Brochure. klachten, tips, signalen en besluitaanvragen

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit NMa Brochure klachten, tips, signalen en besluitaanvragen NMa oktober

2 Inhoudsopgave 1. WAAROVER KAN IK KLAGEN BIJ DE NMA? 3 2. WAT KAN DE NMA DOEN? 3 3. DOET DE NMA ONDERZOEK NAAR ÁLLE OVERTREDINGEN VAN DE MEDEDINGINGSWET? 3 4. KLACHTEN/TIPS/SIGNALEN EN BESLUITAANVRAGEN? WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN EEN KLACHT/TIP/SIGNAAL EN EEN BESLUITAANVRAAG? 4.2 HOE KAN IK EEN TIP, SIGNAAL OF KLACHT INDIENEN? 4.3 HOE KAN IK EEN BESLUITAANVRAAG INDIENEN? 5 5. KAN IK ANONIEM BLIJVEN ALS IK EEN KLACHT INDIEN? 5 6. WAT DOET DE NMA MET EEN BESLUITAANVRAAG? 6 7. TIPS OVER HET NIET TIJDIG OF CORRECT MELDEN VAN CONCENTRATIES 8 8. ALGEMENE INFORMATIE 9 Bijlage 1 : Hulpmiddel Klacht/Tip/Signaal Bijlage 2 : Formulier Besluitaanvraag 2

3 1. Waarover kan ik klagen bij de NMa? De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft tot taak de Mededingingswet te handhaven. Daarnaast heeft de NMa bevoegdheden om bepaalde bepalingen in het EG-Verdrag te handhaven. De Mededingingswet en de bepalingen in het EG-Verdrag hebben betrekking op gedragingen van ondernemingen die de mededinging (= concurrentie) verhinderen, beperken of vervalsen. Het gaat hierbij om: Het kartelverbod. Dit is neergelegd in artikel 6 van de Mededingingswet en artikel 81 van het EG-Verdrag. Onder het kartelverbod vallen bijvoorbeeld afspraken tussen ondernemingen over prijzen of over het verdelen van markten. U kunt hier meer over lezen in de brochure Kartelverbod. Misbruik van een economische machtspositie door een onderneming. Dit is neergelegd in artikel 24 van de Mededingingswet en artikel 82 van het EG-Verdrag. Het hebben van een economische machtspositie is niet verboden, maar misbruik ervan wel. Voorbeelden van misbruik zijn het hanteren van onbillijke voorwaarden en koppelverkoop. U kunt hier meer over lezen in de brochure Misbruik van een economische machtspositie. Daarnaast beoordeelt de NMa concentraties van ondernemingen (fusies, overnames en joint ventures,). Op grond van artikel 27 van de Mededingingswet (Mw) zijn ondernemingen verplicht een concentratie te melden bij de NMa indien aan bepaalde omzetdrempels is voldaan. Het is verboden een overname te realiseren voordat het voornemen daartoe aan de NMa is gemeld (artikel 34 Mw). U kunt hier meer over lezen in hoofdstuk 7 van deze brochure en in de brochure Concentratietoezicht. Vanaf 1 november 2009 ziet de NMa ook toe op artikel 5:88 van de Wet Financieel Toezicht (Wft). Dit artikel heeft betrekking op toegang tot betaalsystemen. U kunt hier meer over lezen op de website. Tenslotte houdt de NMa toezicht op de Elektriciteitswet, de Gaswet, de Warmtewet, de Loodsenwet en verschillende vervoerswetten. Deze brochure gaat hier niet over. Voor meer informatie kunt u de websites van de Energiekamer en de Vervoerkamer van de NMa bekijken: en De NMa roept iedere burger op die op de hoogte is van een overtreding van de Mededingingswet, dit bij de NMa te melden. U kunt dit ook anoniem doen. Melden van dergelijke overtredingen is in het algemeen belang. Iedereen kan gemakkelijk een klacht, tip of signaal bij de NMa indienen. In deze brochure vindt u meer informatie hierover. De NMa heeft alleen mogelijkheden om op te treden tegen gedrag van ondernemingen. Dit betekent dat de NMa niet kan optreden tegen zuiver overheidshandelen. Klachten over bijvoorbeeld het niet verlenen van een vergunning of subsidie vallen zodoende buiten het werkveld van de NMa. Overheidsinstellingen kunnen soms ook ondernemingen zijn. Op de website van de NMa staat een themadossier overheid. Hierin wordt uiteengezet in welke gevallen u niet en in welke gevallen u eventueel wel bij de NMa terecht kunt met klachten over het beperken van de mededinging door de overheid. 2 Wat kan de NMa doen? Als de NMa na een onderzoek (al dan niet naar aanleiding van een klacht, tip of signaal) tot het oordeel komt dat 3

