De ijzervlechter. Aardbevingsbestendig. in Groningen. Van kantoorpand tot appartement

Transcriptie

1 bouwen Magazine over loopbaanontwikkeling en vaktechniek voor werknemers in de bouw en infra Nr. 5 november 2013 De ijzervlechter Aardbevingsbestendig bouwen in Groningen Van kantoorpand tot appartement

2 Wat leverde het op? Ik ging eerst met machines om, nu ook met mensen Ik wilde groeien, vertelt Peter Oude Nijeweme (35) vanachter een bekertje koffie. En dus besloot de onderhoudsmonteur de stoute schoenen aan te trekken en stapte naar zijn werkgever: bouwbedrijf Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw in Goor. Dat was in Aanvankelijk wilde ik KAM-coördinator (Kwaliteit, Arbo en Milieu) worden. De veiligheidskant leek me wel wat. Samen met mijn werkgever zochten we een opleiding die daarbij aansloot. Dat werd de opleiding Veiligheidskundige. 2 Via een loopbaantraject deed hij de opleiding Coördinator Materieel. Het duurde even voordat hij in die functie aan de slag kon. Tegenwoordig werk ik als Installatie- en Werkverantwoordelijke. Veiligheid staat voorop En dankzij ondersteuning bij de keuze voor een opleiding via het Loopbaantraject Bouw & Infra - en de welwillende medewerking van Aan de Stegge - ben ik nu dus nog bezig met de opleiding tot Veiligheidskundige. Mensen wijzen op veiligheid, de gevaren en risico's van hun werk benoemen en bespreken. Als onderhoudsmonteur ben je natuurlijk ook met veiligheid bezig, je bent verantwoordelijk voor het materieel. Als iets niet veilig is, kan er letsel ontstaan. Ik vind het leuk om te puzzelen in de arbowet, oplossingen zoeken voor vraagstukken die op de bouwplaats voorkomen en die met veiligheid te maken hebben. Aan de Stegge vindt dat ook belangrijk. Creatief zijn en de methodes goed kunnen uitleggen. Veiligheid wordt in de bouw vaak als een last gezien, ik moet proberen dat om te buigen. En dat heb ik allemaal al tijdens de opleiding geleerd. Machines praten niet terug De Tukker groeide door zijn opleiding. Ik richt nu samen met het projectteam bijvoorbeeld ook de bouwplaats in, kijk naar alle zaken die nodig zijn. En ik heb geleerd om met mensen om te gaan. Voorheen had ik alleen te maken met machines en die praten niet terug en denken niet. Met name het spreken voor groepen ben ik helemaal niet gewend. Tijdens de opleiding moest ik anderhalf uur lesgeven over iets waar ik eigenlijk niets van wist. En daar sloeg ik mij - door een goede voorbereiding - heel aardig doorheen. Nu ben jij aan de beurt Net zo n doorzetter als Peter? Neem dan contact op met het Loopbaantraject Bouw & Infra. Ga naar: of naar voor meer informatie. Daar kun je je ook aanmelden.

