Op zoek naar criteria voor energie-efficiënt verlichten
|
|
- Cornelis Beckers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Op zoek naar criteria voor energie-efficiënt verlichten Catherine Lootens, Peter Hanselaer KaHo Sint-Lieven, Groen Licht Vlaanderen, Laboratorium voor Lichttechnologie, Gebroeders Desmetstraat 1, B-9000 Gent, Belgium Tel: Fax: E-adres: info@groenlichtvlaanderen.be SAMENVATTING Vandaag de dag wordt de genormaliseerde vermogendichtheid (in W/m².100lux) gebruikt als beoordelingscriterium voor de energie-efficiëntie van een verlichtingsinstallatie. Het premiesysteem dat kadert in het REG-actieplan van de distributienetbeheerders steunt ook op dit criterium en maximale waarden van 2 W/m².100lux voor kantoren en 2,5 W/m².100lux voor zwembaden en sporthallen worden vooropgesteld. Bij de berekening wordt het volledige vloeroppervlak, al dan niet met randzone, van de te verlichten ruimte als basis genomen. Met deze methode is het onmogelijk om de verlichting van winkelrekken, stapelrekken in opslagruimtes en muuroppervlakken te beoordelen. Meestal zit men voor dergelijke verlichtingsprojecten ver boven de vooropgestelde grens. In de recent ingevoerde Europese norm voor werkplekverlichting EN12464, gaat men uit van een specifiek taakoppervlak (horizontaal of verticaal: winkelrekken, schoolbord, schrijftafel) en bijhorende randzone. Groen Licht Vlaanderen ging daarom op zoek naar een alternatief, eenvoudig en gebruiksvriendelijk criterium, dat uitgaat van deze specifieke verlichtingstaak en rekening houdt met de randvoorwaarden voor een comfortabele verlichting. Het voorstel werd getoetst aan de praktijk. Wanneer het volledige vloeroppervlak als taakoppervlak kan beschouwd worden, worden de klassieke waarden voor de genormaliseerde vermogendichtheid teruggevonden. 1. INTRODUCTIE In 2002 ondertekende België, samen met de andere EU-lidstaten, het Kyoto protocol en verbond zich ertoe de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Als gevolg daarvan werd verschillende tiatieven opgestart om het energieverbruik te verminderen. De recent ingevoerde Europese Energieprestatieregelgeving vereist dan ook ingrijpende maatregelen van de verschillende actoren: fabrikanten, gebouwenbeheerders, bouwheren, technische diensten, energiebedrijven, Al deze partijen dienen ervan overtuigd te worden dat deze energiebesparingen niet alleen leiden tot anciële winsten maar meestal ook uitmonden in betere kwaliteit. Om het totale energieverbruik te verminderen speelt verlichting een vooraanstaande rol. Het Europese GreenLight programma werd dan ook opgestart om het gebruik van energie-efficiënte verlichting te stimuleren. Deze Europese actie was vervolgens toonaangevend voor verschillende meer lokale tiatieven zoals Groen Licht Vlaanderen[1].
2 In Vlaamse kantoren vertegenwoordigt verlichting 32% van het primaire energiegebruik [2]. Energie-efficiënte verlichting kan naast de rechtstreekse besparingen, bovendien nog een bijkomende besparing induceren op vlak van airconditioning dankzij de verminderde warmteafgifte van de en [3]. Het energieverbruik dat wordt toegeschreven aan verlichting wordt in de eerste plaats bepaald door het geïnstalleerde vermogen, maar wordt eveneens beïnvloed door het aantal branduren en de eventuele dimming van de installatie. Een intelligente verlichtingsinstallatie is dan ook voorzien van aanwezigheids- en/of daglichtafhankelijke controle. Eveneens belangrijk zijn de oriëntatie en de beraming van het gebouw die op hun beurt zorgen voor een optimale daglichttoetreding en resulteren in supplementaire energiebesparingen [4]. In deze bijdrage beperken we ons tot overwegingen aangaande het geïnstalleerde vermogen. Het actuele criterium voor energie-efficiënte verlichtingsinstallaties is gebaseerd op het specifieke vermogen, ook wel genormaliseerde vermogendichtheid of Normalized Power Density NPD (W/m².100lux) genoemd, en gaat ervan uit dat het standaard taakoppervlak () ongeveer overeenstemt met het vloeroppervlak van de ruimte. Nochtans moet men, zoals blijkt uit de Europese standaard EN12464 voor Werkplekverlichting, vaststellen dat er taakoppervlakken en verlichtingssterktes worden gedefeerd voor elke specifieke taak. Op die manier worden we dus genoodzaakt de berekening van het specifieke vermogen en zijn grenswaarden te herzien. Willen we komen tot een classificatiesysteem voor verlichtingsinstallaties m.b.t. energie-efficiëntie, dan zal een criterium met volgende karakteristieken moeten opgesteld worden: Mogelijkheid tot het invoeren van arbitraire taakoppervlakken Eenvoudig en gemakkelijk in gebruik, maar accuraat en reproduceerbaar Onafhankelijk van het gebruikte lichtberekeningsprogramma en aanverwante parameters Toepasbaar voor verschillende ruimtes zoals kantoren, winkels, werkplekken, klaslokalen, gangen, Wijd verspreid en aanvaard Naast het vereiste vermogencriterium zullen de eisen voor lichtkwaliteit en comfort minstens moeten behouden blijven. 2. ACTUEEL CRITERIUM In verschillende landen worden al eisen gesteld aan het specifieke vermogen van gedeeltelijke en/of volledige gebouwen. De vermogendichtheid van een lokaal wordt berekend als het quotiënt van het elektrische vermogen tot het oppervlak van de vloer, waarbij de gemiddelde verlichtingssterkte niet wordt gespecificeerd. Wanneer deze vermogendichtheid gedeeld wordt door de gemiddelde verlichtingssterkte op een referentievlak (op 0,75m hoogte), kan men op eenvoudige wijze de verlichting in verschillende ruimtes gaan vergelijken. Deze genormaliseerde vermogendichtheid NPD of specifieke vermogen wordt uitgedrukt in W/(m lux).
