Aan het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Rotterdam

Transcriptie

1 Aan het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Rotterdam Coolsingel 40 Postbus KP ROTTERDAM Onderwerp Reactie van het Kabinet op het Actieprogramma Rotterdam zet door, op weg naar een stad in balans Geacht College, Inleiding Op 1 december 2003 heeft het kabinet uw Actieprogramma 2004 Rotterdam zet door, op weg naar een stad in balans ontvangen. In het Actieprogramma is een tiental punten opgenomen als De agenda voor de rijksoverheid. Op 2 februari jl. is de Tweede Kamer bericht hoe het kabinet met deze agenda om zal gaan. 1 In voorliggende brief geeft het kabinet per agendapunt concreet aan wat zij van plan is bij te dragen aan de slagkracht van uw stad. Inlichtingen T F Uw kenmerk In uw Actieprogramma stelt u: het absorptievermogen van bepaalde wijken wordt overschreden door een blijvende instroom van kansarmen en het vertrek van kansrijken die zich het kunnen veroorloven elders te gaan wonen. Samen met overlast, illegaliteit en criminaliteit is dat voor ons de kern van het probleem. Op de circa inwoners van Rotterdam stromen jaarlijks mensen de stad in en ook inwoners de stad uit. Analyse van deze in- en uitstroomcijfers wijst uit dat vooral kansarmen Rotterdam intrekken en kansrijken de stad achter zich laten. Indicatoren hiervoor zijn onder andere het vertrekoverschot (10%) van mensen met een modaal inkomen (of hoger), de hoge instroom van niet-westerse allochtonen met een verblijfsduur in Nederland korter dan twee jaar (9.644), het grote aantal in te burgeren oudkomers (60.000) en de naar schatting illegalen in Rotterdam. Voortduring van deze trend leidt tot een toenemende kansarme populatie en een verkleining van het sociaal economisch draagvlak. 1 van 37 Aantal bijlagen 1 Bezoekadres Schedeldoekshaven EZ Den Haag Postadres Postbus EA Den Haag Internetadres Agendapunt 1 problemen Rotterdam zijn buitenmaats Het kabinet deelt uw analyse dat Rotterdam kampt met zwaarwegende problemen op het sociale, fysieke en economische vlak en erkent dat de problematiek in een aantal wijken van Rotterdam buitenmaats is. Het kabinet steunt het initiatief van Rotterdam om met een brede en samenhangende aanpak het tij te keren. 1 Kamerstukken I, 2003/04, 21062, nr. 111

2 Overigens is het kabinet van mening dat een aantal van de door Rotterdam gesignaleerde problemen zich op onderdelen in vergelijkbare mate ook voordoen in andere grote steden. Een deel van de door het kabinet voorgestelde maatregelen zijn generiek van aard en kunnen derhalve ook door de andere grote steden worden benut. Voordat meer gedetailleerd op de door het kabinet voorgestelde maatregelen wordt ingegaan, wil het kabinet benadrukken dat de urgentie van de grootstedelijke problematiek al veel eerder tot het kabinet is doorgedrongen. Dat blijkt in de eerste plaats in het binnenkort aan de Tweede Kamer aan te bieden beleidskader voor de derde periode van het Grotestedenbeleid (GSB III). Hierin krijgen de grote steden (G30) in algemene zin meer ruimte om hun lokale problemen samenhangend en doortastend aan te pakken. In vergelijking met GSB II betekent het GSB III voor steden dat zij zich kunnen concentreren op hun eigen aanpak en resultaten en dat zij zoveel mogelijk worden verlost van bureaucratische lasten onder meer door éénmalige verantwoording aan het eind van de periode, stroomlijning proces van monitoring en ontschotting van geldstromen tot drie gebundelde doeluitkeringen. 2 van 37 Het Integratiebeleid in brede zin krijgt belangrijke nieuwe impulsen. Dat blijkt uit de gerealiseerde aanscherping van het Vreemdelingenbeleid, het Terugkeerbeleid en het Integratiebeleid en zal blijken uit de reactie op de Commissie Blok en de beleidsnotitie Antillianen die binnenkort wordt aangeboden aan de Tweede Kamer. Voor de aanpak van problemen rond illegaliteit biedt de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie de Tweede Kamer in april de Illegalennota aan. Met de Urgente Aanpak Veiligheid zet het Rijk zich in om complexe knelpunten weg te nemen die gemeenten ervaren bij het vergroten van de lokale veiligheid. Daarnaast heeft Rotterdam nog mogelijkheden binnen het Europees Sociaal Fonds (ESF) voor de aanpak van grootstedelijke problemen. De Staatssecretaris van SZW heeft in december middels een brief aan de Tweede Kamer 2 aangegeven welke nadere maatregelen worden genomen om de benutting te verbeteren. Deze liggen in de sfeer van beleidsmatige verruiming, verbeterde communicatie en vereenvoudiging/flexibilisering van de regelgeving. De maatregelen zijn met name relevant voor de Rotterdamse agendapunten die raken aan arbeid, onderwijs en inburgering. Rotterdam heeft inmiddels laten weten een substantiële aanvraag voor een ESF-bijdrage in voorbereiding te hebben, welke nog dit jaar wordt ingediend en aansluit op eerder genoemde brief. 2 Brief TK d.d. 19 december Kamerstukken II 2003/04, , nr. 60.

3 Hieronder geeft het kabinet per agendapunt weer het probleem en de maatregel(en) die het kabinet (al dan niet) kan bieden. In de bijlage zijn zonodig per agendapunt meer en detail de overwegingen bij en consequenties van de voorgestelde maatregelen toegelicht. Agendapunt 2 Buurten in nood vereisen wetgeving die daarop is toegesneden Naar aanleiding van het Actieprogramma Rotterdam zet door zijn alle voorgestelde maatregelen zorgvuldig afgewogen. Het kabinet is voornemens om de Tweede Kamer voor te stellen een aantal extra maatregelen mogelijk te maken in een gecombineerde Verzamel- en Uitzonderingswet. Het gaat daarbij om maatregelen die er voor zorgen dat de grootstedelijke problematiek effectiever kan worden aangepakt. Dit heeft tot gevolg dat alle gemeentebesturen die te maken hebben met dezelfde problematiek gebruik zullen kunnen maken van de verruiming van de wettelijke mogelijkheden. De samenhang tussen deze generieke maatregelen en de specifieke casuïstiek in Rotterdam is van dien aard dat een goede integrale afweging van de betreffende wetswijzigingen leidt tot de inzet om te komen tot één gebundelde wijziging, in plaats van een aantal diverse separate trajecten tot wijziging van bestaande wetten. De bundeling van deze wetten leidt derhalve tot één wijzigingswet waarin alle wetswijzingen, die naar aanleiding van het Actieprogramma aan de Kamer zullen worden voorgesteld, worden gebundeld. 3 van 37 Daarnaast is er sprake van een tweetal wettelijk te nemen maatregelen die het karakter hebben van een uitzondering op de regel. In dit onderdeel zullen met name de wettelijke voorzieningen moeten worden getroffen die te maken hebben met de invoering van economische kansenzones. Deze wijzigingen zullen in hetzelfde wetsvoorstel worden betrokken. In de tekst van deze brief en de bijgevoegde bijlage worden de wettelijke maatregelen uitgebreid toegelicht. Samengevat komen deze op het volgende neer: 1. Ter versterking van het vestigings- en investeringsklimaat worden op initiatief van Rotterdam enkele economische kansenzones aangewezen. Een combinatie van investeringssubsidie en differentiatie van de OZB voor bedrijfspanden (daarbij rekening houdend met het gelijkheidsbeginsel) moet leiden tot meer investeringen in deze gebieden. Voor de financiering van de regeling zal het Rijk voor een periode van 4 jaar een budget ter beschikking stellen van jaarlijks 6 miljoen euro, aan te vullen door Rotterdam met eenzelfde bedrag. Het kabinet acht het wenselijk om daarnaast binnen afzienbare tijd een tweetal aanvullende algemeen geldende fiscale maatregelen te nemen die van belang zijn om investeringen in stedelijke herstructurering in het algemeen, en de (her)ontwikkeling van bedrijfsterreinen en (binnen)stedelijke bedrijfslocaties in het bijzonder, te