3 bouwen Inhoud Magazine over loopbaanontwikkeling en vaktechniek voor werknemers in de bouw en infra Nr. 5 november 2013 De ijzervlechter Aardbevings bestendig bouwen in Groningen Van kantoorpand tot appartement Wat leverde het op? Werkloos en nu? Aardbevingen leiden tot bouwschade Siciliaans teamwork leidt tot geslaagd evc-traject Bijzondere beroepen: de ijzervlechter Bouwreportage: de Coentunnel Luxe appartementen aan de Amstel Bouwtechniek: rioolvervanging Van kantoorpand tot appartementencomplex Duurzaam bouwen met BREEAM Contactgegevens adviseurs Trots op Gaswinning door de NAM leidt geregeld zo n tachtig in Noordoost -Groningen tot aardbeving en. Dagelijks bouwvakke rs aan herst schade. Onde en vakmannen sbestendig Pagina 6 Aardbevingsbestendig bouwen Groningen wordt de laatste tijd geteisterd door aardbevingen die het gevolg zijn van aardgaswinningen door de NAM. Dat leidt tot schade aan woningen. Daarom start binnenkort de opleiding aardbevingsbestendig bouwen. Bijzondere Beroepen r Gin Mulder: IJzervlechte een echte Al 25 jaar kerel te bouwen. Onderweg naar het Groningse gaswinningsgeb een zware aardbev ied bericht de ing in Pakistan radio over waarbij in één duizend mensen keer driehonderddakloos zijn geworde bezoek aan de dorpen n. Dat relativee rt het in Noordoost-Groni van aardbevingen, ngen waar als gevolg bouwschade is veroorzaakt. Schadeexpert Pieter de Vries bevestigt dat door consequ spreken van trillinge ent te n in plaats van Maar dat wil niet aardbevingen. zeggen dat het hier niet ernstig benadrukt hij. is, Voor iedereen die ermee te maken krijgt, is het uiterma te vervelend. Uit cijfers van de NAM blijkt dat het aantal trillingen stijgt. Ook de hevighe id neemt toe. Vooral na de trilling van 16 augustu s met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter - was de schade groot. Ik doe dit werk sinds 2003, vertelt De Vries. De eerste jaren ging het om enkele honderd en klachten, sinds 2012 gaat het om duizenden. Meestal gaat het om kleine schades, zoals een scheur in de muur. Maar heb ook wel verzakki ik ngen en aantasti ngen van kapconstructies gezien. In hoeverre trillinge n daarvan de oorzaak lang niet altijd zijn, is zeker. De Vries schat dat in driekwa van de gevallen rt de oorzaak onduide lijk is. Het is altijd een combina tie van factoren. Ik ken een geval van een hanenba lk die naar beneden was gekomen. De boktor had daar huisgehouden, maar de beving het laatste zetje. gaf 6 Dakplaten Bouwmanager Nick Nieuwenhuis toont herstelw heden aan een erkzaamwoning in Bedum. Kijk, hier hebben typisch geval we een van een bevings schade, wijst trapsgewijze scheur. hij naar een Maar ik zie ook scheuren die gewoon Aard bev inge n i le den to t b ouwsc hade Pieter de Vries Nick Nieuwenhuis 7 De ijzervlechter Gin Mulder leerde het vak ijzervlechter van zijn vader met wie hij dertien jaar lang een koppeltje vormde. Een beroep voor echte kerels, vindt hij. Momenteel werkt hij aan de spoorwegverbreding langs de A10. projecten. de n en duwen ploeg langs dat Trekke Mulder met zijn worden. Maar Amsterdam Momenteel werkt hij tekenaar treintraject tussen het vak ijzereigenlijk wilde Beton aan een nieuw weten in, want het geraamte. opa en A10 d was tegen beter Zijn vader, ol. Wij leggen is niet bestan de en Schiph in zijn genen. hoge druk, maar vlechter zat stuk voor stuk we het beton kan goed tegen er verdienden Daar wapenen hij voorbe. ook overgrootvad chten. leek leggen trekkra ctie aan te chter, dus op zijn tegen kost als ijzervle een ijzeren constru Gin Mulder de tegen door dat vak. Toen rijke taak. stemd voor meeging naar gelast, Dat is een belang zijn vader gevlochten, houden meer laats wordt zestiende met geen voortbouwp an ook de Op de hijskra was er dan er bouwplaats, hartstikke mooi, gezaagd en geknipt, terwijl ert. Vroeg het meteen aanlev wilde vond aal lijk Ik aan. Eigen Mulder nieuw materi terugkijkend. ging durend sjouwen, vertelt vertelt Mulder ik wat anders n we veel meer g gebruiken afbeulen, zodat knipte in moeste rumoer uit. Tegenwoordi mijn vader me stuk best want ik het het werk een ging ook niet n. Een boven doen. En het kraan. Dat maakt van het sjouwe op. we vaker de en had blaren schiet het sneller iets anders mijn vingers en bovendien ik nooit meer lichter wilde drama. Toch horen. Op verjaar? Om erbij te n digheden doen. Waarom en vader verhale alle weersomstan een ijzervlechter ik m n opa chter. Onder ngrijk, want in dagen hoorde als ijzervle is niet onbela het werk uk. Overwerken had ik Dat grote tijdsdr vertellen over atig kerels, daar werkt vaak onder waren echte ag komt regelm Prachtig! Het en op zaterd igheden wordt de avonden voor. bewondering alle weersomstand van voor; onder wordt lang tort Bijna betons zijn vader. werkt. De het vak van Wij moeten maar pakte doorge d, dat ligt vast. Gin Mulder leerde uk koppeltje. Hij geplan tijdsdr n een de we tevore waren zijn. Door dertien jaar Gaandeweg haalde zorgen dat we dan klaar -onderdelen aan, lacht hij. op meer met prefab me soms hard caten en klom wordt ook steeds beroepscertifi Gin Mulder alle tot voorman. opgeleid Pagina 12 r (41) r Gin Mulde ijzervlechte jubileum heeft d van Het zilveren is hij uitgegroei. In 25 jaar al op zitten uit Delft er liep, tot maar in de weg alleen s de bouwplaat jochie dat op van grote infratwerk het vlech toeziet op voorman die structurele werken el van de rtussen word om aardbeving Manuela en Ruben met op de achtergrond de hardwerkende ouders 12 Pagina 24 Van kantoor tot appartementencomplex In Nederland staan veel kantoorpanden leeg. Wat ermee te doen? Ombouwen tot appartementen. Woningcorporatie Jutphaas uit Nieuwegein startte een project waarbij de nieuwe bewoners veel inspraak kregen bij de inrichting van hun woning. Een succesverhaal dat navolging verdient. Ruim drie jaar stond het kanto orpand in Nieuw egein leeg. De eigenaar wilde er graag van af, raakte het aan maar de straatstenen niet kwijt. Totdat woningcorpo ratie Jutphaas met het plan de zich meldde kantoorruimte om te bouwen woningen voor tot jongeren. De eigenaar hapte binnen een half toe en jaar is het desola omgetoverd tot te kantoorgebo een levendig woonb uw lok. Legoblokken 24 3

