Inleiden van de baring

Transcriptie

1 Patiënteninformatie Inleiden van de baring Informatie voor patiënten over het inleiden van de baring

2

3 Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Wat voor soorten inleidingen zijn er? 4 Waarom word ik ingeleid? 5 Over Tijd (Serotiniteit) 5 Hoge bloeddruk (Hypertensie) 5 Groeiachterstand van de baby 5 Is het noodzakelijk dat ik word ingeleid? 5 Is inleiden schadelijk voor mijn baby? 6 Worden veel vrouwen ingeleid? 6 Is een ingeleide bevalling pijnlijker? 6 Is een infuus noodzakelijk? 7 Als ik moet worden ingeleid, betekent dit dan dat ik gelaxeerd zal worden en dat ik zal worden geschoren? 7 Wat doet men bij het breken van de vliezen (amniotomie)? 8 Wat is oxytocine en hoe werkt het? 8 Wat zijn prostaglandines en hoe worden ze toegediend? 9 Hoe vaak zal een inwendig onderzoek plaatsvinden? 9 Hoe werken prostaglandines? 10 Wat bedoelt de arts met het rijpen van de cervix? 10 Hoelang duurt het om iemand in te leiden? 10 Wat gebeurt er als de prostaglandines niet werken? 11 Krijg ik meteen weeën? 11 Hoe lang moet ik in het ziekenhuis blijven? 11 Tot slot 14 3

4 Inleiden van de baring Informatie voor patiënten over het inleiden van de baring. U heeft een afspraak in Tergooi voor een behandeling. Onze artsen en medewerkers doen er alles aan om u met de beste zorg te omringen en uw verblijf in het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Ter voorbereiding op uw behandeling, informeren we u met deze folder over de gang van zaken rondom het inleiden van de bevalling. Daarnaast zetten we een aantal praktische zaken en nuttige informatie voor u op een rij. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Achterin vindt u de contactgegevens van de betreffende afdeling. De medewerkers van de afdeling of uw behandelaar beantwoorden uw vragen graag Algemeen De arts overweegt een inleiding wanneer hij/zij vindt dat het beter is de baby eerder geboren te laten worden dan af te wachten tot de bevalling spontaan op gang komt. De reden daarvoor heeft hij/zij u uitgelegd. In feite is inleiden de natuur een handje helpen. Zelfs als de arts inleidt, zal op een gegeven moment de bevalling spontaan verder verlopen en een natuurlijk beloop hebben. Wat voor soorten inleidingen zijn er? Er zijn verschillende methoden voor inleiding: kunstmatig breken van de vliezen (amniotomie); stripping van de vliezen; prostaglandines (gel bij/in de baarmoederhals); oxytocine (per infuus). Deze methoden kunnen apart of in combinatie worden toegepast. 4

5 Waarom word ik ingeleid? De arts of verloskundige legt u dat uiteraard tevoren uit. De verloskundige doet in principe de bevalling. De reden voor het inleiden kan van persoon tot persoon verschillen. De belangrijkste redenen noemen we hieronder: Over Tijd (Serotiniteit) De verwachte uitteldatum is reeds ruim voorbij, en de dokter maakt zich zorgen over het welzijn van de baby (bijvoorbeeld omdat de hoeveelheid vruchtwater afneemt). Hoge bloeddruk (Hypertensie) De arts heeft u op het spreekuur verteld dat uw bloeddruk is verhoogd, of misschien werd u al opgenomen om te rusten omdat uw bloeddruk te hoog is en maar niet wil dalen. In dat geval kan het voor u en uw baby van belang zijn dat u bevalt. Groeiachterstand van de baby De baby groeit niet zoals het zou moeten. Hiervoor kunnen diverse redenen zijn. De baby zal mogelijk veel beter kunnen groeien, als hij buiten de baarmoeder op een normale wijze kan worden gevoed. Dit zijn slechts enkele vaak voorkomende redenen voor een inleiding. Er zijn echter veel meer redenen denkbaar en in bepaalde gevallen zijn er zelfs combinaties van factoren waarom deze beslissing wordt genomen. Tenslotte kan het nog zo zijn dat er geen medische noodzaak is, maar dat de arts u ter wille wil zijn wanneer u op een bepaald tijdstip wilt bevallen; dit wordt een electieve inleiding genoemd. Is het noodzakelijk dat ik word ingeleid? Niemand kan u dwingen tot een inleiding, maar er is een goede reden voor, die aan u werd uitgelegd. Als dat niet het geval is, vraag er dan naar. Mocht u de uitleg niet begrijpen, schroomt u dan niet uw arts of verloskundige meer te vragen net zolang tot u het wel volledig begrijpt. Geen enkele vrouw zal haar ongeboren kind of zichzelf risico laten lopen als ze niet weet waarvoor. De artsen hebben de plicht u dat uit te leggen en zorg te hebben voor u en uw nog ongeboren kind. 5

