Transcriptie

1 WAT GIJ MOET WETEN ENCYCL0PAEDIE VOOR DE HUISVROUW M* L HUISMOEDER

2

3

4

5 WAT GIJ MOET WETEN

6

7 WAT GIJ MOET WETEN ENCYCLOPAEDIE VOOR DE HLiISVROUW DOOR HUISMOEDER Medewerkster aan de Vrouwenrubriek van het Algemeen Handelsblad TWEEDE DRUK J. M. MEULENHOFF ~ AMSTERDAM

8

9 VOORWOORD BIJ DEN EERSTEN DRUK. Het is nu ongeveer vijf jaar geleden, dat in het Zaterdagavond-bijblad van het Algemeen Handelsblad een rubriek werd geopend, waarin Huismoeder" raad ging geven naar aanleiding van de, haar door lezeressen gestelde, vragen. En ziet, deze rubriek bleek dra in groote behoefte te voorzien. Van alle kanten, uit alle plaatsen van ons land en uit de vele in het buitenland, waar het Handelsblad wordt gelezen, kreeg Huismoeder brieven, waarin haar de moeilijkheden uit het dagelijksch leven der huisvrouw werden voorgelegd. Velerlei problemen doen zich voor en dikwijls zit de huisvrouw verlegen. Wat moet bijv. gedaan, als houtworm het antieke spinnewiel tot verblijfplaats heeft gekozen, als de wintergarderobe motvrij moet worden weggeborgen, als het pitrieten serre-ameublement een grondige schoonmaakbeurt heeft verdiend? Wat, als baby geinstalleerd moet worden; als men in vacantietijd de woning gaat verlaten en die bij thuiskomst in goeden staat terug wenscht te vinden; als het vrouwelijk deel van het gezin uit restjes van fluweel, zij, crêpe en cretonne aardige gebruiksvoorwerpen zou willen maken; wat, als vlekken moeten worden verwijderd? Zoo ontstond allengs een vragen~ en antwoordenspel, dat thans in zijn geheel een encyclopaedie" vormt voor haar, die erop gesteld is, dat huis en huisraad in goede conditie blijven. Immers juist het onderhoud van alles, wat tot den inboedel behoort, is een voorname factor in de welvaart van het gezin. Bij het beantwoorden van die honderden en honderden aan het dagelijksch leven ontleende vragen heeft Huismoeder dankbaar de hulp aanvaard van een aantal vakkundige personen. Op velerlei terrein toch moest zij zich begeven. Zoo denkt zij met groote erkentelijkheid terug aan de bijzondere welwillendheid, waarmede de bekende chemicus Dr. P. F. van Hamel Roos haar steeds van advies diende.

10 4 VOORWOORD. Zij heeft gaarne geput uit het voortreffelijke werk Onderhoud van Huis en Huisraad", dat door de dames M. E. Lehman Bosch en C. J. W. van der Ploeg Deggeller werd samengesteld, zoogoed als zij af en toe gebruik maakte van de raadgevingen, die Mevr. J. W. Suyver Landré neerlegde in haar boek Behandeling der Wasch". Maar bovenal heeft Huismoeder de stof voor dit werkje verzameld uit de gegevens, haar verstrekt door lezeressen en lezers van haar rubriek. Talrijke Nederlandsche vrouwen zullen dan ook bij het gebruik maken van deze, thans tot een bundel verzamelde raadgevingen, haar eigen, uit ervaring neergeschreven, oordeel terugvinden. Moge dit boekje, dat allerminst aanspraak maakt op volledigheid, allen, die het gebruiken, niet alleen practisch nut, maar ook enkele oogenblikken van aangename verpoozing schenken! Het werd met dit doel samengesteld. Amsterdam, Voorjaar HUISMOEDER. VOORWOORD BIJ DEN TWEEDEN VERMEERDERDEN DRUK. Het is nauwelijks een jaar geleden, dat de encyclopaedie voor de Huisvrouw verscheen. En ziet, zóó groot bleek de behoefte aan den bundel Wat gij moet weten", dat de uitgever _ kon overgaan tot een vermeerderde uitgave. Ook ditmaal brengen wij in de eerste plaats dank aan de Handelsbladlezeressen en ~lezers, die opnieuw met raad en daad Huismoeder bijstonden, zoodat veel wetenswaardigs kan worden bijgevuld. Moge deze vermeerderde uitgave met dezelfde sympathie worden ontvangen! Amsterdam, Najaar HUISMOEDER.

