Tijd en ervaring: wie heeft er nog tijd?

Transcriptie

1 Tijd en ervaring: wie heeft er nog tijd? VFP/VFO/ISVW conferentie Zaterdag 20 november 2010 van tot ISVW conferentiehotel Leusden

2 Hebben we de tijd? Nemen we de tijd? Of beheerst de tijd ons? Wat kan de filosofische praktijk betekenen voor onze omgang met de tijd? Tijd is een interessant filosofisch thema waar we (te) weinig bij stil staan. In de filosofische praktijk speelt vooral de betekenis van tijd in de persoonlijke ervaring een belangrijke rol. Tijdens deze dag, georganiseerd door de Vereniging voor Filosofische Praktijk en de Vereniging voor Filosofie Onderwijs, belichten we vanuit verschillende perspectieven de ervaring van de tijd en de invloed die deze heeft op ons dagelijks leven. Prof. Dr. Frans Jacobs houdt een lezing over het begrip tijd in het oeuvre van Marcel Proust. Prof. Dr. Marli Huijer reflecteert op de ervaring van en omgang met tijd in de hedendaagse cultuur. s Middags zijn er twee rondes van workshops waar de deelnemers samen de tijd ervaren, bespreken en proberen in te vullen. Onder meer het Socratisch gesprek, filosofie en literatuur, en filosofie met kinderen komen aan bod. s Ochtends wordt d.m.v. lezingen een kader geschetst. Na de lunch worden verschillende thema s meer uitgediept in twee rondes van parallelle workshops. Programma Inloop, ontvangst en koffie Lezing Marli Huijer Lezing Frans Jacobs Lunch Workshopronde Koffiepauze Workshopronde Afsluiting en borrel

3 Marli Huijer, filosoof/arts, is bijzonder hoogleraar filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en lector Filosofie aan De Haagse Hogeschool. Haar onderzoek richt zich op de invloed die nieuwe technologieën hebben op hoe we tijd opvatten en ermee omgaan. Na haar promotie over het late werk van de Franse filosoof Foucault oncentreerde ze zich op de filosofie in relatie tot biomedische praktijken. Van 2002 tot 2005 was zij bijzonder hoogleraar Gender en Biomedische Wetenschappen. Zij schreef met Reinjan Mulder Opnieuw beginnen. Metamorfosen in het bestaan (2009) en redigeerde met Martijntje Smits Moralicide. Nieuwe morele vocabulaires voor technologie (2010). De paradoxen van tijd. Eerste paradox: tijd is een van de belangrijkste ordeningsprincipes van het bestaan, en toch weten we niet goed wat tijd is. Bestaat de tijd eigenlijk wel? Houden filosofen die zich buigen over de vraag Wat is de tijd? zich met een schijnprobleem bezig? Tweede paradox: we ervaren de tijd permanent als een probleem, maar kunnen ook niet zonder tijd. We zijn drukdrukdruk en hebben nergens écht tijd voor, en toch laten we ons keer op keer verleiden om steeds meer in steeds minder tijd te doen. Onthaasting is en te simpel antwoord op dit probleem. In de lezing zal ik op zoek gaan naar openingen om anders in en over tijd te denken. Frans Jacobs was vanwege de Stichting Socrates bijzonder hoogleraar in de wijsgerige antropologie en de grondslagen van het humanisme aan de Universiteit Leiden en is emeritus wijsgerige ethiek aan de Universiteit van Amsterdam. De tijd in het oeuvre van Marcel Proust. Marcel Proust ( ) schreef met Op zoek naar de verloren tijd een zeventallige romancyclus die op zichzelf een universum is en tegelijkertijd een (verdwenen) wereld uitputtend verbeeldt. Dit werk heeft niet alleen een grote literaire waarde, maar de thematiek is filosofisch gezien ook zeer interessant. Het belangrijkste thema is de Tijd: het verstrijken ervan, het onontkoombare verloop van het leven, waarbij alleen de kunst, de roman, door middel van de herinnering, de vergankelijkheid kan bestrijden. Deze tijd is niet aan chronologie gebonden.