3 Deze grootheid werd oorspronkelijk ontwikkeld om het energieverbruik van verlichting in kantoren te bestuderen. Gezien in open kantoorruimtes de bureaus op om het even welke plaats worden neergezet, wordt een goede uniformiteit van de verlichtingssterkte over het volledige referentievlak, dus het totale vloeroppervlak, vereist. In dergelijke situaties is het specifieke vermogen dus een goede maat voor de energie-efficiëntie van de verlichtingsinstallatie. De streefwaarden voor dit specifieke vermogen volgen uit een toepassing van de regels voor goede praktijk. Afhankelijk van de afmetingen van de ruimte, de reflectiewaarden van de oppervlakken, de lichtbron en de toepassing variëren de waarden tussen 2.5 and 1.9 W/(m lux) [5]. Dankzij nieuwe technieken (e.g. HID-en, holografische diffusers, elektronische voorschakelapparatuur) werd deze streefwaarde steeds kleiner. Het is duidelijk dat in winkels, klaslokalen en opslagruimtes het taakoppervlak totaal verschillend is van het vloeroppervlak. De Europese norm EN12464 voor Werkplekverlichting [6] defeert specifieke taakoppervlakken die zowel horizontaal, verticaal als schuin georiënteerd kunnen zijn. In dergelijke gevallen is het vooropgestelde specifieke vermogen niet van toepassing. De norm EN12464 verplicht ons dus om een nieuw criterium voor de energie-efficiëntie van verlichtingsystemen te overwegen. Daarnaast biedt de norm een leidraad voor vereisten met betrekking tot de kleurweergave, de verblinding en de mmale gemiddelde verlichtingssterkte van de verschillende taakoppervlakken, directe omgeving en referentievlakken. 3. GENORMALISEERDE VERMOGENDICHTHEID De energie-efficiëntie van een verlichtingsinstallatie hangt af van verschillende parameters. a. De efficiëntie van voorschakelapparatuurη gear : P η gear = (1) Psys met P en P sys het vermogen opgenomen door respectievelijk de en en het volledige systeem. De streefwaarde bedraagt mmaal 0,85. b. De specifieke lichtstroom van de lichtbronnen η : η = (2) P met de tiële lichtstroom van de en. De streefwaarde bedraagt mmaal 70 lm/w. c. De efficiëntie van de armaturen uitgedrukt via de Light Output Ratio of LOR : LOR = (3) lum met lum de tiële lichtstroom komende uit de armaturen (in lumen). Streefwaarde bedraagt 0,75. Om armaturen met goede rendementen te fabriceren, moeten de productontwikkelaars hoogkwalitatieve materialen en technieken gebruiken.
4 d. De utilantie U correleert de lichtstroom afkomstig van de armaturen met de lichtstroom op het taakoppervlak en wordt gedefeerd als: met U = (4) lum de tiële lichtstroom op het taakoppervlak. e. De degradatie in de tijd van de gehele installatie, weergegeven door de onderhoudsfactormf : met MF = (5) de lichtstroom op het taakoppervlak na verloop van tijd, rekening houdend met branduren, defect, vervuiling, Streefwaarde bedraagt 0,75. Op die manier kan men stellen dat de uiteindelijke lichtstroom op een taakoppervlak als volgt kan geschreven worden: = MF. U. LOR. η. η. P (6) gear sys Zo vinden we voor de genormaliseerde vermogendichtheid NPD: Psys NPD = [ W / m.100 lux] = MF. U. LORη.. η gear (7) De streefwaarde voor de utilantie U dient nog bepaald te worden. 4. UTILANTIE De utilantie van een installatie is afhankelijk van De inplanting van de armaturen in de ruimte tot de positie van het taakoppervlak De stralingspatronen van de armaturen De reflectiewaarden van de materialen in de ruimte (indirecte bijdrage) In deze studie nemen we de verhouding van de gemiddelde verlichtingssterkte van het niet-taakoppervlak tot dit van het taakoppervlak als basis om een lichtplanning (keuze en plaatsing van de armaturen) te evalueren. Hoe lager de verlichtingssterkte van het niet-taakoppervlak, hoe hoger de efficiëntie van het verlichtingssysteem. Wil men echter een uitstekend visueel comfort behouden, dan moet ook het niettaakoppervlak voorzien zijn van voldoende licht. Volgens de referenties [7] and [8] kan de verlichtingssterkte van het niet-taakoppervlak tot 50 % bedragen van die van het taakoppervlak. Men kan dus stellen dat voor een energie-efficiënte verlichtingsinstallatie volgende voorwaarde moet worden vervuld:
5 En < 0.5E (8) met E n de gemiddelde verlichtingssterkte op het niet-taakoppervlak en E de gemiddelde verlichtingssterkte op het taakoppervlak. Op basis van (8) en een gemiddelde reflectie van muren, vloer, plafond en taakoppervlak van 50%, berekenden we als streefwaarde voor U: 2 U > A n A (9) Wanneer de utilantie U veel hoger is dan deze streefwaarde worden hoge efficiënties bereikt maar dit ten koste van het visuele comfort, gezien de niet-taak oppervlakken weg of niet zullen verlicht zijn. Wat betreft de berekening van de taak- en niet-taakoppervlakken mag de randzone zoals gedefeerd in de norm EN12464 als taakoppervlak beschouwd worden. Horizontale taakoppervlakken boven de vloer verbergen gedeeltelijk het vloeroppervlak en moeten in mindering gebracht worden voor het niettaakoppervlak. Hetzelfde gebeurt met verticale vlakken ten opzichte van de muren. Indien echter het verticale taakoppervlak in het midden van de ruimte staat (zoals bij winkelrekken), moet dit als een additioneel oppervlak beschouwd worden. Figuur 1: Taakoppervlakken (streepjeslijn) en niet-taak oppervlakken (volle lijn) in een ruimte. Wanneer we alle streefwaarden invullen in (7) vinden we een streefwaarde voor de genormaliseerd vermogendichtheid (in W/100 lm) gegeven door: An NPD < ( ) (10) A Verlichtingsinstallaties die niet voldoen aan deze voorwaarde worden dus als niet energie-efficiënt beschouwd. Anderzijds moet men stellen dat deze streefwaarde geen garantie is voor een optimaal visueel comfort.
