Onbevoegde artsen zonder grenzen: een zorg op nationaal of Europees niveau?

Transcriptie

1 Onbevoegde artsen zonder grenzen: een zorg op nationaal of Europees niveau? Masterscriptie over de problematiek van migrerende artsen met een beroepsbeperking of -verbod binnen Europa Naam: Michèle van Lopik Studentnummer: Master: Publiekrecht Traject Gezondheidsrecht Begeleidster: mr. dr. R.P. Wijne Tweede lezer: prof. mr. J. Legemaate 1

2 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD... 4 HOOFDSTUK 1: INLEIDING AANLEIDING ONDERZOEKSVRAAG ONDERZOEKSMETHODEN EN OPZET... 7 HOOFDSTUK 2: HET NEDERLANDSE REGISTRATIESYSTEEM INLEIDING BEROEPSREGULERING Registratie in het BIG-register Vereisten voor registratie Gevolgen van registratie KWALITEITSREGULERING Maatregelen die opgelegd kunnen worden aan BIG-geregistreerden Automatische overname van buitenlandse maatregelen INZICHT IN KWALITEIT VAN BIG-GEREGISTREERDE ZORGVERLENERS Aantekening van maatregelen in het BIG-register Openbare kennisgeving van maatregelen VERDELING VAN VERANTWOORDELIJKHEDEN BINNEN HET REGISTRATIESYSTEEM Minister van VWS CIBG IGZ Zorgaanbieders DEELCONCLUSIE HOOFDSTUK 3: HET EUROPESE INFORMATIESYSTEEM INLEIDING DE BEROEPSERKENNINGSRICHTLIJN Doel van de Beroepserkenningsrichtlijn Informatie-uitwisseling op basis van de Beroepserkenningsrichtlijn Beweegredenen voor herziening van de Beroepserkenningsrichtlijn EUROPEES WAARSCHUWINGSMECHANISME Een waarschuwingsplicht voor opgelegde maatregelen Verdeling van verantwoordelijkheden DEELCONCLUSIE

3 HOOFDSTUK 4: KNELPUNTEN VAN HET NEDERLANDSE EN EUROPESE SYSTEEM INLEIDING KNELPUNTEN VAN HET NEDERLANDSE REGISTRATIESYSTEEM Risico op onbillijkheid door automatische overname Beroep op hardheidsclausule nauwelijks gehonoreerd CIBG onvoldoende toegerust op takenpakket KNELPUNTEN VAN HET EUROPESE INFORMATIESYSTEEM Europese verplichting tot overname van maatregelen ontbreekt Lidstaten kunnen alsnog misleid worden ondanks CCPS Europese Waarschuwingsmechanisme ontoereikend HOOFDSTUK 5: CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN LITERATUUR- EN JURISPRUDENTIELIJST

4 VOORWOORD Wanneer ik mensen vertel over mijn masterrichting krijg ik dikwijls de vraag: Wat houdt het gezondheidsrecht eigenlijk in en waarom heb je voor een specialisatie binnen de rechtenstudie gekozen? Jarenlang heeft mijn moeder tegen mij geroepen dat rechten studeren mij op het lijf geschreven zou zijn. Bovendien schuwde ik het publiekelijk spreken niet, vanwege mijn ervaring op het theaterpodium. Koppig als ik was, begon ik daarentegen met de studie psychologie. Al gauw bleek mijn moeder gelijk te hebben, waarna ik vol goede moed aan de bachelor Rechtsgeleerdheid aan de Universiteit Leiden begon. Door mijn studiekeuzes en een bijbaan bij de NVWA werd ik mij steeds meer bewust van de bestaande raakvlakken tussen de zorg en het recht. Deze interesse wilde ik na het behalen van mijn bachelor dan ook graag verder uitdiepen. Zodoende besloot ik de master Publiekrecht-Traject Gezondheidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam te volgen. Tijdens mijn master heb ik gemerkt dat de veelzijdigheid van de gezondheidszorg, met raakvlakken in onder meer het civiel-, straf- en bestuursrecht de studie voor mij enorm boeiend maakt. Bovendien zijn maar weinig sectoren in onze maatschappij zó in beweging als de gezondheidszorg. Tijdens de master vond ik het dan ook erg leuk om over actuele thema s te schrijven, zoals het elektronisch patiëntendossier, het recht op euthanasie en human enhancement. Mede daarom heb ik voor mijn scriptie-onderwerp gekozen: een actueel onderwerp waar nog niet zoveel over geschreven is. Het onderwerp voelde als een uitdaging waar ik met veel plezier aan heb gewerkt. Tot slot maak ik graag in dit voorwoord van de gelegenheid gebruik om een aantal mensen te bedanken. Voor het begeleiden van mijn scriptieavontuur wil ik allereerst mijn dank betuigen aan Rolinka Wijne. Niet alleen was ik ontzettend gebaat bij haar vliegensvlugge en scherpe feedback, vooral heb ik veel gehad aan haar wijze woorden. Tijdens het schrijven van de scriptie heeft regelmatig in mijn hoofd rondgespookt: You ll have to kill your darlings. Last but definitely not least wil ik mijn ouders en de rest van de familie bedanken voor hun adviezen en geloof in mij, mijn vriendinnen voor de goede gesprekken en het sparren over mijn scriptie-onderwerp en mijn vriend Martijn Loth voor zijn onvoorwaardelijke steun gedurende de afgelopen studiejaren. Rest mij nog u veel leesplezier te wensen. Michèle van Lopik 4

5 HOOFDSTUK 1: INLEIDING 1.1 Aanleiding Tweede Kamerleden reageren unaniem verontwaardigd op [...] bevindingen over het BIG-register en geschokt op [...] nieuws dat onder meer drie tandartsen met een Brits beroepsverbod in Nederland bevoegd zijn om te werken, zo kopte het onderzoeksjournalistieke programma Altijd wat Monitor van de NCRV. 1 Eén van deze tandartsen betreft de heer Veizi die na een beroepsverbod in het Verenigd Koninkrijk zonder moeite gedurende negen maanden in Nederland aan de slag kon. 2 Dit is opmerkelijk aangezien Nederland een openbaar register voor Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (hierna: BIGregister ) bijhoudt waarin vanaf 2012 een maandelijks overzicht van opgelegde maatregelen in onder meer het Verenigd Koninkrijk wordt verwerkt. 3 Tevens is onverklaarbaar hoe Veizi tot op heden zijn wanpraktijken heeft kunnen voortzetten in Griekenland, terwijl het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (hierna: CIBG 4 ), de instantie die zorgverleners registreert in Nederland, het Griekse Ministerie van Volksgezondheid van zijn doorhaling op de hoogte heeft gebracht. 5 Op nationaal niveau deed een gelijkaardige situatie zich eerder voor met Jansen Steur, een neuroloog die na wanpraktijken in Nederland alsnog aan de slag kon bij een Duitse privékliniek. 6 Het veiligheidssysteem in de zorg lijkt aldus niet te werken, maar behoeft dit probleem een aanpak op nationaal niveau of Europees niveau? Voorvallen als hiervoor genoemd hebben op nationaal niveau reeds tot veranderingen in de Wet BIG geleid. 7 Zo worden sindsdien meer tuchtrechtelijke maatregelen jegens beroepsbeoefenaren openbaar gemaakt via het BIG-register 8, zijn migrerende artsen verplicht om buitenlandse maatregelen te 1 D. Jansen, Kamerleden roepen minister Schippers op matje, <demonitor.ncrv.nl>, geraadpleegd op 20 oktober Foute tandarts Veizi alsnog doorgehaald in het BIG-register, <demonitor.ncrv.nl>, geraadpleegd op 20 oktober D. Jansen, Tandarts met Brits beroepsverbod was actief in Nederland, <demonitor.ncrv.nl>, geraadpleegd op 20 oktober 2014; Reportage gemist, 28 oktober 2014, <demonitor.ncrv.nl>, geraadpleegd op 30 oktober Het CIBG is een agentschap van het ministerie van VWS dat (gecertificeerde) gegevens verzamelt, verwerkt en uitlevert, <cibg.nl>, geraadpleegd op 20 april D. Jansen, Griekenland laat horrortandarts Veizi doorwerken, <demonitor.nvrv.nl>, geraadpleegd op 2 november Registratie zorgverleners onzorgvuldig en incompleet,<demonitor.ncrv.nl>, geraadpleegd op 2 november Besluit van 12 juni 2012, houdende wijziging van het Registratiebesluit BIG en het Besluit buitenlands gediplomeerden volksgezondheid, Stb , p Ingevolge het huidige artikel 9 lid 1 Wet BIG. 5

