De markt DUITSLAND DAX 4983,99 0,22% RUSLAND RTS-INDEX 631,89 JAPAN NIKKEI ,12 2,07% DE GONG Aan Oswald Schwirtz, voorzitter van de Kamer van Koophandel in Amsterdam, de eer om de tweede handelsdag van het jaar te openen op Beursplein 5. De Kamer van Koophandel legt gegevens over het bedrijfsleven vast in het handelsregister. Doordat deze gegevens toegankelijk zijn, kunnen ondernemers rechtszekerheid krijgen bij het aangaan van overeenkomsten met leveranciers en afnemers. De beste investering die Schwirtz naar eigen zeggen ooit heeft gedaan is investeren in zijn eigen bedrijf, de Retail Development Company, die driehonderd winkels telt. Schwirtz denkt dat we qua kredietcrisis het ergste wel hebben gehad. Hij denkt dat we het nu vooral moeten hebben van de kleine ondernemers. Hij verwacht dat de banken, ING voorop, het hardste zullen stijgen op de beurs dit jaar. De huidige koers raakt kant noch wal. 1 0,00% HONGKONG HANG SENG HET PANEL REDACTIE: IEX.NL drijven nog niet aan toe. Waarschijnlijk zitten daarom nog niet alle winsttegenvallers in de koersen, maar dat geeft nu eerder koop- dan verkoopkansen ,31 3,46% SINGAPORE STRAITS TIMES 1924,87 5,20% STELLING VAN DE DAG: Cijferbibberen Met woensdag Alcoa en volgende week maandag Océ start het vierde kwartaalcijferseizoen. Hoe erg worden die rapportages na alle economische jobstijdingen en winstwaarschuwingen en hoe reageren de koersen? Zitten alle boze dromen al in de koersen? VALIUM Ad van Tiggelen (aandelenstrateeg ING): Zet de valium maar klaar, dit cijferseizoen én de vooruitzichten zullen deprimerend zijn. Meestal worden koersen pas na de derde of vierde winstwaarschuwing immuun voor tegenvallers, daar zijn we bij veel be- TWIJFEL Cees Smit (Today s Beheer): De cijfers zullen kijkend naar de consumenten- en producentenvertrouwenscijfers dramatisch worden. Of dit allemaal in de koersen zit verwerkt, betwijfel ik. Anders krijgen we een korte termijnopleving, om vervolgens alsnog te dippen. NIET MEER SCHRIKKEN Arend Jan Kamp (content manager IEX): Die cijfers zijn vreselijk, maar dat geldt ook voor de aandelenkoersen. Een enkele uitzondering daargelaten denk ik dat we niet echt meer gaan schrikken van die rapportages. Niet dat ik veel van de outlooks verwacht, maar ik ben heel benieuwd of er een bedrijf is dat als eerste écht licht aan het einde van de tunnel ziet en dat hardop durft te zeggen. 1 AEX Index 261,78 VERSCHIL: +3,55 7 januari 08 5 januari 09 +1,37% Euro/Dollar 1,3587 Hang Seng 15563,31 VERSCHIL: +520,50 7 januari 08 5 januari 09 +3,46% Goud 849,74 Dow Jones 8952,89 VERSCHIL: -81,80 7 januari 08 5 januari 09-0,91% Olie 47,73 6 januari 08 5 januari 09 7 januari 08 5 januari 09 7 januari 08 5 januari 09 VERSCHIL: -0,0298-2,15% VERSCHIL: -26,73-3,05% VERSCHIL: +0,64 +1,36%

10 Can 5 liter!

11 Haal het bij de goedkoopste! voor Extran Witte of Color Reus voor voor voor voor Chocomel WC eend Dit is Douwe: Waarom Dirk de goedkoopste is 1 Dirk koopt razend scherp in. 2 Dirk speelt het inkoopvoordeel direct aan u door. 3 Dirk doet niet aan dure spaaracties, die u uiteindelijk toch zelf betaalt. 4 Dirk heeft geen enorm hoofdkantoor. 5 Dirk heeft Hollandse zuinigheid hoog in het vaandel staan. 6 Dirk houdt de kosten laag. Malse Hollandse netten à 3 pond Al die andere zijn toch duurder. Handsinaasappels Dit is Dirk: Per kilo Nergens goedkoper! Dirk-benzine. voor Altijd 10 ct korting Wij knokken voor uw KOOPKRACHT!

12 12 In Business In de knip Belastingen Aangifte doen nu ook voor luieriken Een hekel aan het invullen van de aangifte loonbelasting? Wie nog even wacht krijgt een formulier dat de belastingdienst al grotendeels heeft ingevuld. GELD TELT REDACTIE: INDEPENDER.NL Welke dekking past bij mijn auto? Redactie economie Enthousiastelingen kunnen al aan de slag met het invullen van hun loonbelastingformulier. De belastingdienst heeft namelijk gisteren het programma op de internetsite gezet waarmee mensen aangifte kunnen doen van de inkomstenbelasting over vorig jaar. Luieriken kunnen beter nog even wachten. Wie namelijk vanaf 1 maart digitaal aangifte doet, krijgt een formulier op het computerscherm dat al grotendeels is ingevuld, zo maakte de belastingdienst gisteren bekend. Alle bruikbare gegevens die de dienst al heeft staan erop, zoals het burgerservicenummer, de geboortedatum, de WOZ-waarde van de eigen woning, de naam van de fiscale partner en loongegevens van vorig jaar. Wie niet meer of minder is gaan verdienen dan in 2007 hoeft dan dus nauwelijks nog iets te doen. Giften aftrekken Ieder jaar houden controleurs van de een bepaalde groep mensen extra in de gaten. Dit jaar zijn mensen aan de beurt die giften opvoeren als aftrekpost. Giften zijn alleen nog aftrekbaar als ze gedaan zijn aan door de belastingdienst erkende instellingen. Die zijn geregistreerd bij de fiscus en te vinden op de site van de dienst. Voor begin april moeten bijna negen miljoen Nederlanders aangifte doen. De belastingdienst belooft mensen die op tijd hun formulieren verzenden, voor 1 juli te laten weten of hun aangifte is geaccepteerd. 1 Aangifte doen wordt eitje. ANP Nederlanders doen vaak maar wat als het om geldzaken gaat. GETTY IMAGES Onderzoek Meeste Nederlanders zijn financieel analfabeet Kennis is vermogen Het is slim om wat van geld te snappen. Huishoudens met louter financiële nitwits bouwen fors minder vermogen op. Het verschil kan oplopen tot meer dan euro. Annemieke van Dongen Kun je bij een spaarrente van 1 procent en een inflatie van 2 procent na een jaar meer of minder kopen van je spaargeld? Een kwart van de Nederlanders heeft geen idee. Dat de meeste Nederlanders weinig van geldzaken snappen, weten we al langer. Nieuw is dat huishoudens die wèl wat van financiën weten, aanzienlijk meer vermogen blijken op te bouwen dan financieel ongeletterde gezinnen. De verschillen zijn groot: gecorrigeerd voor factoren als opleidingsniveau, inkomen en gezinssamenstelling bezitten zij tot wel euro meer dan gezinnen met weinig financiële kennis. Dat concludeert Maarten van Rooij in zijn proefschrift, waarop hij vrijdag aan de Universiteit Utrecht promoveert. De econoom legde huishoudens simpele vragen voor. De uitkomst is teleurstellend. Zo weet 30 procent van de Nederlanders niet of hij na tien jaar meer, minder of evenveel te besteden heeft als zowel zijn inkomen als de prijzen verdubbelen. Dat Nederlanders slecht met hun geld omgaan, concludeerde onderzoeksplatform CentiQ vorig jaar ook Nederlanders checken bijvoorbeeld nooit het saldo op hun bankrekening en geven dus lukraak geld uit. 40 procent van de volwassenen staat voortdurend rood of heeft een lening hypotheek niet inbegrepen. Vier van de vijf mensen die rood