4 bevorderen. Recentelijk is al een bepaling in het leven geroepen die voorziet in de eenmalige vrijstelling van overdrachtsbelasting voor wijkontwikkelingsmaatschappijen. 2. De materiele gronden van de wetten Victor en/of Victoria worden verruimd op grond waarvan de in Rotterdam ervaren woonproblematiek (waaronder overbewoning) effectief kan worden aangepakt. 3. In die wijken waar het instrumentarium van de Huisvestingswet volledig wordt benut en onvoldoende effect sorteert, worden in afwijking van de Huisvestingswet ten aanzien van de volgende punten verdergaande stappen geboden, namelijk (1) om voor kansarme woningzoekenden van buiten de regio de toelating tot de woningmarkt verder te reguleren door het stellen van inkomenseisen en (2) om t.a.v. de particuliere sector dezelfde vormen van positieve ballotage toe te passen als die welke in de sociale sector worden toegepast. 4 van 37 Inzet voor mogelijk verdere maatregelen Bij de door Rotterdam voorgestelde onderwerpen is zorgvuldig bezien in hoeverre deze aanleiding geven tot beleidsmatige dan wel wettelijke maatregelen. Hiervoor is uiteengezet welke wettelijke maatregelen aan de Kamer worden voorgesteld. De problematiek die hiermee wordt aangepakt gaat ons zeer ter harte. Dit betekent dat wij de ontwikkelingen rondom de aanpak van deze grootstedelijke problematiek op de voet zullen volgen. Wij zijn bereid om met de gemeente Rotterdam in overleg te blijven om, daar waar het gaat om nieuwe ontwikkelingen die zich na het verschijnen van deze kabinetsreactie kunnen voordoen, de effectieve aanpak van de problemen waar Rotterdam en andere grote steden mee worstelen ook in de toekomst te waarborgen. Agendapunt 3 Volwassen migratiebeleid Niet de kleur is het probleem, maar het probleem heeft een kleur. Mensen van elders moeten kunnen wonen, werken en integreren in de Rotterdamse samenleving. Doel is een migratiebeleid dat de integratie van vreemdelingen in Rotterdam niet dwarsboomt maar stimuleert. 3A verblijfsvergunning koppelen aan integratie Rotterdam stelt dat het verlenen van een verblijfsvergunning moet worden gekoppeld aan de mate van inburgering en burgerschap. Het kabinet onderschrijft deze koppeling en zal deze vastleggen in het nieuwe inburgeringstelsel. Hierin worden zowel oud- als nieuwkomers verplicht in te burgeren in de Nederlandse samenleving. Een permanente verblijfstitel is dan pas mogelijk als de inburgeraar zijn of haar inburgeringexamen met succes heeft afgerond. Aan de inburgeringplicht zullen verblijfsrechtelijke en financiële prikkels worden verbonden. Het nieuwe stelsel van inburgering zal naar verwachting op 1 januari 2006 in werking treden. Zie de bijlage voor een toelichting.

5 3B opvang en begeleiding uitgeprocedeerden Rotterdam wil voorkomen dat uitgeprocedeerde asielzoekers met onbekende bestemming verdwijnen en in de illegaliteit geraken. Daarom, stelt Rotterdam, moeten zij worden opgevangen in terugkeercentra in afwachting van vertrek naar het land van herkomst. Dit komt overeen met het beleid zoals neergelegd in de Terugkeernota 3 en het plan van aanpak terugkeer van langdurig in Nederland verblijvende asielzoekers. 4 Doel is de daadwerkelijke terugkeer van uitgeprocedeerden te realiseren. Voor de groep uitgeprocedeerde asielzoekers die hun (eerste) asielaanvraag hebben ingediend vóórdat de Vreemdelingenwet 2000 op 1 april 2001 in werking trad, wordt de terugkeer intensief gefaciliteerd. Dat gebeurt in eerste instantie vanuit de opvang waar de uitgeprocedeerde asielzoeker zich bevindt, bijvoorbeeld vanuit de gemeentelijke woning. Indien de terugkeer niet is gerealiseerd vanuit de opvang zal vervolgens plaatsing in een vertrekcentrum of, waar geïndiceerd, vreemdelingenbewaring volgen. Zie de bijlage voor een toelichting. 5 van 37 3C gezinshereniging en huwelijken met personen uit het land van herkomst Rotterdam stelt dat wie met een partner uit het buitenland wil trouwen zich op basis van een inkomen uit werk samen moet kunnen redden. Daarnaast stelt Rotterdam voor om adequate huisvesting en vooraf verworven beheersing van de Nederlandse taal en gewoonten te eisen. Het kabinet deelt de mening van Rotterdam en neemt de volgende maatregelen. De minimumleeftijd waarop vreemdelingen op grond van een nieuw huwelijk of een nieuwe relatie naar Nederland mogen komen wordt verhoogd van 18 naar 21 jaar en de inkomenseis wordt verhoogd naar 120% van het wettelijke minimumloon. Deze voorstellen liggen thans bij de Raad van State. Het kabinet voert de eis van adequate huisvesting opnieuw in op basis van de Vreemdelingenwet. Deze eis zal gaan gelden bij de eerste toelating als het gaat om verblijf op grond van gezinsvorming of gezinshereniging. Tevens wordt deze eis gesteld als conditie voor de verlening van een vergunning voor onbepaalde tijd. Wel moeten de uitvoeringsaspecten nog nader worden uitgewerkt. Tevens wordt in het nieuwe inburgeringstelsel (zie agendapunt 3A) geregeld dat gezinsvormers en gezinsherenigers kennis van de Nederlandse taal en samenleving opdoen voorafgaande aan binnenkomst in Nederland. Het behalen van het basisexamen is de voorwaarde voor het verkrijgen van een Machtiging 3 Terugkeernota (nr ) , nr. 793

