FelixArchief. Waar kom jij vandaan? Ontdek je geschiedenis in het FelixArchief.

Transcriptie

1 FelixArchief Waar kom jij vandaan? Ontdek je geschiedenis in het FelixArchief.

2

3 Inhoud Inleiding 4 Hoe ISAD-fiches raadplegen 6 Afkortingen 6 Aan de slag 7 Algemene voorbereiding 7 Primaire bronnen 9 Burgerlijke stand 10 Bevolking 13 Parochieregisters 15 Secundaire bronnen 19 Archief van het OCMW 19 Dossiers uit het archief van de stedelijke politie 21 Andere reeksen in het FelixArchief 23 Literatuur en onderzoeksnota s Gepubliceerde werken in de handbibliotheek 31 Algemeen 31 Specifiek over Antwerpen 32 Antwerpse Kunstenaars 32 (Werk)nota s van onderzoekers 32 Immigratie en emigratie 34 Ingeweken inwoners: vreemdelingendossiers 34 Uitgeweken inwoners 35 Landverhuizers die tijdelijk in Antwerpen verbleven 35 Bronnen in andere instellingen 37 Belgische instellingen 37 Buitenlandse instellingen 38 Alfabetische lijst van ISAD-fiches 41 3

4 InleIdIng Geschiedenis gaat over mensen. Vele opzoekingen in archieven beginnen dan ook met een voornaam en een familienaam van een persoon. Dat kan een voorouder zijn, maar ook een bekende Antwerpenaar, een historisch personage of een illustere onbekende wiens naam prijkt op een kunstwerk, een monument, een voorwerp, een document. Deze brochure wil zowel genealogen die bezig zijn aan een familiegeschiedenis, als onderzoekers die alle informatie willen vinden over één bepaalde persoon, een overzicht geven van de hulpmiddelen die ze kunnen gebruiken. We hebben ze daarom opgedeeld in primaire bronnen, het startpunt voor beginnende genealogen, en secundaire bronnen. Bij deze laatste bronnen krijgt u meer achtergrond over een bepaald persoon. In het midden van deze brochure vindt u een overzicht met alle gebruikte bronnen per datum. Een uitneembare blanco stamboom of kwartierstaat kunt u ook hier vinden. Handig om direct aan de slag te gaan. Dagelijks engageren de medewerkers van het FelixArchief zich om namen van personen op te lijsten in overzichten en indexen. We streven ernaar om al deze toegangen op onze website beschikbaar te stellen. Voorlopig zijn een aantal inventarissen en steekkaarten enkel op papier in onze leeszaal te raadplegen. Om op de hoogte te zijn van de nieuwste aanvullingen op onze website, kan u zich best abonneren op onze nieuwsbrief of regelmatig een kijkje nemen op onze website. De online inventarissen bestaan in de vorm van eenvoudige tekstdocumenten en in de vorm van de ISAD-fiches. Dit zijn unieke beschrijvingen per archiefstuk of reeks van archieven. Achteraan deze brochure vindt u een alfabetische lijst van alle gebruikte ISAD-fiches. Vele van deze lijsten en documenten bevatten namen van nog levende personen. Om hun privacy te beschermen, zijn ze daarom niet voor iedereen toegankelijk. Aarzel niet om meer uitleg te vragen aan onze leeszaalmedewerkers als u op zulke niet-openbare documenten stuit. 4

5 5

6 Hoe ISAD-fiches raadplegen In de volgende tekst verwijzen we u meteen naar de juiste inventaris in de leeszaal of de juiste ISAD-fiche. ISAD-fiches vindt u online terug door op de zoekfunctie aan te klikken en bij fichenummer het desbetreffende nummer in te vullen. Bij de archiefkenmerken op de website verschijnt het ISAD-fichenummer steeds achter BE SA Heeft u nog vragen? De leeszaalmedewerkers helpen u graag op weg, ook aan de telefoon of per . Afkortingen ISAD = International Standard Archival Description LZ= inventaris in de leeszaal 6