4 Werkloos en nu? Werkloos is niet kansloos 4

5 Rik Willems (24) voetbalt bij DAW. Dat betekent De Aanhouder Wint en dat is nu net van toepassing op zijn situatie. Ga maar na: hij was net een jaar in dienst bij een aannemer toen hij te horen kreeg dat zijn jaarcontract werd omgezet in een contract voor onbepaalde tijd. Een maand later moest hij toch vertrekken vanwege de crisis. Tot overmaat van ramp was Rik net halverwege een opleiding. Hij zette door, rondde zijn opleiding af en is nu weer aan de slag! In februari 2013 werd ik ontslagen vanwege de crisis. Ik was één van de jongste werknemers en bovendien als laatste in dienst gekomen. Dan ben je meestal de eerste die eruit gaat, constateert Rik nuchter. Wat niet wegneemt dat hij het er best moeilijk mee had. Nadat ik HBO Bouwkunde had afgerond, kon ik via de verkorte KOB-avondstudie mijn aannemerspapieren behalen. Toen ik halverwege dat traject weg moest, twijfelde ik over voortzetting van mijn studie. Leraren, vriendin, familie, zijn trajectadviseur en ook zijn voormalige werkgever wisten hem ervan te overtuigen dat hij moest doorgaan. Ik wilde sowieso in de bouw werken, dat was het punt niet, maar blijven leren zag ik even niet meer zitten. Goed netwerk Wat Rik wèl deed, was op zoek gaan naar een andere baan. Een goed netwerk, mensen kennen en niet bang zijn om ergens op af te stappen is zó belangrijk, benadrukt hij. Hij benaderde per brief verschillende aannemersbedrijven in zijn dorp Schaijk en omgeving. Ook vroeg hij vrienden en kennissen om uit te kijken naar een mogelijke baan. Ik kreeg wel wat reacties, maar ja, in deze tijd van crisis is niemand erg happig om nieuw personeel aan te nemen! Via een belangrijk onderdeel Nu in ibouwen Meer weten over Rik? Dat kan! In de nieuwste uitgave van ibouwen, de digitale versie van Bouwen, lees je meer over het loopbaantraject van Rik. Ga naar en bekijk de prachtige actiefoto s. van zijn sociale netwerk lukte het uiteindelijk toch: Rik speelt in het eerste elftal van voetbalclub DAW en de hoofdsponsor daarvan is bouwbedrijf Van Dinther. Maar dat ze me in dienst namen, kwam niet omdat ik goed kan voetballen, lacht Rik. We hebben drie, vier gesprekken gevoerd en uiteindelijk besloot Van Dinther het risico te nemen. Per slot van rekening heb ik als hbo er niet veel ervaring op de bouwplaats. Maar mijn eigen insteek is altijd geweest dat ik het vak in de praktijk wilde leren en dat sprak Van Dinther gelukkig ook aan. Nooit opgeven En dat ze met Rik een hbo er binnenhaalden die het dus duidelijk in zich heeft om door te groeien, zal daar misschien ook een rol bij gespeeld hebben. Voor hemzelf is het helder: werkloos worden betekent niet dat je kansloos bent. Geef niet op, ga een loopbaantraject volgen en kijk goed om je heen! 5

