NAAIEN BASIS. [Document subtitle] [School] [Course title]

Transcriptie

1 NAAIEN BASIS [Document subtitle] [School] [Course title] 0

2 Inhoudstafel THEORIE 1. Benodigdheden: De naaimachine Geschiedenis van de naaimachine Waarop letten bij de aankoop van een nieuwe naaimachine? Mechanische of computergestuurde naaimachine? Enkel de basissteken of ook siersteken? Benaming van de onderdelen van de machine Houding aan de machine: Hoe de machine bedraden Verschillende machinenaalden Verschillende persvoetjes (voorbeelden voetjes voor Bernina) Stikzijde Verschillende soorten Güttermann: Patronen Afkortingen en symbolen Maten nemen Patronen overnemen uit raderblad Patroon voorbereiden Wat is een snijpatroon of knippatroon? Waarom? Aanduidingen op het patroon: Draadrichting: Wat is stof met richting? Wat is stof zonder richting? Frequentie: Veronique Verhas Basis naaien 1

3 Stofvouw: Steunpunten: Stofberekening Wat? Waarom? Verschillende stofbreedtes Wat moet er zeker op het patroon aanwezig zijn om een juiste stofberekening te kunnen maken? Hoe gaan we van start? Katoen Geschiedenis van katoen (bron:katoen info) Eigenschappen van katoen Katoenproducten Platbinding: Verschillende vlieselines en hun functies. (tussenvoeringen) TECHNIEKEN 1. NADEN Opengestreken rafelnaden: Stapelnaad: ZAKKEN Opgestikte zak: RITSEN Rits met 2 biezen: Blinde rits instikken: Nepen Nepen in rok Zomen: Veronique Verhas Basis naaien 2

4 5.1. Enkele zoom inleg: Handgenaaide zoom Knopen en knoopsgaten Knopen aannaaien Basisknoopsgat: (Kan afhankelijk zijn van machine tot machine) Elastiek inrijgen Herkomst elastiek: Soorten: Werkwijze Afwerken met biais of versieren met biais, sierlint of schuindraad Biais aanzetten Zelf biais maken: Paspel of piping Hoe zelf paspel maken? Overlocken Verkorten van rokken Lengte bepalen van een pantalon Veronique Verhas Basis naaien 3

5

6 5

7

8 1. Benodigdheden: Kopspelden Naainaalden Machinenaalden en spoelen (afhankelijk van merk van machine) Veiligheidsspelden of sluitspelden Stofschaar Papierschaar Pinkschaar (is niet verplicht) of schaartje met fijne punt. Klein latje Zoommetertje Tornmesje of Decovit Vingerhoed Lintmeter Kleermakerskrijt of markeerstift of zeepje Vulpotlood of potlood met scherper en gom Naaigaren van goede kwaliteit Pleisters 7

9 2. De naaimachine 2.1. Geschiedenis van de naaimachine In de 18de eeuw werden er verschillende pogingen ondernomen om een machine te ontwikkelen ter vervanging van het naaien met de hand. Pas rond 1830 verschenen in de naaiateliers de eerste naaimachines, tot groot ongenoegen van de handarbeiders, maar de ontwikkeling van deze nieuwe uitvinding was niet meer te stoppen. In het begin maakten deze naaimachines een kettingsteek met één draad, daarna kwam het systeem met een losse spoel onderaan en een draad bovenaan; dit wordt nu nog bij de meeste naaimachines toegepast. Later in de tweede helft van de 19de eeuw werd de naaimachine ook door de huisvrouw gebruikt, de trapmachine had zijn intrede gemaakt. Begin de 20ste eeuw werd de trapmachine meer en meer vervangen door de elektrische naaimachine die ook verschillende steken had zoals zigzag en blindzoomsteek. De eerste draagbare machines kwamen er rond 1940; deze waren gemakkelijk om te bedienen, met ingebouwd licht en vooral lichter in gewicht waardoor ze gemakkelijk te verplaatsen werden. De komst van de computer luidde een nieuw tijdperk in, ook in de naaimachines; automatische steekinstelling, meer en meer nuttige- en siersteken waaronder knoopsgaten, stretchsteken, letters, borduurmotieven, enz. De meest geavanceerde naaicomputer op dit moment heeft meer dan 800 steken, kan heel groot borduren (tot 26 op 40cm) en heeft een touchscreen. Waar de naaimachine vroeger vooral een nuttig toestel was, voor het herstellen en maken van kleding, is deze nu geëvolueerd tot een technologisch hoogwaardige machine waarmee je creativiteit oneindig is, ook in het borduren en quilten. (bron: ) Veronique Verhas Basis naaien 8

10 2.2. Waarop letten bij de aankoop van een nieuwe naaimachine? Mechanische of computergestuurde naaimachine? Bij de klassiek mechanische naaimachine moet je telkens de breedte en de lengte van de steek zelf in stellen als je een steek kiest. Bij de computergestuurde naaimachine gebeurt dit automatisch; de steekbreedte en lengte wordt dus automatisch aangepast naargelang de gekozen steek. Het gebruik van de computergestuurde machine is dus veel gemakkelijker dan de mechanische machine, in tegenstelling tot wat veel mensen denken Enkel de basissteken of ook siersteken? Een basis-naaimachine heeft vooral nuttige steken waaronder: rechte steek, zig-zag, knoopsgat, gestikte zig-zag, blindzoomsteek en enkele stretch-steken. Sommige naaimachines zijn uitgerust met een aantal siersteken en letters, deze zijn heel leuk om versieringen te maken zoals op kleding, tafellakens, servetten, kussens, enz. met de letters kan je namen borduren. Deze siersteken kan je ook maken met borduurzijde in verschillende kleuren of goud- en zilverdraad. Zorg er ook voor dat je de naaldstand moet zowel links als rechts kunnen verzet worden. (bron: ) Veronique Verhas Basis naaien 9

