In memoriam Prof.dr. Koos Duppen ( ) Lid College van Bestuur Hoogleraar Initieel Onderwijs en Femtoseconde Laserspectroscopie

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011

2 In memoriam Prof.dr. Koos Duppen (-2011) Lid College van Bestuur Hoogleraar Initieel Onderwijs en Femtoseconde Laserspectroscopie

3 1.1 Maatschappelijke thema s 1.2 Valorisatie 1. Omgeving en relaties 2.1 Differentiatie 2.2 Professionaliteit 2. Rendementen 2.4 Instroom en relatiebeheer 2. Kwaliteitszorg.1 Individuele kwaliteit.2 Strategische groepen en instituten.. Kwaliteitszorg.4 Graduate Schools Doelstellingen 4.2 Mobiliteit 4. Stategische samenwerking.1 Personeelsbeleid.2 Arbo, duurzaamheid en milieu. Huisvesting.1 Financieel beleid.2 Handhaving en controle. Bibliotheek 1. Persoonsgebonden toekenning 2. Bouwprojecten. Communicatie met stakeholders 4. Overzicht centrale instellingen RUG. Nevenfuncties leden Raad van Toezicht. Nevenfuncties leden College van Bestuur 7. Samenstelling Centrale Organen Meer informatie 79 Lijst van afkortingen 80 Colofon 8

4

5 0 Het jaar 2011 zal wellicht vooral in herinnering blijven als het jaar waarin de studierendementen aan de RUG een significante verbetering lieten zien. Duidelijk is dat de invoering van het Bindend Studie Advies (BSA) hierin een doorslaggevende rol heeft gespeeld. De Raad van Toezicht is er tevreden over dat de RUG dit beleid geïmplementeerd heeft en spreekt er zijn vreugde over uit dat de verwachte positieve effecten zich daadwerkelijk voor blijken te doen. Een andere belangrijke ontwikkeling die in het jaar 2011 is ingezet, betreft de profilering van de RUG als research-universiteit. Het Healthy Ageing programma heeft in 2011 goed vaart gekregen en werpt zijn eerste vruchten reeds af. Daarnaast profileert de RUG zich met GESP en de Energy Academy Europe zeer nadrukkelijk op de gebieden van energy transformation en sustainable society, twee gebieden van fundamentele maatschappelijke betekenis. Financieel staat de RUG er ondanks de bezuinigingen op de Rijksbijdrage nog steeds solide voor. De grote uitgaven in de nieuwbouw (Centrum voor Levenswetenschappen, ERIBA) en de investeringen in onderzoekprogramma s zoals LifeLines hebben er niet toe geleid dat de RUG in financieel zwaar weer terecht is gekomen. Hoewel de kwaliteit van de besluitvorming binnen de RUG voldoende is, dringt de Raad erop aan de administratieve processen en de besluitvormingsprocessen in de komende jaren te verbeteren. Hierbij is het belangrijk de snelheid zowel van de besluitvorming op zich als van de implementatie te verbeteren, terwijl tegelijk de zorgvuldigheid gegarandeerd moet blijven. De Raad verheugt zich erover dat de toponderzoeksscholen ZIAM en NOVA in 2011 als exemplary zijn beoordeeld, hetgeen tot een continuering in de toewijzing van middelen leidt. De Raad heeft de handreiking onderwijskundige publiek-private arrangementen besproken. De Raad onderschrijft het advies van het College dat er geen aanleiding is het vigerende beleid hierover aan te scherpen. De Raad heeft op 9 mei 2011 een gezamenlijke bijeenkomst met de Universiteitsraad belegd. Een constructieve bijeenkomst waarin aspecten zoals bezuinigingen, ambities, langstudeerdersregeling en BSA aan de orde kwamen. De Raad neemt met genoegen kennis van de verbetering van de positie van de RUG in verschillende rankings. De RUG heeft zich door middel van het charter Talent aan de top gecommitteerd het aantal vrouwen in leidinggevende posities te verhogen. De voortgang en invulling hiervan heeft de Raad in 2011 besproken. Verder heeft de Raad de Jaarrekening 20, Jaarverslag RUG 20 alsmede de Instellingsbegroting 2012 goedgekeurd. De Raad heeft prof. dr. E. Sterken per 1 maart 2011 als rector magnificus in het College van Bestuur verwelkomd. De afgetreden rector magnificus prof. dr. F. Zwarts is door de Raad bedankt voor zijn tomeloze inzet als een bekwaam bestuurder in de afgelopen 8, jaar. Professor Zwarts heeft een grote bijdrage geleverd aan onder andere de internationalisering van het onderwijs binnen de RUG. De Raad heeft in mei 2011 met droefenis afscheid moeten nemen van prof. dr. K. Duppen, vicevoorzitter van het College van Bestuur. De Raad betreurt in het verscheiden van prof. Duppen niet alleen dat aan de RUG een effectief bestuurder ontvallen is, maar ook dat een inspirerende mens niet langer onder ons is. Zijn overlijden heeft velen geraakt. Per 1 januari 2012 heeft de Raad drs. J. de Jeu als lid van het College van Bestuur benoemd. Dhr. De Jeu wordt hiermee de opvolger van prof. dr. K. Duppen. Tevens is mw. A.A.M. Schaafsma als lid van de Raad van Toezicht per 1 november 2011 voor een periode van vier jaar herbenoemd. R.J. Hoekstra, voorzitter Raad van Toezicht april 2012