6 Voorlopig Verblijf (MVV). Naar verwachting zal deze maatregel eind 2004 in werking treden. 3D opvang en begeleiding van jonge Antillianen Rotterdam stelt dat inkomen uit arbeid en adequate huisvesting randvoorwaarden moeten zijn voor het verblijf van jonge kansarme Antillianen in Nederland. Degenen die hier niet aan voldoen wil Rotterdam tijdelijk opvangen in AZC s om hen daar voor te bereiden op de Nederlandse samenleving. Tevens wil Rotterdam een landelijk programma voor de opvang, begeleiding en opleiding van deze groep. 6 van 37 Antilliaanse nieuwkomers hebben de Nederlandse nationaliteit en dat betekent dat aan hun recht op toegang en verblijf op dit moment geen bijzondere eisen kunnen worden gesteld. Het kabinet deelt de zorgen van Rotterdam en de overige zogenaamde Antillianengemeenten over de zwakke positie van met name kansarme Antilliaanse jongeren in de Nederlandse samenleving (zie de bijlage voor een toelichting). De kabinetsplannen om de problemen in samenwerking met de Antillianengemeenten aan te pakken zullen binnenkort aan de Tweede Kamer worden aangeboden. De plannen kenmerken zich door een samenhangend pakket aan maatregelen op rijks- en lokaal niveau en een resultaatgerichte aanpak. Kort samengevat is het beleid gericht op onder meer: voorkomen van uitkeringsafhankelijkheid (tegengaan voortijdig schoolverlaten, aanpak jeugdwerkloosheid); stimuleren van vormen van begeleid wonen (i.s.m. woningcorporaties en gemeenten); opvoedingsondersteuning/tienermoeders; terugdringen van de criminaliteit en verminderen van recidive. Het kabinet ondersteunt nut en noodzaak van adequate opvang en begeleiding van kansarme jonge Antillianen en is bereid samen met uw stad de mogelijkheden na te gaan om (bovenlokale/regionale) internaatachtige voorzieningen te realiseren. Verder nodigt het kabinet Rotterdam uit om in het kader van Direkshon (SEVregeling) nog dit jaar projectvoorstellen in te dienen die de adequate opvang voor deze groep mogelijk maakt. Rotterdam heeft te kennen gegeven van dit aanbod gebruik te gaan maken. Een ander instrument dat in dit kader relevant is, betreft de mogelijkheid om innovatieve projecten in te dienen in het kader van de subsidieregeling Innovatieve Projecten Stedelijke Vernieuwing (IPSV) van het ministerie van

7 VROM. Binnen deze regeling worden projecten gezocht die voorbeeldwaardig zijn en innovatief op de thema s sociaal-fysiek, kwaliteit openbare ruimte en lef en leiderschap. Goedgekeurde projecten ontvangen een bijdrage in de innovatieve elementen van het project. Er zijn reeds ervaringen opgedaan met projecten op het gebied van opvang en begeleiding van Antilliaanse jongeren in andere gemeenten. Rotterdam heeft inmiddels aangegeven ook dit jaar projectaanvragen in te dienen in het kader van IPSV. Met betrekking tot de verbetering van de informatie uitwisseling tussen politie, justitie en zorgpartners zijn reeds ontwikkelingen in gang gezet in het kader van het Veiligheidsprogramma, de Operatie Jong, het programma Jeugd terecht en de aanpak jeugdige veelplegers (verbetering van het client-volgsysteem). De inzet is deze ontwikkelingen in onderlinge afstemming en in versneld tempo te realiseren. 7 van 37 3E meer balans in binnenlandse migratie Rotterdam stelt voor het recht op vrije vestiging voor statushouders te verbinden aan inburgeringseisen. Hiermee hoopt Rotterdam de migratie van statushouders naar Rotterdam te beperken. Het kabinet erkent de noodzaak van Rotterdam om de instroom van kansarme woningzoekenden van buiten de regio in kwetsbare wijken van Rotterdam te reguleren. Onder deze groep bevinden zich ook kansarme statushouders. Het kabinet is voornemens de instroom te reguleren in de gecombineerde Verzamelen Uitzonderingswet om, in afwijking van de Huisvestingswet, de mogelijkheden uit te breiden om de toegang van kansarmen tot de woningmarkt verder te beheersen. Zie verder onder agendapunt 4E. Agendapunt 4 Vestigingsbeleid Rotterdam beoogt met een aangescherpt vestigingsbeleid kansrijke bewoners te behouden en aan te trekken, de instroom van kansarme bewoners in regio, stad en wijk beter te beheersen en daarmee kansarme groepen meer te spreiden. 4A vrijstelling statushouders voor Stadsregio Rotterdam voor 4 jaar Door te vragen om vrijstelling van statushouders heeft Rotterdam het signaal willen afgeven dat de druppel de emmer doet overlopen. In totaal 200 statushouders worden op jaarbasis in Rotterdam gehuisvest. Het kabinet is van mening dat niet moet worden getornd aan de landelijk afgesproken verdeling van statushouders. Overigens staat het de gemeente Rotterdam vrij om binnen Stadsregio Rotterdam of binnen de provincie een andere verdeling overeen te komen met betrekking tot de huisvesting van statushouders.

8 4B aanpak malafide huisbazen en illegale pensions In diverse Rotterdamse wijken doet zich ongewenst woongedrag voor zoals het moedwillig veroorzaken van overlast door huurders en verhuurders, het huisvesten van (grote aantallen) illegalen, het nalaten van het onderhoud van panden en snelle doorverkoop van panden. Rotterdam stelt een aanpak langs strafrechtelijke, privaatrechtelijke en bestuursrechtelijke weg voor. Via het strafrecht en het privaatrecht kan de overheid slechts indirect interveniëren. Het kabinet stelt daarom dat zoveel mogelijk gezocht moet worden naar versterking van bestuursrechtelijke instrumenten en de bevoegdheden van gemeenten. Zie de bijlage voor een toelichting. 8 van 37 Het kabinet heeft niet de bedoeling de onteigeningsmogelijkheden te vergroten. Wel kan in dit kader gemeld worden dat de herziening van de Onteigeningswet mede gericht is op een efficiëntere inrichting van de onteigeningsprocedure. In het kader van de aanpak van illegalen zal het OM worden verzocht om in de huidige aandacht voor art. 197 a Sr als strafrechtelijk sluitstuk voor de lokale aanpak het accent te leggen op die malafide huiseigenaren die nadrukkelijk misbruik maken van het illegale verblijf. In de Illegalennota, welke in april naar de Tweede Kamer wordt gezonden, wordt daarnaast bezien of nieuwe maatregelen mogelijk zijn. Het gaat hier ten eerste om de verplichting aan verhuurders om de verblijfsstatus van hun huurder vast te stellen, evenals de legaliteit ervan. Ten tweede wordt een nieuwe opzeggingsgrond voorgesteld, namelijk illegaal verblijf. Ten derde zal VROM om tafel gaan met verhuurders om afspraken te maken hoe deze sector zicht dient te houden op werkelijke huurders. Overigens zal Rotterdam bij de effectuering van de in de Illegalennota voorgestelde plannen ook van de meer generieke maatregelen onverkort gebruik kunnen maken. De Wet Victor regelt de bevoegdheid van burgemeester en wethouders in de Woningwet om woningeigenaren aan te schrijven met het oog op het treffen van beheersmaatregelen. De gemeente kan eigenaren niet aanschrijven op grond van misbruik van de woning als er niet direct sprake is van verstoring van de openbare orde. Het kabinet deelt de mening van Rotterdam dat dit een effectieve aanpak van bewoningsmisstanden belemmert. Daarom zal het kabinet de Tweede Kamer voorstellen om materiele gronden van de wetten Victor en/of Victoria te verruimen zodat de in Rotterdam ervaren woonproblematiek (waaronder overbewoning) effectiever en sneller kan worden aangepakt. Voorts is sinds januari 2004 een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer in behandeling op grond waarvan de instrumenten bestuursdwang en de dwangsom sneller kunnen worden toegepast, doordat burgemeester en wethouders bij overtreding van het Bouwbesluit meteen handhavend kunnen optreden zonder