11 2.3. Benaming van de onderdelen van de machine 1. De draadspanning 2. De hefboom of draadhevel 3. De draadafsnijder 4. De persvoet 5. Metalen machineplaatje 6. Aanschuiftafeltje (daar zit meestal de bijhorende persvoeten en dergelijke in) 7. Hechtknop (achteruit stikken) 8. Spoelwinder 9. Steekbreedte knop 10. Steeklengteregelaar 11. Siersteken knop 12. Garenpen 13. Spoelwinderas 14. Smeergaatje 15. Vliegwiel of handwiel 16. Aan/uit knop 17. Stekkerhuis 18. Draadgeleider voor spoel 19. Kop hefboom 20. Beschermingskast machine 21. Handvat 22. Hendel om persvoet op te heffen 23. Voet of trapper 24. Kabel Veronique Verhas Basis naaien 10

12 2.4. Houding aan de machine: Voorkom rugklachten door een juiste houding aan te nemen aan de naaimachine of de werktafel. Het hoofd houden we in het verlengde van de rug op +/- 30 à 40 cm van de bovenkant van de machine. De rug is gesteund tegen de rugleuning van de stoel. De voorarm ligt op het werkblad. Eén voet staat naar voor en gebruiken we om de voetpedaal te bedienen, de andere voet rust onder de tafel. De handen moeten een geleidende functie uitoefenen in de nabijheid van de persvoet. Enkele veiligheidsmaatregelingen: Voorkom dat het draadtransport lange loshangende haren meeneemt. Dit kan door loshangende haren op te steken en altijd de correcte afstand tussen machine en hoofd te bewaren. Voorkom dat je jezelf in je vingers stikt door steeds een veilige afstand tussen persvoet en handen te behouden. Bij een defect aan de machine of bij gebroken naald steeds de machine uitschakelen alvorens het defect te verhelpen. Zo voorkom je dat de machine wordt ingeschakeld terwijl je eraan werkt. Veronique Verhas Basis naaien 11

13 2.5. Hoe de machine bedraden Kan verschillend zijn van machine tot machine. Het is aan te raden best altijd eens in handleiding te kijken om de machine juist te bedraden. De spoel opwinden 1. Plaats de klos op de kloshouder. 2. Plaats de draad tussen de spanningsschijfjes van voor naar achter. 3. Wind de draad in wijzerzin op de spoel en druk de spoel tegen de spoelwinder. Veronique Verhas Basis naaien 12

14 De spoel in spoelhuls aanbrengen. Kan verschillend zijn van machine tot machine. Het is aan te raden best altijd eens in handleiding te kijken om de machine juist te bedraden. Zet de spoel op een zodanige wijze in het spoelhuls dat de draad afrolt in de richting van de pijl. (wijzer zin) Steek de draad in de gleuf en trek hem onder de spanningsveer zonder de spoel vast te houden. De draad moet afrollen in de richting van de pijl of in wijzerzin. Veronique Verhas Basis naaien 13

15 Spoelhuls in de grijper zetten Spoelhuls met duim en wijsvinger van de linkerhand aan het klepje vasthouden. Inzetten met de vinger van de spoelhuls naar boven zodat deze in de gleuf van de grijperbaan past. Controleer of spoel en spoelhuls goed vastzitten door eventjes aan de loshangende draad te trekken. Trek je de spoelhuls eruit dan zat het geheel niet op de juiste wijze vast. Sluit het deurtje van het spoelhuis. Veronique Verhas Basis naaien 14

16 Het aanbrengen van de bovenste draad (ook hiervoor kijk je best eens in je handleiding, want ook dit kan verschillend zijn van machine tot machine) Schakel de machine uit. Controleer of de naald in de hoogste stand staat. Persvoet omhoog zetten. Garenklos op één van de garenkloshouders zetten. Eerst de draad achter de draadgeleider haken aan de achterzijde van de naaimachine, daarna in de gleuf van de draadspanning leggen (van achter naar voor). Aan de voorzijde van de machine de draad vanuit de gleuf naar beneden leiden, achter de draadgeleider langs naar boven en in de gleuf van de draadhevel trekken en weer naar beneden via de draadgeleider aan de naaldstang. De draad altijd van voren naar achteren door de naaldoog steken.(het witte plaatje op de naaivoet maakt het oog van de naald beter zichtbaar) De bovendraad ongeveer 10 cm door het oog van de naald trekken. Veronique Verhas Basis naaien 15