4 een of meer ondernemingen de Mededingingswet hebben overtreden, dan kan de NMa een boete en/of een last onder dwangsom opleggen en/of een bindende aanwijzing geven. Boetes kunnen oplopen tot maximaal 10 procent van de totale jaaromzet van de onderneming. Een last onder dwangsom houdt in dat de NMa een maatregel oplegt aan de betrokken ondernemingen, en dat die ondernemingen een dwangsom moeten betalen indien zij aan die maatregel geen gevolg geven. De bindende aanwijzing is gericht op het bevorderen van de naleving van een wettelijk voorschrift en biedt de mogelijkheid onduidelijke normen nader te concretiseren en te verfijnen. De NMa kan ook persoonlijke boetes opleggen aan natuurlijke personen die betrokken zijn of waren bij een ondernemingsgedraging die in strijd is met de Mededingingswet. Het moet dan gaan om mensen die zijn aan te merken als zogenaamde feitelijk leidinggevende of opdrachtgever met betrekking tot de ondernemingsgedraging. Persoonlijke boetes bedragen maximaal Van opdracht geven kan sprake zijn als de persoon aan een ander persoon een uitdrukkelijke opdracht geeft om de ondernemingsgedraging te verrichten. Van feitelijk leidinggeven kan sprake zijn als de persoon maatregelen achterwege laat ter voorkoming van de ondernemingsgedraging, hoewel de persoon daartoe bevoegd en redelijkerwijs gehouden was, en daarmee bewust de aanmerkelijke kans aanvaardt dat de ondernemingsgedraging zich zal voordoen, zodat hij de gedraging opzettelijke bevordert.1 3 Doet de NMa onderzoek naar alle overtredingen van de Mededingingswet? De NMa handhaaft de Mededingingswet in het algemeen economisch belang. Dat wil zeggen dat de NMa er bijvoorbeeld is voor de belangen van consumenten in het algemeen, maar niet noodzakelijkerwijs voor de belangen van individuele consumenten (en evenmin voor de belangen van individuele ondernemingen). Indien een onderneming bijvoorbeeld een geschil heeft met een andere onderneming, dan is in principe niet de NMa, maar de civiele rechter de aangewezen weg. De civiele rechter is namelijk ook bevoegd om de Mededingingswet toe te passen. Pas als het belang van de Nederlandse economie er in voldoende mate mee is gediend, zal de NMa in beginsel onderzoek doen naar een mogelijke overtreding. Echter, zelfs als het belang van de Nederlandse economie is gediend met een NMa-onderzoek, zal de NMa niet altijd een onderzoek starten. De reden daarvoor is dat de NMa over een beperkt aantal medewerkers en middelen beschikt, en het aantal klachten en meldingen vele malen groter is dan de NMa kan onderzoeken. Daarom moet de NMa keuzes maken en voert zij een beleid van prioritering van onderzoeken. Hierbij weegt de NMa een aantal criteria bij de beslissing om een onderzoek te starten. Deze criteria zijn: 1. Wat is het economische belang? 2. Wat is het consumentenbelang? 3. Wat is de ernst van de overtreding? 4. Is optreden door de NMa doelmatig en doeltreffend? Signalen van ondernemingen en elders uit de maatschappij over specifieke situaties zijn van groot belang voor de effectiviteit van de NMa. Alle signalen, tips, klachten en die bij de NMa binnen komen, worden geregistreerd. De NMa kan naar aanleiding van binnengekomen informatie een onderzoek starten. Deze informatie wordt tevens 1 Deze definitie volg uit de zogenaamde Slavenburg arresten van de Hoge Raad, HR , NJ 1986,129 en , NJ 1987,

