Kinderziekten. Inhoudsopgave

Transcriptie

1 Kinderziekten Inhoudsopgave Inleiding Rijksvaccinatieprogramma Bof Mazelen Rodehond Kinkhoest Nekkramp Waterpokken Vijfde Ziekte Zesde Ziekte Roodvonk Pseudokroep Naar de huisarts bij Inleiding Kinderziekten. Vrijwel ieder kind krijgt er mee te maken. De apotheek denkt met u mee over welke kinderziekten er zijn, hoe u de klachten herkent, wat u zelf kunt doen, het verlichten van de klachten en wanneer het verstandig is contact op te nemen met uw huisarts. Naast de veel voorkomende kinderziekten wordt een aantal kinderziekten beschreven die minder vaak voorkomen, omdat ze zijn opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Dit programma is ingesteld door de overheid en omvat een aantal gratis inentingen gedurende de kinderjaren. Deze inentingen zijn niet verplicht, zodat enkele kinderziekten waarvoor inentingen beschikbaar zijn toch nog kunnen voorkomen (bijvoorbeeld mazelen). Eerst wordt het vaccinatieprogramma toegelicht, vervolgens enkele ziekten die in het programma zijn opgenomen. Daarna volgen de meest voorkomende kinderziekten. Tot slot wordt aangegeven in welke gevallen de huisarts moet worden geraadpleegd.

2 Rijksvaccinatieprogramma Het Rijksvaccinatieprogramma omvat de volgende inentingen: ak : acellulair Kinkhoestvaccin BMR : Bof, Mazelen en Rode Hond. DKTP-Hib : Difterie, Kinkhoest (acellulair), Tetanus, Poliomyelitis (kinderverlamming) Haemophilus Influenzae type B (veroorzaker hersenvliesontsteking). DTP : Difterie, Tetanus, Poliomyelitis Hep B : Hepatitis B, uitsluitend als moeder drager is of een van de ouders geboren is in land met hoog risico. MenC : Meningokokken type C (veroorzaker hersenvliesontsteking) De inentingen worden kosteloos gegeven bij de leeftijd van: 2 maanden DKTP-Hib-1 + (Hep B) 3 maanden DKTP-Hib-2 4 maanden DKTP-Hib-3 + (Hep B) 11 maanden DKTP-Hib-4 + (Hep B) 14 maanden BMR-1 + Men C 4 jaar DTP-5 + ak 9 jaar DTP-6 + BMR -2 Bof (parotitis epidemica) Symptomen: koorts, pijnlijke zwelling van een of beide speekselklieren in de buurt van de oren, soms ook die onder de kaak, de wangen zijn bol, kauwen is pijnlijk. Incubatietijd: tot 3 weken. Besmettelijkheid: 5 dagen voor tot 9 dagen na begin van de zwelling, besmetting via druppeltjes bij uitademing (praten en hoesten). Duur: tot 10 dagen. Bijzonderheden: verloopt bij een derde van gevallen ongemerkt. Komt niet vaak meer voor dankzij vaccinatie. Advies: verwijzen naar huisarts. Koude kompressen tegen de gezwollen klieren houden. Eventueel paracetamol tegen de pijn, zie doseringstabel. Bij voorkeur vloeibare voeding, geen zure voedingsmiddelen.

