Filosofie en buitengewone menselijke ervaringen

Transcriptie

1 Filosofie en buitengewone menselijke ervaringen Docent: filosoof Rico Sneller Duur : 6 dagen Aantal deelnemers : minimaal 8, maximaal 16 Datum: 21 tot en met 27 juni 2015 Eens zal de parapsychologie het centrum van alle wetenschappen vormen. Dit schreef de filosoof en bioloog Hans Driesch ( ). Telepathie, verschijningen, animaal magnetisme, hypnose, leven na de dood: er is in de samenleving veel belangstelling voor, maar onderzoek naar zulke verschijnselen en overtuigingen lijkt zich hooguit af te spelen aan de periferie van de gevestigde wetenschap en filosofie. Toch hebben diverse filosofen erover geschreven. Bij Kant, Schopenhauer, James, Bergson, Driesch, Marcel en Derrida is de kennismaking met verschijnselen als telepathie van invloed geweest op hun filosofie. Hun teksten op dit gebied zijn echter grotendeels onbekend gebleven. In deze week zullen we ingaan op de visie van een aantal van deze bekende denkers op fenomenen, die men tegenwoordig vaak aanduidt als buitengewone menselijke ervaringen.

2 Tegenwoordig heeft men het ook vaak over iets wat paranormaal zou zijn. Die term is nu zo n tachtig jaar oud, en is waarschijnlijk bedacht door bovengenoemde filosoof Hans Driesch. Driesch zette het onderzoek naar para normale verschijnselen in als een argument tegen het negentiende-eeuwse materialisme. Ooit zou het onderzoek naar zulke verschijnselen volgens hem in het centrum van de wetenschap komen te staan en dan zou het materialisme dat nu nog de norm is, vervangen zijn door een wetenschap die ruimte biedt aan het leven en aan de psyche. Als we de geschiedenis van het onderzoek naar telepathie en dergelijke nader bezien, dan blijkt dat het idee dat dergelijke verschijnselen in strijd zijn met onze kennis heel geleidelijk is ontstaan even geleidelijk als het mensbeeld van de westerse wetenschap mechanisch is geworden. Maar dergelijke verschijnselen hebben ook steeds de nieuwsgierigheid geprikkeld. Cursusdeelnemers krijgen vooraf toegezonden om thuis te bestuderen: Wilde beesten in de filosofische woestijn. Filosofen over telepathie en andere buitengewone ervaringen, van Hein van Dongen, Hans Gerding en Rico Sneller, Kampen, Ten Have, Weekprogramma Zondag 21 juni 2015 De cursus start om uur in pension Argyro. Cursisten en docent kunnen met elkaar kennis maken. De opzet van de komende week wordt samen doorgesproken. Rond uur dineert u gezamenlijk in pension Argyro. Maandag 22 juni uur: les met voldoende pauzes Locatie: Villa Dio Petres Thema: Het sterven als overgangsproces. (Schelling) Centrale vraag: Doorgaans wordt het sterven als tragisch beleefd, en met goed recht. Is het echter ook mogelijk om die tragische beleving om te keren en in het stervensproces een verinnerlijking te bespeuren, zowel bij de stervende als bij de betrokkenen? De Duitse filosoof Schelling ( ) is hier onze gids uur: lunch op Villa Dio Petres. Na de lunch vrij tot uur uur: film/documentaire binnen dit thema op Villa Dio Petres. In de pauzes van de film wordt het diner in gangen geserveerd.

3 Dinsdag 23 juni uur: les met voldoende pauzes Locatie: Vila Dio Petres Thema: Voorbij de tijd en de ruimte? Voorschouw, animaal magnetisme en andere onverklaarbare zaken. (Schopenhauer). Centrale vraag: Zijn tijd en ruimte vaste maatstaven? Hoe kan het dat sommige mensen claimen iets uit de toekomst te hebben waargenomen? Hoe kan het dat sommige anderen onder hypnose herstellen van een kwaal? Volgens Schopenhauer ( ) verdient degene die vandaag de dag de feiten van het animale magnetisme en de daarbij behorende helderziendheid in twijfel trekt het niet om ongelovig, maar onwetend te worden genoemd. Deze en dergelijke ervaringen zijn, aldus Schopenhauer, een vorm van praktische metafysica. Ze bevestigen zijn filosofie van de wil uur: vertrek naar de hoogvlakte van Katharo voor een traditionele Kretenzische lunch. Na de uitgebreide lunch kunt u nog even genieten van de heerlijke rust op de hoogvlakte van Katharo, of de benen strekken. Kretenzische lunch op Hoogvlakte van Katharo met hartelijkheid van gastvrouw Argyro Om uur brengen we u weer terug naar het pension. De rest van de dag is vrij te besteden. Het diner (voor zover nog gewenst) gebruikt u op eigen gelegenheid.

