Het eerste plan van de architect

Transcriptie

1 Het Stadion Wie met de trein Heerlen binnen komt gereden ziet vlak voor hij het station in rijd links een oude mijnschat staan met de letters ON erop, Oranje Nassau. Naast de inmiddels gesloopte schoorstenen Lange Jan en de Lange Lies markeert deze schacht het verleden en de basis van de stad. Heerlen werd gesticht als Coriovallum door de Romeinen, de resten van een badhuis zijn er nog te vinden en daar vlakbij staat nog een oude routepaal. In de middeleeuwen werd voor het kleine dorpje een gigantische kerk gebouwd welke nog steeds in gebruik is. Bijna alle inwoners konden rond 1850 plaatsnemen in de kerk. Enkele tientallen jaren later was het dorp in rep en roer, er waren kolen gevonden. Twee Zuid Limburgse gebieden kwamen door de kolenwinning tot bloei. Dat waren de Westelijke Mijnstreek, met Geleen als centrale stad en staatsmijn Maurits en de Oostelijke Mijnstreek. Deze herbergde meer mijnen, de staatsmijnen Wilhelmina in Schaesberg, Hendrik in Brunssum, Emma in Hoensbroek en de particuliere Dominiale en Willem-Sophia in Kerkrade, Julia en Laura in Eygelshoven en Oranje Nassau I t/m IV in Heerlen waar tevens het hoofdbureau van de Staatsmijnen was gehuisvest. Na de tweede wereldoorlog schreeuwt Nederland om steenkolen, de maatschappijen bloeien als nooit tevoren en er is voor velen werk. Als centrum van de Oostelijke Mijnstreek groeit Heerlen als kool, van naar inwoners en waar Oostelijk Zuid Limburg ooit een landelijk geheel was wordt het een verstedelijkt gebied waarin de nu nog bestaande gemeentegrenzen volstrekt verouderd zijn. De mijnwerkers voetballen ook. Werkte je in Brunssum in de Hendrik dan zat je bij Limburgia. De Maurits uit Geleen had haar eigen voetbalclub en sportpark en vanuit de Dominiale rolde je zo het terrein van Bleijerheide op. Werkte je niet in de mijn dan was de kans groot dat je werkte bij de Vascomij, dit bouwbedrijf was het kindje van Egidius Joosten. Deze Heerlenaar was de grondlegger van het betaalde voetbal in Nederland en richtte zijn eigen club op: Fortuna 54. Aangezien in Heerlen geen complex voorhanden was en alleen Geleen wilde meewerken werd het Maurits stadion de thuishaven. Daar schitterden de grootste sterren en als ze niet in Limburg waren dan waren ze op reis door Europa als de voetbalversie van de Harlem Globetrotters. Ook in Heerlen werd door Joosten de aanzet gegeven tot het oprichten van een voetbalclub maar door gebrek aan een stadion moest het splinternieuwe Gemeentelijke Sportpark aan de Kaalheide te Kerkrade als thuishaven dien. Rapid 54 plukte alle goede voetballers weg bij Bleijerheide maar fuseerde later met Juliana tot Rapid JC. Teleurgesteld vonden Bleijerheide en SV Kerkrade elkaar en gingen samen voort als Roda Sport. Blijft over een centrumstad Heerlen met meer inwoners dan de omliggende dorpen bijeen zonder sportstadion. Tevens de grootste Nederlandse stad zonder betaald voetbalorganisatie. Al direct na het oprichten van de Heerlense Sportstichting in 1950 wordt er gefluisterd over een stadion in de gemeente. De plannen voor de aanleg van een sportpark fungeren echter jarenlang als begrotingslectuur. Maar, zo meldt het LD van 27 maart 1954, de ontwikkelingen in het Nederlandse Voetbal hebben deze plannen weer tot leven gewekt. Vooral het spelen van Rapid JC in Kerkrade doet veel pijn bij de Heerlense volksvertegenwoordigers. Een klein jaar later is het zover, de Sportraad kondigt op 27 februari 1955 aan dat het sportpark en stadion er daadwerkelijk gaan komen. Als 25 juli 1955 de aankoop van gronden van de Oranje Nassau mijn wordt bevestigd kan de architect worden ingeschakeld. Het sportpark moet gaan komen op de Molenberg, aan de Kerkraderweg in de Caumervallei. De gedupeerde staten keuren goed dat de gemeente fl aan het project mag besteden. De terreinen zullen circa tien velden gaan bevatten voor voetbal, volleybal, tennis en hockey. Tevens wordt er gedacht aan een bobsleebaan en sporthal. Het bouwbedrijf van Egidius Joosten krijgt de eer om het geheel te bouwen. Begin januari 1957 is de kogel bijna helemaal door de kerk als het door Heerlenaar Holt voorgesteld plan voor de indeling met gejuich wordt ontvangen. Pas op 2 augustus 1957 keurt de gemeenteraad het plan van de architect goed terwijl de voorbereidingen in dit geval de afgravingen al een jaar aan de gang zijn. Als eerste zal het speelveld worden klaargestoomd en pas daarna zullen de tribunes gebouw worden. Ook komt nu voor het eerste de vraag naar boven, wie zal er in het stadion gaan voetballen? VVH 16 wordt hierbij als belangrijkste kandidaat gezien aangezien de centrumclub al jarenlang een vast onderkomen zoekt. In 1959 verhuist VVH 16 alvast naar een van de bijvelden van het stadion. Van datzelfde stadion staat nog geen paal overeind. Het waarom is onduidelijk maar pas in juni 1961 verschijnen er wederom berichten in de krant omtrent de bouw van het stadion. Dan wordt gemeld dat binnen een jaar het stadion gereed zal zijn. In december 1961 wordt in het Limburgs Dagblad de tekening van het complex getoond waarvan het stadion het hoofdonderdeel moest worden. Ook wordt hier gesproken van een einddatum van de werkzaamheden. In juni 1962 moet het af zijn en de gemeente is in onderhandeling met twee verschillende eredivisieclubs om ze te verleiden om naar Heerlen te verhuizen. Bij de bouw van het stadion is voor talloze onderdelen advies van de KNVB ingewonnen, het nieuwe stadion is daarmee na voltooiing een van de modernste in Nederland. Voor het stadion is er gekozen om er geen sintelbaan in te leggen, hierdoor zouden de mensen dichter op het veld moeten zitten. Het is daarom ook vreemd te merken dat het een vierkant stadion is. In plaats van een sintelbaan wordt er namelijk een pad langs het veld gelegd, zodoende kunnen er ook muziekconcoursen en taptoes gehouden worden.

2 Het eerste plan van de architect Op zaterdag 13 juli 1962 wordt er officieus geopend. Een grote sportdag waaraan het Heerlense publiek mag meedoen vormt de opening. Er wordt handballen en hockeyen gedaan en met de KNVB is men in onderhandeling om een wedstrijd tussen twee Eredivisie ploegen te laten plaatsvinden. Dat laatste gaat niet door en er wordt een Heerlense derby gespeeld. Dan wordt het weer twee jaar rustig. Het stadion is nog een keer gastheer van de gemeentelijke sportdag maar verder staat het voornamelijk leeg. De tweede fase van de bouw van het complex houdt in dat er een tribune wordt gebouwd en dat de infrastructuur wordt afgemaakt. Zoals nu bekend is geworden zal Heerlens oudste voetbalvereniging VVH '16, met ingang van 1 september 1963 het Heerlense stadion op de Kerkraderweg gaan bespelen. Deze toewijzing van de Heerlense Sportraad, geldt uiteraard alleen voor de wedstrijden van het eerste elftal van de geel blauwen. De overige elftallen blijven op het huidige VVH terrein, gelegen naast het stadion, spelen. Van VVH zijde stelt men er prijs op te vermelden, dat overeengekomen is, dat ten alle tijde een andere bestemming aan het stadion kan worden gegeven. Het tweede plan

3 Het gaat een jaar duren en het moet klaar zijn in juni Ruim tien jaar na de eerste serieuze plannen moet dan eindelijk het echte stadion klaar zijn. VVH 16 voetbalt inmiddels al sinds 1963 in het stadion. Op 23 oktober 1964 maakt De Nieuwe Limburger melding van de voltooiing van de overkapping van de tribune. Een week later worden de plannen voor de aanleg van een hoofdgebouw gepresenteerd. Het krijgt drie verdiepingen. Onderin zes kleedlokalen, daarboven een restaurant ruimte met terras en een directe toegang tot de tribune via een bruggetjes. De kleedlokalen dienen ook voor de andere nog steeds te realiseren complexen. In februari 1965 is te lezen dat de bouw van het fl kostende kleedkamer gebouw flink opschiet, ook worden de aangepaste plannen getoond. In de derde fase van het bouw project dienen nu de andere velden te worden aangelegd. Op 29 april 1965 gaat dan werkelijk het stadion echt open. Fortuna 54 dat zijn einde nadert oefenen tegen het Militair elftal. De zittribune voor 1350 personen is dan voor het eerst volledig bezet. Of deze wedstrijd ooit is doorgegaan blijf ongewis want op 25 juni 1965 meldt het Limburgs Dagblad: Stadion in Heerlen spoedig in gebruik daarmee verwijzende naar de NATO taptoe die er zal gehouden worden. Het stadion kan in 1965 ruim mensen huisvesten, wat opvalt is dat in alle krantenartikelen over het stadion dit als minimum capaciteit wordt gebracht. Doordat het stadion is ondergegraven in een kuil en er alvast rekening mee is gehouden dan het eenvoudig worden uitgebreid tot plaatsen. De voltooide tribune

4 Het blijft wederom lang stil rond het stadion en het volgende artikel verschijnt: Bestaansrecht profclub niet bewezen. In antwoord op vragen van raadsleden zeggen B&W van Heerlen dat het bestaansrecht van profvoetbal in Heerlen op het niveau van de Eredivisie nog lang niet bewezen is. Weliswaar trokken voetbalwedstrijden van niveau in het stadion Kaldeborn een redelijk aantal bezoekers maar dit aantal was van dien aard dat de vraag blijft of de organisatoren van deze evenementen (met name Standaard Luik PSV) het experiment zullen herhalen. Volgens het college van Heerlen mag onder de in Zuid Limburg al vele jaren bestaande semiprof voetbal situatie de vestiging van een club in Heerlen alleen voortvloeien uit de noodzakelijke of voor een deel verplichte sanering. Ook vinden B&W van Heerlen dat de aanwezigheid van een club van belang is voor een veel groter woongebied dan dat van Heerlen en directe omgeving. Thuiswedstrijden van een dergelijke club moeten gespeeld worden waar dit zakelijk gezien het meest verantwoord is. Het college belooft wel te onderzoeken op welke wijze de toeschouwers capaciteit van het sportpark Kaldeborn kan worden benut. Of dit ooit is doorgegaan blijf ongewis want op 25 juni 1965 meldt het Limburgs Dagblad: Stadion in Heerlen spoedig in gebruik daarmee verwijzende naar de NATO taptoe die er zal gehouden worden. In 1967 werd voetbalvereniging Vrusschemig in de armen van VVH 16 gedreven bij gebrek aan veld. De twee fuseerden samen tot Heerlen Sport en die club bespeelde jarenlang het stadion. Tevens was er vele jaren een jeugd toernooi genaamd het Zwaluwentoernooi. Ook de Limburgse afdeling van de KNVB was zeer in zijn nopjes met het stadion, het werd jaarlijks veelvuldig gebruikt om beslissingswedstrijden tussen de amateurs te laten spelen..

5 Zulke wedstrijden trekken veel publiek en daarvoor was het stadion uitermate geschikt. Of van verdere plannen nog iets terecht is gekomen is niet helemaal duidelijk. Waar de sintelbaan geprojecteerd was liggen nu enkele tennishallen en is een kleiner veld over waar de korfbalclub speelde en waar de cricketclub nu speelt. De oefenvelden voor het voetbal liggen er wel nog steeds maar dat het hockeyveld er ooit geweest is waag ik te betwijfelen. Waarschijnlijk hebben de hockeyers toen het voetbal in het stadion werd gespeeld de oefenvelden mogen gebruiken. In de jaren 80 hebben ze geruild en zijn er in het stadion twee kunstgrasvelden voor het hockey gelegd. Tevens is er in 1971 een grote sporthal verrezen op het terrein, deze werd gebruikt door de naastgelegen politieschool en door volleybal- en basketbalclubs. In 1983 speelden de volleybalsters er zelfs nog een keer Europacup. Blijft de vraag of de gemeente niet helemaal gek was om zo n complex aan te leggen dat nooit heeft mogen dienen voor waar het toediende en dat nooit ten volle is gebruikt. Wij denken dat de gemeente een enorme flater heeft geslagen. In 1954 en ook nog in 1960 was voetbal immens populair en een stad als Heerlen is groot genoeg om een profclub te herbergen. Het ging echter mis toen de kolen niet meer nodig bleken en de regio in een vrije val raakte. Ruim 80% van de beroepsbevolking was werkzaam in de industrie die direct of indirect iets te maken had met de winning van kolen. Nadat de toenmalige premier den Uyl de laatste staatsmijn kwam sluiten is er nooit meer vervangend werk geweest voor de inwoners, dit kwam mede doordat het geld dat naar Limburg werd gesluisd ter compensatie nooit in de mijnstreek terecht is gekomen. Wel is de gemeente vijf jaar te laat geweest. Had namelijk Heerlenaar Egidius Joosten in 1954 in Heerlen zo n stadion voorhanden gehad dan hadden Fortuna 54 en Rapid 54 nooit bestaan en was hij een profclub begonnen in Heerlen. Wat er dan was gebeurt met Sittardia, Bleijerheide, Juliana en SV Kerkrade is niet te voorspellen.