3 Mazelen (morbilli) Symptomen: begint met verkoudheid: niezen, hoesten, rode ogen en (hoge) koorts. Na ca. 3 dagen komen er witte vlekjes op het wangslijmvlies. Na 2 weken verschijnen er kleine paarsrode vlekjes, die in elkaar overgaan en grillig gevormde grote vlekken geven. Het begint meestal eerst achter de oren. Daarna verspreid het zich over het lichaam. Incubatietijd: 8 tot 12 dagen. Besmettelijkheid: 4 dagen vóór tot 5 dagen nà het verschijnen van de vlekjes, besmetting via druppeltjes bij uitademing (praten en hoesten). Duur: 1 à 2 weken. Bijzonderheden: komt niet zo vaak meer voor dankzij vaccinatie. Meestal onschuldige ziekte, die vanzelf over gaat. Niet gevaccineerde kinderen kunnen echter behoorlijk ziek zijn. In dat geval kunnen ernstiger complicaties optreden. Advies: zie koorts Rode hond (rubella) Symptomen: kleine rozerode vlekjes beginnend op het gezicht en hals, daarna uitbreidend over de rest van het lichaam. Vooral de wangen zijn roodgloeiend. Verder eventueel lichte verhoging, loopneus, hoesten, rode ogen en opgezette lymfeklieren. Incubatietijd: 2 tot 3 weken. Besmettelijkheid: 1 week vóór tot 5 dagen na het verschijnen van de vlekjes, besmettelijk via druppeltjes bij uitademing (praten en hoesten). Duur: 3 à 4 dagen. Bijzonderheden: komt niet zo vaak meer voor dankzij vaccinatie. Lichte, onschuldige infectieziekte. Wel gevaarlijk voor zwangere vrouwen, daar het ernstig aangeboren afwijkingen kan veroorzaken aan de foetus. Advies: zie koorts

4 Kinkhoest (pertussis) Wordt veroorzaakt door een bacterie. Symptomen: vermoeiende hoestaanvallen (blafhoest), vooral 's nachts, gevolgd door gierend ademhalen vaak eindigend met ophoesten van slijm en braken, koorts. Incubatietijd: 1 tot 3 weken. Besmettelijkheid: van vlak voor uitbreken van ziekte tot zo n 4 weken daarna, besmettelijk via druppeltjes bij uitademing (praten en hoesten). Duur: enkele weken (soms maanden). Bijzonderheden: komt ondanks vaccinatie weer meer voor. Advies: verwijzen naar huisarts. Hoestdranken hebben weinig effect, deze werken hooguit verzachtend. Nekkramp (meningitis) Wordt veroorzaakt door een virus of bacterie (verschillende soorten). Bij kinderen veroorzaakt door Haemophilus Influenzae type B (Hib) of meningokok. Symptomen: plotseling hoge koorts, nekstijfheid, overgeven, heftige hoofdpijn, lusteloosheid, verwardheid, bewusteloosheid, soms roodblauwe of paarsblauwe vlekjes (pinpoints), die niet weggedrukt kunnen worden (Hib veroorzaakt ook wel oorontsteking). Incubatietijd: onbekend. Besmettelijkheid: besmettelijk via druppeltjes bij uitademing (praten en hoesten). Duur: afhankelijk van behandeling en ernst varieert dit van enkele dagen of weken. Bijzonderheden: zeer ernstige levensbedreigende ziekte, die direct adequaat behandeld moet worden. Er kunnen ernstige complicaties optreden, zoals hersenvliesontsteking, bloedvergiftiging (sepsis) of shock. Kinderen worden gevaccineerd via het rijksvaccinatieprogramma voor meningitis veroorzaakt door Hib. Het vaccin geeft echter geen bescherming tegen meningitis door andere verwekkers, zoals de meningokok. Advies: Neem direct contact op met de huisarts!

5 Waterpokken (varicella) Symptomen: rode puistjes, waarop zich blaasjes vormen met een rode rand die weer indrogen tot korstjes. Er ontstaan steeds nieuwe waterpokken. Komt meestal over het hele lichaam voor, kan zelfs in de mond in het haar en op de oogleden voorkomen. Gaat meestal gepaard met jeuk, koorts, lusteloosheid of hoofdpijn. Incubatietijd: 2 tot 3 weken. Besmettelijkheid: van enkele dagen voor het verschijnen tot het indrogen van alle blaasjes. Besmettelijk bij aanraking van de waterpokken. Duur: 1 à 2 weken. Bijzonderheden: lichte, onschuldige besmettelijke infectieziekte. Kinderen binnen houden is niet nodig, alhoewel contact met andere kleine kinderen vermeden dient te worden. Advies: zie waterpokken Vijfde ziekte (erythema infectiosum) Symptomen: rode wangen met grillig rozerode vlekjes, daarna op armen en benen, soms op de romp of billen. Gaat soms gepaard met hangerigheid, koorts, jeuk of gewrichtspijn. Incubatietijd: 1 tot 3 weken. Besmettelijkheid: 1 week vóór tot aan het uitbreken van de huiduitslag (= exantheem), besmettelijk via druppeltjes bij uitademing bijvoorbeeld bij praten of hoesten. Duur: maximaal 1 week. Bijzonderheden: onschuldige infectieziekte. De vlekjes komen soms terug in de zon of na een heet bad, maar verdwijnen dan weer snel. Het onderscheid met andere vlekjesziekten is soms moeilijk. De infectie kan bij zwangere vrouwen een verhoogd risico geven op miskraam of doodgeboren kindje. Advies: - gedurende 2 weken de felle zon of een heet bad vermijden, zie jeuk - eventueel paracetamol tegen de gewrichtspijn, zie doseringstabel Bij twijfel adviseren wij u contact op te nemen met uw huisarts.