6 5. OVEREENSTEMMING MET HUIDIG CRITERIUM Na uitvoerige controle aan de hand van een standaard open kantoor waarbij het taakoppervlak overeenkomt met het vloeroppervlak op 0,75 cm hoogte, blijkt dat onze streefwaarde voor het specifieke vermogen 2,85 bedraagt. Verlichtingsinstallaties met een specifiek vermogen hoger dan 2,85 kunnen dus als niet energie-efficiënt worden geklasseerd. Dit stemt vrij goed overeen met de gangbare limietwaarde van 2,0 tot 2,5 W/m².100lux. 6. BESLUIT De genormaliseerde vermogendichtheid van een verlichtingsinstallatie is een maat voor zijn energie-efficiëntie. Tot op heden werd dit specifieke vermogen enkel gehanteerd voor taakoppervlakken die overeenstemmen met het vloeroppervlak van een ruimte. Vanwege de invoering van de norm EN12464 voor Werkplekverlichting, waar specifieke eisen worden gesteld aan de verlichting van taakoppervlakken, worden we genoodzaakt de streefwaarden voor het specifieke vermogen te herzien. Belangrijke parameter hierbij is de utilantie U, waarvoor we een nieuwe analytische uitdrukking voorstellen. Zo wordt een eenvoudig en algemeen bruikbaar criterium voor energie-efficiënte verlichting gedefeerd dat rekening houdt met de eisen van een goed visueel comfort. Voor de standaard open kantoorruimtes stemmen de waarden afgeleid uit dit nieuwe criterium overeen met de eerder en alom aanvaarde streefwaarden. 7. DANK Dank aan IWT Vlaanderen en de leden van het consortium Groen Licht Vlaanderen voor de anciële steun. REFERENTIES [1] The implementation of Energy-Efficient Lighting in Flanders: Groen Licht Vlaanderen, C. Lootens, L. De Strycker, P. Hanselaer, Proc. IEECB06, Frankfurt, April 2006 [2] Lighting in the Flemish Energy performance Regulation, A. Deneyer, D. Van Orshoven, P. Wouters, Proc. IEECB04, Frankfurt, April 2004 [3] Saving Energy by Relighting: a Case Study, F. Leloup, P. Hanselaer, R. Belmans, M. De Tavernier, Proc. IEECB04, Frankfurt, April 2004 [4] Measured energy savings due to photocell control of individual luminaires, I.P. Knight, Renewable Energy 15 (1998) [5] Energy efficiency in lighting- an overview, D. Loe, Action Energy GIR092, SLL, London (2003) [6] Light and Lighting Lighting of work places Part 1: Indoor work places, EN :2002, CEN, Brussel (2002) [7] CIBSE Lighting Guide 3: 2001 [8] About Attempts to Classify Luminaire Energy Efficiency, Ch. Schierz, 10. Europäischer Lichtkongress LuxEuropa, Berlin (2005)
Opstellen van een goed bestek voor verlichtingsprojecten
Opstellen van een goed bestek voor verlichtingsprojecten + goed praktijkvoorbeeld Catherine Lootens Jan Burm 4 december 2008 Agenda Groen Licht Vlaanderen Subsidies GreenLight Program Van lichtplanning
Nadere informatieLichtberekeningen: tips and tricks
Lichtberekeningen: tips and tricks Wouter Ryckaert 1 Catherine Lootens 1 Peter Hanselaer 1 Chris Vandendael 2 1 KaHo Sint-Lieven Laboratorium voor Lichttechnologie, Groen Licht Vlaanderen, Gebr. Desmetstraat
Nadere informatieEnergie-efficiënte verlichting in gebouwen
Energie-efficiënte verlichting in gebouwen Catherine Lootens Agenda Groen Licht Vlaanderen Grootheden in lichttechniek Energiebesparing Subsidiebeleid in Vlaanderen Energie Prestatie Regelgeving Aanbevingen
Nadere informatieRelighting LED. Technologische verkenning voor een case study. Arnaud Deneyer. 22 oktober 2014
Relighting LED Technologische verkenning voor een case study Arnaud Deneyer 22 oktober 2014 Laboratorium Licht Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Relighting LED : Technologische
Nadere informatieEnergie en kosten besparen door kleinere maatregelen van gebouwenbeheer - Verlichting
Energie en kosten besparen door kleinere maatregelen van gebouwenbeheer - Verlichting Sessie 8 Meer met minder: energiedag voor lokale besturen Catherine Lootens KAHO Sint-Lieven Laboratorium voor Lichttechnologie
Nadere informatieNBN-EN : Werkplekverlichting binnen
NBN-EN 12464-1: Werkplekverlichting binnen In 2011 is er een aanpassing gebeurd aan de Europese norm, NBN-EN 12464-1 Licht en verlichting - Werkplekverlichting - Deel 1: Werkplekken binnen. Het is een
Nadere informatieHet belang van lichtstudies
Het belang van lichtstudies Encon - 360 on energy 22 maart 2016 Relighting en Esco: Slim investeren in besparing en comfort Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent Laboratorium voor Lichttechnologie
Nadere informatieMogelijkheden en voordelen van groene verlichting voor boekhandels en uitgevers
Mogelijkheden en voordelen van groene verlichting voor boekhandels en uitgevers Catherine Lootens KaHo Sint-Lieven Laboratorium voor Lichttechnologie Groen Licht Vlaanderen November 2009 1 Overzicht: helikopter
Nadere informatieLUX op energiezuinige stand
Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand 5 maart 2015 Leefmilieu Brussel De uitdagingen op verlichtingsvlak Ingrid VAN STEENBERGEN, Zaakvoerder Adviesbureau voor verlichting ODID Vervangen
Nadere informatieMilieuvriendelijke verlichting. Catherine Lootens KaHo Sint-Lieven Laboratorium voor Lichttechnologie Groen Licht Vlaanderen Juni 2010