9 eerst een aanschrijving te hoeven doen. Het handhavingsbesluit geldt ook jegens rechtsopvolgers en heeft dus de door Rotterdam gewenste zakelijke werking. 4C verhogen kwaliteit en diversiteit van de woningvoorraad Rotterdam wil het tij keren in de kwetsbare wijken. Dit vergt investeringen in de woningvoorraad die de Rotterdamse corporaties niet volledig kunnen opbrengen, is de stelling. Rotterdam hoopt dat de matching tussen rijke corporaties en arme corporaties leidt tot investeringen en een versnelling van de herstructurering van kwetsbare wijken in Rotterdam. Rotterdam zou graag zien dat het Rijk deze matching aanstuurt en realiseert. 9 van 37 De ambities van Rotterdam om de kwaliteit en diversiteit van de woningvoorraad te verhogen passen in het rijksbeleid voor stedelijke vernieuwing. Centraal instrument daarin is het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV). Ook het Actieprogramma Herstructurering (en eventuele matching van middelen van woningcorporaties) spelen hierin een rol. Verder is er het Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS), waaruit het SRR middelen voor de uitbreidingsnieuwbouw ter beschikking krijgt. Een betere balans tussen vraag en aanbod op het gebied van wonen is de centrale doelstelling op dit gebied. Over de inzet van BLS-middelen worden naar verwachting voor de zomer afspraken gemaakt. Zowel bij het ISV als bij het BLS is een goede regionale afstemming van het kwantitatieve en kwalitatieve woningbouwprogramma vereist. Het Rijk hanteert het uitgangspunt dat de randgemeenten rond grote gemeenten dienen bij te dragen aan de huisvesting van de lage inkomensgroepen. Als Rotterdam daar met de omliggende gemeenten niet uitkomt, zal de minister van VROM partijen aan tafel vragen en zonodig interveniëren. In het kader van het Actieprogramma Herstructurering, bedoeld om versnelling te brengen in de herstructurering, heeft Rotterdam 4 gebieden aangewezen. Voor deze gebieden kan ondermeer een beroep worden gedaan op de VROMimpulsteams. Voor de matching tussen corporaties is een heldere actielijn neergelegd in de brief van de minister van VROM aan de Tweede Kamer d.d. 6 november Wanneer blijkt dat het in Rotterdam niet lukt om vrijwillige matching tussen corporaties te realiseren, kan Rotterdam dit aankaarten bij de minister van VROM. Als Rotterdam snel tot prestatie-afspraken in de wijken komt en bijvoorbeeld financiële knelpunten in de corporatiesector (als vrijwillige matching niet lukt) bij VROM neerlegt, zal de minister van VROM die met voorrang oppakken en helpen oplossen. 5 Kamerstukken 2003/2004, XI, nr. 17

10 4D verstrekking GBA-gegevens aan woningcorporaties Rotterdam wil corporaties toegang verschaffen tot de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) ter bestrijding van onrechtmatige bewoning. De Wet GBA biedt mogelijkheden om op gemeentelijk niveau gegevens te verstrekken aan corporaties. Op basis van artikel 100 Wet GBA kan de gemeente in een verordening opnemen dat bepaalde woningcorporaties voor bepaalde doeleinden GBA-gegevens kunnen krijgen. Op basis van artikel 96 Wet GBA kan de dienst Stedenbouw en Volkshuisvesting in het kader van de uitvoering van gemeentelijk beleid of regelgeving GBA-gegevens opvragen en deze onder regime van de Wet bescherming persoonsgegevens verstrekken aan woningcorporaties. Beide mogelijkheden passen binnen de voorgestane Rotterdamse aanpak van de problemen en doen tevens recht aan zowel het doel van de GBA als informatiesysteem voor de (gemeentelijke) overheid als het uitgangspunt in het volkshuisvestingsbeleid dat gemeenten hiervoor primair verantwoordelijk zijn. Zie de bijlage voor een toelichting. 10 van 37 4E aanpassing huisvestingswet door toelatingscriterium inkomen uit werk In het Actieprogramma stelt Rotterdam voor de Huisvestingswet te wijzigen (of een partiële uitzondering daarop mogelijk te maken) in die zin, dat aan mensen, die zich van buiten de Stadsregio Rotterdam in Rotterdam willen vestigen, de eis van inkomen uit (vroegere) arbeid kan worden gesteld, waarbij het huishoudeninkomen tenminste 120% van het wettelijke minimumloon bedraagt. Om de instroom van kansarmen te beperken kunnen op grond van de vigerende Huisvestingwet in aanvulling op de huidige bepalingen in de gemeentelijke Huisvestingsverordening de volgende maatregelen worden genomen: voorrang geven aan herstructureringskandidaten en andere groepen en gesegmenteerd toewijzen in nader te bepalen buurten (zie bijlage). Hoe groot de te verwachten omvang van de instroom van buiten de regio bij uitnutting van de bovengenoemde mogelijkheden nog is, en wat vervolgens het aantal ongewenste kansarme huishoudens binnen deze groep nog is, is nu nog niet bekend. VROM zal in samenwerking met Rotterdam deze noodzakelijke informatie inzichtelijk maken. Tegelijkertijd zal VROM in afwijking van de Huisvestingswet in de gecombineerde Verzamel- en Uitzonderingswet aanvullende wettelijke voorzieningen treffen, die Rotterdam de mogelijkheid geven om in die wijken waar het instrumentarium van de Huisvestingswet optimaal wordt ingezet ten aanzien van twee punten verdergaande stappen te nemen, namelijk (1) om voor kansarme woningzoekenden van buiten de regio de toelating tot de woningmarkt verder te reguleren door het stellen van inkomenseisen en (2) om t.a.v. de particuliere sector dezelfde vormen van positieve ballotage toe te passen als die welke in de sociale sector worden toegepast. Hierbij geldt de constatering dat - om tegemoet te komen