5 gebruikt om inzicht in de structuur van economische sectoren te vergroten en patronen van gedragingen in kaart te brengen. De NMa geeft geen informatie over lopende of op te starten onderzoeken. 4 Klachten/tips/signalen en besluitaanvragen Iedereen kan bij de NMa een klacht/tip/signaal indienen over een vermoeden van een overtreding van de Mededingingswet. Tips, klachten en signalen zijn van wezenlijk belang voor het werk van de NMa. Niet iedereen kan echter bij de NMa een besluitaanvraag (juridisch aangemerkt als een aanvraag tot het nemen van een besluit ) indienen. Alleen (rechts)personen die de juridische status van belanghebbende hebben, kunnen een besluitaanvraag indienen. 4.1 Wat is het verschil tussen een klacht/tip/signaal en een besluitaanvraag? Voor de NMa zijn klachten net zo waardevol als besluitaanvragen. Bij de keuze door de NMa om wel of geen onderzoek te starten maakt het geen verschil of het een klacht, tip, signaal of besluitaanvraag betreft. Het gaat om de inhoud. De waarde voor de NMa is namelijk niet afhankelijk van de vorm, maar van de inhoud. Hoe uitgebreider en concreter de informatie is die aan de NMa wordt verstrekt, des te groter de kans dat de NMa een onderzoek kan starten. De NMa geeft geen informatie over lopende of op te starten onderzoeken. Indien u echter een besluit wenst van de NMa, kunt u een besluitaanvraag indienen. Belanghebbenden kunnen namelijk een formele klacht indienen bij de NMa. Dit heet een besluitaanvraag. Het enige verschil is dat de NMa verplicht is om naar aanleiding van een besluitaanvraag een besluit te nemen. Dat betekent overigens niet automatisch dat de NMa naar aanleiding van een besluitaanvraag wel een onderzoek zal starten. Maar u hoort dan wel van de NMa wat er met uw klacht gaat gebeuren 4.2 Hoe kan ik een tip, signaal of klacht indienen? Als u een klacht/tip/signaal wilt indienen, kunt u op verschillende manieren contact opnemen met de NMa Informatielijn voor ondernemers: U kunt een sturen aan info@nmanet.nl. Telefoon: U kunt de NMa Informatielijn bereiken via tel (vanuit het buitenland ) Als u anoniem wilt blijven, geef dit dan aan het begin van het gesprek aan. Daarnaast is het mogelijk om via het landelijk meldpunt M om op anonieme basis een misdaad te melden. Het nummer van meldpunt M is en zeven dagen per week bereikbaar. Brief: U kunt de NMa een brief sturen. Het postadres van de NMa vind u aan het eind van deze brochure. Internet: U kunt gebruik maken van het formulier op de NMa-website ( U klikt in de rechterkolom op Tip ons. De NMa informatielijn kan geen specifieke situaties beoordelen, maar geeft algemene informatie over de Mededingingswet en is het aanspreekpunt voor het indienen van tips en signalen. Alle informatie die binnenkomt 5

6 wordt geregistreerd en kan door de NMa gebruikt worden. De NMa stelt het op prijs indien u het formulier klacht/tip/signaal zo volledig mogelijk invult, maar dat is niet verplicht. Wel geldt: hoe meer informatie u verstrekt, hoe groter de kans is dat de NMa er iets mee kan doen. Indien u als consument een tip wil geven, kunt u terecht bij ConsuWijzer. Dit is het gezamenlijke loket van de NMa, Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (OPTA) en de Consumentenautoriteit. De contactgegevens van Consuwijzer zijn: Telefoon: Bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot uur (nationaal tarief). info@consuwijzer.nl Schrijf uw vraag of klacht in een brief en stuur die naar: ConsuWijzer Postbus BA Leidschendam 4.3 Hoe kan ik een besluitaanvraag indienen? Ondernemingen die de status van belanghebbende hebben en die een besluitaanvraag willen indienen, dienen hiervoor gebruik te maken van het formulier besluitaanvraag (zie bijlage). De besluitaanvraag moet schriftelijk worden ingediend, per post of per fax ter attentie van de heer mr. G.J.C.M. Bakker, directeur Directie Mededinging. U dient het formulier volledig in te vullen voor zover u redelijkerwijs de beschikking kunt krijgen over de gevraagde gegevens. Indien u bepaalde gegevens niet kunt geven, dient u dat in het formulier te vermelden. Een formulier besluitaanvraag dat niet volledig is ingevuld of dat onvoldoende gegevens bevat voor de beoordeling van de besluitaanvraag, wordt aan de aanvrager teruggestuurd. De aanvrager krijgt de gelegenheid om het formulier binnen vier weken aan te vullen. Indien het formulier niet binnen die termijn is aangevuld, dan zal de NMa de aanvraag als een klacht/tip/signaal beschouwen. Een besluitaanvraag kan alleen door belanghebbenden worden ingediend. Ondernemingen hebben niet altijd de status van belanghebbende. In juridische zin is een belanghebbende iemand wiens belangen rechtstreeks bij het besluit betrokken zijn. Dit is vastgelegd in artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht. Om als belanghebbende te kunnen worden aangemerkt moet u volgens de rechtspraak een eigen, objectief bepaalbaar, actueel belang hebben dat rechtstreeks bij een besluit van de NMa is betrokken en dat zich onderscheidt van het belang van een willekeurige ander. Het is dus mogelijk dat u geen belanghebbende bent in de juridische betekenis van het woord ook al hebt u wel degelijk belang bij een besluit van de NMa. De reden daarvoor is dat een klager niet alleen belang moet hebben bij een besluit van de NMa, maar zich ook moet onderscheiden van (grote aantallen) anderen. Een consument onderscheidt zich in juridisch opzicht doorgaans niet van andere consumenten, en is daarom in het algemeen geen belanghebbende. Daarom is het formulier besluitaanvraag niet voor consumenten bedoeld. Consumenten kunnen wel gebruik maken van het formulier klacht/tip/signaal om een klacht, tip of signaal te geven aan de NMa. 6

