FIER DE TRANSITIE DRIELUIK

Transcriptie

1 FIER DE TRANSITIE DRIELUIK 1

2 FIER DE TRANSITIE [drieluik] Fier heeft een drieluik geschreven waarin ze als regionaal en landelijk specialist op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties positie kiest in de transities en stelselwijzigingen. Deze drieluik is bedoeld als onderlegger voor de gesprekken met kwartiermakers, projectleiders en coördinatoren die de transities voorbereiden en voor de gesprekken met onze financiers over de inkoop/subsidiëring van specialistische functies op landelijk en regionaal niveau. Het drieluik bestaat uit: Deel 1 Bijdrage van Fier aan de transitie op het niveau van de Friese gemeenten, centrumgemeente Leeuwarden en regionale en provinciale samenwerking: overwegingen en trends Deel 2 Voorstel voor de bijdragen van Fier aan de transitie op lokaal en regionaal niveau in 2014 Deel 3 Overwegingen bij landelijke afspraken over inkoop van specialistische (jeugd)zorg, jeugd-ggz en vrouwenopvang Eerder dit jaar verscheen de publicatie Kinderen, mij een zorg. Betekenis en grenzen van de pedagogische civil society. In deze publicatie wordt een pleidooi gehouden voor matched care. Lokale overheden moeten de gespecialiseerde zorg niet slechts terugdringen maar juist op haar waarde inschatten en waar nodig adequaat inzetten. Niet alleen het sociale domein ook de gespecialiseerde zorg is aan revisie toe. Lokale overheden zullen zich ook moeten bezighouden met de betekenis van de gespecialiseerde zorg. Immers, te zware zorg is niet wenselijk maar te lichte zorg evenmin. 2

3 INHOUD DRIELUIK DEEL I 1. Vooraf 6 2. Overwegingen bij de beantwoording van de vraag 7 3. WMO-gefinancierde zorg Fier & investering in transitie Uitgangspunten Begroting 2014 en vooruitblik 2015 (trends) 14 DRIELUIK DEEL II 1. Vooraf Van stepped care naar matched care Positionering Fier: gespecialiseerd provinciaal aanbod Voorstel voor de bijdrage van Fier aan de transitie 25 Bijlagen Bijlage 1 - Noodzaak gespecialiseerde hulp bij geweld in afhankelijkheidsrelaties 27 Bijlage 2 - Visie op transitie: te lichte zorg is net zo kwalijk als te zware zorg 30 Bijlage 3 - Wie beoordeelt de ernst van de problematiek? 32 Bijlage 4 Aanbod van Fier in relatie tot jeugdzorg 34 DRIELUIK DEEL III 1. Vooraf Landelijk transitie-arrangement Specialistische landelijke functies bij Fier Opmerkingen bij de afwegingskaders 46 Bijlagen Bijlage 1 Functies die in aanmerking komen voor landelijke inkoopafspraken 47 binnen het nieuwe jeugdstelsel Bijlage 2 Bovenregionale functies binnen het nieuwe jeugdstelsel 48 Bijlage 3 Landelijk werkende voorzieningen van Fier (specialistische functies) 49 3

4 FIER DE TRANSITIE [DRIELUIK DEEL 1] Bijdrage van Fier aan de transitie op het niveau van de Friese gemeenten, centrumgemeente Leeuwarden en regionale en provinciale samenwerking: overwegingen en trends 4

5 INHOUD 1. VOORAF 2. OVERWEGINGEN BIJ DE BEANTWOORDING VAN DE VRAAG A. Fier ondersteunt de uitgangspunten van de transitie(s) en werkt mee aan de transitie(s) B. In hoeverre kunnen WMO-middelen die bedoeld zijn om provinciebreed in te zetten ingezet worden voor sociale wijkteams in Leeuwarden? En: willen we dat? C. AWBZ-middelen en jeugd-ggz middelen in relatie tot de transitie D. Wanneer is er sprake van generalistisch aanbod en wanneer van specialistisch aanbod E. Ombouw ambulante gespecialiseerde en generieke zorg F. Criteria voor gespecialiseerd bovenlokaal/provinciaal aanbod 3. WMO-GEFINANCIERDE ZORG FIER & INVESTERING IN TRANSITIE A. Algemeen B. Inzet middelen centrumgemeente C. Sociale wijkteams en jeugdteams D. Scholenteams (School Als Werkplaats) E. Voorlichting en training F. Residentieel aanbod G. Inzet vanuit Fier t.b.v. de transitie(s) H. WMO-gefinancierd aanbod 4. UITGANGSPUNTEN BEGROTING 2014 EN VOORUITBLIK 2015 (TRENDS) A. Inzet van reservemiddelen B. Intensiveren in 2014 (reguliere middelen) en of 2015 (financiering plek geven binnen de transities) C. Samenhang Crisisaanpak, DHHG, ASHG/AMHK, Spoed4Jeugd, Veiligheidshuis, Interventieteams etc. D. Veiligheidshuis E. Onderzoeksfunctie AMHK F. Jeugd en Jongeren 5

6 1. VOORAF De gemeente Leeuwarden heeft (voorlopig) de volgende uitgangspunten gekozen voor de drie transities: 1. Versterken van het sociale domein. Integrale aanpak: voor en met de huishoudens in de wijk op basis van eigen kracht en steunsystemen in de eigen levenssfeer. Samenvoegen van 1 ste lijnsactiviteiten van welzijn, jeugd, maatschappelijke opvang, participatie, ambulante begeleiding en persoonlijke verzorging in sociale wijkteams, jeugdwijkteams en schoolteams (ontschotten). Wijk- en vindplaats georiënteerd. Uitvoering door sociaal werkers nieuwe stijl (integraal werkende generalist op 11 levensgebieden = nieuwe specialisatie). Werken met sociale wijkteams en, in eerste instantie, aparte jeugdwijkteams. Werken met schoolteams. Waarborgen van specifieke deskundigheid binnen de brede sociale wijkteams, jeugdwijkteams en schoolteams (jeugdzorg, LVG, geweld in afhankelijkheidsrelaties, psychiatrie, verslavingszorg). Het naar voren bewegen en borgen van kennis en kunde uit de (huidige) tweede lijn. Effectieve, niet bureaucratische doorverwijzing naar gespecialiseerde zorg. 2. Werken met aansluitfunctionarissen: hoog opgeleide en ervaren specialisten uit de 2 de en 3 de lijn (HBO-plus en WO) die: een soepele en directe aansluiting waarborgen tussen het sociale domein en de gespecialiseerde zorg; relevante kennis en kunde uit de 2 de en 3 de lijn inbrengen in de sociale wijkteams en de schoolteams. 3. Crisisaanpak op provinciaal niveau organiseren. De transities hebben niet alleen betrekking op de huidige 1 ste lijn maar ook op de huidige 2 de en 3 de lijn: AWBZ, Jeugdzorg en Jeugd-GGZ. De gemeente Leeuwarden heeft Fier Fryslân gevraagd welke formatie (fte s) zij zou kunnen en willen inbrengen in de vorming van de sociale wijkteams, de jeugdteams en de schoolteams. 6

