Oefenteksten: Indeling

Transcriptie

1 Oefenteksten: Indeling Ondersteboven van lezen Tekststructuren

2 Bootje varen Schepen heb je in veel soorten. Je kunt ze indelen naar de manier waarop ze varen. Zeilschepen maken gebruik van de wind. Deze soort heeft het eeuwenlang volgehouden. De schepen waren herkenbaar aan het aantal masten en aan de manier waarop de zeilen daaraan waren opgehangen. Ook had elk schip een ander boegbeeld. Stoomschepen werden in de 19e eeuw ontwikkeld. Een zeeman kon aan het aantal schoorstenen al zien, wat voor schip er aankwam. Aan de brede gekleurde banden op de schoorstenen kon je ook zien wie de eigenaar was. De stoomboot kennen we alleen nog van St.-Nicolaas Motorschepen hebben in onze tijd de plaats ingenomen van de stoomschepen. De vorm die het schip heeft, wordt bepaald door de soort vracht die het vervoert. Weet jij wat een tanker vervoert? En een veerboot? Ondersteboven van lezen Tekststructuren

3 Geheim! Vaak hebben mensen geheimen voor elkaar. Ze schrijven brieven die anderen niet mogen lezen. Ze gebruiken dan een bepaalde methode van geheimschrift. Maar hoe doe je dat? Een manier is om onzichtbaar te schrijven. Dat kan door de pen te dopen in citroensap, in melk of in suikerwater. Eenmaal opgedroogd is deze inkt onzichtbaar geworden. Om de boodschap te kunnen lezen moet je het papier verhitten. Cijferschrift is een andere methode. De letters worden vervangen door cijfers. De boodschap kan alleen gelezen worden door iemand die weet welke letter bij welk cijfer hoort. Zo iemand heeft dan de sleutel. Erg gemakkelijk op te lossen is spiegelschrift. De woorden en de zinnen worden precies andersom geschreven. Met een spiegeltje kun je dan lezen wat er staat. Maar als je door hebt, dat het om spiegelschrift gaat, heb je dat niet eens meer nodig. Ondersteboven van lezen Tekststructuren

4 Brood in soorten Elk land heeft zijn eigen broodsoorten. Brood is door de eeuwen heen een belangrijk voedingsmiddel geweest. Het kan verdeeld worden in twee hoofdsoorten. De ene soort is licht en min of meer sponsachtig. Het is gedesemd of gegist brood. Er zijn verschillende manieren om brood te desemen. Een daarvan is gist aan het deeg toe te voegen. Gist maakt kleine belletjes. Die maken het deeg luchtig. De andere hoofdsoort is dun en hard. Dat is ongegist of ongedesemd brood. Ondersteboven van lezen Tekststructuren

5 Hoed, pet of baret De mens draagt al eeuwenlang hoofddeksels. Om verschillende redenen. Hij heeft ze nodig om zichzelf, maar vooral zijn hoofd, te beschermen tegen koude, zon of regen. Het klimaat heeft daarom veel invloed op de vorm en omvang van het hoofddeksel. Zo zijn sombrero s afkomstig uit landen waar de zon fel schijnt. De schaduw van de brede hoedrand geeft wat koelte. Ook de mode is een reden om hoofddeksels te dragen. Wil je er een beetje bij horen, dan draag je wat de mode voorschrijft. Op dit moment lijkt de hoed bij mannen minder te worden gedragen, bij vrouwen is de hoed nog steeds in de mode. Mensen willen ook graag laten zien dat ze ergens bij horen en dragen daarom uniformen. Het hoofddeksel is daar een belangrijk onderdeel van. Soldaten, agenten of postboden, ze zijn niet compleet zonder baret of pet. Soms is het dragen van zo n pet zelfs verplicht. In Nederland kunnen soldaten nog steeds een boete krijgen, als ze hun baret buiten niet op hebben. Ondersteboven van lezen Tekststructuren

6 Smokkelen Door het grensgebied met België, loopt een bijzondere weg voor toeristen: de smokkelroute. Er werden vroeger verschillende waren gesmokkeld. Vooral de smokkel van sigaretten bracht veel geld op. Die waren in België veel goedkoper. Vrachtwagens gingen dan s nachts de grens over. Volgeladen met tabak kwamen ze over stille bospaadjes later weer terug. Maar ook een gewone fiets werd gebruikt om kleine hoeveelheden te smokkelen. Het zadel ging eraf en in het frame werden sigaretten geschud. In België waren boter en kaas weer veel duurder. Die werden natuurlijk ook in vrachtwagens daarheen vervoerd. Pakjes boter werden ook gewoon op het lichaam mee gedragen. Bij warm weer werd dat wel plakkerig Voor kaas was er nog een andere manier, het kaasrollen. In sommige plaatsen liep de grens dwars door een straat. De overkant van de weg was in België. Ronde kazen nu werden van de ene kant naar de andere gerold. Ondersteboven van lezen Tekststructuren