Milieuvriendelijke verlichting Catherine Lootens KaHo Sint-Lieven Laboratorium voor Lichttechnologie Groen Licht Vlaanderen Juni 2010 1 Overzicht Voorstelling Groen Licht Vlaanderen Motivatie Doorlichting
Nadere informatieVerlichting. Catherine Lootens KU Leuven - campus Gent (KAHO Sint-Lieven) Laboratorium voor Lichttechnologie Groen Licht Vlaanderen 2020
Verlichting IFMA - Seminarie Energie 26/09/2013 Catherine Lootens KU Leuven - campus Gent (KAHO Sint-Lieven) Laboratorium voor Lichttechnologie Groen Licht Vlaanderen 2020 1 Overzicht Groen Licht Vlaanderen
Nadere informatieLUX op energiezuinige stand
Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand 5 maart 2015 Leefmilieu Brussel Cases Relighting Ingrid VAN STEENBERGEN, Zaakvoerder Adviesbureau voor verlichting ODID Vervangen door Catherine
Nadere informatieDiscussienota Tertiaire sector voor de studie: Energie en broeikasgasscenario s voor het Vlaamse gewest verkenning beleidsscenario s tot 2030
Discussienota Tertiaire sector voor de studie: Energie en broeikasgasscenario s voor het Vlaamse gewest verkenning beleidsscenario s tot 2030 BIJLAGEN 1 BIJLAGE 1 bij BELEIDSDOELSTELLING 1 van PIJLER II
Nadere informatieBAIYILED EUROPE PRODUCT DATASHEET
www.baiyiled.nl 2017-2018 BAIYILED EUROPE PRODUCT DATASHEET BAIYILED LSA LED Luminaires LSA Series 5W/10W/12W/18W/36W/28W/40W/56W Geniet van energiebesparing tot wel 70% en uitstekende helderheid en licht
Nadere informatieLUX op energiezuinige stand
Seminarie Duurzaam Bouwen: LUX op energiezuinige stand 5 maart 2015 Leefmilieu Brussel Technologisch overzicht van verlichtingssystemen Jean-Michel DESWERT, Technology Manager - Lighting Verlichtingslaboratorium
Nadere informatieAlgemene principes energiezuinige verlichting
Algemene principes energiezuinige verlichting Catherine Lootens KaHo Sint-Lieven Laboratorium voor Lichttechnologie Groen Licht Vlaanderen Oktober 2010 1 Overzicht Voorstelling Groen Licht Vlaanderen Motivatie
Nadere informatieArmaturen met vlakke diffusor
Armaturen met vlakke diffusor 2 ETAP Armaturen met vlakke diffusor Diffusorverlichting is een vaste waarde voor de algemene verlichting van kantoren, scholen en publieke gebouwen. Logisch, want diffusoren
Nadere informatieArmaturen met vlakke diffusor
Armaturen met vlakke diffusor 2 ETAP Armaturen met vlakke diffusor Diffusorverlichting is een vaste waarde voor de algemene verlichting van kantoren en publieke gebouwen. Logisch, want diffusoren bieden
Nadere informatieVerlichting. 1 Inleiding... 1. 2 Gewenste lichtsterkte... 2. 3 Verlichtingssystemen... 3
1 Inleiding... 1 2 Gewenste lichtsterkte... 2 3 Verlichtingssystemen... 3 3.1 Lichtbronnen... 3 3.2 Voorschakelapparaten (ballasten)... 4 3.3 Verlichtingsarmaturen... 4 4 Regelingen... 5 1 Inleiding i
Nadere informatieAangenaam licht in een strak design
2 ETAP Aangenaam licht in een strak design Diffusorverlichting is een vaste waarde voor de algemene verlichting van kantoren en publieke gebouwen. Logisch, want diffusoren bieden een comfortabele en aangename
Nadere informatieSamenvatting Metingen Greenfox
*Auteur: *Nazicht : *Goedkeuring : Van Heur Rob Deswert Jean-Michel Deswert Jean-Michel *Dit document werd volledig elektronisch ondertekend. : +31 43 367 52 11 Fax : +32 2 382 02 41 e-mail : rob.vanheur@laborelec.com
Nadere informatieCASE STUDY VERLICHTING
CASE STUDY VERLICHTING DAVY BREULS ENCON PROGRAMMA Wie is de sportpaleis groep Kandidatuurstelling organisatie EK volleybal dames 2015 (26 sept 04 oct 2015) Eisen Europese volleybalbond mbt verlichting
Nadere informatieRelighting LED. Depreciatie en te behouden prestaties: enkele ervaringen uit een testcase. Arnaud Deneyer. 17 November 2016
Relighting LED Depreciatie en te behouden prestaties: enkele ervaringen uit een testcase Arnaud Deneyer 17 November 2016 Labo Licht Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Depreciatie
Nadere informatieProduct naam: MM09913
Product naam: MM09913 Specificaties MM09913: Groep LED Lumen/Watt 150.00 lm/watt Levensduur 40.000u Soort LED Buis Wattage 24W RA 80 Spanning 220-240V Licht rondom 330 graden Lichtkleur 4000 Koelwit Beschermingsgraad
Nadere informatiePresentatie IGOV Kenniscafé. Armaturen openbare verlichting
Presentatie IGOV Kenniscafé 25-06 06-2013 Armaturen openbare verlichting Titel presentatie - De optische weg van het licht Hoe verdeelt de lichtstroom zich in de ruimte? Onderwerpen presentatie I-tabellen
Nadere informatieEnergiezuinige verlichting voor de stal
Energiezuinige verlichting voor de stal Catherine Lootens KaHo Sint-Lieven Laboratorium voor Lichttechnologie Groen Licht Vlaanderen November 2010 Trefdag 'Landbouw en Milieu' 1 Overzicht Groen Licht Vlaanderen
Nadere informatieenergiecoach verlichting
LAMPEN Puntverlichting Hebt u uw gloeilampen al vervangen door spaarlampen? Spaarlampen zijn vier tot vijf keer efficiënter dan gloeilampen en gaan 9 tot 13 keer langer mee. Bijgevolg is de winst dubbel:
Nadere informatieProduct naam: MM08395
Product naam: MM08395 Specificaties MM08395: Groep Armatuur Lumen/Watt 95.00 lm/watt Levensduur L70 50.000u Soort GABIO Wattage * 20W Straalhoek 90 graden Spanning * 220-240V UGR waarde < 19 Lichtkleur
Nadere informatieR.I.P gloeilamp welk alternatief is er voor de traditionele gloeilamp?