6 Is inleiden schadelijk voor mijn baby? Neen. De reden van inleiding is om problemen voor u of uw baby te voorkomen. Normaal zou de natuur de bevalling zelf in gang zetten. Wat er bij het inleiden gebeurt is in feite de natuur een handje helpen, het tijdstip van de bevalling wordt wat vervroegd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van stoffen die in het natuurlijk beloop van een bevalling ook een rol spelen. Wat gebeurt er als er weeën zijn voordat ik ingeleid ga worden? Dat betekent in feite dat een inleiding niet meer nodig is. U moet dan gewoon handelen naar de richtlijnen die u gekregen heeft in verband met bevallen in het ziekenhuis. Wanneer u reeds in het ziekenhuis bent, ter voorbereiding op de inleiding, kan het in feite niet mooier, dan gaan we gewoon met de bevalling verder. Worden veel vrouwen ingeleid? Ja, nogal wat, het is geen ongewone handeling. Er is dan ook veel ervaring mee. Maar zoals al eerder vermeld, er wordt alleen ingeleid als er een goede reden voor bestaat. Ook de artsen zien liever dat men spontaan (dus zonder hulp) bevalt, maar soms is hulp nu eenmaal nodig. Is een ingeleide bevalling pijnlijker? Er is geen reden waarom dit zo zou zijn. Ook een natuurlijke bevalling kan met pijn gepaard gaan. Een bevalling verloopt vaak wat sneller na een inleiding. Vandaar dat vaak sneller de weeën als pijnlijk ervaren zullen worden. Het beleven van pijn is individueel zeer verschillend, zodat nooit goed vergeleken kan worden met soortgelijke ervaringen van anderen. De pijn kunt u draaglijker maken met de (ontspannings) oefeningen die u op de zwangerschapsgymnastiek geleerd heeft. Eventueel is pijnbestrijding mogelijk door middel van verdoving/ anesthesie, bijvoorbeeld epidurale of plaatselijke verdoving voor een pijnloze bevalling. 6

7 Is een infuus noodzakelijk? Niet persé, dat hangt af van de methode van inleiding. Soms is het nodig als de weeën niet sterk genoeg zijn, of wanneer u geen weeën heeft. Een infuus is altijd nodig bij het gebruik van oxytocine. Een infuus is ook vaak nodig wanneer u epiduraal anesthesie (lokale verdoving, via een ruggenprik ) krijgt. Soms is een infuus om andere redenen noodzakelijk, bijvoorbeeld wanneer u tijdens de bevalling niet veel of helemaal niet gegeten heeft en uw bloedsuiker te laag wordt. Dit kan de weeëneffectiviteit verminderen of uw baby kan zich minder goed gaan voelen. Een infuus blijft meestal tot kort na de bevalling aanwezig en vóór het gebruik geeft de arts of verloskundige meestal uitleg waarom het wordt gebruikt. Als ik moet worden ingeleid, betekent dit dan dat ik gelaxeerd zal worden en dat ik zal worden geschoren? Laxeren, bijvoorbeeld via een klysma of darmspoeling, is niet verplicht. Er zal naar uw stoelgang worden geïnformeerd. In geval van hardlijvigheid of constipatie zal wellicht een klysma worden aangeraden. Wanneer u echter de laatste 24 uur nog een normale ontlasting heeft gehad, bestaat er weinig noodzaak hiervoor. Het hoofddoel van een klysma is namelijk het onderste deel van de dikke darm (endeldarm) leeg te maken, omdat een volle endeldarm het indalen van de baby door het bekken kan bemoeilijken. Ook scheren is niet verplicht. Als het perineum (de streek tussen vagina en anus) geschoren is, kan de arts of de verloskundige makkelijker de toestand van het perineum tijdens de bevalling observeren. Episiotomie (het inknippen van het perineum of bilnaad) wordt niet in alle gevallen uitgevoerd, maar als het perineum goed wordt geobserveerd, kan door het zetten van een knip, te ver inscheuren voorkomen worden, of de bevalling - indien nodig - bespoedigd worden. 7