11 INHOUD.. Bladz. Badkamer Dienstboden Eetkamer Fluweel Gezondheid (tien geboden voor de ) Handschoenen Hoeden. 159 Huiskamer Kant Keuken Kinderkamer Kleerkast Linnenkast Man en Vrouw 197 Marmer Messen Meubelen en meubelstoffen Muren en hun bekleeding 84 Ongenoode gasten Provisiekamer. 133 Register, Reis (op ~) Reparatiewerkjes en overschotjes Schoeisel 117 Schoonmaak essen

12 6 INHOUD. Bladz. Sieraden en ornamenten.....' Slaapkamer Sport Stoken Studeerkamer Toilettafel Verlichting Vlekken Vloeren en hun bedekking Wasschep Zijde Algemeen Register 272

13 VLEKKEN. Bij het uitmaken van vlekken is een eerste vereischte om te weten, waardoor de vlek ontstaan is. Want een bloedvlek moet niet op dezelfde manier behandeld worden als een inkt -, een roest-, een vochtvlek. Ook hangt de wijze van behandelen veel af van de stof, die men wil reinigen. Kan bijvoorbeeld uit witte katoen bijna elke vlek vrij gemakkelijk worden weg^ gewerkt, omdat dit weefsel wel tegen een stootje, in dit geval tegen een bijtend hulpmiddeltje bestand is, heel anders wordt het natuurlijk als men te maken heeft met een japonnetje van teere zij, een. subtiele fluweelsoort, een stof, die heel gauw aan verschieten onderhevig is. Bij het uitmaken van vlekken moet men altijd voorzichtig en zorgzaam té werk gaan, omdat men anders groote kans loopt, nog meer te bederven. Men moet zich dus den noodigen tijd gunnen, alles van te voren klaarzetten en vooral niet vergeten, dat men een kleedingstuk, waarmee men bezig was, te drogen of te bleeken legt. Voordat men met de bewerking begint, legt men onder de stof een schoonen doek; men voorkomt dan het beschadigen van de tafel. Voor het wrijven neemt men een lapje van dezelfde stof; men wrijft altijd in de rondte of met den draad mee en houdt niet op voordat de plek drooggewreven is, om kringen te voorkomen. Als men dunne stoffen onder handen heeft, moet voorzichtig gewreven worden, vooral zonder te trekken, daar men anders scheuren en gaten in het weefsel zou halen. Bij het uitmaken van vlekken, die oplossen bij de bewerking (waaronder te rekenen zijn verschillende vetvlekken, ook die van olieverf, vruchten-, vernis-, lak- en teer-) moet men rekening houden met de volgende tien geboden: 1 0. Borstel, als het mogelijk is, de vlekken eerst uit het weefsel. Schuier er luchtig overheen, daar anders de vlek dieper in de scot zou dringen.

14 8 WAT GIJ MOET WETEN. 2. Leg daarna onder de vlek een paar schoone lappen, watten, een laagje magnesiapoeder of grauw papier. Hierin zuigt bij het uitmaken een deel van het opgeloste vuil Doop een watje, een flanellen lapje of een lapje van dezelfde stof als die, waarin de vlek zit, in het te gebruiken vocht en druk daarmee stevig het vuil uit Neem telkens een nieuw watje of een schoon lapje, verleg of vernieuw de onderlaag en eindig met snel en luchtig over de heele vlek te wrijven. 5. Gebruik weinig vocht tegelijk, opdat het opgeloste vuil niet te snel uitloopt en droogt, nog voordat het weg~ gewreven is Maak dus groote vlekken, waarvoor meer vocht gebruikt moet worden, bij kleine gedeelten uit. 7. Druk zooveel mogelijk op de vlek zelf, opdat ze zich niet kan uitbreiden Behandel groote vlekken van den rand naar het midden toe. 9. Leg op kleinen afstand van de vlek een rand magnesia, stevig aangedrukt, of maak een kring van water om de vlek, waardoor het uitloopen der vlek en van het vlekkenmiddel tegengegaan wordt. 10. Strijk, zoo noodig, de stof op, na ze met een schoonen doek bedekt te hebben. Ten slotte nog dit: Velen deelden uit ervaring mede, dat petroleumraether een uitstekend middel is om, bij het uitmaken van vlekken, benzine of tetra te vervangen. Het neemt direct de vlekken weg en droogt op zonder een kring of onaangename lucht achter te laten. Advocaatvlekken. Het uitmaken van advocaatvlekken kan geschieden door ze herhaaldelijk af te wrijven met een doekje met schoon water. Soms helpt koud water al, anders neme men lauw of warm. Zeep moet echter niet worden aangewend. Benzine-vlekken. Het voorkomen van benzinevlekken (kringen). In bijna elk huishouden wordt, als men met