7 2. OVERWEGINGEN BIJ DE BEANTWOORDING VAN DE VRAAG Bij de beantwoording van de vraag van de gemeente - welke formatie (fte s) Fier zou kunnen inbrengen in de vorming van de sociale wijkteams, de jeugdwijkteams en de schoolteams - spelen een aantal overwegingen mee, die wij hier kort uiteenzetten. A. Fier ondersteunt de uitgangspunten van de transitie(s) en werkt mee aan de transitie(s) Fier is enthousiast over de uitgangspunten die de gemeente Leeuwarden heeft gekozen voor de transitie(s), ondersteunt deze en werkt mee aan de realisering ervan. B. In hoeverre kunnen WMO-middelen die bedoeld zijn om provincie-breed in te zetten ingezet worden voor sociale wijkteams in Leeuwarden? En: willen we dat? De WMO middelen van Fier zijn aan Centrumgemeente Leeuwarden ter beschikking gesteld t.b.v. de hele provincie. De enige uitzondering hierop zijn de middelen van de DHHG en het Huisverbod; deze zijn echter bedoeld om een provinciaal dekkende aanpak in stand te houden voor meldingen van en interventies bij huiselijk geweld. Er zit een spanningsveld tussen de provinciale inzet van de middelen van de centrumgemeente enerzijds en het beschikbaar stellen van deze middelen aan de sociale en jeugdwijkteams van Leeuwarden. Als alle 27 Friese gemeenten (per ) hun aandeel uit de pot van de centrumgemeenten zouden opeisen en inzetten voor de transitie, verdwijnt het bovenlokale, provinciaal gefinancierde aanbod. Op dit moment financiert de centrumgemeente juist aanbod dat bovenlokaal georganiseerd moet worden en om verschillende redenen niet op lokaal niveau georganiseerd kan worden (zoals het ASHG/AMHK). Als alle middelen van de centrumgemeenten door afzonderlijke gemeenten ingezet zouden worden voor de transitie(s) binnen de eigen gemeente dan is er geen budget meer beschikbaar voor bovenlokale (gespecialiseerde) zorg/interventies. Hiermee zou het principe dat er bovenlokaal (gespecialiseerd) aanbod beschikbaar moet zijn op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties doorbroken worden. WMO-middelen centrumgemeente 1 WMO-middelen gemeente Leeuwarden Totaal % 1 % 100 % C. AWBZ-middelen en jeugd-ggz middelen in relatie tot de transitie Het standpunt van de Federatie Opvang is dat de AWBZ-middelen (ambulant en residentieel) van haar lidinstellingen gekoppeld moeten blijven aan de centrumgemeente-functie en niet verdeeld moeten worden over alle gemeenten in Nederland. Dit maakt het mogelijk voor centrumgemeenten om de regionale beleidsplannen (Stedelijk Kompas en Regiovisie Huiselijk Geweld) uit te voeren en te continueren. De Rijksoverheid heeft dit gehonoreerd: de Federatie Opvang is gevraagd om de AWBZ-middelen van haar lidinstellingen in kaart te brengen. Deze worden niet verdeeld over alle gemeenten in Nederland maar over de centrumgemeenten. Per krijgen de lokale overheden ook de verantwoordelijkheid over de jeugd-ggz. In het kader van de (jeugd-)ggz wordt Fier door het ministerie van VWS en GGZ Nederland aangemerkt als derdelijnsvoorziening. Dit impliceert dat Fier zeer specialistisch aanbod heeft en als vangnet fungeert voor cliënten die geen baat (meer) hebben bij behandeling in de tweede lijn. Ook hier zal de vraag naar 1 Het gaat hier om structurele middelen. 7

8 Complexiteit zorg voren komen in hoeverre en in welke mate gespecialiseerd derdelijns aanbod omgezet moet worden naar generieke zorg op lokaal of wijkniveau. Kortom, terwijl de AWBZ-middelen van de GGZ en en de RIBW en naar rato verdeeld worden over alle gemeenten in Nederland hebben de AWBZ-middelen van de MO/VO vooralsnog een status apart. Daarnaast vinden er binnen de VNG gesprekken plaats over instandhouding van landelijk werkende voorzieningen. Het is niet zozeer de vraag of er landelijk werkende voorzieningen vanwege hun specialisme moeten blijven bestaan, maar welke criteria moeten worden gehanteerd voor landelijk werkende voorzieningen. De residentiële en klinische voorzieningen van Fier staan allen op de nominatie voor honorering als landelijk gespecialiseerd aanbod. De financiering van landelijk werkende gespecialiseerde voorzieningen vanuit de Zorgverzekeringswet en de AWBZ is niet altijd eenvoudig. We hopen dan ook dat met de transitie(s) hier een goede oplossing voor wordt gevonden. D. Wanneer is er sprake van generalistisch aanbod en wanneer van specialistisch aanbod Traditioneel wordt het aanbod in de 1 ste lijn gezien als algemeen, generiek of generalistisch. De 2 de en 3 de lijn zouden gespecialiseerd aanbod hebben. Ons inziens vraagt deze redenering om nuancering. We staan hierbij stil omdat deze discussie ons inziens relevant is voor de standpuntbepaling in de transities over de overheveling van fte s naar de (jeugd)wijkteams. Eerste lijn (WMO) Tweede lijn (AWBZ, Jeugdzorg, basis GGZ, 2 de lijns ggz) Derde lijn (Jeugdzorg-plus, 3 de lijns ggz) Generieke zorg x x x Gespecialiseerde zorg x x x Zowel in de 1 ste en 2 de lijn als in de 3 de lijn kan sprake zijn van generieke zorg en van gespecialiseerde zorg. In de huidige eerste lijn is sprake van relatief eenvoudige, doorgaans enkelvoudige, problematiek. In de tweede lijn is sprake van complexe, doorgaans meervoudige, problematiek en de derde lijn fungeert als vangnet voor de tweede lijn: het gaat hier om zeer complexe meervoudige problematiek die om zeer gespecialiseerd aanbod vraagt. De inzet van de rijksoverheid, maar ook van de meeste instellingen, is al jaren gericht op het versterken van de algemene generieke voorzieningen. Internaten in de jeugdzorg bijvoorbeeld hebben algemene behandelprogramma s die bedoeld zijn voor alle jongeren, ongeacht hun problematiek of sekse. Binnen deze algemene behandelprogramma s wordt vervolgens vraaggericht gewerkt: op deze manier wil men tegemoet komen aan de specifieke problematiek van individuele jongeren. Tweedelijns voorzieningen zoals Asja (loverboyproblematiek) en Zahir (eergerelateerd geweld) bieden gespecialiseerde zorg: het zijn categorale voorzieningen met gespecialiseerde behandelprogramma s voor een specifieke problematiek. Metta (een kliniek voor vroegkinderlijk getraumatiseerde jongeren c.q. jongeren waarbij sprake is van een developmental trauma disorder als gevolg van mishandeling, misbruik en verwaarlozing in hun kindertijd, biedt derdelijns specialistische zorg. Een jeugdzorg-plus voorziening is ook een derdelijns voorziening maar biedt doorgaans uitsluitend (of voornamelijk) generieke zorg. Fier voert al jaren een lobby voor de erkenning en adequate financiering van haar landelijke gespecialiseerde tweede en derdelijns voorzieningen: Asja, Zahir, Metta en Rena. Zij trekt hierin gezamenlijk op met Centrumgemeente Leeuwarden. Uitgangspunt is dan ook dat de WMO-, AWBZ- en GGZ-middelen van deze voorzieningen bestemd blijven voor landelijk gespecialiseerd tweede en derdelijns aanbod. 8

