Life Science & Technology

Transcriptie

1 Universiteit Leiden & Technische Universiteit Delft Aantrekkelijk onderwijs, internationale contacten en persoonlijke begeleiding in sfeervolle studentensteden. Dat is wat de Universiteit Leiden en de TU Delft je bieden. Je krijgt onderwijs van docenten die zich laten inspireren door baanbrekend onderzoek en maatschappelijke kwesties. Zo leer je zelf Bachelor of Science om complexe vraagstukken te ontrafelen en oplossingen te bedenken. De universiteiten dagen je uit om je talent verder te ontwikkelen. Aan het eind van je studie beschik je over de kennis die je nodig hebt om in Nederland of in het buitenland aan het werk te gaan. Life Science & Technology ww10.10 : de grootte van een typische cel meter: de lengte van de grootste menselijke cel ww20 minuten met de trein van Leiden naar Delft (en vice versa) ww40 aminozuren/seconde: snelheid waarmee eiwitten worden gemaakt in een cel ww2000x: maximale vergroting zichtbaar met een lichtmicroscoop -6 ww1-2 Life Science & Technology 2016.indd :57

2 Waarom Life Science & Technology? In de opleiding Life Science & Technology (LST) draait het om de levende cel: de bouwsteen van alle organismen, of dat nu bacteriën, planten, dieren of mensen zijn. Dankzij fundamenteel onderzoek leren we steeds beter begrijpen hoe de cel is opgebouwd en hoe processen die zich in de cel afspelen, leiden tot bijvoorbeeld gezondheid en ziekte van het hele organisme. Met deze fundamentele kennis kunnen manieren worden bedacht om de werking van cellen te beïnvloeden. Zo kunnen we virussen als medicijn laten werken, bacteriën schadelijke stoffen in het milieu laten afbreken en algen omvormen tot producenten van biobrandstof. Het fundamentele en toegepaste onderzoek naar de cel vereist kennis en vaardigheden van vakgebieden als biologie, scheikunde, wiskunde en natuurkunde. Dat maakt LST tot een veelzijdige studie! Life Science & Technology in Leiden & Delft 3 Lees meer over: Opbouw van de bachelor Profiel & Toelating 4 5 Bereid je voor op de arbeidsmarkt Vakkenpakket bachelor 8 Voorlichtingsdagen & Contact 11 Haal meer uit je studie 6 10 Fotografie: UFB Photo & Digital, Marc Blommaert, Pim Rusch, Marc de Haan, Hielco Kuipers en Guus Schoonewille. Aan deze brochure, die met zorg is samengesteld, kunnen geen rechten worden ontleend. De meest actuele informatie is te vinden op studereninleiden.nl en lst.leidendelft.nl. Augustus 2016 Life Science & Technology 2016.indd :58

3 Life Science & Technology in Leiden & Delft Life Science & Technology combineert het beste van twee universiteiten binnen één onderwerp: de levende cel. Maak kennis met een levenswetenschappelijke benadering in Leiden en met toegepast onderzoek in Delft. Cel centraal LST biedt een uniek onderwijsprogramma dat zich richt op de levende cel. Je leert alles over de biologie van de cel, hoe deze in elkaar zit en werkt. Daarnaast leer je hoe je de processen die plaatsvinden in de cel kunt sturen. LST is een veelzijdige opleiding die zich karakteriseert door een combinatie van moleculaire/cellulaire biologie en bètavakken als scheikunde, wiskunde en natuurkunde. De combinatie van kennis en vaardigheden uit deze wetenschapsgebieden leer je inzetten in het onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe medicijnen, betere voedingsmiddelen en een schonere industrie. Leiden en Delft LST is een gezamenlijke opleiding van de Universiteit Leiden en de TU Delft. Je profiteert van de gecombineerde kennis en faciliteiten van de twee universiteiten. In Leiden wordt de cel fundamenteel wetenschappelijk bestudeerd en in Delft wordt onderzoek gedaan naar technologische toepassingen. Verschillende thema s komen hierbij aan bod zoals Ziekte en Gezondheid, Energie en Duurzaamheid en Milieu en Technologie. Tijdens de eerste twee jaar krijg je college van specialistische docenten van beide universiteiten en maak je kennis met alle aspecten van het vakgebied. In het derde jaar kun je eigen keuzes in je programma maken bijvoorbeeld door zelf een minor te kiezen. Daarnaast ga je onderzoek doen in jouw favoriete richting bij een onderzoeksgroep van Universiteit Leiden of de TU Delft. De opleiding heeft een sterk internationaal karakter en al tijdens de bachelor kun je buitenlandervaring opdoen. Persoonlijke ontwikkeling Tijdens de studie kun je optimaal werken aan je persoonlijke ontwikkeling. Je krijgt in het eerste jaar op verschillende manieren begeleiding. Zo maakt een studentmentor, een ouderejaarsstudent, je wegwijs in de studie en het studeren. Daarnaast komen bij een aantal vakken academische vaardigheden als samenwerken, presenteren en schrijven expliciet aan de orde. Je maakt kennis met de verschillende richtingen in het vakgebied en oriënteert je op je toekomstmogelijkheden. Voor vragen over de studie of persoonlijke zaken ben je altijd welkom bij de studieadviseur. Ben je een goede student en wil je meer uitdaging? Dan kun je deelnemen aan een Honours programma in Leiden of Delft, bijvoorbeeld het Honours College Bèta en Life Sciences. Dit is een interdisciplinair programma gericht op extra inhoudelijke en persoonlijke ontwikkeling. Meer informatie: lst.leidendelft.nl 3