R.I.P gloeilamp welk alternatief is er voor de traditionele gloeilamp? Catherine Lootens KaHo Sint-Lieven Laboratorium voor Lichttechnologie Groen Licht Vlaanderen voorjaar 2010 1 Overzicht Voorstelling
Nadere informatieNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies
NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prebes Oost-Vlaanderen Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen 28/11/2014 - Gent Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent Laboratorium
Nadere informatieNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies
NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Wouter Ryckaert Wouter.Ryckaert@kuleuven.be 09 265 87 13 24 oktober 2013 Belgische Vereniging voor Arbeidshygiëne Belgian Ergonomics Society Verlichtingsontwerp
Nadere informatieDe nieuwe Thorn producten zullen vanaf verkrijgbaar zijn
Persinformatie www.thornlighting.nl De nieuwe Thorn producten zullen vanaf 30.11.2017 verkrijgbaar zijn De slimme IQ Wave van Thorn biedt aangename verlichting van topkwaliteit voor kantoren en scholen
Nadere informatieProduct naam: MM08396
Product naam: MM08396 Specificaties MM08396: Groep Armatuur Lumen/Watt 95.00 lm/watt Levensduur L70 50.000u Soort GABIO Wattage * 20W Straalhoek 90 graden Spanning * 220-240V UGR waarde < 19 Lichtkleur
Nadere informatieVISUEEL COMFORT STEEDS DE JUISTE KEUZE
U3 U3 VISUEEL COMFORT ETAP ontwierp de U3 met uw comfort voor ogen. De innovatieve Shielded Lens technologie schermt het ledlicht af en voorkomt verblinding (UGR 19; voor specifieke toepassingen UGR 16).
Nadere informatiezumtobel.com/industriallighting
APAG Parkeergarage Vriendelijk licht, betrouwbaar en efficiënt: LED-technologie en aanwezigheidssensoren vervullen de wensen van autobestuurders én uitbaters. Meer licht voor de klant, minder stroom voor
Nadere informatieStand van zaken in LED-land
Stand van zaken in LED-land Robert Jan Vos PLDA onafhankelijk lichtontwerper en -adviseur Prentenkabinet, Joods Historisch Museum Amsterdam Verkeerstoren luchtverkeersleiding Airport Rotterdam Mondriaanhuis
Nadere informatiePhilips Lighting Eenvoudig het leven verbeteren met licht
Philips Lighting Eenvoudig het leven verbeteren met licht 1 Agenda Philips EcoVision LED verlichting Strategieën voor energiebesparing 2 Philips Ecovision 5 Wereldwijd 500 miljoen mensen van zorg voorzien
Nadere informatieProduct naam: MM07391
Product naam: MM07391 Specificaties MM07391: Groep Armatuur Lumen/Watt 103.00 lm/watt Levensduur L80 50.000u Soort Wattage * 35W RA 80 Lichtkleur 4000 Koelwit Beschermingsgraad IP20 Lampsoort Armatuur
Nadere informatieOpleiding. Energie in duurzame gebouwen. Leefmilieu Brussel AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES. Fiorenzo NAMECHE
Opleiding Energie in duurzame gebouwen Leefmilieu Brussel AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES Fiorenzo NAMECHE LIGHT TO LIGHT Lighting design & engineering LIGHT TO LIGHT Onafhankelijk studie en ontwerpsbureau
Nadere informatieLevensduur en depreciatie van ledverlichting in lichtberekening. En wat met CLO? Ronde Tafel Lichtdag 12 september 2017
1 Levensduur en depreciatie van ledverlichting in lichtberekening. En wat met CLO? Ronde Tafel Lichtdag 12 september 2017 Waarom lichtberekeningen en depreciatie van lichtstroom? De welzijnswet KB 14/04/2016:
Nadere informatieHerziening van de norm voor binnenverlichting en nieuwe begrippen
Herziening van de norm voor binnenverlichting en nieuwe begrippen IBE-BIV 18 oktober 2012 Arnaud Deneyer, ir Laboratorium Licht en Gebouw Afdeling Energie & Gebouw WTCB Wetenschappelijk en Technisch Centrum
Nadere informatieSportveldverlichting EEN STAND VAN ZAKEN. Hoevelaken, 29 januari 2015
Sportveldverlichting EEN STAND VAN ZAKEN Hoevelaken, 29 januari 2015 Introductie Boudewijn Lie Technisch directeur Aerolux Nederland BV Lid kernteam outdoor van NSVV Lid NEN-normcommissie verlichting 351005
Nadere informatieLedverlichting voor grote ruimtes
Ledverlichting voor grote ruimtes Lichtlijnsystemen met leds Met E4, E5 en E7 biedt ETAP een uitgebreid gamma aan ledverlichting voor grote en hoge ruimtes, zoals industriële hallen, magazijnen, winkelruimtes
Nadere informatieCase-studie: Kinderopvang Globe te Ukkel
Case-studie: Brussel 17-06-2010 Ingrid Van Steenbergen Onafhankelijk lichtadviseur Energiebesparing in verlichting www.odid.be Audit verlichting in het kader van REG Sibelga (budget REG per gemeente) BIM
Nadere informatieMet welke levensduur van ledverlichting rekening houden in lichtstudies? Peter Bracke Seminarie IBE-BIV November 2016
1 Met welke levensduur van ledverlichting rekening houden in lichtstudies? Peter Bracke Seminarie IBE-BIV 2016 17 November 2016 Voorbeelden aan de hand van kantoorverlichting volgens NBN EN 12464-1:2011
Nadere informatieProduct naam: MM08180
Product naam: MM08180 Specificaties MM08180: Groep Armatuur Lumen/Watt 117.00 lm/watt Levensduur L70 50.000u Soort ESTELA Wattage * 30W RA 80 Spanning * 220-240V Straalhoek 90 graden Lichtkleur 6500 Daglicht
Nadere informatieLed in algemene verlichting
augustus 11 Led in algemene verlichting FOCUS De opmars van de led toepassingen is niet meer te stuiten. In eerste instantie ging het om indicatieverlichting, decoratieve toepassingen en signalisatie,
Nadere informatieProduct naam: MM09193
Product naam: MM09193 Specificaties MM09193: Groep Armatuur Lumen/Watt 110.00 lm/watt Levensduur L70 50.000u Soort GABIO Wattage * 30W Straalhoek 90 graden Spanning * 220-240V UGR waarde < 19 Lichtkleur
Nadere informatieEnergiebesparing met leds
Energiebesparing met leds Enkele aandachtspunten Docent SBM : Alain Floree Leds Newlighting Relighting Zijn leds nu echt de wonderoplossing hiervoor? Kritische en ook logische benadering van de ledverlichting.