15 VLEKKEN. vetvlekken te doen heeft, benzine gebruikt; men is vertrouwd geraakt met deze vloeistof, men weet, hoè ermee om te gaan zonder gevaar van ontploffing, men blijft met deze vloeistof verre van vuur en licht, maar... men zit weleens leelijk te kijken naar de kringen, die achterblijven. Wil men het ontstaan van kringen voorkomen, dan drenkt men de vlek met weinig benzine, wrijft met een schoonen doek de vlek en voegt daarna nog wat benzine toe; onmiddellijk hierna bestrooit men de vlek met talk~ of speksteenpoeder, en slaat dit met een harden schuier flink in de stof. Men neemt daarna de stof, waarin de vlek zich bevindt, in de handen en wuift haar op en neder, terwijl men op de bevlekte plek blaast, om poeder met vuil te verwijderen. Als de stof droog is, wordt zij goed geschuierd. Vele huisvrouwen gebruiken gelukkig inplaats van de ontplofbare benzine, de ongevaarlijke tetra, die echter iets duurder is en die men alleen in de open lucht moet gebruiken, daar tetra min of meer bedwelmend werkt. Biervlekken, Uit zware stoffen kan men biervlekken verwijderen met een borstel, gedoopt in warm water en met zuivere zachte zeep bestreken. Dan naspoelen met schoon water en de plek droogwrijven met een linnen lapje. Niet strijken! Uit dunne wollen en zijden stoffen verwijdert men biervlekken met lauw water, vermengd met een gelijke hoeveel~ heid sterken, ongekleurden spiritus, zooals jenever, eau de cologne, enz. In dit mengsel bevochtigt men een schoonen spons en wrijft daarmee over de vlekken. De vochtige plaats moet aan den achterkant van de stof dadelijk droog gestreken worden. Biervlekken worden uit marmer en ivoor verwijderd door water of door verdunden geest van salmiak. Bloedvlekken. Stoffen, waarin bloedvlekken zijn gekomen, moeten onmiddellijk worden gespoeld in schoon koud water. Dus niet in zeepsop. Ook kan men lauw sodawater nemen. Zijn de vlekken niet versch meer, dan behandelt men ze met warm zeepsop. Heeft men te doen met witte weefsels, dan wil het weleens gebeuren, dat op de plaats van de bloed~

16 10 WAT GIJ MOET WETEN. vlek een roestvlek ontstaat. Deze verwijdert men door er wat zuringzout (vergif) en water op te wrijven en het weefsel in de zon of tegen een warme kruik te houden. Soms lukt het, ze weg te krijgen met een 10 % oplossing van citroenzuur in water. Om dit gedaan te krijgen, moet men er eerst wat absoluten alcohol opdruppelen en daarna iets van de oplossing. - Na tien minuten kan men de vlek met ruim water uitwasschen. Zoo noodig herhaalt men de bewerking. Oude bloedvlekken zijn moeilijk te verwijderen uit gekleurde en teere stoffen. Soms zijn ze weg te werken met lauw pekelwater, maar wij kunnen voor het goede resultaat niet instaan. Een ander middel, dat weleens wil helpen, is een dikke, taaie pap van tarwestijfsel en water, die dik op de bloedvlek wordt gelegd, daar moet opdrogen en dan wordt afgeklopt. Deze proef kan men, zoo noodig, gerust eenige keeren herhalen. Brillantine-vlekken. Vlekken van brillantine, de vettige vloeistof, waarmee sommige menschen hun haar plakken, worden, evenals andere vetvlekken, verwijderd met tetra, het ongevaarlijke vlekkenwater, dat dezelfde diensten bewijst als de licht ontvlambare benzine. Eau de colognevlekken. Ook deze komen voor. En wel speciaal in leerwaren. Men kan ze verwijderen - met waschbenzine (een ander soort dan de gewone). Met een lapje of dot watten, in deze vloeistof gedoopt, verwijdert men de eau de colognevlek uit het leer, dat men daarna met was opnieuw kan inwrijven. Eiervlekken. Eiervlekken op zilveren lepeltjes verwijdert men door wrijven met een wollen lapje waarop wat poets crême. Gewerkt zilver moet met een zacht borsteltje worden behandeld. Beide soorten moeten na het poetsen goed worden uitgewreven en liefst in heet water afgewasschen. Gouden franje. Een middeltje om zwartgewonden goudgalon of goudfranje weer als nieuw te maken: Men neemt ongeveer 1 liter lauw water en doet hier 2 deciliter geest van salmiak bij. Hierin legt men de franje