4 Profiel & Toelating Past deze studie bij jou? De studie LST past bij jou wanneer: wwje nieuwsgierig bent naar hoe levende cellen werken en hoe je deze kunt beïnvloeden; wwbiologie, scheikunde, natuurkunde en wiskunde je favoriete vakken zijn; wwje analytisch en abstract kunt denken; wwje niet schrikt van een flinke portie praktisch werk in het lab; wwje goed kunt samenwerken en doorzettingsvermogen hebt. Toelating Je wordt rechtstreeks toegelaten tot de bacheloropleiding LST als je in het bezit bent van een vwo-diploma met een van de volgende profielen: wwvwo-profiel Natuur & Techniek wwvwo-profiel Natuur & Gezondheid met wiskunde B en natuurkunde wween ander vwo-profiel met als aanvulling wiskunde B, natuurkunde en scheikunde. Heb je een propedeuse- of einddiploma van een hbo-instelling of een universitaire opleiding? Controleer dan bij de opleiding of je een toelatingsverzoek moet indienen. Kijk voor de precieze eisen en mogelijkheden op Uit de agenda van Carli Koster, eerstejaars 08:00 Deze periode heb ik colleges in Leiden, dus ik kan iets langer blijven liggen dan wanneer ik met de trein naar Delft moet. 09:00 Ik begin de dag met het college Life Sciences, een van mijn favoriete vakken waarbij we ingaan op de medische kant van een cel. 12:00 Ik lunch vandaag met vrienden in de kantine. 13:00 s Middags heb ik een werkcollege van hetzelfde vak als vanochtend. Daarna blijf ik nog voor de zelfstudie met begeleiding, zodat ik weer bij ben voor de volgende colleges. 17:30 Na mijn colleges ga ik meteen door naar mijn roeivereniging Asopos de Vliet. Ik zit in de clubacht en train vaak. 20:00 Ik eet samen met mijn roeiploeg. Voor de wedstrijden krijgen we vaak pasta, maar vandaag is het een ovenschotel. Mét ijs als toetje. 22:30 Ik ben nog even blijven hangen na het eten, maar nu is het tijd om naar huis te gaan. Morgen heb ik weer practicum, dan sta ik de hele dag in het lab. 4

