25 december 2013, 9.30 uur

Transcriptie

1 25 december 2013, 9.30 uur Nieuwsbrief van de Wijkgemeente Martinikerk Groningen Van harte welkom in de kerstdienst van de Wijkgemeente Martinikerk. Als wijkgemeente komen we hier elke zondag en op feestdagen samen om God en elkaar te ontmoeten. We hopen dat ook u zich thuis voelt in dit prachtige kerkgebouw in het hart van Groningen, een kerk van en voor Stad. Zing en vier met ons mee. Voorganger De predikant vanmorgen is ds. Sjaak van den Berg. Hij werkt sinds 2009 in deze wijkgemeente. Hij is getrouwd en vader van vier kinderen. Verwelkoming en mededelingen Gezang 138: 1 g+k, 2 g, 3 g, 4 k+g(staande) 1 Komt allen tezamen, jubelend van vreugde: komt nu, o komt nu naar Bethlehem! Ziet nu de vorst der englen hier geboren. Komt, laten wij aanbidden, komt, laten wij aanbidden, komt, laten wij aanbidden die Koning. 2 De hemelse englen riepen eens de herders weg van de kudde naar 't schamel dak. Spoeden ook wij ons met eerbiedge schreden! Komt, laten wij aanbidden, komt, laten wij aanbidden, komt, laten wij aanbidden die Koning. 3 Het licht van de Vader,

2 licht van den beginne, zien wij omsluierd, verhuld in 't vlees: goddelijk Kind, gewonden in de doeken! Komt, laten wij aanbidden, komt, laten wij aanbidden, komt, laten wij aanbidden die Koning. 4 O Kind, ons geboren, liggend in de kribbe, neem onze liefde in genade aan! U, die ons liefhebt, U behoort ons harte! Komt, laten wij aanbidden, komt, laten wij aanbidden, komt, laten wij aanbidden die Koning. Stil gebed, bemoediging en groet (staande) Psalm 8: 1 a, 2 v +kinderen, 3 m, 4 a 1 HEER, onze Heer, hoe heerlijk en verheven hebt Gij uw naam op aarde uitgeschreven - machtige God, Gij die uw majesteit ten hemel over ons hebt uitgebreid. 2 Wel doet de hemel hoog uw glorie blinken, maar in de mond van kindren doet Gij klinken uw machtig heil, zo maakt G'uw vijand stil en doet uw haters buigen voor uw wil. 3 Aanschouw ik 's nachts het kunstwerk van uw handen, de maan, de duizend sterren die daar branden, wat is de mens, dat Gij aan hem gedenkt, het mensenkind, dat Gij hem aandacht schenkt? 4 Gij hebt hem bijna goddelijk verheven, een kroon van eer en heerlijkheid gegeven, Gij doet hem heersen over zee en land, ja, al uw werken gaaft Gij in zijn hand.

3 Koorzang He is born (Il est né) Melody and words from Dictionnaire de Noëls Refrein He is born, the Holy One! Let thy joyful music ring! He is born, the Holy One! Greet with song the New-born King! Couplet: Full four thousand years ago prophets told that He should be! Full four thousand years ago, Sand they of His majesty! Refrein Geloofsbelijdenis van Nicea (staande) Gezang 135: 1 g + k, 2 a, 3 g+k (staande) 1 Hoor, de englen zingen de eer van de nieuw geboren Heer! Vreed' op aarde, 't is vervuld: God verzoent der mensen schuld. Voegt u, volken, in het koor, dat weerklinkt de hemel door, zingt met algemene stem voor het kind van Bethlehem! Hoor, de englen zingen de eer van de nieuw geboren Heer! 2 Hij, die heerst op 's hemels troon, Here Christus, Vaders Zoon, wordt geboren uit een maagd op de tijd die God behaagt. Zonne der gerechtigheid, woord dat vlees geworden zijt, tussen alle mensen in in het menselijk gezin.

