Cultuurhistorische aanbevelingen. Stichting Historische Kring Stad en Ambt Almelo Stichting Stadsherstel Almelo

Transcriptie

1 Cultuurhistorische aanbevelingen Stichting Historische Kring Stad en Ambt Almelo Stichting Stadsherstel Almelo

2 Stichting Historische Kring Stad en Ambt Almelo Stichting Stadsherstel Almelo Januari 2013

3

4 Visie op de binnenstad A. In de visie zoals die door de beide stichtingen naar voren wordt gebracht, is het vroegere kanaal weer doorgetrokken tot aan de markt. Hier eindigt het in een havenkom. Aan de havenkom een horecapaviljoen. B. Tussen de nieuwe havenkom en Hagengracht komt een plein met terrassen bij de horecagelegenheden en ruimte voor de warenmarkt. Het pleindeel tussen Scheer en Foppen en Duthler dient te worden versmald. C. Aan de havenkom kan een hotel komen ter ondersteuning van het toerisme. D. Het Kolkje moet een belangrijk onderdeel worden van de toeristische wandelroute en zorgvuldig gedetailleerd worden. Nieuwbouw op de plek van de voormalige showroom van Berntsen in historiserende stijl. E. Herstel Weteringsbrug ter versterking van het historische beeld. F. De Koornmarkt moet meer sfeer krijgen door waterobject en aangepaste bestrating. G. Terugbrengen van kademuurtjes en bruggen in de stijl van de Amsterdamse School tussen Schokland en Tuinstraat. C A B G F D E

5 Havenkom In 1855 werd het Overijssels Kanaal in gebruik genomen. Dit kanaal was van groot belang voor de aanvoer van grondstoffen voor de zich toen ontwikkelende textielindustrie en voor het transporteren van goederen naar Amsterdam. Almelo kreeg een havenkom in het centrum. Langs het kanaal vestigden zich textielfabrieken en rondom de haven kom verrezen een aantal pakhuizen. Na de Tweede Wereldoorlog verloor de havenkom haar waarde als overslagplaats en werd gedempt. Niet veel later volgde het deel van het kanaal tot aan de Brugstraat. In het binnenstadsplan dat nu in ontwikkeling is wordt het kanaal weer doorgetrokken tot aan het Marktplein en wordt ook de havenkom hersteld. Beoogd doel: Ter ondersteuning van de recreatievaart is het van belang dit water bevaarbaar te maken. Mogelijkheden scheppen voor aan de scheepvaart gerelateerde evenementen. Versterking toeristische infrastructuur.

6 Historische plattegrond

7 Boven links: De Hagengracht. Boven rechts: De Götte. Links: Hagengracht midden van de negentiende eeuw. De beide stichtingen achten het van belang dat de herkenbaarheid van de historische plattegrond van de stad bewaard blijft. De op de kaart van 1817 weergegeven situatie heeft sinds de Middeleeuwen bestaan en heeft zich tot aan 19e eeuw slechts zeer geleidelijk veranderd. De plattegrond van Almelo bestond uit de Grotestraat met haar zijstegen en het omringende stelsel van grachten. Het oude grachtenstelsel is tegenwoordig nog zichtbaar in het stratenpatroon. De Götte en Hagengracht zijn nog duidelijk waarneembaar. Dit geldt eveneens voor het grootste deel van de rooilijnen in de Grotestraat, Kerkplein en Doelengebied. Beoogd doel: Voormalige waterlopen Hagengracht, Schuttenbeek en Götte in bestrating weergeven. Dit ook voor de brug in de Grotestraat.

8 Kolkje en Hof van Gülick De Hof van Gulick is het oudste stedelijk deel van Almelo. Hier ontstond de allereerste bebouwing voor ambachtslieden in de nabijheid van de burcht van de heren van Almelo. Die bebouwing bestond vele eeuwen voornamelijk uit kleine vakwerkwoningen. In de twintigste eeuw werden alles gesloopt. Slechts twee oudere pandjes resteren nog. In de jaren negentig van de vorige eeuw werd het gebied heringericht, waarbij er van uitgegaan werd dat het Kolkje door middel van een passage tegenover Talamini zou worden ontsloten. Hierbij verdwenen ook de meeste aanwezige bomen. Een belangrijke plaats in het gebied neemt tegenwoordig de parkeerplaats van de Grote Kerk in. Vroeger had men vanuit het Kolkje vrij uitzicht op het kasteelpark. Tegenwoordig wordt dit uitzicht door meters hoge coniferen belemmerd. Beoogd doel: Herstellen van het groene karakter van het gebied door aanplant van bomen rondom het parkeerterrein Verwijderen van de hoge coniferen Nieuwe bebouwing uitsluitend uitvoeren in een stijl die past in de historische omgeving

9 Weteringsbrug Tot de doortrekking van de Hofstraat naar de Van Rechteren Limpurgsingel in het begin van de jaren zestig was er een verbinding tussen de Almelose Aa en de kasteelgracht. Deze verdween met de aanleg van het Rogmanspark. Bij de ingang van de Gravenallee was een brug over deze waterloop. Deze situatie heeft vanaf de Middeleeuwen bestaan. Het zou aanbeveling verdienen om deze historische situatie te herstellen. Beoogd doel: Duidelijke ingang naar het landgoed door de brug, waarbij de setting van het kasteel en omgeving als zelfstandige eenheid versterkt wordt Verhoging belevingswaarde van het water door de brug en het doorlopende water Verbetering kwaliteit water in gracht doordat er enige beweging ontstaat Terugbrengen historisch beeld Versterken toeristische beeldvorming Eenden kunnen nu onder de brug door en hoeven de weg niet meer over te steken Situatie 1915

10 Grotestraat In de negentiende eeuw kwamen de eerste winkels in de Grotestraat. De eerste wijziging van het historische straatbeeld was het gevolg. In het begin van de twintigste eeuw nam het aantal winkels snel toe. Het duurde niet lang meer of ook het laatste woonhuis kreeg op de begange grond een winkelfront. Na de Tweede Wereldoorlog werd Almelo als winkelcentrum belangrijk voor een grote regio. Ook door de vestiging van een aantal grote warenhuizen werd deze centrumfunctie versterkt. De moderniseringsgolf van de jaren zestig zorgde er ook voor dat van de meeste winkels de puien ingrijpend werden verbouwd. Grote etalages en luifels veranderden het aanzien enorm. In veel gevallen betekende dit ook dat de historische detaillering in de gevels verdween. Men was zich er niet van bewust dat juist deze historische kwaliteit de drager was van de identiteit van de stad. Het gevolg was dat er een rommelig gevelbeeld ontstond. Beoogd doel: Daar waar mogelijk terugbrengen van de oorspronkelijke gevelindeling en detaillering Verwijderen van luifelbakken Terughoudende reclame uitingen Tussen Hagengracht en Oranjestraat openstellen voor verkeer Rustiger straatbeeld

11 Oorspronkelijke gevelkwaliteit

12 Molenstreng De Molenstreng was oorspronkelijk een waterloop die vanaf het Kolkje de beide watermolens aan de Koornmarkt voorzag van water voor het aandrijven van de molenraderen. Omstreeks 1940 werd deze waterloop gedempt. Tot 1972 vormde deze steeg de toegang naar het achtergelegen gebied het Kolkje, waar in de jaren zestig een klank en lichtspel werd gehouden. Nadat het Kolkje vanaf de Hofstraat bereikbaar werd verloor de Molenstreng de functie van ontsluitingsweg. Tegenwoordig is het een rommelige steeg zonder enige historische kwaliteit. Beoogd doel: De Molenstreng moet weer onderdeel worden van een cultuurhistorische wandelroute vanaf de Koonmarkt door het Kolkje naar het Doelengebied. Verbetering gevels Tegengaan van afvalcontainers e.d. Waterloop tergugbrengen als goot of door gebruik van afwijkende bestrating materialen

13 Koornmarkt De Koornmarkt is vanouds het centrum van de stad. Hier bevonden vanaf de Middeleeuwen twee watermolens, stond vanaf 1691, maar waarschijnlijk al eerder, het stadhuis en werd de markt gehouden en vonnissen voltrokken. Van al deze activiteiten is tegenwoordig niets meer herkenbaar. Alleen het vroegere stadhuis staat er nog, maar is sinds veertig jaar een horecagelegenheid. Beoogd doel: In de bestrating de contouren van de beide watermolens en de molenbeek terugbrengen Het realiseren op de Koornmarkt van een waterobject waarin de beide watermolens herkenbaar zijn

14 Schokland Na de sloop van het oude woonbuurtje Schokland omstreeks 1920 ontstond hier nieuwbouw die nauw verwant is met de Amsterdamse School. Dit gebeurde ook met de nieuwbouw aan het begin van de Tuinstraat op de beide hoeken met de Holtjesstraat. Tegelijkertijd werden ook de kades van de Almelose Aa voorzien van stenen muurtjes met ijzeren hekwerk. Hiervan is tegenwoordig nog een deel waarneembaar bij de Tuinstraat. Over de Almelose Aa kwamen gemetselde bruggen met kolommen waar bovenop een bloembak van hardsteen. Tijdens de bevrijding van Almelo op 4 april 1945 werden de bruggen opgeblazen en na de oorlog vanwege de kosten slechts minimaal hersteld. In de jaren tachtig werden alle bruggen alsnog vervangen. Beoogd doel: Herstel van de bruggen en muurtjes, om zo het ensemble van bebouwing en omgeving weer het karakter van de Amsterdamse School terug te geven. Versterking van de architectonische en stedenbouwkundige beeldkwaliteit.

15 Cultuurhistorische informatie Het verdient aanbeveling om op een aantal locaties in de stad informatiepanelen te plaatsen. Hierbij valt te denken aan panelen met informatie over de historie van een ruimtelijke situatie en informatie over een bepaald object. Locaties die hiervoor in aanmerking komen zijn: Koornmarkt Kerkplein bij Grote Kerk Huize Almelo tegenover de poort Waagplein Stationsplein Doopsgezinde kerk Pakhuis Marktstraat Theaterhotel Stadsmuseum Georgiusbasiliek

16