6 Gaswinning door de NAM in Noordoost-Groningen leidt geregeld tot aardbevingen. Dagelijks werken zo n tachtig bouwvakkers aan herstel van de schade. Ondertussen worden vakmannen opgeleid om aardbevingsbestendig te bouwen. Onderweg naar het Groningse gaswinningsgebied bericht de radio over een zware aardbeving in Pakistan waarbij in één keer driehonderdduizend mensen dakloos zijn geworden. Dat relativeert het bezoek aan de dorpen in Noordoost-Groningen waar als gevolg van aardbevingen, bouwschade is veroorzaakt. Schadeexpert Pieter de Vries bevestigt dat door consequent te spreken van trillingen in plaats van aardbevingen. Maar dat wil niet zeggen dat het hier niet ernstig is, benadrukt hij. Voor iedereen die ermee te maken krijgt, is het uitermate vervelend. Aard Uit cijfers van de NAM blijkt dat het aantal trillingen stijgt. Ook de hevigheid neemt toe. Vooral na de trilling van 16 augustus met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter - was de schade groot. Ik doe dit werk sinds 2003, vertelt De Vries. De eerste jaren ging het om enkele honderden klachten, sinds 2012 gaat het om duizenden. Meestal gaat het om kleine schades, zoals een scheur in de muur. Maar ik heb ook wel verzakkingen en aantastingen van kapconstructies gezien. Pieter de Vries Nick Nieuwenhuis In hoeverre trillingen daarvan de oorzaak zijn, is lang niet altijd zeker. De Vries schat dat in driekwart van de gevallen de oorzaak onduidelijk is. Het is altijd een combinatie van factoren. Ik ken een geval van een hanenbalk die naar beneden was gekomen. De boktor had daar huisgehouden, maar de beving gaf het laatste zetje. 6 Dakplaten Bouwmanager Nick Nieuwenhuis toont herstelwerkzaamheden aan een woning in Bedum. Kijk, hier hebben we een typisch geval van een bevingsschade, wijst hij naar een trapsgewijze scheur. Maar ik zie ook scheuren die gewoon

7 bevingen leiden tot b ouwschade 7

8 8 het gevolg zijn van achterstallig onderhoud. De bewoner geeft ruiterlijk toe dat niet iedere scheur een gevolg is van de aardbeving. Ik hoef niet het onderste uit de kan, maar de NAM vat de schadeclaim ruim op en neemt ook oudere beschadigingen mee. Daar ben ik heel blij mee. Hij herinnert zich de beving van 16 augustus 2012 nog goed. Ik zat op de veranda een biertje te drinken en opeens voelde ik het hele huis trillen: ik zag de dakplaten heen en weer gaan. Behalve het huis heeft ook de schuur flinke schade opgelopen. De oplegging boven de deur is verschoven. Dat gaan we grondig aanpakken, aldus timmerman Evert-Jan de With.

9 Spiraalankers Terwijl De With de scheuren in de muren van de vrijstaande woning daadkrachtig te lijf gaat, legt Nieuwenhuis de werkwijze uit. We versterken het metselwerk met spiraalankers. Eerst frezen we een diepe sleuf en daarin brengen we de ankers met speciale twee-componentenmortel aan. Dat maakt de muur veerkrachtiger zodat de energie die bij trillingen vrijkomt, wordt opgevangen. Nieuwenhuis en De Vries hebben deze techniek zelf geïntroduceerd. De uitvoering is in handen van een pool van aannemers die stuk voor stuk gespecialiseerd zijn in het herstellen van trillingsschade. In de loop der jaren is veel ervaring en kennis opgebouwd die wordt ingezet om nog beter op bevingen te anticiperen. De Vries: Er vindt ook veel onderzoek plaats door de NAM. Uiteindelijk moet dat leiden tot een handboek met heldere protocollen. Alfa-college Sinds september geeft het Alfa-college in Groningen les in aardbevingsbestendig bouwen, onder andere aan timmermannen en metselaars in opleiding. Dat hebben we samen met de NAM opgezet, vertelt manager Henk Huberts. De NAM wil graag dat renovaties zo deskundig mogelijk worden aangepakt. De ondergrond in dit gebied is uniek en als regionaal opleidingscentrum zien wij het als onze taak om te bevorderen dat bouwtechnieken zijn voorbereid op de toekomst. Ook Pieter de Vries is gericht op de toekomst en maakt zich sterk voor een vlotte afhandeling van schades. Straks moet iedere claim binnen negen weken zijn afgehandeld. Mocht die grote beving ooit komen, zoals sommigen suggereren, dan zijn wij er klaar voor. Meer weten over aardbevingsbestendig bouwen? Dat kan! Ga dan naar: of 9

