CT-onderzoek van de buik Met bariumhoudend contrastmiddel

Transcriptie

1 CT-onderzoek van de buik Met bariumhoudend contrastmiddel Afdeling radiologie

2 De CT-scan van de buik vindt plaats op: Datum:. Dag/tijdstip:..dag uur O U krijgt een CT-scan zonder voorbereiding O U krijgt een CT-scan met voorbereiding Melden (s.v.p. aankruisen wat van toepassing is): O locatie Veldhoven: afdeling radiologie, begane grond O locatie Eindhoven: afdeling radiologie, via de hoofdingang, eerste etage, route 81. Let u op de voorbereiding? Neemt u uw ponsplaatje mee? 1

3 Wat is een CT-scan? Bij een CT-scan (Computer Tomografie) maakt men met röntgenstralen en computerberekeningen dwarsdoorsneden van het lichaamsdeel dat onderzocht wordt. De voorbereiding Voor dit onderzoek krijgt u een flesje bariumhoudend contrastmiddel mee. Door deze contrastvloeistof onderscheiden we uw maag en darmen van andere organen. Voor de bereiding van het contrastmiddel volgt u de instructie op die op de etiket van de flacon staat. Voor inname van het contrastmiddel volgt u de volgende instructies: U heeft een afspraak vóór 12:00 uur: Avond voor het onderzoek (1 e gedeelte) Na de avondmaaltijd maakt u de oplossing klaar volgens de aanwijzing op de flacon. De helft van de oplossing drinkt u s avonds na het avondeten (voor gebruik de oplossing goed schudden/roeren). U drinkt de oplossing binnen 2 uur op. Na het opdrinken s avonds mag u gewoon drinken zoals u gewend bent en een klein hapje eten. Dag van het onderzoek (2 e gedeelte) De andere helft drinkt u ongeveer 1 uur voor het onderzoek (de oplossing goed schudden/roeren voor gebruik). Hierna mag u niet meer eten, drinken en roken. Uw medicijnen mag u eventueel met een slokje water innemen. Op de afdeling radiologie krijgt u voor het onderzoek nog 1 bekertje van dezelfde contrastvloeistof te drinken. Verder vragen wij u ook om 1 uur voor het onderzoek niet meer te plassen. Dit geeft ons een duidelijk beeld van de onderbuik. 2

4 U heeft een afspraak ná 12:00 uur: Dag van het onderzoek (1 e en 2 e gedeelte) U maakt de oplossing klaar volgens de aanwijzing op de flacon De helft van het oplossing drinkt u s morgens na het ontbijt (voor gebruik de oplossing goed schudden/roeren). U drinkt de oplossing binnen 2 uur op. Daarna mag u in de ochtend nog gewoon drinken zoals u gewend bent en een klein hapje eten. De andere helft drinkt u ongeveer 1 uur voor het onderzoek (voor gebruik de oplossing goed schudden/roeren). Hierna mag u niet meer eten, drinken en roken. Uw medicijnen mag u eventueel met een slokje water innemen. Op de afdeling radiologie krijgt u voor het onderzoek nog 1 bekertje van dezelfde contrastvloeistof te drinken. Verder vragen wij u ook om 1 uur voor het onderzoek niet meer te plassen. Dit geeft ons een duidelijk beeld van de onderbuik. Het onderzoek De laborant(e) haalt u op uit de wachtkamer en brengt u naar een kleedkamer. Afhankelijk van het onderzoek kleedt u zich gedeeltelijk uit. De laborant(e) geeft aan wat u aan mag houden. In de CT-ruimte gaat u op de onderzoekstafel liggen. De laborant(e) schuift de tafel door de ronde opening van de scanner, zodat het te onderzoeken deel van uw lichaam zich precies in de ronde opening bevindt. Tijdens de fotoserie(s) schuift de tafel door de opening. Het is belangrijk dat u stil blijft liggen. Bij het maken van foto s van de longen, hals en/of buik geeft de laborant(e) u via een intercom ademhalinginstructies. U kunt ook door deze intercom met de laborant(e) praten. Vaak vindt de radioloog, dit is de specialist die het onderzoek beoordeelt, het nodig om een contrastmiddel via een ader toe te dienen. Dit is noodzakelijk om een beter beeld van de organen te krijgen. De contrastvloeistof wordt toegediend door middel van een prikje in het bloedvat van de arm. 3

5 De duur van het onderzoek Afhankelijk van de te onderzoeken lichaamsdelen, duurt het onderzoek ongeveer 15 minuten. Contrastvloeistof Net als bij vele geneesmiddelen is er een incidentele kans op een overgevoeligheidsreactie op het contrastmiddel. Het is vooraf niet te bepalen hoe u zult reageren op de ingespoten contrastvloeistof. In verreweg de meeste gevallen treden geen bijwerkingen op. Een warm gevoel, kriebel in de keel en het gevoel dat u naar toilet moet treden normaliter wel op. Sommige patiënten hebben een verhoogd risico voor het optreden van overgevoeligheidsreacties. Het is daarom van belang dat wij vooraf weten of u tot één van deze risicogroepen behoort, zodat wij eventueel voor aanvang van het onderzoek een antistof kunnen inspuiten. Soms is het mogelijk dat u tijdens het onderzoek contrastvloeistof toegediend krijgt via een slangetje in de anus. Achter in de folder vindt u uitgebreide informatie over contrastvloeistof. Het is heel belangrijk dat u die aandachtig doorleest en zonodig contact opneemt met de arts die het onderzoek heeft aangevraagd. Na het onderzoek Na het onderzoek kunt u uw dagelijks bezigheden weer hervatten. De contrastvloeistof verdwijnt uit het lichaam via de nieren en de blaas. Uitslag onderzoek De specialist die het onderzoek heeft aangevraagd,informeert u over de uitslag. 4

6 Straling Om organen en bloedvaten zichtbaar te maken gebruiken we röntgenstraling. Straling kan schadelijk zijn voor uw gezondheid. De hoeveelheid röntgenstraling die wij gebruiken is echter zo gering, dat daar geen schadelijk effect van is te verwachten. Ook niet als u meerdere onderzoeken krijgt. Het is wel belangrijk om te weten of u in verwachting bent. Sommige onderzoeken kunnen namelijk schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Waardevolle bezittingen Het ziekenhuis is een openbaar gebouw waar veel mensen inen uitlopen. Grote geldbedragen, pasjes, kostbare sieraden en andere waardevolle bezittingen kunt u beter thuislaten. Het ziekenhuis is niet aansprakelijk bij verlies en diefstal. Patiënteninformatiecentrum Voor aanvullende informatie over ziekten, behandelingen of patiëntenverenigingen kunt u ook terecht bij het patiënteninformatiecentrum. Het centrum is bereikbaar via telefoonnummer (040) of per patienteninformatiecentrum@mmc.nl. Belangrijke telefoonnummers Heeft u vragen over het onderzoek zelf, bel dan met de afdeling radiologie, op werkdagen op telefoonnummer (040) Heeft u andere vragen neem dan contact op met uw arts, die het onderzoek heeft aangevraagd. Bent u verhinderd bel dan zo snel mogelijk, minimaal 24 uur vóór de afspraak, met de afdeling radiologie om een nieuwe afspraak te maken. Als u zonder bericht uw afspraak niet nakomt, dan kunnen kosten in rekening gebracht worden. 5