17 Omhoog halen van de onderdraad Plaats de persvoet naar omhoog Het einde van de bovendraad met de linkerhand vasthouden. Door aan het handwiel te draaien één steek stikken.(draaien tot de naald in de hoogste stand staat) Aan de bovendraad trekken waardoor de onderdraad door het steekplaatgat omhoog komt. Beide draden onder het naaivoetje (persvoet) door schuin naar achteren leggen. Schakel de machine in en het stikwerk kan beginnen. Veronique Verhas Basis naaien 16

18 Een goede steek of niet? Steeds de steek testen op een proeflapje!!!!!!! De witte draad op tekening is de bovendraad. De zwarte draad op tekening is de onderdraad. Slechte steekvorming: De spanning van de bovendraad is te strak: De verknopingen in de bovenste stoflaag, dus de draad van de spoel, is zichtbaar langs de bovenkant. Altijd eerst testen of de machine juist bedraad is alvorens de spanning van de bovenspanning wordt losser gezet, of de spanning van de onderdraad of spoel wordt vaster gezet. De spanning van de onderdraad is te strak: De verknopingen in de onderste stoflaag, dus de bovendraad, is zichtbaar langs de onderkant. Altijd eerst testen of de machine juist bedraad is alvorens de spanning van de spoel losser mag gezet worden, of de spanning van de bovendraad of spoel wordt vaster gezet. Veronique Verhas Basis naaien 17

19 2.6. Verschillende machinenaalden Welke naald je gebruikt voor je werkstuk heeft te maken met de stof en het garen dat je gebruikt. Algemeen moet een naald fijn genoeg zijn om door stof te gaan zonder deze te beschadigen en toch een oog hebben dat zo groot is dat het garen niet rafelt of breekt. Er bestaan verschillende diktes in machinenaalden ; hoe hoger het nummer, hoe dikker de naald. vb. : jeansnaald nr De meeste aangeboden naalden worden gemaakt in standaardlengten die in vrijwel alle moderne naaimachines passen. Men maakt wel een onderscheid tussen machinenaalden met een ronde of platte kant. Machinenaalden met ronde bovenkant komen meestal voor bij oudere types van naaimachine of in industriële machines. Juiste naalddikte : Dunne stoffen = naalddikte Gewone stoffen = naalddikte Dikke stoffen = Steeds de steek testen op een proeflapje!!!!!!! Veronique Verhas Basis naaien 18

20 Universeel naalden > normale scherpe punt De normale scherpe punt is ideaal voor alle geweven stoffen, omdat hiermee een gelijkmatig stiksel kan worden gemaakt en het intrekken van de stof tot een minimum wordt beperkt. Te verkrijgen in verschillende diktes : NM Meest gebruikte dikte is NM80. Jersey/ballpoint naalden > afgeronde punt De ballpointnaald wordt aangeraden voor alle gebreide en elastische stoffen, omdat de enigszins afgeronde punt tussen de stofdraden door duwt in plaats van er doorheen te steken. Voordeel : de draden van een gebreide stof blijven heel en de stof gaat niet ladderen. Sommige aangepaste soorten kunnen ook worden gebruikt voor geweven stoffen. De afronding van de punt neemt toe met de naaldmaat. Meest gebruikte dikte is NM Veronique Verhas Basis naaien 19

21 Jeansnaalden Voor jeansstoffen en andere vaste geweven stoffen en kunstleder. Deze naald is steviger dan een universele naald. Om over diktes te stikken is het aan te raden een jeansnaald te gebruiken i.p.v. een hele dikke naald. Diktes jeansnaald NM : Meest gebruikte is NM90. J of H-J naalden met een dunne scherpe punt heeft een stevige naaldschacht waardoor de naald gemakkelijk door het weefsel gaat. Hierdoor breekt de naald veel minder en heeft men geen gemiste steken. Ook herkenbaar aan de blauwe verfmarkering op de naald. Ledernaalden Deze naald heeft een wig- of beitelvormige (driehoekige) punt die gemakkelijk door leder en vinyl snijdt. Het naaldgat dat de ledernaald vormt sluit zich weer. Hierdoor worden lelijke gaatjes in het kledingstuk vermeden. Bij het lostornen en uithalen van de draad ontstaan er wel kleine slipjes of gaatjes. Gebruik voor dun leder super stretchnaalden. Dikte NM : Veronique Verhas Basis naaien 20

22 Stretchnaalden Voor zeer elastische synthetische weefsels. Voor rekbare, niet gebreide stoffen. Wordt ook veel gebruikt voor lingerie en badkleding (lycra, ). Dikte : 75,90. Gele verfmarkering op de naald. Microtexnaalden Speciaal voor dunne tere stoffen zoals zijde en microvezelstoffen. Paarse verfmarkering op de naald. Veronique Verhas Basis naaien 21

23 Tweelingnaalden Om 2 evenwijdige stiksels naast elkaar te maken in één bewerking. Twee naalden van dezelfde dikte naast elkaar. Verkrijgbaar in universeel, stretch, jeans, borduur en metalic. Verkrijgbaar in diverse afstanden en naalddikten. Stretch (breedte 2.5 en 4.0 mm)(meestal blauw blokje) Jeans (breedte 4.0mm) Veronique Verhas Basis naaien 22

24 Universeel (breedte 1.6 / 2.0 / 2.5 / 3.0 / 4.0 / 6.0 mm). Meestal rood blokje. Tweelingnaald met een afstand van 6.0 mm is niet altijd bruikbaar op de gewone naaimachine omdat de opening van de steekplaat niet breed genoeg is. Veronique Verhas Basis naaien 23

