WAYOUTWEST ONE GOOD TURN 'SCRAM!' I I. lljustrlflit. IJTItECIiT I'. PALACE 1. GnO~ING.; ~ CAMERA 1 28 NOVEMBER Z\\"OLU 14 NOVEMBER

Transcriptie

1

2 GnO~ING.; ~ CAMERA 1 28 NOVEMBER Z\\"OLU play [he ongmal Lal/rel & Hardy ml/sic I'. ONE GOOD TURN.. a 'SCRAM!' I I. play [he ongmal Lal/rel & Hardy ml/sic P A U Z E WAYOUTWEST lljustrlflit PALACE 1 14 NOVEMBER IJTItECIiT

3 .. ~ ia een initiatief van de Stichting Laurel en Hardy Fonds, alias perfect Day Tent, opgericht in 1968 door P Goedinga, O. Milo, A. Reijnboudt, K. Schippers en T.M.F Steen. De uitpve gebeurt in samenwerkidgmetdeme And My Pal Tent van Belgiê. Het Laurel en Hardy Fonds ia sinds 1971alaPerCectDayTent ingeschreven bij de Sona of the Deeert. BLOTI'O verschijnt odnljelaaati., aa_r doorpall8 twee keer in ieta meer dan een jaar. Aandit nulluderwerkten aaee: Kees Vroege, Jacques Klöters, David Wyatt. Hans Landstra, Siep Bousma, Dra Hille Tymstra, Jolande Wiegands. EindreeL. A. Reijnhoudt. Abonnementen: Het abonoemente-gald bedraagtfl30.-voortwee nummers. Uwordtabonnee door een briefkaart te sturen aan L&H Fonds.Poetbus 870,1200 AW Hilversum. Telefoon Oude D1IIIIIIlen: Nog verkrijgbaar zijn de Dra' 9, 14, 16 en 17 (/12.60 per stuk) en pbundelde herdrukken van de Dra 1-4 en 5-8 (/24,60 per deel) bij: IAH-ForuJ., Postbru AW Hilvenum. ISSN INHOUD NIEUWS 821 Op de actuele pagina's de restauratie van Get 'Em Young en de reconstructie van de sketch 'The Driver's License' die tijdens ROL DUC 93 in première zullen gaan; de uitbreiding van het L&H-Museum in UIverstan; het standbeeld in North Shield; alweer een nieuwe postzegel, etc. BEAU HUNKS 826 Die aanstekelijke deuntjes die bij de films cadeau werden gegeven als achtergrondmuziek, zijn door de Beau Hunks bevrijd van een dikke laag ruis en naar de voorgrond gehaald. Hoe een succesvolle CD tot stand kwam. BAGA 831 In de bioscoop van haar vader leerde het Engelse meisje Ena Baga in de jaren twintig het vak van filmbegeleiding op de piano. Dit jaar speelde ze, bejaard maar vingervlug, op het Passage-orgel in Schiedam bij stomme films van Laurel en Hardy die op video zijn uitgebracht. TWIST IT! 835 Hal Roach stond erop dat zijn tweeakters een geloofwaardige plot hadden. Alledaagse situaties, maar dan met een komische draai, dat was zijn recept. Voorpublikatie van een hoofdstuk uit het nieuwe Nederlandse boek 'Laurel en Hardy voor beginners en gevorderden' KRAZY KAT 840 Op een veiling in New York is een merkwaardige tekening opgedoken van George Herriman, de schepper van Krazy Kat en Ignatz Mouse. Herriman tekende zijn fameuze krantestrip in de studio van Hal Roach. SEAWRIGHT 841 Roy Seawright begon zijn carrière bij Hal Roach Studios zonder diploma's, als loopjongen van de grote Andrcw Ot-Ibanco on Rklunl WÖ\:;ht linculn Cilplan on the Uuarûty "~"..,,.:)o. ~Y\J fr-r' 1 J,-J,.'),-JJ \J,-J J''j'J' ~ <:; -.; ';')J ~ J I ~J j r J ~ --.:.V~ 1be N_ RIcht and 8ush IJ)' A-ed Bames ~ Repubnc:an protectioni... _gain, by John 8. Judls 18 baas. Hij werd chef van de afdeling optische effecten en animatie. Een interview, hier voor het eerst (en posthuum) gepubliceerd. HÉT BOEK 843 Dertigjaar geleden werd 'Mr Laurel & Mr. Hardy' gepubliceerd, het boek waaruit vele andere boeken zijn voortgekomen. Een herdruk van de recensie die K Schippers in 1963 schreef voor 'De Groene Amsterdammer' DRESSEL 846 Een Nederlandse entertainer had na de Tweede Wereldoorlog een cabaret in Brussel. Stan en Ida Laurel kwamen er op bezoek. Harry Dressel opent zijn plakboek en vertelt. BOHEMIAN 850 Uit de nalatenschap van Charlie Hall is onlangs een exemplaar van het script van The Bophemian Girl opgedoken. Een vergelijking van de film met het scenario (met Halls aantekeningen in de kantlijn), geeft inzicht in een moeizame produktie. GLEASON 864 De kijkcijfers waren laag, maar wie ze op Nederland 3 heeft gezien, moet de gelijkenis wel zijn opgevallen. De verwantschap tussen de 'Honeymooners' van Gleason & Carney en de films van Laurel & Hardy. RUBRIEKEN Inhoud Plakboek Brieven Marktberichten Bolhoedjes Summary -870 LInks: '{oorplul 'The New Republlc' ven 30 murf De rechterfiguur Is Pet Buchenen. HerfsllWinler

4 820 BLOTT018

5 Blotto 18 Herfst/Winter 1992 ILLUSTRATIES PRIMEUR EUROPESE CONVENTIE 'ROLDUC 93' EINDELIJK: 'GET 'EM YOUNG' Uit particulier bezit in Nederland is een bijna zeventig jaar oude copie van 'Get 'Em Young' opgedoken. De film verkeert helaas in een belabberde staat. Met hulp van het Nederlands Filmmuseum zal een poging worden gedaan tenminste de Nederlandse tussentitels te conserveren die dan zullen worden ingebracht in een copie van de enig bekende andere versie van 'Get 'Em Young', die berust in het Tsjechische filmarchief in Praag. Als alles volgens plan verloopt zal de aldus gerestaureerde film een herpremière beleven op de Europese Conventie van de Sons of the Desert, volgend jaar Pinksteren in Rolduc, Kerkrade. Restauratie van de 'come back' van Stan Laurel Get 'Em Young is de beroemde Hal Roach-film die door Stan Laurel zou worden geregisseerd maar waarin hij uiteindelijk een hoofdrol vervulde als invaller voor Oliver Hardy die brandwonden had opgelopen bij het braden van een lamsbout. De koppeling met Hardy werd mogelijk toen Stan na dit succesvolle optreden werd overgehaald ook in komende films te gaan spelen. De Tsjechische copie van de film is enkele jaren geleden, met de Tsjechische tussentitels. vertoond in het Museum of Modern Art in New Vork. Het bleek namelijk dat de film ontbreekt in de Amerikaanse archieven. Er wordt nog gezocht naar de origine- Ie Amerikaanse titels, maar de kans dat die ooit nog worden gevonden is klein. De Nederlandse copie, die in het bezit was van een Nederlandse verzamelaar die onbekend wenst te blijven, heeft als titel 'Tot Eiken Prijs' Zowel van de eerst~ als van de tweede akte ontbreekt ongeveer een minuut film aan het begin, een verschijnsel dat zich bij veel oude films voordoet. Deze stukken zijn in de loop van de jaren, stukje bij beetje, verdwenen bij het inleggen in de projekteren. De Tsjechische copie echter is compleet en in zeer goede staat. In Get 'Em YoungspeeltStan Laurel de huisknecht van een arme miljonair, een rol van Harry Myers. Het eerste deel van de fil m speelt aan boord van een oceaanstomer, waarmee Myers en Laurel ("Hij werd reeds zeeziek, als hij een zoute haring zag-» aldus een tussen titel) naar Amerika terugkeren van een bezoek aan Europa. Myers ontvangt een telegram van ROLDUC LOOPT VOL Half oktober hadden zich bijna tweehonderd deelnemers aangemeld voor Eerste Europese Conventie van de Sons of the Desert die wordt gehouden in het conferentiecentrum 'Rolduc' in Kerkrade, tijdens het Pinsterweekeinde 1993 (28-31 mei). De inschrijving van Nederlandse deelnemers, die tijdelijk was stopgezet om buitenlandse Sons in de gelegenheid te stellen een bed in Rolduc te reserveren, is met ingang van november weer mogelijk. Nog een tiental deelnemers uit Nederland kan worden toegelaten, en een ongeveer evengroot aantal uit België. De conventie wordt georganiseerd door de Nederlandse Perfect Day Tent, in samenwerking met de Two Tars Tent uit Duitsland en de Me My Pal Tent uit België. Het volledige programma komt begin volgend jaar beschikbaar. Inlichtingen over prijzen, accomodatie enzovoorts zijn verkrijgbaar bij het Laurel &: Hardy Fonds, Postbus 870, 1200 AW Hilversum. HerfstIWinter t