5 De opbouw van de bacheloropleiding In de eerste twee jaar volgt iedereen hetzelfde onderwijsprogramma in zowel Leiden als Delft. Daarna is het tijd voor keuzes in de richting van jouw favoriete vakgebied. Kies voor het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek in Leiden of ga voor onderzoek naar technische toepassingen in Delft. Algemeen De bacheloropleiding LST is een driejarige opleiding. De voertaal is Nederlands, maar je studieboeken zijn Engelstalig. Bij practica kom je ook regelmatig Engelssprekende assistenten tegen. Ook schrijf je een aantal verslagen in het Engels. Onderwijsvormen Tijdens de bacheloropleiding LST kom je verschillende onderwijsvormen tegen: wwhoorcolleges: een docent geeft uitleg over de stof die je van tevoren hebt voorbereid. wwwerkcolleges: onder begeleiding ga je dieper in op de stof en werk je opdrachten uit. wwpractica: in het laboratorium werk je aan je onderzoeksvaardigheden. wwprojecten/werkgroepen: alleen of in een groepje werk je samen aan de oplossing voor een probleem. wwzelfstudie: je bestudeert zelfstandig de collegestof en maakt opdrachten. Soms is hiervoor begeleiding aanwezig om je te helpen als je vastloopt. Een studieweek van een LST-student bedraagt 40 uur. Je zal ongeveer 32 uur per week bezig zijn met verschillende onderwijsvormen op de universiteit en 8 uur besteden aan zelfstudie. Het eerste jaar In de propedeuse, het eerste jaar van de opleiding, werk je aan je fundament in de verschillende disciplines van LST. Je volgt basisvakken in de scheikunde, natuurkunde en wiskunde en daarnaast typische LST-vakken als Celbiologie, Biochemie, Moleculaire Genetica en Biotechnologie. Ook komt de maatschappelijke kant van het wetenschapsgebied aan de orde. In het eerste jaar geldt een bindend studieadvies. Als je minder dan 45 van de 60 studiepunten haalt, dan mag je de studie niet voortzetten. Uiteraard kun je rekenen op goede studiebegeleiding en wordt er rekening gehouden met persoonlijke omstandigheden. Tweede en derde jaar Het tweede jaar is een verdieping en uitbreiding van de propedeuse. Je krijgt zowel vervolgvakken uit de propedeuse als nieuwe vakken waarbij je kennismaakt met vakgebieden als de gentechnologie en de chemische biologie. Het derde jaar vul je grotendeels zelf in. Je kiest een minor, een samenhangend vakkenpakket al dan niet verwant aan LST. Deze kun je volgen in Leiden, Delft of aan een andere universiteit in binnen- of buitenland. Je sluit de bacheloropleiding LST af door een onderzoeksproject van drie maanden te doen in Leiden of Delft. Daarna ben je Bachelor of Science en mag je BSc achter je naam schrijven. 5 Life Science & Technology 2016.indd :58

6 Vakkenpakket bachelor Life Science en Biotechnologie vakken In het eerste en tweede jaar volg je de helft van je vakken in Leiden en de andere helft in Delft. In Leiden zijn dit vakken die gericht zijn op fundamenteel onderzoek. Een voorbeeld hiervan is het vak Celbiologie & Biochemie. Hierin staan de cel, de belangrijkste moleculen daarin en hun functie centraal. Je maakt kennis met de algemene opbouw en het functioneren van cellen en met een aantal belangrijke stofwisselingsroutes. In het vak Life Sciences leer je hoe de genetische informatie op het DNA wordt vertaald naar RNA en hoe het vervolgens door ribosomen in eiwitten wordt omgezet. Aan bod komen onderwerpen als de structuur van het DNA, replicatie van DNA, transcriptie naar RNA en de reparatie van fouten. In het bijbehorend practicum ga je aan de slag met wat je in de theorie hebt geleerd. In Delft zijn de vakken meer gericht op toegepast onderzoek. Een voorbeeld van zo n vak is Biotechnologie. Het vak Biotechnologie gaat over het gebruiken van kennis van micro-organismen voor het ontwerpen van biotechnologische processen en alle stappen die daarbij komen kijken. Bètavakken Naast vakken in de Life Science en Biotechnologie volg je ook een aantal bètavakken. Bij het vak Thermodynamica van Levensprocessen maak je kennis met de hoofdwetten van de thermodynamica aan de hand van voorbeelden uit de scheikunde, de biologie en de biotechnologie. Zo leer je verbanden te leggen tussen in de praktijk waargenomen verschijnselen en begrippen uit de thermodynamica als energie, entropie, warmte en evenwichten. Ook staan een aantal wiskundevakken op het programma. Zo leer je bij het vak Calculus hoe je differentiaalvergelijkingen oplost, modellen opstelt en oplost en functies met meerdere variabelen analyseert. Overzichtsschema In het overzichtsschema is de verdeling van de vakken binnen de bachelor weergegeven. Als je vakken succesvol afrondt, krijg je studiepunten (EC). Een studiejaar bestaat uit 60 studiepunten waarvan ieder studiepunt gelijk staat aan 28 uur studeren. Maarten de Smit docent practicum Life Sciences In het eerstejaars practicum Life Sciences leren studenten hoe genetische informatie vanaf het DNA wordt omgezet in eiwitten. Studenten trainen tijdens dit practicum basisvaardigheden zoals nauwkeurig pipetteren, waarnemen en vastleggen. Ze gaan zelf aan de slag met DNA en het opzuiveren van eiwitten, voeren metingen uit en schrijven daar verslagen over op wetenschappelijk niveau. In het tweede jaar geef ik het practicum Moleculaire Genetica & Gentechnologie, waarbij studenten gentechnologische technieken leren toepassen, zoals het knippen en plakken van DNA en zelf experimenten gaan uitvoeren. Een leuk moment voor mij als docent is om een student die de stof niet goed snapt, te prikkelen en te laten nadenken, en ineens te zien dat er een lampje gaat branden en de boodschap overkomt. 6 Life Science & Technology 2016.indd :58

7 Overzichtsschema vakken LST 7 Propedeuse 2 e jaar 3 e jaar Bètavakken (26 EC) Calculus; Organische Chemie; Natuurkunde; Thermodynamica van levensprocessen Bètavakken (25 EC) Statistiek; Chemische Biologie 1; Chemische Biologie 2; Statistische Thermodynamica; Moleculaire Fysica; Transportverschijnselen In Life Sciences Bètavakken (8 EC) Bio Informatica Life Science & Biotechnische vakken (4 EC) Metabolic Engineering Life Science & Biotechnische vakken (22 EC) Celbiologie & Biochemie: een introductie; Life Sciences; Biotechnologie; Biochemie 2 Life Science & Biotechnische vakken (19 EC) Moleculaire Celbiologie en Immunologie; Biotechnologische basistechnieken 2; Microbiële Fysiologie; Moleculaire Genetica en Gentechnologie Minor (30 EC) Bijvoorbeeld minor Advanced LST of een minor van een van de andere opleidingen Practica (12 EC) Biotechnologische basistechnieken; Bio(farmaceutische) Technologie en Maatschappij Practica (onderdeel van vakken) Organische Chemie; Life Science Vaardigheden Schrijfvaardigheid; Presenteren Practica (16 EC) Geïntegreerd Practicum Biotechnologie; Ontwerpen van Duurzame Biotechnologische Processen; Practica (onderdeel van vakken) Moleculaire Celbiologie; Moleculaire Genetica en Gentechnologie Projecten (18 EC) Bachelor Onderzoeksproject inclusief scriptie Bètavakken Life Science & Biotech vakken Practica Vaardigheden Minor Projecten Bekijk de studiegids via: studiegids.leidenuniv.nl studiegids.tudelft.nl 7