6 melden 9 en worden in het buitenland opgelegde maatregelen op grond van artikel 6 sub e juncto artikel 7 sub e juncto 7a Wet BIG in beginsel zonder verdere toetsing door Nederland overgenomen. 10 Toch blijken hier in de praktijk nogal wat haken en ogen aan te zitten. Zo komt het regelmatig voor dat buitenlandse artsen liegen of zwijgen over een in het buitenland opgelegde maatregel bij inschrijving in het BIG-register. 11 Daarnaast blijkt uit recente rechtspraak dat de automatische overname van buitenlandse maatregelen niet geheel uitgekristalliseerd is. 12 Wat is dan de oplossing om beroepsbeperkingen of -verboden inzichtelijk te maken voor andere landen? Minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (hierna: de Minister van VWS ) lijkt de oplossing op Europees niveau te zoeken. Zo heeft zij zich onder andere hard gemaakt voor het invoeren van een Europees waarschuwingsmechanisme. 13 Voormalig huisarts en Kamerlid Henk van Gerven is kritisch op de Minister van VWS, aangezien zij volgens hem denkt dat de kern van het probleem is dat andere landen onvoldoende controleren op beroepsbeperkingen of -verboden. Dit terwijl ook Nederland onvoldoende controle heeft uitgevoerd in situaties als die van Veizi. 14 Volgens van Gerven verwijt de pot hier dan ook de ketel. Als je anderen de maat neemt, moet je eigen zaak op orde zijn Onderzoeksvraag Naar aanleiding van de hierboven in kaart gebrachte problematiek staat in deze scriptie de volgende onderzoeksvraag centraal: Biedt het Nederlandse registratiesysteem ingevolge de Wet BIG voldoende inzicht in en waarborgen tegen de problematiek van migrerende zorgverleners met een beroepsbeperking of -verbod en in hoeverre is het nieuwe Europese waarschuwingsmechanisme daarbij een sluitend systeem te noemen? 9 Aanhangsel Handelingen II, Beantwoording Kamervragen over het tuchtrecht voor beroepsbeoefenaren in de individuele gezondheidszorg, 1 maart 2012 tuchtrecht, kenmerk MEVA/BO , p KwartaalSignaal 131, (AAK ), p D. Jansen, 'Liegende artsen moeten harder worden aangepakt', <demonitor.ncrv.nl>, geraadpleegd op 2 november ABRS 17 september 2014, TvGR (38) , p Samenwerking binnen Europa', < geraadpleegd op 2 november 2014; Commissiebrief inzake SO Informele EU-Gezondheidsraad d.d. 22 september 2014, kenmerk IZ, p Commissiebrief inzake SO Informele EU-Gezondheidsraad d.d. 22 september 2014, kenmerk IZ, p D. Jansen, Kamerleden roepen minister Schippers op matje, <demonitor.ncrv.nl>, geraadpleegd op 2 november

7 1.3 Onderzoeksmethoden en opzet De onderzoeksvraag wordt via een kwalitatief onderzoek beantwoord aan de hand van een juridische analyse en literatuurstudie. Ter uitvoering hiervan worden kamerstukken, wetsevaluaties, richtlijnen, jurisprudentie en kritieken uiteengezet en beargumenteerd. Ter beantwoording van de onderzoeksvraag wordt in hoofdstuk 2 het Nederlandse registratiesysteem beschreven vanuit de systematiek van de Wet BIG. In dit hoofdstuk wordt gekeken in hoeverre de Wet BIG - en het BIG-register in het bijzonder - bescherming biedt tegen de problematiek van migrerende zorgverleners met een beroepsbeperking of -verbod. Hiertoe wordt onderzocht in hoeverre het registratiesysteem dezelfde waarborgen biedt ten opzichte van Nederlands gediplomeerden en buitenlands gediplomeerden. Daarnaast wordt onderzocht op welke manier de verantwoordelijkheden met betrekking tot het Nederlandse registratiesysteem zijn verdeeld. In hoofdstuk 3 wordt het Europese informatiesysteem rondom het melden van beroepsbeperkingen of - verboden beschreven aan de hand van Richtlijn 2005/36/EG betreffende de erkenning van beroepskwalificaties en de herziening van deze richtlijn. Hierbij wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan het Europese Waarschuwingsmechanisme. Vervolgens wordt ook de verdeling van verantwoordelijkheden rondom dit Europese Waarschuwingsmechanisme besproken. In hoofdstuk 4 worden het Nederlandse registratiesysteem en het Europese informatiesysteem geanalyseerd en worden eventuele knelpunten in kaart gebracht. Tot slot worden in het laatste hoofdstuk de belangrijkste bevindingen samengevat en wordt antwoord gegeven op de onderzoeksvraag. Naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoek worden aanbevelingen gedaan. 7

8 HOOFDSTUK 2: HET NEDERLANDSE REGISTRATIESYSTEEM 2.1 Inleiding De Wet BIG heeft sinds de totstandkoming in 1997 tot doel gehad om de kwaliteit van zorg te waarborgen en patiënten te beschermen tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen van zorgverleners. 16 De belangrijkste instrumenten in de Wet BIG om dat doel te bewerkstelligen zijn: de beroepsregulering en de kwaliteitsregulering. 17 In paragraaf 2.2 wordt in het kader van de beroepsregulering uitgelegd welke beroepen BIG-registratie vereisen, onder welke voorwaarden registratie kan plaatsvinden en wat de gevolgen zijn van registratie. Daarbij wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan het onderscheid tussen Nederlands gediplomeerde en buitenlands gediplomeerde zorgverleners. Welke maatregelen Nederlands en buitenlandse gediplomeerde zorgverleners opgelegd kunnen krijgen in het kader van kwaliteitsregulering wordt in paragraaf 2.3 uitgelegd. Daarna wordt in paragraaf 2.4 besproken dat maatregelen niet enkel aangetekend, maar ook openbaar gemaakt moeten worden. Vervolgens wordt de verdeling van verantwoordelijkheden rondom het Nederlandse registratiesysteem onder de loep genomen in paragraaf 2.5. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een deelconclusie in paragraaf Beroepsregulering Registratie in het BIG-register In beginsel ziet de regulering van de Wet BIG toe op beroepen waarvan de titel beschermd is. Daarbij moet een onderscheid gemaakt worden tussen beroepstitels, specialistentitels en opleidingstitels. In de literatuur wordt het onderscheid ook wel geduid als: het zware regime, het zwaarste regime 18 en het lichte regime. 19 Zorgverleners met een beschermde beroepstitel vallen onder het zware regime, omdat zij naast een bepaalde opleiding ook een registratie in het BIG-register nodig hebben om hun beroep te mogen 16 Sijmons e.a. 2013, p Kamerstukken II, 2014/15, 29282, nr. 211, p De literatuur spreekt met name van het zware en lichte regime. Om specialistentitels te onderscheiden van de beroepstitels en opleidingstitels, heb ik er voor gekozen om de benaming zwaarste regime hiervoor te hanteren. 19 Bijlage 'Toelichting op de Wet BIG' bij Beleidsreactie evaluatie Wet BIG d.d. 2 december 2014, kenmerk MEVA. 8