10 Salvatore d Accorso werkt al 32 jaar in de bouw. Om via een evc-traject een ervaringscertificaat te halen, moest hij een portfolio samenstellen. Dat bleek lastiger dan betonstorten! Gelukkig is zijn vrouw Concettina handig met de computer: zij zorgde ervoor dat de teksten keurig op papier kwamen. Een prachtig staaltje teamwork! alle bouwbedrijven en uitzendbureaus af totdat ze beet had. Salvatore is een allround vakman en blijkbaar kon ik dat zo enthousiast vertellen, dat hij bij een bedrijf in Woerden aan de slag kon, vertelt ze. Maar hoe ging dat dan met de taal? Als ik s avonds thuiskwam, had ik hoofdpijn, lacht Salvatore. Niet van het werk maar van dat Zo n ding heet een Het bosje bloemen is voor Concettina na de diplomauitreiking van Salvatore Salvatore begon op 13-jarige leeftijd te werken in de bouw, in zijn Siciliaanse geboortedorp Enna. In Italië word je niet opgeleid voor één vak, maar leer je gewoon alles in de praktijk: tegelzetten, ijzervlechten, timmeren. Nadat hij Concettina had leren kennen (geboren in Nederland, maar haar ouders komen uit hetzelfde dorp als Salvatore), verhuisde hij in 1996 naar Utrecht. Best moeilijk, ik was net bezig een huis te bouwen, maar ik heb alles achtergelaten en ben met één koffertje naar Nederland vertrokken. Allround vakman Zonder ook maar één woord Nederlands te spreken, lukte het hem toch vrij snel aan werk te komen. Dankzij zijn vrouw Concettina: zij liep steeds maar met handen en voeten moeten communiceren met collega s. Al snel leerde hij Nederlandse woorden en vaktermen. Als ik iets niet wist, belde ik Concettina. Zij vertaalde waar het om ging: In het Nederlands heet zo n ding een hamer, zei ze dan bijvoorbeeld. Papieren zijn belangrijk Inmiddels werkt Salvatore bijna 12,5 jaar als betontimmerman bij Van Wijk in Nieuwegein. Zij steunden Salvatore bij het behalen van een ervaringscertificaat. Overigens was het Concettina die hem op dat idee bracht: Ik had er iets over gelezen en vond het best belangrijk. Je moet tegenwoordig gewoon je papieren hebben. En opdrachtgevers eisen steeds vaker dat er gekwalificeerd personeel in dienst is bij het aannnemersbedrijf. 10 Doorgroeien Nadat Salvatore hoorde dat hij voor het certificaat een map moest samenstellen met foto s van zijn werk en beschrijvingen, slikte hij even. Ik had wel heel veel foto s, maar ik ben niet van het schrijven en de computer. Toen Concettina zei dat zij mij daarmee zou helpen, heb ik meteen ja gezegd. Nu hij dit certificaat heeft gehaald, wil Salvatore kijken of hij nog een volgende stap kan maken: Assistent-uitvoerder lijkt me wel wat! Een volgend staaltje teamwork in huize d Accorso staat dus al in de steigers

11 hamer! Zijn vrouw Concettina bracht hem op het idee: Ik vond het best belangrijk. Je moet tegenwoordig gewoon je papieren hebben. 11

12 Bijzondere Beroepen Al 25 jaar 12

13 IJzervlechter Gin Mulder: een echte kerel Het zilveren jubileum heeft ijzervlechter Gin Mulder (41) uit Delft er al op zitten. In 25 jaar is hij uitgegroeid van jochie dat op de bouwplaats alleen maar in de weg liep, tot voorman die toeziet op het vlechtwerk van grote infrastructurele projecten. Eigenlijk wilde hij tekenaar worden. Maar dat was tegen beter weten in, want het vak ijzervlechter zat in zijn genen. Zijn vader, opa en overgrootvader verdienden stuk voor stuk de kost als ijzervlechter, dus leek ook hij voorbestemd voor dat vak. Toen Gin Mulder op zijn zestiende met zijn vader meeging naar de bouwplaats, was er dan ook geen houden meer aan. Ik vond het meteen hartstikke mooi, vertelt Mulder terugkijkend. Eigenlijk wilde mijn vader me afbeulen, zodat ik wat anders ging doen. En het ging ook niet best want ik knipte in mijn vingers en had blaren van het sjouwen. Een drama. Toch wilde ik nooit meer iets anders doen. Waarom? Om erbij te horen. Op verjaardagen hoorde ik m n opa en vader verhalen vertellen over het werk als ijzervlechter. Prachtig! Het waren echte kerels, daar had ik bewondering voor. Gin Mulder leerde het vak van zijn vader. Bijna dertien jaar waren we een koppeltje. Hij pakte me soms hard aan, lacht hij. Gaandeweg haalde Gin Mulder alle beroepscertificaten en klom op tot voorman. Trekken en duwen Momenteel werkt Mulder met zijn ploeg langs de A10 aan een nieuw treintraject tussen Amsterdam en Schiphol. Wij leggen het geraamte. Beton kan goed tegen hoge druk, maar is niet bestand tegen trekkrachten. Daar wapenen we het beton tegen door een ijzeren constructie aan te leggen. Dat is een belangrijke taak. Op de bouwplaats wordt gevlochten, gelast, gezaagd en geknipt, terwijl de hijskraan voortdurend nieuw materiaal aanlevert. Vroeger moesten we veel meer sjouwen, vertelt Mulder boven het rumoer uit. Tegenwoordig gebruiken we vaker de kraan. Dat maakt het werk een stuk lichter en bovendien schiet het sneller op. Onder alle weersomstandigheden Dat is niet onbelangrijk, want een ijzervlechter werkt vaak onder grote tijdsdruk. Overwerken in de avonden en op zaterdag komt regelmatig voor; onder alle weersomstandigheden wordt doorgewerkt. De betonstort wordt lang van tevoren gepland, dat ligt vast. Wij moeten maar zorgen dat we dan klaar zijn. Door de tijdsdruk wordt ook steeds meer met prefab-onderdelen 13

14 Bijzondere Beroepen Vervolg IJzervlechter Gin Mulder gewerkt. Mulder ziet dat met gemengde gevoelens aan. Alles gaat sneller, gebouwen worden in een paar maanden uit de grond gestampt. Dat gaat ten koste van het echte vlechtwerk, het ambacht verdwijnt daardoor een beetje. Dat zie je ook aan die jonge knullen. Die weten vaak niet hoe ze het ijzer in bepaalde vormen moeten krijgen. Ze zijn soms uren aan het pielen, terwijl een ervaren rot het zo voor elkaar heeft. Tattooshop Hij denkt dat het een hele kluif wordt ijzervlechter te blijven tot de pensioengerechtigde leeftijd. Mijn vader stopte op 62-jarige leeftijd en was toen helemaal op. Daarom hoop ik dat ik in de toekomst uitvoerder kan worden. Dan kan ik langer mee. De droom om tekenaar te worden heeft hij losgelaten. Tekenen doe ik alleen nog voor de lol. Voor de tattooshop bij ons in Delft. 14

15 De Tweede Coentunnel is volop in gebruik. Dat is een belangrijke stap om het verkeer vlotter onder het Noordzeekanaal door te leiden. Maar Stapels rijplaten houden de tunnel op z n plek goed beschouwd is het niet meer dan het halve werk. In opdracht van Rijkswaterstaat wordt nog hard gewerkt aan de renovatie van de oude tunnel. Bouwen volgt de werkzaamheden op de voet. Dit keer zoomen we in op de bouw van de schoorsteen. Hoofduitvoerder Tinus Haverkort en uitvoerder Martijn Groen van Coentunnel Construction lopen al heel wat jaartjes mee, maar zelfs voor hen is de renovatie van de oude Coentunnel een bijzondere uitdaging. Die zit hem in de bouw van een nieuwe schoorsteen op een bestaande - te renoveren - tunnel. De combinatie van renovatie met nieuwbouw maakt dit project uniek, vertelt Haverkort. Bij de sloop van de oude schoorsteen en de bouw van de nieuwe, moet het gewicht op de tunnelbuis constant blijven; dat is de uitdaging bij dit project. Als het gewicht onder een bepaald niveau daalt, drukt de opwaartse kracht van het water alles naar boven. Eigenlijk is het net als bij een bootje: teveel gewicht is niet goed, maar te weinig ook niet. Vooraf is heel wat afgerekend om te bepalen binnen welke bandbreedte met de lading geschoven mag worden. Om met het gewicht te kunnen variëren, worden zware rijplaten gebruikt. Daar hebben we nu extra gewicht mee aangebracht, licht Groen toe. Als we dat zouden weghalen, komt de boel onherroepelijk 15