25 2.7. Verschillende persvoetjes (voorbeelden voetjes voor Bernina) De standaardpersvoet (nr. 1) Ritspersvoet (nr. 4) Knoopsgatenvoet (nr. 3) Veronique Verhas Basis naaien 24

26 Blinde ritsvoet (nr. 35) Blindzoomvoetje (nr. 5) Veronique Verhas Basis naaien 25

27 3. Stikzijde Neem altijd stikzijde die net iets donkerder is dan de stof. Dan valt deze minder op. Als je verschillende kleuren in de stof hebt, neem je best de hoofdkleur als stikzijde, dan valt deze het minste op. Indien het stiksel moet opvallen kan je eventueel een ander kleur uit de stof kiezen. Let er ook heel goed al dat je kwalitatief goed garen gebruikt om te stikken. Zoals Gütterman, Mettler, Coats Duet. Als je dit garen bekijkt zie je geen losse vezels. Indien je stikzijde gebruikt van mindere kwaliteit is dit niet zo goed voor het machine en zal ook de draad rapper afspringen en/of een slechte steekvorming hebben. Veronique Verhas Basis naaien 26

28 3.1. Verschillende soorten Güttermann: Witte klosjes Güttermann worden gebuikt als gewone stikzijde om te stikken of te naaien. Grijze klosjes Güttermann: extra sterke stikzijde (vb.: zakken, jeansbroeken, sierstiksels ) Blauwe klosjes Gütterman: zijde stikzijde (vb.: bloesjes in zijde of crêpe, als je in heel fijne stoffen werkt ) Veronique Verhas Basis naaien 27

29 Oranje klosjes Gütterman: katoen stikzijde (kan goed verfstoffen opnemen) Groene klosjes Gütterman: sier stikzijde (cordonnet) (vb.: sierstiksels, knoopsgaten..) Veronique Verhas Basis naaien 28

30 4. Patronen 4.1. Afkortingen en symbolen (De meest gebruikte symbolen.) M.V. Middenvoor verschillend M.R. Middenrug Evenwijdig/parallel B.O. Borstomtrek L.O. Lendenomtrek Diameter van de knoop H.O. Lendenomtrek Strijken of persen T.L. Totale lengte Knippen R.L. Ruglengte N.L. Neeplengte S.L. Schouderlengte M.L. Mouwlengte Rechterkant stof Averechtse kant stof Draadrichting van stof met vleug of richting Draadrichting van stof zonder vleug of richtig Veronique Verhas Basis naaien 29

31 4.2. Maten nemen De maten die we nodig hebben voor onze rok zijn de taillewijdte en de heupwijdte. De maten die we nodig hebben voor onze broek zijn de taillewijdte en de heupwijdte en eventueel de tussenbeenlengte. Maat Voor knip Voor burda B.O. Borstomtrek T.O. Tailleomtrek H.O. Heupomtrek Te nemen maat Veronique Verhas Basis naaien 30

32 4.3. Patronen overnemen uit raderblad 1. Kijk in de beschrijving van het gekozen model welk werkblad dat je nodig hebt, maar ook welke nummer de patroondelen hebben, welk lijntype je moet volgen en welke kleur van lijnen die je moet overtekenen. 2. Vervolgens ga je naar het juiste raderblad. 3. Ga op zoek onder- of bovenaan naar het juiste kleur en nummer van het patroondeel. Veronique Verhas Basis naaien 31

33 4. Zoek vervolgens het juiste patroondeel loodrecht op het nummer aan de kant van het raderblad. 5. Zoek de juiste vorm alvorens er papier op te leggen wanneer je de vorm gaat doortekenen. Bij de beschrijving van het model kan je ook nog eens nagaan hoe je deel er juist moet uitzien en welke binnenlijnen je eventueel moet overnemen. Veronique Verhas Basis naaien 32

34 4.4. Patroon voorbereiden Wat is een snijpatroon of knippatroon? Een snijpatroon of knippatroon is een patroon dat voorzien is van alle naden en zoombreedtes en aanduidingen die nodig zijn om te snijden of snijden Waarom? Maakt het makkelijker indien je het snijplan of knipplan zal intekenen (minder werk, minder aandacht, vlugger) Is nauwkeuriger qua verbruik van de stof Aanduidingen op het patroon: Maatnummer. vb.: T40 Nummer of naam van model. vb.: rok Chris Draadrichting Naam van het patroondeel. vb.: VP Frequentie. vb.: 2x Stofsoort. vb.: stof, contraststof, voering, plak enz. Steunpunten Eventueel nummer van het boekje waaruit je werkt Draadrichting: Ketting- of inslagdraad: De kettingdraad loopt evenwijdig aan de zelfkant. De inslagdraad loopt haaks op de zelfkant. Rechte draadrichting: Veronique Verhas Basis naaien 33

35 Tegendraad of inslag: Schuine draadrichting: Algemeen kan gesteld worden dat een kledingstuk altijd in de rechte draadrichting gesneden wordt. Tegendraad of biais kan worden gebruikt als versiering of als gedubbelde delen. Veronique Verhas Basis naaien 34