17 -werp van VLEKKEN. 11 ongeveer 5 minuten te weeken en slaat ze dan flink uit. Het water zal heelemaal groen zien. Nu neemt men nogmaals 1 liter water en 2 d.l. geest van salmiak en herhaalt de vorige behandeling, spoelt daarna de franje zoo vaak in schoon water, tot het water helder blijft en hangt galon of franje bij de kachel of in de zon, opdat ze zoo snel mogelijk kan drogen. Glimviekken (door slijtage ontstaan). Glimvlekken op kleeren wrijft men weg met een mengsel van 1 d.l. water, 20 gram zout en 10 gram ammonia. Harsvlekken. Men kan harsvlekken uitstekend verwijderen met aceton, een vloeistof, die bij de meeste drogisten te krijgen is. Ook eau de cologne of een andere zuivere alcohol. soort is een goed middel. Inktvlekken. Ze zijn werkelijk heel onooglijk, de brutale zwarte, roode of donkerblauwe vlekken op onze meubelen en kleeren, op tapijten en gordijnen en het ergste is, dat ze meestal zoo moeilijk weer weg te krijgen zijn. Is men er dadelijk nadat het ongelukje plaats vond met de noodige hulpmiddeltjes bij, dan valt nog veel goed te maken. Oudere inktvlekken echter laten zich alleen op den duur en met veel geduld en voorzichtigheid onzichtbaar maken. Tegen inktvlekken in hout (tafels, schrijftafels), helpt inwrijven met een papje van sigarenasch en water, vooral in eikenhout, echter ook in andere houtsoorten. De vlekken moeten echter niet te oud zijn. Als inkt in linnengoed gemorst is, moet de behandeling onmiddellijk na het morsen geschieden. De vlek wordt met keukenzout ingewreven, telkens opnieuw, zoo lang tot het zout schoon blijft. De inkt is dan verdwenen. Op tafel- en vloerkleeden toegepast, is dit een probaat middel, ook op wollen stoffen geeft het vaak een goed resultaat. Als inkt is gemorst op een tullen kleedje of een ander voor dergelijk teer weefsel, moet men het artikel een uurtje in een lauw sop van goede huishoudzeep laten staan

18 12 WAT GIJ MOET WETEN. en daarna een half uur in warm bleekwater. Na dien tijd is alle inkt verdwenen. Men denke er aan, terstond na het morsen aan het werk te gaan, dat is de eenige methode om het kwaad volkomen ongedaan te maken. Inktvlekken in linoleum en zeil worden gebet met azijn of melk. Uit doorgedrukt of effen linoleum kan men ze wegschuren met fijn zand, Brusselsche aarde of zacht schuurlinnen. Het linoleum wordt daarna opnieuw met was opgewreven. Inktvlekken op zijden, linnen, katoenen en fluweelen stoffen. Leg op de vlek boraxpoeder maak dat nat door er b.v. met een lepeltje water op te gieten, zoodat het een papje wordt --r druk dat flink er op, maar wrijf niet, want dan vergroot de vlek. Laat het een dag of een nacht liggen, totdat alles volkomen droog is en verwijder daarna het droge poeder. Behandeling zoo noodig herhalen, als de vlek den eersten keer nog niet geheel verdwenen is. Natuurlijk de natte, plek op een schoteltje of bordje leggen, om de tafel te beschermen. Uit steen en marmer verwijdert men de vlekken met bleek -water of melk en spoelt goed met water na. Ook kan men een puimsteentje gebruiken of met een Gothlandschen steen schuren. Geen azijn gebruiken, want azijn vreet marmer weg. Voor gepolijst marmer en steen gebruikt men bij voorkeur melk. Ook kan men met terpentijn de waslaag oplossen, waarmede het marmer is ingewreven, in welk geval dan meestal ook de inktvlek verdwijnt. De dof geworden plek wrijft men met was na. Glas, porcelein en aardewerk, waarop inktvlekken zijn, wrijft men met bleekwater of azijn. Ook kan men schuren met azijn en Brusselsche aarde. Vlekken van aniline-inkt kan men verwijderen met behulp van absoluten alcohol. Tegen vlekken van rooden inkt helpt warm chloorwater. Ook karnemelk kan soms uitstekende diensten bewijzen.