8 Wat doet men bij het breken van de vliezen (amniotomie)? Al in de vorige eeuw ontdekte men dat, zeker aan het einde van de zwangerschap, het breken van de vliezen de baring bespoedigde. Het breken van de vliezen wordt nog zelden gebruikt als enig middel om de baring te bespoedigen. Wel wordt het vaak gebruikt in combinatie met andere methoden van inleiden (oxytocine, prostaglandines). De vliezen worden gebroken door een krasje in de vliezen te maken met behulp van een dun pinnetje dat tijdens een inwendig onderzoek wordt ingebracht. De druk van het vruchtwater is verder voldoende om de vliezen verder te openen, waardoor het vruchtwater kan weglopen. Omdat in de vliezen geen zenuwen zitten is deze methode volstrekt pijnloos. Tevens kan de arts in deze situatie besluiten tot het aanleggen van een schedelelektrode - waarmee de hartactie van de baby geregistreerd wordt - en/of een druklijn in de baarmoeder - die de kracht van de weeën meet -. Deze gebruikt hij/zij om de toestand/conditie van het kind te bepalen en om de effectiviteit van de weeën vast te stellen. Wat is oxytocine en hoe werkt het? Oxytocine is de oudst bekende stof waarmee de weeën op gang gebracht kunnen worden. Het is een hormoon dat tijdens een spontane bevalling ook in verhoogde mate door moeder en kind geproduceerd wordt. Oxytocine wordt altijd via een infuus in de bloedvaten van de moeder gebracht en bereikt via de bloedcirculatie de baarmoeder. Hierdoor ontstaan uiteindelijk weeën. Er zal meestal gestart worden met een lage dosis, welke afhankelijk van het effect, geleidelijk verhoogd wordt. Oxytocine heeft het voordeel dat als het infuus gestopt wordt, de stof ook snel uitgewerkt is. Een nadeel kan zijn dat het niet in alle situaties even effectief is, en dus niet altijd tot het gewenste resultaat (de uiteindelijke bevalling) leidt. Het effect van de inleiding wordt gecontroleerd middels een CTG controle (Cardiotocografie, waarbij weeën en het hartritme van de baby gemeten worden op de buik van de moeder). Soms zal er bij een inleiding met oxytocine gebruikt gemaakt worden van een drukmeter in de baarmoeder, waardoor de weeënactiviteit gemeten kan worden. Op geleide hiervan is na te gaan of er sprake is van een goede weeënactiviteit en of het nodig is de dosis oxytocine te verhogen. 8