7 Zoetmakers Wij gebruiken een schepje suiker of een suikerklontje om de thee of koffie zoet te maken. Over zoetmakers is heel wat te vertellen. Er zijn namelijk verschillende soorten zoetmakers. Vroeger gebruikten mensen honing als zoetmaker. In het oude Egypte voeren boten met bijenkorven over de Nijl. De bijen zwermden uit naar de oevers. Daar haalden ze nectar uit de bloemen. In de korven ontstond daar de honing uit, die erg duur was. In India werd een manier bedacht om suiker uit het sap van een wilde rietsoort te halen. In de middeleeuwen werd die suiker per schip naar Europa gebracht. De rietsuiker bleef een duur product. In het begin van de vorige eeuw werd in Frankrijk een belangrijke ontdekking gedaan. In het sap van de wortel van een soort biet zat veel suiker. Die biet, de suikerbiet genoemd, kon ook in Europa gemakkelijk worden verbouwd. Suiker was nu niet meer zeldzaam. De prijs daalde flink. Tegenwoordig eten wij per persoon wel veertig kilo suiker per jaar. Ondersteboven van lezen Tekststructuren

8 Heilige boeken In veel godsdiensten spelen bepaalde soorten boeken een belangrijke rol. Twee van zulke heilige boeken behoren zelfs tot de meest gelezen werken ter wereld. Het zijn de bijbel en de koran. De bijbel is het oudste. In de godsdienst van de joden en van de christenen speelt hij een grote rol. Eigenlijk bestaat de bijbel uit verscheidene boeken, die verdeeld worden in het Oude en het Nieuwe Testament. Het eerste deel vertelt de geschiedenis van het joodse volk. Er staan beroemde verhalen in en prachtige verzen. Het tweede deel, het Nieuwe Testament, gaat vooral over het leven van Jezus en zijn leerlingen. De belangrijkste richtlijnen van de christelijke godsdiensten komen eruit voort. De koran is het heilige boek van de moslims of de islamieten. In honderdveertien hoofdstukken worden er de ideeën in verteld, zoals de profeet Mohammed die hoorde van de engel Gabriël. Veel wetten in Arabische landen komen regelrecht uit de koran. Ondersteboven van lezen Tekststructuren

9 De kalender Welke dag is het vandaag? Een blik op de kalender en je weet het antwoord. Een moderne kalender ziet er eenvoudig uit. Toch heeft het eeuwen gekost om een goede manier van tijdmeting te vinden. Er bestaan verschillende manieren van tijdmeting. De eerste mensen rekenden misschien met manen. Ze keken naar de veranderingen van de maan, van volle maan naar een klein sikkeltje. Hoe belangrijk die manier van rekenen was, blijkt nog uit ons woord maand. De Egyptenaren leefden volgens de seizoenen van de overstromingen van de Nijl. Zij rekenden hun tijd dan ook met seizoenen. De Babyloniërs pasten voor het eerst de dagen, maanden en seizoenen ineen. Hun priesters maakten een kalender die uitging van de loop van de aarde om de zon. Het jaar had twaalf maanden, maar was enkele dagen te kort. Als wij zo zouden rekenen zou Kerstmis al gauw midden in de zomer vallen. De Romeinen lieten sterrenkundigen de zaak uitzoeken. Aan hen danken wij het schrikkeljaar. Ondersteboven van lezen Tekststructuren

10 Oplossingen oefenteksten: Indeling 10 Ondersteboven van lezen Tekststructuren

11 Bootje varen Schepen heb je in veel soorten. Je kunt ze indelen naar de manier waarop ze varen. Zeilschepen maken gebruik van de wind. Deze soort heeft het eeuwenlang volgehouden. De schepen waren herkenbaar aan het aantal masten en aan de manier waarop de zeilen daaraan waren opgehangen. Ook had elk schip een ander boegbeeld. Stoomschepen werden in de 19e eeuw ontwikkeld. Een zeeman kon aan het aantal schoorstenen al zien, wat voor schip er aankwam. Aan de brede gekleurde banden op de schoorstenen kon je ook zien wie de eigenaar was. De stoomboot kennen we alleen nog van St.-Nicolaas Motorschepen hebben in onze tijd de plaats ingenomen van de stoomschepen. De vorm die het schip heeft, wordt bepaald door de soort vracht die het vervoert. Weet jij wat een tanker vervoert? En een veerboot? informatieve tekst veel soorten, indelen aantal masten zeilschepen ophang van de zeilen Schepen boegbeeld stoomschepen aantal schoorstenen gekleurde banden motorschepen vorm door soort vracht Er zijn drie soorten schepen: zeilschepen, stoomschepen en motorschepen. Ondersteboven van lezen Tekststructuren 11

