Gynaecologie / verloskunde Inleiden van de bevalling

Transcriptie

1 Gynaecologie / verloskunde Inleiden van de bevalling Voorwoord Deze brochure is geschreven met het doel u meer informatie te geven over het inleiden van een bevalling. Hierin zijn die vragen beschreven welke het meest gesteld worden door vrouwen wanneer een inleiding afgesproken wordt. De antwoorden zijn bewust duidelijk maar ook beknopt gehouden. Mocht u na het lezen ervan nog vragen hebben schroomt u dan niet deze aan uw arts of verloskundige voor te leggen. Zij willen u graag meer informatie geven

2 Inhoud pag. Voorwoord 1 De dokter zegt dat hij wil gaan inleiden. Wat betekent dit en wat voor soorten van inleidingen zijn er? 3 Waarom wordt u ingeleid? 3 Is het noodzakelijk dat u ingeleid wordt? 4 Is inleiden schadelijk voor uw baby? 4 Wat gebeurt er als er weeën zijn voordat u ingeleid wordt? 5 Is een infuus noodzakelijk? 5 Is laxeren en scheren noodzakelijk? 5 Wat doet men bij het breken van de vliezen? 6 Wat is oxytocine en hoe werkt het? 6 Wat zijn prostaglandines en hoe worden ze toegediend? 7 Hoe vaak zal een inwendig onderzoek plaatsvinden? 7 Hoe werken prostaglandines? 8 Wat bedoelt de dokter met het rijpen van de cervix? 8 Hoe lang duurt het om iemand in te leiden? 8 Wat gebeurt er als de prostaglandines niet werken? 9 Hoe lang moet ik in het ziekenhuis blijven? 9 Moet iedere volgende zwangerschap ingeleid worden? 9 Heeft u vragen? 10 Ruimte voor aantekeningen 11 2

3 Als er met u een afspraak is gemaakt voor een inleiding dan willen wij het volgende aan u vragen. Wilt u op de afgesproken dag van de inleiding om uur bellen naar afdeling A4, tel. (0344) , u krijgt dan een verpleegkundige of verloskundige aan de lijn. Het komt namelijk een enkele keer voor dat alle verloskamers bezet zijn, zodat u later op de dag gepland staat of zelfs op een andere dag. Wij vragen hiervoor uw begrip. Als er plaats is ontvangen wij u graag om uur op afdeling A4. De dokter zegt dat hij wil gaan inleiden. Wat betekent dit en wat voor soorten van inleidingen zijn er? De arts overweegt een inleiding wanneer hij vindt dat het beter is de baby eerder geboren te laten worden, dan af te wachten tot de bevalling spontaan op gang komt. De reden daarvoor zal hij u uitgelegd hebben. In feite is inleiden de natuur een handje helpen. Zelfs als de arts inleidt, zal op een gegeven moment de bevalling spontaan verder verlopen en een natuurlijk beloop hebben. Er zijn verschillende methoden voor inleiding: - Het kunstmatig breken van de vliezen (amniotomie) - Prostaglandines (gel of tabletten) - Oxytocine (per infuus) Deze methoden kunnen apart of in een combinatie worden toegepast. Waarom wordt u ingeleid? De arts of verloskundige zal u dat uiteraard tevoren uitleggen. De reden voor het inleiden kan van persoon tot persoon verschillen. De belangrijkste redenen zullen hieronder genoemd worden. Over Tijd (Serotiniteit) De verwachte uitteldatum is reeds ruim voorbij, en de dokter maakt zich zorgen over het welzijn van de baby (bijvoorbeeld omdat de hoeveelheid vruchtwater afneemt). 3