6 0 In het afgelopen jaar heeft de Rijksuniversiteit Groningen een gevoelig verlies geleden. Op 27 mei overleed Koos Duppen, de vicevoorzitter van het College van Bestuur. Voor rector Elmer Sterken en voor ondergetekende betekende dit niet alleen dat een buitengewoon energiek en talentvol bestuurder uit ons College wegviel, maar ook dat wij geconfronteerd werden met het verlies van iemand die meer was dan een collega. Koos was een inspirerende vriend, die zijn werk met een tomeloos plezier verrichtte. De afscheidsceremonie die de universiteit op juni organiseerde maakte manifest dat het verscheiden van Koos Duppen niet alleen door ons, zijn naaste medebestuurders, maar door talloos veel mensen, van binnen en buiten onze organisatie, als een persoonlijk verlies beleefd is. Als wij terugdenken aan Koos Duppen, herinneren wij ons niet alleen een bestuurder die op tal van terreinen van groot belang is geweest voor de universiteit, maar ook en vooral aan een man die ons aansprak, die bruggen tussen mensen sloeg en die betrokkenheid genereerde. Het jaar 2011 is een jaar geweest waarin de groei van de RUG zich flink doorzette. Het aantal studenten steeg naar ruim (op peildatum 1 oktober 2011), het aantal eerstejaars nam toe naar ruim.900, hoewel op een aantal studierichtingen het instrument van de numerus fixus lag. Ook de groei van het aantal buitenlandse studenten aan de RUG zet door, nog altijd met tien procent per jaar. Aan het begin van het collegejaar heeft de RUG studenten en PhD s uit 1 verschillende landen welkom geheten. Het is zeer verheugend dat het beleid dat de universiteit heeft uitgestippeld om studenten van overal uit de wereld aan te trekken zodanig zijn vruchten afwerpt. Uit enquêtes blijkt bovendien dat de buitenlandse studenten hun studietijd in Groningen als stimulerend ervaren. De RUG heeft van alle Nederlandse universiteiten het hoogste aanbevelingscijfer gekregen van haar buitenlandse studenten. Dat is een groot compliment voor de manier waarop onze docenten, onderzoekers en ondersteunend personeel met de buitenlandse studenten omgaan. Zij creëren de sfeer waarin jonge mensen uit geheel andere culturen zich thuis voelen in de Martinistad. De RUG is dankzij hun een knooppunt geworden in de internationale stromen van studenten. Een geweldig belangrijk resultaat, omdat wetenschap nu eenmaal internationaal is. We zouden wellicht de invoering van het Bindend Studie Advies ook als een vorm van groei kunnen kenschetsen: een groei naar een meer volwassen verhouding tussen de instelling en haar studenten. Het BSA is een succes gebleken, niet alleen in technisch en organisatorisch opzicht, maar ook inhoudelijk. De studierendementen zijn sinds de invoering significant gestegen. Het percentage studenten dat binnen één jaar 0 ECTS haalt, steeg van 0 naar 40, het percentage studenten dat in het eerste jaar tenminste 40 punten behaalt steeg van naar 7. Natuurlijk zijn wij nog niet tevreden: de rendementen moeten beter worden. Ik blijf erbij dat een propedeuserendement van haalbaar is. Maar duidelijk is wel: er is een groeipad ingeslagen en we zijn op weg om een probleem op te lossen dat alle universiteiten in Nederland, inclusief de RUG, zo lang achtervolgd heeft. Bijzonder verheugend is dat deze ontwikkeling de relatie met onze reguliere studenten in het geheel niet aantast. Uit de enquête van Elsevier blijkt dat we samen met de Radboud Universiteit de eerste plaats innemen in de studententevredenheid. En uit onderzoeken van Intermediair en InCompany blijkt dat ook voor medewerkers de RUG een aantrekkelijke organisatie blijft. De RUG is een research-universiteit en ontleent haar bestaansrecht dus ook aan successen die haar onderzoekers behalen in de strijd om kennisvermeerdering. Net als vorig jaar moet ik mij tot een betrekkelijk willekeurige greep beperken. Laat ik beginnen met de dag dat ik het nummer van november van het internationale weekblad voor de wetenschap Nature opensloeg. Wat een prachtige dag voor de universiteit! Op pagina 208 stond een bijdrage van de onderzoeksgroep van Ben Feringa over een four-wheel drive in nano-afmetingen. Het onderzoek is mondiaal als een doorbraak in de nanotechnologie ervaren, zoals moge blijken uit het feit dat de