Mensen moeten inzien hoe belangrijk kennis van geldzaken is. staan, hebben bovendien geen idee hoeveel rente ze betalen. Met intelligentie of inkomen heeft dat alles niets te maken: financiële ongeletterdheid komt in alle categorieën ongeveer even vaak voor. Nederlanders weten van zichzelf dat ze weinig over financiën weten. Het is een van de redenen waarom veel werknemers hun pensioengeld niet zelf willen beleggen, maar blij zijn dat een pensioenfonds dat voor ze doet, zegt Van Rooij. Die zelfkennis doet niets af aan de gevolgen. Mensen met weinig kennis van geldzaken vragen vaker advies aan vrienden, familie of buren, aldus de promovendus. Dat zijn niet noodzakelijk de financiële experts. Financieel geletterde mensen plannen daarentegen meer vooruit, bijvoorbeeld als het gaat om pensioenzaken. Doordat ze hun inkomsten en uitgaven bijhouden, hebben ze meer controle over hun bestedingen. Ook beleggen ze vaker in aandelen. Wie zijn financiën niet op orde heeft, kan de schuld niet langer afschuiven op ingewikkelde producten, onleesbare bijsluiters en incapabele adviseurs. Hij moet bij zichzelf te raden gaan, vindt Van Rooij. Mensen zijn in eerst instantie zelf verantwoordelijk. Ze moeten inzien hoe belangrijk kennis van geldzaken is. Toch is het kennisgebrek ook een maatschappelijk probleem. Mensen met geldproblemen doen een beroep op de samenleving voor schuldsanering, sociale hulpverlening en een uitkering. Daarom moet er in het basis- en middelbaar onderwijs meer aan financiële educatie gedaan worden, vindt Van Rooij. Daarnaast is het volgens hem een taak van de overheid om te zorgen dat informatie over financiële producten begrijpelijk, transparant en onafhankelijk is. 1 Je wilt je auto goed verzekeren, maar wel tegen een redelijke premie. Kies dan een dekking die bij je auto past. Welke dekkingen zijn er? Er zijn globaal drie dekkingen: WA, WA-plus en All Risk. WA staat voor wettelijke aansprakelijkheid. Een WA-dekking is de minimale verzekering die iedereen verplicht moet afsluiten. Met een WA-verzekering ben je alleen verzekerd voor schades die je aan een ander toebrengt. Omdat dit een beperkte verzekering is, is deze geschikt voor auto s ouder dan een jaar of tien. Wat houdt een WA-plusdekking in? Een WA-plusdekking is hetzelfde als een Beperkt Cascoverzekering. Je bent verzekerd voor alles wat een WA-verzekering dekt, plus de schades als gevolg van diefstal, brand, ruitbreuk, hagel, storm en aanrijding met dieren. Deze verzekering is geschikt voor auto s van vijf tot tien jaar oud, die nog een behoorlijke waarde vertegenwoordigen. Heb je en auto niet ouder dan vier jaar, kies dan voor deze dekking. En een All Riskverzekering? Een All Riskverzekering (Volledig Casco) dekt alles wat een Beperkt Cascoverzekering ook dekt, plus de schades als gevolg van een aanrijding door eigen schuld en vandalisme. Heb je een auto die niet ouder is dan vier jaar, dan is het verstandig om voor deze uitgebreide dekking te kiezen. Maar wat is voor jouw auto de beste dekking? Je kunt zelf het beste bepalen hoe je je auto wilt verzekeren. De genoemde leeftijden van auto s zijn richtlijnen. Stel dat je een vijf jaar oude auto bezit met een flinke waarde. Dan is het wellicht verstandig om een All Riskverzekering af te sluiten. Mocht je zelf een aanrijding veroorzaken, dan krijg je je eigen schade ook nog vergoed. Altijd slim als je dit niet zelf kunt betalen. 1 Leeftijd Auto Mobiele telefonie PRIJZENSLAG KOMT ERAAN Aanbieders van mobiele telefonie bereiden zich voor op een prijzenslag. Dat stelt adviesbureau Strand Consult. De financiële crisis maakt de consument prijsbewust en mobiele operators die in de markt willen blijven met de sterke concurrentie en lage prijzen, zijn genoodzaakt om hard in de kosten te snijden en goedkope producten aan te bieden. Concurrenten die een duur product aanbieden krijgen het moeilijk. HH Verzekeringen POLISSEN TE DUUR Banken en verzekeraars verdienen tot tienduizenden euro s op elke verzekering zonder dat dat bekend is bij de verzekerde. Dat stelt de organisatie NHP. Consumenten betalen over dertig jaar tot ruim euro aan beloningen. De consument weet sinds 1 januari wat de provisie is van een tussenpersoon, maar weet niet dat dit maar een fractie is van wat de bank of verzekeraar zelf aan opslagen rekent, aldus NHP. Plukze Voor een gemiddelde overlijdensrisicoverzekering met een looptijd van 30 jaar betaalt u circa euro aan provisie en beloningen (excl. kosten). Aap verslaat weer de AEX Jacko, de beleggende aap van website beursgorilla.nl, heeft in 2008 voor de negende keer op rij de AEX verslagen. Hij leed een verlies van 48%, de AEX 52%. Liever klein dan groot Grote bedrijven zijn de afgelopen maanden vaker met strengere kredietvoorwaarden van banken geconfronteerd dan kleine bedrijven, aldus FT.

13 Uit & thuis 13 High Brow Het leven van Laura Bush vormde de inspiratiebron voor de roman De Echtgenote. HOLLANDSE HOOGTE Interview Het literaire alter ego van Laura Bush De vertrekkende first lady geeft geen commentaar Iedereen heeft een mening over de bestseller van Curtis Sittenfeld, behalve Laura Bush. De first lady wil de roman met zichzelf in de hoofdrol niet lezen. Ik wilde mijn personage niet tot karikatuur in een satire maken. Femke van Wiggen Curtis Sittenfeld moet er niet aan denken om first lady te zijn. Ik kleed me slecht en ik houd niet van schijnheilig geglimlach. Cynischer kun je de kwaliteiten van een first lady niet samenvatten en dat terwijl de interesse voor presidentsvrouwen groter lijkt dan ooit. Barack Obama zit nog niet eens officieel in het Witte Huis of de biografieën over de nieuwe Amerikaanse first lady, Michelle Obama, liggen al in de boekwinkels. Slim, want wat is er nu spannender (en dus verkoopbaarder) dan een kijkje in de weg naar de top van de nieuwe president, via de vrouw achter? Maar hoe interessant nieuwkomer Michelle Obama ook is, de jonge Amerikaanse schrijfster Curtis Sittenfeld (33) koos voor het leven van de zittende Amerikaanse first lady Laura Bush als inspiratiebron van haar roman De Echtgenote. En dat terwijl Sittenfeld Democraat in hart en nieren is en zelfverklaard Michelle Obamafan. Ze werd bekend door haar succesvolle kostschoolroman Prep uit Oké, om zichzelf tegemoet te komen maakte Sittenfeld haar Laura Bush, Alice Blackwell, net wat Democratischer dan haar voorbeeld. Verder lijkt Alices levensloop nogal op die van Laura, voor ze een Bushje werd. Alice groeit op in de jaren veertig in een stadje in Wisconsin. Ze heeft net als Laura een rustige jeugd tot ze op haar zeventiende wakker wordt geschud: bij een tragisch ongeluk sterft iemand, door haar schuld. Jaren later, als ze geniet van de rust