19 VLEKKEN. 13 Zijn inktvlekken in leer gekomen, dan wascht men (als de vlekken nog versch zijn) deze herhaaldelijk met citroensap. Ondanks al deze recepten moet men heel voorzichtig zijn met het morsen van inkt. Want de samenstelling is zóó verschillend, dat geen succes te verzekeren- is. Jodiumvlekken. jodiumvlekken worden verwijderd door ze te bevochtigen met een 10 procent oplossing van jodkali en ze daarna af te wasschen met een f ixeersoda-oplossing. Een ander advies luidt: Drenk de jodiumvlekken met ammonia liquida. De jodium lost dan als sneeuw voor de zon, geheel kleurloos, op. Dit middel werd bijvoorbeeld op witte Indische dameskleeren herhaaldelijk met succes toegepast. Een deskundige, bekend chemicus, raadt ten sterkste aan om jodiumvlekken i n m a r m e r te behandelen met hypo ( onderzwaveligzure soda), zooals die bij den drogist te krijgen is. Een ander middel is warmgekookte stijfsel. Deze mag natuurlijk alleen worden toegepast, als het weefsel er tegen kan. Zelfs oude vlekken verdwijnen geheel na eenige malen inwrijven. Jusvlekken. Uit tapijten worden jusvlekken als volgt verwijderd: Wat pijpaarde (verkrijgbaar bij den drogist) wordt heel even gekookt met azijn, zoodat men een papje krijgt, waarmee men de heele vetvlek bedekt. Men laat het erop zitten tot het droog is, waarna men het eruit borstelt. Mochten zich klontjes of harde stukjes gevormd hebben, dan klopt men die eerst tot poeder, opdat men het kleed niet beschadigt. Na het uitborstelen zal blijken, dat al het vet verdwenen is en het kleed komt er als nieuw onderuit te voorschijn. Waschbare stoffen, waarin jusvlekken zijn gekomen, moeten in vet zeepsop gewasschen worden. Vlekken van kaarsvet, De vettige vlekken, door kaarsvet veroorzaakt, kunnen worden verwijderd met benzine (voor~ zichtig!), tetra, of verwarmden witten terpentijn (voorzichtig, au bain Marie en nooit op het vuur verwarmen!). Als kaarsvet op biljartlaken is gevallen, moet eerst het

20 14 WAT GIJ MOET WETEN. vet worden afgekrabd, zoo voorzichtig mogelijk. Dan belegt men de vlekken met grauw papier en strijkt ze uit, -telkens een nieuw stuk papier nemende, steeds met heete ijzers werkende en niet ophoudend voordat ook het laatste spoortje verdwenen is. 't Is een geduldwerkje, dat is een feit, maar.... het loont ruimschoots de moeite. Kalkvlekken. Men kan kalkvlekken verwijderen met azijn. Een lap doopt men er in en wrijft er mede. Uit wollen stoffen verwijdert men ze ook, als men ze bestrijkt met een oplossing van één deel aluin en twee deelen water, een vochtigen lap er op legt en daarop een warm strijkijzer (niet te heet, anders schroeit de boel) een minuut of vijf laat staan. Koffie-, thee- en chocoladevlekken. Het is opmerkelijk, hoeveel vlekken deze drie dranken op onze kleeding achter toevallig, dat bij het uitmaken van al die-laten! Nu is het ongerechtigheden rekening moet worden gehouden -met hetzelfde feit, nl., dat deze vlekken een combinatie vormen van: 10. een kleurstof van plantaardigen oorsprong, 20. melk en 3. suiker. Om die reden moet hier met verschillende middeltjes worden gewerkt. Kleurstoffen van plantaardigen oorsprong worden weg behulp van spiritus of eau de Cologne. Het vet-gemaakt met van de melk verdwijnt door wat benzine of tetra en de suiker... wel, die is al opgelost in een van beide genoemde vloeistoffen en dus onder 't wrijven reeds verdwenen. Als in linnengoed theevlekken zijn gekomen, kunnen ze met behulp van bleekpoeder daaruit verwijderd worden. Is de vlek hardnekkig, dan maakt men warm bleekwater (door de bleekpoeder in warm water op te lossen) en laat de gele plek daar even in liggen. Goed naspoelen met schoon water. Theevlekken kunnen uit gekleurde stoffen verwijderd worden met behulp van spiritus of eau de cologne. Was er melk in de thee, dan moet men, terwille daarvan, nawrijven met benzine of tetra. Om k o f f i e v l e k k e n uit kleeren te maken, verwijdert men eerst het vet van de melk door middel van tetra of