6 zijn advocaat (Max Davidson) dat hij bij aankomst zijn bruid moet kunnen tonen, of hij loopt volgens testamentaire bepalingen een miljoen dollar mis. Na enkele mislukte trouwplannen ("Liefde is zoo blind als een vleermuis--alleen een vleermuis trouwt nooit") wordt besloten dat Stan voor bruidje zal moeten doorgaan. Get 'Em Young moet worden geplaatst in de All Stars-serie van Hal Roach, waarin filmsterren uit die tijd gastrollen vervulden. Harry Myers was een bekende acteur die nu totaal vergeten zou zijn, ware het niet dat hij in 1929 door Chaplin uitgekozen werd om de miljonair te spelen in diens grote fllm City Lights. Get 'Em Young staat bovendien te boek als de film waarin Stan Laurel, volgens eigen zeggen, voor het eerst zijn huilerige gezicht toonde als komische uitdrukking van opperste verwarring. Stan Laurel als het onwillige bruidje van Harry c. Myers. Een lramevergrotlng uit 'Get 'Em Young', de film die de koppeling van Laurel aan Hardy mogelijk maakte. 'WHAT IS A BLIZZARD?' NIEUWS UIT KWISLAND VoJceDd jaar ni1ed opdieaw twee aboiulee. ftd dit blad la ty-....woftied... op b1lll kemds ftd... ea werkea ftd Laarel ea 1IanIy. Praalt Verbraabe... de """"'be Me ad 11,. Pal Teat doet mee... 'De VIUIIC ftd B6a 1IIQoeD'. ZIJD eerste roade al fti'iiloedeiqk op 29 jadaari 1993 WOftIeD Dlt8eZODdea door bet COIIIIIleI'CYle VIuIIIH statigd VTII. la ~. ftd de KIlO ftncbuat Ja de B.ua. Ud ftd de!le4eriuadm Perfect De,. Teat. De Dltseaddatam la DOl alet bekeacl. maar bet aov. Ia elk... be8id 1893 ~....,.~1 Een rode neus, een bruidsjurk en een huilerig gezicht: de rol waannee Stan Laurel doorbrak. EEN STER VOOR 'Anita Garuin is een trouwe lezer uan BLOTTO' Dit was vroeger het gebruikelijke bijschrift. in l'ilmbladen bij een foto als hieronder In werkelijkheid had de fotograaf zijn slachtoffer, dat van toeten noch blazen wist, snel een exemplaar van het blad in de handen gedrukt. Of dat ook hier gebeurd is? Ach, Anita Garvin, gefotografeerd in het Motion Picture Country Home in Woodland HiUs, Californië, is zeker geen trouwe lezer van ons blad. Maar ze is terdege op de hoogte van alles wat zich in de 'Sons ofthe Desert' afspeelt en zeer geroerd door de belangstelling die er nog steeds is voor de film van Laurel en Hardy, waarin ze zo vaak heeft meegespeeld. WALK OF FAME Op de conventie in Las Vegas is een campagne op gang gebracht die Anita haar eigen ster moet bezorgen op de Walk offame. Elk jaar keurt de Kamer van Koophandel van Hollywood een tiental nieuwe namen goed van mensen die een ster verdienen, als ze tenminste bereid zijn er voor te betalen. Zo'n sjieke trottoirtegel kost $4800, een bedrag dat mevrouw Garvin alleen niet kan opbrengen. Bijdragen kunnen per girobetaalkaart worden gestuurd aan L&H Fonds, Postbus 870, 1200 A W Hilversum, onder vermelding van 'Anita' Als de goedkeuring niet komt, wordt het geld aan de gevers terugbetaald. Vermeld dus uw adres. 822 BLOTTO 18

7 NORTH SHIELD HEEFT ZIJN STANDBEELD Het Engelse stadje North Shield, grenzend aan Newcastle aan de Noordzeekust, heeft zijn langverwachte standbeeld van de grote komiek gekregen. Het bijna drie meter hoge, bronzen beeld is gemaakt door beeldhouwer Bob Olley (!), in opdracht van een projectontwikkelaar die huizen bouwt in Dockwray Square, het stadsdeel waar Stan jarenlang met zijn ouders heeft gewoond en waar hij op school is gegaan. Bram Oomstee Velen zullen hem op de laatste Leuke Middag hebben gemist: Bram Oomstee, die met zijn verkoopstalletje nooit in The Movies of in Tuschinski ontbrak, is op 24 mei 1992 overleden. Wat niet iedereen wist: Bram was achter de schermen zeer actief als technisch raadsman van de Perfect Day Tent en bovendien leverde hij programmatische bijdragen. Verscheidene van de films die de afgelopen jaren zijn vertoond, kwamen uit zijn met liefde bijeengebrachte collectie. Bram Oomstee was 61 jaar. Het plein Dockwray Square, aan de monding van de Tyne, is helaas met grote hekken afgesloten voor het publiek. Voorkoming van vandalisme schijnt de reden hiervoor te zijn. Wie het beeld will bezichtigen of bekladden wordt daarom aangeraden, onder vermelding van het doel van zijn of haar bezoek, contact op te nemen met de plaatselijke VVV of met projectontwikkelaar Persimmon Homes Northeast. ALWEER NIEUWE ZEGEL Equatoriaal Guinee heeft een serie van drie postzegels uitgegeven, gewijd aan de filmkunst. De zegels tonen stills uit The Bohemian Gir/, Casab/anca en Bunuels Viridiana. Het standbeeld van Stan Laurelln North Shlelds werd op 29 maart jl. onthuld In bijzijn van een neef van de komiek, Huntley Je"erson Woods en diens echtgenote (foto) en Stans achternicht Nancy Wardell. ROLDUC 93: RECONSTRUCTIE 'HET RIJBEWIJS' De sketch waarmee Laurel en Hardy in 1947/48 door Europa reisden zal volgend jaar op de Europese Conventie van de Sons ofthe Desert een nieuwe opvoering krijgen. 'The Driver's License', bedacht en geschreven door Laurel, zal in het Engels worden gespeeld door de Britse acteurs Simon Wooff (Laurel), Ray Saunders (Hardy) en 'A.J.' Marriott (de politieman). bekend van deze sketch voor drie heren noot gemaakt. Tijdens de opvoeringen in Belgïe, o.a. in het nu verdwenen Alhambra Theater in Brussel en in Palace in Slmon 'Stan' woon en Ray 'Ollle' Saunders: look-allkes met acteertalent Luik, was 'Het Rijbewijs' opgenomen in een revue met als titel 'Tbe Hollywood Parade'. (Zie ook het artikel 'Ik maakte Stan Laurel aan het lachen', elders in dit nummer.) ~~~ Wooff en Saunders zijn ervaren 'lookalikes', die niet alleen op Stan en Ollie lijken, maar ook het acteertalent hebben om een acceptabele benadering te geven van de opvoering zoals die oorspronkelijk moet zijn geweest. Een registratie op film is voor zover Herfst/Winter