van een bestaan als bibliothecaresse, schudt haar leven weer op zijn grondvesten, als ze Charlie Blackwell ontmoet, en voor hem valt. Geheel tegen haar principes in, want Charlie/George W. is alles wat Alice/Laura niet is. Een praatjesmaker, een mooiprater, een drinkebroer. En een, godbeterhet, Republikein. Dat hele leven beschrijft Sittenfeld door de ogen van Alice zelf, de vertelster van De Echtgenote. Ik wilde echt in haar huid kruipen, vooral omdat ik mijn personages niet tot karikaturen wilde maken. Dat leek me nogal een valkuil en mijn boek is niet bedoeld als satire. Zo komt de sterke roman ook zeker niet over. De Echtgenote is een fijnbesnaard verslag van een verwarrend gevoelsleven dat totaal niet synchroon loopt met de schone schijn van het leven in het Witte Huis. Ga er maar aan staan: opeens maak je, als timide meisje, deel uit van een rijke upperclasfamilie, en moet je hoe ongemakkelijk mee naar een buitenverblijf. Of, nog erger: je man wil opeens president van Amerika worden en wordt dat ook waardoor jij opeens een heleboel macht hebt die je helemaal niet wilt. Omdat je in je hart toch een Democraat bent. Fijnbesnaarde roman of niet, Curtis Sittenfeld kreeg de halve wereld over zich heen en het Witte Huis heeft er een officieel statement uitgegooid met als strekking: geen commentaar, Laura Bush gaat het niet lezen. Sittenfeld: Het schrijven over een echt, of soort van echt personage, brengt nogal wat met zich mee. Ik Mijn uitgever kreeg niets te lezen voor ik het af had. heb deze roman altijd als experiment beschouwd. Maar daarom nam ik nog wel voorzorgsmaatregelen. Mijn Amerikaanse uitgever kreeg niets te lezen voor ik het af had. Een voorschot wilde ik niet, dat schept maar verplichtingen. Ik nam mezelf voor dat ik niet mocht opgeven voor ik honderd pagina s klaar had. Toen ik dat had volbracht, vond ik het eigenlijk best leuk worden. Zelfs al onthul ik geen geheimen van de Bushes. Geheimen van de Blackwells, ja die zitten er genoeg in. 1 De Echtgenote, uitgeverij Cargo Recensie Palestijns drama is thriller én soap Een familiemelodrama over een erfenis verandert langzamerhand in een zenuwslopende thriller. Dirk Koppes Voorkennis kan een vloek en een zegen zijn bij het lezen van een boek. De wetenschap dat Sahar Khalifa een van de bekendste Palestijnse schrijfsters is, die met Memoires van een eigenzinnige vrouw een feministische klassieker heeft geschreven, zal niet iedereen verlokken tot het lezen van De erfenis (uitg. De Geus). Alsof je de Palestijnse tegenhanger van Anja Meulenbelt in huis haalt. Maar Khalifa blijkt een te goede auteur om zich in dat soort makkelijke sjablonen te laten vangen. Haar visie over de dubbele onderdrukking van haar vrouwelijke landgenoten (zowel de Palestijnse mannen als de joden zien de vrouwen niet staan) steekt ze niet onder stoelen of banken. Gelukkig komt het verhaal over een erfenis op de eerste plaats. De Amerikaans- Palestijnse Zina heeft haar vader amper gekend. Ze bezoekt hem op zijn sterfbed in Nabloes. Diverse kapers melden zich voor de erfenis, van de nieuwste vrouw van papa womanizer tot een oom met een snoepfabriek. De vele affaires en familieruzies maken van het boek aanvankelijk een melodrama. Soms komisch, al sijpelt de achtergrond van het Israëlisch-Palestijnse conflict onherroepelijk door in alle poriën van het boek. Als een nicht van Zina wordt ontvoerd door de terreurgroep Zwarte Tijgers, verandert de sfeer in een grimmige thriller. Als geen ander kan Khalifa de impact van de Palestijnse onafhankelijkheidsstrijd op de bewoners van in dit geval de Westelijke Jordaanoever beschrijven. 1 Bukhara TOMMY WIERINGA M et kerst maakte ik rode linzensoep. Een Turkse winkelierster in Amsterdam- Noord had me verteld hoe dat moest. Door haar expressie en de gebaren van haar handen kon je het langzaam in boter gebakken sjalotje al haast ruiken. Het was een erg precies recept, ik hoefde de voorgeschreven stappen maar te volgen. Ten slotte moest er komijn bij. Buhara, stond op het zakje. O Bukhara! Schatkamer van de Oezbeekse ziel! Het is een goed ding om herinneringen te bezitten aan een zo ver weg gelegen stad, een oase in de woestijn, een zon die het leven in licht en schaduw verdeelt. In de schaduwen van het oude fort, waar de verkopers en de portrettekenaars hun nissen hadden, viel mijn oog op een bepaald schilderij. Er stonden zes kamelen, een ezel en een hond op. Ik vroeg de verkoper wat het schilderij kostte, hij noemde het bedrag van zeven dollar vijftig. Waarom zeveneneenhalf? vroeg ik, de andere schilderijen waren veel duurder. Zeven dollar vijftig, zei hij, en bracht zijn wijsvinger bij het doek. Eén dollar per kameel, een dollar voor de ezel en vijftig cent voor de hond. Ik kocht het schilderij omdat ik nooit eerder een schilder had ontmoet die zijn kunst per afgebeelde eenheid in rekening bracht. Meer herinneringen klopten aan. De Zindan-gevangenis van Bukhara, nu een plaats van bezichtiging maar lang geleden, tijdens de Great Game, het helse oord waar twee Engelse officieren hun executie afwachtten. Ze waren neergelaten in de Bug Pit, een diep gat in de grond, de ingang van de hel. Bewaarders wierpen van bovenaf vuil en ongedierte in de put, reptielen en insecten. Op de muur waren foto s te zien van S.M. Prokudin Gorskiy ( ). De foto s toonden gevangenen uit de Bug Pit. Ze waren begin twintigste eeuw gemaakt, zwartwit, korrelig, dramatisch door de onderschriften. Ik zal de teksten hierbij weergeven zoals ik ze destijds heb overgeschreven. Saidor Rustam was whipped 27 times for not observing namaz (5 times prayer). Kamolov Mirbob was imprisoned as a political criminal for complaining of rich man. Early XXth century. Sharif Bobo Qodirov was whipped in 1916 for not observing Ramadan. Bukhara. Early XXth century. Safar Yuldasher, peasant, was imprisoned for demanding his salary in Soms droom ik over feodaliteit, razende dromen over willekeur en onrecht, en word dan wakker met het gruis van tandengeknars in de mondholte. Het zijn deze dingen die je doen inzien dat het socialisme uit woede geboren is. 1 Tommy Wieringa is auteur van onder meer de romans Alles over Tristan en Joe Speedboot. Berini s met Bob Fosko Drie jaar geleden stopte theaterduo De Berini s met voorstellingen. Half februari maken ze een herstart, waarbij Bob Fosko Hans Kemeling vervangt. De Uri Geller lepelshow Dankzij het succes van zijn tv-show duikt mentalist Uri Geller de theaters in met twee finalisten. Publiek moet lepels en kapotte klokken meenemen. Ian Rankin promoot braille De Britse thrillerschrijver Ian Rankin voert campagne voor een nieuw centrum voor het drukken van de Britse blindenboeken. Rankins zoon is blind.