6 Zesde ziekte (erythema subitum) Symptomen: hoge koorts gedurende 3 tot 5 dagen. Als de temperatuur gedaald is verschijnen er kleine lichtrode vlekjes in het gezicht en op de romp. Deze verdwijnen weer binnen 1 à 2 dagen. Incubatietijd: 1 tot 3 weken. Besmettelijkheid: onbekend, besmetting waarschijnlijk via de lucht. Duur: 5 à 6 dagen. Bijzonderheden: onschuldige infectieziekte, komt zeer veel voor bij kinderen van 6 maanden tot 3 jaar. Het kind hoeft niet binnen gehouden te worden. Advies: zie koorts Roodvonk (scarlatina) Wordt veroorzaakt door een bacterie. Symptomen: begint met verminderde eetlust, keelpijn en koorts. De tong wordt eerst wit en na 3 dagen rood en dik. Er verschijnen kleine donkerrode vlekjes (puntjes) op de huid. Uitslag verspreidt zich over het hele lichaam, maar vooral naar oksels en liezen. Incubatietijd: 1 tot 5 dagen. Besmettelijkheid: van enkele dagen vóór het verschijnen tot op het verdwijnen van de uitslag, besmetting via druppeltjes bij uitademing (praten en hoesten). Duur: ongeveer 1 week. Bijzonderheden: na 1 tot 2 weken na het verdwijnen van de uitslag kan de huid vervellen, vooral op de handpalmen en voetzolen. Komt zelden voor. Advies: neem contact op met uw huisarts.

7 Pseudokroep Symptomen: piepende, gierende ademhaling gepaard gaand met een blafhoest, hese stem en soms ook wat koorts. Aanval treedt vaak 's avonds op. Duur: een aanval is met de juiste behandeling van korte duur. Aanvallen kunnen zich echter herhalen. Bijzonderheden: lijkt alarmerend, maar is redelijk onschuldig. Advies: RUSTIG BLIJVEN! Ga met uw kind naar de badkamer, sluit de deur en draai de heetwaterkraan van de douche open. De badkamer vult zich met stoom. Neem uw kind op schoot en ga zo dicht mogelijk naast de douche zitten. Leidt uw kind af door een verhaaltje te vertellen of te spelen. Laat het regelmatig een beetje water drinken. Na tien tot vijftien minuten neemt het hoesten af en wordt de ademhaling rustiger. Helpt stomen in de badkamer niet, raadpleeg dan uw huisarts. Kwijlt het kind, heeft het keelpijn, koorts, wil het niet slikken en blijft het angstig zitten of is het kind ouder dan 4 jaar neem dan direct contact op met uw huisarts. Naar de huisarts bij: - zeer hoge koorts (meer dan 40 graden) - koorts langer dan 3 dagen - koorts bij baby s jonger dan 3 maanden - verwardheid of sufheid, ongeacht de temperatuur, van het kind - koortsstuipen - koorts in combinatie met diarree of braken of niet willen drinken - bloed in de urine of ontlasting - gespannenheid van de fontanel bij baby s - kreunen van de baby, wanneer hij bij de beentjes wordt opgetrokken (bij verschonen) - paars of roodblauwe vlekjes, die niet weggedrukt kunnen worden - braken - benauwdheid - pijn in de nek of bij het buigen van het hoofd - erge ongerustheid van de ouders - een zwangerschap, waarbij contact is geweest met een kind met een vlekjesziekte