7 7 0 Chinese Academie van Wetenschappen de nanomotor als een van de tien belangrijkste wetenschappelijke doorbraken heeft geclassificeerd voor het jaar Maar dat was nog maar de helft van de vreugde. Want op pagina 22 van dit toptijdschrift stond nog een bijdrage uit Groningen, van de hand van dr. Bart van de Sluis van de afdeling Pathologie en Medische Biologie, in samenwerking met onze honorair hoogleraar prof.dr. Jan van Deursen van de Mayo Clinics in Rochester, en gesponsord door alumnus Paul Baan, over de manier waarop het verouderingsproces van lichaamscellen kan worden bestudeerd en wellicht kan worden vertraagd. Dit artikel werd overigens door Science verkozen als 1 van de top wetenschappelijke artikelen in Het komt niet iedere dag voor dat een universiteit zo prominent figureert in zo n belangrijk internationaal tijdschrift en daarom vermeld ik dat graag. Dat het hier niet om toevalstreffers gaat, blijkt uit de gestaag stijgende positie die de RUG op de internationale ranglijsten doormaakt. In de Academic Ranking for World-Class Universities van de Shanghai Jiao Tong University China is de RUG in 2011 geklommen van positie 9 naar positie. Daarmee neemt de RUG de derde positie in onder de Nederlandse universiteiten. De universiteiten van Utrecht en Leiden staan in de top 0 van deze lijst, Groningen is duidelijk bezig zich daar ook in te nestelen. Overigens tekent de stijging van de kwaliteit van het RUG-onderzoek zich ook in vele andere internationale rankings af. De RUG is een van de snelst groeiende universiteiten, gelet op de stijging van het aantal publicaties dat per jaar in gerenommeerde tijdschriften verschijnt. Een andere belangrijke indicatie voor de kwaliteit van het Gronings onderzoek is dat de RUG ook in het afgelopen jaar een fors aantal prestigieuze onderzoeksbeurzen van de European Research Council (ERC) heeft binnengehaald. Er zijn negen ERC Starting Grants bij de RUG terechtgekomen, bijna 2 % van het totale aantal in de EU. Alle Nederlandse universiteiten bij elkaar hebben 47 ERC s binnengehaald. Van de ERC Advanced Grants heeft de RUG er vorig jaar niet minder dan drie binnen weten te halen. Opgeteld gaat het om meer dan 20 miljoen. De onderzoeksvelden Healthy Ageing, Energy en Sustainable Society hebben zich in het afgelopen jaar duidelijk uitgekristalliseerd als de belangrijkste maatschappelijke speerpunten in het onderzoeksprofiel van de RUG. ERIBA, het European Research Institute on the Biology of Ageing van het UMCG en de RUG, bleek in staat toponderzoekers van over de gehele wereld aan te trekken en het instituut heeft al belangrijke publicaties op zijn naam staan, waaronder een artikel in Science van onder andere dr. Liesbeth Veenhoff over de ontdekking van een nieuwe sluiproute door het kernporiecomplex. Het energieonderzoek aan de RUG kreeg gestalte in onder meer het Energy Delta Gas Researchprogramma (EDGAR), in het Dutch national research programme on CO 2 capture, transport and storage (CATO) en in de Hanse Energy Corridor. In november 2011 gaven de RUG en de Hanzehogeschool Groningen het startschot voor de opbouw van een uniek instituut voor onderwijs, onderzoek en innovatie voor het thema energie: de Energy Academy Europe. Voor de Energy Academy Europe zal hetzelfde gaan gelden als voor ERIBA: het instituut zal toponderzoekers uit de gehele wereld aantrekken, het zal nauwe samenwerkingsverbanden aangaan met het internationale bedrijfsleven en het zal excellent onderwijs verzorgen voor studenten van mbo, hbo en wo-niveau van over de gehele wereld. De rode draad in het onderzoek en onderwijs zal zijn: de transformatie naar duurzame vormen van energievoorziening. Het idee voor de EAE is afkomstig van GasTerra-bestuurder Gertjan Lankhorst. Het plan kreeg ondersteuning van EL&I-minister Maxime Verhagen, die in het kader van de Green Deal mln van het Rijk toezegde. In de komende tien jaar zullen de kennisinstellingen, het bedrijfsleven en de overheid in totaal 0 mln investeren in de ontwikkeling van het instituut. Parallel aan de richting van deze Academie heeft de RUG het Groningen Energy and Sustainability Programme (GESP) opgericht, waarin al het onderzoek aan de RUG wordt gebundeld, zowel alfa, bèta als gamma. In deze initiatieven komt tot uiting dat de onderzoeksgemeenschap van de RUG ervan doordrongen is dat de transformatie naar een duurzame energievoorziening een van de belangrijkste opgaven is, waar onze samenleving zich voor gesteld ziet en ook dat het onderzoek dat aan de RUG op dit uitgebreide gebied plaatsvindt een belangrijke rol zal spelen in de verwezenlijking van wat misschien de grootste en meest diepgaande omvorming van onze economie sinds de industriële revolutie. Onze samenleving moet in de komende decennia grote en belangrijke vraagstukken oplossen. Ik ben ervan overtuigd dat tegen deze achtergrond excellent onderzoek en onderwijs van cruciaal belang

8 8 zijn. De nadruk ligt daarbij naar mijn idee op excellent. Gemiddelde prestaties zullen steeds minder meetellen in een wereld die op haar tenen moet staan om de kwaliteit van het leven te waarborgen. Het is daarom goed te constateren dat ook het afgelopen jaar voor de RUG een groei-jaar is geweest: niet alleen kwantitatief, maar vooral ook kwalitatief. S. Poppema, voorzitter College van Bestuur 0

9

10 0 De Rijksuniversiteit Groningen is een internationale brede research-universiteit, maar heeft ook met sterke verbindingen in de regio. Het onderzoeksprofiel is het resultaat van beleidskeuzes, gesteund door internationale visitatiebeoordelingen en peerreviews. Het onderwijsaanbod in de bachelorfase is breed en gedifferentieerd, gericht op de verschillen in talent van studenten. De masteropleidingen sluiten aan bij het onderzoeksprofiel en de vragen van de arbeidsmarkt. 1.1 Maatschappelijke thema s De RUG heeft vele uitstekende onderzoeksgroepen. Een belangrijk deel daarvan verricht onderzoek dat wordt gemotiveerd door wetenschappelijke nieuwsgierigheid en belangstelling. Daarmee wordt een onmisbare basis gelegd voor nieuwe inzichten en toepassingen in de toekomst, zoals expliciet (h)erkend in de Topsectorplannen. Daarnaast investeert de RUG in meer vraaggestuurd en toegepast onderzoek. Mede in reactie op het advies van de commissie Veerman en met het oog op het Hoofdlijnenakkoord tussen OCW en VSNU, heeft de RUG in 2011 daarom gekozen voor een duidelijkere profilering en zwaartepuntvorming van laatstbedoeld onderzoek in drie maatschappelijke thema s: > > Energy > > Healthy Ageing > > Sustainable Society Deze keuze is enerzijds gebaseerd op de sterke punten in het onderzoekprofiel van de RUG, anderzijds op de grote mogelijkheden voor interdisciplinariteit en voor aansluiting op de agenda van de Topsectoren van Nederland en de Grand Challenges van de Europese Unie. Hiermee wordt beoogd de internationale positie en de wetenschappelijke en maatschappelijke impact van het Groningse onderzoek te versterken. Energie De RUG is stevig betrokken bij de Topsector Energie. De onderzoeksgroep van prof.dr. J.C. Hummelen leidt bijvoorbeeld de komende tien jaar een van de twee FOM-focusgroepen voor fundamenteel energieonderzoek. Bovendien beogen de RUG en de Hanzehogeschool met de instelling van de Energy Academy een voortrekkersrol te vervullen op het gebied van energieonderzoek en energieonderwijs in het Noorden. Via de virtuele Academy en de fysieke Energy Campus worden onderzoek, opleidingen en valorisatie op het gebied van fossiele en duurzame energie gebundeld. Ter ondersteuning van het energie- en duurzaamheidsonderzoek van de RUG is tevens het Groningen Energy and Sustainability Programme (GESP) formeel van start gegaan. Hierin is al het energiegerelateerde onderzoek van de RUG samengevoegd. Healthy Ageing De RUG is ook stevig betrokken bij de Topsector Life Sciences and Health. Het European Research Institute on the Biology of Ageing (ERIBA) heeft vanuit het Nationale Roadmap-programma voor grootschalige onderzoeksfaciliteiten van NWO 18 miljoen euro verworven voor de bouw van een nationale faciliteit voor onderzoek naar kanker en veroudering in muismodellen. Daarnaast verwierven ERIBA-onderzoekers in 2011 in totaal miljoen euro aan persoonsgebonden subsidies. De vruchtbare samenwerking blijkt onder meer uit de erkenning door NWO van het Groningse Centrum voor Energy Metabolism and Ageing als een van de drie landelijke NWO-centra voor Systeembiologie. Ook het KVI werkt samen met onderzoekers in het UMCG. Zo is een STW-subsidie verkregen voor gezamenlijk onderzoek naar protonentherapie. Het regionale MKB-cluster Drugtargeting and Delivery is een bedrijvennetwerk dat al een paar jaar samenwerkt met RUG en UMCG op het gebied van geneesmiddelenontwikkeling. Het cluster is een forum voor uitwisseling van wetenschappelijk en technologisch onderzoek en initieert bovendien de ontwikkeling