16 omhoog en gaat de hele constructie kapot. Eigenlijk houden die rijplaten de tunnel op z n plek. Moeizamer dan verwacht Op de bouwplaats zijn vooral ijzervlechters aan het werk. Zij bereiden de betonstort voor van de basis van de schoorsteen. Voor de kerst zullen de contouren van de nieuwe schoorsteen zichtbaar zijn voor weggebruikers van de naastgelegen Westrandweg. De sloop van de oude schoorsteen verliep moeizamer dan gedacht, dus we hebben wat in te halen, aldus Haverkort. Maar we werken nu in twee ploegen en nog dit jaar moet de eerste tien meter van de schoorsteen zijn gestort. Vanaf NAP gerekend gaat de schoorsteen ruim 25 meter de lucht in en heeft. Met een doorsnede van negen meter wordt de toren identiek aan die op de Tweede Coentunnel. ophopen, verklaart Groen. Met alle gevolgen voor de luchtkwaliteit van dien. De beide uitvoerders lopen met zichtbare voldoening langs de werkzaamheden. Dit is een project om trots op te zijn, zeggen ze elkaar na. Niet alleen vanwege de omvang en de speciale constructie, maar ook vanwege de krappe tijdsplanning. Fijnstof De nieuwe schoorsteen moet de fijnstof vanuit de tunnel afvoeren. Als er geen schoorsteen zou zijn, zou het fijnstof aan het eind van de tunnel De combinatie van renovatie met nieuwbouw maakt dit project uniek, 16 Meer weten over de Coentunnel?

17 Uitvoerder Martijn Groen: Een project om trots op te zijn 17

18 18

19 Oude kerk aan de Amstel Wonen in een voormalige kerk het kan binnenkort in Ouderkerk aan de Amstel. Daar wordt de voormalige Gereformeerde Kerk momenteel omgebouwd tot appartementencomplex. Ombouwen is eigenlijk niet het juiste woord, vertelt aannemer Andre Selie van Bouwbedrijf Selie. Eigenlijk staat alleen de kerktoren er nog; de rest is gesloopt. Behoud van de kerktoren was een voorwaarde van de gemeente vanwege de ruimtelijke beleving. Dat stelde de ontwerpers voor een probleem, want wanneer je woningen bouwt, ben je verplicht te zorgen voor voldoende parkeergelegenheid. Parkeerplaatsen naast het gebouw zou ten koste gaan van de ruimte van het complex, dus bleef er maar een optie over: ondergronds. Voordat de bouw van de ondergrondse garage kon beginnen, moest eerst een damwand worden aangebracht als bescherming tegen water uit de nabijgelegen Amstel. Vervolgens hebben we de toren aan de onderkant gestut met in elkaar vervlochten metalen kruizen. Dat was nodig om te voorkomen dat de toren zou instorten als gevolg van het wegvallen van de zijwaartse druk op het moment dat we gingen graven om de betonfunderingen aan te leggen. Het complex is gereed in het voorjaar van 2014, net op tijd om de eerste bootjes te zien langsvaren. 19

20 HET AANBRENGEN VAN EEN BUITENGEVELISOLATIESYSTEEM Bedrijven die gespecialiseerd zijn in buitengevelisolatie brengen aan de buitenkant van een gevel isolatieplaten aan en werken deze laag af met pleisterwerk. Deze methode komt uit Duitsland en wordt sinds het begin van de jaren zeventig toegepast in Nederland. De noodzaak van zorgvuldige detaillering werd aanvankelijk nog onderschat. Dat is veranderd. Tegenwoordig voldoen buitengevelisolatiesystemen ruimschoots aan alle wettelijk voorgeschreven prestatie-eisen. En meer dan dat. Een buitengevelisolatiesysteem maakt een woning veel energiezuiniger, bouwtechnisch beter, comfortabeler en fraaier. Aansluiting waterslag (bovenaanzicht) De laatste jaren verschuift het werkterrein van gevelisolatiebedrijven naar de renovatie van woningen. Dat betekent wel dat de isoleerder zijn werkzaamheden nauwkeurig moet afstemmen met andere vaklieden. Bij sommige details is overleg essentieel, zoals bij het inwerken van klossen voor montage van buitenverlichting of zonwering of bij uitvoering van waterslagen en dakranden. NB: let op de noodzakelijke lengte van de waterslag Dit najaar startte Isovero Isolatiewerken BV uit het Brabantse Deurne met het aanbrengen van buitengevelisolatie op de gevels van vier woonblokken met in totaal 57 woningen in Tegelen. De werkzaamheden zijn naar verwachting medio 2014 voltooid.

