Nieuw zicht op licht.

Transcriptie

1 Sector Veeteelt Nieuw zicht op licht. Met deze brochure wordt ingegaan op de invloed van licht op het gedrag van dieren die gehouden worden in een gesloten omgeving en vergelijken we de meest toegepaste verlich ngsvormen en de kosten.? In 2011 hee LTO Noord in samenwerking met Wageningen UR en TNO onderzoek verricht naar de invloed van licht op koeien in melkveestallen. Dit onderzoek hee geresulteerd in een adviesdocument dat een bijdrage levert aan een op male stalverlich ng voor melkveebedrijven, en sluit aan bij een eerdere publica e uit Het volledige rapport is te downloaden via edepot.wur.nl/ De publica e verlich ng in melkveestallen uit 2005 is te downloaden via edepot.wur.nl/31404 De onderzoeken geven de volgende bevindingen: Algemeen. De lich ntensiteit is van invloed op de hormoonhuishouding. Licht beïnvloed de dierwelzijn situa e. Een gestructureerde lichtperiode s muleert de melkproduc e. Specifiek. Voor het verkrijgen van natuurlijk gedrag bij volwassen koeien, pinken en kalveren is de gewenste lichtsterkte minimaal 130 lux. De geadviseerde lich ntensiteit is lux. Met een CRI van 80 Ra. Runderen hebben moeite de met kleur blauw. Het licht mag dus niet te wit zijn. (max kelvin) Voor een gezond dagritme moet er een rust- donkerperiode zijn van 6 uur met max. ca. 5 lux. Verlenging van de daglichtperiode van uur s muleert de produc e met 8% á 9% tot mogelijk 15%. De groei bij jongvee wordt bevorderd bij 16 uur licht en 8 uur donker. (het jongvee kom met een lager gewicht, ofwel op jongere lee ijd, eerder in de puberteit. Melkvee komt bij lange daglengten na a alven eerder in de oestrus. Normen. Voor de werksitua e, voor de boer en het personeel, is de norm NEN-EN van toepassing. Deze norm adviseert een lichtsterkte van 150 lux met een kleurweergaveindex (kleurherkenning) van 40 Ra en een gelijkma gheid van ca. 0,5 ( de mate waarin het licht egaal is verdeeld in de ruimte). De in dit productblad aangeboden informa e is een richtlijn en dient door gebruiker op toepasbaarheid te worden geverifieerd. 1

2 Sector veeteelt In de voorgaande pagina is een samenva ng gegeven van het effect van licht op het func oneren van melkvee zoals o.a. gepubliceerd door Wageningen UR. Hieruit blijkt dat er duidelijke rela e bestaat tussen licht, dierwelzijn (hormoonhuishouding) en produc e. De volgende stap is het bepalen van de juiste verlich ngsvorm met hierbij de volgende uitgangspunten: - Kostenbesparing & laag energieverbruik. - Mate van onderhoud. - Duurzaamheid. - Investering & kosten. De conven onele verlich ng zoals gloeilampen, hogedruk lampen, natrium lampen en TL buizen laten we buiten beschouwing. Enerzijds door de beperkte levensduur en hoge energieverbruik, en anderzijds omdat de meeste van deze oude verlich ngsbronnen stoffen beva en die schadelijk zijn. Ook is het zo dat de conven onele, met kwik-gas gevulde, lampen vanaf april 2015 niet meer zijn toegestaan. Kostenbesparing & energieverbruik. De kostenbesparing wordt met led en induc e door twee factoren bepaald. 1 Hogere lichtopbrengst waardoor minder lampen, of lampen met een lager wa age kunnen worden ingezet. 2 Door de langere levensduur zijn de tussen jdse vervangingskosten aanzienlijk lager. Conven onele verlich ng zoals bijvoorbeeld gasontladingslampen en TL buizen hebben een effec eve lichtopbrengst van ca Lumen men per Wa. Led verlich ng hee een lichtopbrengst van ca lumen per Wa. Induc e verlich ng hee een lichtopbrengst van ca lumen per Wa. Daarnaast hebben gasontladingslampen een voorschakelapparaat. Dit voorschakelapparaat verbruikt ca. 20% van het lampvermogen. Bijv. een 400W HPS lamp verbruikt in de prak jk ca. 480W. Het voorschakel apparaat van induc elamp verbruikt ca. 5% en bij een led (led-driver) is dit ca. 2% De effec eve levensduur van conven onele verlich ng is - a ankelijk van het type - ca uur. Bij led is dit ca uur en met Induc e zelfs uur. Opmerking: Over induc e verlich ng wordt geschreven deze een levensduur hee van uur. We menen dat dit een theore sche benadering is en achten uur als meer realis sch omdat ook de levensduur van de ballaster (voorschakelapparaat) moet worden meegenomen. Besparing op vervangingskosten: / ca = factor 3,75 Induc e / ca = factor 5,4 Besparing op energiekosten: ca. 55% Induc e ca. 35% De in dit productblad aangeboden informa e is een richtlijn en dient door gebruiker op toepasbaarheid te worden geverifieerd. 2