11 aan de voorstellen van Rotterdam - bij de verkenning van de huidige wettelijke mogelijkheden om de instroom van kansarmen in te dammen in feite reeds de marges van de wet zijn opgezocht. Het optimaal benutten van de huidige mogelijkheden en de ervaringen, die Rotterdam bij de effectuering van de genoemde elementen heeft opgedaan, zullen voor een daadwerkelijke in werking treding van deze aanvullende voorzieningen doorslaggevend zijn. Naar verwachting zal de minister van VROM vóór de zomer 2004 een evaluatie van de Huisvestingswet naar de Tweede Kamer sturen. Hierbij worden ook de beleidsvoornemens met betrekking tot de toekomst van de Huisvestingswet kenbaar gemaakt. In ieder geval zullen hierbij de mogelijkheden worden nagegaan of en in hoeverre het huisvestingsinstrumentarium kan worden ingezet ten behoeve van de differentiatie van wijken. Een dergelijke uitbreiding van het beschikbare instrumentarium zou alsdan kunnen bijdragen aan het tegengaan van ongewenste vormen van segregatie. 11 van 37 Agendapunt 5 Vreemdelingenbeleid en aanpak overlastgevende criminele vreemdelingen en illegaliteit Rotterdam vraagt het Rijk werk te maken van de uitzetting van illegalen en de aanpak van illegale arbeid. 5A gestructureerde gegevensuitwisseling tussen partners en diensten voor een ketengerichte aanpak Uit het Actieprogramma 2004 blijkt dat Rotterdam een integrale aanpak, een intensieve samenwerking tussen partners en uitwisseling van politiegegevens van belang acht voor de opsporing. De verstrekking van persoonsgegevens door openbare diensten (onderling) is onder voorwaarden thans mogelijk, bijvoorbeeld indien dit noodzakelijk is voor de goede vervulling van een bepaalde publiekrechtelijke taak. Zowel uit onderzoek 6 als uit de brief van het College bescherming persoonsgegevens aan de burgemeester van Rotterdam 7 blijkt dat de Wet bescherming persoonsgegevens in de praktijk weinig belemmeringen oplevert voor de uitwisseling van persoonsgegevens. De Wet Politieregisters kent echter voor wat betreft de verstrekking van gegevens aan derden beperkingen door het zogenoemde gesloten verstrekkingenregime. De toekomstige Wet Politiegegevens zal in dat opzicht ruimer zijn. Het kabinet is van mening dat de omstandigheden in bepaalde delen van Rotterdam zo klemmend zijn dat op korte termijn een ruimere verstrekking van persoonsgegevens door de politie moet worden toegestaan. Hiertoe zal, op grond 6 Handreiking voor gemeenten over privacyaspecten bij criminaliteitspreventie, ministerie van Justitie en ministerie van BZK, mei d.d 21 november 2002

12 van artikel 18 lid 5 van de Wet Politieregisters 8, een besluit worden genomen door de ministers van Justitie en BZK, in overleg met Rotterdam en in samenspraak met het College bescherming persoonsgegevens. Daarbij zal rekening worden gehouden met hetgeen door Rotterdam aan casuïstiek naar voren is gebracht en maatwerk worden betracht. In het besluit van de ministers van Justitie en BZK zal onder meer worden aangegeven aan wie gegevens kunnen worden verstrekt, welke gegevens kunnen worden verstrekt, het doel van de verstrekking als ook de voorwaarden waaronder verstrekking in het concrete geval kan plaatsvinden. Het besluit tot verstrekking van gegevens kan binnen enkele maanden worden geëffectueerd. 12 van 37 5B strafbaar stellen van illegaliteit Uitgangspunt van het kabinet is een actief uitzetbeleid van alle illegalen. Het kabinet acht het niet gewenst om illegaal verblijf in Nederland rechtstreeks strafbaar te stellen. Hieraan liggen in hoofdzaak overwegingen ten grondslag betreffende de handhaafbaarheid en de effectiviteit van de voorgestelde maatregel alsmede de belasting voor de ketenpartners. Bij de beoordeling is ook overwogen dat, hoewel illegaal verblijf in Nederland op zichzelf niet strafbaar is, dit niet betekent dat een vreemdeling ongemoeid in Nederland kan verblijven. Zie de bijlage voor een toelichting. Het kabinet deelt voorts de mening van Rotterdam dat illegaliteit zo onaantrekkelijk mogelijk moet worden gemaakt. De gemeente Rotterdam verzoekt om een handhavingsprioriteitstelling bij de Arbeidsinspectie voor illegale bedrijvigheid. De Arbeidsinspectie voert werkplek- en administratieve controles uit, veelal in sectoren die op basis van ervaringsgegevens vatbaar blijken voor illegale tewerkstelling. In Rotterdam is de Arbeidsinspectie actief in de bouw, de horeca en de uitzendbranche. De aanpak van de arbeidsmarktfraude in de zogenaamde urgentiegebieden in de grote steden is een prioriteit van de Arbeidsinspectie. In Utrecht en Den Haag wordt ervaring opgedaan in zogenaamde multidisciplinaire interventieteams. Naast de Arbeidsinspectie zijn in deze teams ook vertegenwoordigd het UWV, de Belastingdienst, het SVB, het OM en de gemeenten. De gemeente Rotterdam kan zelf voorstellen doen voor projecten om de illegale tewerkstelling en daarmee samenhangende fraude aan te pakken via het regionale platform interventieteams. Indien de Landelijke Stuurgroep, waar alle voornoemde organisaties in vertegenwoordigd zijn, instemt met het projectvoorstel kan het aldus op te richten interventieteam van start gaan. Hierbij 8 Op grond van dit artikelonderdeel kan de minister van Justitie of de minister van BZK in bijzondere gevallen toestemming geven tot het verstrekken van daartoe omschreven gegevens uit een politieregister. Hij doet van de desbetreffende beschikking mededeling aan het College bescherming persoonsgegevens.