9 E. Ombouw ambulante gespecialiseerde en generieke zorg Net zoals in de residentiële en klinische zorg kan er in de ambulante zorg ook onderscheid worden gemaakt in gespecialiseerd en generiek aanbod en bovenlokaal/provinciaal aanbod en lokaal/gemeentelijk aanbod. In onderstaand schema hebben we dit weergegeven. De diagonale pijl hebben we rood gemaakt omdat, als gespecialiseerd provinciaal aanbod omgezet wordt in generiek gemeentelijk aanbod, hiermee kennis en expertise verdwijnt. Wellicht is dit in mindere mate het geval als bovenlokaal/provinciaal aanbod wordt omgezet naar lokaal/gemeentelijk aanbod. Wij pleiten er voor om in de transities: zoveel mogelijk generiek 2 de lijns aanbod om te zetten naar sociale en jeugdwijkteams; met alle partijen in gesprek te gaan, om te kijken welk gespecialiseerde bovenlokale/provinciale aanbod getransformeerd kan worden naar het sociale domein; inzet in scholenteams (School Als Werkplaats/School Als Vindplaats) kan ons inziens beschouwd worden als bovenlokaal aanbod omdat scholengemeenschappen en beroepsopleidingen een regionale functie hebben. Ombouw ambulante zorg in de transitie(s) gespecialiseerd bovenlokaal/provinciaal aanbod generiek bovenlokaal/provinciaal/2 de lijns aanbod gespecialiseerd lokaal/gemeentelijk aanbod in sociaal domein generiek lokaal/gemeentelijk aanbod in sociaal domein F. Criteria voor gespecialiseerd bovenlokaal/provinciaal aanbod Nog even afgezien van de vraag of het wenselijk is om centrumgemeente-gelden te investeren in lokale sociale wijkteams of jeugdwijkteams, zou het ons inziens zinnig zijn om criteria te ontwikkelen om vast te stellen welk bovenlokaal/provinciaal aanbod in stand moet blijven c.q. ontwikkeld moet worden. Mogelijke criteria zijn: De problematiek is dusdanig complex dat een generalist hier niet mee uit de voeten kan c.q. de problematiek vraagt om ervaring en specialisatie. De ervaring heeft geleerd dat er sprake is van handelingsverlegenheid op een specifiek terrein en dat generalisten onvoldoende in staat zijn (ook niet na training/deskundigheidsbevordering) signalen te herkennen en/of adequate interventies te verrichten. 2 De problematiek komt zo weinig voor dat het niet realistisch is dat iedere gemeente dit aanbod in huis heeft: het moet bovenlokaal/regionaal of provinciaal worden georganiseerd. 2 Huiselijk geweld (inclusief vechtscheidingen) en kindermishandeling komen frequent voor in alle gemeenten. Het wordt echter nauwelijks of niet gesignaleerd door professionals die met kinderen, jongeren en gezinnen werken. Als het wel gesignaleerd wordt is er doorgaans een grote mate van handelingsverlegenheid. 9

10 3. WMO-GEFINANCIERDE ZORG FIER & INVESTERING IN TRANSITIE A. Algemeen Fier biedt uitsluitend gespecialiseerde zorg in de 1 ste, de 2 de en de 3 de lijn. In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van het WMO-gefinancierde aanbod van Fier. Gooi het kind niet met het badwater weg. Ga er niet vanzelfsprekend vanuit dat alle WMOgefinancierde zorg omgezet kan worden in generalistische zorg in sociale en jeugdwijkteams en schoolteams. Stel vast welk aanbod provinciaal beschikbaar moet blijven. B. Inzet middelen centrumgemeente Kunnen middelen die Leeuwarden vanuit haar taken als centrumgemeente ter beschikking krijgt, ingezet worden voor (jeugd)wijkteams? Als iedere gemeente haar eigen deel opeist, blijft er weinig over van het gespecialiseerde aanbod van Fier. Het lijkt meer voor de hand te liggen dat Fier met de middelen die beschikbaar zijn vanuit de centrumgemeente participeert in schoolteams (beroepsopleidingen en scholengemeenschappen hebben een regionale functie) en in (een) provincia(a)l(e) crisisteam(s). C. Sociale wijkteams en jeugdteams Fier participeert momenteel in het interventieteam gezinnen (0,6 fte) en in het sociale wijkteam van Heechterp-Schieringen (0,7 fte per 1 augustus 2013). Fier is enigszins terughoudend als het gaat om het omzetten van gespecialiseerd, provinciaal beschikbaar aanbod naar generiek, lokaal beschikbaar aanbod. Tegelijkertijd wil Fier graag een bijdrage leveren aan de ontwikkelingen rondom de transitie. Ons voorstel is dat Fier niet in alle (jeugd)wijkteams participeert maar in de teams die in wijken werken waar kindermishandeling, huiselijk geweld, huisverboden, (gedwongen) prostitutie en eergerelateerd geweld het meest voorkomen. Voor de teams waarin Fier niet participeert, moeten kennis en expertise rond geweld in afhankelijkheidsrelaties toegankelijk en beschikbaar zijn. Hier kunnen nadere afspraken over worden gemaakt. Als er een wijkteam komt voor de Weaze of een wijkteam op en rond de Weaze dan zou het team van het Prostitutie Maatschappelijk Werk hier deel van kunnen uitmaken. D. Scholenteams (School Als Werkplaats) Fier neemt deel aan de School Als Werkplaats (SAW): 0,2 à 0,3 fte. Deelname van Fier aan de School Als Werkplaats kan versterkt worden nu Zorgverzekeraar De Friesland heeft aangegeven bij te willen dragen aan deze ontwikkelingen en hiervoor capaciteit wil inzetten vanuit de GGZ-instellingen. E. Voorlichting en training Voorlichting en training kan voor alle wijkteams, jeugdteams en scholenteams worden ingezet (op maat en vraaggericht). F. Residentieel aanbod We gaan ervan uit dat het residentiële aanbod in stand blijft en niet omgebouwd of afgebouwd wordt. 10

11 G. Inzet vanuit Fier t.b.v. de transitie(s) Handhaven huidige inzet: Interventieteam Gezinnen (0,6 fte); Sociale wijkteams (0,7 fte); School Als Werkplaats (0,2 à 0,3 fte). Eventuele inzet van het team Prostitutie Maatschappelijk Werk in een wijkteam op en rond de Weaze. Scholing en deskundigheidsbevordering van de sociale wijkteams, de jeugdwijkteams en de teams van de School Als Werkplaats t.a.v.: a) geweld in afhankelijkheidsrelaties en b) triage (op- en afschaling van generalistische en specialistische zorg). 3 Afspraken over laagdrempelige toegankelijkheid van specialisten zoals psychiaters en psychologen ten behoeve van de wijkteams. WMO-gefinancierd aanbod Residentieel & nazorg t.b.v. uitstroom Blijf van mijn lijf 30 opvangplaatsen 2 noodbedden 2 opvangplaatsen Friese tienermoeders Asja en Asja LeerHuis 6 opvangplaatsen in Asja 4 opvangplaatsen in Asja Leerhuis Opvang bij huisverbod U heeft 1 daderopvangplek beschikbaar. Indien deze opvangplek bezet is dan kunt u voor een noodzakelijke opvangplek een hotelkamer boeken. Nazorg t.b.v. uitstroom residentiële voorzieningen Kortdurende nazorg voor cliënten uit de residentiële voorzieningen; overgangsfase wordt vanuit Fier begeleid, daarna overdracht naar sociale wijkteams of andere instanties (voorheen onderdeel van het volwassenenspoor) Ambulant ASHG /AMHK/Onderzoeksfunctie 1 telefonische hulpdienst met 7 x 24-uurs bereikbaarheid De activiteiten voldoen aan de landelijk vastgestelde basis- en plusfuncties Toewerken naar het AMHK Uitgangspunten bij het al dan niet omzetten naar sociale wijkteams, jeugdwijkteams of scholenteams Financiering Centrumgemeente (provinciaal aanbod) Cliënten uit Friesland en de rest van Nederland Noodzaak bovenlokaal/landelijk aanbod Complexe problematiek Gespecialiseerd aanbod Financiering Centrumgemeente (provinciaal aanbod) Cliënten uit heel Nederland; een enkele keer uit Friesland Noodzaak bovenlokaal/landelijk aanbod Complexe problematiek Gespecialiseerd aanbod Financiering Centrumgemeente (provinciaal aanbod) Cliënten uit heel Friesland 7x24 uur bereikbaarheid Gespecialiseerd aanbod Financiering Centrumgemeente (provinciaal aanbod) Cliënten uit Friesland en cliënten uit andere provincies in Nederland die in Friesland blijven wonen. Complexe problematiek Gespecialiseerd aanbod Financiering Centrumgemeente (provinciaal aanbod) Cliënten en professionals uit heel Friesland 7x24 uur bereikbaarheid 3 Scholing op het terrein van triage is afhankelijk van de vraag of we financiering kunnen vinden om één van onze specialisten hierop in te ztten. 11

12 Directe hulp bij huiselijk geweld (DHHG) & huisverbod 7x24 uur bereikbaar Binnen 24 uur hulp Uitvoering huisverbod Hulp bij huiselijk geweld zaken die worden aangemeld door politie Coördinatie team DHHG Communicatie met politie (meldingen en uitwisseling informatie) via speciaal beveiligde lijnen en specifieke afspraken Gebruik systeem van politie/om voor gezamenlijke registratie Kindspoor Uitgangspunten Amaryllis toepassen; outreachende aanpak sluit aan op de interventieteams en sociale wijkteams; waar mogelijk begeleiden naar geïndiceerde zorg (eis gemeente Leeuwarden) Bij het Kindspoor worden kinderen aangemeld met een achtergrond van huiselijk geweld en (v)echtscheidingen. Het Kindspoor hanteert een brede integrale en systeemgerichte benadering, waarbij het perspectief van het kind centraal staat. Het Kindspoor biedt relatief kortdurende hulpverleningstrajecten: Begeleiding en hulpverlening Begeleiding ouder(s); gezinsbegeleiding; opvoedondersteuning; Video Interactie Begeleiding (VIB) Kindbemiddeling Kinderen en jongeren enerzijds en ouders anderzijds ondersteunen om met elkaar in gesprek te gaan over het geweld: het stilzwijgen doorbreken en het perspectief van het kind (weer) centraal stellen. Psycho-educatie voor ouders Psycho-educatie voor ouders over de gevolgen van conflicten en huiselijk geweld voor kinderen en themagroepen voor ouders. Psycho-educatie voor kinderen Psycho-educatiegroepen voor kinderen en jongeren die getuige zijn geweest van huiselijk geweld: Let op de kleintjes, Vingers in je Oren, en De Jongens van Fier. Jongerenspoor Uitgangspunten Amaryllis toepassen; outreachende aanpak sluit aan op de interventieteams en sociale wijkteams; waar mogelijk begeleiden naar geïndiceerde zorg (eis gemeente Leeuwarden) Het Jongerenspoor biedt ambulante hulp aan jongeren tot en met 23 jaar die te maken hebben (gehad) met geweld in afhankelijkheidsrelaties of risico lopen om in zo n situatie terecht te komen. Het Jongerenspoor biedt relatief kortdurende hulpverleningstrajecten: Lotgenoten- en risicomeiden groepen Groepen voor meiden (en hun ouders) die dreigen af te glijden richting grensoverschrijdend seksueel gedrag, prostitutie en andere uitbuitingsrelaties en groepen voor meiden die in de prostitutie en vaak ook op andere manieren zijn uitgebuit. De Jongens van Fier Noodzaak bovenlokale/provinciale organisatie Vanaf : onderzoeksfunctie ASHG/AMHK ontwikkelen en uitvoeren Complexe problematiek Gespecialiseerd aanbod Gezamenlijke financiering Friese gemeenten Cliënten en professionals uit heel Friesland 7x24 uur bereikbaarheid Noodzaak bovenlokale/provinciale organisatie Voldoen aan specifieke eisen politie en OM Problematiek varieert van licht tot zeer complex Gespecialiseerd aanbod bij huisverbod) Financiering Centrumgemeente (provinciaal aanbod) Cliënten uit heel Friesland; verwijzingen vanuit Bureau Jeugdzorg en het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (huiselijk geweld) en de Rechtbank (vechtscheidingen) Noodzaak bovenlokaal/provinciaal aanbod Complexe problematiek Gespecialiseerd aanbod (Gezondheidsraad en Kinderombudsman benadrukken dat er nauwelijks of geen specifiek aanbod in Nederland is voor mishandelde kinderen en benadrukken het belang hiervan). Financiering Centrumgemeente (provinciaal aanbod) Cliënten uit heel Friesland (verwijzingen vanuit Bureau Jeugdzorg, Jeugdhulp Friesland en anderen) Noodzaak bovenlokaal/landelijk aanbod Complexe problematiek Gespecialiseerd aanbod (Gezondheidsraad en Kinderombudsman benadrukken dat er nauwelijks of geen specifiek aanbod in Nederland is voor mishandelde kinderen 12

13 Groep voor jongens bij wie sprake is van geweldservaringen, pesten en risicogedrag. Tienermoederbegeleiding Begeleiding van tienermoeders. Individuele begeleiding en tienermoedergroep. Chatcontacten (Chat met Fier) Laagdrempelige hulp voor jongeren en (jong) volwassenen; onder meer voor jongeren uit eerculturen voor wie het zoeken van hulp taboe is; maar ook voor jongeren voor wie de drempel van de reguliere hulpverlening te hoog is (o.a. bij verkrachting en misbruik), luisterend oor, informatie en advies. Mensenhandelspoor Voor het prostitutie maatschappelijk werk en het netwerk mensenhandel werkt u conform de daarvoor opgestelde werkplannen die in de stuurgroep mensenhandel is vastgesteld. Het mensenhandelspoor werkt voornamelijk met slachtoffers van internationale mensenhandel (voornamelijk jongeren): Netwerk Mensenhandel Friesland Zorgcoördinatie en casemanagement t.b.v. buitenlandse slachtoffers van internationale mensenhandel in Friesland. Begeleiding en hulpverlening Ambulante begeleiding en hulpverlening van buitenlandse slachtoffers van mensenhandel. Terugkeertrajecten; onderzoeken van mogelijkheden tot terugkeer naar land van herkomst. Opsporingstrajecten; helpen bij het opsporen van familie van slachtoffers. Behandelgroep voor jongeren Behandelgroep voor jongens/mannen die het slachtoffer zijn van internationale mensenhandel. Prostitutie Maatschappelijk Werk Maatschappelijk werk t.b.v. jongeren, vrouwen en mannen die in de prostitutie werkzaam zijn. Spoor voorlichting en deskundigheidsbevordering Algemene voorlichting wordt overgelaten aan de eerste lijn. Indien explicietere expertise wordt gevraagd voor geweld in afhankelijkheidsrelaties wordt Fier Fryslân ingezet. Prioriteiten vanuit de gemeente Leeuwarden zijn deskundigheidsbevordering, advisering aan de nulde en eerste lijn met als voorkeur gemeentelijk gefinancierde instellingen en specifieke voorlichting voor risicogroepen. en benadrukken het belang hiervan). Financiering Centrumgemeente (provinciaal aanbod) Cliënten uit heel Friesland Noodzaak bovenlokaal/landelijk aanbod Complexe problematiek Gespecialiseerd aanbod Financiering Centrumgemeente (provinciaal aanbod) Aanvragen uit heel Friesland Noodzaak bovenlokaal aanbod Gespecialiseerd aanbod Aanbod op maat ontwikkelen c.q. aanbod op vraag voor sociale wijkteams, jeugdwijkteams en schoolteam. 13

14 4. UITGANGSPUNTEN BEGROTING 2014 EN VOORUITBLIK 2015 (TRENDS) A. Inzet van reservemiddelen Fier zet momenteel reservemiddelen in om tekorten in de financiering bij het ASHG en de DHHG op te vangen. Tijdens het beleidsoverleg van 16 mei jl. stelde de gemeente voor dat Fier de kosten op zich zou nemen van de nieuwe onderzoeksfunctie van het ASHG. Fier zou dit dan uit haar reserves moeten betalen. In oktober na de septembercirculaire zal de gemeente vervolgens nagaan of zij met terugwerkende kracht de inzet van Fier voor de onderzoeksfunctie van het ASHG wil financieren. Fier is hier niet enthousiast over. Per 1 juli gaat de wet in, waarbij het ASHG ook een onderzoeksfunctie krijgt. De centrumgemeente is verplicht deze uit te voeren. In principe financieren wij geen structureel aanbod uit onze reserves: dan eet je je eigen organisatie op. Bij het ASHG/DHHG speelt ook al langere tijd dat de financiering van de Friese gemeenten niet toereikend is. Er worden nu steeds incidentele oplossingen aangedragen, maar het punt staat niet op de agenda van de VFG of de afzonderlijke gemeenten. Structurele zaken bekostigen vanuit incidentele middelen of reserves is gevaarlijk omdat er niets aan de hand lijkt te zijn Fier wil graag in gesprek met de centrumgemeente over: a) agendasetting rond de tekorten op de DHHG/ASHG; b) structurele financiering van de onderzoeksfunctie van het ASHG. B. Intensiveren in 2014 (reguliere middelen) en of 2015 (financiering plek geven binnen de transities) Fier wil graag intensiveren op: Chat met Fier Chat met Fier uitbreiden naar bereikbaarheid s nachts. Uit onderzoek komt naar voren dat bij geweld en misbruik, mensen vaak s nachts behoefte hebben aan contact, terwijl ze juist s nachts vaak nergens terecht kunnen, althans niet bij gespecialiseerde diensten. Investering (centrum)gemeente: vraagt om hoger opgeleide wakende wachten (financiering verschil in honorarium medewerkers). Investering Fier: inzet wakende wacht. Bijzondere vriendschappen Bijzondere Vriend(inn)en en Big Sisters bieden meiden ondersteuning. Civil society-project: ondersteuning vanuit de samenleving; inzet van eigen kracht vanuit de Friese gemeenschap. Investering (centrum)gemeente: financiering projectleiding/coördinatie. Fier Sports Academy Alle meiden, vrouwen en kinderen sporten. Social return project. Investering Fier: sporthal en andere accommodaties zoals de Cruyff Court. Investering (centrum)gemeente: financiering projectleiding/coördinatie en contributie verenigingen/clubs Fier Workx / Project Werk in uitvoering Gericht toewerken naar diploma s en startkwalificaties; toeleiding naar werk. Social Return-project. Investering Fier: Fier biedt als leerbedrijf werkervaringsplaatsen aan de meiden van Fier. Investering gemeente: financiering projectleider. Fier Resto Werken aan portfolio van meiden; werkervaringsplaatsen. Social Return-project Investering Fier: investeren in keuken, materialen, portfolio, bezoekers restaurant etc. Investering gemeente: financiering projectleider 14

15 C. Samenhang Crisisaanpak, DHHG, ASHG/AMHK, Spoed4Jeugd, Veiligheidshuis, Interventieteams etc. De crisisaanpak, DHHG, ASHG/AMHK, Veiligheidshuis, Interventieteams etc. hebben gemeen dat ze met crisissen werken; in en met situaties werken waarin sprake is van (al dan niet acute) dreiging, geweld en onveiligheid; situaties waarin sprake is van complexe en meervoudige problematiek; situaties waarin sprake is van samenloopzaken (zorg, politie en justitie); en niet zelden van weerstand tegen hulpverlening. Nu draait het in dit soort complexe en crisisachtige situaties (vaak) nog te veel om protocollen, bureaucratie, casusoverleg, onderzoek en multidisciplinaire besprekingen (met gedragswetenschappers). In de aanloop naar de transities zou Fier graag het volgende willen realiseren: Iedere melding wordt direct opgepakt (er-op-af). Naar analogie van de DHHG/ het huisverbod wordt er binnen 24 uur contact opgenomen met de betreffende persoon/de betreffende gezinnen. Indien noodzakelijk direct inzetten van interventies; niet wachten op onderzoek, MDO s etc. Deze kunnen gelijktijdig met en naast de hulpverlening plaatsvinden. No nonsens interventies: steunend, structurerend, begrenzend, eventueel: gebruik maken van consequenties om een doorbraak te forceren. Veiligheid staat voorop. Inzetten op motivatie; pas in laatste instantie gebruik maken van dwang en drang. Er is veel te doen rond meld- en adviespunten, crisis(interventie)teams etc. Als het accent komt te liggen op altijd-contact-leggen binnen 24 uur (of bijvoorbeeld binnen 1 tot 5 werkdagen) dan lijkt het niet verstandig om al te grote teams te maken. Het moet behapbaar blijven. Je zou bijvoorbeeld met twee of drie teams kunnen werken, bijvoorbeeld: één gericht op huiselijk geweld, kindermishandeling en andere vormen van geweld in afhankelijkheidsrelaties; één gericht op ernstige gedragsproblematiek, verstandelijke beperkingen, psychiatrie en verslaving (kinderen/jongeren, gezinnen). één gericht op ernstige gedragsproblematiek, verstandelijke beperkingen, psychiatrie en verslaving (volwassenen). D. Veiligheidshuis Gezien het maatschappelijk vraagstuk van Fier geweld in afhankelijkheidsrelaties werkt Fier voortdurend op het snijvlak van de zorgketen en de justitieketen. Fier heeft een voortrekkersrol op dit terrein in de provincie en heeft het initiatief genomen tot, of coördineert, de volgende multidisciplinaire samenwerkingsverbanden of zorgketens: a) Netwerk Mensenhandel Friesland; b) Advies en Meldpunt Loverboys en jeugdprostitutie; c) Directe Hulp bij Huiselijk Geweld (inclusief huisverbod); d) Multidisciplinair Centrum Kindermishandeling; e) Centrum Seksueel Geweld. Uitgangspunt van het OM was dat in het Veiligheidshuis uitsluitend zorgaanbieders deelnamen die formeel een taak hadden in de justitieketen. Nu de lokale overheden de regie hebben over het Veiligheidshuis hoeft er niet langer aan dit criterium vastgehouden te worden en lijkt het voor de hand te liggen om een pragmatisch criterium te kiezen, namelijk: welke zorgaanbieders werken vaak/veel met samenloopzaken. Vanuit dit perspectief is het logisch en vanzelfsprekend dat Fier, net zo als andere zorgaanbieders, vertegenwoordigd is in het Veiligheidshuis. Dit is niet in de laatste plaats van belang in het kader van triage en mogelijkheden voor snelle opschaling en verwijzing. E. Onderzoeksfunctie AMHK Wat betreft de onderzoeksfunctie van het ASHG/AMK/AMHK willen we het volgende opmerken. Tot aan 1 januari 2015 hebben zowel het AMK als het ASHG een wettelijke onderzoekstaak. De onderzoeksttaak van het ASHG gaat in per Met de gemeente is afgesproken dat de DHHG de onderzoekstaak van het ASHG op zich zal nemen. 15

16 Fier stelt voor om de onderzoekstaken van het AMK en het ASHG (nog) niet samen te voegen zodat Fier de kans en de mogelijkheid krijgt om een eigen werkwijze te ontwikkelen. Het is geen geheim dat er kritiek is op de vormgeving van de advies-, meld- en onderzoeksfunctie van het AMK: bureaucratisch, sterk geprotocolleerd, niet snel genoeg en te weinig ingebed in de keten. Zie onder meer de Kinderombudsman en het Kinderrechtencollectief. Fier wil vooral inzetten op snelheid, outreachend werken, systeemgericht en inbedden in de keten. Dit betekent bijvoorbeeld dat hulpverlening en onderzoek naast elkaar lopen (in plaats van achter elkaar). F. Jeugd en Jongeren Kinderen, jongeren en gezinnen zijn de grootste doelgroep van Fier. Dit lijkt niet altijd gezien of erkend te worden. Fier is bijvoorbeeld niet gevraagd deel te nemen aan Spoed4Jeugd. Ook wordt Fier niet (altijd) uitgenodigd bij overleggen rond de transitie Jeugd. Dit lijkt samen te hangen met het traditionele sectordenken (Fier is formeel geen jeugdzorgaanbieder c.q. het feit dat Fier niet gefinancierd wordt vanuit jeugdzorgmiddelen). Fier wil een beroep doen op de gemeente om Fier te betrekken bij overleggen rond de transitie jeugdzorg en ook andere partijen er op te wijzen dat Fier jeugdzorgaanbieder is. 16

17 FIER DE TRANSITIE [DRIELUIK DEEL 2] Voorstel voor de bijdragen van Fier aan de transitie op lokaal en regionaal niveau in

18 INHOUD 1. VOORAF 2. VAN STEPPED CARE NAAR MATCHED CARE 3. POSITIONERING FIER: GESPECIALISEERD PROVINCIAAL AANBOD Kennis- en expertisecentrum Positionering: 80% - 15% - 5% Fier jeugdzorgaanbieder Anderhalve lijn AMHK Holistische zorg, social return & gebruik maken van het sociale domein Effectieve en duurzame zorg is kostenbesparende zorg 4. VOORSTEL VOOR DE BIJDRAGE VAN FIER AAN DE TRANSITIE Transformatie: een voorbeeld van mogelijke samenwerking tussen sociale wijkteams en gespecialiseerde behandeling BIJLAGEN Bijlage 1 - Noodzaak gespecialiseerde hulp bij geweld in afhankelijkheidsrelaties Bijlage 2 - Visie op transitie: te lichte zorg is net zo kwalijk als te zware zorg Bijlage 3 - Wie beoordeelt de ernst van de problematiek? Bijlage 4 Aanbod van Fier in relatie tot jeugdzorg 18

19 1. VOORAF De gemeente Leeuwarden heeft gevraagd welke formatie (fte s) Fier zou kunnen inbrengen in de vorming van de sociale wijkteams, jeugdwijkteams en schoolteams. Als reactie op deze vraag heeft Fier een notitie geschreven - Fier de transitie waarin Fier haar overwegingen heeft beschreven bij de vraag hoeveel formatie Fier kan, en wil, inbrengen in de sociale wijkteams, de jeugdwijkteams en schoolteams. Verder heeft Fier aangegeven behoefte te hebben aan een gesprek met de gemeente hierover. Eerder bracht Fier de publicatie Kinderen, mij een zorg uit. In deze publicatie zijn we ingegaan op de kansen, maar ook de bedreigingen, van de transities en stelselwijzigingen. Kort gezegd komt het er op neer dat Fier zich zorgen maakt over de eenzijdige beweging naar voren, die vertaald wordt in het terugdringen van de tweede lijn en het versterken van de eerste lijn. Wij pleiten voor een meer genuanceerde benadering, namelijk: matched care. Te zware zorg is niet goed, maar te lichte zorg evenmin. (Zie bijlage 1.) De notitie Fier de transitie (2) is een aanvulling op de eerdere notitie die Fier schreef. In deze notitie doet Fier concrete voorstellen over de manier waarop Fier bij voorkeur wil bijdragen aan de transitie. 19

20 2. VAN STEPPED CARE NAAR MATCHED CARE In Nederland wordt (impliciet) gewerkt met het stepped care-model. Bij problemen zetten we eerst lichte zorg in, en als dat niet werkt verwijzen we door naar iets zwaardere zorg. Als de iets zwaardere zorg ook niet werkt, zetten we nog wat zwaardere zorg in, et cetera. Kortom: proefondervindelijk komen we er achter of een kind, een jongere of volwassene voldoende baat heeft bij lichte zorg. We proberen net zo lang verschillende vormen van zorg uit totdat iemand de juiste zorg(zwaarte) heeft. Voor kinderen en jongeren met ernstige problemen kan dit desastreuze gevolgen hebben. Het kan vele maanden of zelfs jaren duren voordat kinderen en hun ouders de zorg krijgen die zij nodig hebben. Tegen die tijd zijn zij vaak gedemotiveerd en heeft de niks helptgedachte postgevat. We modderen veel te lang aan met (te) lichte hulp waardoor kinderen en gezinnen met ernstige problemen niet de hulp krijgen die noodzakelijk is. In het stepped care-model is er (te) weinig aandacht voor het accuraat herkennen van problemen. Professionals in het sociale domein, en in de eerste lijn, zijn niet opgeleid om complexe problemen te herkennen, waarvoor zwaardere specialistische hulp nodig is. Terwijl in de transitie vooral het inzetten van te zware zorg wordt geproblematiseerd, is het net zo belangrijk om het inzetten van te lichte zorg te problematiseren. In de transitie en de transformatie zou het dus niet alleen een thema moeten zijn dat er te zware en te gespecialiseerde wordt ingezet maar óók dat ernstige en complexe problematiek vaak aan het begin gemist wordt waardoor kinderen en hun ouders niet de noodzakelijke zorg en behandeling krijgen. Integendeel, vaak krijgen zij pas de noodzakelijke complexe zorg nadat er een ernstige crisis heeft plaatsgevonden met alle gevolgen van dien. Deze benadering kan op termijn tot langdurige zorgafhankelijkheid leiden. We zouden ons daarom ook bezig moeten houden met de vraag of we bij ernstige en complexe problematiek de juiste zorg bieden. Aandacht voor en werken aan duurzame en effectieve zorg is van groot belang (zie bijlage 2). Allround professionals zouden in staat moeten zijn om, in samenwerking met de gespecialiseerde zorg, tot goede doorverwijzingen te komen. Het moet mogelijk zijn om zorg op tijd, op maat (matched care) in te zetten. De ingezette hulp moet zo zwaar zijn, als de situatie vraagt. Complexe en ernstige problematiek vraagt geen lichte, maar een zwaardere aanpak. Om te bepalen hoe zwaar deze aanpak moet zijn, is het nodig dat er goede diagnostiek wordt uitgevoerd aan het begin van het zorgtraject. Des te meer omdat (de ernst van) problemen bij aanvang van de hulpverlening soms niet herkend worden, door bijvoorbeeld ontkenning of internaliserend gedrag van de jongere. Hiervoor is het nodig dat professionals, die deze diagnostiek kunnen uitvoeren, zo vroeg mogelijk in het hulpverleningstraject aan bod komen. Zo kunnen eventuele problemen en knelpunten grondig en tijdig in kaart worden gebracht en kunnen deze worden aangepakt voordat verergering plaatsvindt. Hiermee wordt de kans dat een jongere de juiste behandeling, op de juiste plek ontvangt vergroot (zie bijlage 3). Fier heeft de wens en de ambitie om binnen de transitie dé partij te zijn die de principes van matched care integreert in de transitie en transformatie. Fier wil specialisme ter beschikking stellen. Inbreng van dure specialisten zoals GZ-psychologen en psychiaters: de duurste mensen aan de poort. Enerzijds kunnen zij consultatie bieden aan de sociale wijkteams, de jeugdwijkteams en de scholenteams; anderzijds kan er snel opgeschaald worden door deze teams als de inzet van een gedragswetenschapper of een psychiater gewenst is. Snelle en korte lijnen. De specialisten van Fier zijn geen klassieke psychologen en psychiaters maar juist mensen die integraal werken en kijken: zowel vanuit het sociale domein als het psychi(atri)sche domein. 20

21 3. POSITIONERING FIER: GESPECIALISEERD PROVINCIAAL AANBOD Fier heeft zich in de afgelopen acht jaar ontwikkeld tot specialist op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Op landelijk niveau wordt het specialisme van Fier erkend door: de VNG (zie de notitie subcommissie Jeugd over specialistische functies die landelijk moeten worden ingekocht); GGZ-Nederland (Fier wordt door GGZ-Nederland aangemerkt als één van de zeven landelijk werkende derdelijnsvoorzieningen binnen de GGZ); sector maatschappelijke en vrouwenopvang (in deze sector heeft nog geen definitieve standpuntbepaling plaatsgevonden; uit onderzoek binnen de sector is Fier expliciet genoemd als aanbieder van landelijke specialistische functies). In Friesland is Fier een bovenlokale aanbieder van zorg. Het gaat om gespecialiseerde functies die niet op lokaal of gemeentelijk niveau kunnen worden georganiseerd vanwege a) de beperkte omvang van de doelgroep en of b) het specialisme dat noodzakelijk is en in generieke voorzieningen niet aanwezig is. Dit komt ook tot uitdrukking in de financiering van Fier. Fier wordt gefinancierd door: centrumgemeente Leeuwarden t.b.v. bovenlokaal c.q. provinciaal aanbod c.q. specialistische functies, zoals de vrouwenopvang; het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG); psychoeducatie groepen voor kinderen die huiselijk geweld hebben meegemaakt; voorlichting en deskundigheidsbevordering i.h.k.v. huiselijk geweld, ouderenmishandeling; Netwerk Mensenhandel Friesland etc. alle Friese gemeenten t.b.v. bovenlokaal aanbod: Directe Hulp bij Huiselijk Geweld (DHHG) en casemanagement bij het huisverbod; Fier ontvangt van geen enkele Friese gemeente subsidies voor specifiek lokaal c.q. gemeentelijk aanbod; ook niet van centrumgemeente Leeuwarden. Het is in zekere zin opmerkelijk dat er op landelijk niveau wél een discussie plaatsvindt of er aanbod is dat zodanig specialistisch is dat dit buiten de decentralisaties moet worden gehouden, terwijl dit op provinciaal niveau níet gebeurd. Fier neemt het standpunt in dat: zij niet alleen op landelijk niveau maar ook op provinciaal niveau specialistische functies biedt, die voor alle kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen in stand moeten blijven en niet getransformeerd moeten worden in generiek aanbod; dat middelen van de centrumgemeente niet bedoeld zijn om op wijkniveau in Leeuwarden ingezet te worden; als iedere gemeente haar deel van het budget op zou eisen vindt vergaande versnippering plaats en daarmee verdwijnt expertise. Wél is Fier van mening dat ze de (jeugd)wijkteams zodanig moet ondersteunen dat deze een heel kort lijntje hebben en zonder obstakels gebruik moeten kunnen maken van de kennis en expertise die bij Fier aanwezig is. Het is echter niet reëel om dit te organiseren door medewerkers van Fier toe te voegen aan alle wijkteams in de provincie. Fier wil niet alleen op landelijk niveau maar ook op provinciaal niveau aanbieder blijven van gespecialiseerde functies. Fier ambieert het om dé partner van lokale overheden en de centrumgemeente te zijn bij alle vraagstukken waarbij kindermishandeling, seksueel misbruik, verwaarlozing, huiselijk geweld, eergerelateerd geweld, ouderenmishandeling, mensenhandel en andere vormen van geweld in afhankelijkheidsrelaties een rol spelen. In de notitie Fier de Transitie hebben we al aangegeven dat zowel in het sociale domein als in de geïndiceerde zorg generiek aanbod én specialistisch aanbod nodig en noodzakelijk is. Een voorbeeld van specialistisch aanbod in de eerste lijn zijn de psycho-educatie groepen voor kinderen die huiselijk geweld hebben meegemaakt. Een voorbeeld van specialistisch aanbod in de 2 de en 3 de lijn is het Kinder en 21

22 Jeugdtraumacentrum Friesland. Een en ander impliceert dat Fier aan centrumgemeente Leeuwarden het volgende voorstel doet: Fier gaat niet op het niveau van wijkteams en jeugdwijkteams fte s leveren; Fier doet een voorstel hoe de wijkteams en jeugdwijkteams optimaal kunnen profiteren van de kennis en het specialisme dat bij Fier aanwezig is op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Gezien de omvang van huiselijk geweld en kindermishandeling is het van belang dat sociale wijkteams, jeugdwijkteams en scholenteams over deze kennis kunnen beschikken [35% van alle geweldsmisdrijven heeft betrekking op huiselijk geweld]. Wellicht zouden we kunnen denken aan een vliegende keep die voor alle wijkteams beschikbaar is. Ook met andere Friese gemeenten/regio s zou een dergelijke afspraak gemaakt kunnen worden. Het gaat om het realiseren van korte en snelle lijnen zodat het principe van matched care geïntegreerd kan worden in de transities en stelselwijzigingen. Fier blijft investeren in de School Als Werkplaats (SAW). ROC s hebben een regionale functie: deze schaal past bij de opdracht van Fier als bovenlokaal aanbieder van gespecialiseerd aanbod. Fier wil haar innovatiekracht leveren ten behoeve van de transities en stelselwijzigingen. Kennis- en expertisecentrum Als (landelijk en provinciaal) specialist heeft Fier een opdracht in het ontwikkelen en verspreiden van kennis en expertise. Vanuit deze functie: heeft Fier een eigen onderzoeksgroep; publiceert Fier regelmatig; werkt Fier mee aan (internationale) onderzoeken van universiteiten; participeert Fier in nationale en internationale projecten; heeft Fier een team dat zich bezighoudt met voorlichting, training en deskundigheidsbevordering; zet Fier samen met het Kinder en Jeugdtraumacentrum Haarlem en de Vrije Universiteit het Landelijk Opleidingscentrum Kindermishandeling (LOK) op. Als expertisecentrum investeert Fier verder in innovaties en vernieuwingen, zoals: het Centrum Seksueel Geweld (Rape Center, dat Fier samen met het MCL opzet); het Multi Disciplinair Centrum Kindermishandeling; Chat met Fier (laagdrempelige hulp voor jongeren); FACT-team kinder- en mensenhandel. Positionering: 80% - 15% - 5% We gaan er vanuit dat het met 80% van de mensen, gezinnen en kinderen goed gaat. Dat 15% het prima redt met lichte, generieke steun of hulp en dat 5% van de kinderen, jongeren en volwassenen geïndiceerde zorg nodig hebben. Een nog kleiner percentage heeft zeer complexe meervoudige zorg nodig. Fier wil zich positioneren als zorgaanbieder voor: de 5% kinderen, jongeren en volwassenen die geïndiceerde zorg nodig hebben; de groep kinderen, jongeren en volwassenen daarbinnen die complexe, meervoudige en multidisciplinaire zorg nodig hebben; kinderen, jongeren en volwassenen die at risk zijn om tot de 5% te gaan behoren. Uitgangspunt daarbij is: specialisme aan de voorkant inzetten; mogelijkheden om snel op te schalen naar complexe zorg; en mogelijkheden om snel af te schalen naar lichtere zorg (kortom: matched care). 22

23 Fier jeugdzorgaanbieder Kinderen nemen een speciale positie in bij Fier omdat ze afhankelijk zijn van volwassenen. We kiezen steeds voor de meest kwetsbare, schrijnende of complexe situaties (strategienota Fier).Dat kinderen speerpunt zijn bij Fier is terug te zien in de leeftijden van onze cliënten. De meeste cliënten van Fier zijn 23 jaar of jonger (69%). De helft is minderjarig (49%). Volwassenen van 24 jaar en ouder vormen ongeveer een derde van onze cliënten (31%); vaak hebben zij de verantwoordelijkheid voor kinderen. Lang niet iedereen weet dat Fier jeugdzorg biedt. Dit komt omdat de provincie Friesland slechts één jeugdzorgaanbieder wilde financieren in Friesland. Dit heeft tot gevolg gehad dat een deel van het jeugdzorgaanbod uit andere bronnen werd gefinancierd zoals de AWBZ en de WMO. Het betreft aanbod dat in de rest van Nederland doorgaans vanuit jeugdzorgbudgetten wordt gefinancierd. In het kader van de transitie is het van belang dat gemeenten en andere financiers zich realiseren dat ondanks het feit dat Fier nauwelijks jeugdzorgbudget heeft Fier wel jeugdzorgaanbieder is. Fier vraagt de Friese gemeenten dan ook haar te erkennen als jeugdzorgaanbieder. In bijlage 4 is een overzicht opgenomen waarin te zien is hoe het aanbod van Fier zich verhoudt tot de jeugdzorg. Een deel van dit aanbod wordt uit de AWBZ of de WMO gefinancierd. Er is echter ook aanbod dat niet wordt gefinancierd, zoals jeugdhulpverlening voor de kinderen en de moeders in de opvangvoorzieningen Blijf en Rena; en het verblijf van de kinderen in Rena. Regionaal transitiearrangement Jeugd Fier stelt voor om bij het vaststellen van het regionaal transitiearrangement jeugd voor wat betreft Fier Fryslân - uit te gaan van het overzicht in bijlage 4. Anderhalve lijn De transities en stelselwijzigingen zijn er op gericht om a) de gespecialiseerde zorg waar mogelijk terug te dringen én b) specialistische zorg naar voren te halen. Fier is bij verschillende interventies betrokken die er op gericht zijn er zo vroeg mogelijk bij te zijn en escalatie, revictimisatie en recidive tegen te gaan. Bij deze interventies wordt specialisme aan de voorkant ingezet. Dit geldt onder meer bij: Directe Hulp bij Huiselijk Geweld, inclusief het huisverbod; het Multidisciplinair centrum Kindermishandeling (MDCK); het Centrum Seksueel geweld (CSG - Rape Center); ambulant aanbod van Fier (kindspoor, jongerenspoor); AMHK. Bij al deze interventies, die voor een deel uit de WMO of uit projectgelden worden betaald, komen we vaak cliënten tegen die zodanig complexe problematiek hebben, in combinatie met ernstige veiligheidsproblematiek (zoals kindermishandeling en huiselijk geweld), dat de (directe) beschikbaarheid en inzet van een gedragsdeskundige (en soms een psychiater) essentieel is. Deze inzet wordt niet gefinancierd vanuit de WMO omdat het GGZ-deskundigheid betreft, noch vanuit de zorgverzekeraar of de AWBZ, omdat er geen verwijzing of indicatie aanwezig is en geen diagnose. Kortom, daar waar Fier samen met ketenpartners specialisme naar voren haalt, en preventief inzet conform beleid van zorgverzekeraars en lokale overheden, blijkt financiering onmogelijk omdat deze nog vanuit de traditionele denkwijze (en schotten) plaatsvindt. Wij doen een beroep op de centrumgemeente en Zorgverzekeraar De Friesland om gezamenlijk een oplossing te bedenken voor dit probleem. AMHK Het AMHK heeft een koploper status in Nederland. Fier wil graag de werkwijze zoals we deze in Friesland hebben ontwikkeld bij de DHHG ook introduceren op het terrein van kindermishandeling: direct binnen 24 uur - contact leggen met gezinnen bij een melding; los van de vraag of het AMK al dan niet onderzoek gaat doen. Immers, directe hulp staat een onderzoek niet in de weg. Integendeel. Bovendien leert de ervaring dat er vrijwel altijd iets aan de hand is in gezinnen waarover gemeld wordt. Holistische zorg, social return & gebruik maken van het sociale domein Fier stelt kinderen en gezinnen centraal, niet hun probleem, ziekte of beperking. Wij kijken naar heel de mens en heel het (gezins)systeem in plaats van alleen naar het probleem. Wij stimuleren onze kinderen, jongeren en volwassenen hun mogelijkheden te onderzoeken en hun dromen waar te maken. De vragen: waar ben je goed in?, waar word je blij van? of wat is je droom? zijn minstens zo belangrijk als de vraag wat is er aan de hand?. Positieve ervaringen en succeservaringen bieden een tegenwicht aan klachten en problemen. Het is 23