21 De feeling van de buitengevelisoleerder Als isoleerder Rinie van de Schaaf (44) uit Deurne s ochtends op zijn werk komt, legt hij eerst even zijn hand op een gevelwand. Dat professionele gebaar is kenmerkend voor stukadoors. Van der Schaaf: Dat doe ik automatisch. Ik voel hoe droog en hoe hard een ondergrond is. Dan weet ik meteen wat ik die dag kan doen. Want temperatuur, wind, regen en de stand van de zon, je moet met alles rekening houden om een goed resultaat te bereiken. Isoleerder Rinie van der Schaaf: Je moet met alles rekening houden Kennis van materialen en verwerkingsvoorschriften vormen een wezenlijk onderdeel van het vak van de isoleerder Vanaf zijn zestiende werkt hij in de bouw. Toen hij 25 jaar geleden in de leer ging bij een stukadoor, kwam er lijn in zijn loopbaan. Hij leerde de kneepjes van het stukadoorsvak en werkte op grote nieuwbouwprojecten en in het onderhoud. Totdat hij het aanbod kreeg om bij een buitengevelisolatiebedrijf te komen. Van der Schaaf: Die omschakeling heb ik gemaakt door verschillende vakcursussen te volgen. In de gevelisolatie voel je niet meer de werkdruk die stukadoors altijd hebben omdat gips nu eenmaal snel hard wordt. Als isoleerder werk je rustiger. Dat moet ook wel, want de verschillende bewerkingsvoorschriften van het systeem moet je nauwkeurig opvolgen. Het mooie van mijn vak is dat onzichtbare en tegelijkertijd zichtbare resultaat dat je neerzet. Een comfortabele woning met een strak afgewerkte buitengevel. 21

22 HET AANBRENGEN VAN EEN Voordat hij begint met verlijmen van isolatieplaten, controleert de isoleerder of het gevelvlak vrij is van obstakels, en beschermd tegen hemelwater. Hij gaat na of raam- en deurkozijnen, waterslagen, en dakranden zijn gemonteerd en leidingen zijn afgemonteerd. Het gevelvlak moet draagkrachtig, zuigend, vlak, schoon en vrij van corrosief (roestvormend) materiaal zijn. Ook controleert hij of de afstand steigervloer- gevel groot genoeg is om dikke isolatieplaten te kunnen aanbrengen en afwerken. Om te voorkomen dat wespen en muizen binnendringen in de isolatieplaat, brengt de isoleerder bij de aansluiting met het maaiveld een sokkelprofiel aan. Hij bevestigt het profiel met slagpluggen of RVS-schroeven waterpas op de ondergrond, d.w.z. op de baksteengevel of op een door de aannemer bevestigde houten regel. Om geluidsoverlast voor bewoners te beperken, kiest hij voor dit onderdeel een geschikt moment. Met een kamspaan verdeelt de isoleerder de cementhoudende mortel vol en vlak over de EPS-plaat en drukt de plaat tegen de ondergrond. Zo bouwt hij - met de platen in (halfsteens-) verband en met de zijkanten strak tegen elkaar - een isolatielaag op die de ondergrond volgt. Is de ondergrond oneffen, dan brengt bij dikke mortelbanen aan op de achterkant van de isolatieplaat. Voor het maken van passtukken gebruikt hij een elektrische EPS-snijder met gloeidraad. Als de isolatielaag tot de maximaal bereikbare werkhoogte is aangebracht, brengt de isoleerder op alle uitwendige hoeken een hoekbescherming aan. Hij bestrijkt twee zijden van een hoek met brede banen grondweefselmortel. In de verse mortel plaatst hij een zogeheten hoek-weefselprofiel, een kunststof buitenhoekprofiel met aan beide zijden een brede strook weefsel van glasvezel. Het wapeningsweefsel drukt hij aan beide hoekzijden volledig ( vol en zat ) in de mortel. 22