8 CDVANDE BEAU HUNKS ISEEN SUCCES De Compact Disc van het orkest Beau Hunks, dat debuteerde op 'Ollies Eeuwfeest' in Tuschinski, is een onverdeeld succes. Op 26 september kwam de plaat de Top 100 binnen op de 93ste plaats. Op dat moment waren door producent Movies Select bijna vierduizend exemplaren verkocht aan de detailhandel. Op deze plaatspelen de Beau Hunks ruim drie kwartier speciaal voor de Hal Roach-films door LeRoy Shield en Marvin Hatley gecomponeerde muziek, en enkele songs die in de films voorkomen zoals 'The Trail of the Lonesome Pine', lshine on, Harvest Moon', 'At The Bali, That's All' en 'Honolulu Baby' Met gastoptredens van Fay Lovsky, Willem Breuker en Ischa Meijer. Intussen treffen de Beau Hunks o.l.v. Gert-Jan Blom voorbereidingem voor een tweede CD met L&H-muziek. Ook wordt gedacht aan een optreden in Rolduc, volgend jaar Pinksteren. (Zie ook de reportage elders in dit nummer en de 'Marktberichten'.) BLOTTO's IOOOste abonnee! In augustus van dit jaar heeft de duizendste abonnee van BLOT TO zich aangemeld. Het is Angelien Meijdam (25), die meteen een gratis abonnement voor het leven aangeboden kreeg. Op een perspresentatie in Tuschinski kreeg zij bovendien het eerste exemplaar aangeboden van het boek 'Laurel & Hardy voor beginners en gevorderden'. Het verbaast Angelien niet dat de vrouwen onder de Laurel & Hardyliefhebbers in opmars zijn. Zij voelen zich immers niet meer aangesproken door het ouderwetse (?) type van de xantippe dat de jongens het leven zuur maakt. 'Waarom zou mij dat storen? Ik vind het juist leuk. Ik ben toch zelf zo'n type niet? En in de films krijg je er dolle situaties door.' Angeliens favoriete titels zijn Helpmates bij de korte films en Swiss Miss bij de hoofdfilms. Hal E. Roach achter het spreekgestoelte op de 21 ste Internationale Convenlle In Las Vegas, temidden van de clowns van het Rlngling Brothers Barnum & Baily Circus, die samen de Leave 'Em Laughlng Tent vormen. NautRoldac 93 ed N..,Tom M ataat YOGI' ~ jaar ook de cdildi1e Britee CODYeDtie op de... DIe wordt teboadea la.. botella WolftdwDptoD.... ~ ~~ NEWVORK De eerstvolgende Internationale Conventie van de Soos of the Desert zal in 1994 worden gehouden in Westchester County, in de staat New York. Dat is besloten op de conventie in Las Vegas. De organisatie zal in handen zijn van de moedertent 'Sons of the Desert, die in 1965 in New York is opgericht De conventie die zich deze zomer van 12 tot 16 juli afspeelde in het 30 april tot S mei DUchu.,.. eb UDmeldt..,.,... maiiered YOOI' alle CODYeDtiee bq IaII 1'0... PoRbu A"fII an..a... Palace Station Hotel in Las Vegas, heeft ongeveer vijfhonderd deelnemers getrokken uit vele landen, onder wie een zeven man sterke delegatie uit Belgë. Een Nederlandse vertegenwoordiging ontbrak dit jaar. Onder de eregasten in Las Vegas waren de honderdjarige Hal Roach, Lois Laurel en Jacquie Lyn, het kindsterretje uit Pack Up Your Troubles, die voor 't eerst op een conventie van de Sons of the Desert aanwezig was. De Vlaamse delegatie In Las Vegas poseert met eregasten Jacqule Lyn (midden) en Stans dochter, Lol. Laurel (links) 824 BLonD 18

9 Dank zij Nederlandse gift L&H MUSEUM IN ULVERSTON UITGEBREID De nieuwe vleugel van het Laurel & Hardy Museum in UIverston, Noord Engeland, is dit jaar geopend. Curator Bill Cubin kampte al jaren meteen ruimteprobleem, maar het geld voor de noodzakelijke verbouwing van dit privé-musempje ontbrak. Dank zij een gift uit Nederland kon de voormalige, eeuwenoude schuur in het centrum van UIverston dit jaar toch worden uitgebreid. Een muurdoorbraak heeft het vloeroppervlak meer dan verdubbeld. De nieuwe vleugel wordt 'The Nico Mourits Extension' genoemd, naar de gulle gever uit Nederland. De Haagse BLOTIQabonnee Nico Mourits won ft in de EO-kwis 'Black Out'. Een van de spelregels was dat de deelnemers hun eventuele prijs beschikbaar zouden stellen voor een 'goed doel'. In het museum is een enorme variëteit aan L&H-souvenirs te zien: foto's, brieven, voorwerpen uit het huis waar Stan in 1890 geboren is, een tofteedoos uit het winkeltje waar hij met zijn grootmoeder boodschappen deed, etc. Op verzoek worden er op video mms vertoond in een speciaal daarvoor ingericht zaaltje. Het adres van het Laurel & Hardy Museum in Stan Laureis geboorteplaats is: 4c, Upper Brook Street, UIverston, Cumbria, England, LA12 7BQ. Het telefooonnummer is In principe is het museum het hele jaar door elke dag van tot uur open, ook op zondagen. Voor het geval de deur toch gesloten is, kan Bill Cubin privé worden gebeld op nummer De toegangsprijs is 1:2.- (kinderen halve prijs), filmvoorstelling inbegrepen. ~..... In de nleu_ vleugel Is een plaquette opgesteld als danbetuiging aan de schenker van het geld waarmee de verbouwing kon worden voltooid. Het l&h-museum In UIverston ligt In het centrum van dit kleine provinciestadje aan de zuidelijke rand van hettoerlsllsch zo aantrekkelijke lake District. Het Internationaal Filmfestival van Vlaanderen, dat dit in oktober van dit jaar voor de 19de keer in Gent is gehouden, heeft ruime aandacht besteed aan de films van Laurel en Hardy.In de avondprogramma's van het festival werd bij een hoofdfilm steeds een tweeakter van het duo vertoond en op zaterdag 10 oktober was er een speciale Laurel & Hardy Dag die veel bezoekers trok. 'ij OPGEVROLIJKT Uit Nederland waren ruim veertig 'Sons' naar Gent gekomen (de helft van dit aantal met een bus uit Bergen op Zoom) en uit België bijna tachtig. Frank Verbrugghe van de Belgische Me And My Pal Tent leidde 's middags een programma in met documentaire beelden. Hetavondprogramma bestond uit Helpmates en Sons of the Desert en een concert van de Beau Hunks, die na een tamelijk rustig begin van hun tournee in Tuschinski, Amsterdam en Corso, Rotterdam, in het Gentse supercomplex voor een dankbaar publiek van rond de zeshonderd mensen speelden en zongen. Herfst/Winter