7 Hoe ISAD-fiches raadplegen AAn de slag Algemene voorbereiding Het is heel belangrijk om het archiefbezoek goed voor te bereiden. Ga thuis en bij familie op zoek naar alle informatie die u kan vinden om de eerste generaties op te sporen. Geboorte-, huwelijks- en overlijdensberichten, trouwboekjes, notarisaktes, foto's,... zijn belangrijke hulpmiddelen om de eerste jaren te overbruggen. Wanneer u al deze gegevens hebt ingevoerd in een voorlopige stamboom is de tijd rijp om verder te zoeken in het archief. Gegevens uit de burgerlijke stand en bevolking zijn pas openbaar na 100 jaar. Ze zijn ook chronologisch en/of alfabetisch gerangschikt. Daarom is de voorbereiding thuis uitermate belangrijk. U kan best nagaan of er al iets gepubliceerd is over de familie die u wil onderzoeken. Als er al een familiegeschiedenis verschenen is, kan u de tijd die u hier niet aan moet besteden wijden aan bv. diepgaander onderzoek. Bij Familiekunde Vlaanderen kan u verschillende naslagwerken en genealogische informatiesystemen raadplegen. Contacteer hen vooraleer u aan de slag gaat. Tijdens een opzoeking in het archief gaat u systematisch aan het werk. U begint bij de generatie waar u de meeste informatie over hebt, logischerwijze is dit de generatie van uw ouders of grootouders. Van daaruit zal u bij elke opzoeking net dat beetje meer informatie vinden waarmee u weer een stap verder kan. Noteer alle gegevens nauwkeurig, Het is belangrijk dat u van meet af aan een uniforme manier van noteren en een vaste lijst van symbolen en afkortingen gebruikt. Meer informatie over manieren waarop u uw stamboom kan vormgeven en over gebruikte afkortingen en tekens kan u vinden bij Familiekunde Vlaanderen. Literatuur: LEENAERTS, Remy J. Algemeen genealogisch-heraldisch repertorium voor de Zuidelijke Nederlanden, Handzame, Familia et Patria, (105 # ) tot En na 1983 via en 7

8 8

9 primaire bronnen De belangrijkste primaire bronnen zijn de registers van burgerlijke stand en bevolking. Ze vormen de ruggengraat van elke familiegeschiedenis. Door beide reeksen te combineren kunt u stap voor stap de genealogie van uw familie opbouwen. Via de bevolkingsregisters kunt u de gezinssamenstelling reconstrueren. De registers van burgerlijke stand zorgen voor de officiële data. De genealogie begint met de gegevens die u heeft bijeengesprokkeld tijdens de voorbereiding thuis. Dit vergelijkt u en vult u aan met de gegevens uit de registers. U werkt stap voor stap en begint bij het opzoeken van gegevens van de burgerlijke stand en bevolkingsregisters. Later worden deze aangevuld met gegevens uit de parochieregisters en andere bronnen. In het FelixArchief krijgt u toegang tot deze registers via microfilm. U kan de microfilms in de leeszaal raadplegen en er eventueel afdrukken van maken tegen een kleine vergoeding. Wie zelf een usb-stick meebrengt, kan gratis een scan van het document nemen en bewaren. Bent u op zoek naar recentere akten, raadpleeg dan de website van de stad Antwerpen onder rubriek Leven Bevolking. Hier vindt u ook de voorwaarden die hieraan verbonden zijn gelet op de wet op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. 9

10 burgerlijke StAnD ISAD 81 In 1796 (Franse periode) werd de burgerlijke stand ingevoerd. De burgerlijke stand bestaat uit 3 grote reeksen, nl: registers van geboorte, huwelijk en overlijden. In deze registers zijn de officiële aktes van deze gebeurtenissen terug te vinden. U kan er o.a. volgende gegevens in terugvinden: GebOOrteAkte plaats, dag en uur van geboorte geslacht, voor- en achternaam/namen van het kind (voor)namen, leeftijd, geboorteplaats, beroep en woonplaats van de beide ouders en getuigen van de aangifte. (geboorteplaats is niet verplicht maar wordt meestal wel opgenomen) Straatnaam en huisnummer van het geboortehuis HuwelijksAkte Plaats, datum en uur van het huwelijk Namen en voornamen van de echtgenoten. Verder ook: beroep, leeftijd, geboorteplaats en woonplaats. Meer- of minderjarig Namen en voornamen van ouders van beide partijen. Verder ook: beroep, woonplaats, als overleden de overlijdensdatum, verwantschap. Namen en voornamen van de getuigen en leeftijd, beroep, woonplaats, verwantschap. OverlijdensAkte Datum en uur van overlijden Naam, voornaam, ouderdom, beroep, woonplaats, (soms) geboortedatum, geboorteplaats (niet verplicht) van de overledene Naam en voornaam van de echtgenoot Naam, voornamen, leeftijd, beroep en woonplaats van de aangevers, al dan niet verwantschap Indien bekend: naam en voornaam van de ouders, beroep, geboorte- en woonplaats. De gemeenten zijn verplicht om deze akten op te maken. Ze bestaan in tweevoud: Eén exemplaar (na 100 jaar) neergelegd in het gemeentearchief Eén exemplaar neergelegd ter griffie van de rechtbank van eerste aanleg (en na 100 jaar overgemaakt aan het rijksarchief). 10