21 VLEKKEN. 15 benzine,. Daarna spant men de gevlekte plaats over een pannetje en giet een dunnen, zoo hoog mogelijk opgevoerden straal kokend water er overheen. Heeft de vlek een groote oppervlakte of is zij verouderd, dan moet men deze behandeling eenige keeren herhalen. Het water moet vooral kokend zijn. Chocoladevlekken verdwijnen door ze te wrijven met spiritus, eau de cologne, brandewijn of jenever en het vet van de melk door wat benzine. De suiker lost, naar wij reeds zeiden, vanzelf op in een van deze vloeistoffen. Wie uit het een of andere weefsel een thee-, koffie~ of chocoladevlek wenscht te verwijderen, doet verstandig, de proef eerst op een lapje van de stof toe te passen om te zien, of kwaliteit en kleur tegen de bewerking bestand zijn. Het is onmogelijk, in dezen te generaliseeren. Lakvlekken. Wie lakvlekken op kleeren heeft gekregen, kan die verwijderen door ze in te wrijven met wijngeest, waarna men het week geworden lak met een mesje er afneemt en de achtergebleven plekken met spiritus wrijft. Levertraanvlekken. Levertraanvlekken kan men op de volgende wijze verwijderen: men strooit op een stuk papier,een dik laagje pijpaarde en legt het weefsel met de vlek daarop. Nu legt men boven op de vlek óók pijpaarde, ongeveer 1 centimeter dik en giet er tetra op, zoodat het goed vochtig wordt. Hierop legt men een stuk grauw papier en gaat er met een warmen bout overheen. Is de vlek nog niet geheel verdwenen, dan herhaalt men de proef nog eens. Limonadevlekken. Vlekken van limonade in zij, satijn, crêpe satin en dergelijke stoffen kan men uitmaken door den achterkant van de stof te wrijven (in 't rond) met een watje, gedrenkt in absoluten alcohol. Vóórdat men gaat wrijven, eerst het watje flink uitknijpen, daar men bij 't gebruiken van te veel vloeistof kringen overhoudt, die men niet meer weg kan werken en die soms erger zijn dan het oorspronkelijke vlekje. Uit wollen stoffen verwijdert men ze, door op den boven- -kant te wrijven met een lapje, gedrenkt in absoluten alcohol 2

22 16 WAT GIJ MOET WETEN. Lijmvlekken. De manier om lijmvlekken te verwijderen, is, ze te wrijven met een doek, gedrenkt in lauw water of azijn. Zijn de stoffen waschbaar, dan spoelt men ze in een dezer beide vloeistoffen. De laatste sporen van timmermans- of houtlijm laten zich soms verwijderen, als men de vlekken insmeert met groene zeep, deze 6 a 8 uur laat inwerken en ze dan met brandewijn uitborstelt. Me]kvlekken. In de meeste gevallen lukt het, melkvlekken te verwijderen met behulp van benzine (voorzichtig!) of tetra. Niet te veel vloeistof gebruiken en een doek of poreus papier onder de stof leggen. Messenheften. Vlekken op (zie bldz. 183). Moddervlekken. Over het algemeen kan men uit donkere wollen weefsels moddervlekken verwijderen door de vlekjes te wasschen in houtzeep. Lichte kleuren behandelt men met een oplossing van een of andere zachte zeep of, zoo dit niet helpt, met een borsteltje, gedoopt in terpentijn. Heeft de morsige straat kwaad gedaan aan een fluweelen of zijden japon, dan is het 't beste, de vuile sputters eerst rustig te laten drogen. Daarna borstelt men ze zoo goed mogelijk uit, om eindelijk de laatste sporen te verwijderen met behulp van absoluten alcohol. Om modderspatten uit mantels te verwijderen, geven wij den raad, eerst eens te probeeren om de spatten, zoodra die goed zijn opgedroogd, uit te borstelen. Lukt dit niet, blijven er leelijke sporen achter, dan moet men zijn toevlucht nemen tot een afwaschbeurt met heet water. In de meeste gevallen is elk spatje dan wel verdwenen. In geval van nood borstelt men de vlekjes weg met warm zeepsop. Ze moeten in dat geval worden nagespoeld en de heele plek moet opgestreken worden. Natuurlijk past men deze laatste methodes alleen toe waar het stoffen betreft, die tegen water kunnen. En dat is bij mantels bijna altijd het geval. Heeft de modder vettige sporen achtergelaten, dan wrijve men nog eens na met een lapje of watje, gedrenkt in tetra of benzine.