10 De Beau Hunks spelen de originele muziek van Laurel & Hardy 'DAT MOET KLINKEN, DAT MOET KAATSEN' We wisten dat het erin zat, maar we moesten wachten op de Beau Hunks voor 't eruit gehaald werd. De muziek van Laurel en Hardy zat weggestopt onder een dikke laag ruis en werd bovendien met zekere regelmaat overstemd door instortende schoorstenen, brekend vaatwerk en exploderende matrassen. Op de nieuwe CD van de Beau Hunks-het orkest dat debuteerde op collies Eeuwfeest' in Tuschinski- is de muziek tot klinken gebracht zoals ze lang geleden in een opnamestudio ergens in Californië moet hebben geklonken. Met minitieuze reconstructies van nummers als 'Drunk', 'Colonial Gayeties' en 'Stagecoach Conversation' krijgen Roach-componisten LeRoy Shield en Marvin Hatley de eer die hun toekomt. 25 juni Gert Jan Blom, leider van The Beau Hunks al noemt hij zich liever 'voorman', laat de Amsterdamse Ring achter zich en kiest voor de oude weg naar Weesp. Hij is opgewonden, en niet zonder reden. Vandaag beginnen, na jarenlange research en urenlang repeteren, de opnamen voor een CD die bedoeld is om de muziek uit de films van Laurel & Hardy tot klinken te brengen zoals ze klonk toen ze voor het eerst werd opgenomen. Achterin de huurauto ligt de contrabas. Het is vroeg in de ochtend en toch al warm. Op een aak in het kanaal wappert de schone was. Droogzaam weertje langs de Weesper Trekvaart. Gert.J an Blom: "Ik heb gekozen voor de Dureco Studio in Weesp omdat ik vind -en vroeger was dat ook zodat een opnamestudio een akoestische ruimte moet zijn. Dat mag geen dode ruimte zijn. Dat moet kaatsen, dat moet lekker klinken. In Weesp vind je dat. Kijk, wij proberen niet alleen de sound en de arrangementen, maar ook de opnametechniek te reconstrueren. Stel je voor dat straks, laten we zeggen ergens in een kluis in Hollywood, de originele registraties worden gevonden die destijds in de studio van Hal Roach voor de films zijn gebruikt -vlekkeloze, onverknipte muziek dus. Als je die zou draaien, zo moet onze muziek ook klinken. Alleen, wij proberen natuurlijk geen ftlmruis na te bootsen en we nemen op in stereo. Je zou kunnen zeggen dat onze versie een reconstructie moet zijn van de muziek zoals die bij het opnemen, ruim zestig jaar geleden ergens in een studio in Californië, moet hebben geklonken." "Ik zal je vertellen wat wij onder reconstructie verstaan: Om te beginnen hebben wij de bezetting die vermoedelijk LeRoy Shield ook gebruikte. Drie saxofoons - een alt, een tenor en een C-melody. Die laatste is een instrument dat nu eigenlijk niet meer bestaat. Ligt tussen een alt en een tenor in. Eigenlijk een fanfare-instrument uit de jaren twintig. Die drie saxen hebben een speciale sound. Dan heb je een trompet en een trombone. En wat Shield altijd doet: de melodie die meestal door een altsax wordt gespeeld, laat hij dubbelen door een viool, unisono. Daar hoor je niet iedere noot van, maar het geeft een bepaald kleurtje aan die melodie." "Geen van de blazers die ik gevraagd heb voor deze sessie heeft een instrument van na Ze hadden allemaal dikke rieten op de saxen en bakelieten mondstukken, daar speelt tegenwoordig niemand meer mee. Tegenwoordig hebben ze hele dunne rieten, meestal in metalen mondstukken en de actie op die dingen is heel snel. Toen had je rieten als surfplanken en niks geen geavanceerde snelle mechaniekjes. Zo doen wij het dus ook" "De reconstructie van de arrangementen: daar hebben Jan Robijns, Peter Stöve en Menno Daarns veel werk aan gehad. Op de films zit nogal veel gerotzooi door de muziek heen, instortende schoorstenen en brekend vaatwerk enzo. En dan moesten zij beluisteren of die tweede stem die je daarachter hoorde, een hobo of een trompet was!" "Ook het tempo was een probleem omdat de geluidsweergave via de film, door technische wisselvalligheden natuurlijk niet meer de exact goede snelheid heeft. Ik heb het metronoomgetal uit de films opgemeten en met een stemvork bepaald in welke toonsoort de muziek stond. Als in de film een nummer in B stond heb ik gecon- 826 IC) BLOTTO 18

11 I Een groepje Beau Hunks in de opnamestudio. cludeerd dat het te snel draaide en dat het Bes moest zijn. Want Bes is een prettige toonsoort voor saxofoons. B is voor een sax absolute hel, en dus niet erg waarschijnlijk." "Ook Piet Schreuders heeft monnikenwerk gedaan. Hij was een onmisbare muzikale schakel in het geheel. Al die bandjes die hij gemaakt heeft, en die ik regelmatig in de bus kreeg.... " FLASHBACK: Februari Op de zolder van zijn huis ergens tussen twee Amsterdamse grachten manipuleert grafisch ontwerper en bladenmaker Piet Schreuders met video- en audiorecorders. Hij zoekt fragmenten van een en hetzelfde wijsje op in verschillende films, zet ze op band en monteert ze achter elkaar tot er een zo compleet mogelijk nummer ontstaat. Dichtslaande deuren, flarden dialoog, verschillen in tempo en toonhoogte worden meegenomen op deze reconstructies, zolang de muziek over deze 'vervuiling' domineert. Hij werkt van een ingewikkeld schema waarop met balletjes en puntjes nauwkeurig is aangegeven welke muziekjes terugkomen in welke films, hoe lang ze duren en hoe de technische kwaliteit is. HerfstlWinte, 1992 Piet Schreuders: "Ik denk dat ik in 1985 ben begonnen met het in kaart brengen van de verschillende deuntjes in de films van Laurel en Hardy. Ik had toen het gevoel dat het er een stuk of twintig waren. Maar al gauw bleek dat het er geen twintig waren, maar wel honderd. Ik had een lijst die begon met A, B en C en ik dacht wel genoeg te hebben aan het alfabet. Maar het werd AA, en BB en ook op die manier raakte ik al snel door het alfabet heen. Titels had ik toen nog niet. Maar via 'Blotto' kreeg ik jaren geleden de LP van Ronnie Hazlehurst in handen, die dezelfde muziek ook gespeeld heeft, waardoor ik te weten kwam welke titel bij welk wijsje hoorde." "Het bijzondere van deze muziek vind ik dat het heel domme deuntjes zijn, heel makkelijk in het gehoor liggende muziekjes die toch heel gevoelig, heel ontroerend gespeeld worden. Bovendien zit er een zekere ironie in. 'You are The One I Love' bijvoorbeeld is een liefdesliedje, maar het wordt gebruikt als Ollie net een knetterende ruzie heeft met zijn vrouw of in Blotto, als Stans vrouw zit te wachten met een jachtgeweer in een papieren zak." "Ik heb de research voortgezet in New York en Washington, waar de I! De compect dllc die ondei werp la ven dit artikel heet 'The Beau Hunk. PIay the OrIglnellMlrel & Herdy llualc'. Uitgeefster la Mo YIee Select VIdeo. De CO bevat 26 nummers,...".,. goed voor drie kwartier muziek. Wat In bijgaande Interviews wordt gezegd over reconstruc... heeft betrekking op de. bllna zonder uitzondering Instrumentale nummers VIIn LeRoy Shlelcl en Marvln HatIey. de typische 'Uurel & Herdy-componlaten'. oa.muat... opdecoenkeie Zf"SInummers ven andere COllIpon... zoal. 'Shl.. on. Har vest Moon'. die In de tijd d'at de ftlmawerdengemmktbmtmnde hits... Voor" lied,.. zijn 8OIIISnIeuwe~~ mukt. Het ment 'ftlmgetrouw' la 'lnthegoodolclsummertlme'. op de voel gevolgd door de W., Out w.tk:i... 'At the BeII. that'. All' en 'The T... or the L.oneeome P!ne'. De CD bevat gataphdells ven Wlliem... tenor su ('The CUrMor... AchIng...-r).1IChe... zang ('Let Me eau You aw.u-t')en ven Fay Loveky, zang ( 'lw.. Up Wltha er..n'). 827