9 Zo is ook een te sterke stimulatie (over stimulatie) te voorkomen. Een inleiding zal meestal s ochtends gestart worden, maar kan uiteraard - indien hier aanleiding toe bestaat - op ieder gewenst moment plaatsvinden. Wat zijn prostaglandines en hoe worden ze toegediend? Prostaglandines zijn een soort hormonen. Ze lijken op stoffen (eveneens prostaglandines) die door de vrouw zelf geproduceerd worden tijdens de bevalling. Zij kunnen de bevalling in gang zetten; zij geven weeënactiviteit en maken de baarmoederhals weker (zachter). Vandaar dat de arts ze gebruikt om in te leiden. Ze worden toegediend in de vorm van gel. Tijdens een vaginaal onderzoek (toucheren) worden ze in de vagina of in de cervix (baarmoederhals) ingebracht. Dit gebeurt meestal s ochtends; bij uitzondering s nachts. Na het inbrengen moet u nog een tijdje in bed blijven om het effect te registreren (van weeën en hartritme van de baby, de zogenaamde CTG controle) en om de gel goed ter plaatse te laten blijven. Hoe vaak zal een inwendig onderzoek plaatsvinden? Door een inwendig onderzoek (vaginaal toucher), zal de arts kunnen bepalen welke vorm van inleiding voor u het meest geschikt is. Wanneer de arts vindt dat uitsluitend het breken van de vliezen voldoende is, dan zal hij dit doen in de verloskamer. Vaak wordt dit gecombineerd met een oxytocine-infuus. Daarna zal regelmatig getoucheerd worden, om te bepalen hoe de ontsluiting (het opengaan van de baarmoederhals) vordert. Wanneer de arts vindt dat prostaglandines nodig zijn, dan zal een gel bij een inwendig onderzoek worden ingebracht. De arts of de verloskundige zal later (meestal na twee tot vier uur) de baarmoederhals opnieuw onderzoeken, om te zien of de prostaglandines geholpen hebben. Ook hier zal regelmatig getoucheerd worden om te zien hoe uw bevalling verloopt. U zult dus verschillende keren inwendig worden onderzocht. Hoe vaak hangt onder andere af van de manier van inleiden, hoe snel u weeën krijgt en is afhankelijk van het beloop van de baring. 9

10 Hoe werken prostaglandines? Prostaglandines stimuleren het lichaam tot de aanmaak van eigen prostaglandines. Deze zorgen ervoor dat de baarmoederhals (cervix) zachter wordt en open gaat (ontsluiting). Tevens wordt weeënactiviteit door prostaglandines gestimuleerd. Het gevolg hiervan is dat de cervix makkelijker zal ontsluiten. Wat bedoelt de arts met het rijpen van de cervix? Normaal gesproken is de cervix een twee tot drie centimeter lange, stugge buis, die voorkomt dat de baby te vroeg geboren wordt. Wanneer de zwangerschap echter teneinde loopt (à terme is), dan wordt de cervix langzaam maar zeker steeds korter en zachter (weker). Tot deze tenslotte geen buisvorm meer heeft maar afgeplat is. Dit heet verstrijken. U kunt dit het gemakkelijkst vergelijken met een coltrui, die over het hoofd getrokken wordt. De col is eerst lang en dik. Wanneer hij nu over het hoofd wordt getrokken zal hij steeds verder uitrekken en tenslotte het hoofd doorlaten. Dit week worden en verstrijken wordt rijpen van de cervix (ook wel primen ) genoemd. Dit rijpen wordt door prostaglandines bevorderd. Het is van groot belang dat een cervix rijp is voordat ingeleid gaat worden omdat anders de kans op een mislukte inleiding groter is. Dit rijpen kan enkele uren tot enkele dagen duren en kan soms versneld worden door opnieuw prostaglandines toe te dienen. Hoelang duurt het om iemand in te leiden? Zoals al eerder werd vermeld, kan het zijn dat u maar weinig hulp nodig heeft om te bevallen. Het rijpen met prostaglandines kan meer tijd kosten, wees echter geduldig en stel vragen hoe het verloopt. Verwacht niet dat u de dag na de opname al bevallen zult zijn. Dat is wenselijk maar niet altijd mogelijk. Inleiden betekent de natuur een handje helpen en daarbij wordt nog steeds veel aan de natuur overgelaten, ook bij bovenbeschreven inleidingmethoden. 10