36 Wat is stof met richting? Hierbij is duidelijk te zien dat de vliegertjes allemaal in dezelfde richting hangen, nl met de punt naar omhoog. Hier mogen de patroondelen dus niet gedraaid worden Wat is stof zonder richting? Effen stoffen hebben meestal geen richting, dit wil zeggen dat de patroondelen mogen gedraaid worden. Toch moet er steeds gekeken worden of er toch geen kleurverschil op zit indien de stoffen anders zouden verwerkt worden. Indien er stof genoeg is, is het altijd beter om de delen allemaal in dezelfde richting te leggen. Dit om eventueel kleurverschillen tegen te gaan. Veronique Verhas Basis naaien 35

37 Frequentie: Het aantal keer dat een patroondeel in de stof moet gesneden worden. vb: 4x Stofvouw: Het symbool : vb: Steunpunten: Alle steunpunten moeten juist en duidelijk zijn. Binnenmerken staan in het patroon. vb.: merken van de zak Buitenmerken staan aan de rand van het patroon. vb.: merken voor de naadwaarde van de zoom. Veronique Verhas Basis naaien 36

38 4.5. Stofberekening Wat? We plaatsen de knippatronen (patroondelen met naadwaarde) op de stof om een juiste stofberekening te kunnen maken Waarom? Om niks overbodig of te weinig aan stof te kopen. Om de prijs te drukken Verschillende stofbreedtes De meest voorkomende stofbreedte voor katoen en dergelijke is 1,40m of 1,50m. Flanel kan wel eens 1,10m of 1,20m zijn. De meest voorkomende stofbreedte voor voering is 1,40m. De meest voorkomende stofbreedte voor plakvlieseline is 90cm. Het is aan te raden om verschillende stofbreedtes uit te werken zodat je bij aankoop in de winkel niet voor verrassingen komt te staan. Zodat je nog snel moet beginnen gokken hoeveel stof je juist nodig hebt Wat moet er zeker op het patroon aanwezig zijn om een juiste stofberekening te kunnen maken? Draadrichting Stofvouw: ja of nee? Frequentie (hoeveel keer we het deel nodig hebben) Stofsoort, in welke stof moet dit geknipt worden: stof, contraststof, plak of voering, Hoe gaan we van start? We bepalen de stofbreedte. (Voor de meeste stofberekeningen werken we met gevouwen stof) Veronique Verhas Basis naaien 37

39 We plaatsen een lat op de tafel op de gewenste breedte. (Steeds de helft nemen van de stofbreedte) We plaatsen eerst de grootste delen, rekening houdend met de draadrichting, vouw, stofsoort en frequentie. Nadien plaatsen we de kleinere delen, ook rekening houdend met de draadrichting, vouw, stofsoort en frequentie. Als alle delen geplaatst zijn meten we op hoeveel stof we zullen nodig hebben. We ronden steeds het getal af naar een 5 of een rond getal en naar boven toe. Vb. 113cm wordt 115cm. Nu pas zijn we zeker dat we zeker geen extra kosten maken door een teveel aan stof te kopen. Veronique Verhas Basis naaien 38

40 4.6. Katoen Geschiedenis van katoen (bron:katoen info) Katoen was in Midden-Amerika al in 5800 v.chr. en in China en India in 3000 v.chr. bekend. Pas vanaf 800 na Chr. kwamen katoenproducten door Arabische kooplieden naar Europa. Pas 600 jaar later, in de 14de eeuw, werd een grotere hoeveelheid katoen in Zuid-Duitsland verwerkt. Daar werd in Augsburg en Ulm katoen gesponnen en vooral in linnen verweven. Reeds 100 jaar daarvoor brachten de Arabieren katoen naar Sicilië en Spanje. Tot in de 17de eeuw leidde Augsburg de industriële massaproductie, daarna waren het de Vlaamse en Engelse katoenindustrie. Latere uitvindingen, zoals bijv. de spinmachine in 1764 en de mechanische weefstoel in 1784, verhoogden de productiehoeveelheid aanzienlijk. Ook in concurrentie met talrijke kunstvezels vertegenwoordigt katoen thans nog ca. 44 % van het totale textielvezelverbruik. Sinds ca tot op heden is de productie van ruw katoen wereldwijd bijna verdubbeld, hoewel het bouwlandoppervlak maar weinig is toegenomen. De enorme productiegroei is te danken aan een verhoogde oogstopbrengst per acre. Nadat begin jaren 70 de polyester-stapelvezels het katoen door een Veronique Verhas Basis naaien 39

41 prijzenslag met 34 % aandeel op de gehele vezelmarkt verdrongen, konden de katoenvezels begin jaren 90 rekenen op 50 % marktaandeel. Door de algemene trend van natuurvezelproducten kon katoen op gebieden als kleding en huistextiel zijn marktpositie voor een deel zelfs nog verder ontwikkelen Eigenschappen van katoen De volgende eigenschappen kenmerken katoen: zeer resistent kreukgevoelig zeer goede verspinbaarheid zeer goed te verven goede vochtopname huidvriendelijk goede prijs/prestatie verhouding door gemakkelijke afwerkingsbehandelingen Katoenproducten Katoen wordt in ontelbare producten verwerkt. Typische warengroepen van katoen zijn: babytextiel handdoeken bedlinnen hemden werkkleding blouses tafellinnen & huishouden ondergoed en veel meer Veronique Verhas Basis naaien 40