12 Fgment van het werkschema van Schreuders voor de reconstructie van complete nummers, aan de hand van lragmenten zoals die In de IIIms voorkomen. Bladmuziek van deze composities bestaat niet ol nauwelijks. _t_~_. _C_h_i~_~ I~ YloV. aec, J_a_~. _1_1~_I4-~. ~~I~~!+-~---r'~~' -+~'4---~bi LClM3hi,'j 6t1.."1 AAi ad'. '.. ' '. I j...1: _I- _1- - I - f--~i ,. Ol.l.( 0. ~ Iil,ti I I ~: I S8. A-rt~ old f 1'10'1. ei> ~ c '-;~ P-~-~-~-,-Y-~--T-. -J-u-n-~-11-3-~+---~:~-4'.T.~. +-~h.~~:l-:~ '-- I r,l. :: :::: I. auteursrechten wettig gedeponeerd zijn. In The Library ofcongress waren partituren, maar ik mocht geen kopieën maken. Ze bewaken daar het copyright dus de fotokopieermachine is er een verdacht apparaat. Eerst moet het een en ander worden geregeld voordat je de partituren krijgt. Daar wordt nu aan gewerkt." "In New York sprak ik met bandleider Vince Giordano, die ook al tien jaar bezig was met het opsporen van :::!@;: I de muziek die Shield voor Hal Roach I heeft geschreven. Hij heeft de nummers gespeeld met zijn orkest The Nighthawks, dat ook voor films van Woody Allen heeft gespeeld. Maar aan uitbrengen van zijn opnamen is hij niet toegekomen, omdat hij nog niet tevreden is, èn geen geld heeft. Ronnie Hazlehurst, de Engelsman, heeft wel twee platen gemaakt met L&H-muziek, maar dat is toch heel lelijk gespeeld. Vreemd, dat iemand al die moeite doet om titels en partituren op te sporen en dan zo'n lelijk arrangement maakt, met elektrische gitaren en bassen. Typische jaren '70 muziek maakt hij ervan. Ik vind het echt wanklanken." "Het contact met Gert-Jan Blom dateert uit de tijd van het 'Boulevard of Broken Dreams'-orkest. Hij vroeg me toen een hoes te ontwerpen voor een LP van dat orkest, en later, voor zijn 'Gangbusters', heb ik twee hoezen gemaakt. Het spreekt me aan, zoals hij werkt. Hij is nieuwsgierig en wil dingen uitzoeken, net zoals ik." "Toen in BLOTTO de tekst van 'At the BalI That's All' werd gepubliceerd heb ik dat aan hem toegestuurd en de Izzies, het kwartet dat de kern zou worden van de Beau Hunks, hebben dat toen meteen een week later in het radioprogramma van Ischa Meijer gezongen en gespeeld. Toevallig was de eindredacteur van jullie blad bij mij toen het werd uitgezonden. Die heeft er toen voor gezorgd dat de Izzies, uitgebreid met drie man, konden spelen op Ollie's Eeuwfeest in Tuschinski.... " FLASH BACK: Zaterdagmiddag, 25 januari Tuschinski. Theo van der Schaaf, eigenaar van Movies Select Video, laat zich op het stampvolle eerste balkon door een geuniformeerde piccolo de weg wijzen naar Loge 12. Nauwelijks is hij weg gezonken in het pluche of de Beau Hunks barsten op het podium los met een medley van speelse, romantische en pittige Laurel en Hardy melodieën. Van der Schaaf gaat meteen voor de De Beau Hunks In Tuschlnskl, 25 januari BLOTTO 18

13 BOVEN: Gert.Jan Blom, contrabas, en voorman van de 'Beau Huns' tijdens de opnamesessie ONDER: Ton van Bergeijk speelt op de harmonetta In 'Shlne on, Harvest Moon' bijl. Hij buigt zich ouer naar zijn uriendin en fluistert: 'Daar zou je een CD uan moeten maken.' Een week later pleegt hij zijn eerste telefoontje. Van der Schaaf: "Ik was meteen weg van die muziek. Het zou toch zonde zijn, dacht ik, als dit niet een keer goed wordt vastgelegd. Maar ik had er niet op gerekend dat de Izzies er zo'n fantastisch project van wilden maken. Ik wilde gewoon een CD maken met de bezetting die ook in Tuschinski was aangetreden. Maar toen ik de begroting van Gert-Jan onder ogen kreeg, schrok ik wel even. Er stonden geen zeven, maar zestien muzikanten op!" "Ik zei dat ik dat niet nodig vond, maar hij zei dat hij 't goed wilde doen en anders helemaal niet. Met zeven man zou het volgens hem minder worden dan wat Ronnie Hazlehurst in Engeland heeft gedaan, en dát vond ie al niet goed. Ik ook niet trouwens. Daar wilden wij dus onze tijd, geld en energie niet aan besteden." "We zijn het tenslotte eens geworden. Hij heeft zijn zestien musici gekregen en ik wist dat dit een serieus tussendoortje zou worden, voor een videomaatschappij." Bij Dureco in Weesp. In de ruime studio 'waar het kaatst en lekker klinkt', zitten de Beau Hunks in een kring rond de stereo-mikrofoons die midden-bouen zijn opgehangen. Een formatie waar het studiopersoneel aanuankelijk ureemd uan opkeek omdat gefragmenteerd opnemen uandaag de dag regel is. Kunstmatige galm wordt door de Beau Hunks ook afgewezen. De galm wordt bepaald door twee mikrofoons die zo'n uier meter achter het orkest staan, uitsluitend om 'afstand' op te nemen. De opnamen duren tien dagen. Laterl bij het monteren, een uervelende ontdekking. Op de oorspronkelijke geluidsband uan de film blijkt dat in het nummer 'Drunk' niet een klarinet, maar een trompet met een demper te horen is. Trompettist Menno Daams werd met een taxi naar Weesp gehaald om alsnog tegen middernacht die 31 seconden in te spelen. Ondanks deze tegenslag was het mixen uan de 26 nummers in anderhalue dag geklaard. HerfstlWinter 1992 Gert-Jan Blom: "Normaal heb je daar veel meer tijd voor nodig, maar het grappige was, deze muziek mixte zichzelf. Met de mikrofoons, het stereopaar dat in het midden hing, was alles van een afstand van twee, drie meter opgenomen. Dat is de beste manier. Ieder instrument heeft lucht nodig om zijn toon te maken. Als je de duurste trompet neemt en je plaatst de mikrofoon in de kelk van de trompet zoals ze tegenwoordig opnemen, dan klinkt ieder instrument afschuwelijk. Geen gehoor. Bij een trompet pers je die noot uit de kelk en die noot heeft daarna lucht nodig en daar, in de lucht, moet je 'm vangen met de mikrofoon. Als je met meerdere instrumenten speelt krijgje in die ruimte al die tonen van saxen, trompet, banjo, piano enzovoort... en dat komt ergens bij elkaar, dan wordt het een balletje van geluid. Dat moet je vangen. Zo namen ze vroeger ook op. Van een afstand en met heel veel overlà spraak. Dat is tegenwoordig een smerig woord. Tegenwoordig willen ze in de studio's alles scheiden met schotjes ertussen en dat later weer met kunstmatige galm tot muziek maken. Dat hebben wij niet gedaan." "De technicus, Sietze Gardeniers, had wel bij ieder instrument een aparte steunmikrofoon gezet. We hadden dus wel die aparte sporen, maar bij het mixen hebben we de schuiven dicht gezet." "Waar dat dan goed voor was? Nou, we hadden bijvoorbeeld een trom ho-, nist die speelde op een instrument uit 1928 met een heel mooi geluid, maar die speelde heel zacht. Wat hij eigenlijk had moeten doen als ie een solostukje had, was opstaan en met de trombone in de richting van de mikrofoon spelen. Dat hebben we niet gedaan. Hij bleef zitten. Maar bij het mixen hadden we 'm onder een schuifje en konden we 'm ophalen, alsof hij was opgestaan naar de mikrofoon." 829