8 Bereid je voor op de arbeidsmarkt Je academische opleiding is pas compleet na het volgen van een tweejarige masteropleiding. Het succesvol afronden van de masteropleiding LST is een goed vertrekpunt voor je carrière op de arbeidsmarkt. Met je diploma laat je zien dat je zowel technologisch als biologisch deskundig bent. Je verstaat vaktermen en bent in staat snel de kern van een probleem te ontdekken en te benoemen. Daarbij ben je gewend om multidisciplinair te werken en heb je geleerd te communiceren over je vak. Dat maakt jou geliefd bij tal van werkgevers. Geef richting aan je carrière LST is een veelzijdige opleiding, dat betekent dat je er veel verschillende richtingen mee op kunt. Welke richting dat wordt, bepaal je al tijdens je studie door de vakken die je kiest, waar je je stageonderzoek doet en welke masteropleiding je volgt. Maar ook tijdens relevante bijbaantjes en commissie- en bestuurswerk bij een vereniging, ontwikkel je vaardigheden die later van pas komen. Masters in Leiden & Delft Zowel Leiden als Delft bieden een masteropleiding LST aan. In Leiden is de masteropleiding gericht op het fundamentele onderzoek in bijvoorbeeld de chemische biologie en de biochemie. De masteropleiding in Delft is gericht op toegepast onderzoek in onder meer de industriële biotechnologie en de enzymologie. Ook andere masteropleidingen, in binnen- en buitenland, staan voor je open. Na je studie: het onderzoek in Na het afronden van een masteropleiding LST kun je beginnen aan een wetenschappelijke carrière. Dat begint met een vier jaar durend promotieonderzoek aan een universiteit of onderzoeksinstituut. Je kunt dat doen in Leiden of Delft, maar net zo goed elders in Nederland of in het buitenland. Ook bij bedrijven kun je aan de slag in het onderzoek. Je doet bijvoorbeeld onderzoek naar het gebruik van micro-organismen bij de productie van alternatieve brandstoffen of werkt bij een farmaceutisch bedrijf aan de ontwikkeling van nieuwe medicijnen of toedieningsvormen. De biotechnologie is sterk in ontwikkeling. Zowel door de overheid als het bedrijfsleven wordt er veel in geïnvesteerd. Dat biedt volop kansen voor jou. Na je studie: bedrijfsleven en overheid Je LST-opleiding maakt je ook geschikt voor functies buiten het onderzoek. Zo kun je aan de slag als adviseur, beleidsmedewerker of voorlichter bij de overheid. De Universiteit Leiden en de TU Delft bieden verschillende gecombineerde masteropleidingen LST aan die je voorbereiden op een richting buiten het onderzoek. Voorbeelden hiervan zijn een combinatie van academische scholing en training in het ondernemerschap. Dit is een voorbereiding op een commerciële of managementfunctie in het bedrijfsleven. De gecombineerde master LST & Education bereidt je voor op een baan als scheikundeof biologiedocent op de middelbare school. Francis Blokzijl alumnus Na mijn bachelor LST ben ik tijdens mijn master Life Science in de vrije ruimte al een beetje geswitcht naar bio-informatica en heb ik mijn afstudeeronderzoek gedaan bij een bio-informatica lab in Delft. Daar heb ik voor het eerst geprogrammeerd. Na mijn afstuderen heb ik goed rondgekeken en bedacht: wat wil ik nou eigenlijk? Een plek waar ik me thuis voel, met een leuk onderzoek dat een link heeft met de toepassing. Zo kwam ik bij het UMC Utrecht terecht. Ik denk dat de kans dat ik in de toekomst in de wetenschap wil blijven aanzienlijk is. Ook kun je je gaan specialiseren in de richting van wetenschapscommunicatie en kun je aan de slag gaan als bijvoorbeeld wetenschapsjournalist. Zowel de Universiteit Leiden als de TU Delft bieden al deze mogelijkheden in de masteropleiding aan. Oriënteren op je eerste baan Om erachter te komen welke baan bij jou past, kun je je tijdens je studie al oriënteren op je toekomst. Zowel in Leiden als in Delft kun je deelnemen aan workshops over onder andere loopbaanoriëntatie en zijn er regelmatig bijeenkomsten waar afgestudeerde LST ers komen vertellen over wat voor werk zij doen. Ieder jaar vinden in Leiden de Bètabanenmarkt en in Delft de Delftse Bedrijvendagen plaats. Dan kun je in gesprek gaan met de werkgevers van bedrijven. Je krijgt daar een goed beeld van de mogelijkheden na je studie en je kunt er een stageplaats of misschien zelfs je eerste baan vinden. 8

9 Vincent Das Studie in cijfers wwinstroom 1e jaars studenten (2015): 183 wwgemiddelde studiebelasting eerste jaar (uur per week): 40 wwcolleges/werkcolleges: 12 wwprojecturen en practicum: 16 wwzelfstudie: 12 wwverhouding man-vrouw: Process Engineer bij DSM Op mijn afdeling laten we melkzuurbacteriën groeien voor de kaasen yoghurtproductie: van een kleine reageerbuis naar een grote tank van wel 20 kubieke meter. De kennis die ik opdeed bij de studie, gebruik ik nog steeds. Hoe werken micro-organismen? En als de bacteriën niet goed groeien, waar kan dat aan liggen? Als er bijvoorbeeld een terugkerend probleem zit in de productie, probeer ik te begrijpen wat er aan de hand is. Ik ben de spin in het web, de persoon die de technische inhoud begrijpt en dat moet overbrengen. Meer informatie: lst.leidendelft.nl 9 Life Science & Technology 2016.indd :58