7 Jodiumhoudende contrastmiddelen Informatie voor patiënten 1 Het is belangrijk dat u onderstaande informatie goed doorleest. Welke contrastmiddelen? Deze informatie gaat over jodiumhoudende contrastmiddelen die bij radiologische onderzoeken in bloedvaten worden ingespoten, zoals bij een CT-scan, een angiografie (bloedvatonderzoek van slagaders, hart of kransslagaders), PET-CT of een behandeling van de bloedvaten (bijvoorbeeld dotteren). Het gaat niet om het drinken van deze vloeistof. Ook andere vloeistoffen, zoals toegediend voor een röntgenonderzoek van de darmen (bariumpap), MRI-onderzoek, contrastmiddelen van de oogarts of onderzoek op de afdeling Nucleaire Geneeskunde vallen hier buiten. Algemene veiligheid Moderne jodiumhoudende contrastmiddelen zijn veilige middelen, waarbij slechts zelden bijwerkingen worden gezien. Bij sommige patiënten is er kans op beschadiging van nieren of kunnen problemen ontstaan bij gebruik van metformine. Effect op de nieren Het belangrijkste probleem dat zich kan voordoen is een tijdelijke of blijvende verslechtering van de werking van de nieren. Deze problemen doen zich vooral voor bij: nieren die al slecht werken suikerziekte (diabetes mellitus) combinatie van suikerziekte met slecht werkende nieren hart- en vaatziekten 1 Werkgroep patiëntenvoorlichting NVvR. De tekst is gebaseerd op de CBO-richtlijn Voorzorgsmaatregelen bij jodiumhoudende contrastmiddelen en is geaccordeerd door leden van de werkgroep die verantwoordelijk waren voor richtlijn. De richtlijn is te vinden op 6

8 uitdroging gebruik van plastabletten gebruik van zogenaamde NSAID's. Deze middelen worden gebruikt tegen pijn en om ontstekingen te remmen. Veel gebruikt zijn Diclofenac, Ibuprofen en Naproxen. Wilt u weten of de geneesmiddelen die u gebruikt tot de groep NSAID behoren, dan kunt u dit informeren bij uw apotheek, huisarts of specialist. Ook kunt u dit via internet opzoeken, bijvoorbeeld bij gebruik van sommige andere medicijnen ( bloedarmoede te lage bloeddruk leeftijd boven 18 jaar ziekte van Kahler ziekte van Waldenström Als er sprake is van een van deze risicofactoren, moet de nierfunctie aan de hand van bloedwaarden in het laboratorium bepaald worden. Waar moet de patiënt zelf op bedacht zijn? Als er bij u sprake is van het bovengenoemde, is het van belang te weten of er nadere maatregelen noodzakelijk zijn, zoals toedienen van extra vocht. Vraag dit na bij uw behandelend specialist. Mogelijk heeft zich sinds het maken van de afspraak voor het onderzoek of de behandeling het volgende voorgedaan: ernstige diarree of braken hoge koorts begonnen met nieuwe medicijnen die effect hebben op de werking van de nieren het ontstaan van problemen aan hart- of bloedvaten Waarschuwt u in deze gevallen of bij twijfel de specialist die u heeft verwezen voor de behandeling met jodiumhoudende contrastmiddelen. Indien u plastabletten (diuretica) of NSAID s (zie boven) gebruikt, dient u deze de dag vóór en de dag van de 7

9 behandeling niet meer in te nemen. Ook is het belangrijk om de dag vóór de behandeling voldoende te drinken en voldoende zout te gebruiken. Staat u op een zoutarm dieet of mag u niet teveel drinken, neem dan contact op de arts of specialist die dit heeft voorgeschreven. Als blijkt dat de nieren niet goed werken Als uit laboratoriumonderzoek is gebleken dat de werking van de nieren onvoldoende is, moet worden bekeken hoe groot het risico van toediening van contrastmiddel is. Als de werking van de nieren niet ernstig is gestoord, zult u waarschijnlijk alleen het advies krijgen om de dag voor het onderzoek en na het onderzoek voldoende te drinken en zout te gebruiken. Als de werking van de nieren te ernstig gestoord is, zijn er de volgende mogelijkheden: de verwijzende specialist zal nagaan hoe belangrijk de behandeling voor u is en of er andere onderzoeken of behandelingen mogelijk zijn zonder jodiumhoudend contrastmiddel u krijgt via een infuus voor en na de toediening van contrastmiddel extra vocht toegediend. Hiervoor wordt u opgenomen in het ziekenhuis. Metformine (Glucophage ) Indien u met tabletten behandeld wordt voor suikerziekte is het van belang om te weten of de nieren goed werken. Als de nieren niet goed werken en u gebruikt metformine (dit is hetzelfde als Glucophage ) is het mogelijk dat u dit middel tijdelijk niet meer mag gebruiken. Als u niet weet welke soort tabletten u gebruikt, vraag er dan naar bij uw arts of apotheker. Informeert u zo vroeg mogelijk bij uw arts of specialist of u de metformine moet laten staan. Wacht hiermee niet tot de dag van het onderzoek! Indien u de metforminetabletten moet laten staan, informeer dan of u tijdelijk andere tabletten moet krijgen. Ook zal de werking van de nieren gecontroleerd moeten worden voordat u weer de metformine mag innemen. 8