11 11 van nieuwe businessconcepten voor de biomedische sector. Door de krachten in de sterk groeiende noordelijke sector levenswetenschappen te bundelen is het mogelijk farmaceutische bedrijven te interesseren voor investeringen in innovatieve projecten. Regionaal is het Healthy Ageing Network Noord-Nederland (HANNN) actief waarin bedrijfsleven, kennisinstellingen, overheden en intermediaire organisaties gezamenlijk voortbouwen op bestaande initiatieven en programma s die in het kader van Healthy Ageing reeds lopen. De vruchtbare combinatie van zorg, onderzoek en bedrijfsleven krijgt vorm in de Healthy Ageing Campus. Sustainable Society Aan de twee eerder geformuleerde thema s is in 2011 een derde toegevoegd, dat uitzicht gaat bieden op maatschappelijke valorisatie van het alfa- en gamma-onderzoek. Eind 2011 is daartoe een RUG-denktank Sustainable Society ingesteld. Belangrijkste uitgangspunten zijn dat het onderzoek vraaggestuurd is en uitgaat van aanwezige onderzoeksterkten. In 2012 komt de denktank met het visiedocument. 1.2 Valorisatie stimuleren. De vergaande samenwerking tussen RUG en UMCG in het Valorisatiecentrum is hierbij van groot belang. In dit kader heeft in 2011 het Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap (CVO) vorm gekregen. Dit centrum bouwt voort op de in gang gezette ontwikkelingen van de afgelopen vier jaar van samenwerking tussen RUG, UMCG en SBGG op gebied van valorisatie. Daarnaast wordt deze samenwerking uitgebreid met de Hanzehogeschool, waarmee gezamenlijk een flinke impuls wordt gegeven aan het stimuleren van ondernemerschap en ondernemend denken en handelen bij studenten en medewerkers van deze organisaties. Het CVO heeft een subsidie van miljoen voor vier jaar ontvangen, maar ook wordt er jaar lang fors geïnvesteerd door de partners, waartoe ook de Rabobank behoort. De RUG heeft een breed netwerk van samenwerking met regionale, nationale en internationale partijen, waaronder het (inter)nationale bedrijfsleven, de Provincies, het SNN, Akkoord van Groningen, de NOM, Energy Valley, het Healthy Ageing Netwerk Noord Nederland, Ministeries en de Europese Commissie. De screening van de organisatie op economische en maatschappelijke valoriseerbare ideeën en het scouten van partijen die daarin geïnteresseerd zijn is dagelijkse werkelijkheid en blijft een belangrijke activiteit van het CVO. 0 Onderzoek, onderwijs en valorisatie zijn bij de RUG hecht verweven. Deze verwevenheid brengt de RUG in nauw contact met bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Dit leidt tot samenwerkingsverbanden en nieuwe bedrijvigheid, waarbij waardecreatie op basis van de aanwezige hoogwaardige kennis voorop staat. Deze verwaarding van kennis initieert vele nieuwe producten en diensten waarmee de ontwikkeling van de kenniseconomie gestalte krijgt. In 2011 is de regering begonnen met een drastische verandering van haar stimuleringsbeleid op dit gebied. De uitwerking van dit alles leidt in de komende tijd tot grote veranderingen in de geschetste samenwerking tussen universiteit, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Als afgeleide zal dus ook de financiering van onderzoek en ontwikkeling sterk veranderen. De universiteit heeft met de RUG Houdstermaatschappij (RHM), de Transfer & Liaison Groep (TLG) en de Stichting Business Generator Groningen (SBGG) goede organisaties om het cyclisch en open proces van kennisoverdracht en publiek-private samenwerking te Octrooien De Transfer & Liaison Groep (TLG) begeleidt de indieningsprocedure van octrooien en beheert de gehele RUG-UMCG octrooiportefeuille, inclusief het RUG-UMCG octrooifonds, terwijl voor SBGG het accent vooral op de commercialisatie ligt. Vanuit de dagelijkse praktijk is de behoefte ontstaan het staande octrooibeleid nader in te vullen en aan te scherpen. In het najaar van 2011 heeft dit geresulteerd in aanvullend octrooibeleid. RUG en UMCG hebben hierin bevestigd dat zij, als organisatie, als (mede-) eigenaar/aanvrager zichtbaar wensen te zijn bij alle octrooiaanvragen waarbij RUG-UMCG (mede-)uitvinders, onafhankelijk van de financieringsbron, betrokken zijn. Daarnaast is bevestigd dat een marktconforme prijs wordt gehanteerd voor het overdragen van octrooirechten aan derden. Beide voorwaarden zijn gebaseerd op de landelijke VSNU/NFU-uitgangspunten voor publiekprivate samenwerkingsprojecten. Daarnaast bevat het aanvullende octrooibeleid afspraken over de verdeling van netto octrooiinkomsten in bijzondere gevallen.