14 29 jaar later werd Jan Mengelers voorzitter van de Raad van Bestuur van TNO Dat moet sneller kunnen. Jan Mengelers studeerde Werktuigbouwkunde aan de Technische Universiteit 2009 t/m maart 2010 aan een Nederlandse toptalent dat in de periode van januari Eindhoven. Als afstudeerder werkte hij in universiteit afstudeert voor het eerst bij TNO. Na zijn Via BestGraduates kun je persoonlijke afstuderen was hij als wetenschappelijk ontmoetingen hebben met CEO's van de onderzoeker werkzaam bij achtereenvolgens nevenstaande topwerkgevers, geldprijzen ECN ( ) en Philips Research winnen tot euro en uiteindelijk de ( ). Daarna werkte hij bij Volvo BestGraduate 2009 worden. Ook maak je Car/NedCar in diverse directiefuncties en kans op zeer exclusieve prijzen van de vanaf 1993 als directeur NedCar Product deelnemende bedrijven, zoals een bezoek Design & Engineering. Van 1997 tot 2001 aan het prestigieuze watermanagement was hij president-directeur van Neways project in St. Petersburg, een Go-kart experience van Formula Zero in o.a. Colombia Electronics International. In 2001 werd hij directeur van TNO Industrie en vanaf september 2003 was hij daarnaast directeur of het volgen van een Harvard Summer en de VS, een vliegticket 'around the world' van TNO Automotive. Sinds 1 juli 2004 was Course. hij algemeen directeur van het kerngebied Studeer jij in de aangegeven periode TNO Industrie en Techniek. Op 1 april 2008 af, wil je een entree maken in een uitgebreid werd Jan Mengelers voorzitter van de Raad netwerk én kans maken op mooie prijzen? van Bestuur TNO. Doe dan de BestGraduates-test en Is dat snel? Ja, dat is snel. Maar voor ontdek binnen twee minuten of jij je ambitieuze studenten die in 2009 gaan kwalificeert voor BestGraduates afstuderen, hebben we goed nieuws: Deze BestGraduates-test kun je doen op het kan sneller. Hier vind je ook alle informatie over Hoe? BestGraduates Schrijf je in voor de BestGraduates 2009 game, absoluut de kortste weg naar de top. Tot snel! BestGraduates 2009 is exclusief voor hét kortste weg naar de top.nl BestGraduates 2009 wordt georganiseerd in samenwerking met onderstaande topwerkgevers BestGraduates 2009 wordt mede mogelijk gemaakt door BestGraduates 2009 is een activiteit van Memory Events BV

15 Doe het zelf 15 ZWEEDS RAADSEL: CRYPTOGRAM: OPLOSSINGEN: futloos dweper gewicht van het postzegels verzamelen vluchtige stof SUDOKU glooiing Noach kind (Eng.) insecteneter draadrichting gegevens 5 opening 8 bekeuring sierheester mannetjesbij muziekteken mensenhater schutsluis 4 Chinese deegwaar zelfbestuur taxi (Eng.) land in Afrika rivier in Polen inwendig orgaan opsmuk BRAINSNACK: Je ziet de plattegrond van de binnenkant van een kubus. De omgevouwen hoeken tonen de kleuren van de buitenkant. Welke van de 7 kubussen kan je niet maken met dit grondplan. Tip: het zijn er vier Horizontaal: 1. Ventilatiebuis (8); 4. Het landbouwwerktuig van illegale jagers (8); 6. Neem het ervan om te betalen! (4); 8. Klein (gebreid) hoofddeksel (7); 9. Verbindt hinderlijk (4); 10. Ontsteltenis door een gesloten plaats op de beurs (8); 11. Niet meerekenen voor de lancering (8). Verticaal: 1. Die pierewaaier is vrij opgezet (6); 2. In zulke nood is de bevrijding niet veraf (6); 3. Je moet erbij zijn om wat te krijgen! (7); 5. Een kreng van een toilet (7); 6. Op Ameland even op de schouder (6); 7. Voor de veiligheid gedijen (6). SUDOKU De oplossingen van de puzzels staan op de RTV-pagina s elders in deze krant. Brainsnack: Kubus 3, 4, 5 en 7. Cryptogram Horizontaal: 1. Luchtpijp; 4. stropers; 6. nota; 8. steekje; 9. last; 10. toestand; 11. aftellen. Verticaal: 1. Losbol; 2. hoogst; 3. present; 5. sekreet; 6. nestel; 7. aarden. Een uitgave van Mountain Media BV Anthony Fokkerweg CP Amsterdam tel: fax: website: Zweeds GRASLAND distributie: distributie@depers.nl sales: sales@depers.nl marketing: marketing@depers.nl oprichter: Cornelis van den Berg uitgever: Ben Rogmans hoofdredactie: Jan-Jaap Heij, Alain van der Horst art direction: Antoine Hamers Dagblad De Pers is een gratis kwaliteitskrant die wordt verspreid via NS-stations, Bruna-winkels, TNT Business Points en kantoren. Kijk op voor een uitgebreid overzicht van de distributiepunten. Van Dale geeft antwoord Euri s H et is alweer zeven jaar geleden dat we met de euro gingen betalen. In economisch opzicht waren dat goeddeels vette jaren, maar geldt dat ook vanuit een oogpunt van taal? De goeie ouwe gulden had allerlei liefkozende bijnamen (piek, pop, pieterman, bal) en dat gold ook voor de veelvouden ervan: joet (10 gulden), geeltje (25), meier, snip (100), (rooie) rug (1.000) en ton ( ). Hoe zit dat met de nieuwe munt? Een korte rondgang door de taal leert ons dat de creativiteit niet overhoudt. Soms was dat ook niet nodig, want er zijn begrippen die zich moeiteloos lieten overplanten naar de euro. Een ton is nu gewoon honderdduizend euro het woord euroton, destijds gemunt om verwarring voor te zijn hoor je nauwelijks nog. Ook de cent heeft de geldzuivering goed doorstaan. Sprak in 2002 nog weleens een kassajuffrouw: Dat is dan dertien euro en achttien eurocent, nu is dat meestal dertien euro (en) achttien (cent) geworden. Maar nieuwe woorden? Dat blijft behelpen. Goed, je hebt de benaming euromannen, die je een enkele keer hoort als iemand op speelse wijze wil variëren en niet steeds dat saaie euro of euro s wil gebruiken het blijft toch een wat armoedige naam. Vanuit diezelfde behoefte is de enige echt vernieuwende benaming voortgekomen, die ook al tot het woordenboek is doorgedrongen: het quasigeleerde meervoud euri, ter verhoging van de feestvreugde door sommigen dan nog weer versterkt tot euri s. 1 Dikke van Dale, 199,00 Deze rubriek verschijnt in De Pers op maandag, dinsdag en woensdag Vandaag Het wordt een fraaie zonnige, winterdag. De dag begint koud met matige tot strenge vorst. Het blijft koud, want de maxima liggen tussen 0 graden op de Wadden en -7 in het zuidoosten. Gelukkig staat er wat minder wind dan gisteren, wat het voor het gevoel iets minder koud maakt dan de thermometer doet vermoeden. 111 Morgen De temperaturen lopen op naar 3 graden in het noorden en westen. In het zuiden en oosten ligt het kwik rond of net onder 0. In de ochtend valt er in de noordelijke helft van het land wat regen of sneeuw. In de middag wordt het overal droog. In de nacht naar donderdag gaat het weer op uitgebreide schaal stevig vriezen. Tijdelijke wijzigingen OV: 111 Hilversum (bus) Tot en met 7 januari. Connexxionlijnen 2, 108 en 109. Halten Minckelersstraat en Bordetstraat vervallen. Rotterdam/Vlaardingen (bus) Tot en met 14 januari. RETlijnen 35, 48, 56, 57, B2 en B13. Verscheidene halten vervallen. Amsterdam (bus) Tot en met 27 februari. Arrivalijnen 371, 272, 373 en GVBlijnen 64 en 247. Haltentraject Koningin Wilhelminaplein tot en met Robert Fruinlaan vervallen. Meer op Onderweg? Bel ( 0,70 p/m) of kijk op mobiel.9292ov.nl