12 Geheim! Vaak hebben mensen geheimen voor elkaar. Ze schrijven brieven die anderen niet mogen lezen. Ze gebruiken dan een bepaalde methode van geheimschrift. Maar hoe doe je dat? Een manier is om onzichtbaar te schrijven. Dat kan door de pen te dopen in citroensap, in melk of in suikerwater. Eenmaal opgedroogd is deze inkt onzichtbaar geworden. Om de boodschap te kunnen lezen moet je het papier verhitten. Cijferschrift is een andere methode. De letters worden vervangen door cijfers. De boodschap kan alleen gelezen worden door iemand die weet welke letter bij welk cijfer hoort. Zo iemand heeft dan de sleutel. Erg gemakkelijk op te lossen is spiegelschrift. De woorden en de zinnen worden precies andersom geschreven. Met een spiegeltje kun je dan lezen wat er staat. Maar als je door hebt, dat het om spiegelschrift gaat, heb je dat niet eens meer nodig. Soort tekst : informatieve tekst een bepaalde methode, een manier, een andere methode citroensap onzichtbaar schrijven melk Geheimschrift suikerwater cijferschrift letters zijn cijfers spiegelschrift andersom schrijven Er zijn verschillende methoden van geheimschrift. 12 Ondersteboven van lezen Tekststructuren

13 Brood in soorten Elk land heeft zijn eigen broodsoorten. Brood is door de eeuwen heen een belangrijk voedingsmiddel geweest. Het kan verdeeld worden in twee hoofdsoorten. De ene soort is licht en min of meer sponsachtig. Het is gedesemd of gegist brood. Er zijn verschillende manieren om brood te desemen. Een daarvan is gist aan het deeg toe te voegen. Gist maakt kleine belletjes. Die maken het deeg luchtig. De andere hoofdsoort is dun en hard. Dat is ongegist of ongedesemd brood. een informatieve tekst broodsoorten, verdeeld in twee hoofdsoorten, ene soort, andere hoofdsoort gedesemd/gegist licht Brood sponsachtig ongedesemd/ongegist dun hard Er zijn twee soorten brood: gedesemd en ongedesemd brood. Ondersteboven van lezen Tekststructuren 13

14 Hoed, pet of baret De mens draagt al eeuwenlang hoofddeksels. Om verschillende redenen. Hij heeft ze nodig om zichzelf, maar vooral zijn hoofd, te beschermen tegen koude, zon of regen. Het klimaat heeft daarom veel invloed op de vorm en omvang van het hoofddeksel. Zo zijn sombrero s afkomstig uit landen waar de zon fel schijnt. De schaduw van de brede hoedrand geeft wat koelte. Ook de mode is een reden om hoofddeksels te dragen. Wil je er een beetje bij horen, dan draag je wat de mode voorschrijft. Op dit moment lijkt de hoed bij mannen minder te worden gedragen, bij vrouwen is de hoed nog steeds in de mode. Mensen willen ook graag laten zien dat ze ergens bij horen en dragen daarom uniformen. Het hoofddeksel is daar een belangrijk onderdeel van. Soldaten, agenten of postboden, ze zijn niet compleet zonder baret of pet. Soms is het dragen van zo n pet zelfs verplicht. In Nederland kunnen soldaten nog steeds een boete krijgen, als ze hun baret buiten niet op hebben. informatieve tekst verschillende redenen, een rede koude beschermen zon Hoofddeksels mode uniform regen mannen minder vaak vrouwen nog steeds postbode agent soldaten Mensen dragen om verschillende redenen een hoofddeksel. 14 Ondersteboven van lezen Tekststructuren

15 Smokkelen Door het grensgebied met België, loopt een bijzondere weg voor toeristen: de smokkelroute. Er werden vroeger verschillende waren gesmokkeld. Vooral de smokkel van sigaretten bracht veel geld op. Die waren in België veel goedkoper. Vrachtwagens gingen dan s nachts de grens over. Volgeladen met tabak kwamen ze over stille bospaadjes later weer terug. Maar ook een gewone fiets werd gebruikt om kleine hoeveelheden te smokkelen. Het zadel ging eraf en in het frame werden sigaretten geschud. In België waren boter en kaas weer veel duurder. Die werden natuurlijk ook in vrachtwagens daarheen vervoerd. Pakjes boter werden ook gewoon op het lichaam mee gedragen. Bij warm weer werd dat wel plakkerig Voor kaas was er nog een andere manier, het kaasrollen. In sommige plaatsen liep de grens dwars door een straat. De overkant van de weg was in België. Ronde kazen nu werden van de ene kant naar de andere gerold. informatieve tekst verschillende waren, een andere manier sigaretten vrachtwagens in het fietsframe Smokkelen kaas vrachtwagens kaasrollen boter vrachtwagens op het lichaam Vroeger werden er verschillende waren gesmokkeld. Ondersteboven van lezen Tekststructuren 15