23 VLEKKEN. 17 Olievlekken in eikenhout. Vaklui behandelen dergelijke ongelukjes met gemutiliseerde spiritus. Met deze vloeistof wordt de vlek gewreven, eerst heen en weer, dan in 't rond. Op den duur verdwijnt zoo'n olievlek ook vanzelf. Daar gaan echter, naar de ervaring leert, eenige jaren overheen. Is het eikenhout gelakt, dan duurt het nog langer. Petroleumvlekken. Petroleumvlekken verdampen op den duur van zelf. Moet de vlek echter snel weggemaakt worden, dan moet men haar, als dat kan, in de zon leggen, of, met grauw papier bedekt, met een warm ijzer strijken. Uit waschbare weefsels, uit wit hout, steen, zeil, linoleum en porcelein kunnen petroleumvlekken met zeepsop verwijderd worden. Zeil en linoleum moet men na zoo'n bewerking op~ nieuw in de was zetten. Petroleumvlekken laten zich snel verwijderen als men een stuk vloeipapier onder de vlek legt, de met petroleum be morste plek met benzine bevochtigt en er magnesia over strooit. Hierop legt men weer een stuk vloeipapier en laat alles onder zwaren druk een halven dag staan. Petroleumzoo goed als spiritusvlekken verdwijnen, als boven gezegd, vanzelf, zonder het minste spoor achter te laten, als men ze maar lang genoeg aan de lucht blootstelt. Roestvlekken. Roestvlekken in linnengoed... een schrik voor de huisvrouw. Want als die gele, schijnbaar onschuldige, vlekjes blijven zitten, vallen na betrekkelijk korten tijd gaten in het weefsel. Dus is het zaak, ze zoo gauw mogelijk te verwijderen. 't Gaat trouwens eenvoudiger dan menigeen denkt: Men legt het goed, waarin de vlek zit, op de strijkplank, druppelt er citroensap op, legt er een natten doek over en strijkt daar met een heeten bout overheen. Versche roestvlekken zijn meestal reeds na twee van zulke be handelingen verdwenen, bij oudere moet men een beetje meer geduld oefenen. Maar verdwijnen doen ze op deze manier allemaal. Natuurlijk moet het goed daarna gewasschen worden. Roestvlekken in matten en in wollen dekens. Twee moeilijke problemen! Voor de matten raden wij aan, een beetje zuringzout en

24 18 WAT OIJ MOET WETEN. water op de leelijke plekjes te wrijven en een warme kruik onder de roestvlek te houden. Ook kan men een 10 % oplossing van citroenzuur in water aanwenden. Men druppelt eerst een beetje absoluten alcohol op de vlek en daarna iets van de oplossing. Na 10 minuten met schoon water uitwasschen en de bewerking zoo noodig herhalen. Ben wollen deken zal er, bij het probeeren om roestvlekken te verwijderen, waarschijnlijk niet mooier op worden. Het beste middel, dat bier toegepast kan worden, is citroenzure ammonia. Men bereidt dit door bij een oplossing van citroenzuur zooveel salmiak te gieten, tot men een sterke lucht van salmiak waarneemt. Roestvlekken worden uit marmer en steen verwijderd als men ze schuurt met Gothlandsche steen. In het uiterste geval gebruikt men bleekwater, wat daarna goed weggespoeld dient te worden. Uit geglazuurd aardewerk en porselein verwijdert men ze met bleekwater en azijn. Een uitstekend middel om verroest nikkel, koper, ijzer en staal schoon te maken is het te schuren met citroensap en fijn zand. Ook petroleum werkt uitstekend. Roest in zijde. Men kan roestvlekken verwijderen uit zijde door ze stevig in te smeren met cen prop watten, gedoopt in dtroensap, waarin vrij veel zout is opgelost. Alles een nacht over laten zitten. Den volgenden morgen zulien de vlekken verdwenen zijn. Schimmel.., vocht- en weervlekken. Het weer... Wij willen het niet hebben over de gure vlagen, over regen en storm, zooals die in ons lage landje in bijna elk jaargeti; beschoren zi;n. en die wij - dat is nu eenmaal onvern mijdelijk - kalmpjes over ons hoofd moeten laten gaan. "Het weer", dat wij bedoelen, is gelukkig wei te vermijden. Want %ij, die voorzichtig en op practische, verstandige wijze met haar waschgoed omgaan, zullen geen kans loopen om die zoo zeer gevreesde bruine en %Warte vlekjes in lakens en sloopen. in servetten en ander linnengoed te zien ver-

