DE KROONJUWELEN VAN EUROPA. Kies je eigen culturele kroonjuwelen

Transcriptie

1 DE KROONJUWELEN VAN EUROPA Docent : Prof.dr. Christiane Berkvens-Stevelinck Periode : 16 tot en met 22 augustus 2015 Aantal deelnemers : maximaal circa 16. Christiane Berkvens-Stevelinck (1946) is emeritus hoogleraar Europese cultuur aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze studeerde geschiedenis aan de Université Libre de Bruxelles, specialiseerde zich het bestuderen van oude handschriften aan de Vaticaanse school voor paleografie en diplomatiek in Rome en promoveerde in Amsterdam. Sinds 2007 richt zij zich op een breed publiek. In Catechismus van de compassie (2010) en in Erfenis Europa, de toekomst van een stervende zwaan (2012) gaat ze op speelse wijze op zoek naar de culturele elementen die Europa hebben gemaakt tot wat zij is. Christiane Berkvens is tevens Remonstrants predikant in Rotterdam, academiepredikant in Leiden en eigenaar van de site moederoverste.nl. Ze beschrijft zichzelf als een vrijzinnige ietsist met een persoonlijke God. Kies je eigen culturele kroonjuwelen Als Europeaan vertoef je op Kreta op je geboortegrond. Hier is alles begonnen. Hier kwamen ideeën en begrippen die de Europese cultuur hebben gevormd aan land, met de jonge Europa op de rug van de reusachtige witte stier. Ontdek hoe deze begrippen in de huidige cultuur springlevend zijn en bepaal hoe je je daarmee verhoudt. Aan het einde van deze culturele tour weet je welke plekken je opnieuw wilt bezoeken.

2 De joodse traditie kent de gewoonte om, aan het einde van het leven, een geestelijk testament op te stellen waarin iemand kenbaar maakt wat hij of zij belangrijk vindt om aan de volgende generaties door te geven. Geen kostbare theepot, deze keer, maar een reeks begrippen of idealen die het leven de moeite waard maken en als kostbare legaten kunnen fungeren. Een prachtige traditie. Europa is een oude dame die heel wat te verduren heeft gehad. Van vergeetachtigheid heeft ze echter geen last. In de huidige cultuur zijn overal sporen te vinden van haar kroonjuwelen, maar ze zijn niet meteen herkenbaar. Christiane Berkvens-Stevelinck, em. hoogleraar Europese cultuur aan de Radbouduniversiteit Nijmegen, koos negen begrippen die Europa hebben gevormd. Ze komen stuk voor stuk aan de orde in literaire en kunstzinnige meesterwerken, toneelstukken, opera s en films. Deze begrippen zijn: verwondering, nieuwsgierigheid, vertrouwen in de vooruitgang, verantwoordelijkheid, tolerantie, vrijheid en idealisme. Aan u de vraag of er ook andere begrippen zijn die in uw geestelijk testament horen. Werkvormen Hoor- en wederhoor-colleges, geïllustreerd aan de hand van literatuur, kunst, muziek en film, filosofische duo-en trio wandelingen. Zondag 16 augustus De cursus start om uur in pension Argyro. Onder het genot van een welkomstdrankje maken de gasten, organisatoren en docent kennis met elkaar en wordt de opzet van programma doorgenomen. Christiane geeft een korte inleiding op het programma: De Europese cultuur als beeld van Pygmalion. Het welkomstdiner vindt aansluitend plaats op het terras van pension Argyro. Maandag 17 augustus Thema: Verwondering en nieuwsgierigheid Twee dingen vervullen mij altijd weer met verwondering en ontzag, hoe vaker en hoe dieper ik ze overdenk: de sterrenhemel boven mij en de zedenwet in mij. (Immanuel Kant 1788). Wat is de overeenkomst tussen de Caribou uit Canada, het ijsvisje uit Antarctica, en helden en heldinnen uit mythologie en huidige films? Ze vervullen je van verwondering. Wat is de overeenkomst tussen kapitein James Cook die rond 1769 voet aan wal zette in Nieuw-Zeeland en Australië en kapitein James Kirk van het starship Enterprise die de aarde verlaat in 2265 om de kosmos te gaan onderzoeken? Hun nieuwsgierigheid!

3 uur:les met pauzes Locatie: Villa Dio Petres De lunch gebruikt u op eigen gelegenheid. De middag is vrij te besteden uur diner filmant oftewel deipno kinematografika op Villa Dio Petres. Thema: Vrijheid Dinsdag 18 augustus Een tirannie omverwerpen betekent nog niet vrijheid scheppen. (Gustave le Bon). By the river of Babylon there we sat down, zong Boney M. in Het werd een hit. Het was al eeuwenlang een hit maar dan als psalm (137). Diezelfde psalm werd door Giuseppe Verdi in zijn opera Nabucco gebruikt. Va pensiero zingen de Joden die naar Babylon als slaven zijn gedeporteerd en daar verlangen naar de vrijheid. Het slavenkoor, bekend van het voetbalveld. In Europa werd de Griekse democratie het vrijheidsideaal. Het doel van de staat is de vrijheid, schreef Spinoza. Het doel van de (cultuur)opvoeding ook! uur: Les in de oude Dorische stad Lato uur Voortzetting van de les op Villa Dio Petres

4 Aansluitend reist u naar de hoogvlakte van Katharo. Daar zal pensionhoudster Argyro een traditionele lunch op houtvuur voor u bereiden. Na de uitgebreide lunch is het heerlijk om wat te wandelen op de hoogvlakte van Katharo of een dutje te doen De avond is vrij te besteden. Thema: Vertrouwen in de vooruitgang Woensdag 19 augustus On n arrête pas le progrès. Vooruitgang laat zich niet stoppen. (Gezegde) Als Louis Pasteur in 1886 niet volgehouden had dat mensenlevens gered konden worden door inentingen, zou hondsdolheid nog steeds een groot probleem zijn. Als Alfred Nobel de dynamiet niet had uitgevonden, zouden in de Krimoorlog ( ) niet zoveel slachtoffers zijn gevallen en had Florence Nightingale niet de kans gekregen de moderne verpleegkunde te doen ontstaan. Zijn technische ontwikkelingen altijd vooruitgang? Of is vooruitgang een mythe die decadentie verhult? uur: Les met pauzes Locatie: Villa Dio Petres Lunch op eigen gelegenheid. Middag vrij te besteden uur: vertrek voor een wandeling naar de grot van Milatos. Aansluitend strandwandeling en diner aan zee in Milatos.

5 Donderdag 20 augustus Thema: Tolerantie Tolerantie stopt bij de intolerantie van de ander. (Pierre Bayle) Tolerantie en intolerantie wisselen elkaar regelmatig af in de samenleving. Net als vrijheid moet tolerantie telkens bevochten worden. Tolerantie heeft een negatieve definitie (ik onderga gelaten iets wat ik niet kan veranderen) en een positieve definitie (ik ben nieuwsgierig naar andersdenkenden). We beleven in onze tijd een switch van positieve naar negatieve tolerantie. Gedoogbeleid heette in de zeventiende eeuw oogluiking. Een oogje dicht dus. Het functioneerde perfect. Tegenwoordig is Zero-tolerance een graag gebruikte leuze. Dat zegt genoeg uur: Les met pauzes Locatie: Villa Dio Petres Aansluitend lunch op Villa Dio Petres uur: vertrek naar het melaatsen-eiland Spinalonga. Lepra kon men niet tolereren en daarom werden lepra-lijders daar geïsoleerd. Daarvóór was Spinalonga een Venetiaans fort-eiland. U vaart naar het eiland waar u in ongeveer 1,5 uur de leprastad en het museum kunt bekijken en eventueel een rondwandeling maken.

6 Avondthema: idealisme en verantwoordelijkheidsgevoel Alleen het idealisme kan lammeren veranderen in tijgers. (Adriaan Roland Holst) Het ik-tijdperk is voorbij, gemeenschapszin komt terug stelde trendwatcher Lidewij Edelkoor in Heeft ze gelijk of is dit wishfull thinking? Gabriel van den Brink, hoogleraar bestuurskunde aan de universiteit van Tilburg, heeft het onderzocht en is het met haar eens: het idealisme is springlevend, alleen heeft het een metamorfose ondergaan. Idealisme heeft heel oude papieren. Het geeft mensen een verantwoordelijkheidsgevoel. Toen en nu. Rond uur vertrek naar de eenzame kapel Agios Ioannis in Lakous uur: Inleiding in het thema. Ook wordt de kapel speciaal door de papa van Kroustas geopend zodat u de unieke fresco s van de Kretenzische School kunt bewonderen. Bij de kapel wordt een romantische buitenmaaltijd geserveerd.

7 Vrijdag 21 augustus Vervolg thema: idealisme en verantwoordelijkheidsgevoel : les met pauzes in Villa Dio Petres De middag is vrij te besteden slotborrel en aansluitend afscheidsdiner in een Grieks traditioneel restaurant in Agios Nikolaos. Om circa uur bent u weer in uw pension Zaterdag 22 augustus Na het ontbijt worden de gasten (indien zij een transfer geboekt hebben) op het gewenste tijdstip naar de luchthaven van Heraklion gebracht.