14 I "Ik zie dit als klassieke muziek. Shield is een meester in zijn stijl. Die muziek is meesterlijk! En net zoals het orkest van Frans Brüggen zich inspant om de muziek uit de 18de eeuw op die bepaalde instrumenten te spelen, op violen met darmsnaren in plaats van stalen snaren, zo moetje ook de muziek van LeRoy Shield spelen, want zo heeft het toen geklonken. Of luister naar de 'Rhapsody in Bhie' van Gershwin, niet gespeeld door een symfonieorkest maar door het orkest van Paul Whiteman. Zo hoort het, want zo is het stuk bedoeld, 'een symfonie voor jazzband'." "Zo vind ik ook dat er maar één manier is om Shield te spelen. Je beschouwt het als klassieke muziek enje verplaatst je naar die tijd, met de instrumenten die ze toen hadden en de opnametechniek die toen gebruikelijk was. Je moet niet proberen er iets van jezelf in te leggen door op een bepaalde manier te arrangeren.» "In de studio waar wij werkten had je drie soorten speakers. Hele grote die fantastisch klonken, een tussen- Fay Lovsky: 'I Wake Up Wlth A Song' Muslc producer Jakob Klaasse (links) en Jan Robljns (arrangeur, pianist) In de controlekamer tijdens het opnemen van de CO. maatje die ook nog goed klinken maar al wat meer lijken op wat de gemiddelde Nederlander in de huiskamer heeft, en dan de zogenaamde horror sound speakers. Dat zijn boxjes die je niet in je huiskamer zou willen hebben, hele kleine rotspeakertjes, zoiets als in een auto. Daar hebben wij onze muziek voornamelijk op beluisterd. En het grappige was, als we naar de controlekamer gingen en we startten de band, dan klonk het meteen al goed, juist op die horror sounds.» "Op een dag reden Jan Robijns en ik 's ochtend vroeg naar huis. Jan had een cassettebandje van de opnamen waaraan we tot diep in de nacht hadden gewerkt. Mijn huurautootje had één speaker die het niet deed en in de andere zat een scheur. Dus dat vervormde heel erg. Ik zei: 'Jan, zet dat bandje eens op.' Zoiets van: Put on some music', weet je wel?" "Het speakertje kraakte een beetje. Het klonk zo echt, zo precies als je 't in de film hoort. Het was also{we in een time warp zaten." "We kregen ook 'Smile when the raindrops {all' Jan zei meteen: "Even you look bright this morning!»> Jolande Wiegands 830 \~ BLOTTa 18

15 Ena Baga in Schiedam: 'DE MUZIEK MAG NOOIT DOMINEREN' Terwijl de Beau Hunks in Weesp de muziek los maakten van de geluidsfilms, knoopte Ena Baga in Schiedam haar muziek vast aan de stomme films. Zij leerde het vak in de jaren '20 in de bioscoop van haar vader. Afgelopen zomer begeleidde ze, fris van de lever, op het beroemde orgel van het Schiedamse Passage Theater vier films voor de nieuwe serie cassettes van Movies Select Video. Nieuw geluid bij oude films "Where's the klang?" vraagt het kleine vrouwtje achter de enorme speeltafel, zoals het bedieningsorgaan van het orgel officieel heet. Niet alleen deze benaming doet aan een casino denken. Ook de vingervlugheid van Ena Baga zou een gemiddelde croupier niet misstaan. Maar mevrouw Baga heeft met gokken niets van doen - vandaag in ieder geval niet. Op deze zondagmiddag in het Passage Theater in Schiedam maakt zij zich op om vier silents van Laurel & Hardy voor Movie Select Video van passende muziek te voorzien. Zowel Ena Baga als het Passage Theater zijn zorgvuldig voor deze taak geselecteerd. Het theater omdat er HerfstlWinter 1992 een volledig werkend orgel staat uit de fabriek Stand aart, het Nederlandse merk dat in de tijden dat kerken en theaters nog met enorme luchtorgels werden uitgerust een wereldnaam bezat. Het orgel in Schiedam stamt uit 1934 en is door de jaren heen door diverse grootheden bespeeld. Maar in de jaren '50 en '60 zakte het instrument weg in de vergetelheid. Tot een aantal liefhebbers het jaren geleden herontdekten en, met steun van de gemeente, tot renovatie besloten. Met als resultaat dat het orgel in Schiedam nu weer in zijn originele glorie te beluisteren is. Het orgel in het Passage Theater is uitgerust met diverse effecten. Naast de min of meer bekende sound die een bioscooporgel eigen is, kan de organist ook een beroep doen op o.a. trommels, bekkens en een gong. Naar deze laatste is Ena Baga samen met de beheerder van het orgel opzoek. Ze wil de 'klang' gebruiken als ronde-bel in de bokswedstrijd waaruit de eerste akte van The Battle Of The Century bestaat. (Voor uw verslaggever was het de eerste keer dat hij dit nog niet zo lang geleden teruggevonden deel zag. Wees ervan verzekerd dat tien minuten met "nieuw" materiaal van Laurel & Hardy een belevenis is.) OORVERDOVEND Bij het samenstellen van de L&Hvideoserie streeft Movie Select Video er naar alles zo authentiek mogelijk weer te geven. Dit blijkt niet alleen uit kleine punten zoals de chronologische volgorde, maar ook uit de moeite die wordt genomen om de hand te leggen op zo mooi mogelijk bronmateriaal. Was dit voor de eerst twee series, de korte en lange geluidsfilms van Hal Roach, al aardig ingewikkeld, voor de 14 banden met silents die net zijn uitgekomen was het extra lastig. Voor een belangrijk deel omdat het niet eenvoudig is kwalitatief hoogstaande kopieën te achterhalen van films die meer dan zestig jaar oud zijn - menig Laurel & Hardy-liefhebber heeft dit in het pré-videotijdperk zelf pijnlijk ondervonden. Toen dit eenmaal gelukt was, bleek juist het geluid bij de zwijgende films het grootste probleem. Het mag als bekend worden verondersteld dat in het 831

