Architecten en duurzaamheid: op tijd schakelen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Architecten en duurzaamheid: op tijd schakelen"

Karolien Devos
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Architecten en duurzaamheid: op tijd schakelen door: prof. dr. Mick Eekhout Hoogleraar Productontwikkeling, Bouwkunde, TU Delft Lezing voor de Bond van Nederlandse Architecten, 22 Maart 2012

2 1. Innovaties uit ontwerpen, ontwikkelen en onderzoeken Ontwerpers onderzoeken niet. Ze weten immers alles. Onderzoekers kunnen niet ontwerpen, ze durven niet. Tussen de domeinen van onderzoeken en ontwerpen ligt het domein van het ontwikkelen. Mijn leerstoel heet sinds 1992 Productontwikkeling.

3 Nu volgen enkele voorbeelden van innovatieve technische ontwerpen die in samenwerking met architecten in hun projecten werden ontwikkeld en gerealiseerd.

4 OZ Building, Tel Aviv (Avram Yaski), 1995 Kunstwerk Maritiem Museum, Amsterdam (Krijn Giezen), 1975 Muziekzaal Beurs van Berlage, Amsterdam (Pieter Zaanen), 1992 Atrium Droogbak, Amsterdam (Krijn Griezen), 2000

5 Samson Centre, Jeruzalem (Moshe Safdie), 2002 Glazen museumzaal Prinsenhof, Delft (Mick Eekhout/Kees Tak), 1997 Koepel Friesland Bank, Leeuwarden (Aad van Tilburg), 2006 Kubuspoort, Sloten (Marijke de Goey), 2000

6 Floriade Paviljoen, Haarlemmermeer (Asymptote), 2002 Paper Dome, Utrecht (Shigeru Ban), 2003 Rabin Peace Centre, Tel Aviv (Moshe Safdie), 2006 Bancopolis, Madrid (Kevin Roche), 2005

7 Natuur-historisch Museum, Leeuwarden (Jelle de Jong), 2007 Glazen Synagoge, Den Haag (Mick Eekhout/Frans Prins), 2007 Stadhuis Alphen aan de Rijn (Erick van Egeraat), 2003 Glass House, Malmö (Monica Gora), 2008

8 Imax Theater, Budapest (MYS Alon Jithzaki), 2009 Cotroceni Dome, Budapest (MYS Alon Jithzaki), 2009 Selimye Moskee, Haarlem (De Architectenkamer (2006) Glass Cube Banco Santander (Alfonso Millanes), 2009

9 Victoria & Albert Museum, Londen (MUMA Architects), 2009 Hogeschool INHolland, Delt (Rietveld Architect NY), 2010 The Curve, Amsterdam (Ed Veenendaal), 2011 ZigZag Facade EMC, Rotterdam (Claus & Kaan), 2012

10 Ik heb mij vanaf 1982 in Octatube bezig gehouden met de technologie van het realiseren van dromen, van het maken van architectuur, als hightech vakmanschap.

11 Het is heel goed mogelijk om vanuit dromen en ideeën via het gevaarlijke pad en de loutering van het moeizame ontwikkelen, tenslotte iets nieuws te hebben gerealiseerd. Dat is mijn genoegen, dat is het genoegen van de ontwerper.

12 2. Over de wetenschap en onderzoeken Daarover zijn boeken geschreven over methodologie in het Nederlands en in het Engels. Er wordt momenteel gewerkt aan een boek voor architecten.

13 Het ontwikkelen blijkt tussen de bouw, de scheepsbouw, de vliegtuigbouw en het industrieel ontwerpen veel gelijkenis te vertonen. En altijd is er de relatie tussen onderzoeken links, ontwikkelen midden en ontwerpen rechts, met de twee extremen van de fundamentele wetenschapper en de vrije kunstenaar.

14 3TU Speerpunt Bouw

15 3. Concept House Prototype In het Concept House Village in Heijplaat, Rotterdam is gerealiseerd als het eerste prototype op de RDM campus in het kader van duurzaamheid.

16 Dit prototype nr.1 is, net zoals de Concept Cars in de autoindustrie, een prototype van een woning dat een aantal nieuwe ontwikkelingen en innovaties poogt te integreren. Prototype nr.1 kon worden gefinancierd: een appartement van 7,5 x 15 meter, dat nu gebouwd is aan de Corydastraat 27 in Heijplaat.

17 Innovatieslag van bestaande componenten en processen: de ervaringen met het ontwerp, de detaillering, engineering, fabricage, assemblage en het afwerken van het Concept House Prototype, laten zien - naar de mening van de TU medewerkers - dat er nog heel wat te verbeteren valt, met name in de coördinatie en integratie van de componenten tot het geheel van het prototype, het artefact.

18 Meten van performance, evalueren en verbeteren van prototype: optimaliseren van de installaties, meten van de performance (cijfermatig en gevoelsmatig), vergelijken met de theoretische uitgangspunten en het verbeteren van de huidige installaties, beschouwing van energieneutraliteit in termen van de bouwkundige producenten (excl. apparaten), dan wel energieneutraliteit van de gebruikers inclusief apparaten.