4 Hoge bloeddruk (Hypertensie) De arts heeft u op het spreekuur verteld dat uw bloeddruk verhoogd is of misschien werd u al opgenomen om te rusten omdat uw bloeddruk te hoog is en maar niet wil dalen. In dat geval kan het voor uw baby van belang zijn dat u snel zult bevallen. Groeiachterstand van de baby De baby groeit niet zoals het zou moeten. Hiervoor kunnen diverse redenen zijn. De baby zal mogelijk veel beter kunnen groeien, als hij buiten de baarmoeder op een meer normale wijze gevoed kan worden. Dit zijn slechts enkele vaak voorkomende redenen voor een inleiding. Er zijn echter veel meer redenen denkbaar en in bepaalde gevallen zijn er zelfs combinaties van factoren waarom deze beslissing genomen wordt. Tenslotte kan het nog zo zijn dat er geen medische noodzaak is, maar dat de arts u ter wille wil zijn wanneer u op een bepaald tijdstip wilt bevallen; dit wordt een electieve inleiding genoemd. Is het noodzakelijk dat u ingeleid wordt? Niemand kan u dwingen tot een inleiding, maar er is een goede reden voor, die aan u werd uitgelegd. Als dat niet het geval is vraag er dan naar. Mocht u het dan nog niet begrijpen, schroomt u dan niet uw arts of verloskundige meer te vragen net zolang tot u het wel volledig begrijpt. Geen enkele vrouw zal haar ongeboren kind of zichzelf risico laten lopen als ze niet weet waarvoor. De artsen hebben de plicht om u dat uit te leggen en zorg te hebben voor u en uw nog ongeboren kind. Is inleiden schadelijk voor uw baby? Nee. De reden van inleiding is om problemen voor u of uw baby te voorkomen. Normaal zou de natuur de bevalling zelf in gang zetten. Wat er bij het inleiden gebeurt is in feite de natuur een handje helpen, het tijdstip van de bevalling wordt wat vervroegd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van stoffen die in het natuurlijk beloop van een bevalling ook een rol spelen. 4

5 Wat gebeurt er als er weeën zijn voordat u ingeleid wordt? Dat betekent in feite dat een inleiding niet meer nodig is. U moet dan gewoon handelen naar de richtlijnen die u gekregen heeft in verband met bevallen in het ziekenhuis. Wanneer u reeds in het ziekenhuis bent, ter voorbereiding op de inleiding, kan het in feite niet mooier, dan gaan we gewoon met de bevalling verder. Is een ingeleide bevalling pijnlijker? Er is geen reden waarom dit zo zou zijn. Ook een natuurlijke bevalling gaat met pijn gepaard. Een bevalling verloopt vaak wat sneller na een inleiding. Vandaar dat vaak sneller de weeën als pijnlijk ervaren zullen worden. Het beleven van pijn is individueel zeer verschillend, zodat nooit goed vergeleken kan worden met soortgelijke ervaringen van anderen. De pijn kunt u draaglijker maken met (ontspannings)oefeningen die u op de zwangerschapsgym geleerd heeft. Eventueel is er pijnbestrijding mogelijk (verdoving/anesthesie, bijvoorbeeld epidurale of plaatselijke verdoving voor een pijnloze bevalling). Is een infuus noodzakelijk? Niet altijd, dat hangt af van de methode van inleiding. Soms is het nodig als de weeën niet sterk genoeg zijn of wanneer u geen weeën heeft. Een infuus is altijd nodig bij het gebruik van oxytocine. Een infuus is ook vaak nodig wanneer u epiduraalanesthesie (lokale verdoving, via een ruggenprik ) krijgt. Soms is een infuus om andere redenen noodzakelijk, bijvoorbeeld wanneer u tijdens de bevalling niet veel of helemaal niet gegeten heeft en uw bloedsuiker te laag wordt. Dit kan de weeëneffectiviteit verminderen of uw baby kan zich minder goed gaan voelen. Een infuus blijft meestal tot kort na de bevalling aanwezig en voor het gebruik geeft de arts of verloskundige meestal vooraf uitleg waarom het gebruikt wordt. Is laxeren en scheren noodzakelijk? Laxeren via bijvoorbeeld een klysma is niet verplicht. Er zal naar uw stoelgang worden geïnformeerd; in geval van hardlijvigheid of obstipatie zal wellicht een klysma worden aangeraden. Wanneer u echter de laatste 24 uur nog een normale ontlasting gehad heeft, bestaat er weinig noodzaak hiervoor. 5

