BESLUIT. 3. Bij brief van 4 augustus 2003 heeft Sakata voornoemde brief van de NMa beantwoord.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Nummer Betreft zaak: Van Klink v. Sakata Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit op het bezwaar gericht tegen zijn besluit van 25 augustus 2003, nummer 3576/10.b88. I. Het verloop van de procedure 1. Bij brief van 23 juni 2003, kenmerk: 3576/1, heeft H.A. van Klink & Zn. B.V. (hierna: Van Klink ) een klacht ingediend tegen Sakata Europe B.V. (per 1 april 2004 Sakata Holland B.V., hierna: Sakata ) inzake een overtreding van de artikelen 6 en 24 van de Mededingingswet (hierna: Mw ). 2. Bij brief van 9 juli 2003, kenmerk 3576/7.b304, heeft de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) Sakata verzocht te reageren op de door Van Klink ingediende klacht alsmede een aantal als bijlage bij de brief gevoegde vragen te beantwoorden. 3. Bij brief van 4 augustus 2003 heeft Sakata voornoemde brief van de NMa beantwoord. 4. Bij besluit van 25 augustus 2003, kenmerk: 3576/10.b88, (hierna: bestreden besluit ) heeft de directeur-generaal van de NMa (hierna: d-g NMa ) voornoemde klacht afgewezen. 5. Bij brief van 2 oktober 2003, kenmerk: 3576/16, heeft Van Klink bezwaar aangetekend tegen het besluit van de d-g NMa. Bij brief van 29 oktober 2003, kenmerk: 3576/19, heeft Van Klink dit bezwaar nader toegelicht. 6. Op 3 februari 2004 heeft ten kantore van de NMa een hoorzitting plaatsgevonden. Hierop hebben Van Klink en Sakata zich laten vertegenwoordigen. 7. Van deze hoorzitting is een verslag gemaakt, dat op 4 maart 2004 aan de partijen is toegezonden. Sakata heeft, naar aanleiding van dit verslag, bij brief van 12 maart 2004, kenmerk: 3576/37, enkele opmerkingen gemaakt. Ook Van Klink heeft bij brief van 12 maart 2004, kenmerk: 3576/38, opmerkingen gemaakt naar aanleiding van het verslag van de hoorzitting. 1 Openbaar

2 8. Hierna hebben Sakata en Van Klink, mede in verband met een tussen partijen door Van Klink aanhangig gemaakte kort gedingprocedure bij de civiele rechter, de NMa nog enkele producties doen toekomen. II. De klacht 9. Van Klink is, aldus de klacht, een bedrijf dat bloemzaden inkoopt en vervolgens opkweekt, waarna de plantjes aan afnemers worden verkocht. In het onderhavig geval betreft het bloemzaad van het ras Lisianthus en in het bijzonder de soorten Piccolo, Mariachi en Polestar. Sakata, aldus de klacht, is veredelaar van zaden en Sakata brengt met zekere regelmaat nieuwe soorten op de markt. De klacht van Van Klink richt zich op het feit dat Sakata de mededinging beperkt door met een klein aantal nader aangeduide afnemers afspraken omtrent (door)levering te maken. Daarnaast maakt Sakata misbruik van haar economische machtspositie door het opleggen van onbillijke contractuele voorwaarden, het beperken van de productie en de afzet en het hanteren van ongelijke voorwaarden bij gelijkwaardige prestaties. Op deze wijze handelt Sakata, aldus Van Klink, in strijd met de artikelen 6 en 24 van de Mededingingswet. III. Het bestreden besluit 10. De d-g NMa oordeelde als volgt. De d-g NMa beschikt blijkens de geschiedenis van de totstandkoming van de Mededingingswet over beleidsvrijheid bij de vraag of al dan niet een nader onderzoek naar een (vermeende) overtreding van de Mededingingswet moet worden gedaan. Bij de uitvoering van dit beleid wordt binnen de beschikbare tijd en middelen een afweging gemaakt of bepaalde gedragingen van een onderneming nader zullen worden onderzocht. Bij deze afweging spelen verschillende aspecten een rol. Kortheidshalve wordt verwezen naar het Jaarverslag 2002 NMa en Dte In het licht van het vorenstaande zal de NMa de gedragingen van Sakata niet aan een verder onderzoek onderwerpen. Uit het door Van Klink gestelde blijkt onvoldoende dat Sakata daadwerkelijk met artikel 6, eerste lid, Mw strijdige afspraken heeft gemaakt met haar afnemers. Sakata heeft de stellingname dienaangaande van Van Klink gemotiveerd bestreden. De d-g NMa ziet geen aanleiding om van de onjuistheid van de door Sakata gemaakte opmerkingen uit te gaan. 12. Het is niet aannemelijk dat Sakata misbruik maakt van een economische machtspositie, zo zij al zou beschikken over een economische machtspositie. Artikel 24 Mw voorziet niet in een 1 Zie hiervoor 2 Openbaar