16 16 Op de buis HEREN MAKEN DE MAN, RTL8 Make-overprogramma waarin vijf homo s een heteroman restylen. OP DE BON NED1 Sipke Jan Bousema duikt op primetime de wereld van de verkeersboetes in. FLOW NED3 Tien jonge muzikanten proberen het te maken. Met Yorick van Wageningen. FILM: SEXTET VERONICA Sekskomedie van Eddy Terstall met Katja Schuurman en Eric van Sauers. MARTIN FREEMAN GOES MOTOWN, BBC2 The Office-acteur Freeman duikt in de geschiedenis van de Motown. Nederland 1 Nederland 2 Nederland 3 RTL 4 RTL 5 17:00 KRO Kindertijd 17:01 Knapper 17:08 Hoe maak je een vuilnisbak 17:12 De krokodil 17:15 Kikker 17:22 Marijn en Lizzy verkleden zich 17:25 Sesamstraat 17:51 PVDA 17:59 EénVandaag 18:00 NOS Journaal 18:15 EénVandaag 18:40 NOS Sportjournaal 19:00 Lingo 19:25 Intensive Care 20:00 NOS Journaal 20:30 Op de bon 21:05 Opgelicht?! 21:50 Opsporing verzocht 22:30 De rijdende rechter 23:05 Pauw & Witteman 17:00 NOS Journaal 17:10 Soeterbeeck 17:35 The best of Tijd voor MAX 18:25 That s the question 18:50 Man bijt hond 19:20 Vroege vogels 19:55 Rail away 20:25 Netwerk 20:50 Ik mis je 21:20 Het elfde uur 22:00 NOS Journaal 22:15 Nova/Den Haag Vandaag 22:55 Herberg De Verandering 23:25 Holland Doc: Dierenliefde 17:20 Lena en Cem 17:45 Baasjes 18:00 SpangaS 18:23 Het Klokhuis 18:45 NOS Jeugdjournaal 18:59 Nederland 3 19:00 ONM 19:23 NOS Journaal 19:30 Triana 20:21 NOS Journaal 20:30 Family matters 21:00 Flow 21:35 Law & Order 22:30 NOS Sportjournaal 22:50 NOS Journaal 23:05 Vuurzee 17:05 As the world turns 18:00 RTL Nieuws 18:15 Editie NL 18:35 RTL Boulevard 19:30 RTL Nieuws 19:55 RTL Weer 20:00 Goede tijden, slechte tijden 20:30 Bouwval gezocht 21:30 Herman helpt 22:30 Gordon Ramsay: Oorlog in de keuken! 23:30 RTL Nieuws 23:40 RTL Weer 23:45 RTL Boulevard 17:40 The king of Queens 18:05 My name is Earl 18:30 How I met your mother 19:00 Wie is de chef? 19:30 Dharma & Greg 20:00 PostcodeLoterij: Deal or no deal 20:30 CSI: Miami 21:25 Prison break 22:20 Burn notice RTL 7 17:45 RTL GP: Dakar :55 Knight rider 19:55 Married with children 20:30 The detonator 22:15 RTL GP: Dakar :15 Traffic cops 23:55 RTL Poker: World Poker Tour RTL 8 17:15 Oprah Winfrey show 18:10 Dr. Phil 19:05 Goede tijden, slechte tijden 19:35 Heren maken de man 20:30 Patch Adams 22:40 As the world turns 23:30 Oprah Winfrey show SBS 6 NET 5 Veronica Eén 17:00 Little house on the prairie 18:05 De grote verbouwing 19:00 Hart van Nederland - Vroege editie 19:20 Shownieuws - Vroege editie 20:00 Trauma centrum 20:30 NCIS 21:30 House 22:30 Hart van Nederland - Late editie 22:50 Piets weerbericht 22:55 Shownieuws - Late editie 23:20 Helse plastische chirurgie 17:30 McLeod s daughters 18:30 Home and away 19:00 ER 20:00 Smaken verschillen 20:30 Desperate housewives 21:25 Ugly Betty 22:20 Law & Order: Special Victims Unit 23:15 Law & Order: Special Victims Unit 17:10 Famous 5 17:35 Phineas & Ferb 18:00 Sneak 18:05 My wife and kids 18:30 According to Jim 19:00 Will & Grace 19:25 Friends 19:55 Freddie 20:30 Snowfever 22:30 Sextet 17:00 Moeders mooiste 17:35 Buren 18:00 Het journaal 18:10 De rode loper 18:35 Blokken 19:00 Het journaal 19:40 Man bijt hond 20:05 Het weer 20:10 Thuis 20:40 Kinderen van Dewindt 21:30 Koppen XL 22:05 De slimste mens ter wereld 22:55 Het journaal laat 23:16 KENO-uitslagen 23:17 Het weer 23:20 Schone schijn 23:50 Man bijt hond Canvas National Geographic BBC 1 BBC 2 Comedy Central 17:15 Zoé Kezako 17:30 De ongelofelijke avonturen van Kika & Bob 17:45 George van de jungle 18:00 Op schok 18:10 Karrewiet 18:20 Amika 18:35 Lolmops 18:45 En daarmee basta! 19:00 Carl2 19:20 Karrewiet 19:30 Life with Derek 19:59 CANVAS 20:00 Terzake 20:40 Love soup 21:10 Bobslee: Operatie Winterberg 21:40 In Europa 22:15 King Tut s curse 23:10 To die in Jerusalem 23:50 Virus 17:00 Is it real? Life on Mars 18:00 Animal 24/7 19:00 Animal inspectors 19:30 Talking to animals 20:00 Seconds from disaster: Fire on the ski slope 21:00 Martian robots 22:00 Is it real?: Life on Mars 23:00 Situation critical: Apollo 13 17:00 Thumb wrestling federation 17:05 Hotel Trubble 17:35 Best of friends 18:05 Newsround 18:15 The weakest link 19:00 Nieuws en weerbericht 19:30 Regionaal nieuws en weerbericht 20:00 The diary of Anne Frank 20:30 EastEnders 20:57 Nieuws en regionaal nieuws 21:00 Holby City 22:00 Crimewatch solved 23:00 Nieuws en weerbericht 23:25 Regionaal nieuws en weerbericht 23:35 Repossessed 17:30 Murder, she wrote 18:15 Flog it! Ten of the best 19:00 Animal park 20:00 Darts 21:00 Oz and James drink to Britain 21:30 Masterchef 22:00 Nicholas Crane s Britannia 23:00 The culture show: Martin Freeman goes to Motown 23:30 Newsnight 17:10 Johnny Test 17:30 Mighty B 17:55 Fairly odd parents 18:30 Wayside 18:55 Hey Arnold! 19:20 Mighty B 19:35 My parents are aliens 20:00 The Simpsons 20:25 Reaper 21:15 Family guy 21:40 American dad! 22:05 That 70 s Show 22:30 The Sarah Silverman program 22:55 Stand Up Comedy: Ray Romano 23:20 The Simpsons 23:50 Malcolm in the middle Discovery Channel 17:05 Mean green machines 17:35 Mean green machines: The transatlantic challenge - Quad bikes 18:05 Miami Ink: Yoji s initiation 19:00 Mythbusters: Airplane hour 20:00 World s toughest jobs: Pyrotechnician 21:00 Mega-carrier: The construction of the USS George H.W. Bush 22:00 Dirty jobs: Wind farm technician 23:00 Overhaulin Oplossingen puzzels Brainsnack: Kubus 3, 4, 5 en 7. Zweeds GRASLAND Cryptogram Horizontaal: 1. Luchtpijp; 4. stropers; 6. nota; 8. steekje; 9. last; 10. toestand; 11. aftellen. Verticaal: 1. Losbol; 2. hoogst; 3. present; 5. sekreet; 6. nestel; 7. aarden. Spraakmakend nieuws Volg het op depers.nl Gemist? Vakantie voorbij? Haal je nieuwsachterstand in. Schandpaal Politie Amsterdam plaatst foto s veroordeelden online. Billen Politie pakt billenknijpende pubers op.