6 Het hoofddoel van een klysma is namelijk het onderste deel van de dikke darm (endeldarm) leeg te maken, omdat een volle endeldarm het indalen van de baby door het bekken kan bemoeilijken. Ook scheren is niet verplicht. Als het perineum (de streek tussen vagina en anus) geschoren is, kan de arts of de verloskundige makkelijker de toestand van het perineum tijdens de bevalling observeren. Episiotomie (het inknippen van het perineum) wordt niet in alle gevallen uitgevoerd, maar als het perineum goed wordt geobserveerd, kan door het zetten van een knip te ver inscheuren voorkomen worden, of de bevalling indien nodig bespoedigd worden. Wat doet men bij het breken van de vliezen? Al in de vorige eeuw ontdekte men dat, zeker aan het einde van de zwangerschap, het breken van de vliezen de baring bespoedigde. Het breken van de vliezen wordt nog zelden gebruikt als enig middel om de baring te bespoedigen. Wel wordt het vaak gebruikt in combinatie met andere methoden van inleiden (oxytocine, prostaglandines). De vliezen worden gebroken door een krasje in de vliezen te maken met behulp van een dun pinnetje dat tijdens een inwendig onderzoek wordt ingebracht. De druk van het vruchtwater is verder voldoende om de vliezen verder te openen, waardoor het vruchtwater kan weglopen. Omdat in de vliezen geen zenuwen zitten is deze methode volstrekt pijnloos. Tevens kan de arts in deze situatie besluiten tot het aanleggen van een schedelelectrode, waarmee de hartactie van de baby geregistreerd wordt. Deze gebruikt hij om de toestand / conditie van het kind te bepalen. Wat is oxytocine en hoe werkt het? Oxytocine is de oudst bekende stof waarmee de weeën op gang gebracht kunnen worden. Het is een hormoon dat tijdens een spontane bevalling ook in verhoogde mate door moeder en kind geproduceerd wordt. Oxytocine wordt altijd via een infuus in de bloedvaten van de moeder gebracht en bereikt via de bloedcirculatie de baarmoeder. Hierdoor ontstaan uiteindelijk weeën. Er zal meestal gestart worden met een lage dosis, welke afhankelijk van het effect, geleidelijk verhoogd wordt. Oxytocine heeft het voordeel dat als het infuus gestopt wordt, de stof ook snel uitgewerkt is. 6

7 Een nadeel kan zijn dat het niet in alle situaties even effectief is, en dus niet altijd tot het gewenste resultaat (de uiteindelijke bevalling) leidt. Het effect van de inleiding wordt gecontroleerd middels een CTG- controle (Cardiografie, waarbij weeën en het hartritme van de baby gemeten wordt op de buik van de moeder). Ook wordt de weeënactiviteit geregistreerd. Op geleide hiervan is na te gaan of er sprake is van een goede weeënactiviteit en of het nodig is de dosis oxytocine te verhogen. Zo is een te sterke stimulatie (overstimulatie) te voorkomen. Een inleiding zal meestal s ochtends gestart worden, maar kan uiteraard, indien hier aanleiding toe bestaat op ieder gewenst moment plaats vinden. Wat zijn prostaglandines en hoe worden ze toegediend? Prostaglandines zijn een soort hormonen. Ze lijken op prostaglandines die door de vrouw zelf geproduceerd worden tijdens de bevalling. Zij kunnen de bevalling in gang zetten; zij geven de weeënactiviteit en maken de baarmoederhals weker (zachter). Vandaar dat de arts ze gebruikt om in te leiden. Ze worden toegediend in de vorm van gels of tabletten. Tijdens een vaginaal onderzoek (toucheren) worden ze in de vagina of in de cervix (baarmoederhals) ingebracht. Dit gebeurt meestal s ochtends, maar ook overdag kan de arts hiertoe opdracht geven. Het gebeurt zelden s nachts. Na het inbrengen moet u nog een tijdje in bed blijven om het effect te registreren (van weeën en hartritme van de baby, de zogenaamde CTG- controle) en om de gel respectievelijk de tablet goed op de plaats te laten blijven. Hoe vaak zal een inwendig onderzoek plaatsvinden? Door een inwendig onderzoek (vaginaal toucher), zal de arts kunnen bepalen welke vorm van de inleiding voor u het meest geschikt is. Wanneer de arts vindt dat uitsluitend het breken van de vliezen voldoende is dan zal hij dit doen in de verloskamer; vaak wordt dit gecombineerd met een oxytocine-infuus. Daarna zal regelmatig getoucheerd worden, om te bepalen hoe de ontsluiting (het opengaan van de baarmoederhals) vordert. Wanneer de arts vindt dat prostaglandines nodig zijn dan zal een gel bij een inwendig onderzoek worden ingebracht. De arts zal later de baarmoederhals opnieuw onderzoeken, om te zien of de prostaglandines geholpen hebben. 7