11 Men stelde ook jaarlijkse en tienjaarlijkse alfabetische namenlijsten van de akten op. Hierin kunt u de juiste verwijzing naar datum en/of aktenummer opzoeken bij het ontbreken ervan. Vaak is het nuttig om deze namenlijsten te raadplegen want informatie gevonden in persoonlijke bronnen zoals bidprentjes en geboortekaartjes blijkt soms fout te zijn. welke Aktes HeeFt Het FelixArcHieF? In het FelixArchief zijn de akten en de tienjaarlijkse tafels van alle Antwerpse districten tot 1906 beschikbaar op microfilm. Het beginjaar verschilt wel telkens per district. HOe terugvinden en erin zoeken? Zie ISAD-fiche 81 De aktes zijn chronologisch op tijdstip van aangifte gerangschikt en doorlopend genummerd. Om snel in de registers te kunnen zoeken moet u dus het aktenummer opzoeken. Dit doet u in de tienjaarlijkse tafels. Deze bestaan afzonderlijk voor de geboorten, de huwelijken en de overlijdens. Ze zijn alfabetisch opgemaakt en bestaan in regel voor de periode De tafels voor de Franse tijd zijn slechts uitzonderlijk beschikbaar en voor de periode is er ook nog geen tafel beschikbaar. De opzoeking gebeurt hier via de alfabetische tafels in de akteboeken. 11

12 tips Aanvullend op deze reeks kunnen de Minuten van de geboorte- en overlijdensakten ( ) gebruikt worden. Geboorten, zie: ISAD Overlijdens, zie: ISAD De minuten worden opgemaakt bij de aangifte van de geboorte of het overlijden. Vervolgens worden de gegevens overgeschreven in de eigenlijke registers. Deze minuten kunnen informatie bevatten die niet voorkomt in de registers. Maar in tegenstelling tot de registers worden ze niet meer bijgewerkt met wijzigingen of verbeteringen. De minuten zijn openbaar na 100 jaar, ook als ze niet op microfilm beschikbaar zijn. Ze vormen daarom een alternatief voor eventueel ontbrekende registers. Er zijn geen toegangen beschikbaar, ze zijn net zoals de aktes chronologisch op tijdstip van aangifte opgemaakt. Daarnaast zijn er ook nog aanvullende akten zoals de akten van echtscheiding, van adoptie, van erkenning van een natuurlijk kind. Soms worden ze bijgeschreven in gewone registers maar ze kunnen ook opgenomen zijn in afzonderlijke registers. De burgerlijke rechtbank behandelt geschillen over persoonsrecht. Archieven van de hoven en rechtbanken in de Vlaamse provinciën zijn beschikbaar in het rijksarchief te Beveren. Het is dus in zulke gevallen ook nuttig om contact op te nemen met het rijksarchief. Verwante archieven: de reeksen geboorte- en overlijdensaktes uit het archief van het OCMW, zie verder. Literatuur: DEMAN, R. De nieuwe commentaar op de Burgerlijke Stand in België, Heule ROLAND, A en WOUTERS, Th. Practische gids van de ambtenaar van de burgerlijke stand in België. Brussel, 1939 Wat zit er in mijn familie?, folder, Erfgoedcel Antwerpen, Antwerpen,

13 bevolking ISAD 87 De bevolkingsregisters registreerden sinds de Franse tijd de wijzigingen door geboorte, huwelijk, overlijden en migratie. Het opstellen van deze permanente naamlijst van de inwoners hing tot en met de telling van 1846 sterk af van de ijver van de lokale uitvoerders. Het KB van 30/6/1846 gebood een algemene en gelijktijdige volkstelling. Dit was de basis voor bevolkingsregisters die vanaf 1847 verplicht in elke gemeente aangelegd en verder bijgehouden werden. De definitieve regeling kwam tot stand door de wet van 2 juni 1856 die tienjaarlijkse volkstellingen voorschreef. Hierop zijn de registers gebaseerd. Sinds 1866 is het beheer van de bevolkingsregisters de taak van de ambtenaar van de Burgerlijke Stand. Alle gemeenten passen de bevolkingsregisters algemeen toe vanaf Voor de reeks bewaard in het FelixArchief vertonen vooral de districten lacunes in de bevolkingsregisters voor De registers van de kernstad Antwerpen zijn wel doorlopend voor de periode beschikbaar. De bevolkingsregisters zijn repertoria van al de inwoners die hun gewone verblijfplaats in de gemeente hebben. Vanaf de algemene invoering in 1847 bevatten de registers volgende gegevens: naam, voornamen, adres, leeftijd, beroep, burgerlijke stand, geboorteplaats en datum, datum van aankomst in de gemeente, vorige woonplaats, datum van vertrek (of overlijden), nieuwe woonplaats, datum van schrapping, wijzigingen in de burgerlijke stand. En verder soms ook inlichtingen over burgerwacht, militie, veroordelingen, geloofsovertuiging. Elke adres heeft een aparte folio, waarop men alle inwoners van het adres noteerde. Is de folio volgeschreven, dan verwijst men naar een nieuwe folio achteraan het register. welke registers HeeFt Het FelixArcHieF? Het FelixArchief bezit de bevolkingsregisters van alle districten (uitgezonderd Merksem) van Antwerpen tot 1930 op microfilm. Volgens de regels ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer moeten de registers minstens 75 jaar oud zijn vooraleer u ze op microfilm in de leeszaal mag raadplegen. 13

14 HOe terugvinden en erin zoeken? zie ISAD-fiche 87 De bevolkingsregisters zijn toegankelijk door de indexen. Dit zijn namenlijsten opgemaakt op basis van de eigenlijke registers. Hierin vindt u een verwijzing naar het adres waarop de persoon is ingeschreven of een verwijzing naar een boekdeel en folionummer. Met deze gegevens kan u dan de opzoeking in de registers doen. AFGeleiden en verwante reeksen. Vanuit de bevolkingsregisters zijn ook enkele afgeleide reeksen geproduceerd. De belangrijkste daarvan zijn de registers van in- en uittredingen en het vreemdelingenregister. Het vreemdelingenregister komt in detail aan bod onder punt 3 Emigratie. De registers van in- en uittredingen zijn vooral belangrijk vanuit statistisch oogpunt. Ze bevatten de naam van de persoon die de aangifte heeft gedaan, de datum en info over de vorige en volgende verblijfplaats. Verder zijn er ook bevolkingstellingen die de bevolking op één bepaald moment weergeven. De belangrijkste telling is die van het jaar IV. Op 10 vendémiaire van het jaar IV (02/10/1795) verplichtte een wet over de ordehandhaving elke gemeente om al haar inwoners op te lijsten. Deze lijst moest de naam, de leeftijd, het beroep van al de inwoners boven de 12 jaar vermelden en eventueel ook de datum van aankomst in de gemeente. Hoewel dit bevel niet overal even correct werd opgevolgd, is deze telling van groot belang. De uniformiteit en de rijkdom aan gegevens is zeer groot. Ze werd praktisch over het ganse land gehouden en ze geeft een toestand weer op een cruciaal punt in de geschiedenis, nl. de overgang van het Ancien Regime naar de Moderne Tijd. Zie alfabetische namenlijst per wijk, zie ISAD-fiche of inventarissen LZ 76 (inwoners) en LZ 90 (eigenaars). Ook kiezerslijsten zijn een belangrijke, maar vaak nog onbekende bron. Deze lijst bevat informatie over de kiesgerechtigden met geboortedatum, naam van de echtgeno(o)t(e), beroep en adres. Gelijklopend met de evolutie van het kiesrecht werden de lijsten alsmaar langer, daarom zijn ze vooral interessant voor de periode na WO I. De kiezerslijsten kan u vinden onder ISAD Literatuur: POELLAER, F. en PIRON, Th, Bevolkingsregisters in België, Die Keure, Brugge,

15 parochieregisters ISAD 164 Aangekomen in de 18e eeuw kan u geen beroep meer doen op de registers van burgerlijke stand en bevolking voor het opmaken van de stamboom. U moet dus overschakelen op parochieregisters. Ze bevatten informatie over dopen, huwelijken en begrafenissen en zijn meestal opgesteld in het Latijn maar met gebruik van steeds dezelfde formuleringen en afkortingen. Dat maakt de raadpleging eenvoudig voor wie vertrouwd is met oud schrift en Latijn. Het concilie van Trente in 1563 verplicht het houden van deze registers. Eind 18e eeuw vaardigden de toenmalige bewindvoerders met oog op de oprichting van de latere burgerlijke stand enkele decreten uit waarbij alle pastoors een dubbel van hun registers aan de plaatselijke magistraat moesten afleveren. Alle registers van Antwerpen (kernstad) en de polderdorpen werden aan het stadsarchief toevertrouwd. Het gaat hier over de parochies die tijdens het Ancien Regime tot Antwerpen behoorden. U vindt volgende gegevens terug in de akten: doopakte: (Latijnse) voornamen van de dopeling datum van de geboorte (meestal de dag zelf of de dag voor de doopdag) de voornamen en familienaam van vader moeder, peter en meter, doopgetuigen HuwelijksAkte: de plaats van herkomst van de bruidegom leeftijd rechtsbekwaamheid (meerderjarig of minderjarig) de eventuele vrijstelling in geval van bloedverwantschap de ondertrouw de namen van de twee getuigen soms namen van ouders en beroep van bruidegom Opmerking: het huwelijk werd meestal gesloten in de parochie van de bruid begrafenisakte: voornaam familienaam datum van uitvaart betaalde kosten voor de uitvaart. Ze zijn dus uiterst beknopt. 15

16 welke registers HeeFt Het FelixArcHieF? Kernstad Antwerpen: Gedoopt in Gehuwd in Gestorven in (de begrafenisregisters zijn helaas onvolledig, ook alfabetische naamindexen ontbreken vaak) Verder worden ook de registers voor polderdorpen Austerweel, Oorderen, Wilmarsdonk, Lillo en Zandvliet bewaard. HOe terugvinden en erin zoeken? Zie ISAD-fiche 164 De aktes zijn chronologisch ingeschreven en hebben meestal geen eigentijdse indexen. Gemeenteambtenaren maakten ze pas op in de 19e eeuw. Niet voor alle registers zijn klappers beschikbaar en vaak zijn ze niet helemaal volledig. Het is dus aan te raden om ze als leidraad te gebruiken maar uw onderzoek er niet tot te beperken. Vindt u de persoon die u zoekt niet in de klappers, raadpleeg dan ook zeker de registers. Ook de schrijfwijze van de naam kan verschillen in de klapper en het register. 16

17 17

18 18

19 SecunDAIre bronnen De hierboven aangehaalde bronnen helpen u bij het opmaken van uw genealogie, uw stamboom. Echt interessant wordt het natuurlijk pas wanneer u ook uw stamboom kan aankleden tot familiegeschiedenis. Hiervoor gebruikt u archiefreeksen waarin meer informatie te vinden is over de levensloop en carrière van de persoon. U gaat op zoek naar waar de persoon werkte en woonde. Zo krijgt u een beeld over de levensstandaard en -omstandigheden Heden ArcHIeF van Het ocmw ISAD Het archief van de Openbare Commissie voor Maatschappelijk Welzijn en haar voorlopers is een onmisbare bron voor het bestuderen van welzijns- en gezondsheidszorg. In deze reeksen vindt u informatie van personen die in contact kwamen met één van de diensten van het OCMW, bijvoorbeeld bij een ziekenhuisopname, als personeel, als uitkeringsgerechtigde. Bij het opmaken van deze brochure is de overdracht van het OCMW-archief naar het FelixArchief nog volop bezig, daarom is het nog niet mogelijk een volledig overzicht te geven. De voorlopig beschikbare bronnen zijn vooral reeksen uit de 20e eeuw. We zullen ze later aanvullen met de oudere reeksen. De archieven zijn gerangschikt per instelling. Sint-Elisabethgasthuis ISAD Stuivenberggasthuis ISAD Adolf Stappaertsgasthuis ISAD Moederhuis Vinkenstraat ISAD Dispensaire Maritime ISAD Stedelijk Dodenhuis ISAD Meisjeshuis ISAD