Nadere informatieDe luxmeter: Hoe nauwkeurig meet mijn luxmeter en hoe kies ik een geschikte luxmeter?
De luxmeter: Hoe nauwkeurig meet mijn luxmeter en hoe kies ik een geschikte luxmeter? Peter Bracke Catherine Lootens Peter Hanselaer Frédéric Leloup Wouter Ryckaert 03/10/2017 Rev. 0 Hoe nauwkeurig meet
Nadere informatieOLED s voor verlichting
april 12 OLED s voor verlichting Focus Google eens OLED en je ontdekt meteen de buzzwords die ermee geassocieerd worden: dun, zuinig, flexibel, transparant. Hoogstwaarschijnlijk vind je ook een paar tot
Nadere informatieVeelzijdig toepasbaar
W1 W1 Veelzijdig toepasbaar De W1 is een ideale led-oplossing voor uiteenlopende types van gebouwen: ziekenhuizen en verzorgingsinstellingen, kantoorgebouwen, openbare gebouwen, winkels, De vormgeving
Nadere informatieRelighting. Brussel 17-06-2010. Elektriciteitsverbruik per sektor (%) (België)
Relighting Brussel 17-06-2010 Ingrid Van Steenbergen Onafhankelijk lichtadviseur Energiebesparing in verlichting www.odid.be Elektriciteitsverbruik per sektor (%) (België) Verlichting Airconditionning
Nadere informatieEen nieuwe norm voor werkplekverlichting
Een nieuwe norm voor werkplekverlichting NEN-EN 12464-1:2011 Inleiding Op 1 juni 2011 is de gewijzigde Europese Norm NEN-EN 12464-1 "Werkplekverlichting Deel 1 Werkplekken binnen" in werking getreden.
Nadere informatieST8A-EM 7.3 W/ mm
ST8A-EM 7.3 W/830 600 mm SubstiTUBE Advanced High performance LED buizen voor conventionele voorschakelapparaten Toepassingsgebieden _ Algemene verlichting bij omgevingstemperaturen van 20 +50 C _ Verlichting
Nadere informatieENCON INGENIEURSBUREAU
ENCON INGENIEURSBUREAU ENERGIE - CONSULTANCY ENCON Ingenieursbureau Studiedag milieu&energie Technieken verlichting Case studies Relighting VERLICHTING RELIGHTING Meer licht met minder energie! Energiebesparing
Nadere informatieSpaar de natuur - Gebruik het juiste licht. Philips MASTER TL-D Eco. Energiezuinige TL-D verlichting waarmee u geld bespaart en de natuur spaart.
Spaar de natuur - Gebruik het juiste licht Philips MASTER TL-D Eco. Energiezuinige TL-D verlichting waarmee u geld bespaart en de natuur spaart. Vervang oude fluorescentielampen door energiezuinige verlichting
Nadere informatieFluorescentieverlichting met hoge efficiëntie
Lighting Fluorescentieverlichting met hoge efficiëntie MASTER TL5 High Efficiency Deze TL5-lamp (buisdiameter 16 mm) heeft een hoog lichtrendement, wat resulteert in een laag energieverbruik. De High Efficiency
Nadere informatieLED Energiezuinigheid en levensduur
LED Energiezuinigheid en levensduur Ing. Jan Van Riel TRILUX Arnsberg Agenda: Vragen: Evolutie alle lichtbronnen en efficiëntie (LED?) Evolutie LED: Onderscheid labo en afgewerkt product Definities levensduur
Nadere informaties Werelds efficiëntste en helderste fluorescentieverlichting
Lighting s Werelds efficiëntste en helderste fluorescentieverlichting MASTER TL5 High Output Eco Met deze uiterst zuinige TL5-lamp (buisdiameter 16 mm) bespaart u een aanzienlijke hoeveelheid energie door
Nadere informatiePompen worden in tal van toepassingen ingezet
1 2 Pompen worden in tal van toepassingen ingezet Pompen circuleren water om ons warm te houden Pompen in airconditioning systemen zorgen voor een aangename omgeving in gebouwen en kantoren Verpompen van
Nadere informatieTechnische specificatie 005 Uitrusting openbare verlichting. C4/11-2: Voorschriften voor verlichtingstoestellen Fotometrische vereisten
Technische specificatie 005 Uitrusting openbare verlichting C4/11-2: Voorschriften voor verlichtingstoestellen Fotometrische vereisten Versie juni 2016 INHOUDSTAFEL 1. ALGEMEENHEDEN... 3 1.1. TOEPASSINGSGEBIED...