16 - STANDAART leefde van Kerk en Bioscoop Het Passage-orgel in Schiedam is gebouwd in de fabriek van de firma Standaart, die ook in Schiedam gevestigd was, in de Warande. Het instrument, dat eigenlijk ontworpen was om stomme films te begeleiden, werd in 1934 opgeleverd, tegelijk met de opening van het Passage Theater, toen de geluidsfilm al lang en breed gemeengoed was geworden in de Nederlandse bioscopen. Het werd dan ook hoofdzakelijk gebruikt tijdens de inloop en in de pauze. Dan speelde de vaste organist Joop Walvis verzoeknummers. Het orgel heeft zo'n 900 pijpen die staan opgesteld in twee orgelkamers, één linksboven en de andere rechtsboven naast het filmdoek. De sterkte van het geluid wordt geregeld door jaloezieën voor de vensters van de orgelkamers die op de zaal uitzien. Deze jaloezieën, of shutters, worden bediend vanaf de speeltafel met zweipedalen. Tijdens de opnamen met Ena Baga werd de organiste door de technicus verzocht, de zwelpedalen met mate te bedienen, omdat de videokijker nu eenmaal gewend is aan een constant volume dat hij zelf wenst in te stellenl Het Passage-orgel heeft een aantal echte instrumenten in huis, zoals een vibrafoon, harp, xylofoon, klokkenspel en verder een stoomfluit, sirene, triangel, castagnetten, grote en kleine trom, tamboerijn en een vogelfluitje. De fabriek van orgelbouwer Standaart bouwde aanvankelijk alleen kerkorgels. Door de snelle ontwikkeling van het filmamusement in de eerste decennia van deze eeuw kwam er, naast het eeuwenoude afzetgebied van de kerkgenootschappen een nieuwe klantenkring bij: de bioscoopexploitanten, die het ene luxueuze filmpaleis na het andere Een kijkje In de Standaert 'abrlek anno Boven: de elektro-technlsche montageual. Beneden: de Intoneerzaal Hieronder: Advertentie uit het weekblad 'Film' van 29 september 1927 ~B. lllllll 1., EERSTE NEDERLFABRIEK VAN CINEMA-ORKUT' -ORGELS A. STANDAART SC!!'fDAM. TtLI,. 1I5 _ «... I11UTIl P ÇATAlOOI O.ATI' 0" ".,VR AA O. _.. CIHUlA ROY AL. AlMtMde", TUSCHlHSKI, ROU e r.,1'i ORAHO THfATRE., ar,., cm,"!!atu, 0... " Nt W I. THUlt.... Rottefd_ luxqft THI!ATlA, A' ", CINI!,-, ' AU.CE, Ha..tem lulcoa TH U TI! R.,t.mMM. 'TA THfATfR, ',.. "'''UI R IUU.ANOT THI!ATUt ~MJ~V.-- p ~ ntu.fp., ~ - IIIOlO' TlCArtJt..f.HT ~ _ poftull ncatla. U. _ ua. ua. lh1. lieten neerzetten. Standaart bouwde speciaal voor hen een tremulant in zijn orgels in. Dat was een klep die ervoor zorgde dat de wind met hoogfrekwente schokjes door de pijpen werd gevoerd waardoor een zangerig geluid ontstond, wat in kerken uit den Boze was. Enkele jaren nadat het Passage-orgel was afgeleverd, ging Standaart failliet. Het AVRO-orgel dat in die peirode bij de Schiedamse 'fabriek in aanbouw was, werd door de Engelse firma Compton voltooid. De Nederlandse Orgelfederatie heeft in de jaren zeventig het Passage-orgel dat toen in zeer slechte toestand verkeerde, weer bespeelbaargemaakt. Door lekkage was de rechter-orgelkamer flink nat geworden en de speeltafel in de orkestbak was vochtig en beschimmeld. Alle toetsen zaten muurvast. Elke maand wordt in Passage nu een concert gegeven, steeds op de zondag volgend op de zaterdag waarop in Amsterdam het Tuschinski-orgel wordt bespeeld. (Het Tuschinskiorgel is oorspronkelijk een Wurlitzer, Amerikaans van oorsprong, maar in de jaren veertig belangrijk uitgebreid door orgelbouwer Strunk die voor Standaart had gewerkt). Voor deze concerten zijn dit seizoen buitenlandse organisten uitgenodigd. De data zijn: 14/15 november, 12/13 december, 16/17 januari, 20/21 februari, 20/21 maart, 17/18 april, en 15/16 mei. De Nederlandse Orgel Federatie functioneert met vrijwilligers die technische bijstand verlenen en de instrumenten regelmatig onderhouden. Wie donateur van de N.O,F. wil worden kan zich opgeven bij: N.O.F.-Secretariaat, Postbus 313, 4000 AH Tiel. Telefoon: A.A. 832 \~ Blono 18

17 BOVEN: Ena Baga achter de speeltafel van het Passsge-orgei ln Schiedam. ONDER : Paul Foncke van de Nederlandse Orgel Federatie In een van de orgel kamers In het Passage Theater. stomme tijdperk weliswaar niet in de films gesproken werd, maar dat de live begeleiding met muziek en soms ook effecten, voor een levendige, zelfs oorverdovende ambiance zorgden. Omdat de muziek niet (of in nasynchronisatie van onvoldoende kwaliteit) op de film aanwezig was, moesten er alternatieven worden gezocht. Originele plaatopnamen uit het jaar waarin de films zijn gemaakt, brach- ten voor een aantal titels uitkomst. Maar om de echte sfeer te pakken, gaat er natuurlijk niets boven een pianist of organist die de film live inspeelt. Naast een aantal Nederlandse musici als Piet Kroon, Gerard de Waardt en Stefan Ram is voor vier titels een beroep gedaan op Ena Baga. Mevrouw Baga was, en is eigenlijk nog steeds, een naam van faam als het gaat om film- en theaterbegeleiding op orgel en piano. Samen met haar zuster heeft ze het vak geleerd in de bioscoop van haar vader. Gedurende haar carrière heeft ze alle uithoeken van de wereld bezocht en gespeeld in tal van beroemde zalen. Zo maakte ze furore achter het befaamde orgel in The Tower Ballroom van Blackpool en vermaakte ze de chique oceaanreizigers in de balzaal van de S.S. Queen Mary, het schip waarmee ook de jongens een aantal keren Europa bezochten. Zoals het een ster betaamt heeft mevrouw Baga haar biografie en een glamourfoto voor de redactie van BLOTTO klaar liggen. Ook is het geen bezwaar om haar foto te nemen achter de speeltafel van het orgel in Schiedam. Alles mag, 'alsje maar niet naar mijn leeftijd vraagt.' CUCKOO Dit verboden gegeven speelt Ena Baga niet echt parten. Gezeten achter de toetsen blijken de jaren geen enkele vat te hebben op haar vingervlugheid, of de voetvlugheid waarmee ze de baspedalen bedient. Kijkend naar de monitor voorziet ze Stan en Ollie van geluid dat voor ze gemaakt lijkt te zijn. De 'Cuckoo Song' vloeit naadloos over in een op iedere scène afgestemd deuntje. Net als de paar toeschouwers die over haar schouder meekijken, lijkt ook Ena Baga tijdens het spelen te genieten van de films alsof ze ze voor het eerst ziet. Is dat zo? 'Ik heb ze thuis al bekeken, maar De films die door Ena Baga van muziek zijn voorzien zijn Double Whoopee, Wlth Love And Hisses, The BaItJe Of The Century en We Faw Down (Standaart-orgel Passage Theater, Schiedam) Piet Kroon begeleidde Flying Elephants en From Soup To Nuts (Wurtitzer-orgel Tuschinski Theater, Amsterdam) Gerard de Waardt speelde bij Putting Pants On PhiNp en Slipping Wives(Wurtitzer-orgel Tuschinski Theater, Amsterdam) Stetan Ram zorgde voor muziek bij BIg Business en Should Married Men Go Home? (Chapel-piano Nederlands Film Museum, Amsterdam) Movies Select Video heeft daarnaast een vijftal films uit 1929, die als 'stom' bekend staan, uitgebracht met het oorspronkehjk geluid en de oorspronkelijke effecten zoals die destijds op grammofoonplaten, synchroon met de films, konden werden gedraaid. De titels: Llberty, Wrong Again, Angora Love, Bacon Grabbers, That's AAy Wde. De overige films van deze videoserie (door Movies Select Video de 'stille' films genoemd) zijn door Peter Kok en Harry Coster voorzien van nieuwe soundtracks met muziekopnamen uit de tijd waarin de films tot stand zijn gekomen. dat is niet echt nodig. Je moet van tevoren wel weten waar het ongeveer over gaat zodat je de sfeer van de muziek kunt bepalen. Bij een film als The Thief of Bagdad van Douglas Fairbanks Sr. bijvoorbeeld, hoort oosters getinte muziek.' 'Het is een grote misvatting dat je precies met het beeld moet meespelen. Ten eerste lukt dat pas na heel veel oefenen en ten tweede gaat de muziek dan enorm overheersen. Daarom moet je ook nooit overbekende klassieke stukken nemen, want het publiek moet op de beelden letten en niet op de muziek. Soms is het echter nauwelijks te voorkomen dat de muziek dominant wordt. De eerste film van vanmiddag [With Love and Hisses, red] is lang niet zo leuk als de andere. Dan speel ik met opzet heel rustig om te zorgen dat de muziek niet de overhand krijgt.' Kees Vroege HerlstlWinter

18 BLono18

19 VOOR PUBLIKATIE In de studio: 'TWIST IT!' Dezer dagen verschijnt het boek 'Laurel & Hardy voor beginners en gevorderden', met onder andere uitgebreide filmografieën die in essentie al eerder in BLOTTO zijn gepubliceerd. Datzelfde geldt voor een deel van de levensbeschrijvingen. Om de lezers van dit blad, die overwegen het boek te kopen, de kosten en de moeite te besparen volgt hier als voorpublikatie een hoofdstuk dat hen nog niet bekend zal voorkomen. Hoe werden de films van de boys gemaakt? Werd er echt zomaar wat geïmproviseerd? Waarom vertrokken de meeste filmkomieken toen de geluidsfilm kwam? En wat is de oorzaak van de voortdurende populariteit van Stan en Ollie? DE STUDIO van Hal Roach lag aan de Washington Boulevard in Culver City, een zelfstandige gemeente binnen het grote gebied van Los Angeles, grenzend aan Hollywood. Op enkele minuten rijden lag aan dezelfde boulevard het grote complex van M-G-M, de studio die over een fijnvertakt distributie-apparaat beschikte en die de films van Roach uitbracht over de hele wereld. In zekere zin kon Roach worden gezien als een onderaannemer van M-G-M, maar dan één met grote zelfstandigheid. Het maken van lachfilms was een specialiteit. Hal Roach beschikte over het goede recept. Om een indruk te geven van het tempo waarmee werd gewerkt in dit bedrij f dat een kleine honderd man op de loonlijst had: in 1927, het jaar waarin Laurel & Hardy als duo werden gelanceerd, werd gemiddeld één film van twintig minuten per week Foto: 'Wrong Agaln' (1929)... B/ua Boy ;s 99n paard... afgeleverd. Laurel & Hardy kwamen elke maand met een film, evenals Charley Chase en Our Gang. Dat mag een enorme produktie lijken, in feite stond de studio van Roach erom bekend dat er tijd werd uitgetrokken voor de films - veel meer tijd dan bijvoorbeeld bij Mack Sennett, waar aanzienlijk minder denkwerk werd besteed aan verhaal en karakteropbouw. Sennett had zijn beste tijd gehad in de beginjaren van Hollywood toen gags en achtervolgingen op zichzelf voldoende waren om het zich aan een noviteit vergapende publiek te vermaken. Hal Roach kwam tot de conclusie dat slapstick in die vorm niet het eeuwige leven zou hebben en dat het effect van het gooi- en smijtwerk groter zou zijn als het werd gemotiveerd en als het publiek zich met de personages op het doek tenminste minimaal kon identificeren. Met andere woorden: hij stond erop dat er een verhaal werd verzonnen met geloofwaardige en herkenbare situaties en karakters, welke absur- de wendingen de handeling ook kreeg. De plot werd niet zelden ontleend aan ware gebeurtenissen uit de krant of aan dramatische speelfilms waar dan een komische 'draai' aan werd gegeven. Onder de schrijvers bij Roach was het de gewoonte om, als iemand het idee kreeg ergens een 'draai' aan te geven, met de rechterhand een gebaar te maken alsof het deksel van een pot pindakaas een slag werd opengedraaid, waarbij de linkerhand met de vingertoppen omhoog als pot fungeerde. Dit gebaar van 'Twist it' werd door Laurel en Hardy als running gag gebruikt in de tweeakter Wrong Again, als Ollie wil illustreren dat miljonairs alles net iets anders doen dan de minder bedeelde medemens. In dit geval betreft het de opdracht 'Blue Boy' op de piano te zetten. Blue Boy is een paard. Als er een nieuwe Laurel en Hardyfilm op stapel moest worden gezet, werd een story conference belegd in het kantoor van de baas. De crew was Herfst/Winter 1992 I~ 835

20 De opnamen met het circuspaard voor 'Wrong Agaln' duurden een week. De trainer staat achter Stan laurel. In de regiestoel zit Leo McCarey. De films werden met twee camera's lopgenomen. Eén negatief was bestemd voor binnenlands gebruik, het andere voor het buitenland. Daardoor kunnen de opnamehoeken van de Europese copleën lets verschillen van de Amerikaanse. nog bezig met de opnamen van de lopende produktie, als Hal Roach zo'n vergadering bijeen riep waaraan werd deelgenomen door zes tot zeven schrijvers. Hij gaf zelf het basisidee, soms niet uitgebreider dan 'de jongens zijn matrozen met verlof en ze komen in een park twee meisjes tegen'. In enkele uren vergaderen kreeg dit idee dan de omtrekken van een verhaaltje. Over de afzonderlijke grappen, de gags, brak men zich nog niet het hoofd. In dit stadium ging het erom dat het verhaal een goede kapstok was voor de 'smijters', zoals dat in de bloeitijd van het variété met een goed Hollands woord heette. Eén of twee schrijvers die het onderwerp naar het oordeel van de chef het best hadden aangevoeld, kregen opdracht het verhaal op papier te zetten. Dit eerste concept werd tij- dens een volgende story conference uitgewerkt en aangevuld en tenslotte voorgelegd aan de regisseur en aan Stan Laurel. Gag men werden er pas in een later stadium bijgehaald. Zij waren de specialisten die ook op de set aanwezig waren om de komieken met raad en daad bij te staan. Als de de camera's begonnen te draaien werd het script - meestal zes tot zeven pagina's lang - als niet meer dan een leidraad beschouwd. Hal Roach erkende dat vijfentwintig tot vijftig procent van wat neergeschreven was in de praktijk niet kon worden gebruikt. De omstandigheden op de set waren dan bepalend voor wat er wèl werd opgenomen. Zeker toen het duo zich eenmaal als constante voor alle verdere film verhalen had gevormd, was Laurel de man die uiteindelijk de beslissingen nam. Oliver Hardy was absoluut niet geïnteresseerd in dit aspect van het filmmaken, ook al had hij bij andere studio's ervaring opgedaan als schrijver en regisseur. Met genoegen liet hij alles aan zijn partner over (hij verdiende ook aanzienlijk minder), om meteen na de werkdag naar elders te vertrekken. Volgens George Marshall, die de regie voerde van onder andere de klassieke L&H-films Towed In A Hole en Their First Mistake, was Hardy creatief op een andere manier: 'Hij kwam binnen, luisterde, zag het stramien van wat je aan 't doen was en terwijl je nog aan het woord was, kon hij dan voor de dag komen met een goede gag.. Dan zeiden wij "Da's een heel goeie, Babe n en hij zei: "Nou, ik zie jullie later wel n en weg was ie, naar de golfbaan. Zo was Babe - maar alles wat hij aanbracht was goed.' Dat er in de lange periode van samenwerking nooit echte onmin tussen de jongens is geweest, was waarschijnlijk vooral aan deze omstandigheid te danken: ze zagen elkaar buiten het werk nauwelijks. Laurel heeft later toegegeven dat hij Oliver Hardy pas goed had leren kennen toen ze samen op tournee gingen door Engeland en andere Europese landen. Als chef van de studio was Roach in elk geval formeel verantwoordelijk voor het koppelen van Laurel aan 836 BLOTI018