20 Kribbe Good-Engels ISAD Sint-Erasmusgasthuis Borgerhout ISAD De belangrijkste ocmw reeksen reeds beschikbaar In Het FelIXArcHIeF, ZIjn: GebOOrte- en OverlijdensAktes van de verschillende ziekenhuizen. De verschillende gasthuizen en het stedelijk Dodenhuis hebben overlijdensregisters opgemaakt. In de archieven van het moederhuis zijn geboorteaktes te vinden. Al deze aktes zijn chronologisch gerangschikt en hebben geen toegang. Om erin te zoeken heeft u naast de naam van de instelling ook een juiste datum nodig. Ze zijn ruwweg beschikbaar voor de periode De registers zijn terug te vinden in de beschrijvingen onder elke instelling. Let op de openbaarheid van documenten met persoonlijke informatie. Zij zijn slechts openbaar 75 jaar na afsluiten van het dossier. registers van inkomende patiënten Voor de gasthuizen zijn inkomboeken beschikbaar voor de periode (met uitzondering van het Sint-Erasmusgasthuis in Borgerhout. Ze zijn beschikbaar voor de periode , voor het gasthuis en voor het moederhuis). Ze zijn onderverdeeld per geslacht en chronologisch gerangschikt. Ze zijn te vinden in het archievenoverzicht onder elke instelling. * Daarnaast zullen in de loop van 2012 meer archieven uit de 19e eeuw beschikbaar worden. Worden als eerstvolgende overgedragen: Sint-Elisabethgasthuis, voor de periode : Inkom- en overlijdensboeken, geboorte- en overlijdensaktes, registers van het Militair hospitaal en het cholerahospitaal, parochieregisters. Moederhuis, voor de periode : inkomboeken, geboorteaktes, overlijdens aktes. Maagdenhuis, voor de periode : registers voor het beheer van de gelden der werkende meisjes. 20

21 Stuivenberggasthuis, voor de periode : inkomboeken, overlijdensaktes. Vondelingenhuis, voor de periode : schuifboek, procesverbaalboek, doopboek, besteedboek, kinderboek. Nieuwigheden verneemt u als eerste in onze nieuwsbrief, op onze website of via de leeszaalvoorzitters. DoSSIerS uit Het ArcHIeF van De SteDelIjke politie Politiediensten klasseerden documenten op persoonsnaam. Dat maakt deze reeksen goed bruikbaar voor familieonderzoek. personeelsdossiers AGenten en burgeragenten (ca ca. 1970) isad In de personeelsdossiers vindt u de naamdossiers van de agenten en burgeragenten die uit dienst getreden zijn. Om het juiste dossier te kunnen raadplegen, maakt u gebruik van een detailtoegang. naamdossiers HerberGiers ( ) isad De afdeling drankgelegenheden van het hoofdcommissariaat hield een reeks documenten bij over verschillende herbergen, geklasseerd op naam van de aanvrager. (zie verder; personen met handel of vrij beroep) naamdossiers prostituees (OntucHtvrOuwen) ( ) isad De zedenpolitie van het hoofdcommissariaat hield een uitgebreide reeks documenten bij over de afschrijving en de controle op ontuchtvrouwen of prostituees. naamdossiers incivieken ( ) isad De opsporingsdienst hield mappen bij over personen verdacht van incivisme of collaboratie. Ze bevatten krantenknipsels, verslagen en af en toe processen-verbaal of administratieve aktes. 21