3 Sector veeteelt Mate van onderhoud. De wens van elke gebruiker is verlich ng in ze en waar men vervolgens voor de komende jaren niet meer naar hoe om te kijken. Deze wens is zonder meer in te vullen echter dan moet men kri sch zijn in de keuze. En wel om de volgende reden: vervuiling. Induc e is minder gevoelig voor vervuiling echter bij het toepassen van led is dit een punt van aandacht. De reden is dat led bij hogere temperaturen sneller verouderd (deprecia e van de led). Om de led gekoeld te houden hebben led armaturen al jd een (ver)groot koeloppervlak. Dit koeloppervlak wordt o.a. verkregen door de koelribben. Als deze koelribben dichtslibben met vervuiling neemt de koelfunc e af en s jgt de werktemperatuur boven de toegestane waarde waardoor de levensduur aanzienlijk wordt beperkt. Als led wordt toegepast een vervuilende omgeving zonder regulier onderhoud, neem dan armaturen die hiervoor zijn ingericht. Ofwel armaturen waarop vervuiling weinig grip hee. (hieronder enkele voorbeelden) Ongeschikt voor een vervuilde of stoffige omgeving vanwege ophoping van vuil in en op het koeloppervlak IP65 armatuur met inwendige koelribben en een gladde afwerking. Geschikt voor een vervuilde omgeving met nauwelijks mogelijkheid voor vuilophoping. Deze armaturen kunnen zelfs met water worden schoon gespoten. De in dit productblad aangeboden informa e is een richtlijn en dient door gebruiker op toepasbaarheid te worden geverifieerd. 3