16 Zoetmakers Wij gebruiken een schepje suiker of een suikerklontje om de thee of koffie zoet te maken. Over zoetmakers is heel wat te vertellen. Er zijn namelijk verschillende soorten zoetmakers. Vroeger gebruikten mensen honing als zoetmaker. In het oude Egypte voeren boten met bijenkorven over de Nijl. De bijen zwermden uit naar de oevers. Daar haalden ze nectar uit de bloemen. In de korven ontstond daar de honing uit, die erg duur was. In India werd een manier bedacht om suiker uit het sap van een wilde rietsoort te halen. In de middeleeuwen werd die suiker per schip naar Europa gebracht. De rietsuiker bleef een duur product. In het begin van de vorige eeuw werd in Frankrijk een belangrijke ontdekking gedaan. In het sap van de wortel van een soort biet zat veel suiker. Die biet, de suikerbiet genoemd, kon ook in Europa gemakkelijk worden verbouwd. Suiker was nu niet meer zeldzaam. De prijs daalde flink. Tegenwoordig eten wij per persoon wel veertig kilo suiker per jaar. Soort tekst : informatieve tekst verschillende waren, een andere manier honing Egypte: bijenkorven over de Nijl Zoetmakers rietsuiker India: sap uit rietsoort suikerbiet Frankrijk: suikerbiet Er zijn verschillende soorten zoetmakers. 16 Ondersteboven van lezen Tekststructuren

17 Heilige boeken In veel godsdiensten spelen bepaalde soorten boeken een belangrijke rol. Twee van zulke heilige boeken behoren zelfs tot de meest gelezen werken ter wereld. Het zijn de bijbel en de koran. De bijbel is het oudste. In de godsdienst van de joden en van de christenen speelt hij een grote rol. Eigenlijk bestaat de bijbel uit verscheidene boeken, die verdeeld worden in het Oude en het Nieuwe Testament. Het eerste deel vertelt de geschiedenis van het joodse volk. Er staan beroemde verhalen in en prachtige verzen. Het tweede deel, het Nieuwe Testament, gaat vooral over het leven van Jezus en zijn leerlingen. De belangrijkste richtlijnen van de christelijke godsdiensten komen eruit voort. De koran is het heilige boek van de moslims of de islamieten. In honderdveertien hoofdstukken worden er de ideeën in verteld, zoals de profeet Mohammed die hoorde van de engel Gabriël. Veel wetten in Arabische landen komen regelrecht uit de koran. informatieve tekst bepaalde soorten boeken, twee van zulke heilige boeken bijbel Oude Testament: joden Heilige boeken Nieuwe Testament: christenen koran 114 hoofdstukken: moslims Er zijn twee heilige boeken die veel gelezen worden. Ondersteboven van lezen Tekststructuren 17

18 De kalender Welke dag is het vandaag? Een blik op de kalender en je weet het antwoord. Een moderne kalender ziet er eenvoudig uit. Toch heeft het eeuwen gekost om een goede manier van tijdmeting te vinden. Er bestaan verschillende manieren van tijdmeting. De eerste mensen rekenden misschien met manen. Ze keken naar de veranderingen van de maan, van volle maan naar een klein sikkeltje. Hoe belangrijk die manier van rekenen was, blijkt nog uit ons woord maand. De Egyptenaren leefden volgens de seizoenen van de overstromingen van de Nijl. Zij rekenden hun tijd dan ook met seizoenen. De Babyloniërs pasten voor het eerst de dagen, maanden en seizoenen ineen. Hun priesters maakten een kalender die uitging van de loop van de aarde om de zon. Het jaar had twaalf maanden, maar was enkele dagen te kort. Als wij zo zouden rekenen zou Kerstmis al gauw midden in de zomer vallen. De Romeinen lieten sterrenkundigen de zaak uitzoeken. Aan hen danken wij het schrikkeljaar. informatieve tekst goede manier van tijdmeting, verschillende manier van tijdmeting manen eerste mensen Kalender seizoenen jaren Egyptenaren Babyloniërs schrikkeljaar Romeinen Er bestaan verschillende manieren van tijdmeting. 18 Ondersteboven van lezen Tekststructuren