22 naamdossiers OpenbAre boodschappers- en wegwijzers voor vreemdelingen ( ) isad De stad had openbare boodschappers en wegwijzers voor vreemdelingen in dienst. Het ging om personen die in opdracht van de stad vervoer organiseerden voor goederen of personen. Een deel van de administratie van hun personeelsdossier gebeurde op het hoofdcommissariaat. naamdossiers taxichauffeurs en koetsiers ( ) isad Zie ook de reeks over controle op taxichauffeurs, bezoldigd vervoer, zie verder. naamdossiers leurhandelaars ( ) isad Personen die goederen en waren verkochten op de openbare weg, leurhandelaars, waren verplicht om een leurkaart aan te vragen. Wanneer ze die aanvroegen stelde de politie (dienst leurhandel) een verslag op. (zie verder) naamdossiers AutO- en rijwielbewakers ( ) isad Tijdens de oorlogsperiode stelde de stad auto- en fietsbewakers aan. In het hoofdcommissariaat gebeurde een deel van de administratie van hun personeelsdossier. Het betreft een kleine reeks waarop nog geen gedetailleerde toegang bestaat. Naast deze naamdossiers bevat het archief van de politie ook de Processen-verbaal. (ISAD ) De reeks heeft als toegang een infofiche. Tot de jaren 70 zijn de processen-verbaal per wijk ingedeeld, daarna in de diverse politie-afdelingen. Deze reeks vormt het hart van dit archief. De processen-verbaal zijn feitenverslagen opgemaakt in opdracht van het gerecht. In een proces-verbaal brengt een politieagent schriftelijk verslag uit van handelingen die hij uitvoerde of de vaststellingen die hij deed. Hij noteert ook de verklaringen die betrokkenen of getuigen aflegden. In die zin zal een proces-verbaal vaak een levendige getuigenis zijn van allerhande situaties of gebeurtenissen meegemaakt door personen die leefden en/of werkten in de stad. Let wel, deze pv s zijn chronologisch en per wijk gerangschikt. Vaak ontbreken indexen waardoor zoeken in de reeks een uitdaging wordt. Indien politiedossiers niet openbaar zijn, vraagt u toestemming bij de procureur. 22

23 23

24 kwartierstaat

25

26 26

27 AnDere reeksen In Het FelIXArcHIeF vondelingen ( ) isad Telkens als er een kind te vondeling werd gelegd maakte de ambtenaar van de Vondelingenschuif een akte op. Deze zijn chronologisch genummerd en gebundeld in verschillende omslagen. Toegang beschikbaar online: Literatuur: VANDERHAEGHE, J., Uw Antwerpse voorouder en onwettig kind? Een verlaten kind? Een vondeling? In Sporen van je voorouders, Vervoort, G., 1999 (105 # 217, 962# 11) FAmiliebericHten Het FelixArchief beschikt over een bescheiden collectie geboorte-, huwelijks- en overlijdensberichten. Ze zijn alfabetisch geklasseerd. De aankondigingen en berichten zijn beschikbaar voor de 19e en 20e eeuw. Geboorteberichten ISAD 9580 Huwelijksaankondigingen ISAD 9581 Verlovingsaankondigingen ISAD 9648 Overlijdensberichten ISAD 9582 Bidprentjes ISAD 9 FAmilieArcHieven (14de-20ste eeuw) isad 142/ lz16 Dit is een verzameling van allerlei stukken en documenten van particuliere schenkers die het FelixArchief op onregelmatige basis verwerft. Het zijn archieven en documenten van families en personen, aangevuld met nota s over bepaalde families. nota s van OnderzOekers Vaak is er al onderzoek verricht naar specifieke families. Zie ISAD 7479 en ISAD Natuurlijk is de bibliotheek van Familiekunde Vlaanderen ook erg belangrijk voor zulke nota s en onderzoeksresultaten. personeelsleden van de stad en verwante bedrijven. (vanaf 1880) Van alle personeelsleden die in dienst waren bij de stad of een andere stedelijke dienst zoals brandweer of politie, maakte de personeelsdienst van de stad een 23

28 personeelsdossier op. De dossiers bevatten de administratieve gegevens over hun loopbaan. U vindt hierin briefwisseling, collegiale besluiten, verlofaanvragen, ziekteattesten, diploma s, tuchtmaatregelen, examens, bevorderingen, enzovoort. Naast deze personeelsdossiers zijn er ook pensioendossiers opgemaakt. Deze bevatten enkel informatie over de berekening en uitkering van het pensioengeld. Soms zijn deze twee dossiers samengevoegd en vindt u maar één dossier. De dienst waar de persoon werkte, hield vaak ook nog een dossier bij, in dat geval zijn er soms drie dossiers te vinden. Er zijn inventarissen* op deze reeksen online beschikbaar, de belangrijkste zijn: inventaris personeelsdienst stad isad 3114 Bevat: uitdiensttredingen van de stad Antwerpen, het havenbedrijf, Brandweer, Merksems Kamertheater en stadspoppentheater. Het FelixArchief bezit geen dossiers uitdiensttredingen van de districten van voor de fusie. inventaris personeelsdienst Havenbedrijf isad inventaris personeelsdienst politie isad (zie ook: paspoorten van burgeragenten isad ) *let wel: nog niet alle dossiers zijn verwerkt; als u een persoon niet terugvindt, kan u best contact opnemen met de leeszaalmedewerkers. Zij kunnen nakijken of de persoon mogelijk in een niet-verwerkte reeks is te vinden. personen met HAndel OF vrij beroep Adres en telefoonboeken ( ) ISAD 5343 Bezoldigd vervoer: dossiers over de controle op taxichauffeurs, vergunnings- en over tredingsdossiers ( , met hiaten) ISAD en ISAD Horeca, café of herbergdossiers. ( ) ISAD Toekennen van standplaatsen op markten ISAD Organisatie van ambulante handel, vergunningsdossiers standplaatsen ( ) ISAD Erkenning van en controle op ondernemers en vrije beroepen. Dossiers over 24