13 is de deelname van de Vreemdelingendienst wenselijk. Tevens zal de Arbeidsinspectie handhavingscapaciteit beschikbaar stellen. 5C identificatieplicht Rotterdam wenst uitbreiding van de identificatieplicht en het vastleggen van biometrische gegevens ter vereenvoudiging van de opsporing van strafbare feiten door de politie. Recentelijk is het wetsvoorstel op de uitgebreide identificatieplicht 9 door de Tweede Kamer aanvaard. Dit wetsvoorstel is thans in behandeling bij de Eerste Kamer. Hiermee worden de mogelijkheden verruimd om een identificatiebewijs te vorderen. Naast de opsporing van strafbare feiten kan de politie binnenkort ook een identificatiebewijs vorderen bij de handhaving van de openbare orde en de hulpverleningstaak. Daarnaast is de identificatiebevoegdheid voor toezichthouders in de Algemene wet bestuursrecht geëxpliciteerd. De verruiming van de identificatieplicht levert voor Rotterdam een versterking van het gezag van de politie en toezichthouders op, met name als het gaat om de handhaving van de openbare orde (zie toelichting bijlage). 13 van 37 Voorts zullen het paspoort en de Nederlandse identiteitskaart met behulp van biometrische kenmerken beter bestand worden gemaakt tegen falsificatie. Hiervoor is al een wijziging van de Paspoortwet in gang gezet. Er wordt verder voortgang geboekt met het gebruik van biometrie bij het verstrekken van de Nederlandse vreemdelingendocumenten en in Europees verband met het gebruik van deze kenmerken bij het verlenen van visa binnen de EU. Het basisregister reisdocumenten, waarin de reisdocumenten die niet in het vrije verkeer mogen voorkomen zijn opgenomen, is 24 uur online bereikbaar. Datzelfde geldt voor het rijbewijzenregister van de RDW (Centrum voor voertuigtechniek en informatie). 5D doorbreken koppeling uitzetbaarheid / vervolging / berechtiging Rotterdam stelt voor de koppeling die OM en ZM leggen tussen uitzetbaarheid en vervolging en berechting op basis van art 197 WvS te doorbreken. De vervolging zou standaard moeten plaatsvinden. Ook voor de rechter zou het geringe uitzicht op uitzetbaarheid geen belemmering moeten vormen voor berechting bij overtreding van dit artikel. Evenals Rotterdam is het kabinet van mening dat ongewenstverklaring gevolgd dient te worden door een consequent vervolgingsbeleid. In het kader van het project Vreemdelingen in de Strafrechtsketen (VRIS) dat in opdracht van het Ministerie van Justitie en de politieregio Rotterdam-Rijnmond heeft plaatsgevonden, zijn door de betrokken diensten werkafspraken gemaakt. De vraag of vervolging op grond van artikel 197 WvSr in Rotterdam standaard plaats 9 Kamerstukken I, 2003/04,

14 dient te vinden, kan worden beantwoord in de lokale driehoek waar prioriteiten worden gesteld. 5E afgifte laissez-passers Rotterdam geeft aan dat de afgifte van laissez-passers moeizaam verloopt en dat dit de uitzetting van (illegale) vreemdelingen ernstig bemoeilijkt. Het kabinet stelt vast dat in een aantal gevallen praktische problemen zijn bij de afgifte van documenten die nodig zijn voor terugkeer. Het nieuwe terugkeerbeleid is gericht op het voeren van herhaaldelijke terugkeergesprekken vanaf het moment dat een asielzoeker een eerste negatieve beslissing heeft gekregen op een asielverzoek. Daarbij komen de mogelijkheden van ondersteuning bij terugkeer door de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), praktische kwesties en eventuele belemmeringen aan de orde. Indien nodig, zal de Vreemdelingendienst intensief onderzoek naar nationaliteit en identiteit uitvoeren. Tegelijk zal de IND een presentatie op de ambassade ten behoeve van de afgifte van de laissez-passer regelen. In de toekomst wordt intensiever gewerkt aan het verkrijgen van de benodigde medewerking van ambassades, onder meer door per land na te gaan welke kwesties en belemmeringen spelen en daar landenspecifiek een strategie voor te volgen. Deze kan variëren van het afsluiten van een Terug- en Overnameverdrag, tot het uitoefenen van pressie en het inzetten van andere Nederlandse internationale relaties. 14 van 37 5F belonen goed gedrag in bewaring gestelde vreemdeling die meewerkt aan terugkeer Rotterdam oppert om een vreemdeling die meewerkt aan de vaststelling van identiteit en nationaliteit te belonen met een premie op goed geheugen. In nader overleg met Rotterdam is geconstateerd dat de terugkeer op een andere wijze wordt vormgegeven. Daarom wordt dit agendapunt niet verder behandeld. Agendapunt 6 Inburgering oudkomers Rotterdam verzoekt het Rijk om aanvullende middelen teneinde meer trajecten voor oudkomers te kunnen realiseren. Het aantal oudkomers dat de Nederlandse taal nog onvoldoende beheerst en te weinig kennis heeft van de Nederlandse samenleving is groot. Met de bestaande middelen voor oudkomers is het niet mogelijk deze groep op korte termijn en in één keer in te burgeren. Ook een (beperkte) extra financiële bijdrage van het Rijk zal dit probleem niet verhelpen. In het nieuwe inburgeringstelsel zal de verantwoordelijkheid voor de inburgering nadrukkelijk verschuiven van de overheid naar de inburgeraar zelf. Voor een beperkte groep zal het Rijk middelen ter beschikking blijven stellen om de inburgering mogelijk te maken. Agendapunt 7 Grootschalige opvang

15 Rotterdam stelt voor om een grootschalige opvangvoorziening te realiseren om te voorkomen dat mensen met een verslaving, psychische of andere problemen op straat moeten leven en overlast gaan geven. Het kabinet bereidt nog voor de zomer een notitie voor over een meer effectieve aanpak van de overlast die veroorzaakt wordt door dak- en thuislozen, harddrugsverslaafden en mensen met een psychiatrische stoornis. De notitie zal ingaan op de vraag wat er nodig is om te bereiken dat zorgwekkende zorgmijders zorg gaan accepteren. Het kabinet gaat na in hoeverre het daarvoor nodig is dat de mogelijkheden voor drang en dwang worden vergroot. In het bijzonder wordt de toepassing van de Bopz (Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen) onder de loep genomen. Ook het vraagstuk hoe een sluitende samenwerking tussen de instellingen bevorderd kan worden, is onderwerp van deze notitie. 15 van 37 Agendapunt 8 Economische kansenzones Rotterdam wil de fysieke en sociaal-economische herstructurering van achterstandswijken bevorderen door het aantrekken van investeringen in de woningvoorraad van deze wijken en door het aantrekkelijker maken van het vestigingsklimaat voor nieuwe ondernemers. Rotterdam wil daarom graag zogenaamde economische kansenzones aanwijzen waar knelpunten en belemmeringen bij de ontwikkeling van private economische activiteiten worden weggenomen. Het kabinet steunt het voorstel om op initiatief van Rotterdam enkele economische kansenzones aan te wijzen. Een combinatie van investeringssubsidie en differentiatie van de OZB voor bedrijfspanden (daarbij rekening houdend met het gelijkheidsbeginsel) moet leiden tot meer investeringen in deze gebieden. Ter ondersteuning van de economische ontwikkeling in deze zones zal het Rijk komen met een gericht subsidieinstrument. Dit instrument zal aangrijpen bij investeringen van ondernemers (MKB) in vaste activa/onroerend goed in de desbetreffende wijk. Voor de financiering van de regeling zal het Rijk voor een periode van 4 jaar een budget ter beschikking stellen van jaarlijks 6 miljoen euro, aan te vullen door Rotterdam met eenzelfde bedrag. Op korte termijn zullen de maatregelen daarvoor worden opgenomen in de gecombineerde Verzamel en Uitzonderingswet waarbij de inzet is dat deze vanaf begin 2005 kan worden uitgevoerd. Het kabinet steunt het initiatief van Rotterdam om de Ruimtelijke Economische Structuurschets (RES) als krachtig beleidskader te gaan inzetten in aanvulling op de algemene kaders die in bestemmingsplannen zijn neergelegd. Om in de kansenzones meer invloed uit te kunnen oefenen op de vestiging van bepaalde ondernemingen zullen de mogelijkheden die de huidige Wet op de stads- en