4 Hoor, de englen zingen de eer van de nieuw geboren Heer! 3 Lof aan U die eeuwig leeft en op aarde vrede geeft, Gij die ons geworden zijt taal en teken in de tijd, al uw glorie legt Gij af ons tot redding uit het graf, dat wij ongerept en rein nieuwgeboren zouden zijn. Hoor, de englen zingen de eer van de nieuw geboren Heer! Gebed Kinderlied Luidt klokjes klingelingeling, luidt klokjes kling. Laat de boodschap horen, Jezus is geboren. Met die blijde klanken, willen wij God danken. Luidt klokjes klingelingeling, Luidt klokjes kling. Onder het naspel kunnen de kinderen van de basisschool naar de kindernevendienst. Koorzang LB In de nacht gekomen kind van hogerhand, licht in blinde ogen, licht dat zingend brandt, kom in onze dagen, kom in onze nacht, hoor de aarde klagen -

5 Heer, de wereld wacht! 2 In de nacht gekomen kind dat met geduld eeuwenoude dromen eindelijk vervult, kom in onze dagen, kom in onze nacht, kom met uw gestage, milde overmacht. 3 In de nacht gekomen onmiskenbaar kind, kom, doorwaai de bomen, zachte zuidenwind, kom in onze dagen, kom in onze nacht, laat uw morgen dagen, kom de wereld wacht. Schriftlezing Matteus 1 (NBV) 1 Overzicht van de afstamming van Jezus Christus, zoon van David, zoon van Abraham. 2 Abraham verwekte Isaak, Isaak verwekte Jakob, Jakob verwekte Juda en zijn broers, 3 Juda verwekte Peres en Zerach bij Tamar, Peres verwekte Chesron, Chesron verwekte Aram, 4 Aram verwekte Amminadab, Amminadab verwekte Nachson, Nachson verwekte Salmon, 5 Salmon verwekte Boaz bij Rachab, Boaz verwekte Obed bij Ruth, Obed verwekte Isaï, 6 Isaï verwekte David, de koning. David verwekte Salomo bij de vrouw van Uria, 7 Salomo verwekte Rechabeam, Rechabeam verwekte Abia, Abia verwekte Asaf, 8 Asaf verwekte Josafat, Josafat verwekte Joram, Joram verwekte Uzzia, 9 Uzzia verwekte Jotam, Jotam verwekte Achaz, Achaz verwekte Hizkia, 10 Hizkia verwekte Manasse, Manasse verwekte Amos, Amos verwekte Josia, 11 Josia verwekte Jechonja en zijn broers ten tijde van de Babylonische ballingschap.

6 12 Na de Babylonische ballingschap verwekte Jechonja Sealtiël, Sealtiël verwekte Zerubbabel, 13 Zerubbabel verwekte Abiud, Abiud verwekte Eljakim, Eljakim verwekte Azor, 14 Azor verwekte Sadok, Sadok verwekte Achim, Achim verwekte Eliud,15 Eliud verwekte Eleazar, Eleazar verwekte Mattan, Mattan verwekte Jakob, 16 Jakob verwekte Jozef, de man van Maria. Bij haar werd Jezus verwekt, die Christus genoemd wordt. 17 Van Abraham tot David telt de lijst dus veertien generaties, van David tot de Babylonische ballingschap veertien generaties, en van de Babylonische ballingschap tot Christus veertien generaties. LB k, 2 en 3 g, 4 k+g 1 Bethlehem, o uitverkoren stad in t veld van Efrata, in u is een vorst geboren als een nieuwe Jozua. Koning Jezus, gloria, Zoon van God, halleluja! 2 In het ondoordringbaar duister, in onzekerheid en pijn, in het land van licht noch luister zal Hij onze Redder zijn. Koning Jezus, gloria, Zoon van God, halleluja! 3 Heft uw hoofden, kleine mensen, als uw nieuwe koning komt. Hij doorbreekt de oude grenzen, Hij maakt recht wat is gekromd. Koning Jezus, gloria, Zoon van God, halleluja! 4 Trouw en goedheid zullen wonen in het land, dat Hij bemint. Vorsten, heersers, machten, tronen, zullen buigen voor dit Kind,