17 Op de bank 17 Scientology Krijgt tragische dood een staartje? Mediaredactie Is de dood van de zoon van John Travolta een tragisch ongeval of treft zijn ouders wellicht blaam? Een autopsie moet het gaan uitwijzen. Jett Travolta, de 16-jarige zoon van de Hollywoodacteur en zijn vrouw Kelly Preston overleed dit weekeinde aan een epileptische aanval in het vakantiehuis van de familie op de Bahama s. Hij zou tijdens een toeval zijn hoofd hebben gestoten. Volgens Travolta leed zijn zoon al jaren aan de zeldzame Kawasakiziekte, waarbij toevallen gebruikelijk zijn. Medische experts stellen dat toevallen niet bij het ziektebeeld hoort. Boze tongen beweren dat Jett al jaren zou leiden aan autisme, dit zou door zijn ouders echter niet zijn onderkend. Travolta en zijn eega zijn aanhangers van de Scientologykerk, die omstreden sekte erkent autisme niet als ziekte. 1 ANP Sarah Silverman is een meester in het spelen met stereotypen. Comedy Lief gezichtje met harde grappen Lachen om stereotypen bij Sarah Silverman Comedy Central is een mannenbastion, Sarah Silverman trekt met haar show de boel weer enigszins in balans. Mediaredactie Not amused waren de bezoekers van het Apollotheater te Londen eind Grof geld hadden ze betaald voor een ticket voor het optreden van hét Amerikaanse vrouwelijk komische talent van dit moment: Sarah Silverman. Die dook echter na een schamele veertig minuten alweer de coulissen in. Sarah Silverman wilde wel eens haar geluk beproeven in Europa. In de VS weet iedereen immers wie ze is. Ofwel om een filmpje dat zo n zes miljoen keer op Youtube werd bekeken, waarin ze veinst seks te hebben gehad met Hollywoodacteur Matt Damon (om haar vriendje te pesten), of haar werk voor het satirische programma Saturday Night Live, haar stand-up shows en haar tvshow: The Sarah Silverman Program. Bij Comedy Central start vanavond van die show het tweede seizoen. De 38-jarige Amerikaanse comédienne speelt hierin een fictieve versie van zichzelf. Een werkloze, onvolwassen vrouw die de hele dag geen bal uitvoert. Dezelfde elementen die haar in het stand-up veld beroemd Negers, joden en homo s zijn bij Silverman heilig noch veilig. hebben gemaakt keren terug in de serie. Zo is Silverman een meester in het spelen met stereotypen. Negers, joden en homo s, bij Silverman zijn ze heilig noch veilig. Wat uit haar mond komt is vaak grover dan grof, omdat Silverman zo n mooi gezichtje heeft en speelt met haar schattige voorkomen komen de grappen nóg harder en beter aan. Het op de hak nemen van verschillende groepen wordt haar lang niet altijd in dank afgenomen. Sommige critici menen dat, omdat Sarah Silverman zich niet duidelijk uitspreekt tégen stereotypes, het niet altijd duidelijk is of ze het meent of niet. Silverman zelf wuift die kritiek moeiteloos van tafel, of nog liever pareert haar critici met nog hardere grappen. Een stereotiep beeld waar ze zelf in ieder geval mee afrekent (mocht het al hebben bestaan) is dat vrouwen geen humor zouden hebben. 1 Comedy Central, Groen! Groen! Groen! 20 JAAR GRABBELEN Lingo, het tv-spelletje rond de ballen en de woorden bestaat 20 jaar. In de radiosshow van Ruud de Wild bij Q music onthulde presentatrice Lucille Werner dat Rick de zoon van Brandsteder niet meer in het programma zal terugkeren (de sponsor is vervangen door een andere loterijboer). Werner is, naar eigen zeggen het presenteren nog niet zat. REUTERS Switch LACHEBEK DE SENAAT IN Langs de zijlijn of op de wal staan en brullen over hoe het wel zou moeten, menig satiricus wordt er tachtig mee. Maar weinigen wagen daadwerkelijk de overstap naar de politiek. De Amerikaanse komiek Al Franken (onder meer van Saturday Night Live) doet het wel en wordt senator in Minneapolis. Digitale tv Achteraf kijken Paar duizend uur on demand te zien Tonie van Ringelestijn Tv-programma s achteraf kijken slaat onder een grote groep digitale kijkers aan. Dit video on demand burgert zo snel in dat op vaste tijden voor de buis kruipen straks hopeloos ouderwets lijkt. Het on demand-aanbod groeit dit jaar hard. Ruim drie uur per dag kijkt de gemiddelde Nederlander televisie. Dat is al jaren zo. Maar wat is veranderd, is dat steeds meer programma s die we kijken al eerder zijn uitgezonden: ze worden achteraf teruggekeken via digitale tv. Kijkers vragen ze via de afstandsbediening on demand op. Bij UPC was dat onderdeel, waaronder Programma Gemist, in de eerste helft van 2008 maandelijks al goed voor 13 miljoen opgevraagde programma s. De shows blijven tot tien dagen na uitzending opvraagbaar. Het grootste deel van de on demand-programma s komt van de publieke omroep, maar ook RTL en SBS zijn van plan de komende jaren steeds meer programma s achteraf beschikbaar te maken. Maar on demand kijken bestaat uit meer dan alleen tv-programma s van de afgelopen dagen. Zo hebben UPCkijkers ook toegang tot enkele honderden uren aan documentaires, kinderprogramma s en series, waaronder Grey s Anatomy, Sex and the City, Desperate Housewives en Twin Peaks. En vanaf een euro per stuk zijn een paar honderd speelfilms op elk moment te starten, alsof het dvd s zijn. Vaak komen deze films on demand tegelijk met de dvd-release beschikbaar, zoals met kaskraker Batman-The Dark Night het geval was. Volgens UPC-woordvoerder Ronald Sutmuller komt er in 2009 nog meer aan: Niet alleen komt er meer materiaal beschikbaar in digitale kwaliteit. Een deel zal zelfs in hdkwaliteit te bekijken zijn. Eind 2009 Tijdens het zappen zuchten dat er niks op tv is, kan bijna niet meer. hebben we een paar duizend uur on demand klaar staan. De grote keuze in de digitale tvmenu s roept de vraag op hoe kijkers met hun afstandsbedieningen nog de weg kunnen vinden in het aanbod. Een beter zoek- en aanbevelingensysteem in de elektronische programmagids moet uitkomst bieden. Ook worden kanalen en programma s over hetzelfde onderwerp straks door UPC bijeengebracht in themazones. Kijkers moeten zo altijd iets van hun gading kunnen vinden en zijn niet langer afhankelijk van wat er op dat moment op de live-zenders is te zien. Tijdens het zappen verzuchten dat er niks op tv is, kan dan bijna niet meer. Sutmuller verwacht dit jaar een omslag: De totale kijktijd gegenereerd door video-on-demand stijgt sneller dan die van live kanalen. De rode knop Er is ook steeds meer interactie mogelijk. Via de afstandsbediening kan met spelletjes of quizzen worden meegespeeld. Ook is het mogelijk om met een druk op de rode knop tijdens speciale reclamespotjes extra informatie over getoonde producten op te vragen op een soort mini-websites op de tv. Sutmuller hierover: In 2009 zal ook de rode knop volwassen worden. Alle grote zenders gaan deze inzetten. 1 Dagblad De Pers besteedt deze week in samenwerking met UPC aandacht aan digitale televisie. Ben jij maximaal digitaal? Maak 10 x kans op een Digitaal TV Pakket t.w.v Doe nu de Digitale TV test en maak kans op 1 van de 10 UPC Maximaal Digitaal TV Pakketten *, t.w.v bestaande uit: een 40 inch Sony Bravia Full HD LCD televisie 1 jaar gratis UPC Digitale TV, inclusief UPC Mediabox HD met Digitale Video Recorder in bruikleen Ga vóór 12 januari naar upc.nl/depers * Wil je kans maken op de prijs dan dien je UPC-abonnee te zijn, kijk voor de actievoorwaarden op upc.nl/depers