16 dorpsvernieuwing (Wsdv) biedt intensief worden aangewend, met name de Leefmilieuverordening (LMV). Gestart wordt met een pilot in Rotterdam voor de duur van vier jaar. Op basis van evaluatie kan daarna worden besloten of, en op welke wijze hieraan een gevolg wordt gegeven. Zie de bijlage voor een uitgebreide toelichting. Daarnaast acht het kabinet het wenselijk om binnen afzienbare tijd een tweetal aanvullende algemeen geldende fiscale maatregelen te nemen die van belang zijn om investeringen in stedelijke herstructurering in het algemeen, en de (her)ontwikkeling van bedrijfsterreinen en (binnen)stedelijke bedrijfslocaties in het bijzonder, te bevorderen. Recentelijk is al een bepaling in het leven geroepen die voorziet in de eenmalige vrijstelling van overdrachtsbelasting voor wijkontwikkelingsmaatschappijen. Zie de bijlage. 16 van 37 Agendapunt 9 Aanpak vroegtijdige schoolverlaters Rotterdam stelt voor jongeren met een uitkering te verplichten tot een leerwerktraject en de leerplichtige leeftijd te verhogen tot 23 jaar. Zoals in februari per brief aan de Tweede Kamer is gemeld 10, acht het kabinet de verhoging va n de leerplichtige leeftijd geen goed instrument om jongeren van 18 tot 23 jaar te bewegen een startkwalificatie te behalen. Het kabinet streeft ernaar om meer jongeren een startkwalificatie te laten halen via leerwerktrajecten 11. Het ministerie van OCW zal op korte termijn, gezamenlijk met het ministerie van SZW en Rotterdam, een pilot uitvoeren waarin jongeren tot 23 jaar door een sluitende aanpak worden gebonden aan onderwijs of aan een leerwerktraject. Ook wordt de regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten (RMC-functie) verder versterkt met onder andere een ophoging van de middelen. Dit voorjaar zal OCW in een beleidsreactie naar aanleiding van de evaluatie RMCwet bekijken in hoeverre de wet moet worden aangepast. Rotterdam vindt dit een goed alternatief dat materieel tot dezelfde resultaten leidt. Rotterdam wenst een Jongerenloket. In het kader van de aanpak van de jeugdwerkloosheid die in Rotterdam met haar relatief jonge bevolking de nodige prioriteit kent, organiseert Rotterdam in samenwerking met de landelijke Taskforce Jeugdwerkloosheid en SZW een regionale actiedag om de directe match tussen werkgevers en werkloze jongeren tot stand te brengen, ondersteund door de media. In het kader van Jong Actief kan het Centrum voor Werk en Inkomen werkgeversorganisaties ondersteunen om meer jongeren aan het werk te helpen. Bovendien heeft het ministerie van SZW voor het CWI een drempelslechtingsbudget gecreëerd. Het CWI kan deze middelen gebruiken om voortijdige schoolverlaters te plaatsen bij een werkgever, door bijvoorbeeld een 10 Brief TK d.d. 2 februari 2004, kamerstukken II, 2003/04, 21062, nr zie Plan van aanpak jeugdwerkloosheid en de operatie JONG

17 kort traject (cursus) te verzorgen. Op deze manier wordt snelle plaatsing verzorgd en dure reïntegratie en uitkeringsafhankelijkheid voorkomen. Agendapunt 10 Agenda voor de Toekomst De gemeente Rotterdam verzoekt in haar Actieprogramma om de afspraken van de Agenda voor de Toekomst te verlengen, zodat de gemeente ook na 2005 de overeengekomen trajecten en de uitstroom daaruit voor bijstandsgerechtigden kan realiseren. 17 van 37 In het kader van de Agenda voor de Toekomst hebben het Ministerie van SZW en de gemeente Rotterdam in mei 2002 onder voorwaarden bestuurlijke afspraken gemaakt. Kernpunten uit deze afspraken zijn dat: Rotterdam van 2002 tot en met 2004 in totaal trajecten uitvoert voor bijstandsgerechtigden (jaarlijks trajecten); de uitstroom uit deze trajecten naar werk 40 procent in 2006 bedraagt; SZW subsidie beschikbaar stelt voor onder meer klantmanagement (circa 35 miljoen euro) en voor intensivering kinderopvang (circa 12 miljoen euro), indien de gemeente deze afspraken realiseert. De gemeente Rotterdam spant zich in om deze bestuurlijke afspraak te realiseren. In december 2003 heeft SZW, na overleg met de VNG, besloten om voor alle gemeenten de looptijd voor de realisatie van trajecten met één jaar te verlengen tot en met Dit betekent dat ook Rotterdam tot en met 31 december 2005 de tijd heeft om de overeengekomen trajecten te realiseren. Halverwege 2004 zal de gemeente Rotterdam de balans in de uitvoering opmaken. Indien zou blijken dat in samenhang met het landelijke beeld de resultaten achterblijven, dan is het ministerie van SZW bereid te bezien of binnen de bestaande financiële kaders tot verlenging van de bestuurlijke afspraak over kan worden gegaan tot 2006 en 2007 en de uitvoering daarmee over meerdere jaren te spreiden. Zie verder in de bijlage. Aanvullend Een belangrijke aanvulling van de bevoegdheden van gemeenten om op te treden in lastige buurten is de bestuurlijke boete. Het wetsvoorstel voor de bestuurlijke boete is momenteel in voorbereiding. Rotterdam heeft een afzonderlijke brief aan het kabinet gezonden betreffende dit wetsvoorstel 12. De inbreng van Rotterdam op dit punt wordt op prijs gesteld. Er is overwogen om in het kader van het Actieprogramma Rotterdam zet door een pilot voor de bestuurlijke boete te maken. Het kabinet ziet hier vanaf aangezien er ook voor een pilot formele wetgeving nodig is. Dit zou geen tijdwinst voor Rotterdam opleveren ten opzichte van een algemene inwerkingtreding van de bestuurlijke boete. Ingezet wordt dan ook op een spoedige inwerkingtreding van wetgeving 12 Brief aan de ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie, d.d. 30 januari 2004.