4 Sector veeteelt Duurzaamheid. De verenigde na es beschrijven duurzaam als volgt: Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoe en van het heden zonder het vermogen van de toekoms ge genera es om in hun eigen behoe en te voorzien in gevaar te brengen Ofwel: Datgene wat nu doen mag in de toekomst geen nega ef effect hebben op mensen, milieu en economie. Bij het toepassen van induc e of led verlich ng kunnen we - t.a.v. de levensduur - stellen dat er sprake is van duurzaamheid. Er zijn echter meerdere factoren van invloed zoals vervangbaarheid van componenten en de mogelijkheid tot hergebruik. Zowel bij induc e als led verlich ng kunnen alle componenten aan het einde van de levensduur worden vervangen en worden gerecycled. Bij induc e is het vervangen eenvoudiger. Bij led is enige kennis verreist. Omdat de armaturen in tact blijven betre de recycling hoofdzakelijk de elektronische componenten. De induc e lampen beva en geen kwikgas maar hebben enkele grammen kwikhoudende amalgaam. (werd vroeger als tandvulling gebruikt). Een onschadelijke vaste vorm wat eenvoudig kan worden hergebruikt. Investering & kosten. Een indica e van de investering. Bij een stal met een afme ng van 30 x 60 meter met hierin een lichtniveau van 150 lux. is de investering met Induc e ca ,00 zijn en met led ca ,00 Als deze investering wordt vergeleken met de kosten van conven onele verlich ng, zoals door o.a. door DLV in 2012 is gepubliceerd, kunnen we stellen dat een moderne energiebesparende installa e zelfs onder het prijsniveau van een conven onele installa e ligt. Verlich ng type Leverancier T8 T5 Halide Natrium Led TL Led lamp Induc e* Condarma c * Condarma c Wa age per armatuur 58W 36W 400W 400W 25W 150W 250W 160W Lichtkleur wit wit wit geel wit wit wit wit Investering Levensduur Jaarkosten verbruik kwh Jaarkosten kwh & lamp vervangen Kosten brandduur gemidd. 10 jaar ,6 1,7 0,80 0,55 Kosten brandduur gemidd. 25 jaar ,9 0,95 0,76 0,51 Vergelijking tussen lampen met een lichtniveau van +/- 150 lux. gedurende uur per dag. Gemiddeld aantal branduren per dag 6 uur. Aantal uren per jaar Kosten per kwh excl. btw 0,11. Oppervlakte stal 35x60 m. In de berekening is meegenomen kosten kwh, vervanging (lampen,arbeid,rente en aflossing. Bron: tabel overgenomen vanuit publica e Jorieke van Cappellen, veeteelt 1 sept 2012 DLV. * Toegevoegde informa e Condarma c Innova ons. De in dit productblad aangeboden informa e is een richtlijn en dient door gebruiker op toepasbaarheid te worden geverifieerd. 4

5 Vergelijking Vergelijkingsmodel in de afweging of Induc e. Vergelijking * Verwachte levensduur ** Licht opbrengst met daglicht kleuren Ca uur ca lm./ Wa Verbruik omvormer ca. 2% CRI (kleurweergave index) 80 Ra INDUCTIE Ca uur lm / Wa ca. 5% 80 Ra Powerfactor > 0,98 > 0,98 Omgevingstemperatuur - 20 tot + 45 gr. -20 tot + 50 gr. Besparing t.o.v. conven oneel licht Ca. 60% Ca. 35% Prijs ++ + * De hier vermelde waarden gelden specifiek voor producten van Condarmatic Innovations. ** Met levensduur bedoeld dat de lichtstroom nog voldoende is volgens de norm. Conclusie uit het voorgaande: - Een investering in een moderne en energiebesparend installa e is niet of nauwelijks meer duurder. - Led gee ca. 20 % meer licht gee dan induc e. - Met led zijn minder lampen nodig en is de energiebesparing het hoogst. - Induc e hee een langere levensduur en is t.o.v. led ca % guns ger in de aanschafprijs. - Het vervangen van onderdelen zoals de lichtbron en omvormers is bij induc e eenvoudiger dan bij led. - Led is gevoeliger voor hogere temperaturen waardoor de keuze in armatuurvorm aandacht vraagt. Als u meer wilt weten over de invloed van temperatuur op led kunt u hier onze brochure downloaden die inzicht gee in de kwaliteitsaspecten van led. De in dit productblad aangeboden informa e is een richtlijn en dient door gebruiker op toepasbaarheid te worden geverifieerd. 5

6 Keuze mogelijkheden Welke keuze? Voor het maken van een keuze voor de juiste verlich ng biedt Condarma c Innova ons een breed assor ment. We helpen u bij de juiste keuze door middel van een professioneel lichtplan en een uitgebreide lichtcalcula e. We maken een vergelijking tussen led lampen en induc e lampen en we berekenen exact welke duurzame verlich ngsvorm voor u het meest voordelig is en het beste past bij uw situa e en uw wensen. INDUCTIE INDUCTIE Voorbeeld loopstal met een 3D lichtplan Condarma c Innova ons garandeert u dé meest op male verlich ng voor de voordeligste prijs! Bezoek adres: Speelhuislaan 158, 4815CJ Breda Tel.: info@condarma c.net De in dit productblad aangeboden informa e is een richtlijn en dient door gebruiker op toepasbaarheid te worden geverifieerd. 6