12 12 In totaal zijn er in projecten uit het screeningsproces naar voren gekomen. In 17 gevallen was er een ingevuld Invention Disclosure-formulier of soortgelijk document. Er zijn 9 octrooiaanvragen ingediend op naam van RUG en/of AZG (zie figuur), en 1 op naam van een bedrijf, maar gebaseerd op RUG-kennis. Er zijn octrooien die zijn gebaseerd op RUG-UMCG-kennis, maar op naam staan van derden. In 2011 heeft TLG met hoogleraren overleg gevoerd en hun octrooi-portefeuille doorgenomen, om een completer overzicht te krijgen. Dit heeft in enkele gevallen geleid tot het binnenhalen van tot dan toe niet geïnde royalties of milestones, die vervolgens zijn verdeeld volgens het standaard-verdeelmodel. Het monitoren van licentie- en verkoopcontracten is een taak van TLG die qua belang de komende jaren zal toenemen, zeker nu SGBB in 2011 succesvol is geweest bij het afsluiten van diverse optie- en/of licentieen/of verkoopovereenkomsten. OVERZICHT VAN EERSTE INDIENINGEN VAN OCTROOIAANVRAGEN IN DE PERIODE RUG / AZG 14 AZG 12 RUG

13 1 RUG Houdstermaatschappij BV De RUG Houdstermaatschappij BV (RHM) initieert en acquireert bedrijvigheid die ontstaat vanuit de RUG. De RHM brengt kennis, ervaring, ondernemerschap en een veelzijdig regionaal bedrijvennetwerk binnen het bereik van kansrijke jonge bedrijven. In de bijlage zijn de bedrijven per 1 december 2011 opgenomen waarin RUG of UMCG deelneemt. Alle genoemde participaties komen voort uit de RUG of het UMCG of hebben een nauwe relatie met onderdelen van RUG en/of UMCG. DEELNEMINGEN PER 1 DECEMBER 2011 Deelnemingen Percentage Kernactiviteit aandelenkapitaal Jaar van oprichting 0 RUG Houdstermaatschappij BV ARGO BV,00 Advies gezondheidszorg, ouderenzorg IMEnz bioengineering BV,00 Industriële micro-organismen onderzoek Polyganics BV,91 Biodegradeerbare devices PolyVation BV,00 Polymeerchemisch onderzoek en advies KNN BV 20,00 Advies Milieu en economie Pro Facto BV,00 Bestuurskundig en juridische advies The Soil Company BV 1,7 Landbouwgrond carteringen en -advies Biovec BV,00 Gentherapy Cardiovascular diseases Science Plus Group BV,00 IT specials en science software GnTel BV 8,47 Telecommunicatie diensten Angteq BV 1,00 Pharmaceutisch en diagnostisch advies en onderzoek Promotion Groningen BV, Onderzoek en opleiding bewegingswetenschappen Solenne BV,41 Cosmetische productontwikkeling Prima KennisPartner BV 1,00 Uitzendbureau voor studenten Nederland Rusland Centrum BV 4,00 Begeleiding bilaterale contacten Talent & Career Center BV 20,00 Loopbaanadvies De Ontwikkelfabriek BV,00 IT toepassingen Diataal BV 40,00 Taalvaardigheidstoetsen

14 14 DEELNEMINGEN PER 1 DECEMBER 2011 (vervolg) Deelnemingen Percentage Kernactiviteit aandelenkapitaal Jaar van oprichting Kennis Conversie Fonds BV en Noord Tech Venture CV Organ Assist BV 11,0 Ontwikkelen van orgaanondersteunende technieken GnTel BV,84 Telecommunicatie diensten Biorion Technologies BV 1,27 Drug delivery system DNA ART BV 0,00 DNA profielen presentatie Elkoog BV 7, Internet monitoring technologie (Heeii.com) Tispa Medical BV 20, Weefsel conservering technologie Berrnell Food Holding BV, food artikelen op basis van Teff Neurendo BV 20,00 Neuro endoscopisch device InGell Technologies BV 8, Gel technologie voor drug targeting Nyken BV 28, Therapie tegen boezemfibrillatie Target Holding BV 29,17 Data search- en opslag technologie Vicinivax Holding BV 1,00 Baarmoederhalskanker therapie LanthioPep BV 4,2 Stabiliseren van Peptiden Nano Fiber Matrices BV 28,1 Fiber matrices voor cel onderzoek en productie fondsen en fonds beheer Kennis Conversie Fonds BV 0,00 Investeren in kansrijke jonge technologiebedrijven Noord Tech Venture CV,27 Investeren in kansrijke jonge technologiebedrijven NTV Beheer BV 0,00 Voeren van beheer over andere bedrijven Square One BV, Studentenstartersfonds

