CT-scan CT-scan van de bloedvaten (CTA) CT-scan van de buik CT-scan van de nieren/ urinewegen en blaas

Transcriptie

1 CT-scan CT-scan van de bloedvaten (CTA) CT-scan van de buik CT-scan van de nieren/ urinewegen en blaas Voor u is een afspraak gemaakt voor één van bovengenoemde CT-scan onderzoeken. De informatie over de onderzoeken vertonen veel overeenkomsten met elkaar, daarom is er één informatiefolder gemaakt. Leest u de algemene informatie én de voorbereiding die past bij het onderzoek dat bij u zal plaats vinden. Voor de CT-scan van de buik en van de nieren/urinewegen en blaas dient u zich een uur voor de afgesproken tijd te melden. Algemene informatie (CT-scan) Het onderzoek vindt plaats op de afdeling radiologie van VU medisch centrum, op de tweede etage in het ziekenhuis, locatie 2 A 37. De letters CT staan voor computertomografie. Een CT-scan is een onderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van röntgenstralen en een computer. Het is niet mogelijk direct na een röntgenonderzoek van de maag en/of darmen een CT-scan van uw buik, onderrug of bekken te maken. Bij zo n röntgenonderzoek krijgt u namelijk bariumpap in uw maag en darmen. Deze bariumpap verstoort het CT-scan onderzoek. Tussen beide onderzoeken moet dan ook minstens een week zitten.

2 Het onderzoek Een eventuele begeleider kan tijdens het uitvoeren van het onderzoek niet aanwezig zijn in de onderzoeksruimte. Alleen in bijzondere situaties is dit mogelijk. Helpen met omkleden is vanzelfsprekend altijd toegestaan. Tijdens het onderzoek ligt u op een onderzoekstafel die langzaam door een ring schuift. Die ring is ongeveer zeventig centimeter breed. In de ring bevindt zich een röntgenbuis waarmee de foto s worden gemaakt. De röntgenbuis draait tijdens het maken van de foto s rond. Dat maakt enig lawaai. Vanuit die buis worden röntgenstralen door uw lichaam gestuurd. De stralen worden opgevangen en omgezet in elektrische signalen. Die signalen worden weer verwerkt door een computer. Voor het zichtbaar maken van de bloedvaten en van sommige organen is het nodig een contrastvloeistof te gebruiken. Als dat bij u nodig is, wordt er een infuus ingebracht waardoor tijdens het onderzoek een jodiumhoudende contrastvloeistof wordt ingespoten. Tijdens het inspuiten kunt u kortdurend een warm gevoel krijgen. Jodiumhoudend contrastmiddel wordt al vele jaren gebruikt om de resultaten van het onderzoek te verbeteren. Het betreft een veilig middel, waarbij slechts zelden bijwerkingen worden gezien. Als er bij een eerdere contrasttoediening bij u complicaties zijn opgetreden, waarvoor behandeling noodzakelijk was, zult u voorafgaand aan het onderzoek medicijnen moeten innemen. Hiervoor krijgt u een recept van uw behandelend arts. Mocht bij het maken van de afspraak bovenstaande niet met u besproken zijn dan moet u contact opnemen met uw behandelend arts. Bij sommige patiënten is er kans op beschadiging van de nieren. Het voornaamste probleem dat zich kan voordoen is een tijdelijke of blijvende verslechtering van de werking van de nieren. Dit komt alleen voor bij patiënten die een verhoogd risico hebben op nierziekten. Als er sprake is van een van de risicofactoren zoals vermeld in de brochure en als dit bij het maken van de afspraak niet met u is besproken, neemt u dan contact op met uw behandelend arts om via bloedonderzoek het functioneren van uw nieren te laten bepalen. Meer informatie hierover leest u in de extra informatie jodiumhoudende contrastmiddelen die u achter in deze folder vindt. 2