11 Wat gebeurt er als de prostaglandines niet werken? Het inleiden met prostaglandines werkt meestal zeer goed. Mocht het echter met prostaglandines niet gaan, dan zal de arts de alternatieven met u bespreken. De arts kan beslissen dat wachten het beste is, hij zal u dan een of twee dagen rust geven. Als er echter een dwingende medische indicatie voor de inleiding is dan zal een andere methode aanbevolen worden. Mocht de zwangerschap echter beëindigd moeten worden, terwijl de inleiding niet aanslaat kan tot een keizersnede besloten worden. Gedurende de bevalling moet u geïnformeerd worden over uw toestand en het verloop van de bevalling. Als u zich ergens zorgen over maakt of als u iets niet begrijpt, vraag er dan naar. Krijg ik meteen weeën? Niet altijd. Dit hangt af van de methode van inleiden die gebruikt wordt, en de ontvankelijkheid van de baarmoeder voor de gebruikte methode. Indien u met prostaglandines ingeleid wordt, kan het wel eens wat langer duren voor u iets voelt. Wanneer besloten wordt de vliezen te breken kan alles veel sneller gaan. Soms krijgt u spontaan na enkele minuten al weeën, soms pas na enkele uren. Ook kan het zijn dat het nodig is met behulp van oxytocine bij te stimuleren om weeënactiviteit op gang te brengen of verder te versterken. Hoe lang moet ik in het ziekenhuis blijven? De duur van de opname is deels afhankelijk van de methode van inleiden en deels uiteraard van de snelheid waarmee de bevalling gebeurt. In het algemeen geldt dat u op de dag van inleiding wordt opgenomen (soms de avond van te voren, afhankelijk van de kliniek waar u gaat bevallen). De duur van de inleiding kan variëren van enkele uren tot één à twee dagen, afhankelijk van de rijpheid van de cervix. Is een keizersnede noodzakelijk, dan is de opnameduur vanzelfsprekend langer. Moet ik bij iedere volgende zwangerschap ook ingeleid worden? Neen, dat hoeft niet persé. Elke zwangerschap is anders en dat geldt ook voor de noodzaak tot inleiden. 11

12 Ruimte voor aantekeningen 12

13 13

14 Tot slot Elk ziekenhuis heeft natuurlijk zijn eigen regels en gebruiken. De hier gegeven antwoorden zijn daarom bewust erg algemeen gehouden. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, neemt u dan contact op met de polikliniek Gynaecologie. Voor beide locaties, T , of met de afdeling Gynaecologie/Verloskunde B24, locatie Blaricum, T Tergooi De inhoud van deze brochure is tot stand gekomen op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze brochure berusten bij de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) in Utrecht. Leden van de NVOG mogen deze brochure, mits integraal, onverkort en met bronvermelding, zonder toestemming vermenigvuldigen. Folders en brochures van de NVOG behandelen verschillende verloskundige en gynaecologische klachten, aandoeningen, onderzoeken en behandelingen. Zo krijgt u een beeld van wat u normaliter aan zorg en voorlichting kunt verwachten. Wij hopen dat u met deze informatie weloverwogen beslissingen kunt nemen. Soms geeft de gynaecoloog u andere informatie of adviezen, bijvoorbeeld omdat uw situatie anders is of omdat men in het ziekenhuis andere procedures volgt. Schriftelijke voorlichting is altijd een aanvulling op het gesprek met de gynaecoloog. Daarom is de NVOG niet juridisch aansprakelijk voor eventuele tekortkomingen van deze brochure. Wel heeft de Commissie Patiëntenvoorlichting van de NVOG zeer veel aandacht besteed aan de inhoud. Dit betekent dat er geen belangrijke fouten in deze brochure staan, en dat de meerderheid van de Nederlandse gynaecologen het eens is met de inhoud. Andere folders en brochures op het gebied van de verloskunde, gynaecologie en voortplantingsgeneeskunde kunt u vinden op de website van de NVOG: rubriek voorlichting. 14

15 15

16 T Locatie Blaricum Rijksstraatweg AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg XZ Hilversum Locatie Weesp C.J. van Houtenlaan 1b 1381 CN Weesp