15 1 Contractactiviteiten In 2011 is voor 11, mln omgezet aan contractactiviteiten, waarvan 14,4 mln betrekking heeft op contractonderzoek en,2 mln op contractonderwijs. De jaarlijkse omzet uit contractactiviteiten is in 2011 licht toegenomen. Ten opzichte van 20 is de totale omvang aan contractactiviteiten met,2 mln gestegen. Dat is vooral gerealiseerd door het UMCG-O&O ( 4,9 mln), FWN ( 2,1 mln) en de faculteiten GMW en FEB met elk ruim een 1 mln. De omzet van de Faculteit der Letteren en van de centrale begrotingseenheden is met respectievelijk,0 mln en 2,4 mln afgenomen. De INKOMSTEN 2011 UIT PROJECTEN CONTRACTONDERZOEK EN -ONDERWIJS (BEDRAGEN X 1 MLN) Bedrijven Stichtingen Overheid E.U. Tweede geldstroom Contract onderwijs Overige Totaal 0 Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap 0,4 0,4 Wijsbegeerte 0,1 0,8 0,9 Rechtsgeleerdheid 0,1 0, 0,4 0,2 0, 0,4 1,7 Letteren 0, 0,9 2,8 2,9 0,9 8,1 Economie en Bedrijfskunde 0, 0, 0,7 1, 0, 0,9 1,4,8 Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 1,1 1,7 0,4 2,0 2,7 1,2 9,1 Universitair Onderwijscentrum 0, 0, 0,2 0,2 0,2 1, Ruimtelijke Wetenschappen 0,1 0,7 0,1 0,1 1,0 UMCG - Sector O&O 8,2 11,0 2,0,7 7,1 2,0 1,1 74,1 Wiskunde & Natuurwetenschappen,0 2,9,7 7, 17,,0 40, Kernfysisch Versneller Instituut 0,1 0,8 0,1 1,0 Centrale begrotingseenheden 0,1 0,2 0,4 0,8 1, Overige begrotingseenheden Bestuurs en Beheersactiviteiten 4,4 0, 0,8,8 Fondsen en reserveringen 0,2 0,2 12,4 1, 42,0 20,1 2,,2 21,8 11,

16 1 OMVANG CONTRACTONDERZOEK EN -ONDERWIJS 1. Omgeving en relaties 1 0 De RUG staat midden in de maatschappij en is dé universiteit van het Noorden. Hoewel zij internationaal is georiënteerd, is zij tegelijk geworteld in de noordelijke samenleving. Die sterke verankering in de omgeving komt op velerlei manieren tot uitdrukking overige faculteiten en eenheden zijn relatief constant gebleven. De contractactiviteiten van het medische cluster zijn ingaande 200 bestuurlijk en administratief ondergebracht bij het UMCG-O&O. Ten opzichte van 20 is er in 2011 opvallend weinig veranderd bij de inkomsten van de verschillende financieringsgroepen. De omzet van projecten gefinancierd door het bedrijfsleven is wederom licht toegenomen, met 0,2 mln. De omvang van inkomsten op projecten gefinancierd door stichtingen ( 0,8 mln) en overheid ( 1,1 mln) zijn gestegen. De inkomsten van de EU zijn na jarenlange toename gestabiliseerd; er is slechts een kleine toename van 0, mln. De inkomsten uit tweedegeldstroomprojecten blijven ook in 2011 licht stijgen, met 1,7 mln. De inkomsten van contractonderwijs zijn met,2 mln constant gebleven. Daarnaast heeft de RUG al jaren een samenwerkingsverband met Freia/AOG, waar ook een deel van het contractonderwijs is ondergebracht. Dit samenwerkingsverband is bestuurlijk en beheersmatig geformaliseerd via de stichting AOG. De financieringsgroep Overige is in 2011 toegenomen met 2,8 mln. Deze toename is hoofdzakelijk bij UMCG-O&O gerealiseerd en betreft inkomsten van de verschillende topinstituten zoals Food & Nutrition, TI Pharma, BMM en CTMM. Akkoord van Groningen Al sinds 200 vormt het Akkoord van Groningen een structureel samenwerkingsverband tussen de gemeente Groningen en de belangrijkste kennisinstellingen van de stad: RUG, Hanzehogeschool Groningen en UMCG. Het gezamenlijke doel is de positie van Groningen als dé kennis- en innovatiestad van Noord-Nederland te ontwikkelen en te versterken. Speerpunten zijn energy en healthy ageing, maar ook initiatieven voor gezamenlijke (internationale) marketing. In het kader van het Akkoord werd ook de totstandkoming van het Confucius Instituut voor informatie over de Chinese taal en cultuur gefaciliteerd. Het Centrum werd op 27 mei 2011 officieel geopend. Samen met externe partijen investeren de Akkoordpartners ook in huisvesting voor jongeren (onder wie internationale studenten), de ontwikkeling van het Zernike Science Parc, ICT-voorzieningen en de campagne van Groningen als City of Talent. Alumnirelaties en fondswerving De afgestudeerden en gepromoveerden van de RUG vormen een mondiale gemeenschap van bijna alumni. De RUG hecht er zeer aan het contact met al haar relaties te onderhouden. Hier ligt primair een taak voor de afdeling Alumnirelaties en Fondswerving (A&F). Ook benadert A&F belangrijke industriële partners voor advisering bij kennisvalorisatie. Per slot van rekening spelen alumni en relaties als stakeholders een steeds belangrijker rol voor de universiteit in onder meer accreditatie, career support van huidige studenten, imagobuilding en fondswerving. Het jaar 2011 stond in het teken van de alumnikringen. De Gooise Groningers verwelkomden hun 7ste lid en hebben tot het einde van het jaar bijeengebracht. De Amsterdamse Groningers hebben bijna verzameld ten behoeve van astmaonderzoek van prof.dr. Gerard Koppelman. Er is een behoorlijke groep potentiële leden geselecteerd, zodat de wens te groeien tot ca. 1 leden gerechtvaardigd lijkt. De Haagse/Rotterdamse Groningers