3 Het onderzoek is, afgezien van het eventueel inbrengen van een infuus, niet pijnlijk en duurt vanaf dat men is opgeroepen gemiddeld vijftien minuten. Zwangerschap Het is ongewenst dit onderzoek uit te voeren tijdens de zwangerschap. Bestaat er een kans dat u zwanger bent, neemt u dan contact met ons op. Onze contactgegevens vindt u aan het eind van deze folder. CT-scan van de bloedvaten (CTA) Voor dit onderzoek is geen specifieke voorbereiding nodig. CT-scan van de buik Dieet: Indien het onderzoek s ochtends plaatsvindt: tot het ontbijt alleen helder vloeibaar drinken; ontbijt: alleen twee beschuiten en een kop thee; daarna nuchter. Indien het onderzoek s middags plaatsvindt: tot het ontbijt alleen helder vloeibaar drinken; ontbijt: normaal; tussen ontbijt en lunch helder vloeibaar drinken; lunch: alleen twee beschuiten en een kop thee; daarna nuchter. Voorbereiding Voor een CT-scan van de buik is het mogelijk dat u contrastvloeistof, Telebrix Gastro, moet innemen. Daarom moet u zich één uur voor de afgesproken tijd van het onderzoek melden bij de afdeling radiologie, locatie 2 A 37 in het ziekenhuis. Het contrastmiddel zorgt ervoor dat de maag en darmen goed zichtbaar zijn tijdens het onderzoek. Het contrastmiddel kan enige diarree veroorzaken, het is daarom raadzaam schoon (onder)goed mee te nemen. Het contrastmiddel krijgt u als u zich meldt voor het onderzoek. Dit krijgt u van de medisch administratief medewerker of doktersassistente. Vlak voor het onderzoek moet u nog twee bekers contrastvloeistof innemen. Dit krijgt u van de radiodiagnostisch laborant. Bij bepaalde indicaties kan het nodig zijn om extra contrastmiddel toe te dienen. Het contrastmiddel wordt dan via de anus door middel van een buisje (canule) ingebracht. Daarnaast moeten vrouwelijke patiënten er 3

4 rekening mee houden dat er eventueel een vaginale tampon ingebracht moet worden. Deze kan direct na het onderzoek weer verwijderd worden. CT-scan van de nieren, urinewegen en blaas Dieet: Indien het onderzoek onderzoek s ochtends plaatsvindt: tot het ontbijt alleen helder vloeibaar drinken; ontbijt: alleen twee beschuiten en een kop thee; daarna nuchter. Indien het onderzoek s middags plaatsvindt: tot het ontbijt alleen helder vloeibaar drinken; ontbijt: normaal; tussen ontbijt en lunch helder vloeibaar drinken; lunch: alleen twee beschuiten en een kop thee; daarna nuchter. Voorbereiding Voor een CT-scan van de nieren, urinewegen en blaas is het mogelijk dat u voor het onderzoek een halve liter water moet drinken. Daarom moet u zich één uur voor de afgesproken tijd van het onderzoek melden bij de afdeling radiologie, 2 A 37 in het ziekenhuis. Vlak voor het onderzoek krijgt u dan via een infuus ook nog een vochtafdrijvend medicijn (Furosemide) toegediend. Dit medicijn is ter optimalisatie van het afbeelden van de urinewegen. Na het onderzoek De foto s die zijn gemaakt worden beoordeeld door een gespecialiseerde arts, de radioloog. Deze geeft de informatie door aan de behandelend arts. Van hem of haar krijgt u vervolgens de uitslag. Tot besluit Voor u is een bepaalde tijd gereserveerd. Het is dus belangrijk dat u op de afgesproken tijd komt. Als u een gemaakte afspraak niet kunt nakomen, belt u dan even af. In die tijd kunnen wij iemand anders onderzoeken. Meer informatie Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u contact opnemen met uw behandelend arts of bellen met de afdeling radiologie, telefoon (020) , ziekenhuis locatie 2 A 39. 4