3 algemene plicht tot levering door een onderneming met een economische machtspositie. Bovendien is gebleken dat Van Klink wel degelijk geleverd krijgt. IV. De gronden van het bezwaar 13. Van Klink voert voor het bezwaar kort en zakelijk weergegeven onder meer de volgende gronden aan. 14. De d-g NMa heeft ten onrechte de weerlegging van de klacht door Sakata niet onderzocht. Van Klink voert een aantal argumenten waarom die weerlegging niet juist is. 15. Door Sakata wordt, volgens Van Klink, ten onrechte de schijn opgeroepen dat de overige veredelaars, vergeleken met Sakata, ook belangrijke spelers in de markt zijn. Het marktaandeel van de overige veredelaars bedraagt tezamen niet meer dan omstreeks 25 procent. De heer Popering, één van de medewerkers van Sakata, heeft in een gesprek met een aantal distributeurs gezegd dat Sakata voor wat betreft Lisianthus een belangrijke positie in de markt heeft. Dit blijkt ook uit het overzicht betreffende de aanvoer van Lisianthussoorten, opgesteld door de VBN (organisatie van veilingen), waaruit blijkt dat Sakata al sinds een aantal jaren een marktaandeel heeft van omstreeks 75%. 16. Sakata geeft aan slechts aan betrouwbare zakenrelaties te leveren, waartoe Van Klink niet zou behoren. Toch levert Sakata, weliswaar minder lucratieve zaden, aan Van Klink. Ook bij de levering van deze andere zaden legt Sakata aan haar afnemers onredelijke voorwaarden op. Van Klink heeft een gezonde bedrijfsvoering en levert kwalitatief goede producten. 17. Voorts voert Sakata aan dat zij voor een aantal rassen over kwekersrechten beschikt. Kwekersrechten hebben echter niets te maken met het uitgiftebeleid van Sakata, maar bieden slechts bescherming tegen illegale vermeerdering aan de winner van een bepaald ras. 18. Sakata suggereert ten onrechte een termijn van tussen de 3 en de 5 jaar voor de productie van zaden. De productie van Lisianthus-zaad duurt maximaal 9 maanden. Van Klink begrijpt derhalve niet op grond waarvan Sakata twijfelt over de voldoende beschikbaarheid van de door Van Klink bestelde zaden. 19. Sakata stelt dat sprake is van een eenzijdige beslissing van Sakata om niet aan Van Klink te leveren. Uit bijgevoegde correspondentie blijkt dat de distributeurs echter niet de volledige vrijheid hebben om de aan hen geleverde zaden door te verkopen aan derde partijen, waaronder Van Klink. Er is derhalve geen sprake van een eenzijdige beslissing van Sakata, maar van een overeenkomst tussen Sakata en een aantal distributeurs. Artikel 6 Mw is in onderhavig geschil dus wel van toepassing. 3 Openbaar

4 20. Sakata zet haar distributeurs voortdurend onder druk om hen ervan te weerhouden aan Van Klink te leveren. Het feit dat deze overeenkomsten niet schriftelijk maar mondeling zijn aangegaan, doet niet af aan het feit dat in strijd met de bepalingen van de Mededingingswet wordt gehandeld. 21. De omstandigheid dat één der partijen onder zware druk instemt met de wensen van de wederpartij, betekent niet dat geen sprake is van een overeenkomst als bedoeld in het kartelrecht, evenmin als de omstandigheid dat de wederpartij een dergelijke verplichting niet nakomt. 22. De gehele zaadhandel lijdt onder het in strijd handelen met de artikelen 6 en 24 van de Mededingingswet door Sakata. 23. Uit bovengenoemde overwegingen blijkt, volgens Van Klink, dat Sakata wel degelijk de artikelen 6 en 24 Mw overtreedt. Daarom verzoekt Van Klink de dg-nma het bestreden besluit te vernietigen en alsnog ter zake tegen Sakata een onderzoek in te stellen en zo mogelijk een boete en een last onder dwangsom op te leggen. V. Beoordeling 24. Ingevolge artikel 3, eerste lid, Mededingingswet heeft de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot taak het verrichten van werkzaamheden ten behoeve van de uitvoering van deze wet. Uit de memorie van toelichting bij de Mededingingswet blijkt dat de d-g NMa bij de beslissing of hij een klacht in behandeling neemt en welke prioriteiten hij daarbij stelt, de nodige discretionaire ruimte heeft Bij de NMa komen meer klachten binnen dan in behandeling kunnen worden genomen. Tegen de achtergrond van zijn beperkte arbeidscapaciteit en middelen is de d-g NMa derhalve genoodzaakt bepaalde keuzes te maken. Bij het afwegingsproces kunnen verschillende factoren een rol spelen. De d-g NMa heeft op 23 januari 2004 de volgende prioriteringscriteria vastgesteld in de NMa-agenda 2004: economische importantie, het belang voor de consument, de ernst van de vermoedelijke overtreding en de doeltreffendheid en doelmatigheid van het optreden van de NMa. 3 Zo kan de d-g NMa besluiten geen nader onderzoek te doen, omdat de gedraging vergeleken met andere gedragingen minder schadelijk is voor de economie en de consument. 26. Ook kan een individuele klager zich wenden tot de civiele rechter, wanneer hij denkt te worden geconfronteerd met een overtreding van de Mededingingswet. 2 Kamerstukken II 1995/96, , nr. 3, p NMa Agenda 2004, 4 Openbaar