18 18 Sport De brandweermannen, melkboeren en postbodes van Histon na hun overwinning op Leeds United. STEVE BARDENS/REX FEATURES Voetbal Great English Tradition Scorende melkboer is mythe Het gaat in de oudste nog bestaande voetbalcompetitie van de wereld al lang niet meer over melkboeren en brandweermannen die superhelden verslaan. KUPER OP DINSDAG SIMON KUPER PARIJS De reclames zijn overal in Engeland te zien: in één reclame zie je een melkboer met een wit jasje aan en een witte pet op, een krat melkflessen in zijn hand, die in een vol stadion handig de tackle ontwijkt van een gestroomlijnde voetballer. De tekst luidt: De FA Cup: waar iedereen gelijk is. Andere spotjes in de campagne tonen een brandweerman en een lasser die het opnemen tegen supersterren. Ze maken reclame voor de FA Cup, de oudste nog bestaande voetbalcompetitie van de wereld; en dan vooral voor de traditie van het reuzendoden. Het reuzendoderseizoen begon zaterdag echt met een recordaantal amateurclubs dat in de derde ronde van de Cup speelt. Het reuzendoden in de Cup is uitgegroeid tot een Great English Tradition, oftewel een GET. Vele Britten kunnen je tot tranen toe vervelen met hun verhalen over teams bestaande uit melkboeren, brandweermannen en lassers die de rijke profs met de grond gelijk maakten: Yeovil tegen Sunderland in 1949, Hereford tegen Newcastle in 1972, Histon tegen Leeds een paar weken geleden. Maar zoals elke GET is ook het reuzendoden gebaseerd op een reeks mythes. Mythe één: de gewone Engelsman is nog steeds melkboer of brandweerman. De media raakten helemaal opgewonden toen bleek dat de man die voor Histon scoorde tegen Leeds, Matt Langston, postbode was. Het is een eigenschap van de reuzendodertraditie dat de gewone helden die de supersterren afmaken vooroorlogse Steeds meer reuzendoders zijn in feite profs op een lager niveau. beroepen moeten hebben. Door de reuzendoders banen te geven die horen bij het armere Engeland van vroeger worden het ook gewonere mensen. Er zit een element van nederigheid in, zegt Simon Veksner, de creatief directeur van het reclamebureau BBH, dat de reclames bedacht voor tv-zender ITV. Het visuele contrast is opwindender als we mensen met een gewoon beroep laten zien die het opnemen tegen superstermiljonairs. Maar de reclame over de melkboer laat zien dat het niet echt is: al tientallen jaren draagt niemand in Engeland zo n melkboerenpak meer. De meeste moderne Britten hebben ook moderne banen. Toch hoor je nooit over een website-ontwerper die scoort in de Cup. Mythe twee: reuzendoders zijn gewone mensen, zeker geen profvoetballers. Het team van Hereford dat Newcastle in 1972 versloeg wordt vaak romantisch voorgesteld als een soort dorpsteam. Maar Ricky George, de maker van het winnende doelpunt, herinnert het zich zo: We waren allemaal fullprofs geweest. Als je eenmaal gezakt bent op de ladder, en je krijgt dan de kans om je familie en de managers die je weggestuurd hebben te laten zien dat je wel een goede speler bent, is dat, op een rare manier, een soort stimulans. George, die zelf ooit als prof reserve stond bij Tottenham, voegt hier nog aan toe: Dat populaire beeld van een man die zijn posttas afgooit en gaat voetballen is naar mijn idee een romantisch beeld. Het imago van reuzendoders is dat ze geen echte voetballers zijn; dat ze gewoon het veld op gaan en door een beetje geluk de supersterren verslaan. Je komt vaak mensen tegen die zich verkneukelen, Goh, hoe kwam dat doelpunt er nou in? Ik denk dat onwetendheid daarbij een rol speelt. Er is een parallel met de reality talentjachten op tv; daarin wordt ook gesuggereerd dat glazenwassers of caissières worden omgetoverd tot popsterren. In werkelijkheid zijn veel van hen bijvoorbeeld achtergrondzanger geweest. Mythe drie: Het reuzendoden zal altijd een GET blijven. In werkelijkheid sterft het reuzendoden langzaam uit omdat de grote clubs te rijk worden om nog te verslaan. Stefan Szymanski, hoogleraar economie aan de Cass Business School in Londen zegt: Laten we als definitie van het reuzendoden nemen dat een team wint van een tegenstander die tenminste twee divisies hoger speelt. Dan waren er in de jaren 70 gemiddeld vier gevallen van reuzendoden per seizoen. In de jaren 90 waren dat er nog maar twee, omdat de grote clubs bijna al het talent hadden opgekocht. Succesvol Kort gezegd roept de reuzendodermythe beelden op van een rustiek Engeland waar meer gelijkheid heerste en het amateurisme hoogtij vierde: een land waar de melkboer in de ochtendkou zijn flessen melk bezorgde om daarna Manchester United te verslaan. Dat land bestaat natuurlijk niet meer. Maar zoals dat meestal het geval is met een GET, blijft de mythe van het reuzendoden bestaan omdat er geld aan wordt verdiend. Ricky George zegt dat zijn benoeming tot reuzendoder, op die januarimiddag 37 jaar geleden zijn leven heeft veranderd. Hij was op zijn zestiende van school gegaan en had het niet gered in het profvoetbal. Maar door te scoren tegen Newcastle kreeg hij een identiteit. Daarna stond hij 20 jaar lang aan het hoofd van zijn eigen sportkledingbedrijf, schreef een autobiografie en werd uiteindelijk journalist. Hij heeft dus een succesvol leven gebouwd op een doelpunt, dat net op het goede moment kwam. George zegt hierover: Ik dacht dat er een dag zou komen dat de mensen het allemaal zouden zijn vergeten, maar tot mijn grote verbazing blijft het maar door gaan. Ik wil graag denken dat ik ook succes zou hebben gehad zonder dat doelpunt maar het heeft zeker geholpen. Anders zou de naam Ricky George niemand iets gezegd hebben. De reden dat Engeland zo dol is op zijn reuzendoders is juist dat er in het echte leven maar zo weinig van zijn. 1 Belagen echtgenote STRAF VOOR VERSTAPPEN Autocoureur Jos Verstappen is gisteren veroordeeld tot een voorwaardelijke straf van drie maanden cel en euro boete, wegens het belagen van zijn echtgenote van wie hij feitelijk gescheiden leeft. Verstappen (36) belaagde zijn echtgenote door haar sms-berichten met dreigende ondertoon te sturen en haar te bezoeken in haar huurwoning ondanks een contactverbod dat de rechter hem had opgelegd. ANP Voor het eerst in dertien jaar NK NATUURIJS IN FLEVOLAND Het Nederlands kampioenschap marathon op natuurijs heeft donderdag plaats op de Oostvaardersplassen. Dat heeft voorzitter Harry Oosterhuis van de Stichting Schaatspromotie Flevoland gisteren bevestigd. Het is voor het eerst in dertien jaar dat de nationale titelstrijd op natuurijs weer wordt gehouden. De vrouwen (60 km) starten aan de Knardijk bij Lelystad om uur. Om uur beginnen de mannen aan hun tocht over 100 kilometer. De KNSB gaf gisterochtend toestemming voor het NK. De ijsdikte van de Oostvaardersplassen lag iets boven de 11 centimeter. De eis is minimaal 12 centimeter, wenselijk is een vloer van 15 centimeter dikte. Als de weersverwachtingen uitkomen, wordt de minimale ijsdikte zeker gehaald. Het is voor het eerst in de schaatsgeschiedenis dat het NK op natuurijs op de Oostvaardersplassen wordt gehouden. Conform de reglementen is dat niet, want op de Oostvaardersplassen zijn nooit eerder grote wedstrijden gehouden. En dat is bij de toewijzing wel gebruikelijk. Het ijs moet 12 cm dik zijn. ANP Uitgedanst De Bulgaarse ijsdanser Maxim Staviski moet 2,5 jaar de cel in wegens een dodelijk ongeluk. Staviski zat onder invloed van alcohol achter het stuur. Inrichting David Beckham heeft zijn appartement in Dubai voorzien van een nieuwe inrichting. De voetbalster besteedde er vijf miljoen euro aan. Gratis kaartjes Chelsea-spelers merken dat de kredietcrisis bij Roman Abramovich heeft toegeslagen. Ze krijgen nu slechts vier gratis kaartjes per duel, dat waren er acht.