9 uitoefenen (artikel 3-4 Wet BIG). De beroepen uit het zware regime betreffen: de arts, de tandarts, de apotheker, de gezondheidszorgpsycholoog, de psychotherapeut, de fysiotherapeut, de verloskundige en de verpleegkundige. 20 Specialistentitels (artikel 14 e.v. Wet BIG) zijn voorbehouden aan zorgverleners uit het zware regime die een bijzondere deskundigheid hebben verworven met betrekking tot een deelgebied van één van de genoemde beroepen uit artikel 3 Wet BIG. 21 Zo is een longarts bijvoorbeeld een specialisme van het beroep arts. 22 Een specialistentitel wordt naast een titel voor één van de beroepen genoemd in artikel 3 Wet BIG gevoerd en wordt pas verkregen na succesvolle afronding van de daarvoor vereiste specialisatieopleiding. 23 Beroepen met een specialistentitel kennen in zekere zin het zwaarste regime, omdat zij naast de opleiding en BIG-registratie, aanvullende registratie in een specialistenregister vereisen. Omdat een specialistenregister strikt genomen geen register is in de zin van de wet BIG als gevolg van de nauwe definitie van artikel 2 lid 4 Wet BIG (welke enkel verwijst naar het BIG-register, zoals ingesteld ingevolge artikel 3 Wet BIG), wordt het specialistenregister hierna als zodanig niet meer apart behandeld. Ik volsta hier met de opmerking dat in beginsel specialistenregisters en het BIG-register parallel zouden moeten lopen, omdat maatregelen zoals doorhaling en schorsing automatisch van elkaar worden overgenomen. 24 Tot slot wordt bij opleidingstitels (artikel 34 Wet BIG) gesproken van een licht regime, omdat deze (slechts) afronding van een bepaalde opleiding vereisen en dus géén registratie. 25 Het lichte regime wordt vanwege de focus van de hoofdvraag op registratie daarom verder buiten beschouwing gelaten Vereisten voor registratie Alvorens geregistreerd te kunnen worden, moet een zorgverlener voldoen aan bepaalde eisen. De belangrijkste eis is dat de zorgverlener een erkende opleiding moet hebben genoten. 26 De Wet BIG maakt in dat kader een onderscheid tussen zorgverleners met een Nederlands diploma en zorgverleners met een buitenlands diploma. Aan welke opleidingseisen Nederlands gediplomeerden moeten voldoen, wordt geregeld via hoofdstuk 20 Bijlage 'Toelichting op de Wet BIG' bij Beleidsreactie evaluatie Wet BIG d.d. 2 december 2014, kenmerk MEVA. 21 Sijmons e.a. 2013, p Bijlage 'Toelichting op de Wet BIG' bij Beleidsreactie evaluatie Wet BIG d.d. 2 december 2014, kenmerk MEVA. 23 R.P. Wijne, 'Registratie in het specialistenregister, een korte beschouwing naar aanleiding van een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State', < geraadpleegd op 20 april Artikel 15 lid 6 Wet BIG. 25 Bijlage 'Toelichting op de Wet BIG' bij Beleidsreactie evaluatie Wet BIG d.d. 2 december 2014, kenmerk MEVA. 26 Artikel 6 sub a Wet BIG. 9

10 III van de Wet BIG. In afdeling 1 van dit hoofdstuk wordt voor ieder van de in artikel 3 lid 1 Wet BIGgenoemde beroepen bepaald dat een zorgverlener die een aanvraag indient tot registratie een getuigschrift moet overhandigen. Uit dit getuigschrift moet blijken dat een zorgverlener voldoet aan de daartoe bij algemene maatregel van bestuur gestelde opleidingseisen. Wanneer een Nederlands gediplomeerde zorgverlener niet aan de opleidingseisen voldoet, wordt zijn aanvraag voor inschrijving in het BIG-register geweigerd. 27 Ook buitenlands gediplomeerde zorgverleners komen in aanmerking voor registratie. Artikel 41 lid 1 Wet BIG regelt dat buitenlands gediplomeerden via drie wegen registratie in het BIG-register kunnen bewerkstelligen. Ten eerste kan de Minister van VWS een bepaald getuigschrift aanwijzen als bewijs van verworven vakbekwaamheid indien deze gelijkwaardig is aan de vakbekwaamheid van een Nederlands getuigschrift. 28 Ten tweede kan de Minister van VWS per individueel geval een verklaring van geen bezwaar tegen registratie afgeven. 29 De Minister van VWS overweegt daarbij in ieder geval het getuigschrift, eventuele beroepservaring en de gevolgde opleiding. Noemenswaardig is hier dat de Minister van VWS bij een verklaring van geen bezwaar aanvullende voorwaarden of beperkingen kan bepalen die gelden ten aanzien van de registratie. 30 Ten derde moeten bepaalde beroepskwalificaties zoals bedoeld in de Algemene wet erkenning EG-beroepskwalificaties (hierna: AWEG-b ) automatisch erkend worden. 31 De Minister van VWS wordt geadviseerd door de Commissie Buitenslands Gediplomeerden Volksgezondheid (hierna: CBGV ) over de toelaatbaarheid van buitenlandse diploma s. 32 Indien het buitenlandse diploma onvoldoende wordt geacht, wordt registratie geweigerd, tenzij de migrerende zorgverlener instemt met een aanpassingsstage of een proef van bekwaamheid aflegt (artikel 11 lid 4 AWEG-b). Eenmaal aangepast, bekwaam, althans geaccepteerd, kan registratie plaatsvinden. Naast de situatie dat niet voldaan is aan de opleidingseisen, kan een aanvraag tot registratie van een Nederlands gediplomeerde zorgverlener ook geweigerd worden indien hij onder curatele is gesteld 27 R.P. Wijne, 'Registratie in het specialistenregister, een korte beschouwing naar aanleiding van een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State', < geraadpleegd op 6 februari Artikel 41 lid 1 sub a Wet BIG. 29 Artikel 41 lid 1 sub b Wet BIG. 30 Artikel 41 lid 3 Wet BIG. 31 Artikel 41 lid 1 sub c Wet BIG. 32 Van der Kemp, Langerak & Hollander 2014, p