42 Platbinding: De meesten onder ons hebben op school vroeger matjes geweven. In de module basis naaien gaan we enkel met platbindingen werken. M.a.w. géén elastische stoffen, geen tricot of jersey, maar gewoon platbinding zoals vroeger ons matje. Flanel: Is een textielsoort die gemaakt is van los gesponnen garen dat zowel fijn als grof geweven kan zijn. In het algemeen betreft het geruwde wollen of katoenen stof, maar flanel kan ook van synthetische vezels worden gemaakt, of samengesteld zijn uit verschillende vezels. Flanel vindt zijn oorsprong in Wales, waar het sinds de 17e eeuw werd vervaardigd. Polyamide: Synthetische materie bestaande uit sterke, soepele, relatief elastische draden. Deze materie is makkelijk te onderhouden. Polyester: Synthetische materie waarvan de draad bijzonder stevig en soepel is, met een zeer goed thermisch geheugen (kreukvrij, plooien). Makkelijk onderhoud. Viscose: Synthetische materie bekomen uit geregenereerde cellulose, ziet eruit als doorlopende draden (kunstzijde), of als stapelvezels, gesneden vezels, vroeger genaamd celvezel. Veronique Verhas Basis naaien 41

43 5. Verschillende vlieselines en hun functies. (tussenvoeringen) Dunne, soepele stoffen: vlieseline H180 (plakbaar) en G785 (niet plakbare, geweven tussenvoering) Lichte stoffen (katoen, viscose, polyester): vlieseline H200 Lichte stoffen die heet gewassen mogen worden (katoen): vlieseline F220 Stevigere stoffen (vb: jasje, blazer of mantel): vlieseline G405 (voor wol, zijde of tricot) of H410 (plakbaar, geweven, voor meer open geweven stoffen) Rekbare stoffen: vlieseline H608 Stevigere versteviging: vlieseline H205 Taillebanden: vlieseline plak-en-vouw-om heeft voorgeknipte lijnen die de vouwlijnen aangeven. Beschikbaar in verschillende breedtes en een stretchversie. Schuin of rond verlopende naden: vlieseline naadband. Deze band zorgt ervoor dat de naden niet beginnen rekken. De band is 1 cm breed en wordt verkocht op rolletjes. Veronique Verhas Basis naaien 42

44

45

46 1. NADEN 1.1. Opengestreken rafelnaden: Werkwijze: Stikken Rechts op rechts Boorden gelijk // stikken volgens naadbreedte Openstrijken naad Langs de averechte kant openstrijken Veronique Verhas Basis naaien 45

47 1.2. Stapelnaad: Werkwijze: Stikken naad: Stoflagen rechts op rechts Boord aan boord Stikken volgens naadwaarde // van de rand Overlocken Naad samen overlocken Veronique Verhas Basis naaien 46

48 Strijken naad Strijken naden naar 1 kant Naden bestikken (indien gewenst) Sierstiksel geven op de gewenste breedte (hier op 1mm of koordjesstiksel) Dit kan eventueel ook op persvoetbreedte of 2 stiksels naast elkaar : koordjesstiksel + persvoetbreedte Veronique Verhas Basis naaien 47

49 2. ZAKKEN 2.1. Opgestikte zak: Werkwijze: Omstrijken beleg: Volgens de knipjes Naar averechte kant Stikken hoekdelen belegdeel: Rechts op rechts Omplooien op omgestreken vouw Stikken hoek zak op 1cm (of op toegepaste naadwaarde) Aan- en afhechten Uitdunnen hoeken Instrijken naadbreedtes Belegdeel naar de averechte kant omdraaien. Zijboorden // verder naar onder toe omstrijken (zijnaadjes komen iets naar binnen te liggen) Onderste boord 1cm omstrijken (of op toegepaste naadwaarde) naar de averechte kant Veronique Verhas Basis naaien 48

50 Afstikken van sierboord belegdeel: Op de onderste boord belegdeel op 1mm stikken Aan- en afhechten Veronique Verhas Basis naaien 49

51 Zak plaatsen op kledingstuk Zak plaatsen op merken Extra controle op rechte hoeken Opstikken zak: Volgens schema stikken of sierstiksel naar keuze. Aan- en afhechten Veronique Verhas Basis naaien 50

52 3. RITSEN 3.1. Rits met 2 biezen: Werkwijze: Overlocken Verticale naadboorden Stikken naden Rechts op rechts Split lengte = lengte rits + naadwaarde + 5mm onder de tailleband Aan- en afhechten Veronique Verhas Basis naaien 51

53 Openstrijken naad + rits opening Langs de averechtse kant Instikken rits Met de rits persvoet (naald volledig links zetten) Rits openen Boordnaad gelijk met de tandjes // stikken op +/- 6mm tot voor einde rits Rits sluiten Verder // stikken tot aan merk Werkstuk 90 draaien Haaks stikken (steekjes tellen tot aan midden) Werkstuk 90 draaien // stikken tot halfweg Rits openen // stikken tot einde Aan- en afhechten OPGELET!! Bij het openen en sluiten van de rits steeds persvoet opheffen. Veronique Verhas Basis naaien 52