10 Haal meer uit je studie Studievereniging LIFE Als student LST kun je lid worden van Studievereniging LIFE. De vereniging organiseert het hele jaar door studiegerelateerde activiteiten als studiereizen, workshops, bedrijfsbezoeken en tutoraten. Ook wordt er ieder jaar een symposium georganiseerd met interessante sprekers uit binnen- en buitenland. Naast deze leerzame activiteiten worden er ook borrels, feesten en filmavonden gehouden. Hierdoor leer je je studiegenoten beter kennen en ben je op een andere manier met je studie bezig. Kennismaken Aan het begin van je eerste jaar kun je deelnemen aan het introductieweekend. Tijdens allerlei activiteiten maak je alvast kennis met je jaargenoten maar ook met ouderejaarsstudenten. Daardoor voel je je al snel thuis bij de opleiding. Over de grens Als lid kun je tijdens verschillende reizen kennismaken met biotechnologische onderzoeksinstituten en bedrijven in het buitenland. Speciaal voor eerstejaarsstudenten is er de Lagelandenreis die langs verschillende steden in de Benelux gaat. Voor ouderejaarsstudenten organiseert de studievereniging een buitenlandreis naar andere grote steden in Europa. Vorig jaar ging de reis naar Toulouse en Barcelona en het jaar daarvoor naar Berlijn en Kopenhagen. Nieuwe onderwijs- en onderzoeksfaciliteiten In 2016 hebben zowel de Universiteit Leiden als de TU Delft hun deuren geopend van een nieuw high tech pand voor onderwijs en onderzoek. Studenten kunnen hier colleges en practica volgen, en aan de slag met splinternieuwe en energiezuinige apparatuur. In Leiden zijn de moderne laboratoria over twee verdiepingen verspreid en grenzen aan het hoge atrium van het gebouw. Daarnaast zijn er veel studentwerkplekken waar je zelfstandig of met je medestudenten kunt werken. In Delft zijn naast moderne practicumzalen ook studio classrooms ingericht waar studenten in kleine groepjes kunnen samenwerken aan opdrachten. Meer informatie: svlife.nl Niels Wester tweedejaars In het derde jaar ga je een minor doen. Ik heb me ingeschreven voor de minor Advanced LST, dan ga je nog een stukje dieper in op de stof van het reguliere curriculum. Daarnaast staat in de laatste periode van de bachelor het Bachelor Eindproject op het programma. Dat is een verplicht onderzoek bij een onderzoeksgroep. Wat ik in de toekomst ga doen, moet nog even op z n plek vallen. De kans is groot dat ik uiteindelijk in het onderzoek terecht kom, omdat ik de humane kant zo interessant vind. 10

11 Maak kennis met ons Wil je meer weten over de opleiding LST en beleven hoe het is om in Leiden en Delft te studeren? Kom langs op onze voorlichtingsactiviteiten! Open Dag Op de Open Dag ontdek je alle opleidingen van de Universiteit Leiden of de TU Delft. Oriënteer je op de informatiemarkt, bezoek opleidingspresentaties en beleef je toekomstige studentenstad. Proefstuderen Bij de opleiding volg je colleges met andere studiekiezers. Samen met een docent behandel je vooraf uitgewerkte opdrachten. Zo maak je op een actieve manier kennis met de inhoud van de studie. Meeloopdag Loop mee met een student en beslis of de studie goed bij je past. Je schuift aan bij echte hoor- en werkcolleges en proeft de sfeer op de universiteit. Kijk voor de datums en meer informatie op: universiteitleiden.nl/opendag opendagen.tudelft.nl Heb je vragen over de opleiding of de voorlichtingsactiviteiten? We helpen je graag! lst.leidendelft.nl Life Science & Technology 2016.indd :58

12 Universiteit Leiden & Technische Universiteit Delft Aantrekkelijk onderwijs, internationale contacten en persoonlijke begeleiding in sfeervolle studentensteden. Dat is wat de Universiteit Leiden en de TU Delft je bieden. Je krijgt onderwijs van docenten die zich laten inspireren door baanbrekend onderzoek en maatschappelijke kwesties. Zo leer je zelf om complexe vraagstukken te ontrafelen en oplossingen te bedenken. De universiteiten dagen je uit om je talent verder te ontwikkelen. Aan het eind van je studie beschik je over de kennis die je nodig hebt om in Nederland of in het buitenland aan het werk te gaan. ww10.10 : de grootte van een typische cel meter: de lengte van de grootste menselijke cel ww20 minuten met de trein van Leiden naar Delft (en vice versa) ww40 aminozuren/seconde: snelheid waarmee eiwitten worden gemaakt in een cel ww2000x: maximale vergroting zichtbaar met een lichtmicroscoop -6 ww1-2 Life Science & Technology 2016.indd :58