7 5 Kan ik anoniem blijven als ik een klacht indien? U kunt anoniem een tip indienen. Voor de NMa kan ook anoniem verkregen informatie bruikbaar zijn. De NMa geeft echter de voorkeur aan niet-anonieme informatie. Anonieme informatie kan in de regel slechts gebruikt worden als aanleiding voor nader onderzoek. Als u wilt uitsluiten dat uw identiteit bekend wordt, bijvoorbeeld bij de onderneming waarover u klaagt, dan dient u uw identiteit niet bekend te maken aan de NMa. Als uw identiteit wel bekend is bij de NMa, maar u wilt toch anoniem blijven, dan doet de NMa haar uiterste best om uw anonimiteit te bewaren, maar de NMa kan niet garanderen dat uw identiteit onbekend blijft bij de onderneming waarover u klaagt. Het is namelijk niet uit te sluiten dat de NMa zich tijdens een procedure bij de rechter gedwongen zal zien uw identiteit bekend te maken. Meer informatie over het beleid van de NMa ten aanzien van anonieme tipgevers vindt u op de website van de NMa in de Beleidsregels Informanten. Alle informatie die binnenkomt wordt geregistreerd en kan door de NMa gebruikt worden. Een besluitaanvraag kan niet anoniem worden ingediend. Een afschrift van het besluit van de NMa zal naar de partij waar u over klaagt worden gestuurd. 6 Na het indienen van het formulier besluitaanvraag ontvangt u over het algemeen binnen een week een ontvangstbevestiging van de NMa. Vervolgens zal de NMa beoordelen of u het klachtformulier volledig hebt ingevuld en of u als een belanghebbende in juridische zin kunt worden aangemerkt. Indien het klachtformulier niet volledig is ingevuld, kan de NMa u vragen om de ontbrekende gegevens aan te vullen. Indien de NMa u niet als belanghebbende aanmerkt, ontvangt u bericht dat de NMa uw klacht zal aanmerken als een signaal. Indien uw formulier volledig is ingevuld en de NMa van oordeel is dat u de status van belanghebbende hebt, dan zal de NMa uw klacht afwegen tegenover alle andere klachten en signalen waarover de NMa beschikt, teneinde te bepalen aan welke zaken de NMa prioriteit zal geven. De NMa beschikt namelijk over een beperkt aantal mensen en middelen en heeft niet de capaciteit om naar aanleiding van alle klachten en signalen onderzoeken in te stellen (zie hierboven onder het kopje Doet de NMa onderzoek naar alle overtredingen van de Mededingingswet? ). Indien aan uw klacht geen prioriteit wordt gegeven, dan ontvangt u daarvan binnen enkele weken bericht. De NMa zal binnen een redelijke termijn een besluit nemen, in lijn met de Algemene Wet Bestuursrecht (Awb) en de Wet Dwangsom. De Wet Dwangsom is op 1 oktober 2009 in werking getreden. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het Ministerie van Binnenlandse Zaken via Soms stelt de NMa eerst nog vragen aan u, aan de onderneming(en) of ondernemersvereniging waartegen u klaagt, of aan anderen, alvorens te bepalen of aan uw klacht prioriteit zal worden gegeven. Het enkele feit dat de NMa vragen stelt, duidt er niet op dat de NMa aan uw klacht prioriteit zal geven en een (uitvoerig) onderzoek zal doen. Als de NMa besluit een onderzoek te starten, dan krijgt u hier ook bericht over. 7