54 3.2. Blinde rits instikken: Werkwijze: Opstrijken naadband: Opstrijken naadband indien nodig. ( Afhankelijk van de stof) In de naadwaarde maar ook 2mm voorbij de naadwaarde, zodat je deze juist kunt meestikken. Overlocken Naadboorden overlocken Aanduiden ritsopening 2,5cm korter dan de totale rits PS: Op de volgende tekeningen gaan niet meer de overlocksteek te zien zijn om de tekeningen duidelijk te houden. Veronique Verhas Basis naaien 53

55 Stikken 1ste ritsbeen Blinde ritspersvoet gebruiken Rechterkant rits op rechterkant kledingstuk Rits openen Tandjes rits tegen de naadlijn Uitrollen tandjes in gleuf persvoet Stikken t.e.m. merkteken Aan- en afhechten Stikken 2 de ritsbeen Idem 1 ste ritsbeen Stikken naad. Met de ritspervoet (naald volledig rechts zetten) Rechts op rechts Rits goed opzij leggen Starten in de hechtsteek van het instikken rits Aan- en afhechten Openstrijken naad Rits sluiten Openstrijken naad Veronique Verhas Basis naaien 54

56 4. Nepen 4.1. Nepen in rok Werkwijze: Voorbereidend werk Merken nemen (eindpunt en neepdiepte) Vouwen Rechts op rechts Merken op elkaar Eindpunt neep (merk) juist op de vouw Stikken Aan- en afhechten Recht stikken in de naadwaarde tot aan 1 ste merk Stikken naadwaarde tot aan volgens patroonlijn (bol) Stikken tot 1cm boven merkpunt 1cm //op bijna vouwlijn stikken tot merk 2cm doorstikken naast het werkstuk Draad lang laten hangen en verknopen tot tegen de vouw Draadjes afknippen op +/- 2cm Veronique Verhas Basis naaien 55

57 Strijken Strijken van neepdiepte naar 1 kant op neepkussen ( naar de zijnaden toe) Veronique Verhas Basis naaien 56

58 5. Zomen: 5.1. Enkele zoom inleg: Werkwijze: Overlocken Zoom overlocken Omvouwen en strijken zoom Averechte kant naar boven // omvouwen en strijken op 1cm (of op juiste naadtoeslag zie patroon) ( de overlocksteek wordt op de volgende tekening niet weergegeven om deze duidelijk te houden) Stikken zoom Averechte kant naar boven Aan- en afhechten // stikken op persvoetbreedte (afhankelijk van de breedte van de zoom) Veronique Verhas Basis naaien 57

59 5.2. Handgenaaide zoom Flanelsteek Gebruik: om zomen onzichtbaar in te naaien of zomen in rekbare stof te naaien. Werkwijze: Naairichting is van links naar rechts Naald in het begin door de stof steken, de draad 2x op dezelfde plaats steken om vast te leggen. Tel het aantal draden naar rechts en naar boven (afhankelijk van de steeklengte en steekhoogte). Neem een kleiner aantal draden op naar links ( max. ½ van de steeklengte) en doortrekken. Neem op de onderste lijn hetzelfde aantal draden op naar rechts van de reeds gevormde steek en doortrekken. Steek herhalen. Laatste steek vastleggen met een klein steekje over de laatste steek. Werkwijze: Voorbereiding Overlocken van de zoom Instrijken zoomwaarde Vastspelden zoom Averechts op averechts Start / hechten naaidraad Werken van links naar rechts Zoomwaarde +/- 7mm terugplooien Vastmaken draad op omgeplooide vouw Aanhechten Veronique Verhas Basis naaien 58

60 Naaien met flanelsteek: Naaien van links naar rechts Steekrichting naald is van rechts naar links Onzichtbaar langs de rechter kant Draad niet te vast aantrekken Draad goed vastleggen Veronique Verhas Basis naaien 59

61 6. Knopen en knoopsgaten 6.1. Knopen aannaaien Knoop met 2 gaatjes aannaaien: Steek de draad door de naald en leg een knoop in je draad. Hou met de hand de knoop op de plaats waar de knoop moet vastgenaaid worden. Werk vanuit de binnenkant van het kledingstuk. Duw de punt van de naald door de stof op de plaats waar de oorspronkelijke knoop ook zat en steek door 1 van de 2 gaatjes van de knoop. Haal de naald met de draad door het eerste gaatje in de knoop. Zet dan de punt van de naald in het 2 e gaatje en trek hem er aan de achterkant van het kledingstuk weer uit. Herhaal vorige stappen en deze stap een 4 tal keer. Hou de knoop stevig vast. Zorg ervoor dat je met je naald eindigt tussen de knoop en de stof. Draai 4 keer rond de naaisteken. Hou de knoop schuin vast en leg vast door middel van een knoop die tussen de knoop en de stof wordt gemaakt. Herhaal deze knoop een 3 tal keer zodat de knoop stevig vast zit. Knip de resterende draad af. Veronique Verhas Basis naaien 60