17 17 0 selecteerden in oktober 2011 hun adoptieproject. Het betreft het onderzoek naar fotosynthese van prof.dr. Maria Antonietta Loi. Zij hebben het voornemen minimaal te vergaren. De Aduarderkring, de alumnikring van Noord-Nederland, is in 2011 bijeengeweest voor haar oprichtingsbijeenkomst. Deze kring zal het onderzoek naar piëzo-elektrische materialen van prof.dr. Beatriz Noheda steunen. Ook heeft men het voornemen een bedrag bijeen te brengen voor het onlangs door de RUG verworven pand van de Hanzesociëteit. In het voorjaar en in de kerstperiode werden belcampagnes onder alumni gehouden ten behoeve van de Junior Scientific Masterclass en MPDI van de Medische Faculteit, en ten behoeve van het Eric Bleumink Fonds. Vooral de laatste campagne overtrof (met tot dusver.0) de verwachtingen. De internationale alumnicoördinator selecteerde en trainde een groep van alumni-ambassadeurs. Zij zijn het aanspreekpunt in hun land en samen met hen worden alumnibijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomsten werden met de ambassadeurs van China in het najaar van 2011 gehouden. De ambitie is de alumni-activiteiten in het buitenland uit te breiden met kringen die vergelijkbaar zijn met de regionale alumnikringen in Nederland. Deze buitenlandse kringen zullen dus ook een fondsenwervingsdoelstelling krijgen. De eerste kring wordt in het voorjaar van 2012 opgericht in Singapore. Kort daarop wordt in Washington/New York een alumnikring gelanceerd. Het aantal alumni die het Ubbo Emmius Fonds (UEF) structureel steunen met (jaarlijkse) donaties, groeit aanzienlijk. Vooral door de alumnikringen (de leden tekenen een vijf jaar lopende notariële akte) kan het Fonds maandelijks stijgende bedragen incasseren. Ook het Eric Bleumink Fonds, dat studenten en onderzoekers uit ontwikkelingslanden ondersteunt, kent een groeiend aantal begunstigers. Het UEF vergaarde in 2011 totaal ruim 2 mln aan donaties en toezeggingen, ruim 0% meer dan in 20. De portefeuille aan ingediende aanvragen bij particuliere en vermogensfondsen, en verwachtingen van de alumnikringen, zijn aanzienlijk hoger dan in voorgaande jaren en ligt op ca. mln. Aanzienlijke giften werden ontvangen van SNS REAAL Fonds, Van der Meer-Boerema Stichting, Gasunie, Stichting Groninger Kerken, Koninklijke Smilde Fonds. De founding members van de Hanze Sociëteit doneerden ieder aan het Ubbo Emmius Fonds, door het omzetten van het grootste deel van hun lening in een gift. De totale bijdrage bedroeg 1,14 mln. Wetenschapswinkels De Wetenschapswinkels van de RUG verrichten maatschappijgericht wetenschappelijk onderzoek in opdracht van verschillende (nonprofit) organisaties. Ook bemiddelen de Wetenschapswinkels voor onderzoeks- of onderwijsprojecten binnen hun netwerk op basis van de inhoud van de gestelde vragen. Wetenschapswinkels zijn gevestigd in meerdere Faculteiten, zodat zij deskundig zijn in een breed scala van maatschappelijke kwesties en de mogelijke bijdrage van wetenschappelijk onderzoek aan de oplossing daarvan. Het betreft thema s op de gebieden bètawetenschappen, talen, cultuur en communicatie, onderwijs, economie en bedrijfskunde, en geneeskunde en volksgezondheid. Verschillende maatschappelijke organisaties en bedrijven kunnen met hun vragen bij de Wetenschapswinkels terecht. Voorbeelden zijn: Centrum voor Internationale Samenwerking, bewonersgroepen, ministeries, asielzoekerscentra, Waddenvereniging, Stichting Down s Syndroom, Fries Verzetsmuseum, scholen, woongroep voor doven en slechthorenden, milieufederaties en politieke partijen.

18

19 0 2.1 Differentiatie De RUG is een veelzijdige universiteit op bachelor- en masterniveau, met draagvlak in de regio en daarbuiten. Zij biedt een breed palet van uitdagende wetenschappelijke opleidingen aan, waarbij er veel aandacht is voor niveaudifferentiatie. Voor de bachelorfase wordt dit enerzijds gerealiseerd door middel van honourstrajecten, die excellerende studenten de mogelijkheid bieden via verbreding en verdieping verder op de studiestof in te gaan. Anderzijds is er een brede bachelorstructuur (de major-minorindeling), die studenten de gelegenheid geeft eigen keuzen te maken. In de masterfase is voor studenten met ambitie het Master Honoursprogramma. Ook zijn er verschillende topmasteropleidingen en researchmasters, die nauw aansluiten op de Graduate Schools en verzwaarde eisen aan studenten stellen. Major-minorstelsel Het major-minorstelsel aan de RUG geeft de meeste studenten 0 ECTS vrije keuzeruimte in de bachelorfase, die met een minorpakket kan worden ingevuld. Deze 0 ECTS staan hoofdzakelijk geroosterd in het eerste semester van het derde jaar. Het major-minorstelsel aan de RUG is volledig geïmplementeerd conform de afspraken met de faculteiten. Overigens participeert de medische faculteit niet in het major-minorsysteem, terwijl de juridische faculteit studenten alleen de mogelijkheid biedt een minor te volgen via een vrij bachelorprogramma. Honours College Het Honours College wil de excellerende studenten de kans geven zich optimaal te ontplooien. Het Bachelor Honoursprogramma betekent dat een student bovenop het reguliere bachelorprogramma van 180 EC in jaar 4 EC extra moet halen. Het Bachelor Honoursprogramma kent verdiepende en verbredende onderdelen, maar ook deel persoonlijke ontwikkeling. Het traject begint in het tweede semester van de propedeuse en loopt door tot en met het derde jaar. Voor deelname aan het Honours College worden de studenten geselecteerd. In het voorjaar van 20 is al de eerste lichting van 2 studenten gestart met het Bachelor Honoursprogramma. Gezien de maximale instroom van 2 studenten kan dit als een succesvolle start worden beschouwd. Eerste evaluaties geven aan dat zowel studenten als docenten enthousiast zijn over het programma. Een aandachtspunt is de hoge extra belasting die een deel van de studenten ervaart. In september 2011 ging het Master Honoursprogramma van start, dat net als het Bachelor Honoursprogramma door Sirius als excellent is aangemerkt en ondersteund wordt met een subsidie van 1,1 mln. De Master Honours is een extracurriculair programma van 1 EC met als thema Leadership: making the difference. Het is zowel bedoeld voor studenten uit de reguliere masters als voor studenten uit de topmasters en onderzoeksmasters. Toelating vindt plaats op basis van selectie. In zijn ruim 00 studenten toegelaten voor een van beide programma s van het RUG Honours College. 2.2 Professionaliteit In 20 is vastgesteld dat de formele kwalificering van docenten onvoldoende op gang gekomen is, waardoor een systematisch zicht op docent- en doceerkwaliteit ontbreekt. Daarom krijgen ervaren en bekwame docenten de mogelijkheid zich voor BKO (Basiskwalificatie Onderwijs) te registreren door middel van een onderwijsportfolio, dat wordt beoordeeld door facultaire registratiecommissies. Op basis daarvan kan een ervaren en bekwame docent de kwalificatie verwerven. Daarnaast kan een traject voor ontwikkeling of uitbreiding van die bekwaamheden bij docenten worden ingezet. Voor de periode zijn met faculteiten de volgende streefcijfers overeengekomen: > > in 201 is % van de docenten BKO-gekwalificeerd > > in 201 is in principe 80 % van de docenten in het bezit van een BKO.