5 In de memorie van toelichting bij de Mededingingswet is dit als volgt verwoord: Het wetsvoorstel gaat uit van een verbodssysteem. Als derden door overtreding van bepaalde voorschriften in hun belang worden getroffen, is de burgerlijke rechter bevoegd te oordelen. Het ligt dan ook op hun weg in dergelijke gevallen actie te ondernemen en zij behoren dat niet aan de verantwoordelijkheid van de overheid over te laten. Doorgaans zullen de mogelijkheden tot civielrechtelijke handhaving ook een snellere oplossing bieden dan de publiekrechtelijke vormen van handhaving. 4 Hierbij dient te worden opgemerkt dat de civiele rechter wordt geacht de mededingingsrechtelijke aspecten van een zaak in zijn beoordeling te betrekken. 27. Gelet op het voorgaande is de d-g NMa na heroverweging in bezwaar van oordeel dat een nader onderzoek in dit geval niet in de rede ligt. Hierbij heeft de d-g NMa in aanmerking genomen dat Van Klink in deze zaak inmiddels ook een kort geding-procedure tegen Sakata is gestart. Bij zijn vonnis in kort geding van 30 juni 2004 heeft de Voorzieningenrechter aan de hand van het merendeel van de feiten en omstandigheden, zoals die ook zijn voorgelegd aan de NMa, Sakata verboden haar distributeurs wat betreft de doorverkoop van Lisianthuszaden aan hun afnemers een verbod of dwangmaatregel hoegenaamd ook en in welke vorm dan ook op te leggen. 5 Hierbij heeft de Voorzieningenrechter overwogen dat voldoende aannemelijk is geworden dat Sakata haar afnemers beperkingen oplegt, waardoor zij zich niet vrij voelen om van Sakata afkomstige Picollo- en Mariachizaden door te leveren aan Van Klink. Als gevolg hiervan wordt Van Klink stelselmatig buitengesloten, hetgeen als onrechtmatig jegens Van Klink kan worden aangemerkt. 28. Voorts is inmiddels gebleken dat Sakata naar aanleiding van dit vonnis in kort geding een brief naar haar afnemers heeft gestuurd. In deze brief benadrukt Sakata, zonder enig voorbehoud te maken voor de uitkomst van het aangetekende hoger beroep, dat de beslissing om al dan niet Lisianthuszaden door te leveren aan Van Klink of andere bedrijven volledig bij de afnemers van Sakata ligt Tevens heeft de d-g NMa bij zijn beslissing in aanmerking genomen dat de geringe economische importantie evenmin noopt tot een nader onderzoek. 30. Nu ook overigens niet is gebleken dat de d-g NMa zou moeten terugkomen op het bestreden besluit, dient het bezwaar van Van Klink ongegrond te worden verklaard. VI. Conclusie 4 Kamerstukken II 1995/96, , nr. 3, p Zaaknummer /KG ZA Zie brief van 11 augustus 2004, kenmerk 3576/47, productie Openbaar

6 31. Gelet op het bovenstaande dient het bezwaar van Van Klink tegen het oordeel van de d-g NMa zoals weergegeven in zijn besluit van 25 augustus 2003, nummer 3576/10.b88 ongegrond te worden verklaard. 6 Openbaar

7 BESLUIT De directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit verklaart het bezwaar van Van Klink tegen zijn besluit van 25 augustus 2003, met kenmerk 3576/10.b88, ongegrond. Datum: 15 september 2004 W.g. Mr. P. Kalbfleisch Directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam. 7 Openbaar