8 7 Tips over het niet tijdig of correct melden van concentraties Naast tips over kartels en het misbruik van een economische machtspositie, kunt u de NMa ook een tip geven als u vermoedt dat een concentratie onterecht niet is gemeld bij de NMa. Het is verboden bepaalde overnames of fusies te realiseren voordat het voornemen daartoe aan de NMa is gemeld. Met dit voorafgaande toezicht wordt voorkomen dat de concurrentie op een markt reeds wordt beïnvloed voordat de NMa een overname heeft kunnen toetsen op een mogelijke mededingingsproblemen als gevolg van die overname. De NMa kan een boete opleggen, omdat het niet tijdig melden van een overname een ondermijning van het toezicht op overnames vormt. In het ergste geval kan het zelfs nodig zijn een overname terug te draaien. Wat zijn concentraties? Fusies, overnames en joint-ventures (concentraties) van ondernemingen kunnen soms resulteren in ondernemingen die zo machtig zijn, dat zij de concurrentie op een bepaalde markt significant kunnen belemmeren of uitschakelen. Om dit te voorkomen is in de Mededingingswet gekozen voor een systeem van preventieve toetsing van concentraties boven bepaalde omzetdrempels. Dit houdt in dat voorgenomen concentraties moeten worden gemeld bij de NMa en niet tot stand mogen worden gebracht voordat de NMa de concentratie heeft beoordeeld. Het concentratietoezicht is alleen van toepassing op concentraties waarbij de ondernemingen tezamen jaarlijks in totaal meer dan EUR wereldwijd omzetten én minstens twee van hen binnen Nederland elk een jaaromzet van minimaal EUR realiseren. Als ondernemingen deel uitmaken van een concern is de omzet van het concern bepalend voor het al dan niet overschrijden van deze drempels. Voor concentraties in de zorgsector gelden lagere omzetdrempels. Zorgaanbieders dienen hun concentratie te melden indien ten minste twee van de betrokken ondernemingen ieder afzonderlijk meer dan EUR aan jaarlijkse zorgomzet behalen, de totale gezamenlijke jaaromzet groter is dan EUR en ten minste twee van de betrokken ondernemingen ieder ten minste een jaaromzet van EUR in Nederland behalen. Daarnaast worden bepaalde grote concentraties van ondernemingen die in meerdere Europese landen actief zijn door de Europese Commissie beoordeeld. Deze concentraties zijn niet meldingsplichtig in Nederland. Hoe kan ik zien welke concentraties al gemeld zijn bij de NMa? Zodra een fusie gemeld wordt, wordt deze gepubliceerd in de Staatscourant en wordt er een beginmededeling op onze website ( geplaatst. Wat kunnen de gevolgen zijn van het niet tijdig melden van een concentratie? Het is verboden een concentratie tot stand te brengen voordat het voornemen daartoe aan de NMa is gemeld. De maximale boete voor het niet melden van een voorgenomen fusie is EUR of, indien dat meer is, 10 procent van de omzet van de onderneming. Als de overname leidt tot mededingingsproblemen kan het zelfs nodig zijn een overname terug te draaien. Ondernemers of consumenten die vermoeden dat bedrijven een concentratie hadden moeten melden, kunnen een tip indienen bij de NMa. Het is niet mogelijk een besluitaanvraag in te dienen met betrekking tot het niet tijdig of correct melden van concentraties. Zie voor meer informatie de brochure Concentratietoezicht op de website van de NMa ( 8

9 9 Algemene informatie Deze brochure geeft een toelichting op het indienen van een klacht, tip, signaal of besluitaanvraag bij de NMa. Aan de brochure zelf kunnen geen rechten worden ontleend. Voor algemene informatie over de Mededingingswet en het indienen van tips en signalen kunt u: als ondernemer contact opnemen met de NMa Informatielijn: telefoon (maandag t/m vrijdag van 9.00 tot uur) de website bezoeken: als consument contact opnemen met ConsuWijzer via of De NMa informatielijn kan geen specifieke situaties beoordelen, maar geeft algemene informatie over de Mededingingswet en is het aanspreekpunt voor het indienen van tips en signalen. Alle informatie die binnenkomt wordt geregistreerd en kan door de NMa gebruikt worden. Alle brochures en formulieren kunt u downloaden van de website. De volledige wetstekst van de Mededingingswet vindt u op de website van de NMa. Indien u klachten heeft over de wijze waarop de NMa haar werk uitvoert, kunt u dit melden aan de klachtenfunctionaris. In het besluit Klachtenfunctionaris NMa, dat gebaseerd is op de Algemene wet bestuursrecht, staat beschreven hoe u een klacht kunt indienen. U vindt het besluit onder andere op de website van de NMa. Klachten kunt u schriftelijk richten aan: Klachtenfunctionaris NMa Postbus BH Den Haag Adresgegevens: NMa Postbus BH Den Haag Bezoekadres: Muzenstraat WB Den Haag T / F (070) E info@nmanet.nl 9

10 Bijlage 1 Hulpmiddel Klacht/Tip/Signaal 10