29 boekhouders, landmeters, vastgoedmakelaars, leurders ( ) ISAD naamdossiers van Het plaatselijk comité van Het nationaal steunfonds voor Geteisterden ( ) isad Met deze toegang kan u zoeken naar dossiers van geteisterden die hulpgoederen ontvingen naar aanleiding van de schade opgelopen tijdens Wereldoorlog II. Dit zijn niet alleen personen uit Antwerpen, ook uit de omliggende gemeenten. Antwerpse begraafplaatsen ( ) isad Het archief van de Antwerpse begraafplaatsen bevat naast algemene- en beleidsdossiers ook vele persoonsdossiers, nl. de vergunningsdossiers van de personen die op de verschillende begraafplaatsen hun rustplaats hebben gevonden. Via de detailtoegang (ISAD ) kunt u op zoek gaan naar deze personen. Let wel, de overdracht van deze reeks is nog lopende, via onze nieuwsbrief worden toevoegingen bekendgemaakt. bouwdossiers ( ) isad Via de inventaris op de bouwdossiers kan u ook op naam zoeken. Dit is meestal de naam van de aanvrager maar vaak ook de naam van de architect of aannemer. Op het dossier zelf wordt dan meestal het volledige adres van de persoon in kwestie meegegeven en het bevat vaak ook briefpapier met meer info over de aannemer of de architect. FOtO s Het FelixArchief bezit duizenden foto s. In de Digitale Leeszaal op de website vindt u het online audiovisueel archief (kortweg AVA). U kan er zoeken op (straat)naam of onderwerp. Wie weet, vindt u wel een afbeelding van één van uw voorouders. 25

30 Ancien regime In het Ancien regime archief van de stad bevinden zich verschillende reeksen waarin meer informatie over personen terug te vinden is. Naast de parochieregisters (zie hierboven) waar u meer informatie over geboorte- huwelijk en overlijden kan vinden, zijn er nog enkele andere reeksen. De belangrijkste zijn: poortersboeken ( , met HiAten) isad Een poorter was een stadsbewoner met bepaalde rechten die aan een nietpoorter ontzegd werden. Zo kon enkel een poorter stedelijke ambten bekleden, rechtsbijstand van schepenen krijgen of een bepaald beroep uitoefenen. Personen geboren in de stad kregen automatisch het poorterschap toegewezen. Zij die hier niet geboren waren maar wel woonden, konden tegen betaling poorter worden. Maar ook mensen die hier niet woonden, konden poorter worden, zij werden dan buitenpoorter genoemd. Vermeld zijn: naam en voornaam, datum van inschrijving. Eventueel ook: herkomst, beroep en betaalde borg. Een index op deze reeks is online beschikbaar voor de periode (ISAD ). De rest van de reeks is toegankelijk via een index in de leeszaal LZ 29. Literatuur: Jan De Meester, De gebruik- en meerwaarde van poortersboeken voor historici. Casus: Antwerpen in de zestiende eeuw. In: Vlaamse Stam, 2007, p weeskamer ( ) isad 225 Tijdens het Ancien Regime was iemand wees als hij jonger was dan 25 jaar en één of beide ouders verloren had. Een wees stond onder voogdij van vier voogden of momboren. De voogden moesten een nauwkeurige beschrijving van het vermogen van de overleden ouder(s) en elk jaar een balans van hun financieel beleid aan de weesmeesters meedelen. Deze functionarissen fungeerden als oppervoogden en lieten de boedelbeschrijving of staat van goederen overschrijven in de weesboeken waardoor ze kracht van authenticiteit kreeg. 26