62 Knoop met 4 gaatjes aannaaien: Plat aanzetten Neem een niet te lange draad. Knoopje in de draad leggen. Steek 3 tot 4x door de gaten van de knoop. Knoop vastleggen aan de binnenzijde van het kledingstuk. Draad afknippen. Met steeltje Neem een niet al te lange draad. Knoopje in draad leggen. Leg een lucifer of tandenstoker op het midden van de knoop en naai hierover de knoop aan. Verwijder de lucifer of tandenstoker. Steek de naald tussen de stof en de knoop. Voor het maken van het steeltje wikkel je de draad een paar keer tussen de stof en de knoop tot de knoop er een stevig steeltje ontstaat. Leg de knoop vast aan de binnenzijde van het kledingstuk. Veronique Verhas Basis naaien 61

63 6.2. Basisknoopsgat: (Kan afhankelijk zijn van machine tot machine) Werkwijze: Stikken 1 ste lengtebeen Steekbreedte +/- 2.4 Steeklengte / ste been stikken stoppen met de naald rechts in de stof Trens stikken Stof 180 draaien rond aspunt naald Naald uit de stof Steeklengte verzetten op 5mm Trens stikken ( 4 à 6 steekjes) Veronique Verhas Basis naaien 62

64 2 e lengtebeen stikken Steekbreedte op / e lengtebeen stikken Naald uit de stof Trens stikken Steekbreedte terug op 5mm 2 e trens stikken Stoppen met naald uit de stof Steekbreedte op 0mm Nog enkele steekjes stikken Veronique Verhas Basis naaien 63

65 7. Elastiek inrijgen 7.1. Herkomst elastiek: Wordt gemaakt van garen met binnenin een rubberkern. De rubberkern is overtrokken met katoen of gemengde vezel Soorten: Ronde, platte, fantasie-, brei- en stikelastiek. In verschillende breedtes, motieven, prijzen en kwaliteiten. In algemeen in wit en zwart. Maar ook in diverse andere kleuren Werkwijze Maak een kleine opening zodat je de elastiek kan inrijgen. Rijg de elastiek in het kledingstuk door een sluitspeld aan de elastiek te bevestigen. * Zet deze vast met een sluitspeld zodat je deze niet doortrekt. Controleer of de elastiek niet gedraaid zit alvorens de elastiek vast te stikken. Verwijder de sluitspeld. Stik of naai de kleine opening dicht. Veronique Verhas Basis naaien 64

66 8. Afwerken met biais of versieren met biais, sierlint of schuindraad Biais aanzetten Werkwijze: 1 ste stiksel * Biais rechts op averechts plaatsen gelijk met de boord en stiksel geven in de vouwlijn. 2 e stiksel Biais volledig over het stiksel plooien en stikken op 1mm van de boord. Afwerken met een beginpunt en eindpunt: Indien je een zichtbaar beginpunt of eindpunt hebt plooi je best het begin 1,5cm om de stof bij het geven van het eerste stiksel zodat bij het geven van het 2 e stiksel de kant van de stof netjes is weggewerkt. Veronique Verhas Basis naaien 65

67 Afwerken indien cirkelvormig bv. voor een armsgat: Bij het aanleggen van de biais de biais +/- 1cm invouwen. Op het einde de biais +/- 1cm laten overlappen. Bij het overplooien eerst eens de biais ontplooien zodat je alles netjes samen kan overplooien en het 2 e stiksel op 1mm kan geven. Veronique Verhas Basis naaien 66

68 8.2. Zelf biais maken: Knip stroken op 45 van de zelfkant van de stof afhankelijk van de gewenste breedte van de biais. Veronique Verhas Basis naaien 67

69 Indien de stroken te kort zijn kan je deze makkelijk aan elkaar zetten. Strijk 1cm van de biais om. Leg de strijkvouwen in elkaar en stik deze in de strijkvouw. Strijk de bekomen naad netjes open. Knip de hoekjes bij die uitsteken. Strijk vervolgens de biais in 2, vouw deze open en plooi de kantjes nog eens naar de bekomen strijklijn. Veronique Verhas Basis naaien 68

70 Strijk het bekomen lint nogmaals netjes in 2 en de biais is klaar. Veronique Verhas Basis naaien 69

71 9. Paspel of piping 9.1. Hoe zelf paspel maken? Werkwijze: Neem een biais lint of snijd zelf biais linten. Plaats de koord in het midden van de biais. Vouw de biais dubbel. Veronique Verhas Basis naaien 70

72 Stik met de ritspervoet net tot tegen de koord. Nu is de paspel klaar voor verwerkt te worden. Hoe paspel verwerken? Rechts op rechts Het stiksel van de paspel moet met de naadwaarde overeen komen. Stik (ritspervoet) aan de hand van een hulpstiksel de paspel vast. (stiksel mag halfweg het paspellint zijn) Veronique Verhas Basis naaien 71

73 Plaats de 2 de laag stof rechts op rechts op elkaar. Stik aan de averechte kant van de stof met de ritspervoet vlak naast de paspel. Veronique Verhas Basis naaien 72

74 10. Overlocken Veronique Verhas Basis naaien 73

75 11. Verkorten van rokken Veronique Verhas Basis naaien 74

76 Veronique Verhas Basis naaien 75

77 Veronique Verhas Basis naaien 76

78 12. Lengte bepalen van een pantalon. Veronique Verhas Basis naaien 77

79 Jeans Veronique Verhas Basis naaien 78

80 Jeansbroeken inkorten: Met dank aan Amber Van Geert voor het goed zetten van de lay-out. Veronique Verhas Basis naaien 79