20 20 0 Minder ervaren RUG-docenten verwerven de kwalificatie via een scholingstraject. Personeelsleden in een tenure track dienen eveneens de BKO te halen. Op basis van hun ervaring en competenties wordt vastgesteld of dit via een portfolio of een cursus gebeurt. In 20 heeft een VSNU-commissie een audit uitgevoerd over het bestaande BKO-scholingstraject en de BKO-registratie via een portfolio. De uitkomsten waren dusdanig positief, dat beide mogelijkheden om een BKO te verwerven de komende jaren worden ingezet. RUG-Docent van het Jaar Op februari 2011 werd Rob den Otter van het UMCG/Faculteit Medische Wetenschappen gekozen tot RUG-Docent van het Jaar 20. Het was voor de vierde keer dat deze competitie plaatsvond. Docent van het Jaar 2011 is Laura Batstra van de Faculteit Gedragsen Maatschappijwetenschappen geworden. Dat werd bekend op februari Met deze prijs wil de RUG het belang onderstrepen dat zij hecht aan de inzet en kwaliteit van docenten voor het onderwijs. 2. Rendementen In 2011 was er opnieuw veel aandacht voor de verbetering van de rendementen. De aanleiding ligt enerzijds in de matige prestaties vergeleken met andere universiteiten en de eisen die het Ministerie van OCW stelt. Anderzijds is er de doelstelling van de instelling ervoor te zorgen dat iedere student op de juiste plaats terechtkomt. De doelstelling is als volgt: > > algemeen: sneller de juiste student op de juiste plaats > > verhogen van het aantal behaalde studiepunten in de propedeuse: 7% haalt ten minste 40 EC > > de uitval, vooral in de propedeuse, daalt naar % > > de totale studieduur (bachelor plus master) duurt niet langer dan 1 jaar langer dan nominaal > > % van de herinschrijvers in de bachelor haalt binnen 4 jaar een diploma. > > kritische beoordeling van de wijze van toetsing binnen de instelling en eventuele aanpassing. De minister van OCW heeft medio 2008 met de VSNU meerjarenafspraken gemaakt om het studiesucces in en de kwaliteit van het wetenschappelijk onderwijs te vergroten. Hiervoor heeft het ministerie de universiteiten extra financiële middelen beschikbaar gesteld. Voor de jaren 2008, 2009 en 20 was er in dit kader ruim 7, mln beschikbaar voor de RUG. De middelen zijn aan faculteiten toegewezen in de vorm van trekkingsrechten op basis van de aantallen studenten in het eerste jaar van de bacheloropleidingen. De effecten van de maatregelen zijn in 2011 gemonitord. De Begeleidingscommissie Evaluatie Rendementen heeft in februari 2012 haar eindrapport aan het College van Bestuur aangeboden. Bindend Studieadvies De RUG heeft in collegejaar het Bindend Studieadvies ingevoerd. Het BSA is geen geïsoleerde maatregel, maar onderdeel van een pakket gericht op intensivering en kwaliteitsverbetering van de propedeutische fase. Dit is met een breed draagvlak in de universiteit ontwikkeld en ingevoerd. De uitvoering van het BSA en verwante maatregelen is naar tevredenheid verlopen. Eind juli 2011 kregen 4.9 studenten een studieadvies. De effecten van het BSA en aanverwante maatregelen op het studiesucces waren in collegejaar groot. In 82% van de gevallen was het advies positief. Meer dan de helft van deze groep heeft de propedeuse in 1 jaar afgerond. Het resterende deel heeft gemiddeld EC in het eerste jaar behaald. Verwevenheid en verankering In 20 hebben de Universitaire Commissie Onderwijs en de Universitaire Commissie Wetenschappen geïnventariseerd op welke manieren het onderwijs en onderzoek aan de RUG zijn verweven. Op basis van goede voorbeelden intern, nationaal en internationaal is er op basis van de aanbevelingen van beide commissies een kader ontwikkeld voor de hele instelling. Er zijn standaarden geformuleerd waaraan opleidingen dienen te voldoen en hoe de verwevenheid tussen onderwijs en onderzoek transparant dient te zijn in een onderzoekslijn in het curriculum. Het kader hiervoor is begin 2011 vastgesteld; de implementatie wordt in de loop van 2012 gerealiseerd. Tevens heeft de UCO geïnventariseerd hoe de relatie tussen onderwijs, maatschappij en beroepenveld versterkt kan worden. Dit resulteerde in de aanbeveling RUG-breed maatschappelijke raden van advies in te stellen. Dit voorstel wordt in 2012 verwezenlijkt.