7 Koning Jezus, gloria, Zoon van God, halleluja! Vervolg Matteus 1 18 De afkomst van Jezus Christus was als volgt. Toen zijn moeder Maria al was uitgehuwelijkt aan Jozef maar nog niet bij hem woonde, bleek ze zwanger te zijn door de heilige Geest. 19 Haar man Jozef, die een rechtschapen mens was, wilde haar niet in opspraak brengen en dacht erover haar in het geheim te verstoten. 20 Toen hij dit overwoog, verscheen hem in een droom een engel van de Heer. De engel zei: Jozef, zoon van David, wees niet bang je vrouw Maria bij je te nemen, want het kind dat ze draagt is verwekt door de heilige Geest. 21 Ze zal een zoon baren. Geef hem de naam Jezus, want hij zal zijn volk bevrijden van hun zonden. 22 Dit alles is gebeurd opdat in vervulling zou gaan wat bij monde van de profeet door de Heer is gezegd: 23 De maagd zal zwanger zijn en een zoon baren, en men zal hem de naam Immanuel geven, wat in onze taal betekent God met ons. 24 Jozef werd wakker en deed wat de engel van de Heer hem had opgedragen: hij nam haar bij zich als zijn vrouw, 25 maar hij had geen gemeenschap met haar voordat ze haar zoon gebaard had. En hij gaf hem de naam Jezus. Koor- en samenzang LB en 2 koor, 3 en 4 allen

8 2 Een engel - is het Gabriël? verschijnt te middernacht, Wees niet bevreesd, o Israël, God heeft aan u gedacht. Er is vannacht een Koningskind geboren in een stal. Zie hoe men Hem in doeken windt, de Koning van t heelal. 3 Het is nog nacht in Bethlehem, de schapen staan verbaasd, hun herders laten hen alleen, zij gaan, zij gaan met haast en knielen bij de kribbe neer in eerbied voor dit kind: de goede herder, aller Heer die schapen zoekt en vindt. 4 Wie gaat er met de herders mee?

9 De stal is groot genoeg! Laat lief en leed, laat wel en wee, wacht niet tot morgenvroeg. Geef Hem uw hart, hoe koud en kil, hoe zwart dat moge zijn want heden stroom om Jezus wil uw hart vol zonneschijn! Preek Gemeente van onze Heer Jezus Christus, We vieren vanmorgen kerst. Een prachtig feest. Qua sfeer misschien wel het mooiste dat er is. Het ontroerende verhaal van de geboorte van Jezus blijft ons altijd aanspreken. Matteus vertelt ons op eigen wijze het kerstevangelie en legt zijn eigen accenten. Hij laat ons weten hoe belangrijk Jezus is voor ons als mensen, om werkelijk mens te worden. Dat is goed nieuws, want mens-zijn is nog niet zo vanzelfsprekend. Inderdaad, nog nooit in de geschiedenis konden mensen zoveel als nu. Op wetenschappelijk terrein zijn er ongekende mogelijkheden. We kunnen ons sneller dan ooit verplaatsen. Nog nooit hadden we zoveel nieuwskanalen en waren er zoveel mogelijkheden om met elkaar te communiceren als nu. Tegelijkertijd is menszijn problematischer dan ooit. We weten niet wie we zijn als mensen. Er zijn wetenschappers die zeggen dat we niet meer zijn dan onze brein. We zijn een verzameling genen, die zich verwezenlijken in cellen. We zijn, strikt genomen, niet meer dan dieren. Nieuwsberichten vertellen ons ook dat er mensen zich vaak als beesten gedragen. Verder weg: Syrie, Zuid-Soedan. Dichterbij: Supporters die als een kudde wilde beesten losgaan op agenten en suppoosten. Wanneer dat gepaard gaat met alle technologie die we hebben verworven zijn de gevolgen gruwelijk.

10 Dierlijk en instinctief gedrag zien we ook in de economie en in het verkeer. Misschien vinden we ook in onszelf deze neiging, een beest dat zich soms maar nauwelijks laat bedwingen. Menszijn is een worsteling. We weten en merken dat we meer zijn dat een dier, grote hoogten kunnen we bereiken, een hoge verantwoordelijkheid hebben en tegelijk voelen we ons omlaag getrokken. Wat is dat met ons? Wij mensen zijn bijzonder gemaakt, namelijk naar Gods beeld. We dragen iets Goddelijks met ons mee. We hebben ook een hoge roeping: Psalm 8 zingt ervan. Koning over de schepping! Inderdaad hoog en verheven! Maar we hebben gebroken met God. Daarom is het moeilijk, onmogelijk om te worden wie je moet en mag zijn. We zijn ons houvast kwijt, onze oorsprong, ons oerbeeld. Zonder Hem hebben we geen balans, en neigen we naar omlaag, naar een dierlijk bestaan. Zonder Hem is onmogelijk om tot onze bestemming te komen. In het groot. Maar ook in het klein. Het is moeilijk een goede lijn te vinden. Wie ben ik eigenlijk?, is een vraag die velen bezig houdt. Wanneer ik doe ik het goed? We zoeken naar houvast, naar identiteit. Een eenzame zoektocht, vol onzekerheid, vol uitglijders. Mens zijn zonder God maakt ons soms eufoor en overmoedig, en daarmee vaak een bron van ellende voor ons omgeving; dan weer diep verdrietig en onzeker en daarmee een bron van ellende voor onszelf. Het stelt ons ook schuldig tegenover Hem. Dat alles maakt je zoektocht een weerbarstige, en uiteindelijk doodlopende. Dat voelt als een lot, maar het is ook een keuze. We kwamen in opstand tegen God en leven nog vaak in opstand tegen Hem. Hoogmoed en argwaan ten opzichte van God maakten

11 dat we bij onze Schepper weggingen, en houden ons bij Hem vandaan. We wilden zelf God zijn en vertrouwden niet dat Hij echt het goede met ons voorheeft. Kerst is het evangelie, het goede nieuws dat daarop ingaat. Het vertelt ons van de geboorte van een mens, die ons bij God brengt en ons ertoe wil bewegen om opnieuw en werkelijk mens te worden. De eerste woorden van het evangelie van Matteus vertellen het ons. Maar we moeten misschien even zoeken voordat we dat zien, het is ietwat cryptisch. Er staat: overzicht van de afstamming van Jezus Christus, de zoon van David, de zoon van Abraham. En vervolgens een hele reeks van namen. Is dat evangelie?, vraagt u zich misschien af. Niets is saaier dan een lijst met namen. Maar juist daarin schuilt iets bijzonders. Overzicht van de afstamming, is een beetje een verhullende vertaling. Je kunt ook zeggen: geslachtsregister van... Dit geslachtsregister is bijzonder omdat het begint met het noemen van de laatste die geboren is in de reeks: Jezus Christus. Normaal gesproken in Joodse namenlijsten wordt het register genoemd naar degene die de reeks opent. Het register van Abraham, was logischer geweest. De schrijver van het evangelie noemt het boek van het geslacht van Jezus. Een tweede de eerste lezers van Mt hebben gemerkt is dat Mt verwijst naar Genesis 5:1, waar staat Dit is het geslachtsregister van Adam. Daar staan in de Griekse vertaling dezelfde woorden. Die zin wordt vervolgd door met de woorden: Ten dage, dat God Adam schiep, maakte Hij hem naar de gelijkenis Gods. Een derde punt dat opvalt, is de manier waarop Jezus verwekking wordt omschreven. Bij allen in de reeks staat: verwekte. In vers 16 staat: bij haar werd Jezus verwekt. Een passieve vorm. Een Goddelijk passivum, om het bijzondere van de verwekking van Jezus aan te duiden. Hij is niet uit een

12 man, maar uit God geboren. Een nieuwe scheppingsdaad van God. Wanneer je die drie dingen samenneemt, dan blijkt dat de geboorte van Jezus niet zomaar een geboorte is een lange reeks, maar veeleer die van een nieuwe mens, een mens in de categorie van Adam, de eerste mens. Met Jezus begint God aan een nieuwe mensheid, een nieuw menselijk geslacht. Jezus als Adam het hoofd van een nieuw menselijk geslacht, gemaakt naar Gods gelijkenis. Psalm 8 klinkt opnieuw! Het bijzonder van deze nieuwe mens is, dat Hij niet naast of in plaats van de mensen komt die er waren, maar in hun lijn, in hun geschiedenis. Er ontstaat in Jezus geen absoluut nieuw spoor, maar een vernieuwend spoor. Een spoor dat aansluit bij wat er is. De oude mensheid wordt niet afgeschreven, maar krijgt een nieuwe kans. In een geslacht van koningen die hun hoge roeping niet konden waarmaken, laat Hij zich invoegen. Een lijn van mensen die worstelde met wat God van hen vroeg, mensen met mooie verhalen, maar ook afgrijslijk lelijke. Mensen die hebben geworsteld en geprutst, wanhopig hebben gezocht naar wat hun bestemming was. Hij komt op in de lijn van het menselijk geslacht dat er was. Omdat Hij deze mensheid op het oog heeft. Dat is bijzonder: God kijkt ook om naar de mensheid, die zichzelf en Hem te kort heeft gedaan. Hij heeft naar ons gekeken in onze worsteling. Hij komt dan ook als vervulling van de beloften van God die trouw is aan de mensen die Hij schiep. Hij is in de samenvatting van vers 1: - Zoon van David = vervulling van de belofte voor Israel, de beloofde gezalfde, die komt bevrijden.

13 - Hij is Zoon van Abraham 1 =vervulling van de belofte voor de volkeren, van wie er in de vrouwelijke lijn ook al vertegenwoordigers zijn te vinden. God had immers gezegd: in jouw nageslacht, zullen alle volken van de aarde gezegend worden. Het hoofd van het nieuwe menselijke geslacht, Jezus, begint niet opnieuw, maar identificeert zich met ons mensen in onze misgelopen hoge roeping, om ons bij God te brengen. De namen die het kind gaat dragen laten dat ook zien. Die namen geven meteen ook een bijzonder reliëf aan het kind. Ze tillen Hem boven de menselijke standaard uit. Jezus is zijn roepnaam. Letterlijk betekent die naam de HEER redt (van de zonde). Zonde als de oorzaak van het ontspoord zijn in ons menszijn. Redden is de schuld verzoenen, het is ook je vrij maken van de macht van zonde. Van begeerten, van onzuiverheid. Het verloop van de levensgeschiedenis van Jezus laat zien dat Hij een weg gaat waarin Hij onze oude mens wegdraagt naar het kruis. Daar wordt de ernst van onze menselijke situatie duidelijk: er moeten dingen worden gekruisigd, afgeschreven, gedood. Die moeite neemt Hij dus. We worden niet weggeschoven. Het verkeerde in ons wordt weggedragen. De opstandeling in ons. Het is gebleken dat de HEER in deze naam letterlijk genomen moet worden. In deze nieuwe mens is God zelf gekomen. 1 Jezus gebruikt de naam van Abraham in de richting van zijn volksgenoten steeds met de bedoeling om te laten zien dat ze er geen rechten aan kunnen ontlenen of anderen uitsluiten, integendeel: Mt 3:9 en beeldt u niet in, dat gij bij uzelf kunt zeggen: Wij hebben Abraham tot vader, want ik zeg u, dat God bij machte is uit deze stenen Abraham kinderen te verwekken; Mt 8:11: Ik zeg u, dat er velen zullen komen van oost en west en zullen aanliggen met Abraham en Isaak en Jakob in het Koninkrijk der hemelen