18 die voor alle gemeenten geldt. Naar verwachting zal dit medio 2005 zijn. De ideeën die Rotterdam over de bestuurlijke boete heeft geuit, worden bezien bij de uitwerking van het concept van de bestuurlijke boete. Van de verdere uitwerking wordt u op de hoogte gesteld in een afzonderlijke beantwoording van de brief over de bestuurlijke boete. Tot slot Het kabinet neemt de signalen uit Rotterdam zeer serieus en streeft ernaar, samen met Rotterdam en de andere grote steden, de slagkracht van het lokale bestuur te vergroten in het oplossen van de door Rotterdam aangekaarte grootstedelijke problematiek. Het kabinet verwacht een substantiële bijdrage van de maatregelen die in deze brief zijn gepresenteerd. Realisme vereist te erkennen dat problemen die in decennia zijn ontstaan niet op korte termijn zijn opgelost. Kortom, lange termijn aandacht blijft nodig. Om die reden zal het kabinet ook de effecten van de in deze brief voorgestelde maatregelen en intensiveringen nauwkeurig blijven volgen. Het kabinet blijft dan ook zowel met u, als met de andere grote steden, graag in gesprek. 18 van 37 NAMENS HET KABINET, DE MINISTER VOOR BESTUURLIJKE VERNIEUWING EN KONINKRIJKSRELATIES, DE MINISTER VOOR VREEMDELINGENZAKEN EN INTEGRATIE, Th. C. de Graaf M.C.F. Verdonk

19 Bijlage bij de kabinetsreactie aan het College van Burgemeester en Wethouders van Rotterdam inzake het Actieprogramma Rotterdam zet door Deze bijlage bevat zonodig per agendapunt een toelichting op de gemaakte afwegingen. Agendapunt 3A Verblijfsvergunning koppelen aan integratie Rotterdam stelt dat het verlenen van een verblijfsvergunning moet worden gekoppeld aan de mate van inburgering en burgerschap. 19 van 37 In het nieuwe inburgeringstelsel worden zowel oud- als nieuwkomers verplicht in te burgeren in de Nederlandse samenleving. Een permanente verblijfstitel is dan pas mogelijk als de inburgeraar zijn of haar inburgeringexamen met succes heeft afgerond. Met dit stelsel wordt ook de omslag gemaakt van een inspanningsverplichting naar een resultaatverplichting. De eigen verantwoordelijkheid van de inburgeraar staat daarbij centraal. Dat betekent dat de kosten voor inburgering in principe door de inburgeraar worden gedragen. Bij nieuwkomers beginnen de gezinsvormers en -herenigers met inburgering in het land van herkomst en vervolgen de inburgering in Nederland met de voorbereiding op het inburgeringexamen. Asielgerechtigden zijn verplicht tot inburgering vanaf het moment dat zij een status krijgen. Zij kunnen een start maken in de centrale opvang als de uitplaatsing even duurt. Nederlanders, waaronder Antillianen en Arubanen die voor de eerste keer naar Nederland komen, zijn vanaf de inschrijving in de GBA verplicht tot inburgeren. Oudkomers die ten tijde van de invoering van het nieuwe stelsel al in Nederland wonen, zijn allemaal verplicht tot inburgering als ze nog niet voldoende zijn ingeburgerd. Bij de handhaving van de inburgeringplicht zal prioriteit worden gegeven aan de oudkomers die een uitkering hebben op basis waarvan zij beschikbaar moeten zijn voor de arbeidsmarkt en aan oudkomers die zich in een achterstandspositie bevinden. Aan de inburgeringplicht zullen verblijfsrechtelijke en financiële prikkels worden verbonden. Het nieuwe stelsel van inburgering zal naar verwachting op 1 januari 2006 in werking treden. Het kabinet ziet de naturalisatie als de kroon op de integratie/inburgering. Ten einde het Nederlands staatsburgerschap te verwerven moet sinds 1 april 2003 een naturalisatietoets met succes worden behaald. Agendapunt 3B Opvang en begeleiding uitgeprocedeerden Rotterdam wil voorkomen dat uitgeprocedeerde asielzoekers met onbekende bestemming verdwijnen en in de illegaliteit geraken. Daarom moeten zij, stelt

20 Rotterdam, worden opgevangen in terugkeercentra in afwachting van vertrek naar het land van herkomst. Dit komt overeen met het beleid zoals neergelegd in de Terugkeernota 13 en het plan van aanpak terugkeer van langdurig in Nederland verblijvende asielzoekers. 14 Concreet worden uitgeprocedeerde asielzoekers opgevangen in vertrekcentra. Doel is de daadwerkelijke terugkeer van uitgeprocedeerden te realiseren. 20 van 37 Voor de groep uitgeprocedeerde asielzoekers die onder de oude Vreemdelingenwet is ingestroomd, wordt een extra inspanning geleverd. Zo wordt de terugkeer intensief gefaciliteerd. Dat gebeurt in eerste instantie vanuit de opvang waar de uitgeprocedeerde asielzoekers zich bevindt, bijvoorbeeld vanuit de gemeentelijke woning. In de praktijk betekent dit dat vanaf het moment dat een vreemdeling uit deze groep verwijderbaar is, herhaaldelijk terugkeergesprekken worden gevoerd. Daarin komen de mogelijkheden van ondersteuning bij terugkeer door de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), praktische kwesties en eventuele belemmeringen aan de orde. Tevens zal, indien nodig, door de Vreemdelingendienst intensief onderzoek naar nationaliteit en identiteit worden uitgevoerd. Tegelijk zal de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) een presentatie op de ambassade ten behoeve van de afgifte van de laissez-passer regelen. Deze presentaties zullen bovendien begeleid worden door INDmedewerkers. Dit alles vindt plaats in nauw overleg met de gemeente waar de betrokkene verblijft. Indien deze inspanning na ongeveer acht weken nog niet heeft geleid tot het vertrek van de betrokkene, wordt de woning van de betrokkene door of met medewerking van de gemeente ontruimd. Met het oog op de verwijdering van de betrokkene wordt vervolgens een vrijheidsbeperkende maatregel of vreemdelingenbewaring opgelegd. Op grond van die maatregel wordt onderdak geboden in de bestaande, zonodig nieuwe terugkeercentra. Daarmee wordt dus voorkomen dat uitgeprocedeerden vanuit gemeentelijke woningen op straat worden gezet. Gedurende de periode onder toezicht, die in beginsel ook ongeveer acht weken duurt, wordt verder gewerkt aan de terugkeer. Indien aan het einde van die acht weken de terugkeer nog steeds niet gerealiseerd is, wordt wederom gekeken naar de mogelijkheid om betrokkene in vreemdelingenbewaring te nemen. Agendapunt 3D Opvang en begeleiding van jonge Antillianen 13 Terugkeernota (nr ) , nr. 793