10 Allergie Mensen die op (veel) stoffen allergisch reageren of mensen met hooikoorts of astma hoeven niet bang te zijn voor een reactie op de moderne contrastmiddelen. Ook voor hen geldt dat allergische reacties zeldzaam zijn. De ziekenhuizen hebben het advies gekregen om een inhalator bij de hand te hebben voor het zeldzame geval dat een patiënt na toediening van contrastmiddel een astmatische aanval krijgt. Ook indien iemand in het verleden een reactie kreeg op contrastmiddel, is de kans op reactie bij de moderne middelen zeer klein. Alleen indien het ging om een ernstige reactie, waarvoor behandeling noodzakelijk was, wordt geadviseerd om uit voorzorg tabletten te nemen. Deze kunt u krijgen via de specialist die u heeft verwezen of via de afdeling radiologie in uw ziekenhuis. Allergie voor jodium Allergie voor jodium op de huid heeft geen verband met eventuele reacties op het contrastmiddel. Er is dus geen bezwaar om bij deze patiënten contrastmiddelen toe te dienen. Jodium en schildklieraandoeningen In jodiumhoudende contrastmiddelen is het jodium gebonden aan een andere stof. Er komt ook een geringe hoeveelheid zogenoemd vrij jodium voor in deze contrastmiddelen. Dit is van belang indien u op korte termijn mogelijk behandeld zult worden met radioactief jodium (131J) voor kwaadaardige aandoeningen van de schildklier. Ook diagnostisch onderzoek met dit middel op de afdeling nucleaire geneeskunde zal enige tijd niet mogelijk zijn. Met korte termijn wordt hier bedoeld een periode van een half jaar. Als u weet dat dit zeker of mogelijk zal gebeuren, meldt u dit dan bij uw behandelend specialist, internist of bij de afdeling radiologie. Er kan dan nagegaan worden welke andere mogelijkheden er zijn voor u. 9

11 Jodium en te snel werkende schildklier Soms kan de geringe hoeveelheid vrij jodium in de contrastvloeistof een versnelde werking van de schildklier uitlokken. Dit is vooral het geval indien uw schildklier al te snel werkt of indien u hiervoor behandeld wordt. Het is niet aangetoond dat er geneesmiddelen zijn die dit kunnen voorkómen. Meldt u zich bij tekenen van versnelde schildklierwerking (zoals vermoeidheid, gewichtsverlies, niet verdragen van warmte, transpireren, nerveusheid, hartkloppingen) bij uw internist of huisarts. Zwangerschap Indien u zwanger bent (of de mogelijkheid daartoe bestaat), meldt u dit dan zo spoedig mogelijk aan de afdeling radiologie. Borstvoeding Een zeer klein deel van de contrastvloeistof kan in de moedermelk terecht komen en door de baby worden gedronken. Deze hoeveelheid is echter zo klein dat er geen zorg hoeft te bestaan voor nadelige gevolgen voor de baby. Het is niet nodig om tijdelijk met de borstvoeding te stoppen. Meer informatie Indien u meer informatie wenst over dit onderwerp of indien deze informatie vragen oproept kunt u meer informatie krijgen bij: de specialist die u heeft verwezen de afdeling radiologie uw cardioloog het internet: waar u de richtlijn Voorzorgsmaatregelen bij jodiumhoudende contrastmiddelen kunt opzoeken 10

12 Notities Heeft u vragen over uw behandeling? We raden u aan ze hier op te schrijven. Zo weet u zeker dat u ze niet vergeet. 11

13 Máxima Medisch Centrum Locatie Eindhoven: Locatie Veldhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 de Run 4600 Postbus Postbus PD Eindhoven 5500 MB Veldhoven De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of behandelaar. MMC _08_11