Nadere informatieProduct naam: MM03939
Product naam: MM03939 Specificaties MM03939: Levensduur L90: 25000u Wattage: 7.50W Kleur armatuur: Wit Power factor: 0.90 > Bedrijfstemperatuur: -30 tot + 40 graden Aantal lampen: 1 Lamp soort: LED Geintegreerd
Nadere informatieFluorescentieverlichting met hoge efficiëntie
Lighting Fluorescentieverlichting met hoge efficiëntie MASTER TL5 High Efficiency Deze TL5-lamp (buisdiameter 16 mm) heeft een hoog lichtrendement, wat resulteert in een laag energieverbruik. De High Efficiency
Nadere informatieVOOR MONTAGE OP HOOGTE VAN 4 TOT WEL 12 METER
VOOR MONTAGE OP HOOGTE VAN 4 TOT WEL 12 METER ASSEMBLY AT HEIGHTS OF 4 UP TO 12 METERS LED PRO-BAY SERIE LED PRO-BAY SERIES De heeft een goede spreiding van de lichtbundel door de brede uitstralingshoek
Nadere informatieOpleiding. Energie in duurzame Gebouwen. Leefmilieu Brussel AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES. Ingrid VAN STEENBERGEN
Opleiding Energie in duurzame Gebouwen Leefmilieu Brussel AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES Ingrid VAN STEENBERGEN ODID - Onafhankelijk adviesbureau voor energiezuinige verlichting Adviesbureau Verlichtingsaudits
Nadere informatieProduct naam: MM08200
Product naam: MM08200 Specificaties MM08200: Groep Armatuur Lumen/Watt 130.00 lm/watt Levensduur L70 50.000u Soort ESTELA Wattage * 27W RA 80 Spanning * 30-36V Straalhoek 90 graden Lampsoort LED Geïntegreerd
Nadere informatieVerlichting: Normen - Levensduur Case study
Verlichting: Normen - Levensduur Case study 20 September 2016 Arnaud Deneyer, Ir Afdeling Binnenklimaat, Installaties en Energieprestatie WTCB - Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf
Nadere informatieLED verlichting voor industrie
TRIPLE A LIGHTING LED verlichting voor industrie SMART. FLEXIBLE. LED. LED verlichting voor industrie AAA-LUX, specialist in LED schijnwerpers AAA-LUX is fabrikant van LED schijnwerpers voor hogemast-toepassingen
Nadere informatieVertrouw erop dat uw lampen presteren
Vertrouw erop dat uw lampen presteren Philips Xtra en lampen & voorschakelapparaten Betrouwbare en kostenefficiënte verlichting met een lange Als lampvervanging het laatste is waar u aan wilt denken Het
Nadere informatielicht en onderwijs Wij weten wat LED voor u betekent
licht en onderwijs Wij weten wat LED voor u betekent Natuurlijk licht onze norm Na inmiddels bijna twee miljoen jaar op deze aarde te lopen zijn we geëvolueerd in natuurlijk licht. We hebben elektrische
Nadere informatieINDU BAY GEN3. De maatstaf in high-bay verlichting IP 66 IK 10 IK kV GEBIED
GEBIED INDU BAY GEN3 De maatstaf in high-bay verlichting Met de 3 e generatie INDU BAY biedt Schréder het toonaangevende armatuur voor het verlichten van industriële installaties met een minimale total
Nadere informatieFluorescentieverlichting met hoge efficiëntie
Lighting Fluorescentieverlichting met hoge efficiëntie MASTER TL5 High Efficiency Deze TL5-lamp (buisdiameter 16 mm) heeft een hoog lichtrendement, wat resulteert in een laag energieverbruik. De High Efficiency
Nadere informatieVlaams Elektro Innovatiecentrum. Werkplekverlichting. Algemeen:
Vlaams Elektro Innovatiecentrum Werkplekverlichting Vandaag de dag brengen de meeste van ons veel tijd door op hun werkplek die meestal kunstmatig wordt verlicht. Belangrijk is dat men voldoende aandacht
Nadere informatieDuurzame openbare verlichting: praktijkgetuigenis stad Aalst
Duurzame openbare verlichting: praktijkgetuigenis stad Aalst Steven Ghysens, directeur cluster Facility, stad Aalst Sven Linthout, industrieel ingenieur, stad Aalst 1 Inhoud Deel 1: Openbare verlichting
Nadere informatieHet verantwoorde gebruik van LED.. Ing. Jan Meutzner Meutzner Licht Design
Het verantwoorde gebruik van LED.. Ing. Jan Meutzner Meutzner Licht Design INHOUD Baseren leds op hoger algebra? Criteria voor duurzame led verlichting Kwaliteit van verlichting Elektrische veiligheid
Nadere informatieSlim omgaan met licht Comfortabel en energie-efficiënte licht: keuzes en besturingen in de utiliteit. RD okober Capelle a/d IJssel 5209
Comfortabel en energie-efficiënte licht: keuzes en besturingen in de utiliteit RD okober Capelle a/d IJssel 5209 Licht verandert van analoog naar digitaal van analoog naar digitaal licht Light is design!