4 Karin Fontein is docent Filosofie aan de Joke Smit Academie voor volwassenenonderwijs en op Het Amsterdams Lyceum. Ze studeerde Kultuurfilosofie en Esthetica, gaf diverse cursussen over Filosofie en Literatuur, en werkte mee aan Literaire en Kunsttijdschriften. Workshop filosofie van tijd in de literatuur. "Soms lijkt lezen op een ervaring in een tijdmachine, dan weer laat het je een andere wereld zien - Woorden, onderzoekend bij filosofie en meeslepend bij literatuur? Waar de een analyseert en deconstrueert wil de ander ons verleiden... en doet dat soms met wijsheid? En wat is die wijsheid waard, voor filosofen? En wat kunnen praktisch filosofen ermee doen? In deze workshop onderzoeken we oa. teksten over identiteit, zelfkennis, liefde, wanhoop en tijd - laat u inspireren! Wouter Kusters is taalwetenschapper, filosoof, docent en schrijver. Na zijn promotie op onderzoek naar taalverandering schreef hij boeken over filosofie en psychopathologie, zoals het met de Socrateswisselbeker bekroonde Pure Waanzin (2005) en Alleen (2007). Rondom het concept van de tijd schreef hij Landschappen van Tijd (2007) en een boek over tijd in psychopathologie en religie zal voorjaar 2011 verschijnen. Workshop ervaring van tijd. In de workshop zullen de deelnemers ontvankelijk worden gemaakt voor de belangrijkste paradox van de tijd, die tussen ervaren tijd en gemeten tijd. Eerst zal Kusters laten zien dat nog steeds de beroemde uitspraak van Augustinus over tijd geldt: Wat is tijd? Wanneer niemand het me vraagt, weet ik het; wil ik het echter uitleggen aan iemand die het vraagt, dan weet ik het niet. Daarna zal Kusters betogen dat in de praktijk de vraag naar de tijd wordt toegedekt door gebruik te maken van verschilloende modellen en tijdsmetaforen. Aan de hand van enkele passages uit filosofische en literaire teksten zal Kusters met de deelnemers nagaan hoe we onze concepten en ervaring van tijd kunnen verrijken en verruimen.

5 Peter Harteloh is filosoof. Hij is gepromoveerd op de kwaliteit van zorg. Hij werkt als filosofisch consulent te Rotterdam en als wetenschappelijk onderzoeker. Workshop de tekenen der tijd bedriegen ons! Wat zijn de tekenen van onze tijd? Hoe moeten we deze interpreteren? Kunnen ze ons bedriegen? Kunnen we de tijd eigenlijk wel lezen/begrijpen/duiden? Dat zijn de vragen die aan deze workshop ten grondslag liggen. Deze vragen wil ik met de deelnemers op socratische wijze onderzoeken door middel van het kapittelen. Regel: spreektijd = stiltetijd, dat wil zeggen, wanneer iemand heeft gesproken, moet de gehele groep vervolgens een stilte in acht nemen die even lang duurt als er is gesproken. Daarbij wordt er geen gebruik gemaakt van de objectieve tijd (horloges af), maar van een beleving van de duur van het gesprokene. Er worden inzichten naar voren gebracht, vragen, reacties op anderen etc. tot het denkproces stolt in de stilte. Een ieder mag het woord grijpen, maar iedere bijdrage neemt tijd/ruimte in beslag en wees u daarvan bewust. Wees kernachtig en intens. Laat de stilte haar werk doen! Maaike Merckens Bekkers is jurist en filosoof. Ze richt zich met haar bedrijf Wonder Why voornamelijk op het filosoferen met jongeren en kinderen, in en buiten school. Workshop filosoferen met kinderen voor volwassenen, over de tijd. We beginnen de workshop met een element uit de nieuwe media, dit kan zijn een filmpje, een liedje of een rap. Want kinderen, zoals we allemaal weten, willen spelen en plezier maken en zijn tegelijkertijd nieuwsgierig en onderzoekend. Een liedje of filmpje prikkelt hun fantasie en is meestal een goede manier ze in de juiste houding voor het filosoferen te krijgen. Ze hebben er dan zin in. Nu zullen de deelnemers aan deze workshop geen kinderen zijn, en ze zullen ook niet als zodanig worden behandeld. Waar het om gaat is te proberen net zo onbevangen vragen te durven stellen als de kinderen doen. Het is dan een unieke manier om zelf aan het denken gezet te worden. De focus voor deze workshop is geïnspireerd op het boek Welke kleur heeft de tijd van Marco Wehr.

6 Locatie: ISVW conferentiehotel, Dodeweg 8, 3822 RD Leusden. Tel , Datum en tijd: zaterdag 20 november 2010, uur. Entree (inclusief lunch en koffie/thee): 80,- Voor leden van de VFP, VFO en VFVO 60,- Studenten 30,- Aanmelding: Voor meer informatie: Reinskje Talhout )