11 wegens een geestelijke stoornis, een beroepsverbod of een andere maatregel op grond van de Wet BIG opgelegd heeft gekregen. 33 Voor buitenlands gediplomeerden kan iedere rechterlijke, tuchtrechtelijke of bestuursrechtelijke maatregel die heeft geleid tot een tijdelijke of blijvende beroepsbeperking, een grond zijn voor weigering van registratie (zie verder paragraaf 2.3.2). 34 Toch is denkbaar dat het voor de Nederlandse overheid moeilijk is om na te gaan óf maatregelen in het buitenland zijn opgelegd. Daarom gebruikt het CIBG sinds eind 2012 een registratieformulier waarop een Nederlandse of buitenlandse arts uitdrukkelijk moet verklaren dat jegens hem of haar geen beroepsbeperkingen of - verboden gelden. 35 Buitenlands gediplomeerde zorgverleners zijn daarnaast verplicht een Certificate of Current Professional Status (hierna: CCPS ) te overhandigen bij aanvraag van registratie in het BIG-register. 36 Het CCPS betreft een verklaring, afgegeven door een bevoegde (buitenlandse) autoriteit en is niet ouder dan drie maanden, waarin staat dat jegens desbetreffende zorgverlener geen buitenlandse rechterlijke, tuchtrechtelijke of bestuursrechtelijke maatregel is opgelegd. 37 Dit staat geregeld in artikel 2 lid 1 sub van het Registratiebesluit BIG Gevolgen van registratie Na registratie bekomen buitenlands gediplomeerde zorgverleners in beginsel dezelfde rechten en plichten als Nederlands gediplomeerde zorgverleners. Zo zijn BIG-geregistreerden gerechtigd tot het voeren van een beschermde titel. 39 De titels zijn één van de meest zichtbare waarborgen. Het voeren van een titel zou moeten duiden op een zorgverlener die in staat is om deskundig en kwalitatief juist te handelen na het behalen van alle nodige kwalificaties. 40 Naast dit recht bekomen BIG-geregistreerden ook de bevoegdheid om voorbehouden handelingen te verrichten (hoofdstuk IV Wet BIG) en komt op BIG-geregistreerden de verplichting te rusten om verantwoorde zorg te leveren (artikel 40 Wet BIG). Eenmaal geregistreerd, moeten de zorgverleners uit het zware regime zich elke vijf jaar opnieuw laten registreren. 41 De herregistratie kan alleen met goed gevolg worden voltooid, indien de zorgverlener in kwestie voldoende werkervaring heeft opgedaan in de voorgaande vijf jaren en daarnaast aantoonbare 33 Artikel 6 sub b-d Wet BIG. 34 Artikel 6 sub e Wet BIG. 35 Kamerstukken II 2014/15, 29282, nr. 203, p Ibid. 37 Artikel 2 lid 1 sub c en lid 2 van het Registratiebesluit BIG (Besluit van 13 november 1995, houdende regelen inzake de registratie van beoefenaren van beroepen in de individuele gezondheidszorg; Kamerstukken II 2014/15, 29282, nr. 203, p Besluit van 12 juni 2012, houdende wijziging van het Registratiebesluit BIG en het Besluit buitenslands gediplomeerden volksgezondheid, Stb. 2012, 269, p Artikel 4 lid 1 Wet BIG. 40 Sijmons & Hubben, 2014, p Artikel 8 lid 1 Wet BIG jo Besluit Periodieke registratie Wet BIG. 11

12 kennis binnen het vakgebied heeft opgedaan. 42 Tot slot zijn BIG-geregistreerden onderworpen aan het tuchtrecht en kunnen zodoende onder meer tuchtmaatregelen opgelegd krijgen Kwaliteitsregulering Maatregelen die opgelegd kunnen worden aan BIG-geregistreerden De maatregelen die een BIG-geregistreerde opgelegd kan krijgen vallen volgens de systematiek van de Wet BIG uiteen in drie categorieën: tuchtrechtelijke maatregelen, maatregelen wegens ongeschiktheid en strafbepalingen. Hoofdstuk VII van de Wet BIG ziet toe op het opleggen van maatregelen door tuchtcolleges. Het tuchtrecht is een kwaliteitsinstrument dat zich richt op opleiding enerzijds en correctie van BIGgeregistreerden die laakbaar hebben gehandeld anderzijds. 44 Regionale tuchtcolleges oordelen over een tuchtzaak in eerste aanleg en een centraal tuchtcollege in beroep. 45 Het tuchtcollege kan een maatregel opleggen indien de BIG-geregistreerde zorgverlener handelt in strijd met de zorg die hij in die hoedanigheid behoort te betrachten (artikel 47 lid 1 sub a Wet BIG) of wanneer er sprake is van enig ander handelen of nalaten in strijd met het belang van een goede uitoefening van individuele gezondheidszorg (artikel 47 lid 1 sub b Wet BIG). Een tuchtcollege kan de volgende tuchtrechtelijke maatregelen opleggen: een waarschuwing, een berisping, een geldboete van ten hoogste EUR4500, schorsing van de inschrijving in het register voor ten hoogste één jaar, gedeeltelijke ontzegging van de uitoefening van het beroep, doorhaling van de inschrijving in het register of ontzegging van het recht op herregistratie. 46 Ingevolge hoofdstuk VIII van de Wet BIG kan het College van Medisch Toezicht maatregelen treffen indien een zorgverlener wegens zijn geestelijke of lichamelijke gesteldheid of wegens zijn gewoonte van drank- of drugsmisbruik niet meer geschikt kan worden geacht om zijn beroep uit te oefenen. 47 Het College van Medisch Toezicht kan bijzondere voorwaarden verbinden aan een registratie, een 42 Sijmons & J.H. Hubben 2014, p Artikel 47 lid 1 Wet BIG. 44 Aanhangsel Handeling II 2010/11, kenmerk MEVA/BO , p Artikel 47 lid 3 Wet BIG. 46 Artikel 48 lid 1-3 Wet BIG. 47 Artikel 79 lid 2 Wet BIG. 12