19 Sport 19 Dakar Rally DE ROOY NOG AAN LEIDING Zijn tweede etappezege zat er niet in, maar Gerard de Rooy bezet ook na de derde dag de eerste plaats in het vrachtwagenklassement van de Dakar Rally. De 29-jarige Brabander finishte gisteren als tweede in de proef over 551 kilometer naar Jacobacci in Argentinië. De Rooy heeft in het klassement 7.46 voorsprong op de Rus Firdaoes Kabirov. Dit seizoen niet in actie TEGENVALLER DE GUZMAN Jonathan de Guzman komt dit seizoen niet meer in actie bij Feyenoord. De talentvolle middenvelder is gisteren geopereerd aan zijn knie. Tijdens de ingreep werd een stukje van de meniscus verwijderd. Volgens de Rotterdamse club is de geboren Canadees, die inmiddels ook over een Nederlands paspoort beschikt, ten minste tot het einde van het seizoen uit de roulatie. De Guzman kwam dit seizoen slechts in twee competitiewedstrijden in actie. Eerst had hij een langdurige blessure aan zijn bovenbeen. ANP Voetbal FRED RUTTEN RUIMT OP Trainer Fred Rutten van Schalke 04 heeft voor het begin van de tweede competitiehelft flinke opruiming gehouden in zijn selectie. De coach gaat verder zonder Albert Streit, Peter Lövenkrands, Carlos Grossmüller en Gustavo Varela. De laatste keert niet meer terug, de anderen zijn teruggezet naar het tweede. Zé Roberto lijkt ook zijn langste tijd in Gelsenkirchen te hebben gehad. REUTERS Baanwielrennen Grootste affiche tijdens Zesdaagse van Rotterdam Thomas Dekker wil zichzelf martelen De meest besproken Nederlandse wielrenner van 2008 bakt er niet veel tijdens de Zesdaagse van Rotterdam. Maar dat maakt niet uit, want het gaat Thomas Dekker vooral om de pijn die hij voelt. Thijs Zonneveld ROTTERDAM Een Zesdaagse, dat is bier, rook en krokettenlucht. Show, sport en spektakel. Voor mannen met souplesse en stuurmanskunst. Mannen die het hele jaar met elkaar optrekken, als een rondreizend circus. Dezelfde namen, altijd. Zeker in Rotterdam. Daar staan alleen mannen aan de start die de snoeiharde slechte muziek allang niet meer horen. Mannen die niet hoeven te kokhalzen als ze met hartslag tweehonderd langs de kroketten rijden. Slechts bij uitzondering doet er een buitenstaander mee. Eén per jaar, hooguit. De buitenstaander van dit jaar is Thomas Dekker, de man die vorig jaar meer in het nieuws kwam dan welke Nederlandse renner ook. Zelfs zonder te fietsen. Hij is zonder meer de grootste naam op het affiche van de Rotterdamse Zesdaagse. Thomas Dekker van dichtbij dat willen mensen zien. Die tong uit de mond, die lange bruine krullen, die flitsende zilveren schoentjes. De klasse die er vanaf druipt, doet ze kwijlen. Maar een blik op de stand zegt iets anders. Dekker en koppelpartner Jens Mouris doen mee voor spek en bonen. Ze bivakkeren rond de laatste plaats. Dekker zit er niet mee. In zijn hokje op het middenterrein haalt hij zijn schouders op. Ik doe niet mee om te winnen. Ik doe mee om mezelf een keer pijn te doen. Om mezelf te martelen met iets wat ik totaal niet kan. En ik kan je zeggen: ik kan het niet. Hoe die gasten het overzicht bewaren is me een raadsel. Ik ben af ten toe alleen maar aan het opletten dat ik niet val. Tot nu toe met succes: ik ben nog heel. Satésaus Hij klopt af op het hout van het hokje en gespt zijn schoentjes en zijn helm vast. Als hij opstaat, stoot hij met zijn helm tegen de bovenkant van het veel te kleine hokje. De pakken satésaus en de Franse mosterd van het VIP-restaurant boven op het dak trillen nog na als Dekker al rondjes over het ovaal rijdt. Vooral de koppelkoers is een helletocht. Dekker rijdt vrijwel constant Noodlanding GELUK ALONSO IN KENIA Fernando Alonso is zondag met de schrik vrijgekomen bij een vliegincident in Kenia. Het vliegtuig waarin de Spaanse waaghals uit de Formule 1 zat, moest kort na opstijgen een noodlanding maken wegens een kapotte vleugel. Alonso en zijn echtgenote bleven ongedeerd, evenals de overige inzittenden van het privévliegtuig. Alsonso was op bezoek geweest bij Flavio Briatore, de baas van zijn team Renault. Spaanse furie Een wedstrijd in het regionale voetbalkampioenschap in Spanje is compleet uit de hand gelopen. De scheidsrechter toonde Recreativo Linense en Saladillo Algésiras liefst 19 rode kaarten. Thomas Dekker in zijn veel te kleine hokje in Rotterdam. KLAAS JAN VAN DER WEIJ een paar meter achter het wiel van zijn voorganger en vergeet af te lossen in de chaos van de strijd. De rondenachterstand op de ervaren baankoppels loopt gestaag op. Ploeggenoot Jens Mouris, zelf wél een pistier, blaast zijn wangen bol na de koers. Zijn hoofd is rood aangelopen. Afzien dit jongen, afzien. De aflossingen lopen nog niet heel soepel. Zie je toch dat het een heel andere stiel is dan op de weg rijden. Je kunt niet zo overstappen op de baan. Eigenlijk is het wel mooi dat we zo laag staan. Zien de mensen tenminste dat ze het niveau in de Zesdaagsen niet moeten onderschatten. Al dat gelul over afgesproken werk altijd Toekomst Zodra Dekker van zijn fiets stapt, wordt hij overvallen door cameraploegen, journalisten en bobo s. Mouris: Hij brengt iets extra s naar Rotterdam. Als we na de koers door het sponsorhome naar buiten lopen, zijn we minimaal veertig minuten bezig. Iedereen wil met hem praten, LEZERSVOORDEEL Oranjestad DELFT Exclusieve lezerskorting 20! (bij 2 pers.) 3-/4-daagse autovakantie Nederland TIPS VOOR UITSTAPJES De historische stad Delft kent vele bezienswaardigheden. Neem eens een kijkje bij de Nieuwe Kerk, dat verbonden is aan het huis van Oranje Nassau. Maar Delft is ook de stad van de wereldberoemde kunstschilder Johannes Vermeer. Breng dan ook zeker een bezoek aan het Vermeercentrum! Of maak een wandeling door de botanische tuin! In de omgeving is van alles te zien en te beleven. Wat dacht u van een bezoek aan regeringsstad Den Haag? Hier kunt u o.a. een bezoek brengen aan Madurodam en het Omniversum! TULIP INN DELFT Het 3-sterren Tulip Inn Delft heeft op 1 december 2008 haar deuren geopend. Dit hotel ligt op ca. 10 minuten van het centrum en beschikt o.a. over een lobby met openhaard, restaurant, bar, gratis parkeergelegenheid fi tnessruimte en een sauna met spectaculair uitzicht over Delft (gratis voor KRAS.NL klanten). iedereen wil hem aanraken. Prachtig dat hij meedoet. Daar heb ik wel een paar dagen in de bodem van het klassement voor over. En als hij het nu een beetje oppakt, dan kunnen we in de toekomst een keer meedoen voor de bovenste plaatsen. Dekker rondt zijn zoveelste interview af en hobbelt terug naar zijn hok op zijn wielerschoentjes. Er komt een ober met een schaal bitterballen (de VIP-versie van kroketten) voorbij. Dekker ruikt het al niet meer. Goed teken. 1 Ontdek de prachtige Oranjestad Delft! Speciaal voor u als lezer van deze krant hebben wij een fantastische autovakantie geselecteerd. Wat dacht u van een 3-daags verblijf in het gloednieuwe Tulip Inn Delft? U boekt deze reis al vanaf slechts 79 inclusief ontbijt en gratis gebruik van de sauna! En met de speciale actiecode PD70001 krijgt u ook nog eens een korting van 20 bij 2 personen! Boek snel! INCLUSIEF: verblijf in Tulip Inn Delft in een 2-persoonskamer met ontbijt en gratis gebruik van de sauna. DATA en PRIJZEN Aankomstdata: vr. van 16 jan. t/m 27 mrt. 3 dagen 4 dagen Jan. van 79 voor 69 van 129 voor 119 Feb. van 89 voor 79 van 129 voor 119 Mrt. van 79 voor 69 van 129 voor 119 Genoemde prijzen zijn vanafprijzen. Prijzen zijn per persoon, o.b.v. 2 personen. Reserveringskosten 17,50 per boeking (verplicht). Alléén met de speciale actiecode PD70001 komt u in aanmerking voor de speciale lezerskorting. Zie

20 Health Products Digros Bas