Nadere informatieProduct naam: MM04085
Product naam: MM04085 Specificaties MM04085: Levensduur L90: 25000u Lengte: 51 mm Wattage: 7.50W Diameter: 50 mm Kleur: 2800K (warmwit) Gewicht: Lumen: 500 lm Spanning: 12 V Cd: 1800 cd Beschermingsgraad:
Nadere informatiePRODUCTDATASHEET ST8A-EM 7.3 W/3000 K 600 mm
ST8A-EM 7.3 W/3000 K 600 mm SubstiTUBE Advanced High performance LED buizen voor conventionele voorschakelapparaten TOEPASSINGSGEBIEDEN Algemene verlichting bij omgevingstemperaturen van 20 +50 C Verlichting
Nadere informatieEfficiëntie betaalbaar gemaakt
GEBIED INDU LINE GEN2 Efficiëntie betaalbaar gemaakt De INDU LINE GEN2 biedt een robuust en efficiënt LEDalternatief voor armaturen voorzien van traditionele TL-buizen. Ontworpen om een langdurige oplossing
Nadere informatieBeter licht met minder energie
Beter licht met minder energie Toelichting bij de scan voor kantoren Doe de slim licht scan! 1 Toelichting bij de slim licht scan voor kantoren De Slim Licht Scan is een instrument waarmee u de energie-efficiëntie
Nadere informatieE6 Verlichting voor parkeergarages en technische ruimtes
ETAP 2 Verlichting voor parkeergarages en technische ruimtes De -reeks werd specifiek ontworpen voor de algemene verlichting in parkeergarages, technische ruimtes en kelders, maar ook voor lichte industrie
Nadere informatiePRODUCTDATASHEET ST8V-EM 20 W/ mm
ST8V-EM 20 W/840 1500 mm SubstiTUBE Value Energiebesparende LED buizen voor conventionele voorschakelapparaten TOEPASSINGSGEBIEDEN Algemene verlichting bij omgevingstemperaturen van 20 +45 C Gangen, trappen,
Nadere informatieProduct naam: MM07922
Product naam: MM07922 Specificaties MM07922: Groep LED Lumen/Watt 125.00 lm/watt Levensduur L70 50.000u Soort Clusterlite Levensduur L90 25.000u RA 80 Wattage 32W Beschermingsgraad IP20 Spanning 230V Lengte
Nadere informatieFluorescentieverlichting met hoge efficiëntie
Lighting Fluorescentieverlichting met hoge efficiëntie MASTER TL5 High Efficiency Deze TL5-lamp (buisdiameter 16 mm) heeft een hoog lichtrendement, wat resulteert in een laag energieverbruik. De High Efficiency
Nadere informatieLedverlichting in industriële fabriekshallen: een case-onderzoek naar toepasbaarheid
Ledverlichting in industriële fabriekshallen: een case-onderzoek naar toepasbaarheid In Nederland zijn anno 2015 meer dan 56.500 bedrijven gevestigd met een industriële functie (CBS, 2014). Deze bedrijven
Nadere informatieHandreiking voor RETROFIT-verlichtingsproducten in de utiliteitsbouw
Handreiking voor RETROFIT-verlichtingsproducten in de utiliteitsbouw Opdrachtgever : Agentschap NL Opdrachtnemer : Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde Auteurs : Rob van Heur Robert Jan Vos Datum
Nadere informatieNOVATE VELA SERIE
- Energiezuinig led schijnwerper - 1 op 1 oplossing voor bestaande conventionele verlichting - Uitzonderlijk hoge levensduur - Efficiënte lichtsturing doormiddel van led optieken - Water- en stofdicht
Nadere informatieProduct naam: MM06498
Product naam: MM06498 Specificaties MM06498: Groep Armatuur Lumen/Watt 96.00 lm/watt Levensduur L70 45.000u Soort KARA Wattage * 26W RA 80 Spanning * 34-40V Straalhoek 100 graden Lichtkleur 4000K (koelwit)
Nadere informatieLEDLine Lineair Profielsysteem
LEDLine Lineair Profielsysteem LEDSign LEDLine Lineair Profiel Systeem is een energie-efficiënte, weinig onderhoud alternatief voor traditionele lineaire fluorescente in diverse industriële, commerciële
Nadere informatieWelkom. Energiedag VVSG Openbare Verlichting. 19 maart 2013. jeroen.delandtsheer@eandis.be koen.putteman@eandis.be
Welkom Openbare Verlichting 19 maart 2013 jeroen.delandtsheer@eandis.be koen.putteman@eandis.be LED is overal 19 maart 2013 2 LED in de media 19 maart 2013 3 LED in Openbare Verlichting? Waarom zien we
Nadere informatieVermindering total cost of ownership in bestaande verlichtingsinstallaties
Vermindering total cost of ownership in bestaande verlichtingsinstallaties Background Verlichting is verantwoordelijk voor 25% van het dagelijks energieverbruik 18 miljard lichtbronnen worden jaarlijks
Nadere informatieBAIYILED EUROPE PRODUCT DATASHEET
www.baiyiled.nl 2014-2015 BAIYILED EUROPE PRODUCT DATASHEET BAIYILED LED Retrofit T8 Tube T8C Series 10W/12W/18W/28W De BAIYILED T8 tube levert een hoge efficiency, goede lichtkwaliteit en een levensduur
Nadere informatiePRODUCTDATASHEET ST8V-EM 8 W/3000 K 600 mm
ST8V-EM 8 W/3000 K 600 mm SubstiTUBE Value Energiebesparende LED buizen voor conventionele voorschakelapparaten TOEPASSINGSGEBIEDEN Algemene verlichting bij omgevingstemperaturen van 20 +45 C Gangen, trappen,
Nadere informatieFeiten en Mythes rond Spaarlampen
Energiebesparing met beter licht Bron: Trilux Feiten en Mythes rond Spaarlampen Met de steun van IWT-Vlaanderen Verkrijgbaar in alle maten, vormen en vermogens Besparen tot 80% Gaan tot 15x langer mee
Nadere informatieT8 BATTEN ECO 17 W/ mm
T8 BATTEN ECO 17 W/830 1200 mm SubstiTUBE Value Energiebesparende LED buizen voor conventionele voorschakelapparaten Toepassingsgebieden _ Algemene verlichting bij omgevingstemperaturen van 20 +45 C _
Nadere informatieNEERZIJSTRAAT 49 3600 GENK 089.410.820 INFO @ENCON.BE
ENCON NEERZIJSTRAAT 49 3600 GENK 089.410.820 INFO @ENCON.BE OPGERICHT IN 2002 dr. ir. Kathleen Venderickx ing. Robin Bruninx HUIDIGE LEIDING Sandra Deraeve Robin Bruninx VESTIGINGEN B: Genk & Gent NL:
Nadere informatieVerlichting in de energieprestatieregelgeving
VEA 1 Invoer in de -software inhoud 1 Inleiding 2 Keuze rekenmethode : waarde bij ontstentenis of werkelijk geïnstalleerd vermogen 3 De rekenmethoden 3.1 Rekenmethode aan de hand van de waarde bij ontstentenis
Nadere informatieGreenlight partner. Excellent lighting, saving energy
Greenlight partner Excellent lighting, saving energy EXCELLENT LIGHTING, SAVING ENERGY Excellent lighting, saving energy Hoe kun je een gebouw uitstekend verlichten en daarbij minimaal energie verbruiken?
Nadere informatieCoreLine Waterdicht kwaliteit met een scherpe prijs
Lighting CoreLine Waterdicht kwaliteit met een scherpe prijs CoreLine Waterdicht WT120C Of het nu gaat om nieuwbouw of renovatie van een bestaande ruimte, u wilt verlichtingsoplossingen die lichtkwaliteit
Nadere informatie