13 beroepsbeoefenaar gedeeltelijk de uitoefening van het beroep ontzeggen en een registratie doorhalen. 48 Ten slotte wordt een beperkt aantal handelingen strafbaar gesteld ingevolge hoofdstuk X. Op grond van artikel Wet BIG kan de Officier van Justitie besluiten tot vervolging of een voorlopige maatregel opleggen. Op grond van artikel 100 Wet BIG kan daarnaast de Minister van VWS een bestuurlijke boete (al dan niet in combinatie met bestuursdwang of dwangsommen) opleggen ten aanzien van enkele specifieke gevallen. 49 Maatregelen opgelegd vanuit de strafbepalingen van de Wet BIG worden in het navolgende verder buiten beschouwing gelaten vanwege de bijzondere aard van het strafrecht. Maatregelen opgelegd door tuchtcolleges en het College van Medisch Toezicht vallen ondanks een onderscheid in de Wet BIG binnen de werkingssfeer van het tuchtrecht. 50 Hoewel het tuchtrecht op zowel Nederlands als buitenlands gediplomeerde zorgverleners van toepassing is, kent het tuchtrecht een niet te verwaarlozen begrenzing: het (Nederlandse) tuchtrecht is territoriaal beperkt. 51 Dat betekent dat een opgelegde maatregel slechts in Nederland geldt. Met andere woorden, een zorgverlener van wie de registratie is doorgehaald, kan weliswaar zijn beroep niet verder in Nederland uitoefenen, maar de maatregel is géén direct obstakel voor voortzetting van zijn beroep in het buitenland. Omgekeerd speelt dit probleem minder: maatregelen die in het buitenland worden opgelegd aan BIG-geregistreerden worden in Nederland automatisch overgenomen en hebben vanaf het moment van aantekening in het BIG-register- hetzelfde rechtsgevolg in Nederland Automatische overname van buitenlandse maatregelen Een aantal jaar geleden is geconstateerd dat er bij de totstandkoming van de Wet BIG onvoldoende rekening was gehouden met in het buitenland opgelegde maatregelen. Zo zou onvoldoende onderscheid zijn gemaakt tussen BIG-geregistreerde zorgverleners of zorgverleners met een Nederlands diploma die wederom in Nederland geregistreerd willen worden. 53 Bij de totstandkoming van de Wet BIG was slechts rekening gehouden met de mogelijkheid om gevolgen te verbinden aan in het buitenland opgelegde maatregelen wanneer het ging om buitenlands gediplomeerden. 54 Onbevoegde zorgverleners 48 Artikel 80 lid 1 Wet BIG. 49 Artikel 100 Wet BIG. 50 Hermans & Buijsen 2010, p Sijmons e.a. 2013, p Artikel 9 lid 4 Wet BIG. 53 Kamerstukken II, 2009/10, 32261, nr. 3, p Hoofdstuk VI Wet BIG. 13

14 met een Nederlands diploma ontglipten zodoende het vangnet. 55 Door artikel 6-7 Wet BIG 56 te wijzigen heeft Nederland daar verandering in proberen brengen: een opgelegde straf door een buitenlandse rechter moest ook in Nederland gevolgen hebben. 57 Bovendien is door middel van de wijzingen van artikel 6-7 Wet BIG beoogd om de gevolgen van in het buitenland opgelegde maatregelen op gelijke wijze te laten gelden voor geregistreerde zorgverleners met Nederlandse beroepskwalificaties die weer in Nederland willen komen werken als zorgverleners met een buitenlands diploma die in Nederland geregistreerd zijn of willen worden. 58 Zodoende is per juli 2012 de automatische overname van in het buitenland opgelegde maatregelen van kracht gegaan. 59 Hoewel dit mijns inziens de verwerkingstijd van maatregelen ten goede komt, heeft de wetgever ook rekening proberen te houden met het risico dat zorgverleners door de automatische overname (zonder herbeoordeling) onbillijk bejegend worden. 60 Om enigszins tegemoet te komen aan het risico van onredelijke overname van maatregelen is door middel van de invoering van artikel 7a Wet BIG een zogenaamde hardheidsclausule in het leven geroepen. 61 De hardheidsclausule is opgenomen op advies van de Raad van State (hierna: RvS ) om te voorkomen dat automatische overname in een concreet geval zou kunnen leiden tot ontzetting uit het beroep gebaseerd op feiten die in Nederland niet tot een dergelijk oordeel hadden geleid. 62 Door middel van deze hardheidsclausule kan een zorgverlener de Minister van VWS verzoeken hem alsnog in het BIG-register in te schrijven of zijn registratie te behouden, als registratie zijns inziens op basis van onredelijke gronden is geweigerd (artikel 6 sub e Wet BIG) dan wel op onredelijke gronden is doorgehaald (artikel 7 sub e Wet BIG). 63 Desondanks wordt een beroep op de hardheidsclausule in de praktijk zelden gehonoreerd (zie hoofdstuk 4). 55 Kamerstukken II, 2009/10, 32261, nr. 3, p. 1,8. 56 Daarnaast is artikel 9 Wet BIG gewijzigd, waarbij op grond van het tweede lid bij de inschrijving van een migrerende zorgverlener een aantekening in het BIG-register wordt gemaakt indien jegens desbetreffende zorgverlener een in het buitenland opgelegde maatregelen geldig is welke diens bevoegdheid tijdelijk of blijvend gedeeltelijk beperkt. 57 Kamerstukken II, 2009/10, 32261, nr. 3, p Kamerstukken II, 2009/10, 32261, nr. 3, p. 1,8. 59 Opgelegde maatregelen voor juli 2012 (ofwel overgangsgevallen) worden niet automatisch opgenomen, maar worden door het CIBG met terugwerkende kracht getoetst opdat automatische overname kan worden toegepast. Zie Kamerstukken II, 2012/13, 31016, nr. 37, p Kamerstukken II, 2009/10, 32261, nr. 3, p Ibid. 62 Kamerstukken II, 2009/10, 32261, nr. 4, p Ibid. 14

15 2.4 Inzicht in kwaliteit van BIG-geregistreerde zorgverleners Aantekening van maatregelen in het BIG-register Van opgelegde maatregelen, met uitzondering van waarschuwingen, wordt ingevolge artikel 9 Wet BIG een aantekening in het BIG-register geplaatst. Concreet betekent dit dat de registratie van een zorgverlener wordt aangevuld met een vermelding van de maatregel en de aard van het vergrijp. 64 Opgemerkt moet worden dat maatregelen buiten het tuchtrecht, zoals een beroepsbeperkend bevel van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: IGZ ), eveneens worden aangetekend. 65 Daarnaast wordt ook een aantekening 66 gemaakt van in het buitenland opgelegde maatregelen die ertoe hebben geleid dat de zorgverlener de uitoefening van het betrokken beroep in het land waar de beslissing is gegeven tijdelijk of blijvend gedeeltelijk heeft verloren. 67 Opgemerkt moet worden dat het niet altijd mogelijk zal zijn om informatie, zoals de aard van het vergrijp, te vermelden bij in het buitenland opgelegde maatregelen. 68 Toch faciliteert het in paragraaf genoemde CCPS aantekening van in het buitenland opgelegde maatregelen, doordat het zorgverleners verplicht om opgave daarvan te doen vóór registratie. Zoals later wordt uitgelegd is het CCPS echter zeker geen garantie voor (tijdige) aantekening van een in het buitenland opgelegde maatregel Openbare kennisgeving van maatregelen De afgelopen jaren is gepoogd de kwaliteit en transparantie van het BIG-register te verhogen door een toenemende behoefte van patiënten om geïnformeerd te worden over hun zorgverlener, alsmede een maatschappelijke behoefte aan meer transparantie over wanpraktijken in de zorg. 70 Essentieel is dan dat patiënten (kunnen) weten of hun zorgverlener een maatregel heeft opgelegd gekregen, ongeacht of deze maatregel door een Nederlandse of buitenlandse instantie is opgelegd. De problematiek van migrerende zorgverleners met een beroepsbeperking of -verbod hangt daar dus nauw mee samen. In Nederland wordt het doel van openbare kennisgeving op twee manieren bewerkstelligd: via het publiekelijk inzichtelijke BIG-register en via de zwarte lijst. Beide zijn raadpleegbaar via bigregister.nl. Het BIG-register is openbaar toegankelijk in de vorm van een zoekmachine waarmee 64 Artikel 9 lid 5 Wet BIG. 65 Artikel 9 lid 1 sub a Wet BIG. 66 Sijmons e.a. 2013, p Artikel 9 lid 2 Wet BIG. 68 Commentaar door Biesaart en Van Hellemondt bij artikel 9 Wet BIG, Tekst & Commentaar Wet BIG. 69 Zie paragraaf Kamerstukken II, 2014/15, 29282, nr. 211, p

16 gezocht kan worden op BIG-nummer of naam van de zorgverlener. 71 De zwarte lijst is een lijst waarop enkel zorgverleners zijn vermeld aan wie een maatregel of bevel is opgelegd. 72 De Minister van VWS is op grond van artikel 11 Wet BIG namelijk verplicht om aantekeningen apart openbaar te maken. Het Registratiebesluit BIG regelt op welke manier aantekeningen openbaar moeten worden gemaakt en hoe lang deze raadpleegbaar moeten zijn. Volgens artikel 5 lid 2 Registratiebesluit BIG moeten opgelegde maatregelen openbaar gemaakt worden via dag- en weekbladen in het gebied waar de zorgverlener werkzaam is (of was) en via publicatie op internet. In principe moeten maatregelen gedurende 5 jaar raadpleegbaar zijn, maar een doorhaling of ontzegging van het recht op herregistratie moet 10 jaar lang raadpleegbaar zijn. 73 Daarnaast regelt artikel 5 lid 1 Registratiebesluit BIG dat schriftelijk kennis moet worden gegeven van aantekeningen van opgelegde maatregelen aan de werkgever van de betrokken zorgverlener of aan de instelling waar de zorgverlener zijn beroep uitoefent. Op deze manier zou voor alle belanghebbenden in de zorg inzichtelijk moeten zijn wanneer aan een zorgverlener een maatregel is opgelegd en wat de gevolgen daarvan zijn. 74 Om migrerende zorgverleners met een beroepsbeperking of -verbod tegen te gaan is echter van belang dat ook belanghebbenden in andere lidstaten op de hoogte zijn van opgelegde maatregelen. Door het BIG-register en de zwarte lijst online te publiceren zijn opgelegde maatregelen aan BIGgeregistreerden ook toegankelijk voor patiënten, zorginstellingen en handhavende instanties in andere landen. 75 Daarnaast stuurt Nederland maandelijks een overzicht naar andere lidstaten van de in die maand opgelegde maatregelen. 76 Toch moet dergelijke transparantie mijns inziens wederkerig zijn, in de zin dat volledige transparantie pas mogelijk is als andere landen eveneens maatregelen publiceren (en daar gevolg aan geven). In dat kader is gesproken over de wenselijkheid van een Europese zwarte lijst van ernstig disfunctionerende zorgverleners. 77 Deze lijst heeft echter op Europees niveau geen steun gevonden Zie het zoekformulier op <bigregister.nl>, geraadpleegd op 25 juni Ibid. 73 Artikel 5 Registratiebesluit Wet BIG. 74 Kamerstukken II 2009/10, 32261, nr. 3, p Kamerbrief, 'Tuchtrecht en casus voormalig neuroloog Jansen Steur' d.d. 22 januari 2013, kenmerk MEVA-U , p. 11. ;Per 1 juli 2012 zijn tevens tuchtrechtelijke boetes, berispingen, het beroepsbeperkende bevel door de IGZ en de ontzegging van het recht op wederinschrijving in het BIG-register in te zien op de zwarte lijst. 76 Kamerstukken II, 2012/13, 31016, nr. 55, p Ibid.; Hendriks & Van der Meer 2011, p Sijmons e.a. 2013, p

17 2.5 Verdeling van verantwoordelijkheden binnen het registratiesysteem Minister van VWS Primair ligt de verantwoordelijkheid voor het registratiesysteem bij de Minister van VWS. De Minister van VWS moet onder andere beslissen over de aanvraag tot inschrijving 79, zorg dragen voor openbare kennisgeving van (aantekeningen in) het BIG-register 80, buitenlandse getuigschriften aanwijzen die overeenstemmen met de Nederlandse vereisten voor vakbekwaamheid 81 en in beperkte mate handhaven van bepalingen uit de Wet BIG. 82 In de praktijk wordt deze verantwoordelijkheid gedelegeerd aan het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg ( CIBG ) en de Inspectie voor de Gezondheidszorg ( IGZ ) CIBG Binnen het Ministerie van VWS is het CIBG verantwoordelijk voor het verzamelen, verwerken en verschaffen van gegevens in het BIG-register. 83 Ter waarborging van de kwaliteit van zorg, beoogt het CIBG de gegevens in het BIG-register juist, actueel, beveiligd, beschermd en voor eenieder te allen tijde toegankelijk te houden. 84 Nadat het CIBG op de hoogte is gesteld van een maatregel, informeert het de betreffende zorgverlener over daaruit voortvloeiende gevolgen voor diens registratie en beroepsuitoefening. 85 Verder draagt het CIBG de verantwoordelijkheid voor het informeren van nationale en buitenlandse bevoegde autoriteiten over in Nederland opgelegde maatregelen. 86 Daarnaast controleert het CIBG opleidingskwalificaties en CCPS'. 87 Toch is het CIBG in grote mate afhankelijk van andere instanties om de kwaliteit en betrouwbaarheid van het BIG-register in stand te kunnen houden. Op nationaal niveau wordt samengewerkt met specialistenregistratiecommissies, tuchtcolleges, het Openbaar Ministerie (hierna: OM ) en de IGZ. 88 Deze instanties communiceren bijvoorbeeld wanneer maatregelen worden opgelegd aan zorgverleners. Ook op supranationaal niveau is het CIBG afhankelijk van anderen. Wanneer het CIBG bijvoorbeeld 79 Artikel 5 Wet BIG. 80 Artikel 11 Wet BIG. 81 Artikel 41 lid 1 sub a Wet BIG. 82 Artikel 100 Wet BIG. 83 < geraadpleegd op 10 mei CIBG, 'Strategisch Business Plan CIBG', < p < geraadpleegd op 8 juni Aanhangsel Handelingen II 2014/15, kenmerk MEVA, p Aanhangsel Handelingen II, 2014/15, nr. 816, p Dertigledendebat over het volgen van foute artsen, <debatgemist.tweedekamer.nl/debatten/volgen-van-foute-artsen> (geraadpleegd op 5 juni 2015). 17

18 niet op de hoogte wordt gesteld van in het buitenland opgelegde maatregelen, bestaat het risico dat een zorgverlener met een beroepsbeperking of -verbod in het BIG-register komt te staan. 89 Om dit risico te minimaliseren, trekt het CIBG buitenlands gediplomeerde zorgverleners na op internet tot het Europees Waarschuwingsmechanisme in werking treedt (waarover meer in hoofdstuk 3). 90 Het CIBG controleert niet of een zorgverlener die is doorgehaald in het BIG-register nog steeds in Nederland of het buitenland praktiseert. 91 Indien handhavend optreden gewenst is of een zorgverlener met (in het buitenland) opgelegde beroepsbeperkingen of -verboden moet worden opgespoord, signaleert het CIBG daarom de IGZ IGZ Op grond van artikel 36 van de Gezondheidswet heeft de IGZ onder meer de taak om toezicht te houden op de naleving van wetgeving op het gebied van de gezondheidszorg en om overtredingen daarvan op te sporen. 93 Om de naleving van wetgeving op het gebied van de gezondheidszorg te kunnen handhaven, beschikt de IGZ over verschillende instrumenten. 94 Zo kan de IGZ een adviserende, stimulerende en corrigerende rol op zich nemen of zelfs dwang uitoefenen. 95 In geval van een ernstige normoverschrijding of ernstig disfunctioneren, kan de IGZ daarnaast bestuursrechtelijke maatregelen nemen 96 of een tuchtklacht indienen bij de tuchtrechter 97 met het verzoek om jegens een zorgverlener een maatregel op te leggen. 98 Indien een zorgverlener, na in het BIG-register te zijn doorgehaald, diens titel of daaraan verbonden bevoegdheden toch gebruikt, kan de IGZ tot slot in samenwerking met het Openbaar Ministerie onderzoek verrichten. 99 Een zorgverlener is dan op grond van artikel 96 lid 1 Wet BIG strafbaar en kan door de strafrechter een algeheel beroepsverbod in de gezondheidszorg opgelegd krijgen of een bestuurlijke boete in geval van titelmisbruik. 100 Toch lijkt het toezicht op de naleving van opgelegde maatregelen aan zorgverleners in de praktijk niet altijd goed te verlopen. Zo meldde het programma Altijd wat Monitor bijvoorbeeld dat niet actief door 89 Dertigledendebat over het volgen van foute artsen, < debatgemist.tweedekamer.nl/debatten/volgen-van-foute-artsen > (geraadpleegd op 5 juni 2015), p Aanhangsel Handelingen II, 2014/15, nr. 816, p Aanhangsel Handelingen II, 2014/15, nr. 816, p Aanhangsel Handelingen II, 2014/15, nr. 816, p Hubben 2012, p. 96 ; Leenen, Dute & Kastelein 2011, p Inspectie voor de Gezondheidszorg 2015, p Ibid. 96 Zoals verplichte verplichte supervisie, een bevel of een aanwijzing. 97 Artikel 65 lid 1 sub d wet BIG (en artikel 73 lid 1 sub c Wet BIG). 98 Kamerstukken II, 2014/15, 29282, nr. 203, p. 5; onder meer artikel 86 lid 1 jo. 40 Wet BIG en artikel 7 KWZI. 99 Kamerstukken II, 2014/15, 29282, nr. 203, p Ibid. 18

19 de IGZ wordt gecontroleerd of zorgverleners met een gehele dan wel gedeeltelijke beroepsbeperking zich aan opgelegde maatregelen houden. 101 Pas wanneer door patiënten of een zorgaanbieder wordt gemeld dat een zorgverlener zich niet houdt aan een opgelegde beroepsbeperkende maatregel, komt de IGZ in actie. 102 Een meerderheid in de Tweede Kamer bepleit daarentegen een actievere houding van de IGZ. Zo zou de IGZ zelf verantwoordelijk moeten zijn voor het controleren van zorgverleners met een beroepsbeperking of -verbod en zou de IGZ daarom op zijn minst steekproefsgewijs het BIGregister moet controleren. 103 Dit lijkt mij niet meer dan redelijk aangezien de IGZ, zoals Hendrikse het verwoordde, veruit de belangrijkste toezichthouder is in de gezondheidszorg wanneer het om de kwaliteit en veiligheid van de zorg gaat. 104 Bovendien is veel kritiek geuit op afspraken die de IGZ in het verleden met disfunctionerende artsen heeft gesloten. 105 Veel beroepsbeperkende afspraken waren in feite privaatrechtelijke afspraken tussen een zorgverlener en de IGZ en hielden in dat een zorgverlener zich op eigen verzoek liet uitschrijven uit het BIG-register opdat de IGZ geen tuchtrechtelijke stappen zou ondernemen. 106 Een dergelijke deal was één van de redenen dat Jansen Steur van de Nederlandse radar raakte en vervolgens zijn toevlucht zocht in Duitsland. 107 Sinds 2010 geldt daarom het beleid dat de IGZ indien een beroepsbeperking nodig is enkel gebruik maakt van haar wettelijke bevoegdheden om publiekrechtelijke maatregelen op te leggen. 108 Dit sluit aan bij het Windmill-arrest dat sinds 1990 als vaste jurisprudentie wordt beschouwd. 109 In het Windmill-arrest is namelijk bepaald dat het een overheidsinstantie niet vrij staat om door middel van privaatrechtelijke middelen een algemeen belang te behartigen indien een instantie over wettelijke publiekrechtelijke bevoegdheden beschikt. 110 Op die manier moet voorkomen worden dat zorgverleners tuchtmaatregelen 111 en de openbaarmaking daarvan kunnen ontlopen om vervolgens hun praktijken in een ander land voort te zetten D. Jansen, Geen controle op zwarte lijsten artsen, <demonitor.ncrv.nl>, geraadpleegd op 15 mei Ibid. 103 Ibid. 104 Hendrikse 2013, p Ibid. 106 Kamerstukken II, 2013/14, 33149, nr. 27, p. 1 ;Kamerstukken II, 2008/09, 31700XVI, nr. 130, p Aanbiedingsbrief beroepsbeperkende afspraken IGZ , kenmerkl , p Kamerstukken II, 2013/14, 33149, nr. 27, p Legemaate e.a. 2010, p Hoge Raad 26 januari 1990, NJ 1991/393, r.o Of bestuursrechtelijke maatregelen. 112 Aanbiedingsbrief 'beroepsbeperkende afspraken IGZ , kenmerkl p. 1-2; Kamerstukken II, 2013/14, 33149, nr. 27, p

20 Zorgaanbieders Tot slot spelen ook zorgaanbieders een belangrijke rol bij het functioneren van het registratiesysteem: zij moeten het registratiesysteem daadwerkelijk benutten. 113 In het kader van het terugdringen van migrerende zorgverleners met een beroepsbeperking of -verbod, is namelijk essentieel dat zorgaanbieders zelf een antecedentenonderzoek verrichten voordat zij een zorgverlener aannemen. 114 Het antecedentenonderzoek wordt in het thans bij de Eerste Kamer aanhangige Wetsvoorstel Kwaliteit, klachten en geschillen zorg (hierna: Wkkgz ) ook wel de vergewisplicht genoemd. 115 Mocht het wetsvoorstel worden aangenomen, dan zullen zorgaanbieders zich dus moeten vergewissen van het functioneren van een zorgverlener in het verleden. 116 Daartoe zullen alle zorgaanbieders informatie moeten inwinnen over beroepskwalificaties, diploma's, en referenties van voorgaande werk- of opdrachtgevers. 117 In de toelichting op het wetsvoorstel wordt vermeld dat zorgaanbieders daartoe het BIG-register, tuchtrechtelijke uitspraken of andere bronnen moeten raadplegen Deelconclusie Als wettelijke basis voor het BIG-register en de zwarte lijst vervult de Wet BIG een belangrijke functie om het transparantieniveau in Nederland op peil te houden inzake zorgverleners met beroepsbeperkingen of -verboden. De wet probeert daar gelijke transparantie over Nederlandse en buitenlandse zorgverleners te bewerkstelligen. Voorbeelden als die van Steur en Veizi lijken echter te wijzen op een hiaat in het registratiesysteem: tot op heden is het nog steeds mogelijk voor zorgverleners met een beroepsbeperking of -verbod om zonder problemen in een ander land aan de slag te gaan. De vraag is dan hoe dit opgelost kan worden. Volgens sommigen ligt de verantwoordelijkheid bij het CIBG dat dikwijls verzuimt om een simpele achtergrondcheck via internet te verrichten of verzuimt om navraag te doen bij buitenlandse autoriteiten. 119 Terecht stelde PvdA-Kamerlid Lea Bouwmeester dan 113 Kamerstukken II, 2013/14, , nr. 341, p Kamerstukken II, 2014/15, 29282, nr. 203, p Artikel 4 lid 1 onder a Wkkgz, zoals vermeld in Kamerstukken I 2012/13, 32402, E, p Aanhangsel Handelingen II, Beantwoording Kamervragen over het tuchtrecht voor beroepsbeoefenaren in de individuele gezondheidszorg, 1 maart 2012 tuchtrecht, kenmerk MEVA/BO , p Klaassen 2014, p Reactie wetsvoorstel kwaliteit, klachten en geschillen zorg, < (laatst geraadpleegd op 5 juni D. Jansen, 'Ministerie moet buitenlandse artsen googlen, <demonitor.ncrv.nl>, geraadpleegd op 20 april

21 ook in een Kamerdebat over het volgen van foute dokters dat de uitvoering van het BIG-register niet goed lijkt te zijn. 120 Anderzijds kan de oplossing in een supranationale context gezocht worden, waarbij de vraag gesteld moet worden of de invoering van een Europees waarschuwingsmechanisme hier mogelijk positieve invloed op kan uitoefenen. 120 D. Jansen, 'Aanpak foute dokters moet beter', <demonitor.ncrv.nl>, geraadpleegd op 20 april 2015; Plenair dertigledendebat over het volgen van foute dokters, <debatgemist.tweedekamer.nl/debatten/volgen-van-foute-artsen>, geraadpleegd op 20 april

22 HOOFDSTUK 3: HET EUROPESE INFORMATIESYSTEEM 3.1 Inleiding Hoge prioriteit verdient het tot stand brengen van een goed functionerend EU informatiesysteem over kwalificaties van migrerende beroepsbeoefenaren die in Nederland onder de werking van de Wet Big vallen, inclusief eventuele beperkingen in hun beroepsuitoefening.[...], aldus aanbeveling 37 uit het Evaluatierapport van de Wet BIG in Legemaate noemde de hierboven vermelde aanbeveling in 2009 onverminderd actueel en constateerde dat een goed functionerend informatiesysteem op Europees niveau destijds nog steeds niet was bewerkstelligd. 122 Voor een actuele weergave van migrerende zorgverleners met een beroepsbeperking- of verbod is het Nederlands registratiesysteem onder meer afhankelijk van een goed werkend Europees informatiesysteem. De vraag die dan ook rijst is of een goed functionerend EU informatiesysteem inmiddels wel is bewerkstelligd. Zodoende wordt eerst in paragraaf 3.2 de Beroepserkenningsrichtlijn besproken, met specifieke aandacht voor het systeem van informatieuitwisseling over zorgverleners met een beroepsbeperking-of verbod. Vervolgens wordt in paragraaf 3.3 ingezoomd op de werking van het Europese Waarschuwingsmechanisme. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een deelconclusie in paragraaf De Beroepserkenningsrichtlijn Doel van de Beroepserkenningsrichtlijn Om te voorkomen dat lidstaten migrerende beroepsbeoefenaren op discriminatoire wijze konden weren, werd rond de jaren zestig op grond van artikel 47 van het (voormalige) EG-verdrag 123 bepaald dat de onderlinge erkenning van diploma s, certificaten en andere titels in richtlijnen moest worden geregeld. 124 Zo ontstond een lappendeken van vijftien sectorale dan wel algemene richtlijnen voor erkenning van beroepskwalificaties, die uiteindelijk in 2007 samengebracht zijn onder Richtlijn 2005/36/EG van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie van 7 september J.M. Cuperus-Bosma e.a. 2002, p Legemaate 2009, p Oftewel het huidige artikel 53 VWEU. 124 Bishoen & Welbergen 2014, p

23 betreffende de erkenning van beroepskwalificaties (hierna: Beroepserkenningsrichtlijn ). 125 Door middel van de Beroepserkenningsrichtlijn moest onder meer het erkennen van beroepskwalificaties in andere lidstaten worden vergemakkelijkt. 126 Een ander doel van de Beroepserkenningsrichtlijn is het vereenvoudigen van de mobiliteit van beroepsbeoefenaren en het vergemakkelijken van grensoverschrijdende diensten binnen de EER en Zwitserland. 127 In het navolgende wordt met het oog op de onderzoeksvraag de focus gelegd op de Europese informatie-uitwisseling Informatie-uitwisseling op basis van de Beroepserkenningsrichtlijn Op grond van de Beroepserkenningsrichtlijn geldt voor lidstaten een verplichting tot informatieuitwisseling over opgelegde maatregelen aan zorgverleners. 128 In de Beroepserkenningsrichtlijn wordt daarbij een onderscheid gemaakt tussen de lidstaat waar een migrerende zorgverlener naartoe gaat (hierna: ontvangende lidstaat ) en de lidstaat waar de migrerende zorgverlener oorspronkelijk vandaan komt en zijn kwalificaties heeft behaald (hierna: lidstaat van oorsprong ). Op grond van het eerste lid van artikel 56 van de Beroepserkenningsrichtlijn zijn de bevoegde autoriteiten van de ontvangende lidstaat en de lidstaat van oorsprong verplicht om nauw samen te werken en elkaar daarbij wederzijdse bijstand te verlenen. Het gaat dan om uitwisseling van tuchtrechtelijke maatregelen, strafrechtelijke sancties en overige ernstige en specifieke feiten, die op negatieve wijze van invloed kunnen zijn op de beroepsuitoefening van een zorgverlener. 129 Bovendien moet een migrerende zorgverlener bij de ontvangende lidstaat een getuigschrift en het eerder besproken Certificate of Current Professional Status te overhandigen. 130 Dit CCPS is in het leven geroepen door de zogenaamde Healthcare Professionals Crossing Borders (hierna: HPCB ). 131 De HPCB betreft een informeel samenwerkingsverband van bevoegde autoriteiten binnen de Europese Unie dat door middel van het CCPS een verbetering van wederzijdse gegevensverstrekking nastreeft. 132 Op basis van de uitgewisselde informatie en het CCPS kan de ontvangende lidstaat vervolgens bepalen of de migrerende zorgverlener zijn beroep daar mag uitoefenen Ibid; Richtlijn 2005/36/EG. 126 Bishoen & Welbergen 2014, p Bishoen & Welbergen 2014, p. 2 ;Kamerstukken II, 2014/15, 24036, nr. 409, p De verplichting inzake het uitwisselen van bepaalde gegevens staat omschreven in artikel 56 lid 2 van de Beroepserkenningsrichtlijn. 129 Legemaate 2009, p Zie paragraaf Legemaate 2009, p R. Wijne, Richtlijn 2013/55/EU: waarschuwingssysteem voor aan beroepsbeoefenaar opgelegde maatregel <patiënt-en arts.blogspot.nl>, geraadpleegd op 6 april Hendriks & Van der Meer 2011, p