25 VLEKKEN.19 schijnen, die leelijke, zoo moeilijk te verwijderen plekjes, die wij het weer" noemen. Wat het is? Schimmelplantjes, die het slijten van 't goed bevorderen en die meestal n i e t, een enkelen keer door bijtende middelen, wèl te verwijderen zijn. Het is dus zaak, het kwaad te voorkomen, en vooral in wintertijd, als de wasch zoo slecht droogt, moet de huisvrouw, die er prijs op stelt haar zaakjes in orde te hebben, terdege opletten. Wat toch is het geval? Het is een fout in veel gezinnen, dat het vuile waschgoed niet altijd droog wordt bewaard. Handdoeken en kindergoed worden niet alleen vuil, maar ook in v o c h t i g e n toestand, in kist of mand geborgen en het duurt soms een paar weken eer de vuile wasch daaruit weer te voorschijn wordt gehaald om gereinigd te worden. Vuil goed moet droog worden weggeborgen en zijn er verontreinigingen in, dan dient men het eerst te spoelen en goed te drogen, voordat het bij de rest van 't waschgoed wordt gevoegd. Een tweede manier om weervlekken te voorkomen is, ervoor te zorgen, dat de schoone wasch, als ze wordt weggeborgen, volkomen droog is. Want in stoffen, die langen tijd vochtig blijven, nestelt zich het zoo gevreesde schimmelplantje en ontstaat dus het weer". Wij kunnen er dus niet genoeg op aandringen, het waschgoed met de grootste zorgvuldigheid te behandelen! Ook is het van belang, dat de linnenkast op een volkomen droge plaats staat. Weervlekken verdwijnen uit wit linnengoed meestal wel in bleekwater. Komen ze voor in donkere stoffen, dan bedekt men ze met een mengsel van water, salmiak en viermaal zooveel keukenzout. Ons is een zeer eenvoudig middel bekend om te controleeren of kamers al dan niet vochtig zijn. In de goed gesloten kamer wordt een schoteltje met versch gebrande, fijne kalk neergezet, welke hoeveelheid vooraf nauwkeurig is gewogen. Na 24 uur weegt men de kalk opnieuw en gaat na, hoeveel de gewichtstoeneming bedraagt. Is die meer dan 1 %, dan dient de vochtigheidstoestand als meer dan normaal beschouwd te worden.

26 20 WAT GIJ MOET WETEN. Kleeren, die door vocht zijn aangetast en schimmelvlekken vertoonen, moeten op een warme plaats te drogen worden gehangen. Bij zonnig weer brengt men ze in de buitenlucht en hangt ze dan, nadat men ze, om verschieten te voorkomen, binnenste buiten heeft gekeerd, in de zon. Maar als het zonnetje zich schuilt houdt, brengt men de kleedingstukken in een goed verwarmd vertrek, waar ze zoo wijd mogelijk worden uitgehangen. Men doet verstandig, de ramen open te zetten, omdat anders een hoogst onaangename lucht in het vertrek zou komen. Zijn de kleeren goed droog, dan borstelt men ze af en... heeft alle kans, dat geen spoortje van schimmel of vochtvlekken is overgebleven. Mocht echter blijken, dat de kleur van de stof min of meer is aangetast, dan wrijft men die vlekjes met water, waarin een klein scheutje ammonia is opgelost. Men moet er altijd aan denken, dat zoon ammonia-oplossing héél slap moet zijn. Op een teil water is een eetlepel ammonia voldoende. Om hardnekkige vochtvlekken uit linnengoed te maken, schaaft men een stuk goede waschzeep, kookt dit * in water tot een pap, bestrijkt daarmede de vlekken en strooit er een weinig potasch over; dan legt men het 24 uur te bleeken en zorgt er voor, 't voortdurend nat te houden; daarna wascht men het uit in water. Vochtvlekken in boeken of leer kan men soms verwijderen door eenige druppels lavendelolie te druppelen in het boek of op het leder. Zijn in kopergravures en andere zwarte platen vochtvlekken gekomen, dan neemt men een halven liter water en dertig gram phosphorzure natron en brengt het water aan den kook. Daarna doet men de gekookte vloeistof in een platten schotel, die geschikt is, om er de plaat in te leggen. Deze blijft zoolang in de oplossing liggen, tot de vlekken ver^ dwenen zijn; dan wordt hij in schoon water gespoeld en op vloeipapier te drogen gelegd of opgehangen. Schimmel op papier, behangsel, enz. bestrijkt men met een watje, gedoopt in een mengsel van één deel salicylzuur in vier deelen spiritus.