5 Extra informatie over jodiumhoudende contrastmiddelen Welke contrastmiddelen? Deze informatie gaat over jodiumhoudende contrastmiddelen die bij radiologische onderzoeken in bloedvaten worden ingespoten, zoals bij een CT-scan, een angiografie (bloedvatonderzoek van slagaders, hart of kransslagaders), PET-CT of een behandeling van de bloedvaten (bijvoorbeeld dotteren). Het gaat niet om het drinken van deze vloeistof. Ook andere vloeistoffen, zoals toegediend voor een röntgenonderzoek van de darmen (bariumpap), MRI-onderzoek, contrastmiddelen van de oogarts of onderzoek op de afdeling nucleaire geneeskunde vallen hier buiten. Algemene veiligheid Moderne jodiumhoudende contrastmiddelen zijn veilige middelen, waarbij slechts zelden bijwerkingen worden gezien. Bij sommige patiënten is er kans op beschadiging van nieren of kunnen problemen ontstaan bij gebruik van metformine. Effect op de nieren Het belangrijkste probleem dat zich kan voordoen is een tijdelijke of blijvende verslechtering van de werking van de nieren. Deze problemen kunnen zich vooral voordoen bij: nieren die al slecht werken; suikerziekte (diabetes mellitus); combinatie van suikerziekte met slecht werkende nieren; hart- en vaatziekten; uitdroging; gebruik van plastabletten; gebruik van zogenaamde NSAID s. Deze middelen worden gebruikt tegen pijn en om ontstekingen te remmen. Veel gebruikt zijn Diclofenac, Ibuprofen en Naproxen. Wilt u weten of de geneesmiddelen die u gebruikt tot de groep NSAID behoren, dan kunt u dit informeren bij uw apotheek, huisarts of specialist. Ook kunt u dit via internet opzoeken, bijvoorbeeld bij gebruik van sommige andere medicijnen, zie ook bloedarmoede; te lage bloeddruk; leeftijd boven 75 jaar; ziekte van Kahler; ziekte van Waldenström. 5

6 Als er sprake is van een van deze risicofactoren, moet de nierfunctie aan de hand van bloedwaarden in het laboratorium bepaald worden. Waar moet de patiënt zelf op bedacht zijn? Als er bij u sprake is van het bovengenoemde, is het van belang te weten of er nadere maatregelen noodzakelijk zijn, zoals toedienen van extra vocht. Vraagt u dit na bij uw behandelend specialist. Mogelijk heeft zich sinds het maken van de afspraak voor het onderzoek of de behandeling het volgende voorgedaan: ernstige diarree of braken; hoge koorts; begonnen met nieuwe medicijnen die effect hebben op de werking van de nieren; het ontstaan van problemen aan hart- of bloedvaten. Waarschuwt u in deze gevallen of bij twijfel de specialist die u heeft verwezen voor de behandeling met jodiumhoudende contrastmiddelen. Indien u plastabletten (diuretica) of NSAID s (zie boven) gebruikt, dient u deze de dag vóór en de dag van de behandeling niet meer in te nemen. Ook is het belangrijk om de dag vóór de behandeling voldoende te drinken en voldoende zout te gebruiken. Volgt u een zoutarm dieet of mag u niet te veel drinken, neem dan contact op met de arts of specialist die dit heeft voorgeschreven. Als blijkt dat de nieren niet goed werken Als uit laboratoriumonderzoek is gebleken dat de werking van de nieren onvoldoende is, moet worden bekeken hoe groot het risico van toediening van contrastmiddel is. Als de werking van de nieren niet ernstig is gestoord, zult u waarschijnlijk alleen het advies krijgen om de dag voor het onderzoek en na het onderzoek voldoende te drinken en zout te gebruiken. Als de werking van de nieren te ernstig gestoord is, zijn er de volgende mogelijkheden: de verwijzend specialist zal nagaan hoe belangrijk de behandeling voor u is en of er andere onderzoeken of behandelingen mogelijk zijn zonder jodiumhoudend contrastmiddel; u krijgt via een infuus voor en na de toediening van contrastmiddel extra vocht toegediend. Hiervoor wordt u opgenomen in het ziekenhuis. 6

7 Metformine (Glucophage ) Indien u met tabletten behandeld wordt voor suikerziekte is het van belang om te weten of de nieren goed werken. Als de nieren niet goed werken en u gebruikt metformine (dit is hetzelfde als Glucophage ) voor de suikerziekte, is het mogelijk dat u dit middel tijdelijk niet meer mag gebruiken. Als u niet weet welk soort tabletten u gebruikt, vraagt u er dan naar bij uw arts of apotheker. Informeert u zo vroeg mogelijk bij uw arts of specialist of u de metformine moet laten staan. Wacht hiermee niet tot de dag van het onderzoek! Indien u de metforminetabletten moet laten staan, informeer dan of u tijdelijk andere tabletten moet krijgen. Ook zal de werking van de nieren gecontroleerd moeten worden voordat u de metformine weer mag innemen. Allergie Mensen die op (veel) stoffen allergisch reageren of mensen met hooikoorts of astma hoeven niet bang te zijn voor een reactie op de moderne contrastmiddelen. Ook voor hen geldt dat allergische reacties zeldzaam zijn. De ziekenhuizen hebben het advies gekregen om een inhalator bij de hand te hebben voor het zeldzame geval dat een patiënt na toediening van contrastmiddel een astmatische aanval krijgt. Ook indien iemand in het verleden een reactie kreeg op contrastmiddel, is de kans op een reactie bij de moderne middelen zeer klein. Alleen als het ging om een ernstige reactie, waarvoor behandeling noodzakelijk was, wordt geadviseerd om uit voorzorg tabletten te nemen. Deze kunt u krijgen via de specialist die u heeft verwezen of via de afdeling radiologie in uw ziekenhuis. Allergie voor jodium Allergie voor jodium op de huid heeft geen verband met eventuele reacties op het contrastmiddel. Er is dus geen bezwaar om bij deze patiënten contrastmiddelen toe te dienen. Jodium en schildklieraandoeningen In jodiumhoudende contrastmiddelen is het jodium gebonden aan een andere stof. Er komt ook een geringe hoeveelheid zogenoemd vrij jodium voor in deze contrastmiddelen. Dit is van belang indien u op korte termijn mogelijk behandeld zult worden met radioactief jodium (131J) voor kwaadaardige aandoeningen van de schildklier. Ook diagnostisch onderzoek met dit middel op de afdeling nucleaire geneeskunde zal enige tijd niet mogelijk zijn. Met korte termijn wordt hier bedoeld een periode van een half jaar. Als u weet dat dit zeker of mogelijk zal 7

8 gebeuren, meldt u dit dan bij uw behandelend specialist, internist of bij de afdeling radiologie. Er kan dan nagegaan worden welke andere mogelijkheden er zijn voor u. Jodium en te snel werkende schildklier Soms kan de geringe hoeveelheid vrij jodium in de contrastvloeistof een versnelde werking van de schildklier uitlokken. Dit is vooral het geval indien uw schildklier al te snel werkt of indien u hiervoor behandeld wordt. Het is niet aangetoond dat er geneesmiddelen zijn die dit kunnen voorkomen. Meldt u zich bij tekenen van een versnelde schildklierwerking (zoals vermoeidheid, gewichtsverlies, niet verdragen van warmte, transpireren, nerveusheid, hartkloppingen) bij uw internist of huisarts. Zwangerschap Tijdens de zwangerschap kan een zeer klein deel van de contrastvloeistof bij de ongeboren vrucht komen. Deze hoeveelheid is echter zo klein dat er geen zorg hoeft te bestaan voor nadelige gevolgen. Borstvoeding Een zeer klein deel van de contrastvloeistof kan in de moedermelk terecht komen en door de baby worden gedronken. Deze hoeveelheid is echter zo klein dat er geen zorg hoeft te bestaan voor nadelige gevolgen voor de baby. Het is dan ook niet nodig om tijdelijk met de borstvoeding te stoppen. Meer informatie Indien u meer informatie wenst over dit onderwerp of indien deze informatie vragen bij u oproept, kunt u meer informatie krijgen bij: de specialist die u heeft verwezen; de afdeling radiologie; uw cardioloog; het internet: waar u de richtlijn Voorzorgsmaatregelen bij jodiumhoudende contrastmiddelen kunt opzoeken VU medisch centrum mei