19 4. Concept House Urban Villa als pilot project De consument verwacht dat hij met alle lopende apparaten geen elektriciteit behoeft te betalen. Zover energiepositief zijn we in 2020 nog niet, maar is een goede TU Delft ambitie voor de volgende fase van dit onderzoek, de ontwikkeling van een energiepositieve Concept House Stadsvilla van 16 woningen.

20 5. Duurzaamheid

21 De bouwproductie (omzet) is sterk gedaald met 5,5 procent ( ) TNO spreekt in haar jaarlijkse rapportage over de toekomstprognoses van de bouw over een veel lagere omzet dan de voorgaande jaren. Bron: CBS / raming TNO, 2011

22 Mijns inziens is het beter het domein van de bouw aan te passen aan de wensen van de maatschappij dan de maatschappij een naoorlogse wederopbouw grootte aan te praten en die in leven te houden.

23 Building Brains In 2009 en 2010 is er een door de overheid met 13 miljoen gesteund groot atelier met 160 kenniswerkers Building Brains geweest, dat met succes multidisciplinair heeft samengewerkt.

24 Dunga Er zijn integraal denkende ingenieurs voor renovatie & upgrading nodig en er zijn in de bouwuitvoering ook integrale monteurs nodig (zoals de Indiase god Durga met de 10 armen - een ideale integrale bouwvakker), en hun coördinatoren die alles van beide werelden weten.

25 Dat veel egoïstisch heldendom in de architectuur wordt voor een aantal jaren ingeruild voor altruïstisch dokterswerk.

26 6. Veranderingen in de maatschappij Bron: Trendkaart Nederland Planbureau voor de Leefomgeving

27 Het energieneutraal bouwen en beheren moet krachtiger worden ontwikkeld!

28 7. Architecten kunnen andere markten betreden Als je in Nederland geen brood meer hebt, weet dan dat Nederland een heel groot buitenland heeft. De Britse hightech architecten zijn ook over de gehele wereld uitgezwermd. Waar zijn we goed in als Nederlandse architecten? Besef dat, omschrijf dat, documenteer dat en ga darmee naar het buitenland. In Duitsland is er geen recessie.

29 De Nederlandse bouw exporteert nauwelijks. Enkele collegaarchitecten zijn goed bezig om via Europese aanbestedingen en werken in Azië te exporteren. De toeleveranciers zijn meer internationaal georienteerd. Bouwproducten met een hogere toegevoegde waarde hebben een grotere exportcirkel. Vanuit mijn bedrijf Octatube exporteer ik al 30 jaar lang tussen 50-80% aan jaaromzet.

30 Voorwaarde voor de exportmarkt is een specialisatie, een hoge toegevoegde waarde en slimme systemen. Om die gelegenheden te pakken moeten de bouwers zich organiseren, bijvoorbeeld in consortia voor export van specialistische gebouwen.

31 Cotroceni Park, Budapest (Roemenië) De bouw zou zich in consortia kunnen organiseren en meer exporteren. Imax Theater & Cotroceni Dome, Budapest (MYS Alon Jithzaki), 2009

32 De renovatieopgave van het woningbezit van de jaren 50 en 60 is heel groot; mijn schatting miljard over 10 jaar.

33 Superyacht Een andere bouwopgave vraagt om een andere organisatie. Er is een plan ontwikkeld om een super-de-luxe cruiseship als 5 sterrenhotel met 160 kamers uit te voeren, een superjacht van 150 meter lengte, afgemeerd in het East India Dock in Londen. Dan ziet men dat een schip een complete stad herbergt en dat gebouwen ook mobiel kunnen zijn. Superyacht (naval architect: Tim Saunders)

34 8. Durf naar de toekomst te kijken! Wees realistisch en maak een positief plan voor een kleinere bouwnijverheid met een gezonde uitstroom van professionals naar andere beroepen. Een bouwnijverheid die veel meer gericht is op renovatie, herbestemming, upgrading en verduurzaming van de oude babyboom woningbouw. Wees uiterst zuinig met energie. En dan langzaam maar zeker weer toewerken naar een solide en evenwichtige toekomst.

35 De voorruit is groter dan de achteruitkijkspiegel - Harry Hendriks Bron: Ambitie onder de kaasstolp, Harry Hendriks, CEO Philips Nederland

36 Geen heldendom meer voor architecten, maar dokterswerk. Nederland heeft voor 34 miljoen mensen bestemmingsplannen gereed. Grote winsten lokten. We zullen onze ambitie moeten intomen en de economie gaan volgen. De bouwnijverheid krijgt andere taken. En gaat zich aanpassen.

37 Weer aar ze lieders? - Peter Sellers Wie is er koelbloedig genoeg en neemt het initiatief om de onwaarschijnlijke toekomst van de gebouwde omgeving over decennia tegemoet te treden? Architecten hebben vaker dan anderen een koepelvisie. Waarom nemen wij niet de leiding?

38 Wie neemt de leiding voor de toekomst van de gebouwde omgeving in 2040? Architecten kunnen op tijd schakelen om voor zichzelf en voor de samenleving een andere toekomst te voorzien. We hebben koepeldenkers en zieners nodig!

Vergelijkbare documenten

Factsheet - Unieke superslanke composiet gevel

Factsheet - Unieke superslanke composiet gevel Achtergrond Het composiet gevelconcept is ontwikkeld binnen het SIA-RAAK programma Composieten in de glasarchitectuur onder leiding van het INHolland Composietenlab.