14 Dat zegt ook zijn tweede naam: Immanuel. God met ons. God onder ons, als het identificatiefiguur bij uitstek. Onze Maker, naar wie wij zijn gemaakt wordt mens om ons opnieuw waarachtig mens te maken. Juist deze Jezus heeft ons het karakter van God laten zien en daarmee wat waarachtig menszijn is. In de loop van de geschiedenis van Jezus wordt duidelijk hoe bevrijdend dat is: niet langer je druk maken om wat mensen zeggen, bevrijd worden van gehuichel, van onwaarachtigheid, het leren liefhebben, goed zijn voor de ander. Je mag het zo zeggen: God wordt mens, om ons mens te maken naar Zijn beeld, om ons kinderen van God te laten zijn. Kerst is Gods zelfontlediging om je terug te brengen bij Hem; om ons te verlossen van onze verlorenheid en hoogmoed, van onze onzekerheid en trots. Het is zijn bijzonder genadige handreiking om je mens te laten worden zoals je bent bedoeld. Hij wil je verlossen van de verlorenheid in je bestaan. God kiest met kerst voor een heel kwetsbare houding, om onze argwaan en trots te overwinnen. Die waren de oorzaak van de dehumanisering. Hij maakt zich enorm klein. Hij doet een liefdesverklaring die zoveel over zijn hart zegt! Hij geeft zichzelf bloot: kijk dit ben Ik, hier ben Ik met en voor jou. Ik ben niet gevaarlijk voor je. Ik trek al mijn hoge heiligheid uit, ik verneder me zelf, om dicht bij jou te komen. Ik word mens zoals jij, om jou te verlossen, om je werkelijk mens te laten zijn. Dat maakt kerst zo bijzonder, zo heilig. God komt dichtbij. Dat is nooit vrijblijvend. Dichterbij kan Hij niet komen. Hij zet alles in en legt al zijn kaarten op tafel. Dat vraagt om een beslissing. Dit afwijzen kan niet goed aflopen. Jezus wordt geboren als het begin van een nieuw mensengeslacht, een register dat bedoeld is om te worden uitgebreid in nieuwe mensen, die op zijn register komen te staan. Daartoe nodig het kerstkind ons uit.

15 Zoals Hij zich met ons heeft geïdentificeerd, zo vraagt Hij van ons dat wij ons met Hem identificeren. Hij kwam ongewapend en kwetsbaar, Hij liet diep in zijn hart kijken. Dat vraagt Hij van ons: vertrouw Mij, en laat je argwaan los. Laat je hart zien. Laat je mislukkingen door Mij wegdragen. Hij kwam nederig zonder hoogmoed. Dat vraagt Hij van ons. Vanuit die houding worden we mens. Dan vinden we houvast, een spoor van menselijkheid, van medemenselijkheid. Dan gaan we het leren om onze hoge roeping waar te maken. Met Hem! God in de kribbe is al nederig, dat vraagt dat we bij Hem knielen. Amen Gezang Ik kniel aan uwe kribbe neer, o Jezus, Gij mijn leven! Ik kom tot U en breng U, Heer, wat Gij mij hebt gegeven. O, neem mijn leven, geest en hart, en laat mijn ziel in vreugd en smart bij U geborgen wezen. 2 Voor ik als kind ter wereld kwam, zijt Gij voor mij geboren. Eer ik een woord van U vernam, hebt Gij mij uitverkoren. Voor dat uw hand mij heeft gemaakt, werd Gij een kindje, arm en naakt, hebt Gij U mij gegeven. 3 Temidden van de nacht des doods zijt Gij, mijn zon, verrezen. O zonlicht, mild en mateloos,

16 uw gloed heeft mij genezen. O zon die door het donker breekt en 't ware licht in mij ontsteekt, hoe heerlijk zijn uw stralen. De kinderen komen terug van de kindernevendienst Dankzegging en voorbede Collecte voor de diaconie: kinderen in de knel Ere zij God (staande) Ere zij God, ere zij God, in de hoge, in de hoge, in de hoge! Vrede op aarde, vrede op aarde, in de mensen een welbehagen. Ere zij God in de hoge, ere zij God in de hoge. Vrede op aarde, vrede op aarde, vrede op aarde, vrede op aarde, in de mensen, in de mensen een welbehagen, in de mensen een welbehagen, een welbehagen. Ere zij God, ere zij God, in de hoge, in de hoge, in de hoge, in de hoge! Vrede op aarde, vrede op aarde, in de mensen een welbehagen. Amen. Amen. Zegen (staande, met gezongen amen ) Bij de uitgang wordt er gecollecteerd voor het stedelijk kerkenwerk. De zendingsbussen onderweg naar de uitgang staan er deze maand voor Friedensstimme