4 Woensdag 24 juni uur: les met voldoende pauzes Locatie: Villa Dio Petres Thema: Onbegrensde ervaring. (William James) Centrale vraag: Terwijl natuurwetenschappen zich voor het grootste deel op ervaring beroepen, en geen andere kenbron willen aanvaarden dan die ervaring die herhaalbaar en dus toetsbaar is, wijst de filosoof en psycholoog William James ( ) op een inconsequentie. Ook de eenmalige, en zelfs de meest uitzonderlijke ervaring dient als een rechtsbron van kennis te worden opgevat. James legde in zijn onderzoek een bijzondere interesse aan de dag voor de meest uiteenlopende menselijke belevingen, variërend van mystieke en religieuze ervaringen, tot spiritistische, hallucinatoire, en zelfs dronkenschapservaringen. Passen al deze ervaringen wel in ons plaatje, en zo ja: hoe? uur: U vertrekt naar het wonder van klooster Faneromenis en één van de oudste olijfbomen van Kreta uur: gesprek onder olijfboom. Een Griekse vrouw uit Thessaloniki heeft een bijna-dood-ervaring gehad, en bovendien heeft ze een bepaalde vorm van contact met engelen. Zij zal onder de olijfboom met u in gesprek gaan. Tijdens het gesprek wordt een picknick geserveerd. Aansluitend reist u naar vissersplaatsje Mochlos waar u kunt napraten, relaxen, wandelen, of zwemmen. Het diner geserveerd in restaurant Ta Kochilia in Mochlos.. Diner in Mochlos

5 Donderdag 25 juni uur: reis naar de Dorische stad Lato (15 minuten), waar een les in de open lucht plaatsvindt. Thema: Het leven als entelechiaal groeiproces. (Hans Driesch) uur: Locatie: Villa Dio Petres Voortzetting van het thema uur: lunch op Villa Dio Petres Centrale vraag: Naarstig zoeken en zochten biologen en biochemici naar een verklaring van het ontstaan van leven. De bioloog-filosoof Hans Driesch ( ) wees hier op een buiten-tijdruimtelijk beginsel dat hij aanduidde als entelechie. De entelechie zou zorg dragen voor embryonale groeiprocessen die op zuiver causale wijze nooit kunnen worden begrepen. Naderhand beriep Driesch zich op ditzelfde entelechiale principe om er zijn ethiek, psychologie en zelfs parapsychologie op te funderen. Kan er inderdaad een biologisch beginsel worden gevonden dat tevens bijzondere menselijke gewaarwordingen inzichtelijk zou kunnen maken? Middag en diner op eigen gelegenheid. Wij brengen u graag naar Agios Nikolaos, het strand of de boot naar het Venetiaanse vestingeiland Spinalonga.

6 Vrijdag 26 juni uur: les in Villa Dio Petres met voldoende pauzes Thema: Over de zin van buitengewone ervaringen en de zin van mijn leven. (Gabriel Marcel). Centrale vraag: Mensen de buitengewone ervaringen rapporteren, leggen vaak een verband met zinvragen die zich aan hun leven opdringen. Volgens existentiefilosoof Gabriel Marcel ( ) zijn bijzondere ervaringen altijd met zinkwesties verbonden. Kan dit aannemelijk worden gemaakt, en zo ja: hoe? uur eenvoudige lunch Van tot uur: vrij te besteden uur: slotdiner in een traditioneel restaurant in Kroustas. Zaterdag 27 juni 2015 Na het ontbijt wordt u op de dag en het tijdstip dat u wenst naar de luchthaven van Heraklion gebracht (mits u de transfers hebt geboekt). Het is moeilijk voorstelbaar dat de niet-telepathie mogelijk is. Jacques Derrida