8 Ook hier zal regelmatig getoucheerd worden om te zien hoe uw bevalling verloopt. U zult dus verschillende malen inwendig worden onderzocht. Hoe vaak hangt onder andere af van de manier van inleiden, hoe snel u weeën krijgt en is afhankelijk van het beloop van de baring. Hoe werken prostaglandines? Prostaglandines stimuleren het lichaam tot de aanmaak van eigen prostaglandines. Deze zorgen ervoor dat de baarmoederhals (cervix) zachter wordt en open gaat (ontsluiting). Tevens wordt de weeënactiviteit door prostaglandines gestimuleerd, het gevolg hiervan is dat de cervix makkelijker zal ontsluiten. Wat bedoelt de dokter met het rijpen van de cervix? Normaal gesproken is de cervix een 2-3 centimeter lange, stugge buis, die voorkomt dat de baby te vroeg geboren wordt. Wanneer de zwangerschap echter ten einde loopt (à terme is), dan wordt de cervix langzaam maar zeker steeds korter en zachter (weker). Tot deze tenslotte geen buisvorm meer heeft maar afgeplat is, dit heet verstrijken. U kunt dit het makkelijkst vergelijken met een coltrui die over het hoofd getrokken wordt. De col is eerst lang en dik. Wanneer hij over het hoofd wordt getrokken zal hij steeds verder uitrekken en tenslotte het hoofd doorlaten. Dit week worden en verstrijken wordt rijpen van de cervix (ook wel primen ) genoemd. Dit rijpen wordt door de prostaglandines bevorderd. Het is van groot belang dat een cervix rijp is voordat ingeleid gaat worden omdat anders de kans op een mislukte inleiding groter is. Dit rijpen kan enkele uren tot enkele dagen duren en kan soms versneld worden door opnieuw prostaglandines toe te dienen. Hoe lang duurt het om iemand in te leiden? Zoals eerder werd vermeld, kan het zijn dat u maar weinig hulp nodig heeft om te bevallen. Het rijpen met prostaglandines kan meer tijd kosten, stel gerust vragen hoe het verloopt. Verwacht niet dat u de dag na de opname al bevallen zult zijn. Dat is wenselijk maar niet altijd mogelijk. Inleiden betekent de natuur een handje helpen en daarbij nog steeds veel aan de natuur overlaten, ook bij bovenbeschreven inleidingsmethoden. 8

9 Wat gebeurt er als de prostaglandines niet werken? Het inleiden met prostaglandines werkt meestal zeer goed. Mocht het echter met prostaglandines niet gaan, dan zal de arts de alternatieven met u bespreken. De arts kan beslissen dat wachten het beste is, hij zal u dan een of twee dagen rust geven. Als er echter een dwingende medische indicatie voor de inleiding is dan zal een andere methode aanbevolen worden. Mocht de zwangerschap echt beëindigd moeten worden, terwijl de inleiding niet aanslaat kan tot een keizersnede besloten worden. Gedurende de bevalling moet geïnformeerd worden over uw toestand en het verloop van de bevalling. Als u zich ergens zorgen over maakt of als u iets niet begrijpt, vraag er dan naar. Krijgt u meteen weeën? Niet altijd krijgt u meteen weeën. Dit hangt af van de methode van inleiding die gebruikt wordt, en de ontvankelijkheid van de baarmoeder voor de gebruikte methode. Indien u met prostaglandines ingeleid wordt, kan het wel eens wat langer duren voor u iets voelt. Wanneer besloten wordt de vliezen te breken kan alles veel sneller gaan. Soms krijgt u spontaan na enkele minuten al weeën, soms pas na enkele uren. Ook kan het zijn dat het nodig is met behulp van oxytocine bij te stimuleren om weeënactiviteit op gang te brengen of verder te versterken. Hoe lang moet ik in het ziekenhuis blijven? De duur van de opname is deels afhankelijk van de methode van inleiden en deels uiteraard van de snelheid waarmee de bevalling gebeurt. In het algemeen geldt dat u op de dag van inleiding wordt opgenomen (soms de avond tevoren). De duur van de inleiding kan variëren van enkele uren tot één à twee dagen, afhankelijk van de rijpheid van de cervix. Is een keizersnede of kunstverlossing noodzakelijk, dan is de opnameduur vanzelfsprekend langer. Moet iedere volgende zwangerschap ingeleid worden? Nee, dat hoeft niet altijd zo te zijn. Elke zwangerschap is anders en dat geldt ook voor de noodzaak tot inleiden. 9

10 Heeft u vragen? Heeft u vragen, dan kunt u deze altijd stellen aan uw arts of verloskundige en/of de verpleegkundige die u begeleidt. 10

11 Ruimte voor aantekeningen 11

12 Ziekenhuis Rivierenland Tiel Pres. Kennedylaan WP Tiel Postbus HA Tiel Tel. (0344) Fax (0344) Internetsite: